Ontdek hoe je baby kan communiceren met babygebaren
Een uitgave van
Nadine Meijer-Molier
Zie je wat ik zeg?
Waarschuwing-Disclaimer
Ontdek hoe je baby kan communiceren met babygebaren
Zowel de auteur als de uitgever heeft dit boek bedoeld om informatie te verstrekken over de materie van het onderwerp dat behandeld wordt. Er is alles aan gedaan om dit boek zo compleet en nauwkeurig mogelijk te maken. Het doel van dit boek is te onderwijzen. De schrijver en de uitgever zullen door geen persoon of instantie aansprakelijk gesteld noch verantwoordelijk geacht kunnen worden voor welk verlies, schade of letsel dan ook dat veroorzaakt is of waarvan aangenomen wordt dat het direct of indirect veroorzaakt is door de informatie die dit boek bevat. De geboden informatie kan, ondanks alle zorgvuldigheid, onjuistheden bevatten.
Copyright © 2011 Nadine Meijer-Molier All rights reserved Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm, internet of op welke andere wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Copyright © 2011 voor deze uitgave: Succesboeken.nl The Netherlands e-mail:
[email protected] ISBN: 9789079872350 Nur: 850 Trefwoord: babygebaren, communicatie, opvoeding Redactie: Chantal Pellegrom Vormgeving: Paul Oram (www.pauloram.nl) Foto’s: Ronald Molier Kledingadviezen: Liesbeth Soeterbroek (www.dressme.nl) 1e druk: november 2011
Voor Tim, Lisa en Madison
6
Kun je raden wat de baby op de kaft je wil vertellen? Kijk nog eens naar de voorkant van dit boek. Plaats je armen in dezelfde positie als die van Madison (zo heet het kleine meisje dat zo vriendelijk was mee te helpen bij het tot stand komen van dit boek) en beweeg ze omhoog en omlaag.
maar schaam je vooral niet.
En zo kan ze toch al een klein beetje meebabbelen. Madison is mijn jongste dochter, de benjamin in ons gezin van vijf. Haar oudere broer Tim (een vrolijke kleuter van vijf jaar) en zus Lisa (inmiddels een grote meid van drie jaar) gingen haar al voor en lieten mij, mijn man Friso en onze familie en vrienden kennis maken met babygebaren. Nee, doof zijn ze niet. Ook niet slechthorend (soms hardhorend, maar dat is een ander verhaal). En toch zag iedereen hoe fijn en praktisch deze gebaren zijn.
Ik zal het maar verklappen. Madison is, op deze foto, ruim negen maanden oud en gebaart ‘vogel’. Uit haar vrolijke goedlachse mond komen dagelijks vele babbelgeluidjes en lachjes, maar nog geen echte woorden. Maar ze leert wel een aantal babygebaren. Een handjevol kent ze er al, waarmee ze onder andere kan zeggen: eten, brood, vogel, dag en nee. Het laatste is haar favoriet.
Niemand in onze omgeving had eerder van babygebaren en de voordelen ervan gehoord. En daar hoop ik met dit boek verandering in te brengen. Lees het en laat je verwonderen over de vele dingen die baby’s al kunnen leren zeggen zonder woorden te gebruiken. Ik hoop dat het een mooie toevoeging is aan de communicatie met je kleine wereldwonder en dat je er net zoveel plezier aan beleeft als wij hebben (en hadden).
Misschien sta je nu in de boekenwinkel of bibliotheek,
Nadine Meijer-Molier
Zie je wat ik zeg? Voorwoord
Voorwoord
7
8
6 voorwoord 10 inleiding
14 wat zijn babygebaren? 14 Simpele gebaren 17 Lichaamstaal 22 Wat is het niet? 30 Column: ‘Jokkebrokken.’ 32 onderzoek naar babygebaren 32 Effecten babygebaren op taalontwikkeling 38 Een kijkje in de hersenen 38 Kan elke baby leren gebaren? 42 Hoe is babygebaren ontdekt? 44 Column: ‘Meneer, kunt u even terugkomen, uw baby is gekrompen.’
