Leer hoe je effectiever kunt communiceren De kracht van geweldloze communicatie Hoe vaak kom je in een gesprek terecht waarin je merkt dat je niet meer zegt wat je wilt zeggen; dat je iets doet wat de ander als pijnlijker ervaart dan jij zou willen? Of merk je wel eens dat je je boos of verdrietig voelt en niet meer weet wat je moet zeggen? In heel veel communicatie, zeker als het wat ‘spannender’ wordt, schieten we in een soort overlevingscommunicatie. We hebben hiervoor patronen ontwikkeld die ons jarenlang hebben geholpen. Nu zou je echter wel een aantal andere manieren willen ontdekken die effectiever zijn. Marshall B. Rosenberg heeft een aanpak ontwikkeld die hij “non violent communication” noemt, in het Nederlands is dat vertaald met “geweldloze communicatie”. Deze methode biedt je handvatten om je communicatie te observeren en op basis van een aantal principes te veranderen zodat je effectiever wordt. Het uitgangspunt is dat je communiceert vanuit compassie met de ander en jezelf. De methode kent vier componenten: Observeren
Hierbij daagt Marshall je uit om te observeren zonder te oordelen of te evalueren. Neem gewoon waar wat er in het hier en nu is. Je hoort iemand praten met een bepaald volume, je ziet iemand lachen, je voelt je blij of verdrietig, of je voelt een steek in je maag. Hiervoor is het van belang onderscheid te leren maken tussen wat je op dit moment ervaart en wat jouw oordeel hierover is. Voelen Dit onderdeel gaat dieper in op het voelen, het ervaren. Het kan niet anders dan dat je op ieder moment gevoelens en sensaties in je lichaam ervaart. Dit is iets anders dan de gedachten die je hebt. Het onderscheid ervaren tussen gevoelens en gedachtes is essentieel! Ook is het belangrijk om onderscheid te maken tussen gevoelens en quasi-gevoelens. Ik voel me in de hoek gedrukt is bijvoorbeeld een quasi gevoel. Eigenlijk zeg je “Je drukt me in de hoek”. Voel wat je voelt als je in de hoek gedrukt wordt. Maakt het je verdrietig? Of machteloos? Benoem dan dat gevoel. Behoeftes Iedereen heeft behoeftes en waarden waarnaar hij streeft in zijn leven. Wordt in deze behoeftes voorzien, dan heb je plezierige gevoelens zoals plezier. Worden je behoeftes niet vervult, dan ervaar je naregevoelens zoals frustratie en verdriet.
1
Deze component van het model vraagt je om in te zien dat jij en de mensen om je heen behoeftes hebben. Het vraag je ook om de behoeftes van jezelf te kunnen onderkennen en die van anderen boven tafel te krijgen. Verzoek Een belangrijk onderdeel van geweldloze communicatie is het doen van een verzoek. Als je leert hoe je een verzoek kunt doen dat in het hier en nu uitgevoerd kan worden, dan kun je met elkaar zorgen dat de behoeftes worden vervuld. Zo kun je iemand vragen om even stil te zijn, omdat je tijd nodig hebt om te verwerken wat hij heeft gezegd. Naast deze componenten kent het model twee onderdelen: Empathie
Dit gaat over ontvangen met je hart. Empathie gaat verder dan compassie. Empathie betekent je zo verplaatsen in de ander dat je voelt wat de ander voelt en voelt wat zijn behoeftes zijn. Empathie geeft ons ook de mogelijkheid om in extreme omstandigheden onze eigen behoeftes en gevoelens en die van de ander te ervaren. Eerlijkheid Geven vanuit je hart komt voort uit eerlijkheid. Als we eerlijk naar onszelf zijn dan ervaren we onszelf ten volste in het hier en het nu. We weten wat we nodig hebben en we weten wat we voelen. Als we empathisch kunnen zijn naar onszelf, kunnen we de muren die we hebben gebouwd om onszelf te beschermen afbreken en zo een echte verbinding met de ander aangaan.
Op basis van deze 4 componenten en 2 onderdelen heeft Marshall een communicatiemodel ontwikkeld dat je helpt om effectiever met anderen te communiceren. Hierdoor kun je gemakkelijker conflicten oplossen en voorkomen. Het basismodel ziet er als volgt uit: Als ik zie dat …… dan voel ik …. omdat mijn behoefte aan …….. niet wordt vervuld zou je bereid zijn om ………..
