onsorgaan Bond bondsbureau President Kennedylaan 311, 6883 AK VELP t e

onsorgaan

Bond van vrije evangelische gemeenten in nederland

DECEMBER 2014 bondsbureau President Kennedylaan 311, 6883 AK VELP t 026 - 364 82 49 e [email protected] www.bondveg.nl

VAN DE REDACTIE

Engelen Door Dick Durieux Het is niet onmogelijk dat een van de lezers van Ons Orgaan zich geïrriteerd afvraagt: had de redactie voor het kerstnummer niet een ander thema kunnen kiezen? Want engelen verworden in de kerk al gauw tot “engelkens die door het luchtruim zweven”. En als er iets is wat wij in deze dagen van oorlogen en dreigende crises niet kunnen gebruiken is wel zweverigheid. Was het niet beter geweest om eens fors in te zetten op de vrede op aarde die verder weg lijkt dan ooit? Het is toch niet te geloven dat er, 70 jaar na het einde van de tweede wereldoorlog, opnieuw een oorlog lijkt uit te breken in Oekraïne? Of hadden we niet beter een themanummer kunnen maken over de vele vluchtelingen die deze wereld kent, naar analogie van de vlucht van Jozef en Maria? Toch heeft de redactie op een zonnige dag in september besloten dat het in dit kerstnummer van Ons Orgaan over engelen zou moeten gaan. Volgens Hebr. 1:14 dienende geesten uitgezonden om hen bij te staan die deel zullen krijgen aan de redding. In onzekere tijden zoeken mensen toch immers altijd naar houvast, naar hulp, naar bijstand! Wat waren de vele vluchtelingen van de laatste tijd blij dat ze een dak boven het hoofd kregen, zelfs al was dat in een Pipo-dorp langs een troosteloze Drentse vaart. Daar leek ons niets zweverigs aan. Een Haarlemse huisarts vroeg zijn patiënten of zij wel eens een engel hadden gezien in hun leven. Tot zijn verbazing hadden velen wel eens een ontmoeting gehad met zo’n bijzonder wezen. Maar, omdat zij dat te gek voor woorden vonden, hadden zij er met niemand over gesproken. Totdat hun dokter er eens naar vroeg. Hun ervaringen werden gebundeld en als boek uitgegeven: Een engel op je pad van H. C. Moolenburgh In het kerstverhaal treden de engelen dan ook altijd aards en verstaanbaar op. Ze zweven niet, maar staan met beide benen op de grond, want zij hebben wat te vertellen! Bij de aankondiging aan Maria, bij de verkondiging aan de herders en op veel andere plaatsen in de bijbel, waar zij bemoedigen, troosten en waarschuwen. We hebben Jeannet van de Kamp, Theo Hettema en Sjaak Weststrate gevraagd om over een van deze aspecten na te denken. Zij deden dat en kwamen met drie verrassende verhalen over engelen. De engelen uit de bijbel, maar ook de engelen die daarna nog een rol gespeeld hebben in mensenlevens. Zij schreven over engelen van vlees en bloed, maar ook over engelen van glas en steen. Maar in ieder geval over engelen die ons wat te vertellen hebben. Engelen met een boodschap, dus. Want ze heten niet voor niets engelen, angeloi... boodschappers. Wij wensen u veel leesplezier.

2

bezinning

Kyrie eleison Door Leo Mietus Toen we afscheid namen van Bert Louwerse klonk het Kyrie eleison van de Vlaamse zanger Willem Vermandere. Heer, ontferm U. Sinds de vroegste tijden van de kerk wordt gebeden om ontferming. Hoe zouden we kunnen zingen en de Schrift uitleggen, als deze bede er niet zou zijn? In het evangelie klinkt het Kyrie eleison meermalen. Het zijn de blinde Bartimeüs en de tien melaatsen die het roepen. En verder is er de Kanaänitische vrouw die zegt: ‘Heb medelijden met mij, Heer, Zoon van David! Mijn dochter wordt vreselijk gekweld door een demon’ (Matt. 15:22). Deze vrouw roept om ontferming, om het leven en het welzijn van haar kind. Maar hoe kwam zij ertoe om de naam ‘Zoon van David’ te gebruiken? Kende ze de verwachting die in Israël leefde? Was er bij haar een besef dat ze niet naar een wonderdokter ging, maar naar de koninklijke ‘redder van de armen’ (Ps. 72:12)? Nog vreemder is dat Jezus in eerste instantie niet op haar bede ingaat. Hij moet overreed worden. Kennelijk is hij zelf eerst niet overtuigd dat hij op haar Kyrie moet ingaan. Maar als zij aandringt, als zij zelfs bereid is om als een ‘hond’ genoegen te nemen met de kruimels van de tafel, dringt het tot hem door: Wat een groot geloof heeft zij!

klem zitten. Maar je kunt ze ook begrijpen die niet meer weten wat ze bidden moeten. De mensen die ook in onze gemeenten aanwezig zijn. Ze zullen dat niet gauw hardop zeggen, maar ze zijn er. ‘Ik kan niet meer bidden.’ En toch. Hoeveel liefde is er wanneer een ander voor jou bidt om ontferming? Hoeveel liefde klinkt erin door als Vermandere bidt voor de moeder van ‘t kreupele kindje voor ‘t lief van den dode soldaat voor ‘t meiske zonder beminde voor al ‘t zeer dat nooit overgaat. Misschien kunnen we het bidden om ontferming alleen volhouden als we ook de laatste regels van zijn Kyrie meebidden: En we zingen hier van kyrie eleison en van dat kind in dien donkeren stal Ieder jaar wordt onze hoop herboren, dat ‘t hier ooit nog beteren zal Eleison, eleison, kyrie eleison.

