Ontheffingsstelsel rondom bomen Interne evaluatie van gemeente Deurne
Colofon Datum: 12 november 2014 Versie: v1.0 Status: Definitief Project: Interne evaluatie ontheffingsstelsel rondom bomen gemeente Deurne Afdeling: Afdeling Beheer Onderhoud en Realisatie Cluster: Groen
2
Inleiding Tot 1 oktober 2010 kende Deurne een strikt kapvergunningsbeleid waarbij voor elke boom een kapvergunningsplicht gold. Hoewel de gemeente daarmee kon sturen in welke bomen wel of niet gekapt mochten worden, bleek dat nagenoeg alle aanvragen vergund werden. Dat in combinatie met de interne kosten en de administratieve rompslomp voor bewoners besloot men dat dit anders moest. Als één van de eerste gemeenten in Nederland heeft Deurne dat beleid gewijzigd. Vanaf 1 oktober 2010 zijn alle bomen kapvergunningsvrij, behalve waardevolle en monumentale bomen, de zogenaamde Groene Parels. Bomen die in belangrijke groenstructuren staan zoals verwoord in het Groenstructuurplan. En bomen in het Wiegersbos en het Walsbergsebos. Naast deze ‘grote’ wijziging in het ontheffingsstelsel heeft de gemeente Deurne in december 2012 besloten om bewoners meer directe zeggenschap te geven over de niet beschermde gemeentelijke bomen. Hiermee bepaalt niet de gemeente of een boom wel of niet weg mag, maar doen de bewoners dit zelf in hun directe leefomgeving. Bij het vaststellen van het nieuwe beleid in 2010 is afgesproken dit te evalueren. Dit diende in 2012 plaats te vinden, maar is, in overleg met de toenmalige portefeuillehouder, verschoven naar 2014. Deze evaluatie behandeld de diverse beleidsstukken en procedures die onderdeel zijn van het ontheffingsstelsel op het gebied van bomen in de gemeente. In hoofdstuk 1 wordt een omschrijving gegeven van de betrokken beleidsstukken en procedures. In hoofdstuk 2 volgen de evaluatie, conclusies en aanbevelingen.
3
Inhoudsopgave Inleiding ................................................................................................................................................... 3 Hoofdstuk 1 Huidig beleid ....................................................................................................................... 5 1.1 Kadernota bomen ......................................................................................................................... 5 1.2 Groenstructuurplan ...................................................................................................................... 5 1.3 Groene Parels ................................................................................................................................ 5 1.4 Handboek Groen ........................................................................................................................... 5 1.5 Ontheffingsstelsel ......................................................................................................................... 6 Hoofdstuk 2 Evaluatie en conclusies ....................................................................................................... 7 2.1 Kadernota bomen ......................................................................................................................... 7 2.2 Groenstructuurplan ...................................................................................................................... 7 2.3 Groene Parels ................................................................................................................................ 8 2.4 Handboek Groen ........................................................................................................................... 8 2.5 Ontheffingsstelsel; Ontheffingsplichtige bomen .......................................................................... 9 2.6 Ontheffingsstelsel; Niet‐ontheffingsplichtige bomen ................................................................. 12
4
Hoofdstuk 1 Huidig beleid 1.1 Kadernota bomen Op 27 januari 2009 is door de gemeenteraad van Deurne de Kadernota Bomen vastgesteld. De kadernota geeft de kaders waarmee rekening gehouden is tijdens de verdere uitwerking van het boombeleid. De doelstellingen in de kadernota zijn: Het behouden en versterken van een duurzame bomenstructuur die de gewenste functies op lange termijn kan vervullen. Waarborgen voldoende groen in nieuwbouwsituaties. Het creëren van een duurzaam veilig en vitaal gemeentelijk bomenbestand. Het extra beschermen van waardevolle en bijzondere bomen en houtopstanden. Het aangeven van doelgerichte oplossingen m.b.t. keuze van standplaats en soort, de aanplant, het beheer en het onderhoud van bomen. Hinder en overlast van bomen beperken. Deregulering van het kapvergunningstelsel.
1.2 Groenstructuurplan Binnen de vastgestelde kaders uit de Kadernota Bomen is het Groenstructuurplan vastgesteld op 15 december 2009. Het Groenstructuurplan heeft als doel de gewenste kwaliteitskenmerken te omschrijven van de groene ruimte in de gemeente Deurne. Dit plan is richtinggevend en kaderscheppend. Het Groenstructuurplan geeft een integrale‐ en langetermijnvisie op hoofdlijnen aan voor de looptijd van 10 tot 20 jaar. Het spreekt zich niet alleen uit over de groenstructuur, maar ook over aspecten die ermee samenhangen, zoals de ruimtelijke structuur, de ecologie en de recreatie. De bomen in de structuren in het Groenstructuurplan zijn beschermd in de Algemene Plaatselijke Verordening (hierna: APV) van de gemeente.
1.3 Groene Parels Naast de groenstructuren zoals beschreven in het Groenstructuurplan kent de gemeente ook individueel belangrijke bomen, de zogenaamde Groene Parels. Dit zijn Waardevolle en Monumentale bomen, zowel in gemeentelijk als particulier eigendom. Op 27 januari 2009 zijn door de gemeenteraad de criteria voor opneming op de lijst Groene Parels vastgesteld. Hierna is de lijst met Groene Parels opgesteld en op 31 augustus 2010 door het college vastgesteld en vanaf 1 oktober 2010 in werking getreden.
1.4 Handboek Groen Het Handboek Groen (vastgesteld op 13 september 2011) is een uitwerking van de kadernota boombeleid en het Groenstructuurplan. Dit Handboek is een praktisch toetsingskader om een duurzame en vitale groenstructuur in Deurne te realiseren en in stand te houden. Daarnaast is het voor ontwikkelaars ten aanzien van bouwprojecten een kader en een hulpmiddel bij het maken van het ontwerp en tijdens de uitvoering. In het rapport worden doelgerichte oplossingen beschreven met betrekking tot de aanplant (standplaats en soortkeuze) en de bescherming bij werkzaamheden rondom bomen.
