onsorgaan
BOND VAN VRIJE EVANGELISCHE GEMEENTEN IN NEDERLAND
NOVEMBER 2015 BONDSBUREAU President Kennedylaan 311, 6883 AK VELP T 026 - 364 82 49 E
[email protected] www.bondveg.nl
BEZINNING
GEDACHTENIS Door Theo Hettema, docent Seminarium
Zonne en maan, water en wind, de bloem en het kind schiep onze God. Hemel en aard’ heeft hij gemaakt. Schepper, wij willen U danken. Schepper, wij danken U. Schepper, wij prijzen U. Schepper, wij zingen uw heilige naam. Egil Hovland (1924-2013) was een Noors componist en koordirigent. Hij is de maker van het lied dat in het nieuwe Liedboek (2013) als lied 303 is opgenomen. Als u op internet bij YouTube zoekt op ‘Måne och sol’ vindt u allerlei versies om de melodie te horen. Het is een vrolijke melodie, op maat gemaakt voor de kinderkoren die Hovland dirigeerde. Toch is dit lied gecomponeerd vanuit verdriet. Jezus, Gods Zoon, leefde en stierf voor allen, voor ons. Hij leeft vandaag hier onder ons, hier onder ons. Jezus, wij willen U danken. Jezus, wij danken U. Jezus, wij prijzen U. Jezus, wij zingen uw heilige naam. Het gebeurde op 26 januari 1974. Vroeg in de morgen kreeg Hovland het bericht dat een goede vriend op 51-jarige leeftijd was overleden. Even later bracht de post een brief met daarin het verzoek een melodie te maken voor het bijgesloten gedicht “Zonne en maan, water en wind”, kersvers geschreven door de Zweedse dichter Britt Hallqvist. Terwijl Hovland de tekst doorlas, met zijn gedachten bij zijn overleden vriend, gebeurde er iets vreemds. Aan de muur in zijn werkkamer had hij 2
foto’s hangen van zijn kinderkoren in de Glemmenkirke van Fredrikstad. Plotseling leek het alsof de kinderen vleugels kregen en door de kamer zweefden. Hij hield een leeg notenblad omhoog,waarna het leek of de kinderen muzieknoten werden die op een lege notenbalk landden. In recordtijd ontstond de melodie en het hele lied was klaar tussen de drie en vier minuten. “De woorden in de tekst maakten me blij midden in het verdriet en gaven een weg aan mijn eigen lofzang en dankbaarheid,” zegt Hovland er zelf over in zijn biografie. Geest die ons troost, levend nabij, genezing en vuur. Adem van God, kracht onderweg dag in dag uit. Trooster, wij willen U danken Trooster, wij danken U. Trooster, wij prijzen U. Trooster, wij zingen uw heilige naam. Wanneer we in een kerkdienst onze overledenen gedenken, kan er dan in zo’n dienst na een gebed om ontferming wel een loflied klinken? Misschien kan dit lied er zijn plaats bij innemen en een fundament vormen voor het gedenken van wie ons zijn ontvallen. We noemen geen namen van dierbaren om hun prestaties nog eens voor de geest te halen. We zeggen hun namen omdat we graag hun naam en wezen een plaats willen geven in de nabijheid van Gods Naam: God die hart voor ons heeft omdat Hij onze Schepper is; God die dood en leven in een andere volgorde heeft gezet door zijn Zoon; God die Trooster is en het eeuwige leven nabij doet zijn. Dat we onze overledenen in zijn Naam mogen gedenken.