Je zou er wel bij willen zijn en je zou wel willen dat jouw kind, echtgenoot, vriend, geliefde zo gered kon worden als er dood en verderf dreigt. Je zou wel willen dat de hemel zo open ging. Maar ging de hemel niet al open, toen die vrouw zich zo voor haar dochter inzette? Ging de hemel niet open toen het Kyrie eleison klonk? Dat hoor je ergens ook in het Kyrie van Vermandere als hij al die mensen opnoemt die 3

zending & diakonaat

Nogmaals een groet uit Oekraïne De situatie in Yasinya is de belangrijkste aanleiding om weer naar Oekraïne te gaan. Daar woont pastor Volodymyr met zijn vrouw Olesya en hun twee zieke jongens. Hierover is in “Ons Orgaan” van mei uitgebreid geschreven. De jongens hebben beiden een spierziekte. De oudste zoon Daniël kan al een aantal maanden niet meer lopen. Beide jongens moeten de trap op en af worden gedragen. Dat zal binnenkort te zwaar en te riskant zijn voor de ouders. Volodymyr kan nog maar een paar uur per dag van huis zijn. Het baantje dat hij had om wat te verdienen naast zijn voorgangerschap (voorgangers verdienen heel weinig tot niets in de protestantse kerken in Oekraïne) heeft hij op moeten geven

SZD

Het heeft lang geduurd om de juiste informatie te krijgen over een mogelijke oplossing. Begin oktober waren alle gegevens beschikbaar en kon er een keuze voor een oplossing gemaakt worden. Een traplift kost daar € 15.000,-. Het nadeel daarvan is dat de jongens naar en van de trapliftstoel getild moeten worden. De echte oplossing werd door Zhenya (de echtgenoot van onze tolk Nadiya, schoonzoon van Stepan Nemesh) aangedragen. Hij heeft berekend dat de bouw van twee extra slaapkamers, één voor de jongens en de andere voor de ouders, op de begane grond veel goedkoper en praktischer is. De (al aangepaste) badkamer is al beneden. De jongens hoeven dan alleen maar vanuit hun bed in de rolstoel gezet te worden. Voor ons komt dat waarschijnlijk vreemd over, maar de kosten hiervoor zijn € 8.000,-. Bijna de helft van een traplift!

4

Er is echter een probleem: de winter gaat komen! Er is haast geboden. De eerste sneeuw valt meestal in de tweede helft van december. Het is niet te voorspellen hoelang dan de vorst aanhoudt. Het zou erg fijn zijn om de slaapkamers voor die tijd waterdicht te hebben. Dan kan er tijdens slecht weer doorgewerkt worden. Door het geld van onze SZD dat ik mocht brengen, is het nu de bedoeling dat de extra slaapkamers al eind januari in gebruik kunnen worden genomen. Op ons verzoek was Volodymyr al begonnen met de fundering. Wat zijn ze dankbaar voor deze oplossing.

Tijdens mijn vorig bezoek werd ik door Nadiya getrakteerd op fruitchocolade. Gedroogd fruit en noten met een laagje chocola eromheen, gemaakt in Bushtino, het dorp waar Nadiya en Zhenya wonen en waar ook het Medisch Centrum is gevestigd. Het smaakt heerlijk!

Er was nog een tweede reden om te gaan. De VEG gemeente in Utrecht heeft haar kerkgebouw verkocht aan een ander kerkgenootschap. De VEG kan wel gebruik blijven maken van “haar” gebouw. Er is besloten om € 10.000,- als gift te bestemmen voor het Medisch Centrum in Bushtino. Er werd een afspraak gemaakt met de twee leidinggevende artsen om de blijde boodschap te brengen en te overleggen over de besteding van de gift. Alleen voor medische doeleinden werd er, zoals bedoeld, besloten. Ook hier natuurlijk grote dankbaarheid. Ook het gevoel dat ze er niet alleen voorstaan. De twee leidinggevende artsen blijken bijzonder te zijn. Ze gaan ook voor in kerkdiensten en evangeliseren regelmatig in dorpscentra en op markten. Ik kon ze alvast € 2.000,- van de gift van Utrecht overhandigen. De twee artsen zijn zeer bezorgd over een kerkgebouw waarin ook een dokterspost is gevestigd. De verwarming is daar defect. Er is geen geld voor een nieuwe. Kosten € 3.500,-. Het moet een verwarmingsketel zijn die en op gas en op hout kan werken – de gasvoorziening in Oekraïne is te onzeker om alleen daarvan afhankelijk te zijn. Deze kerk heeft een groei doorgemaakt van 60 naar 80 leden. De meeste mannen werken in het buitenland. Vaak is dat Polen. Daar is werk omdat de Polen weer ergens anders werken. Er moet toch geld voor de gezinnen verdiend worden. De SZD heeft besloten om een actie te houden om de verwarming te kunnen vervangen. We kunnen de kerkgangers en de artsen met hun patiënten toch niet in de kou laten zitten?

