Provinciale Staten
Ontwerpverslag Commissie Algemeen Bestuur, Financiën en Welzijn 12 maart 2014 PS2014-214 Aanwezig: VVD PvdA CDA PVV SP D66 GroenLinks ChristenUnie SGP 50PLUS PvdDieren GW Voorzitter: secretaris: genodigden:
mw. M. Schriks dhr. M. Groot, mw. Moonen mw. P. van den Born, dhr. J. Hutten, dhr. H. Koster mw. M. Faber dhr. P. Lucassen, dhr. P. de Vos dhr. Op de Haar, dhr. M. Scheffer dhr. W. van Eck, mw. M. Welschen dhr. P. van ’t Hoog, dhr. D. Vreugdenhil dhr. R. Mulder dhr. L. de Groot
mw. R. Waardenburg mw. G. Buevink gedeputeerden dhr. J.J. van Dijk, dhr. J. Markink, mw. A. Traag dhr. M. Mekel en dhr. C. Bruggink (Rekenkamer Oost-Nederland)
1.
Opening en mededelingen
2.
Spreekrecht voor burgers Er zijn geen insprekers.
3.
Vaststelling agenda en inventarisatie rondvragen Aan de agenda worden twee punten toegevoegd: Agendaverzoek consultatie IPO-AV 20 maart 2014 met concept-agenda IPO Agendaverzoek SP over Stand van zaken uitwerking amendement 26 en 27 Vrijheidsmuseum (PS2014-158) Er zijn geen rondvragen.
4.
Vaststelling van de verslagen van de vergadering op 8 januari 2014 (PS2014-38) en van de vergadering op 5 februari 2014 (PS2014-38) en afsprakenlijst In het verslag van de vergadering op 5 februari wordt de zin: “Gedeputeerde Van Dijk antwoordt dat de nevenfunctie 8 dagdelen per jaar vergt” gewijzigd in “Gedeputeerde Van Dijk antwoordt uit zijn hoofd dat de nevenfunctie 8 dagdelen per jaar vergt” Voor het overige worden de verslagen vastgesteld conform ontwerp. Gedeputeerde Markink deelt n.a.v. het gecorrigeerde verslag van 5 februari mee dat het college heeft nagetrokken hoeveel afspraken gedeputeerde van Dijk in 2011, 2012 en 2013 in zijn agenda had staan i.v.m. zijn hoogleraarschap: dat was gemiddeld 13 keer. De afspraken 62, 70, 71, 73 en 74 zijn afgedaan.
5.
Initiatiefvoorstel werving en selectie lid Rekenkamer Oost Nederland (PS2014-133) De vragen van GroenLinks over tijdsbesteding van bestuursleden en van de PvdA over wijze van adverteren zullen schriftelijk worden beantwoord in een vervolgvoorstel. De PVV
tekent aan dat het instellen van een rekenkamer voor een provincie niet vrijwillig is. De voorzitter concludeert dat het voorstel als hamerstuk kan worden geagendeerd in PS. 6.
Reactie op de brief van de Minister van BZK getiteld Financieel toezicht: vorm en Bevindingen 2014 (PS2014-121) Hierover wordt niet het woord gevraagd. De voorzitter constateert dat het voorstel als hamerstuk in PS kan worden geagendeerd.
7.