GEMEENTENIEUWS door Ben Hagen De beroepingscommissie van de VEG Rotterdam en de Petrakerk Rotterdam Lombardijen [PKN] is druk doende met het zoeken van een nieuwe predikant. Een advertentie is geplaatst. Het maandblad vertelt: “De commissie is verheugd over het aantal reacties. Wij hadden dit niet verwacht. 27 predikanten en kerkelijk werkers hebben extra informatie opgevraagd of hebben getelefoneerd met de voorzitter van de commissie. Er zijn 18 sollicitatiebrieven binnengekomen. U begrijpt dat dit niet allemaal potentiële kandidaten zijn. Maar we zijn wel heel dankbaar voor de vele reacties.” In het maandblad van de VEG Beverwijk staat: “Op 20 september ging ds. M. Nijkamp voor het laatst voor. Dit voorjaar ging hij nog een keer bij ons voor en had hij een heldere en krachtige boodschap waar ook jongeren uit onze gemeente op reageerden: ‘Ik begrijp wat die man zegt!” De VEG Nijverdal heeft een aantal veranderingen ingevoerd rondom de kerkdienst: “Vanaf de eerste zondag van oktober zijn er per kerkdienst 2 kerkenraadsleden. Maar gelukkig zijn er heel wat gemeenteleden die mee willen helpen. Zo is er iedere zondag een gastdame of –heer om de mensen welkom te heten en zo nodig wegwijs te maken. Er zullen ook gemeenteleden als collectant meehelpen. Bij de viering van de Maaltijd van de Heer zullen ook gemeenteleden de kerkenraadsleden ondersteunen met de uitvoering. Zo maken we met elkaar ook zichtbaar dat je samen een gemeente vormt.” “De viering van het 25-jarig ambtsjubileum van Joep van de Geer in de VEG Franeker was een mooi feest. De dienst met de MCL-cantorij, (MCL staat voor: Medisch Centrum Leeuwarden), de solostukken die Joep zelf zong, de vele gasten, de volle Ontmoetingsruimte na de dienst bij koffie met gebak en later een drankje: Dit alles maakte
het tot een bijzondere en zeer feestelijke dag”, aldus de Noordvaarder, het maandblad van Franeker. In de VEG Bussum werd op 20 september een oecumenische dienst gehouden: “Gasten van andere Bussumse kerken waren in ons midden en gezamenlijk werd de dienst geleid door voorgangers uit andere gemeenten en onze predikant. Na de dienst werd, evenals op dat moment in Den Haag, een vredestocht gehouden die vanuit onze kerk liep langs de Nederlandse Israëlitische Gemeente Bussum en eindigde bij de R.K.Koepelkerk (Mariakerk) waarna een vredesverklaring werd ondertekend.” De VEG Heerde organiseerde op zaterdag 10 oktober de ‘Dominee Jan de Liefde-reis naar Amsterdam: “Deelnemers worden om 7.45 uur bij de kerk verwacht. De bus vertrekt om 08.00 uur en kan niet wachten. Denkt u eraan een lunchpakket mee te nemen voor tussen de middag. Per touringcar gaan we die dag naar Amsterdam, met onder andere een bezoek aan het graf van ds. de Liefde (overleden in 1869), een lezing van ons Seminarium in het VU hoofdgebouw: Wie was Jan de Liefde? We zingen liedjes van Jan de Liefde want hij heeft er heel wat gemaakt. We maken een ‘Jan de liefdewandeling’ door Amsterdam langs woon- en werkplekken. Ter afsluiting brengen we een bezoek aan ‘Tot Heil des Volks” waar we worden bijgepraat over toen en nu. We sluiten af met een warme maaltijd (in stijl van ds. de Liefde bij ‘het Heil’). De VEG Gouda gaat een tweetal panelen aanbrengen bij de ingang van het kerkgebouw. Hierop wordt verwezen naar de kerk (Kruis met opschrift ‘Jezus alleen’) en naar de voormalige synagoge (Davidsster met opschrift in het Hebreeuws ‘Zie hier ben Ik’).
3
ZENDING & DIAKONAAT
DANK U WEL SZD
Via deze weg willen we iedereen bedanken die de afgelopen jaren vrijwilliger is geweest in de Helpende Hand weken.
Dit geldt zeker ook voor de vrijwilligers die kwamen (mee)wandelen. Mede door uw hulp konden onze gasten tijdens hun vakantie altijd enorm genieten. Nogmaals : enorm bedankt voor uw hulp, dit jaar of tijdens voorgaande jaren. Recent hebben wij voor de allerlaatste keer uit naam van de Helpende Hand twee vakantieweken georganiseerd. Helaas is het niet mogelijk om dat in volgende jaren voort te zetten, door gestegen kosten, minder menskracht en minder deelname. Vriendelijke groet, Het Helpende Hand team.