De SZD gaat het importeren en via uw plaatselijke SZD-contactpersonen te koop aanbieden. Een doos met tien stuks gaat rond de € 7,50 kosten en de opbrengst zal bestemd zijn voor de verwarmingsinstallatie. Hierover kunt u meer lezen in uw gemeenteblad. Verder heb ik korte bezoeken gebracht aan onze werkers Vasyl Blyashko, Petro Pavlyuk en Stepan Nemesh. Zondagmorgen ook een kerkdienst bezocht waarin Stepan de voorganger was. De dienst duurde twee uur en vijftien minuten. Dat is voor hen gebruikelijk. Ik heb groeten van de SZD overgebracht aan onze werkers en u krijgt de hartelijke groeten terug. Ze waren erg blij met onze aandacht in deze moeilijke tijden. De inhoud van de laatste vrachtwagen van onze kledingactie is aan Oost Oekraïners gegeven die (vrijwel zonder iets mee te kunnen nemen) gevlucht zijn uit het oorlogsgebied. Dat ze op deze manier weer lakens, dekens, handdoeken en kleding kregen ervoeren ze als een zegen. Ze wonen tijdelijk in een “kazerne” in Mukachevo. Namens SZD in actie: Bram Boertjens. 5

comité

Jaarvergadering Bond Door Jan Koornberg 1 november jl. is in Bussum de jaarlijkse bondsvergadering gehouden. Ongeveer 100 afgevaardigden van gemeenten en deelorganisaties zijn deze stralende en warmste novemberdag ooit aanwezig. De gemeente Bussum treedt al jaren op als een voortreffelijke gastheer en hun gebouw leent zich uitstekend voor het houden van de jaarvergadering. De organisatie is prima verzorgd door het bondsbureau. Zoals gebruikelijk begint een jaarvergadering met een viering van het Heilig Avondmaal. Dit jaar verzorgd door de gemeente Amersfoort en geleid door mw. Jeanet van de Kamp bijgestaan door ds. Martin Nijkamp. De viering had een bijzonder tintje omdat de gemeente Amersfoort dit jaar voor het laatst op de bondsvergadering aanwezig is omdat de gemeente binnenkort wordt opgeheven. Aan de hand van de zaligsprekingen in Matt. 5 is nagedacht over de angsten die bij veel mensen leven door wat er gebeurt in de wereld om ons heen. De mensen leven in de illusie dat zij zich kunnen beschermen door allerlei veiligheidsmaatregelen te treffen. Er is ook angst dat het geloof teloorgaat. Angst en intimidatie is van alle tijden. Gaan we mee in de angstcultuur van de aardse machten om het vege lijf te redden, of zien we de angst onder ogen en richten we ons op het koninkrijk van God? Samen willen we zoeken naar Gods wil en weg en dapper blijven getuigen van het licht van Christus naar een toekomst van hoop en gerechtigheid. Na de koffiepauze is het vergadergedeelte afgewerkt. Het comité en de deelorganisaties moeten op de jaarvergadering verantwoording afleggen van hun activiteiten door middel van jaarverslagen en over het gevoerde financiële beleid. Daarnaast zijn er voorstellen waarover besluiten worden genomen nadat de gemeenten konden reageren en wijzigingen indienen. In de vergadering vindt dan de finale bespreking plaats waarbij eerst de amendementen wor6

den behandeld en daarna gestemd wordt over de voorstellen. Voorstellen die behandeld zijn betreffen: - een nadere uitwerking van de taakomschrijving en opleidingseisen voor de gemeentelijk werkers. - de verklaring van het comité en de gemeente Amersfoort over de opheffing van hun gemeente. - wijziging Regeling Tegemoetkoming bij Langdurige Arbeidsongeschiktheid van predikanten(RTLA). - voorstellen van de SZD om het bestaande beleidsplan met 2 jaar te verlengen en om een deel van het ontvangen legaat te bestemmen voor gemeente(her)stichting en missionair-diaconale projecten. De vergadering heeft in grote meerderheid ingestemd met deze voorstellen.

Tijd voor ontmoeting lekker buiten in de zon

herdenkingsviering

Herdenkingsviering ds. Bert Louwerse Door Jan Koornberg Met zijn familie delen we in de verbijstering over zijn plotselinge overlijden op 1 augustus jl. Het is de wens van de familie Louwerse geweest om op hun manier en met beperkte inbreng van buiten afscheid te nemen van hun Bert. Ook om praktische redenen heeft het comité in overleg met de familie besloten tot een herdenkingsviering op een later tijdstip. Beter tijdstip dan de jaarlijkse bondsvergadering leek niet denkbaar. Bert Louwerse was van 1975 tot 2006 algemeen secretaris en leefde en werkte met al zijn inzet voor de Bond en voor de oecumene. We hebben hem herdacht, in aanwezigheid van zijn familie, als verbonden gemeenten en samen met hen van buiten de Bond die speciaal voor deze gelegenheid naar Bussum zijn gekomen. Hij zelf zou niet gevoeld hebben voor een viering waarin zijn prestaties breed uitgemeten zouden worden. Daarom is in deze viering gekozen voor een verbinding met zijn spiritualiteit door in te zoomen op zijn liefde voor (woord) kunst, muziek en zang. De voorbereiding was in handen van ds. Wessel Verdonk van het comité, dr. Leo Mietus van het Seminarium en mw. Betsy de Boer – van Bruggen. Er was inbreng van de bondsgemeenten Veendam en Velp, Zang en dans door moeder en dochter Beem de gemeenten waar Bert Louwerse als predikant werkzaam is geweest en de muzikale begeleiding was in handen van Ted Hoogers. De totale organisatie is ondersteund door Hanneke Beem vanuit het bondsbureau. We hebben liederen gezongen en muziek ten gehore gebracht die tijdens Berts afscheidsdienst in Velp klonk en daar eigen kleur aan toegevoegd. De gemeente Velp heeft de opening van de dienst verzorgd zoals dat in hun gemeente gebruikelijk is. Bert Louwerse was creatief met taal en de gemeente Veendam heeft een gedeelte rond het Bijbelboek ‘Mijn naam is Job’ gelezen dat door hem is geschreven en in de brochurereeks van de Bond is uitgegeven. Betsy de Boer-van Bruggen, oud voorzitter van het comité, heeft namens ons allen zijn niet te miskennen grote verdiensten voor de Bond en de oecumene op een passende en warme manier verwoord. Er is uit de Bijbel gelezen en er is geluisterd naar muziek en zang waarvan Bert hield. Rosanna Stokes heeft gezongen en haar moeder Hanneke Beem, die veel met Bert heeft samengewerkt op het bondsbureau, heeft met dans hier een extra dimensie aan toegevoegd. De dienst der gebeden en de voorbeden zijn door het comité en gemeente Veendam verzorgd. Samen is het Onze Vader gebeden en na zang en de zegen van St. Patrick is op verzoek van de familie het pelgrimsgebed van de Zuidafrikaanse zangers Amanda Strydom gespeeld. Na afloop was er tijd om elkaar te ontmoeten en wat te eten en te drinken. Door een aantal gemeenten is er een streekspecialiteit meegebracht als symbool voor de bondsbrede regionale spreiding en verschillen, welke samen een eenheid vormen. 7