Dit is maar een model. Zorg er dus voor dat je woorden vindt die bij jou passen. Het gaat erom dat je aangeeft wat je in het hier en het nu ziet en ervaart en aangeeft wat jouw gevoelens daarbij zijn. Vervolgens geef je aan wat je behoefte is en wat je van de ander nodig hebt. In de bijlage vind je diverse mogelijke vormen om dit te communiceren. Ook vind je daar een lijstje met vragen waar je zelf antwoord op kunt geven om helderder te krijgen wat je gevoel en behoefte is. Je kunt het beste beginnen met oefenen in een gemakkelijke situatie waar de druk niet zo hoog is, maar wel je wel een onprettig gevoel ervaart. Doe dit ook het eerst bij mensen die je goed kent en vertrouwt. Gaandeweg kun je de toepassing van het model verbreden naar moeilijkere situaties en mensen met wie je moeilijker communiceert.
2
Realiseer je dat het oefenen ook zit in het zonder oordeel benaderen van anderen en jezelf. Dit is een belangrijke stap, omdat je zonder oordeel veel gemakkelijker een verbinding kan maken en vanuit die verbinding weer gemakkelijker kunt verwoorden wat je behoefte is en hoe die door de ander zou kunnen worden vervuld. Wil je echt met deze materie aan de slag, dan kun je op diverse plekken workshops volgen. Een boek over geweldloze communicatie dat duidelijk uitlegt hoe deze methode werkt, is “De Giraf en de Jakhals in ons” van Justine Mol.
3
Bijlage: Verschillende manieren om geweldloos te communiceren 1. Je eerlijk uiten De volgende zinsneden kunnen je helpen om je empathisch te uiten. Ze helpen je om onder woorden te brengen wat je observeert, voelt en welke behoefte je hebt. Tenslotte vind je een aantal manieren om een verzoek aan de ander te doen om een stap te zetten die jij nodig hebt.
Observeren Als jij………… Ik hoor jou zeggen………. Klopt dat? Jij zegt…………. Ik merk dat ik jou………..als een..(belediging/afwijzing) interpreteer/ervaar Ik zie……/ruik Ik merk op dat…. Ik hoor…… Ik constateer…
Gevoel Ik merk dat ik het lastig vind………. Ik merk dat ik het er moeilijk mee heb…….. Ik schrik hiervan…….. Ik vind het jammer dat ………….. Ik ervaar…. Mijn hart zegt me……. Ik merk bij mij/in mij… Mijn gevoel is…….. Dat roept in mij op………. Ik ben……………
Behoefte Ik vind het belangrijk dat er ……. is. Omdat …. voor mij belangrijk/essentieel/cruciaal is. Omdat ik verlang naar …. Omdat ik nood heb aan ….
Verzoek Ben je bereid om…? Hoe zou het voor je zijn om…….? Hoe is het voor je om……….? Wil je me vertellen hoe je je voelt als ik dit zeg? Hoe voel je je als ik je dit vertel? Ik wil je vragen om ….. Kun je daarmee uit de voeten? Ik zou graag jouw kant van deze zaak willen weten. Wil je me dat vertellen?
4
Hoe is het voor jou om te horen…? Wil je dat doen? Hoe is dat voor je? Zullen we samen even......?
2. Empathisch luisteren Hieronder vind je een aantal zinsneden die je kunt gebruiken om empathisch te luisteren. Ze helpen je om helder te krijgen wat de ander observeert, voelt en behoefte aan heeft. Ook help je helder te krijgen wat de ander nu concreet van je nodig heeft (het verzoek)
Observeren Wat zie je/heb je gezien? Wat doe je/deed je/hij? Wat zei de ander? Wil je jouw beeld van de feiten eens op een rijtje zetten? Klopt het dat………..?
Gevoel Wat doet het met je? Hoe ervaar jij dat? (Bij allergie op gevoel) Ben je……? Voel je dat in je lijf? Welk gevoel roept dat bij je op?
Behoefte Wat zou je willen/wensen? Waar verlang je naar? Wat heb je nodig? Wat is belangrijk/cruciaal/essentieel voor jou? Heb je …. nodig? Heb je nood aan ….? Wil je……?
Verzoek Wat heb je nodig om …. te ervaren? Hoe ziet ….. (behoefte) er voor jou uit? Hoe zou je merken dat……… (behoefte) is ingevuld? Wat is de eerste stap die je wil/zou kunnen zetten? Kan ik hierin iets voor je betekenen? Had je andere plannen? Wil je wat vertellen?
5