Onderzoeksprogramma Rekenkamer Oost-Nederland 2014 (PS2014-87) Dhr. Mekel (voorzitter Rekenkamer Oost-Nederland) vindt dit een belangrijk moment om met de Staten het gesprek aan te gaan over met name de open keuze ruimte. De Rekenkamer streeft er daarnaast naar flexibiliteit in het programma te houden, om te kunnen reageren op actualiteiten. De ChristenUnie, gesteund door 50PLUS, CDA, GroenLinks en PvdDieren, stelt voor de doeltreffendheid van het - Gelderse - instrumentarium voor energietransitie te onderzoeken. De VVD spreekt een voorkeur uit voor onderzoek naar het effect van economische innovatie. D66 vindt belangrijk dat de aanpak van de arbeidsmarkt wordt geëvalueerd, bij voorkeur al in het derde kwartaal. Een onderzoek naar economische innovatie is wat prematuur. D66 heeft een voorkeur voor onderzoek naar ‘beter benutten’. 50PLUS vraagt waarom in Gelderland de externe inhuur niet wordt onderzocht en stelt voor te onderzoeken wat POA’s doen voor oudere werknemers. De PVV vraagt of ook de kosten van social return in beeld worden gebracht en vraagt of de tijd al rijp is voor een onderzoek naar cocreatie. Het thema energietransitie is te breed voor een onderzoek. GroenLinks vraagt of er evenwicht is tussen de onderzoeken voor Gelderland en Overijssel. Hebben de onderzoeken ook waarde voor de andere provincie. Verder vraagt de fractie of er afstemming/benchmarking plaatsvindt in IPO-verband. Gedeputeerde Markink tekent aan dat de Rekenkamer onderzoek kan doen naar de rechtmatigheid, maar onderzoek naar financiële rechtmatigheid wordt gedaan door de accountant. Verder merkt hij op dat bestuurlijk hoor en wederhoor weer een plek zal krijgen in de totstandkoming van Rekenkameronderzoeken. Het college wil daar graag gebruik van maken. Op dit moment wordt aan de procedure daarvoor gewerkt. Ook zal het college meewerken aan onderzoeken waar mogelijk, zonder af te dingen op de verantwoordelijkheid van de Rekenkamer. Ten aanzien van cocreatie vraagt hij zich af of dat opportuun is, omdat het college daar ook zelf mee bezig is. Dhr. Mekel antwoordt niet onwelwillend te staan tegenover een onderzoek naar energietransitie, maar wil er eerst een verkenning op doen en bekijken of afstemming met eventuele andere onderzoeken moet plaatsvinden. De kosten van social-return kunnen aan de orde komen bij de bespreking van de onderzoeksopzet. Afstemming gebeurt niet via IPO. Er zijn wel contacten met andere provinciale rekenkamers. De provinciale rekenkamers bestaan volgend jaar 10 jaar en willen dat markeren. Een gezamenlijk onderzoek naar de RUD’s wordt daarvoor overwogen. Overijssel heeft externe inhuur specifiek genoemd, Gelderland niet. Of een gecombineerd onderzoek mogelijk is hangt af van de vraag of dat past in de beschikbare capaciteit van de Rekenkamer. De voorzitter concludeert dat de Rekenkamer terugkomt op energietransitie.
8.
Jaarplan 2014 Alliander en strategische koers Alliander (PS2014-111) De PvdA vraagt wat de status van de bespreking is: brengt het college de mening van de meerderheid van de commissie in? Inhoudelijk vindt de PvdA t.a.v. de strategische visie dat terughoudendheid betracht moet worden. Het gaat niet om een privaat bedrijf, maar om een publiek belang en publieke middelen. De PvdA is wel voor schaalvergroting, bij voorkeur via
2
samenwerking in Nederland, want dat verlaagt de kosten per aansluiting. Ego’s mogen geen beletsel zijn voor samenwerking in Nederland. De PvdA ziet geen goede argumenten voor uitbreiding in Duitsland. Er is te weinig informatie voor een gefundeerde businesscase. De PvdA vindt het vreemd dat, waar het gaat om een publiek belang, overheden niet tot één gezamenlijke opvatting komen en daarover de raden en staten consulteren. De VVD wil weten of alles gedaan is om de samenwerking met Enexis te laten lukken. Verder wijst de fractie erop dat Alliander basisinfrastructuur levert. De overheid moet die garanderen. Welke gevolgen heeft de strategische koers daarop? Wat betekent het als het in Duitsland mis gaat. Het moet niet leiden tot lastenverhoging voor de burger. De VVD gaat ervan uit dat voor er echt wordt geïnvesteerd, de Staten nog de nodige stukken te zien zullen krijgen. Het CDA wijst erop dat de burger geen netwerk kan kiezen en dat het om een basisvoorziening gaat. Het CDA steunt de groeistrategie, maar geeft de voorkeur aan groei in Nederland. Ook het CDA vraagt zich af hoe het kan dat de ondernemingen niet kunnen samenwerken ten dienste van de burger en vraagt of het college hierover al eens gesproken heeft met de grootaandeelhouders. Het CDA spreekt zijn zorg uit over groei in Duitsland en vindt het te vroeg om daar nu een uitspraak over te doen. GroenLinks vindt het jaarplan 2014 een mooi document. Het richt zich op duurzame energie en stelt de klant centraal. De strategische visie zegt niets over de klanten. Iedereen voelt aan dat er iets niet deugt. Bovendien