thema

Engelenverhalen Door Jeannet van de Kamp Twee verhalen over engelen. Een over een mens die voor een ander een engel is en een over bijstand van hemelse wezens in een situatie van ernstige nood. Het eerste verhaal: Bij toeval deelden ze dezelfde ziekenhuiskamer. Een man en vrouw, beiden zestigers. Ze moesten allebei op dezelfde dag een zware operatie ondergaan. In de nacht na de operatie ging het bij hem mis. Het verzorgend personeel rende af en aan, de man was in hevige paniek, doodsbang. Op een moment dat er even niemand in de kamer was, deed de vrouw wat een operatiepatiënt streng verboden is. Ziek en zwak, gekoppeld aan allerlei slangen, stapte ze uit bed en boog ze zich over het bed van de ontredderde kamergenoot. ‘Ik bid voor u, hoor!’ zei ze vol deernis en ze keerde terug naar haar bed. De dokter kwam binnen en kort daarna werd de man de kamer uitgereden. Enige tijd later, toen de vrouw weer thuis was, ging de telefoon. Het was haar kamergenoot. ‘Ik heb kunnen achterhalen bij wie ik op de kamer lag die nacht’, zei hij. Het ging toen heel slecht met me, ik dacht dat ik doodging. Op dat moment kwam u als een engel uit de hemel aan m’n bed en ik kreeg weer hoop’. Het tweede verhaal: Ik was een jaar of zestien toen de vader van een vriendin een zelfmoordpoging deed. Hij had zijn werk vaarwel moeten zeggen vanwege een ernstige chronische ziekte. Een diepe depressie overviel hem en hij voelde zich een last voor zijn gezin. Op een dag dat niemand thuis was nam hij een grote hoeveelheid pillen in en ging op bed liggen. Zijn vrouw vond hem in coma. In het ziekenhuis werd zijn maag net op tijd leeggepompt en hij kon kort daarna naar huis. Daar bezocht ik hem, op dringend verzoek van mijn vriendin. ‘Je móet komen’, zei ze. ‘Papa heeft iets heel bijzonders te vertellen’. Met het lood in de 8

schoenen ging ik erheen. De man die zich van het leven had willen beroven, vormde het stralend middelpunt van zijn gezin. Hij vertelde hoe hij op de grens van de dood door engelen was opgevangen; liefdevolle, lichtende gestalten die al zijn verdriet en onmacht van hem afnamen. Hij huilde vreugdetranen, hij lachte en wij huilden en lachten eveneens. Het was een onbeschrijflijke ervaring die hij, al schoten alle woorden tekort, moest delen met wie het maar wilde horen. Intens blij en dankbaar stelde hij voor om God te danken voor deze ervaring van immense liefde en voor alles in zijn leven dat voortaan in een ander licht stond. Hij ging ons voor in gebed.

Met mensen die als engelen aan elkaar verschijnen, zoals in het eerste verhaal, kunnen we doorgaans goed uit de voeten. Maar engelen die als boodschappers van Godswege de afstand tussen hemel en aarde overbruggen, brengen ons in verlegenheid. Dat tweede verhaal vinden we een stuk lastiger. Een ‘bijna-dood-ervaring’, noemen we het vandaag de dag en wie dat voor ‘écht’ wil houden, moet weerstand verduren. ‘We zijn ons brein’ en van daaruit zou alles te verklaren zijn. Buiten de kerk, of met dunne draden nog verbonden aan de christelijke traditie, genieten engelen grote populariteit. Vooral in het esoterisch christendom – Hans Stolp – wordt sterk gefocust op verbindingen met de geestelijke wereld en met engelen. Hedendaagse boekwinkels ruimen veel plaats in bij ‘esoterie’ en ‘spiritualiteit’ voor boeken over engelen. Er is tevens een levendige, lucratieve engelen-handel. Een greep uit wat er zoal aangeboden wordt rond ‘engelen’: workshops voor levenshulp, spirituele groei, healing en reading; orakelkaarten, kristallen en tal van gadgets met engelenafbeeldingen erop. Vooral beschermengelen doen het goed. Dit geromantiseerde en geïndividualiseerde engelengeloof staat ver af van het christelijk geloof maar het toont ons ook wat we als kerken