5
Daarnaast worden er richtlijnen gegeven ten aanzien van afwegingen bij overlast van bomen, ziekten en plagen, inrichting in nieuwe situaties, beoordelingen ontheffingsaanvragen en berekening (financiële) herplantplicht.
1.5 Ontheffingsstelsel
1.5.1 Ontheffingsplichtige bomen Algemene plaatselijke verordening Sinds 1 oktober 2010 is de kapvergunning onderdeel geworden van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (afgekort WABO). In de APV zijn de bepalingen opgenomen over wanneer een omgevingsvergunning voor het kappen van bomen verleend wordt en onder welke voorwaarden (bijvoorbeeld (financiële) compensatie). Een omgevingsvergunning voor het kappen van bomen is vereist voor: Bomen die onderdeel uitmaken van de te behouden en ontwikkelen bomen‐structuren die zijn opgenomen in het Groenstructuurplan. Bomen die staan in het Walsbergsebos en Wiegersbos. Bomen die opgenomen zijn in de lijst Groene Parels van Deurne. Leges De gemeente Deurne brengt geen kosten in rekening bij de aanvraag van een omgevingsvergunning voor het kappen van bomen. Mandaatregister In het mandaatregister (versie 1 januari 2014) is het verlenen van deze omgevingsvergunning gemandateerd aan: Teamleiders en Dienstverlener C van de staf van de afdeling Klantcontactcentrum en Dienstverlener C van het team 2e lijn. 1.5.2 Niet‐ontheffingsplichtige bomen (kappen met DKOEK) In het kader van “Deurne Koerst Op Eigen Kracht” (hierna DKOEK) heeft het college van B&W in december 2012 besloten om de inwoners van Deurne meer vrijheid te geven in het kappen van niet‐ beschermde gemeentelijke bomen. Voorwaarde is dat de bomen niet beschermd zijn (dus niet opgenomen in het Groenstructuurplan, staan in het Walsbergse‐ of Wiegersbos of aangewezen zijn als Groene Parel). Een bewoner die een boom in zijn of haar straat wil verwijderen, moet aan de omwonenden vragen of zij het eens zijn met het verwijderen van de boom. Als 75% of meer hiervoor zijn/haar goedkeuring geeft (middels een handtekening) mag de boom gekapt worden. Hiervoor zijn 3 mogelijkheden: 1. De gemeente kapt de boom in de reguliere kapronde (1 maal per jaar). De kosten ad € 185,15 (prijsniveau 2014) euro inclusief BTW per boom worden hierbij voorafgaande aan de kap betaald door de indiener van het verzoek. 2. De indiener van het verzoek laat de boom kappen door een professioneel hoveniers‐/ groenvoorzieningbedrijf. 3. Bewoners kappen de boom zelf.
6
Hoofdstuk 2 Evaluatie en conclusies Het beleid is geëvalueerd. Om deze notitie compact te houden worden alleen de onderwerpen behandelt waarover opmerkingen gemaakt zijn of waar andere ideeën over ontstaan zijn in de afgelopen jaren. Op basis van de evaluatie worden conclusies getrokken en aanbevelingen gedaan.
2.1 Kadernota bomen De kadernota heeft de kaders gegeven voor het opstellen van diverse beleidsstukken. Deze stukken zijn gerealiseerd en vastgesteld. Hiermee is de kadernota in het proces van groot belang geweest.
2.2 Groenstructuurplan
2.2.1 Evaluatie groenstructuurplan In het Groenstructuurplan worden bestaande en te ontwikkelen structuren beschermd. Door nieuwe ontwikkelingen is het van belang ook nieuwe structuren op te nemen in het Groenstructuurplan. Dit betreft nieuwe structuren die aangeplant zijn langs nieuwe wegen of bij uitbreidingslocaties. Als voorbeeld voor nieuw te beschermen structuren zouden de bomen in de projecten Rijtse Vennen (Deurne) of Achter de Gouden Helm (Helenaveen) genoemd kunnen worden. In het Groenstructuurplan worden diverse aanbevelingen gedaan waaraan tot op heden niet of nauwelijks vervolg is gegeven in het kader van de bezuinigingen. Die aanbevelingen blijven op de plank liggen voor uitvoering tot dat budget beschikbaar is. Walsbergbos In het Walsbergbos zijn huizen in het bos gebouwd, waardoor ook de tuinen (grotendeels) uit bos bestaan. Ondanks dat bewoners bewust gekozen hebben om hier te bouwen en/of wonen worden er relatief veel aanvragen voor kap gedaan in dit gebied. 22% (25 stuks) van alle (particuliere) aanvragen sinds 1 oktober 2010 komt uit het Walsbergbos, hiervan wordt 56% verleend (ten opzichte van 84% van alle aanvragen). Hieruit kan geconcludeerd worden dat door het huidige beleid gestuurd wordt op het beeld in het Walsbergbos. En lijkt dus een bepaalde bescherming van de houtopstanden nodig om het uitgangspunt van wonen in het bos te behouden. Het beleid wordt door een gedeelte van de bewoners als zeer star beschouwd, ondanks dat zij bewust gekozen hebben in dat bos te gaan wonen. Alternatief zou zijn om het Walsbergbos niet meer als vlak te beschermen, maar om hier Groene Parels aan te wijzen die voldoen aan de criteria. Waarschijnlijk betekent dit dat er relatief weinig bomen beschermd zullen blijven. Ook de jongere bomen dragen bij aan het bosrijke beeld van de wijk. Gesteld kan dan ook worden dat de huidige wijze van bescherming functioneel is. Wanneer kap overwogen wordt, kan door maatwerk een afweging gemaakt worden. Hierbij kan wel vergunning worden verleend voor gevaarlijke/onstabiele bomen, maar niet voor gezonde bomen. Wiegersbos Naast het Walsbergbos is ook het Wiegersbos als vlak beschermt. Verschil qua inrichting is echter dat de woningen op flinke afstand van elkaar staan en alleen het tussenliggend gebied bestaat uit bos. Sinds 1 oktober 2010 zijn drie aanvragen gedaan, waarvan er twee verleend zijn en er één afgewezen is. Hieruit kan geconcludeerd worden dat door het huidige beleid gestuurd wordt op het beeld in het Wiegersbos. Hiervoor gelden dezelfde overwegingen voor een alternatief als bij het Walsbergbos. Verschil is dat vanuit het Wiegersbos geen klachten komen over het beleid.