is schaalvergroting niet altijd beter. GroenLinks kan niet instemmen met de strategische visie en stelt voor het jaarplan 2014 uit te werken tot een meerjarenplan. Voor de ChristenUnie staat het licht op rood. Alliander is een publiek bedrijf met gebonden gebruikers. Er moet een logisch verband zijn tussen het gebied waar de burgers wonen die de lasten dragen en het gebied waar het bedrijf actief is. Met schaalverhoging in Nederland kan die samenhang worden behouden. Er kan wel een Nederlandse en Duitse dochter komen, maar de aandeelhouders van het moederbedrijf dragen het risico. De ChristenUnie wijst dat af. 50PLUS vindt dat, gezien de grote investeringen die moeten worden gedaan in verzwaring van het netwerk en de daaraan verbonden tariefstijging, het van durf en realiteitszin getuigt als Alliander buiten de grens kijkt om dat te omzeilen. De SP is kritisch over de schaalvergrotingsstrategie. Niet elke schaalvergroting leidt tot verbetering. Schaalvergroting in het buitenland geven in Nederland nauwelijks synergievoordelen zijn, maar wel een verhoogd risicoprofiel. Er is ook een andere oplossing: samenwerking met Enexis. Dat is in de voorliggende stukken onderbelicht. Alliander lijkt minder efficiënt dat andere netwerkbedrijven. Dat moet eerste prioriteit hebben en daarmee versterk je ook de basis van het bedrijf. De PVV constateert dat Alliander bedrijfje wil gaan spelen, met zijn voorstel voor expansie naar Duitsland. Marktvergroting kan leiden tot kostenreductie, maar dan moeten wel de omstandigheden gelijk zijn. Duitsland hanteert andere regels. Verliezen in de Duitse tak kunnen op moedermaatschappij-niveau worden afgeschreven. Het financiële risico is niet in te schatten. Verder vraagt de PVV waar het nu om gaat: de stabilisatie van het dividend, zoals in de stukken staat, of kostenbesparing voor de consument. D66 vraagt waarom de samenwerking of fusie met Enexis niet lukt. D66 staat sympathiek tegenover het voorstel om te groeien in duurzame energie, maar enkele maanden geleden waren GS noch PS erg enthousiast over warmtenetten. De vraag is dus of we die weg al niet hebben afgesneden. D66 vindt dat bij de buitenlandse groei pas bij de concrete businesscase risico’s kunnen worden ingeschat. D66 stelt voor bij een concreet plan een second opinion te vragen over wat het betekent voor aandeelhouders en de belangen die zij voorstaan en het huidige plan voor kennisgeving aan te nemen. De PvdDieren is het eens met GroenLinks. Zet in op duurzaamheid. Daar is in Nederland nog veel te doen. Duitsland is op dat gebied al veel verder. Fusies zijn verder ook geen garantie voor kostenbesparing. De PvdDieren adviseert niet uit te breiden naar Duitsland.
3
Gedeputeerde Markink reageert als volgt: - De koerswijziging is van dien aard dat het college graag met PS wil overleggen. - Publieke aandeelhouders behartigen meerdere belangen: het publieke belang, het belang van de werknemers en het belang van het aandeel. Het college is er geen voorstander van om het bedrijf luit te maken door mee te delen dat geen winst hoeft te worden gemaakt. - Hij vindt het vreemd dat verwacht wordt dat de aandeelhouders met een gezamenlijk standpunt komen. Nu hebben de Staten nog de gelegenheid er iets van te vinden. - Het college heeft tot nu toe geen contact gezocht als aandeelhouder met de aandeelhouders van Enexis, omdat de verantwoordelijkheid primair ligt bij directie en RvC. Gelet op wat in het rapport van McKinsey staat is nu toch een afspraak gemaakt. - Het college vindt het principe van schaalvergroting een goede gedachtegang als mogelijkheid om de lasten te verdunnen. In Nederland is op korte termijn maar één mogelijkheid: Enexis. Eneco en Delta zijn niet-gesplitste bedrijven. Duitsland heeft een vergelijkbaar speelveld: publieke aandeelhouders en markttoezicht. Alliander is er bovendien al profijtelijk actief. Er ligt op dit moment nog geen concrete casus voor. Er zitten risico’s aan, maar die zijn er altijd. Mist daar goede afspraken over gemaakt worden is het een begaanbare weg. - Alliander heeft een taakstelling t.a.v. efficiency. De overheadkosten moeten jaarlijks met een bepaald percentage dalen. Hij vat het gevoelen van de meerderheid van de commissie samen: schaalvergroting is een denkbare weg. Primair in Nederland, via fusie dan wel via samenwerking. Voor eventuele activiteiten in Duitsland is meer informatie nodig, waarover vervolgens door de aandeelhouders een second opinion wordt gevraagd. Hij zal dit inbrengen in de AvA. In de AvA wordt niet gestemd over de strategie. Pas bij een concrete casus zal stemming in de AvA worden gevraagd. D66 en GroenLinks overwegen de Staten een uitspraak te laten doen. Op verzoek van het CDA stelt het college de inbreng in de AvA op schrift. De voorzitter concludeert dat deze statenbrief zal worden afgewacht. Mogelijk komt er een vervolgdebat in de Statenvergadering. 9.