verwaarloosd hebben. De rationele, moderne westerse mens heeft veelal wel het geloof afgezworen als ‘achterhaald’, maar het verlangen dat hemelwaarts reikt, leeft onverminderd voort. De engelen-handel speelt daarop in maar brengt dit God bij mensen? In de Bijbel komen engelen veelvuldig voor. De Katholieke Kerk neemt dat gegeven én de traditie serieus en kent zelfs een angelologie; een leer over de engelen. Protestanten doen er doorgaans het zwijgen toe. Op de adventszondagen en Kerstvieringen gaat het nogal eens over engelen in de lezingen en liederen. Dat biedt aanknopingspunten om dieper en breder te onderzoeken hoe God en mensen op elkaar betrokken zijn en hoe engelen daarbij goddelijke en menselijke gestalten krijgen. Dan komen we op sporen van een liefdevolle God die uit is op het geluk van mensen. Dan hebben we het over genade, het geschenkkarakter van al het goede. Maar heil en vrede van Godswege, de kernwoorden van Kerst, staan tegelijkertijd in een strijdcontext van ‘Herodesmacht’. Hoe herkenbaar vandaag de dag, dat beangstigende van Herodesmacht op allerlei plaatsen in de wereld. We zullen het moeten hebben over engelenmachten en mensenkrachten, Kerst 2014! 9

thema

Engelen en hun boodschap Door Sjaak Weststrate Ons woord ‘engel’ is de vertaling van het Griekse ‘angelos’ en betekent boodschapper. Engelen brengen een boodschap van God naar de mensen. Een Joodse geleerde (Philo van Alexandrië) noemde de engelen ooit ‘het leger van God’. Na verloop van eeuwen begon men bepaalde engelen een naam te geven, passend bij hun taak en functie. Zo kennen we zeven aartsengelen: Uriël, Rafael, Raquel, Michael, Saraqael, Gabriël, Remiël, die ons bekend zijn uit het apocriefe bijbelboek Henoch (200 v. Chr.). Volgens sommige rabbi’s waren er meerdere divisies engelen. Dit komt overeen met een uitspraak van Jezus toen Hij gevangen werd genomen in Gethsemane: ‘weet je niet dat ik mijn Vader maar te hulp hoef te roepen en dat Hij Mij dan onmiddellijk meer dan twaalf legioenen engelen ter beschikking zou stellen? (Mt. 26, 53) De dood gaat men ook als een (gevallen) engel voorstellen, die een zwaard draagt. Het leven van Jezus is van het begin tot aan het einde doortrokken van engelen. Engelen worden vaak herkend door de boodschap die ze brengen. Soms wordt pas achteraf duidelijk dat men met een engel van doen had. Zo krijgen Abraham en Sara in Genesis 18 drie mannen op bezoek die hun de boodschap brengen van de aanstaande geboorte van een zoon. Ze kunnen het bericht ternauwernood geloven. Even verderop worden deze mannen ‘engelen’ genoemd. De Hebreeënschrijver motiveert de oproep tot gastvrijheid met de waarschuwing, dat het zomaar kan, dat je zonder het te weten, met engelen van doen hebt: ‘houd de gastvrijheid in ere, want zo hebben sommigen zonder het te weten engelen ontvangen.’(Hebr. 13, 2) 10

ENGELEN Wil je ze tegenkomen; Vraag niet naar hun kledij, Ze dienen, jou tot zegen, Gods stille heerschappij. Ze waken en geleiden in voor- en tegenspoed en beide handen spreiden zij als het werkelijk moet. Vraag ook niet naar hun vleugels: ze reizen graag te voet in dalen en op heuvels met hun ‘adieu’ als groet. Ze zien als mensenkindren er meestal uit als wij opdat geen schroom hen hindre te gaan aan onze zij. Zij hebben vast en zeker je vaak al vergezeld en hebben jou ten bate hun naam maar niet verteld Gedicht: Engelen van Heinrich Vogel (vertaling: Hans Mudde)

Hemelse boden spelen in het Oude Testament een belangrijke rol. De ‘engel van JHWH’ neemt daarbij een vooraanstaande plaats in. In sommige gevallen wordt deze engel zelf met God geïdentificeerd, vallen ze samen (Gen. 31, 11-13, Re. 6, 11-14) waardoor het onderscheid tussen God en de engel niet helemaal duidelijk is. Dat onderstreept de nauwe relatie van God met wat de engel komt vertellen. Het gaat bij het verschijnen van engelen niet om de boodschapper, maar om de boodschap. De engelen die in het Nieuwe Testament worden beschreven, hebben voor een belangrijk deel dezelfde functie als de engelen in het Oude Testament. Ze staan in dit geval in dienst van het bericht dat God in Jezus Christus tot de mensen in gekomen. Daarom kondigen engelen de geboorte van Johannes de Doper en van Jezus aan (Lucas 1). Bij de aankondiging van Jezus’ geboorte wordt de naam van de engel genoemd: Gabriël, één van de aartsengelen. De taak van de NT-engelen is in eerste instantie: verkondiging. Later zullen er ook engelen zijn die de leerlingen van Jezus instructies gaan geven. Zo wordt Filippus door een engel opgedragen om langs de weg van Gaza naar Jeruzalem te gaan staan, (Ha. 8, 26) en krijgt Cornelius in Caesarea de opdracht om Simon Petrus naar zijn huis te halen. Beide gebeurtenissen krijgen grote gevolgen. Grote bekendheid hebben de engelen door het kerstbericht van Lucas. Het zijn herders die in de velden van Efratha als eersten de kerstboodschap vernemen: ‘vandaag is in de stad van David jullie redder geboren. Hij is de messias, de Heer. Dit zal voor jullie het teken zijn: jullie zullen een pasgeboren kind vinden dat in een doek gewikkeld in een voederbak ligt.’ (Lc.2,11-12) Dit maakt deze herders eigenlijk later zelf ook tot engelen, als ze aan anderen in hun omge-