7
Zoekgemak Hoewel duidelijk is dat de bomen in de structuren in het Groenstructuurplan beschermt worden, is het niet altijd eenvoudig om hierop te zoeken. In de praktijk betekent dit dat er op meerdere locaties (Groenstructuurplan en kaart Groene Parels) gezocht moet worden, waardoor sneller fouten gemaakt kunnen worden. Dit terwijl er een interactieve kaart op de site van de gemeente aanwezig is met daarop de Groene Parels. Hierbij is in één oogopslag duidelijk welke boom wel of niet als Groene Parel beschermt is. Het zou van grote meerwaarde zijn als ook de beschermde groenstructuren aan deze kaart toegevoegd worden. 2.2.2 Aanbevelingen Groenstructuurplan Kaarten uit het Groenstructuurplan toevoegen aan de interactieve kaart van Groene Parels. Toevoegen nieuwe structuren zoals Rijtse Vennen of Achter de Gouden Helm. Uitvoering geven aan de aanbevelingen uit het Groenstructuurplan.
2.3 Groene Parels
2.3.1 Evaluatie Groene Parels De Groene Parels zijn in 2009 vastgesteld. Nu, in 2014, is deze lijst vijf jaar oud. De lijst moet geactualiseerd worden om de volgende redenen: Door kap en storm is een gedeelte van de bomen weg (alleen vergunningaanvragen zijn verwerkt). Bomen zijn gegroeid en voldoen nu aan de criteria. Bomen zijn oud of ziek geworden en voldoen niet meer aan de criteria. Bomen die door groei van de kroon niet meer voldoen aan het afstand‐tot‐gevel criterium. Enzovoorts. Een mogelijk gevaar in dit systeem is dat bomen gekapt worden voordat ze als Groene Parel opgenomen kunnen worden. Dit speelt met name bij particulieren. Daarbij is het de vraag of het een probleem is dat dit zo gaat? Duurzaam behouden van bomen gaat alleen als de eigenaar hier waarde aan hecht en wil investeren in de boom. En dan wordt kap niet overwogen en maakt het dus weinig uit of er wel of geen ontheffing voor kap benodigd is. 2.3.2 Aanbevelingen Groene Parels De lijst Groene Parels actualiseren. Bomen die weg zijn van de lijst halen. En nieuwe bomen die aan de criteria voldoen opnemen op de lijst. Toevoegen van een categorie: Toekomstige Groene Parels. Bomen die via een herplantplicht aangeplant zijn (die dus ontheffingsplichtig zijn) en/of bomen die op bijzondere locaties geplant zijn welke daar tot monumentale boom kunnen uitgroeien.
2.4 Handboek Groen
2.4.1 Evaluatie Handboek Groen Het Handboek Groen wordt met name als naslagwerk gebruikt. Behalve de afwegingskaders welke gehanteerd worden om te bepalen of een boom na een ontheffingsaanvraag wel of niet gekapt mag worden. Daarnaast wordt in het kader van DKOEK (Deurne Koerst Op Eigen Kracht) met regelmaat toestemming aan derden verleend voor het snoeien van gemeentebomen. Dit speelt met name in het buitengebied, waar bij agrariërs behoefte bestaat bomen te snoeien, terwijl daar voor de gemeente geen aanleiding toe is. Gebleken is echter dat paragraaf 4.3 uit het Handboek (snoeien van bomen door derden) teveel ruimte geeft voor verkeerde interpretatie. In 2014 zijn in overleg met ZLTO en de portefeuillehouder nieuwe snoeiregels opgesteld (zie bijlage 2) om dit te verbeteren.
8
2.4.2 Aanbevelingen Handboek Groen Tekst in 4.3 Snoeien van gemeentebomen door derden wijzigen zodat deze overeenkomt met bijlage 2.
2.5 Ontheffingsstelsel; Ontheffingsplichtige bomen
2.5.1 Aanvragen kappen bomen De hoeveelheid kapaanvragen van de afgelopen jaren zijn in onderstaand schema’s gezet. Het is daarbij belangrijk op te merken dat: Het huidige beleid ingegaan is op 1 oktober 2010. Er in de overzichten onderscheid gemaakt is tussen particuliere en gemeentelijke aanvragen. In 2009 en 2010 (tot 1 oktober) respectievelijk 150 en 80 kapaanvragen gedaan zijn. Dit betreft zowel particuliere als gemeentelijke aanvragen. Aantallen particuliere bomen Onderstaand een overzicht van de aanvragen en de uitkomsten. Jaar Aanvragen Verleend % Geweigerd % 2010* 4 4 100% 0 0% 2011 18 10 56% 8 44% 2012 44 34 77% 10 23% 2013 32 30 94% 2 6% 2014** 14 13 93% 1 7% * Vanaf 1 oktober 2010 ** Tot 1 juli 2014
Gemiddeld werd 84% van de aanvragen verleend en 16% wordt geweigerd. Van de geweigerde vergunningen zijn 11 van de 21 afkomstig uit het Walsbergbos. Aantallen gemeentelijke bomen Onderstaand een overzicht van de aanvragen en de uitkomsten. Jaar Aanvragen Verleend % Geweigerd % 2010* 0 0 0% 0 0% 2011 1 1 100% 0 0% 2012 8 8 100% 0 0% 2013 7 7 100% 0 0% 2014** 4 4 100% 0 0% * Vanaf 1 oktober 2010 ** Tot 1 juli 2014
Gemiddeld werd 100% van de aanvragen verleend. Hierbij moet opgemerkt worden dat aanvragen pas gedaan worden na overleg met de groenbeheerder. Doel daarbij is dat de bomen behouden blijven, lukt dit niet, dan wordt pas een kapaanvraag gedaan.