Positie gemeenten, spoor II Robuuste Investeringsimpuls (PS2014-114) Het CDA vindt het een goed voorstel dat voldoet aan de kaders en is blij dat het college niet voorstelt een grondfonds in te richten. De PvdA sluit zich hierbij aan. Op dit beleid kan in de komende statenperiode worden voortgebouwd. De VVD is blij dat de provincie niet de verantwoordelijkheid van gemeenten overneemt en stelt voor regelmatig te spreken over de financiële positie van gemeenten. GroenLinks kan de lijn van maatwerk volgen. Bij de kwestie Ressen zou park Lingezegen een rol in de oplossing kunnen spelen. De ChristenUnie kan er mee leven, want heeft zelf geen betere oplossing. Dat er een handreiking grondbeleid komt is een heel nuttige toevoeging. Verder zal de ChristenUnie bij omgevingsvisie e.d. terugkomen op de stand van zaken rond leegstand. 50PLUS vindt het een goed plan. Het geeft ook een goed overzicht van wat al wordt gedaan. De SP is voor dit moment akkoord. De komende maanden kunnen er echter allerlei ontwikkelingen komen die het nodig maken dat de provincie bereid is zijn verantwoordelijkheid te nemen. D66 vindt het een goed voorstel en is blij dat in 2014 geen gemeenten in het vangnet komen. Gedeputeerde Markink wilde niet wachten tot de Voorjaarsnota om duidelijkheid te geven over de koers. De verantwoordelijkheid blijft bij de gemeenten. De toenemende aandacht van gemeenteraden voor de grondexploitatie heeft al een helende werking. Het college heeft de situatie rond Ressen ook al bekeken. Als park Lingezegen de oplossing is - waar overigens geen budget voor is -, blijft het nodig de gronden af te waarderen, dus de financiële pijn blijft.
4
10.
Debatverzoek J. Hutten (CDA) over gevolgen accijnsverhoging (PS2014-124) Het CDA licht het debatverzoek toe en stelt voor om, net als de andere provincies langs de landsgrenzen, een motie aan te nemen om de druk op Den Haag te vergroten. Op termijn wil het CDA via Europa een gelijk speelveld creëren voor Nederland, België en Duitsland. De PvdDieren erkent het probleem, maar er zijn meerdere oplossingen mogelijk, bijvoorbeeld bezien hoe ondernemers ondersteund kunnen worden. De trek naar Duitsland is niet goed voor het milieu. De PVV vindt dat het probleem te voorzien was en in de Tweede Kamer thuishoort. Activeer je fracties in de Tweede Kamer. Een brief zal veel te laat aankomen. De PVV is wel begaan met het lot van de ondernemers. Europa is de oorzaak van het probleem. De PvdA acht het wellicht verstandig het probleem in Europees verband aan te pakken. De PvdA vraagt of alleen steun voor de brief wordt gevraagd? De VVD begrijpt dat de maatregel vervelend is voor ondernemers, maar de provincie gaat er niet over. Bovendien heeft Den Haag het opgepakt. De VVD wil dat afwachten. GroenLinks ziet in de motie graag terugkomen dat er meer Europees moet worden samengewerkt. Verschillende tarieven betekent onnodig verkeer. Wel zijn accijnzen een goed middel om gewenst gedrag te stimuleren. Duitsland zou zijn accijnzen moeten verhogen. De ChristenUnie constateert dat de staatssecretaris wil evalueren en is voor het geven van een signaal vanuit Gelderland. 50PLUS vindt dat niet kan worden gewacht op Europa. Zelfs een evaluatie is overbodig: de gevolgen zijn evident. De SP is akkoord met een brief, maar niet met een regeling op EU-niveau. Gedeputeerde Traag antwoordt dat op haar initiatief in IPO-verband een brandbrief is gestuurd. Alle twaalf provincies hebben dat gesteund. De officiële reactie daarop is dat de evaluatie in mei blijft. Het IPO zal de vinger aan de pols houden. Ze aarzelt over het geven van een inschatting van structurele verliezen, want dat zou extra onderzoek vergen. Bovendien, de BOVAG actualiseert de cijfers dagelijks en het Rijk is een onderzoek gestart. Het CDA is blij met de reactie van GS. De fractie zal een motie voorbereiden voor de komende Statenvergadering.