ving gaan vertellen wat ze gehoord en gezien hebben. De engelenzang ‘Eer aan God in de hoogste hemel en vrede op aarde voor alle mensen die hij liefheeft’ (Lc. 1, 14) heeft er misschien wel toe bijgedragen dat die herders in beweging kwamen. In elk geval vernemen ze goed nieuws. Als u en mij de vraag zou worden gesteld: ‘heb jij wel eens een engel gezien?’ dan zouden we daarop maar met moeite bevestigend durven antwoorden. Als ze ons vragen: ‘ben je wel eens een boodschapper van God tegengekomen?’ wordt het al anders, en zouden we waarschijnlijk met een ondubbelzinnig ‘ja’ antwoorden. Ons wordt zo vaak ‘een boodschap van God’ gebracht, maar wat hadden we ons engelen anders voorgesteld! In de kersttijd treden kerken naar buiten, nodigen ze dorps- en stadsgenoten uit en praktiseren ze diverse vormen van gastvrijheid in de vorm van kerstmaaltijden en andere bijeenkomsten. Zangers en zangeressen doen hun uiterste best en repeteren druk om straks de boodschap zo goed mogelijk te kunnen vertolken. Deze activiteiten willen dienstbaar zijn aan de kerstboodschap en zijn daarin dus ook een vorm van verkondiging. Daarbij kunnen we denken aan de uitspraak van Fransiscus van Assisi: “Verkondig het Evangelie, desnoods met woorden.” In een wereld die overspoeld wordt met woorden, moeten we misschien wel zuinig zijn op onze woorden en ze op een goudschaaltje wegen. Daden spreken wellicht een duidelijkere taal, al zal het nooit helemaal zonder woorden kunnen. Maar dat hoeft ook niet: be an angel! 11

thema

Een engel voor de toekomst Door Theo Hettema In al hun nood was ook hijzelf in nood: zij werden gered door de engel van zijn tegenwoordigheid. In zijn liefde en mededogen heeft hij hen zelf verlost, hij tilde hen op en heeft hen gedragen, alle jaren door. Jes. 63,9 In augustus kwam seminariumdocent Theo Hettema een engel tegen in Zwolle. Hij denkt na of de beschermengel voor Vrije Evangelische Gemeenten er ook zo uitziet. Veel rooms-katholieke kinderen zijn naar bed gebracht met het volgende versje: ‘s Avonds voor het slapen gaan,/volgen mij 14 engeltjes na. 2 aan mijn hoofdeind/ 2 aan mijn ­ voeteneind 2 aan de rechterzij / 2 aan de linkerzij 2 die me dekken/ 2 die me wekken 2 die me wijzen,/ naar de hemelse ­paradijzen. Ik ben er zelf niet mee opgegroeid, maar het moet een prachtige ervaring zijn dat je de bevestiging meekrijgt dat maar liefst veertien engelen ’s nachts over je waken, het dubbele getal van de hemelse volheid. Misschien is veertien wel erg veel, maar dat ieder mens ten minste één beschermengel heeft, is een gedachte die wijdverbreid is. Uiteindelijk gaat die terug op de Bijbelse voorstelling dat ieder volk of gemeenschap een eigen engel heeft. Denk maar aan de zeven gemeenten die in Openbaring 2-3 een brief krijgen: ‘Schrijf aan de engel van de gemeente in…’

Een engel in Zwolle Zo’n beschermengel voor je kerk, stad of dorp moet een hele troost zijn geweest voor de gelovigen in vroeger tijden. Dat besefte ik toen ik eind augustus op de openingsdag van het 12

Seminarium door Zwolle wandelde. De stad Zwolle heeft Michaël als beschermengel. En dat is een goede keuze, want Michaël is de aartsengel die het in de Bijbel tegen de satan in de gedaante van een draak opneemt (Opb. 12,7-12). Zo’n machtige engel moest het ook wel voor de Zwollenaren kunnen opnemen, die zich zowel op geloofsgebied als in hun positie als handelsstad aan de IJssel voortdurend bedreigd voelden. Wanneer je langs de Grote of St. Michaëlskerk loopt, zie je op de spits van de toren aan de zijkant dan ook een prachtig beeld van Michaël met een lange lans, waarmee hij de draak aan zijn voeten gedood heeft. Is zo’n beeld slechts een herinnering aan duistere Middeleeuwen, waarin hemelse machten en aardse strijd in de gevoelens van mensen verweven werden? Vlak naast de kerk, op de Grote Markt, staat een meer dan levensgroot beeld van een engel, die op die vraag een antwoord geeft. Weet je het niet te vinden? Vraag maar naar de ‘glazen engel ‘ en iedereen kan het je wijzen, want het is in korte tijd een geliefd beeld geworden, waarbij iedere toerist toch minstens een selfie gemaakt moet hebben. Het beeld van de engel is in 2010 gemaakt door kunstenaar Herman Lamers. Het is