46 babycommunicatie 46 Ontwikkeling lichamelijke communicatie 54 Daaa-daaa: het begin van spreken? 62 Baby’s zijn taalwonders 66 Column: ‘Je hoeft niet zachtjes te doen, hij slaapt overal doorheen.’
100 spelenderwijs gebaren 100 Op pad 106 Oe-aa-aa-aa: het dierenrijk verkennen 110 Vroeeem 110 Samen zingen 112 Column: ‘Mamaaaaaa!’
68 beginnen met babygebaren 68 De basis 70 Wanneer kun je beginnen? 72 Alles om aan de slag te gaan met babygebaren 82 Hoe maak je een gebaar? 90 Wees niet te streng, het moet leuk blijven 93 Baby bedenkt zelf gebaren 94 Gebaren combineren tot zinnetjes 94 Oudere broers en zussen 96 Babygebaren en kinderopvang 97 Babygebaren in twee talen 98 Column: ‘Gelukkig kan hij nog niet praten!’
114 van brabbelen naar babbelen 114 Het einde van babygebaren 118 Column: ‘Laat je verrassen.’ 120 babygebaren van a tot z 163 Alle liedjes op een rij 164 Bedankt 166 Over de auteur 167 Referenties 168 Over de cursus
Zie je wat ik zeg? Inhoudsopgave
Inhoudsopgave
9
Babyhandjes die druk bewegen om aan mama en papa te laten zien wat er omgaat in het hoofdje van het kleine mensje waar deze handjes bij horen: babygebaren. Of het nu een gebaar is voor ‘eten’, ‘drinken’, ‘hondje’ of ‘huis’: een baby in de tweede helft van zijn eerste levensjaar kan, nog vóór hij echt kan spreken, met gebaren ‘praten’. Geen hele zinnen, geen oneindig groot vocabulaire, maar een aantal gebaren dat hem helpt zijn omgeving te vertellen wat hij ziet of denkt.
10
handig! Baby’s, dreumesen, peuters en kleuters hebben één ding gemeen: ze houden van samen zingen en bewegen op kinderliedjes. Wie gebaart er niet vanzelf mee op
Het klinkt magisch, maar dat is het echt niet. Heb je weleens een baby zien zwaaien? Of vrolijk mee zien bewegen met ‘klap eens in je handjes’? Dat is niets anders dan gebaren: een relatief eenvoudige manier om te praten met je lichaam wanneer je stembanden nog vol in ontwikkeling zijn voor het echte werk.
‘In de Manenschijn’? En wie leerde er niet klappen door het liedje ‘Klap eens in je handjes’? Met zang en spel kun je op speelse wijze de communicatie met je baby nóg leuker maken. In dit boek vind je
Gebaren met je baby is net zo makkelijk als leren om gedag te zwaaien. Je gebruikt als ouder het gebaar (‘zwaaien’) en je kindje doet het na verloop van tijd terug. Bij babygebaren doe je niets meer of minder, maar je breidt het aantal gebaren uit zodat communiceren met je baby nóg leuker wordt.
daarom speltips, rijmpjes en liedjes om samen gebaren en plezier bij te maken!
Want waarom zou je stoppen bij klappen en zwaaien als je baby je zoveel meer te vertellen heeft?
Zie je wat ik zeg? Inleiding
Inleiding
11
Uit onderzoek blijkt dat baby’s zich tussen de tien en zestig gebaren eigen kunnen maken. Met deze gebaren kunnen ze jou vertellen wat ze voelen (bijvoorbeeld honger of vermoeidheid), willen (een boekje lezen) of zien (een geitje op de kinderboerderij). In dit boek lees je hoe je deze leuke manier van communiceren met je baby kunt oppakken en hoe belangrijk lichaamstaal is voor mensen. Ook zul je ontdekken dat babygebaren past bij de ontwikkeling van lichaamstaal en tevens een prima voorloper van spreken is. Al lezend kom je interessante weetjes tegen over taalontwikkeling en communicatie met en door baby’s. Natuurlijk vertel ik je ook hoe je de gebaren zelf ten volste kunt benutten om de communicatie met je baby nog fijner te maken. Voor jou, maar ook voor je baby!
wil je een liedje laten zien?