11.
Agendaverzoek consultatie IPO-AV 20 maart 2014 met concept-agenda IPO De commissie heeft geen behoefte aan beraadslaging over de in te nemen standpunten.
12.
Agendaverzoek SP over Stand van zaken uitwerking amendement 26 en 27 Vrijheidsmuseum (PS2014-158) De SP ziet als oplossing van het probleem dat de standpunten van voor- en tegenstanders worden meegenomen in een onafhankelijk onderzoek. In de statenbrief lijkt een uitwerking te staan van het oude plan van aanpak, gevolgd door een second opinion. De SP vraagt zich af in hoeverre de amendementen 25 en 26 zijn overgenomen. Waar is vastgelegd dat de Stichting WOII het onderzoek moet initiëren. Tot slot vraag de SP naar de rol van de CdK. Wat zijn het doel en de gevolgen van dit overleg en zijn de culturele ondernemers erbij betrokken. Het CDA constateert dat aan GS is gedelegeerd om een onderzoek uit te werken op basis van amendementen 25 en 26. Het CDA zal te zijner tijd de amendementen puntsgewijs nalopen. De PvdA vraagt bij de verdere uitwerking ook aandacht geven aan de site musea en daaraan ook uiting te geven. De VVD verwacht een apart voorstel. Op dat moment valt pas de beslissing. De VVD vraagt hoe een onafhankelijk onderzoek zich verhoudt tot uitvoering van dat onderzoek door de stichting. Gedeputeerde Van Dijk antwoordt dat het college de Staten wil informeren over de stappen die worden gezet. Rond de Voorjaarsnota was een voorstel voorzien, waarbij de go/no go beslissing zou worden genomen. Dat blijkt niet haalbaar. Het voorstel zal in september
5
komen. De gang van zaken zal als volgt zijn: de stichting zorgt voor de juiste informatie. Het college legt dit voor aan een extern bureau voor een toets op betrouwbaarheid, vóórdat het aan PS wordt voorgelegd. De toekomst van de site musea maakt onderdeel uit van de opdracht. De zorg van de commissie hierover is genoteerd. Over de betrokkenheid van de culturele ondernemers in de Vasim, voorstanders en tegenstanders is gesproken. Peter de Haan zal daarvoor sessies voorbereiden. De Staten zullen daar ook voor dergelijke sessies worden uitgenodigd, omdat ze ook willen weten wat er in PS leeft. De rol van de CdK: toen er kinken in de kabel leken te komen heeft hij en de CdK met de betrokken burgemeesters en het vfonds gesproken over hoe het verder moest. Verder ging het gesprek vooral over afstemming van Market Garden 70 jaar en het bezoek van het Koninklijk Huis in dat kader. De SP concludeert dat het college creatief is omgegaan met de amendementen en zal het mee terug nemen in de fractie. 13.
Rondvraag Er zijn geen rondvragen.
14.
Sluiting De voorzitter sluit de vergadering om 20.10 uur.
Arnhem, 17 maart 2014, zaaknr. 2014-000008
6
Nr. 69
Datum afspraak AFW 15-5
72
PS 13-11
Afspraak Zodra de onderhandelingen t.a.v. Wgr+ en DLG afgerond zijn wordt PS geïnformeerd en zullen ook de risico’s in kaart worden gebracht. Het college komt bij de Voorjaarsnota 2014 terug op de opcenten motorrijtuigenbelasting (n.a.v. motie 13M43).
7
Uitvoering door GS
Termijn
GS
Juni 2014
T.z.t. Zie ook mededelingenbrief 10 maart 2014