Foto: Adri Benschop Fotografie

Kerstwens

gemaakt van meer dan driehonderd laagjes glas, die de figuur vormen van een man met vleugels op zijn rug. Hij staat op een kleine verhoging en kijkt voor zich uit. Het daglicht maakt dat hij voortdurend een andere uitstraling heeft. Je kijkt dwars door hem heen en toch kan niemand om hem heen. Mij treft dat deze engel er zo kwetsbaar bij staat. Zijn handen hangen langs zijn lichaam. Hij houdt geen zwaard of speer vast en heeft geen aanvallende pose. Hij heeft grote vleugels op zijn rug, maar die lijken hem eigenlijk meer in de weg te zitten dan dat ze hem zouden helpen om met ruisend geklapper omhoog te vliegen en in de lucht een hemelse strijd aan te gaan. De kracht van deze engel zit niet in zijn wapenvertoon maar in zijn broosheid. Hij is van glas en toch toont hij zich open en frontaal aan alle mensen, zonder zich af te schermen. In die presentie ligt zijn kracht.

Op allerlei plekken in de Bijbel komen engelen voor om Gods boodschap van heil te verkondigen in een uitzichtloze situatie. Alleen al rondom het geboorteverhaal van Jezus neemt die heilsboodschap allerlei vormen aan: een overrompelende kijk in de toekomst van het krijgen van een kind, hemelse heerlijkheid voor arme herders, wijze raad in een droom. Zouden dan ook de engelen die zulke boodschappen belichamen niet allerlei vormen aan kunnen nemen? Welke gestalte zou dan de beschermengel van de Vrije Evangelische Gemeenten kunnen hebben? Misschien hebben we lange tijd gedacht dat we behoefte hadden aan een Michaëlsgestalte met zwaard en lans, nodig om ons de boze machten en tegenstanders van het lijf te houden die we overal zagen opduiken: in onze eigen gelederen, in de kerkgenootschappen om ons heen, in de maatschappij, in de wereldpolitiek. Misschien hebben we echter daarmee wel onze eigen angsten uitvergroot tot hemelse proporties. De glazen engel van Zwolle zet me aan het denken of de boodschap en de boodschappers van God ook niet een andere gedaante voor ons kunnen hebben: het Licht weerschijnend, helder en kwetsbaar als glas, onbevreesd kijkend naar voren, met open handen om mensen te begroeten en te troosten, uitrijzend boven de mensen zodat zijn aanwezigheid niet te miskennen is. Dat God zo voor ons zijn aanwezigheid zal tonen, zoals Hij dat in Jezus Christus ook zo kwetsbaar en overrompelend gedaan heeft. Dat wij zelf ook zo Gods aanwezigheid kunnen uitdragen, zodat iedereen om ons heen iets ervaart van Gods liefde en mededogen. Dat is mijn gebed voor de VEGn voor deze tijd van advent en Kerst en voor onze toekomst.

13

THEMA

Ere zij God Ere zij God in den hoge! Niets eraan veranderen, niet aan komen dragen met een ander wereldbeeld en dan zeggen: Zo spreek je niet meer over God! want er is geen God-in-den-hoge. Gelieve het dus zo te laten, een verzoek aan theologen allereerst, anders komt er niets terecht van ons kerstfeest. Wanneer u het zo laat, wanneer u het Kind van boven naar beneden laat komen, desnoods langs een ladder (Luther liet het Kind komen langs een toonladder: Uit hoge hemel kom ik aan), zal ik opnieuw ontroerd worden.

Of is dat niet ontroerend dat God die hoog is laag wordt, lager dan ik, in een stal, aan een kruis, in een graf en dat je daarom namen mag aanroepen: Jezus, Immanuël. Wij modernen twintigste eeuwers maanonderzoekers wiskunstenaars, laten wij weer namen aanroepen, ootmoedig, gelovend in de hoog-lage God die deze wereld onderging. Geen God onderging haar zo, zo door en door als een mens. Ere zij God In den hoge. Geert Boogaard uit: Brood en wijn.

14

GEMEENTENIEUWS

door Ben Hagen De VEG Gouda nodigde haar leden en vrienden uit voor een ‘Loofhuttenlunch’ op Israëlzondag. Het maandblad vertelt: “Hoe kan je dat beter vieren dan in een loofhut? Voorafgaande jaren hebben we dat met plezier gedaan en daarom wil ik u/jou weer uitnodigen om op zondag 5 oktober na de dienst plaats te nemen in de loofhut op het kerkplein om de eigen meegebrachte lunch te nuttigen en te beseffen hoe rijk gezegend we zijn.” Mevrouw Joke Mondeel, officier van het Leger des Heils, heeft onlangs afscheid genomen als Bijstand in het Pastoraat in de VEG Nijverdal. Op 1 september 2007 is zij daar begonnen. In het maandblad schrijft zij o.a. in haar dankwoord aan de gemeente: “Ik heb 16 schriftjes vol geschreven over de bezoeken die ik heb afgelegd en statistisch gezien heb ik ruim 1800 mensen bezocht in de 4000 uur dat ik pastoraal werk gedaan heb. Er zijn 79 kerkdiensten gedaan in tehuizen, 81 begrafenissen geleid, waarvan één keer drie in twee dagen, vergaderingen bezocht en kerkbladen volgeschreven. O, ja het heeft ZIN aan mijn leven gegeven, er waren hele goede en waardevolle contacten met u en ik zou er heel veel over kunnen vertellen, maar het meest BELANGRIJKE is DIT BOEK {de Bijbel} geweest.” In de VEG Oude Bildtzijl vierde Sieger Polstra zijn 25-jarig jubileum als organist. Laatst stond in een hoofdartikel in het Friesch Dagblad ‘mei hert en siel de lofsang geande halde’. Het kerkblad vermeldt: “Dit geldt ook voor Sieger. De VEG is een zingende gemeente, een erfenis van het Jodendom. Zingen is een uiting met een eigen kracht, anders dan die van het gesproken woord. Zingen is spreken op verhoogde toon. De woorden van het lied reiken daarom hoger, in het loflied reiken ze tot in de hemel, tot God. Sieger houdt ook wel van een grapje. Hij speelde eens bij het uitgaan van de kerk een Johan