9
Op basis van bovenstaande kan dan gesteld worden dat: Van de particuliere aanvragen 84% verleend is en van de gemeentelijke aanvragen zelfs 100%. Wanneer bij particuliere aanvragen het Walsbergbos buiten beschouwing wordt gelaten, omdat daar relatief het grootste aantal aanvragen vandaan komt, wordt gemiddeld 88% van de particuliere aanvragen verleend. Door dit hoge percentage rijst de vraag of de ontheffingsplicht niet nog verder losgelaten kan of moet worden. Daarbij is het de vraag in hoeverre de gemeente de regie op het behoud van bomen los wil en durft te laten. Met de wijzigingen in het beleid in 2010 zijn grote stappen gemaakt. Het totale aantal aanvragen is sterk verminderd, maar er wordt nog steeds een hoog percentage verleend. Terwijl dat één van de aanleidingen was om het beleid in 2010 te wijzigen. Uit het kappen met DKOEK‐besluit (zie 1.5.2) blijkt ook dat bewoners zelf goed in staat zijn te sturen op welke bomen wel en niet belangrijk zijn in hun leefomgeving. Er zijn diverse denkrichtingen mogelijk: 1) De huidige werkwijze werkt goed en geeft de juiste mix tussen sturen en vrijgeven voor zowel gemeentelijke als particuliere bomen. 2) Vanuit de gedachte van DKOEK waarbij het de vraag is of het terecht is dat gemeente over kap particuliere bomen beslist: De criteria voor particuliere Groene Parels moeten gewijzigd worden, waardoor minder bomen vergunningsplichtig zijn. Dit kan bijvoorbeeld door: a. Alle particuliere waardevolle bomen van de lijst te halen en dus alleen particuliere monumentale en gemeentelijke bomen als Groene Parel behouden. b. Aanpassen van de criteria, zodat bijvoorbeeld bomen in kleine tuinen of bomen met een korte omloop van de lijst gehaald worden. c. Vasthouden aan de huidige criteria, maar kap mogelijk maken voor particuliere waardevolle (en monumentale) bomen conform de DKOEK manier. Of te wel 75% van de omwonenden geven toestemming voor de kap. Onder omwonenden vallen huishoudens met zicht op het betreffende perceel. Belangrijke argumenten om het vergunningensysteem voor gemeentebomen in ere te houden: Gemeente heeft verantwoordelijkheid voor het algemeen belang. Vergunningstelsel geeft belanghebbenden recht en de mogelijkheid op indienen bezwaar. Zonder vergunning kunnen bomen op de DKOEK‐wijze gekapt worden. Aanbeveling: Verruimen mogelijkheden om vergunningsvrij te kappen door de waardevolle particuliere bomen van de lijst Groene Parels te verwijderen. 2.5.2 Communicatie Uit de cijfers blijkt dat sinds 1 oktober 2010 15% van de gedane kapaanvragen afgebroken is. In sommige gevallen zijn aanvragen niet compleet, maar in de meeste gevallen blijkt geen omgevingsvergunning nodig voor de betreffende boom. Aanbevelingen: Toevoegen Groenstructuurplan aan interactieve kaart met Groene Parels. Link naar interactieve kaart prominenter in beeld brengen op website gemeente bij de informatie over aanvraag vergunning.
10
2.5.3 Beoordelen van de aanvragen Sinds 2011 wordt de ontheffingsaanvraag voor kap vanwege efficiëntie en overzichtelijkheid door één persoon behandeld. Inclusief het verwerken van de gegevens in SquitXO (softwarepakket) wordt ongeveer een uur per aanvraag besteed. Het KCC vindt deze wijze van werken gemakkelijk. Dit omdat er één aanspreekpunt is en de lijnen kort zijn. Een aanvraag wordt door een toezichthouder van gemeente (afdeling BOR) buiten gecontroleerd. Deze vult een beoordelingsformulier in en geeft advies aan vergunningverlener (afdeling KCC). De toezichthouder besteedt gemiddeld 1 uur per aanvraag. 2.5.4 Onenigheid over beoordeling In de praktijk komt het met enige regelmaat voor dat bewoners een vergunning om te kappen aanvragen in verband met vermeende onveiligheid van de boom. De gemeentelijk toezichthouder beoordeelt dit en acht de boom soms veilig. Wanneer bewoners het met die conclusie niet eens zijn en de aanvraag door willen zetten, dan wordt verzocht een rapportage door een boomtechnisch adviesbureau op te laten stellen op eigen kosten. De conclusie in die rapportage is leidend. Bewoners zijn hier vaak niet blij mee, met name omdat de kosten voor dergelijke rapportage redelijk hoog zijn (al snel enkele honderden euro’s). Aanbeveling: Op gemeentelijke site duidelijk aangeven dat aanvullend boomtechnische rapportage gevraagd kan worden. De opsteller van de rapportage heeft minimaal een European Tree Technician certificaat in bezit. 2.5.5 Handhaving Nadat een vergunning verleend is, wordt na verloop van tijd (staat geen vaste termijn voor) buiten beoordeeld of de juiste bomen gekapt zijn. En of, bij een opgelegde herplantplicht, er ook daadwerkelijk herplant heeft plaats gevonden. Bij afwijkingen wordt een rapportage opgesteld en naar een gemeentelijk jurist gestuurd. In theorie wordt bij een illegale kap de politie ingeschakeld, in de praktijk komt dit vaak niet zover omdat handhaving op dit onderwerp lage prioriteit heeft. 2.5.6 Mandaatregister In het mandaatregister wat van toepassing is sinds 1 januari 2014 zijn de volgende zaken gemandateerd: Het aanvragen en ondertekenen van een aanvraag om omgevingsvergunning voor het vellen of te doen vellen van gemeentelijke houtopstanden is gemandateerd aan Teamleider Beheer & Realisatie en/of Beleidsondersteuner A en B van het team Beheer & Realisatie met dien verstande dat de medewerker die de aanvraag namens de gemeente aanvraagt niet dezelfde medewerker is die de aanvraag inhoudelijk zal beoordelen. Het behandelen en beslissen op omgevingsvergunning (onderdeel kappen houtopstanden) is gemandateerd aan Teamleiders en Dienstverlener C van de staf van de afdeling Klantcontactcentrum en Dienstverlener C van het team 2e lijn. Ondanks de gevoeligheid van bomen en de verantwoordelijkheid van het college is het mogelijk dat er bomen gekapt worden zonder medeweten en rechtstreekse goedkeuring van één van de collegeleden. Dit zou in sommige gevoelige situaties tot discussie kunnen leiden. Aanbeveling: Voorheen was de mandatering zo geregeld dat bij meer dan 5 (gemeentelijke) bomen en bij projecten van maatschappelijk belang een collegebesluit benodigd was voor het verstrekken van een omgevingsvergunning. Aanbevolen wordt dit opnieuw op te nemen.