De spelletjes en liedjes in dit boek lenen zich om samen te bewegen, gek te doen en gebaren bij te maken. De melodie van de traditionele kinderliedjes zul je herkennen en de teksten helpen je geheugen op te frissen. Van voertuigen tot dieren en van etenstijd tot bedtijd: bij alle liedjes vind je de gebaren achterin dit boek terug. Veel plezier!
Zie je wat ik zeg? Inleiding
12
rijen, rijen, rijen in een wagentje
13
Rijen, rijen, rijen in een wagentje, en als je dan niet rijen wilt, dan draag ik je. Rijen, rijen, rijen in een wagentje, en als je dan niet rijen wilt, dan draag ik je.
Rijden
Zie je wat ik zeg?
Wat zijn babygebaren? Simpele gebaren
Babygebaren zijn simpele gebaren waarmee baby’s kunnen ‘zeggen’ wat ze denken, voelen of willen nog voordat ze fysiek in staat zijn te spreken. Zo kan een baby van net één jaar, die misschien alleen nog maar ‘mama’ en ‘papa’ zegt, bijvoorbeeld al met gebaren duidelijk maken dat hij honger of dorst heeft. Je kunt je misschien voorstellen, dat je zo een hoop frustraties voorkomt.
de wielen van de bus
15
De wielen van de bus gaan rond en rond, rond en rond, rond en rond. De wielen van de bus gaan rond en rond, als de bus gaat rijden!
Wat zijn babygebaren?
14
eerste woordjes Meestal kun je tussen de twaalf en achttien maanden Het vermogen om te spreken en het bijbehorend vocabulaire ontwikkelt
de eerste woordjes van je dreumes verwachten. Soms iets eerder, soms iets later. Maar pas na ongeveer drie jaar zijn kinderen lichamelijk en mentaal klaar om zich met woorden en zinnen helemaal goed uit te drukken.
zich met name in de eerste drie levensjaren van een kind.
Toch hoef je hen niet zolang te laten wachten en kun je ze helpen makkelijker te communiceren, zelfs voordat hun spraakorgaan zo ver is: met gebaren. En zo kunnen zelfs baby’s van een jaar je meer vertellen dan je nu misschien denkt!
Bus Voor bus gebruik je het gebaar voor auto, maar maak je het stuur een flink stuk groter. Bij ‘rond en rond’ draai je je armen om elkaar heen!
Zie je wat ik zeg?
16
op een klein stationnetje
17
Je verwacht misschien dat ik je nu vertel dat dit een hele bijzondere manier van communicatie is. Dat doe ik niet. Ik vertel je juist dat het helemaal niet zo bijzonder is en dat iedereen het al doet. Misschien lees je dit wanneer je eerste kindje nog veilig in je buik zit: maar ook jij maakt al gebaren. Zwaai je weleens iemand gedag? Een gebaar. Zwaai je je hand langs je wang wanneer je zegt dat iets je heeft gesmaakt? Een gebaar.
waar? Het gebaar voor ‘waar’ is vaak een van de eerste gebaren die kinderen leren. Ook baby’s waarvan de
Trein
Sta op, leg dit boek even voor je neer en vraag je nu hardop af waar je je sleutels hebt gelaten. De kans is groot dat je je beide handen, palm naar boven, ter hoogte van je middel houdt. Toevallig het babygebaar voor ‘waar is?’ En haal je bij het zeggen van ‘laat maar’ je schouders op? Weer een gebaar. Ik kan je nog talloze voorbeelden geven, maar het moge duidelijk zijn: als mens gebruik je in meer of mindere mate bewust gebaren om te verduidelijken wat je wilt zeggen.
ouders niet bewust babygebaren aanleren! De onverschillige blik en de soms gekke toon waarop we ‘Waar is het nou?’ zeggen, maakt dat baby’s dit gebaar bijzonder vinden en sneller onthouden.