de Heer-lied maar daar doorheen ‘Toen onze mop een mopje was’. De helft van de gemeente hoorde het niet…” Nu de VEG Wormerveer klaar is met de verbouwing van de kerk worden de bewoners uit de omliggende straten in de gelegenheid gesteld de gebouwen te bezichtigen en kennis te maken met de gemeente: “Deze informele ontmoeting/kennismaking is op vrijdag 31 oktober van 17.00 tot 19.00 uur. Het zou fijn zijn als de buurtbewoners niet alleen een paar mensen van de kerkenraad ontmoeten, maar ook andere mensen (jong en oud) uit de gemeente. M.a.w. als u/jij tijd en gelegenheid hebt, kom dan ook op 31 oktober. Er wordt gezorgd voor een drankje en een hapje.” De VEG Gorinchem deelt in het maandblad mee dat “we onze eerste dienst in het nieuwe gebouw houden op 21 december. De eerste periode zal echt nodig zijn om alles uit te proberen om het gebouw ons helemaal eigen te maken. Vervolgens willen we op 7 en 8 maart een feestelijk openingsweekend houden. Op zaterdagmiddag 7 maart is er Open Huis voor de buurt en alle belangstellenden uit Gorinchem en omstreken. Zaterdagavond is er een feestelijke en ontspannende avond voor alle leden en vrienden. Zondagmorgen 8 maart hebben we een officiële dankdienst met genodigden uit de Bond, oud leden, vertegenwoordigers van de gemeenteraad en andere kerken uit Gorinchem. Na een lunch sluiten we het weekend af met een Praise.” De VEG Oostelijk Flevoland schrijft: “Tijdens het klaarzetten van de kerk is de kist met het avondmaalstel gevallen. De schenkkan en twee bekers zijn gesneuveld. We moeten nadenken hoe we dit op gaan lossen. Voorlopig gebruiken we ons oude, groene, avondmaalstel.” 15

mededelingen

Contactpersoon voor SZD Zwolle: mw. Heleen van Wijk-Raveling pa. Hogenkampsweg 25 8022 DA Zwolle E [email protected] VEG Den Haag: SZD-D Den Haag zie secretaris JJW zie secretaris Vrouwenwerk zie secretaris De secretaris is: mw. C. van den Toorn Fagotstraat 33 2287 ZD Den Haag E [email protected]

RET

RAIT

in ee no en ruase van ru imte st

E

HAD IK EERDER MOETEN DOEN individuele en groepsretraites

Wacht niet te lang. Neem tijd voor jezelf. Om ruimte te creëren voor een nieuwe weg, een nieuw begin. Een retraite op de Hezenberg geeft je daar tijd en gelegenheid voor. gastvrij onthaal | met of zonder programma eigen kamer | Kapel-momenten

HEZENBERG

“Geheime bidders” voor 15 kinderen Het waren 4 spannende weken voor de kinderen van de kinderkerk. Ze wisten dat er elke dag een ‘geheime bidder’ voor hen zou bidden. Er werden kaarten per post bezorgd, maar wie was de afzender? Een meisje (8) had als gebeds­punt opgeschreven of de geheime ­bidder wilde bidden voor een lichamelijke kwaal. Na een week vertelde ze in de kinderkerk dat het bidden een paar dagen had geholpen, maar ze dacht dat de geheime bidder nu gestopt was. Want het kwam weer terug! Een ander kind (6) hoopte dat de geheime bidder ook na die 4 weken door zou blijven bidden, want het ging nu zo goed. Er was een kind dat geraakt werd door de lieve woorden die ze las op een kaart van de ‘geheime bidder’. De 15 ‘geheime bidders’ werden gedurende 4 weken gekoppeld aan een kind en op 19 oktober mochten de kinderen hen tijdens het koffiedrinken gaan zoeken en elkaar ontmoe-

WWW.HEZENBERG.NL 038 - 444 52 51

ten. Verschillende bidders hebben toegezegd dat ze blijven bidden. Aan het eind van de Avondmaalsdienst die we hielden op 19 oktober, gingen alle kinderen voor in de kerk staan. Eén voor één werden ze gezegend door onze gemeentelijk werker br. Lotterman en voor elk kind waren er andere woorden. De kinderen vonden dit heel mooi. Voor de ouders en gemeenteleden was het een ontroerend moment. Tijdens het zingen van het lied: ‘Weet je dat je van waarde bent, weet je dat je een parel bent in Gods hand’, kreeg elk kind een prachtig schilderijtje met een handje van klei met een parel erin. Om deze dag en de voorgaande periode nooit meer te vergeten! Hartelijke groet vanuit de Vrije Evangelische Gemeente Beverwijk.

COLOFON Tijdelijke voorzitter: Dick Durieux Secretaris/penningmeester: Frits Hengstman Lay-out: Fenny Koornberg, e-mail: [email protected] Redactielid: Arie Boer Gemeentenieuws: Ben Hagen, e-mail:[email protected] 16