11
2.5.7 Herplant/financiële compensatie In het Handboek Groen wordt gesteld dat herplant bestaat uit het planten van een boom. Zodra dit niet kan moet financieel gecompenseerd worden. Hierbij wordt een voorbeeld berekening gegeven over financiële compensatie. Dit is een optelsom van de aankoop van de boom, het planten daarvan en het onderhoud in de 1ste drie jaar na aanplant. Het is de vraag of de denkwijze recht doet aan de werkelijke waarde van de boom. Een andere, in Nederland gangbare, denkwijze is de wijze waarop een boomtaxateur bij een schade aan de boom de boomwaarde berekend. Deze gaat er (bij een laanboom) vanuit dat de boom geplant is om aan een bepaald beeld te gaan voldoen. Het duurt veertig jaar voordat de boom aan dat beeld gaat voldoen en zal daarna nog tachtig jaar aan dat beeld blijven voldoen (gaat dus in totaal honderdtwintig jaar mee). In de 1ste veertig jaar wordt geïnvesteerd (door middel van uitgevoerd onderhoud) in de boom en daarna begint de afschrijving. Dat maakt het mogelijk om bij elke gewenste leeftijd te berekenen wat het kost om dezelfde boom op dezelfde locatie te realiseren. Door alleen de kosten van de aanplant te berekenen als compensatie wordt een (groot) gedeelte van de investering teniet gedaan. Dat heeft wel als gevolg dat de kosten voor (financiële) compensatie flink stijgen wanneer de werkelijke waarde gecompenseerd moet worden. Dat is daarom ook de reden dat dit niet tot een aanbeveling leidt gezien de huidige tijd.
2.6 Ontheffingsstelsel; Niet‐ontheffingsplichtige bomen
2.6.1 Kappen met DKOEK Sinds het besluit om bewoners meer vrijheid te geven in het kappen van gemeentelijke (niet beschermde) bomen zijn 17 aanvragen (34 bomen) binnen gekomen, waarvan er 14 aanvragen (30 bomen) zijn ingewilligd en gekapt. De overige 3 aanvragen lijken gestrand te zijn op het verzamelen van de benodigde handtekeningen. Eind januari 2013 heeft er een artikel in het Deurnes Weekblad en Eindhovens Dagblad gestaan over de mogelijkheid tot het vergunningsvrij kappen van bomen. De meeste aanvragen dateren van kort na deze publicatie. In 2014 is (nog) geen verzoek binnen gekomen. Na het genomen collegebesluit om bewoners meer vrijheid te geven op dit vlak werd door sommige inwoners en belangengroeperingen een grote kaalslag verwacht. In de praktijk blijkt dit niet zo te zijn en blijken omwonenden door wel of niet te tekenen goed in staat hier afwegingen in te maken (3 van de 17 aanvragen zijn niet doorgegaan). Sinds het besluit hebben zich enkele traditionele piekmomenten van klachten en meldingen van overlast voorgedaan (schaduwwerking in de zomer en blad‐ en vruchtval in het najaar). Blijkbaar is de overlast die men meldt zelden zwaar genoeg om een poging te doen medewerking van omwonenden te vragen om de boom te (laten) kappen. 2.6.2 Reactiebrief Zodra een verzoek tot kap in het kader van DKOEK binnen komt wordt een reactiebrief verstuurd. Hierin staan de voorwaarden genoemd en wordt een kaartje bijgevoegd van de huishoudens waarvan 75% toestemming voor de kap dient te geven. Aanvragers geven in hun reacties aan de genoemde voorwaarden voor kap te abstract en daarmee te onduidelijk te vinden. Aanbevelingen: In ‘Duidelijk Deurnes’ schrijven van de brief. Zie bijlage 1. o In de brief wordt verwezen naar de 96b publicatie van de CROW. Deze publicatie omschrijft de te nemen verkeersmaatregelen. Dit zegt de gemiddelde bewoner niets.
12
o o o
Aangeven dat 75% van de omwonenden die zicht hebben op de boom het eens moeten zijn met de kap. In de brief staan harde data met betrekking tot broedende vogels. De Flora & Faunawet zit echter anders in elkaar, hierover moet uitleg opgenomen worden. Kosten aanpassen naar huidige bedrag.
13
Interne memo Datum:
22 oktober 2014
Aan:
College van B&W/Gemeenteraad
CC: Van:
Ruud Vos
Afdeling/Team:
Beheer en Realisatie/Cluster Groen
Betreft:
Externe evaluatie ontheffingsstelsel rondom bomen
Naast een interne evaluatie is ook externe betrokkenen de mogelijkheid tot evaluatie geboden. Tijdens het opstellen van de beleidsdocumenten welke nu geëvalueerd worden is gebruik gemaakt van een klankbordgroep. Deze klankbordgroep is op 6 oktober 2014 met een brief uitgenodigd om de werking van de diverse documenten te evalueren. De genodigden bestaan uit:
Alle dorps‐ en wijkraden. Waterschap Aa en Maas NMEC Ossenbeemd ZLTO Deurne Provincie Brabant Stichting Boombelijd Staatsbosbeheer
Er is weinig respons gekomen op de uitnodiging. In de verstuurde brief is gevraagd aan te melden. Bij verhindering is gevraagd om op een andere wijze te reageren op de evaluatie. Van de 16 uitgenodigde partijen hebben er 4 gereageerd. Provincie Brabant en ZLTO Deurne waren verhinderd. NMEC Ossenbeemd en wijkraad d’n Heiakker hebben zich aangemeld. Met aangemelde partijen is een rondetafelgesprek gehouden. Op 16 oktober 2014 is met de aangemelde partijen en Ruud Vos namens gemeente Deurne een gesprek gehouden. Daarbij is vooraf aangegeven dat het gesprek bedoeld is om hun mening te peilen en die informatie als bijlage ter besluitvorming mee aan te bieden. Tijdens dit gesprek zijn de diverse beleidsstukken als ook de interne evaluatie besproken. In de interne evaluatie zijn 3 belangrijke voorstellen gedaan, om deze reden zijn deze expliciet besproken. 1) Het Walsbergs‐ en Wiegersbos, hieruit komen veel kapaanvragen. Moeten we deze vlakken blijven beschermen middels een ontheffingsstelsel voor de bomen? Ja, deze moeten beschermd blijven. De uitstraling van deze gebieden is uniek. De mensen hebben zelf gekozen om hun huis in het bos te bouwen, of een huis in dat bos te kopen. Natuurlijk moeten zieke of gevaarlijke bomen wel gekapt kunnen worden, maar niet om redenen van overlast zoals schaduw, blad‐ of naaldval enzovoorts.