Sterker nog. Je gebruikt meer lichaamstaal dan woorden bij wat je communiceert. Zo’n 55% van alles wat je communiceert, ‘zeg’ je met lichaamstaal. Bewust en onbewust. Een hand opheffen, een grijns, je lichaam wegkeren, rood aanlopen of je schouders ophalen. Je lichaam beweegt, praat en kleurt zich op ontelbare manieren. Nu verwacht je misschien dat de andere helft wordt gezegd met woorden. Mis! 38% van de communicatie bestaat uit hoe je je stem gebruikt: je stem verheffen, fluisteren, een onzekere bibber of stotter.
Echt waar!
Waar is?
Wat zijn babygebaren?
Op een klein stationnetje, ‘s morgens in de vroegte, stonden zeven wagentjes, netjes op een rij. En het machinistje, draaide aan het wieletje, hakke hakke puf puf, weg zijn wij.
Lichaamstaal
Zie je wat ik zeg?
Psycholoog Albert Mehrabian onderzocht het aandeel van lichaamstaal in intermenselijke communicatie aan de universiteit van Los Angeles en kon niet anders dan concluderen dat slechts 7% van onze communicatie bestaat uit woorden. Ons lichaam gebruiken we bewust en onbewust om onze boodschappen over te brengen.
18
leert dat ook kunstenaars in hun werken veelvuldig gebruik maken
Wat zijn babygebaren?
kunsttaal Een korte blik in een museum
19
Probeer maar eens te zeggen dat je een rustig persoon bent, terwijl je deze woorden enthousiast uitspreekt en vrolijk op en neer wiebelt. Je komt dan natuurlijk niet geloofwaardig over.
van lichaamstaal. Denk aan beelden en schilderijen waar mensen op afgebeeld zijn. Dans is zelfs volledig gebaseerd op communiceren met je lichaam. Er zijn geen woorden nodig en toch kan iedereen de voorstelling volgen.
De boodschap van wat je zegt, dat je rustig bent, communiceer je vooral door een rustige uitstraling, kalme beweging, gedempte stemklank en het feit dat je de woorden niet als een stortvloed uit je mond laat komen, maar gedoseerd en met ruimte voor stiltes.
De sterkste wint
Niet mee eens
Vind jou lief
Boos
Verlegen
Blij
Zie je wat ik zeg?
138
139
Knuffelen
Koken
Koe
Koek
Koud
n ma
at j e s ! Ma
altijd
!
Konijn
Krokodil
knuffeldoek Beweeg je hand alsof je aan een knuffeldoekje snuffelt. kuffelen Alsof
koken Beweeg je handen op en neer. konijn Je handen en armen zijn de oren.
je jezelf knuffelt. Wieg een beetje heen en weer terwijl je dat doet. koe Vorm met je
koud Maak een rillende beweging. krokodil Je armen vormen de bek van de krokodil.
handen twee horens op je hoofd. koek Alsof je een hapje van een koekje neemt.
Hij gaat open en dicht!
Babygebaren van A tot Z
Knuffeldoek
Kom e
Zie je wat ik zeg?
142
143
Mama
Melk
Moe
Meer
Meisje
Muis
Muts
maan Volg met je vingers de contouren van een halve maan. mama Tik zacht met je
melk Beweeg je handen op en neer. Voor mamamelk combineer je ‘drinken’ en ‘mama’.
hand op je wang. meer Breng je vingertoppen naar elkaar. meisje Volg met je handen
moe Beweeg je handen naar beneden, laat daarbij je schouders een beetje hangen.
de contouren van lang meisjeshaar.
muis Kriebel met je hand op je andere hand, alsof het een muisje is. muts Alsof je een muts over je hoofd trekt. Je kunt dit gebaar natuurlijk ook voor pet of hoed gebruiken!
Babygebaren van A tot Z
Maan