2) Het overgrote deel van de ontheffingsaanvragen voor kap voor particuliere Groene Parels wordt verleend. Moeten de particuliere Groene Parels wel ontheffingsplichtig blijven? Als in overweging wordt genomen dat: Deurne steeds meer verantwoordelijkheid bij bewoners legt (DKOEK). Overheidsbemoeienis op particulier terrein steeds minder gewenst is. De kosten en tijd die gemoeid zijn met het indienen, in behandeling nemen, beoordelen en beslissen niet opwegen tegen de opbrengsten als, zoals gebleken is, het overgrote deel vergund wordt. Er nu mensen zijn om die reden geen bomen planten, of ze juist tijdig kappen, zodat ze niet ontheffingsplichtig zijn of worden. Ook kappen met DKOEK niet tot een kaalslag heeft geleid. Behoud van een boom meer afhangt van de wens en de investeringsbereidheid van de eigenaar dan van een eventuele ontheffingsplicht. Dan geven deze overwegingen genoeg onderbouwing om de particuliere Groene Parels te laten vervallen. 3) Bij de introductie van ‘kappen met DKOEK’ werd door sommigen een ware kaalkap van gemeentebomen verwacht. In de praktijk is dit erg meegevallen en zijn in het begin vooral die bomen gekapt waarover al jaren discussie was. Moet deze mogelijkheid blijven bestaan of zijn er zwaarwegende redenen om daar op tegen te zijn. De gevreesde kaalkap is niet ontstaan. Zolang het onderscheid gemaakt wordt dat de structuren uit het groenstructuurplan en de individuele Groene Parels beschermd blijven is dit een praktische manier om met de overige bomen om te gaan. Hiermee hebben bewoners zelf zeggenschap over de bomen in woonstraten. Ook moet de burger in contact met buren treden om iets te bereiken. Deze beleidslijn en ontwikkeling wordt als zeer positief ervaren en moet zeker blijven bestaan.
De groene parels van Deurne Uitwerking lijst beschermingswaardige bomen en houtopstanden
11 november 2014
1
Inhoudsopgave De groene parels van Deurne
3
1 Beoordelingscriteria groene parels van Deurne 1.1 Basiscriteria waardevolle en monumentale bomen en houtopstanden 1.2 Uitzonderingscategorieën 1.3 Criteria ter vaststelling van de status waardevol en monumentaal
5 5 7 11
2 Actualisatie van de lijst van beschermingswaardige bomen en houtopstanden
12
2
De groene parels van Deurne Uitwerking lijst beschermingswaardige bomen en houtopstanden De gemeente Deurne bezit een bijzonder waardevol bomenbestand dat bepalend is voor het karakter en de identiteit. Binnen dit bomenbestand zijn diverse groene parels aanwezig die te allen tijde beschermd dienen te blijven. Zoals in de kadernota bomenbeleid is aangegeven, is het voor het opstellen van de lijst beschermingswaardige bomen en houtopstanden, de groene parels, van belang een eenduidige beoordelingsmethodiek te creëren. Daarbij dienen zoveel mogelijk objectieve, meetbare, kenmerken gebruikt te worden, die bij een ontheffingsaanvraag als onderbouwing gebruikt worden. Deze bomen en houtopstanden kunnen alleen publiek eigendom zijn. Of ze op de lijst worden opgenomen als groene parel hangt af van de beoordeling van de totale waarde van de geïnventariseerde kenmerken. Wanneer over bomen en houtopstanden gesproken wordt, wordt het volgende bedoeld: x Bomen: solitaire boom, bomenrij, singel, laan, bomenweide (waarvan de populierenweide een voorbeeld is) en boomgroep. x Houtopstanden: onder houtopstanden worden die landschapselementen verstaan die worden gedomineerd door bomen. Het gaat daarbij om (hakhout)bossen, bosplantsoenen, houtwallen en houtkanten (houtwal zonder wal, doorgaans bosrelict of nieuwe natuur). In hoofdstuk 1 worden de beoordelingscriteria voor de status groene parel van Deurne en daarmee de plaatsing op de lijst van beschermingswaardige bomen en houtopstanden toegelicht. Ter verduidelijking van de toetsingscriteria is in hoofdstuk 1 tevens een ja/nee schema toegevoegd. In hoofdstuk 2 staat aangegeven hoe de lijst actueel gehouden dient te worden. Het gehele ja/nee schema is tevens toegevoegd als losse bijlage, aangevuld met enkele voorbeelden van de beoordeling van bomen en houtopstanden.
3
Eigendom gemeente?
Basisschema beoordelingscriteria groene parels van Deurne
4
1 Beoordelingscriteria groene parels van Deurne 1.1 Basiscriteria waardevolle en monumentale bomen en houtopstanden De groene parels van Deurne worden als waardevol of monumentaal op de lijst van beschermingswaardige bomen en houtopstanden geplaatst. Om te beoordelen of een boom of houtopstand waardevol of monumentaal is, wordt allereerst getoetst aan de hand van een aantal basiscriteria. Toekomstverwachting Een boom of houtopstand dient een positieve toekomstverwachting te hebben om in aanmerking te komen voor plaatsing op de lijst. Met een positieve toekomstverwachting wordt bedoeld, dat een boom of houtopstand een matige tot goede vitaliteit heeft en de toekomstverwachting zodanig is, dat deze zijn kwaliteit gedurende de komende tien jaar behoudt. Dit aspect wordt beoordeeld aan de hand van een globale visuele waardering. Indien reeds gevaarzetting aanwezig is (waarvan de inschatting is, dat deze niet verholpen kan worden) komt de boom of houtopstand niet op de lijst
met een omrekenfactor. Deze houdt in dat de omtrek (cm) gedeeld door 2,5 ongeveer overeenkomt met de leeftijd van de boom. In het geval van een 80 jaar oude boom komt dit neer op een minimale stamomtrek van 200 cm, of een stamdiameter van circa 65 cm. Indien een boom of houtopstand een stamdiameter van tenminste 65 cm (omtrek 200 cm) heeft, gemeten op een hoogte van 130 cm vanaf de stamvoet of aantoonbaar ouder dan 80 jaar is, dan is deze boom of houtopstand waardevol en in potentie monumentaal.
Huidige bescherming Is een boom of houtopstand al opgenomen op de lijst van Monumentale Bomen van de Bomenstichting, dan is alleen de vaststelling van de toekomstverwachting van belang. Indien de toekomstverwachting positief is, dan wordt de boom of houtopstand automatisch als monumentaal op de lijst geplaatst. Potentie waardevol Indien een boom of houtopstand een stamdiameter van tenminste 35 cm (omtrek 100 cm) heeft, gemeten op een hoogte van 130 cm vanaf de stamvoet of aantoonbaar ouder dan 40 jaar is, dan is deze boom of houtopstand in potentie waardevol. Indien dit niet het geval is, wordt de boom of houtopstand niet gedocumenteerd. Potentie monumentaal Een monumentale boom of houtopstand moet een leeftijd van tenminste 80 jaar hebben. Hiermee wordt aangesloten op de systematiek van de Bomenstichting. Aangezien de leeftijd van een boom in het veld moeilijk te bepalen is wordt gewerkt
5
Zichtbaarheidscriterium Alleen bomen of houtopstanden die zichtbaar zijn vanuit het openbaar domein komen in aanmerking voor plaatsing op de lijst. Uitzondering hierop zijn bomen of houtopstanden met een leeftijd van minimaal 80 jaar oud (stamdiameter van 65 cm of meer op 130 cm hoogte vanaf de stamvoet gemeten). Standplaatscriterium Bomen dienen meer dan driekwart kroondiameter van de gevel van een woongebouw af te staan. Hiermee wordt bedoeld, dat de afstand tussen de hoofdstam van de boom en de meest nabij gelegen gevel minimaal driekwart van de totale kroondiameter van de boom dient te bedragen. Op deze manier wordt hinder en/of overlast van beschermde bomen en houtopstanden voor bewoners zoveel mogelijk voorkomen. Voorbeelden van de bedoelde hinder zijn problemen aan de fundering en het dak van een woning door de groei van wortels en (gestel)takken. Lei- en knotbomen zijn uitgezonderd van dit criterium.
6
1.2 Uitzonderingscategorieën Positieve uitzonderingen: x Bomen en houtopstanden in de wijken Walsbergbos en Wiegershof (beide zijn gelegen in Deurne) zijn allemaal waardevol vanaf een stamdiameter van 10 cm en kunnen vanaf een stamdiameter van 65 cm een aanvullende bescherming krijgen in de vorm van een monumentale status. De begrenzing van beide wijken is op kaart aangegeven; x Herdenkingsbomen worden als waardevol beschouwd, tenzij ze een stamdiameter van meer dan 65 cm hebben bereikt, dan worden ze als monumentaal beschouwd; x Bomen die een essentieel onderdeel uitmaken van een grotere groep (bijvoorbeeld laan of boomgroep) worden afhankelijk van de waardering van de groep als waardevol of monumentaal beschouwd. Een boomgroep waarvan meer dan 50% van de bomen een stamdiameter van 65 cm of meer heeft, kan de monumentale status krijgen. Indien in die groep een jonge boom aanwezig is, wordt deze eveneens als monumentaal beschouwd. Een concreet voorbeeld is een laan waar in de loop der jaren ontstane gaten zijn opgevuld met jonge aanplant. Conform hetzelfde principe kan een jonge boom de waardevolle status krijgen; x Oude hakhoutstoven, waarvan de stammen direct als behorende tot één en dezelfde boom te herkennen zijn en de stoof een diameter heeft van minimaal 65 centimeter, kunnen in potentie als waardevol worden beschouwd. Heeft de stoof een diameter van minimaal 130 cm, dan is de boom waardevol en in potentie monumentaal; x Indien wetenschappelijk is aangetoond dat een boom of houtopstand een autochtone genenbron betreft, die een grote waarde vertegenwoordigt binnen de autochtone populatie van een soort in Nederland, dan wordt de boom of houtopstand als monumentaal beschouwd.
7
8
Negatieve uitzonderingen: x Bomen of houtopstanden (in beide gevallen erfbeplantingen) die vallen onder het convenant ‘Nieuw groen = Vrij groen’ zijn uitgezonderd van plaatsing op de lijst van beschermingswaardige bomen of houtopstanden, tenzij deze bomen of houtopstanden de leeftijd van 80 jaar hebben bereikt (stamdiameter van 65 cm of meer op 130 cm hoogte boven de stamvoet gemeten). x Populieren (Populus), Wilgen (Salix) en Coniferen komen in beginsel niet in aanmerking voor plaatsing op de lijst als beschermingswaardige boom of houtopstand, met uitzondering van Knotwilgen, Treurwilgen (Salix x sepulcralis ‘Chrysocoma’) en Grove dennen (Pinus Sylvestris). Echter, indien Populieren, Wilgen en Coniferen een stamdiameter van minimaal 65 cm, gemeten op 130 cm vanaf de stamvoet, bereiken of aantoonbaar ouder dan 80 jaar zijn, dan krijgen ze de waardevolle status en kunnen ze in potentie net als de andere boomsoorten de monumentale status verwerven. Het gaat hierbij voornamelijk om coniferen in parken en in de openbare ruimte. x Houtopstanden groter dan 0,5 hectare en gelegen buiten de bebouwde kom in de zin van de Boswet zijn vrijgesteld van bescherming via het te dereguleren kapvergunningstelsel. Bosbouwondernemingen en terreinbeherende instanties krijgen op die wijze in het kader van deregulering niet met aanvullende regelgeving te maken anders dan de reeds geldende Boswet en Flora- en faunawet. Nb: Met coniferen worden alle boomsoorten bedoeld die tot de kegeldragers (de coniferae) behoren. Dit zijn naast de bekende coniferen uit de tuin (doorgaans Chamaecyparis, x Cupressocyparis of Thuja) onder andere de Den (Pinus), de Spar (Picea), de Zilverspar (Abies), de Ceder (Cedrus), de Taxus (Taxus), de Lariks (Larix) en de Jeneverbes (Juniperus).
9
10
1.3 Criteria ter vaststelling van de status waardevol en monumentaal x Naar aanleiding van de basiscriteria en de uitzonderingscategorieën is voor bomen en houtopstanden in potentie uitgesproken of deze een waardevolle of monumentale status kunnen krijgen. Aan de hand van onderstaande criteria, de esthetische kwaliteit, de cultuurhistorische kwaliteit en de ecologische kwaliteit, wordt bepaald of deze bomen of houtopstanden daadwerkelijk op de lijst komen te staan als waardevol of monumentaal. Indien 2 van de 3 criteria van toepassing zijn voor de boom of houtopstand wordt de status waardevol of monumentaal toegekend. x
Esthetische kwaliteit: Een boom heeft een esthetische kwaliteit als deze bijvoorbeeld: - een gave en/of bijzondere groeivorm heeft als gevolg van natuurlijke oorzaken, bijv. twee- of meerstammigheid; o belangrijke lijnen in het landschap benadrukt; o beeldbepalend is vanuit de standplaats in relatie tot de omgeving (er staat bijv. weinig groen in de straat); o bepalend is voor het straatbeeld of het stadsbeeld; o de architectonische betekenis van één of meer gebouwen versterkt.
x
Cultuurhistorische kwaliteit: Een boom heeft cultuurhistorische kwaliteit als deze bijvoorbeeld: o een specifieke gebruiksvorm heeft, zoals een lei- of knotboom, of hakhout; o verwijst naar een specifieke historische gebeurtenis , bijv. rechts-, kronings- of geboorteboom; o staat op een plek met een historische betekenis, bijv. bij een wegkruis of een kapel, of het cultuurhistorische karakter van een plek versterkt, bijv. een Linde bij een langgevelboerderij; o dateert van de eerste tuinaanleg, of dateert uit de periode van de aanleg van de buurt/wijk; - een typisch onderdeel vormt van een tuinstijl daterend uit de periode waarin deze stijl gangbaar was*; o staat op een plek ter markering van bijvoorbeeld grenzen in het agrarisch gebied of als baken; o een mythologische betekenis heeft, bijvoorbeeld kroezeboom; o geadopteerd is door bijvoorbeeld de bomenstichting, een vereniging of een school.
Ecologische kwaliteit: Een boom heeft een ecologische kwaliteit als deze: o een belangrijke plaats in het ecosysteem inneemt, omdat in de boom vaste rust-, verblijf- en/of groeiplaatsen aanwezig zijn van bij Flora- en faunawet (streng) beschermde (FF-wet, categorie 2 en 3) dier of plantensoorten, zoals vleermuizen, eekhoorn, boommarter, spechten, uilen, roofvogels en maretak.
* voor deze categorie komen alleen bomen in villatuinen, op landgoederen en in kasteeltuinen in aanmerking.
11
2 Actualisatie van de lijst van beschermingswaardige bomen en houtopstanden Teneinde de lijst van beschermingswaardige bomen en gemeentelijke bomenstructuren actueel te houden, dient deze minstens eenmaal per vijf jaar te worden bijgewerkt en te worden vastgesteld door het College. De volgende wijzigingen dienen daarbij in ieder geval te worden doorgevoerd: x Afvoeren van bomen en houtopstanden van de lijst, waarvoor ontheffing van het kapverbod is verleend; x Afvoeren van bomen en houtopstanden van de lijst, die gezien de toekomstverwachting niet meer op de lijst kunnen worden gehandhaafd; x Toevoegen van bomen en houtopstanden die via de (financiële) herplantplicht zijn aangeplant. Deze bomen zouden namelijk zonder plaatsing op de lijst kapvergunningvrij zijn; x Toevoegen van bomen en houtopstanden die gezien hun groei in de laatste jaren als groene parel aan de lijst kunnen worden toegevoegd; x Wijzigen van de status van waardevolle bomen en houtopstanden in monumentaal, wanneer deze door hun groei in de laatste jaren zijn gaan voldoen aan de criteria voor deze status.
12
COMMISSIEADVIES Commissie:
Wonen & Vastgoed
Onderwerp:
Evaluatie ontheffingsbeleid bomen
Datum:
3 februari 2015
Aan de gemeenteraad van Deurne
De commissie Wonen & Vastgoed heeft in haar vergadering van 2 februari 2015 beraadslaagd over bovengenoemd onderwerp. De meerderheid van de commissie is van mening dat het voorstel aan de raad kan worden voorgelegd mits enige verdere verduidelijking wordt gegeven, onder andere inzake het bijwerken van de lijst met groene parels De fracties van PvdA, Progressief Akkoord / Groen Links en Transparant Deurne zijn van mening dat het voorstel niet aan de raad kan worden voorgelegd omdat in het conceptbesluit onvoldoende is omschreven wat het college van plan is met de in de notitie weergegeven aanbevelingen.
riffier,
(C.!7.L.M. Hendriks)
I
1