Als u graag als vrijwilliger op deze manier actief zou willen blijven, verwijzen we u naar de vakantieweken van het Roosevelthuis in Doorn, waar vrijwilligers ook hard nodig zijn! Kijk eens op www.hetvakantiebureau.nl of neem contact op Het Vakantiebureau, tel. (0318) 48 66 10,
[email protected], Postbus 6, 6740 AA LUNTEREN
VLUCHTELINGEN Ook als u dit leest, in november 2015, zijn er nog steeds veel vluchtelingen die uw hulp nodig hebben. Namens u heeft de SZD eind september al 10.000 euro overgemaakt voor vluchtelingenhulp. Maar er blijft geld en andere hulp nodig, voor de mensen die naar Europa vluchten, maar vooral ook voor de mensen die die mogelijkheid niet hebben en die nog in de oorlogsgebieden zijn, maar daar geen huis meer hebben, en ook voor de mensen die in de regio worden opgevangen, vaak onder heel slechte omstandigheden. Veel organisaties zijn zowel hier als daar actief bezig om mensen te helpen met de eerste basisbehoeften en om hen weer wat perspectief te bieden. Als u iets extra’s wilt doen dan kan dat in de vorm van een gift, aan de SZD (rekeningnummer NL89 INGB 0000 5138 76 t.n.v. St. voor Zending en Diakonaat, graag vermelden: Vluchtelingen en de VEG waar u lid van bent) of via een van de vele organisaties die hulp verlenen aan vluchtelingen. We noemen er een paar, maar er zijn er veel meer. Kerk in Actie heeft een uitgebreid programma van hulp aan vluchtelingen, in Nederland, in Europa bij de eerste opvang, bijvoorbeeld in Italië en Griekenland, en ook in Syrië en andere oorlogsgebieden zelf: Tear, World Vision, ZOA, Stichting Hulpactie Bootvluchtelingen, EO-Metterdaad, Stichting Dorcas, Medair, en niet te vergeten het Rode Kruis dat in Nederland allerlei acties coördineert. Als u over deze organisaties meer informatie nodig heeft, kunt u veel op internet vinden en anders ook contact opnemen met de SZD. 4
Als u zelf concreet wilt helpen, dan hier een paar tips:
1. Denk erover na Ga met andere gemeenteleden, in groepen of hoe dan ook, in gesprek over wat er gebeurt. Dat is heel belangrijk. Verdiep je met elkaar in de problematiek en de achtergronden. Wat zegt de Bijbel over vreemdelingen, vluchtelingen, wat is onze opdracht en hoe kunnen we die gestalte geven? Er is veel materiaal om mee aan de slag te gaan.
2. De handen uit de mouwen Als u concreet wilt helpen, doe dat dan altijd in overleg met andere initiatieven in uw woonplaats, en vooral in overleg met Vluchtelingenwerk en/of COA. Zo voorkomt u dat u actie onderneemt die misschien niet of ergens anders nodig is. In sommige gemeenten zijn initiatieven, zoals Calaid in Amersfoort, dat hulpgoederen (o.a. tenten) inzamelt voor het vluchtelingenkamp in Calais. Verder zijn organisaties als Stichting Vluchtelingenwerk altijd op zoek naar ‘maatjes’ voor mensen die hier mogen blijven. Kijk welk initiatief het beste bij u past. Vraag en aanbod komen bij elkaar op websites van ’Ik ben een gastgezin voor een vluchteling’ en ‘Ik wil iets doen voor een vluchteling’.
3. Geven Zamel geld in en maak het over naar organisaties die ter plekke hun handen uit de mouwen steken. Zie het begin van dit artikel.
4. Welkom Als u denkt over opvang van vluchtelingen bij u thuis, realiseer u dan dat daar heel veel haken en ogen aan zitten. Doe het altijd in overleg met Vluchtelingenwerk/COA! Makkelijker uit te voeren en voor veel mensen haalbaar is het idee om een vluchteling(en gezin) eens bij u thuis uit te nodigen, voor bijvoorbeeld een maaltijd. Ga eens met hen op stap, in die voor hen vreemde wereld van Nederland, en help hen door hen een beetje wegwijs te maken. Of nodig hen uit om mee te gaan naar uw kerkdienst. Wees gastvrij, en geef hen het gevoel dat zij welkom zijn!
5. Denk aan de kinderen Kinderen worden maar al te vaak gezien als een soort van “bagage” van de ouders. Ze komen mee. Maar kinderen hebben hun eigen behoeften en vragen. Probeer ook daar rekening mee te houden. Vluchtelingenkinderen bij uw(klein) kind in de klas? Praat er met uw (klein)kinderen over en probeer ook hen het gevoel te geven dat ze welkom zijn!
6. Werk samen in uw stad/dorp/wijk Sluit u aan bij lokale initiatieven. Vraag bij politieke partijen om aandacht voor het probleem, en dring erop aan dat de hulp aan de nieuwe stroom vluchtelingen niet ten koste mag gaan van bestaande hulp aan vluchtelingen, of ten koste van het budget voor ontwikkelingssamenwerking.
7. Bidden Breng de situatie in het Midden-Oosten en Europa ook trouw in gebed. Als mensen gaan we dit probleem uiteindelijk niet oplossen. Wilt u meer weten over organisaties die hulp bieden? Wilt u overleggen wat uw gemeente kan doen? Vragen? Neem vooral contact op met de missionair toeruster van de SZD, Janneke Doornebal. Zij heeft veel informatie en kan u ook doorverwijzen.
5
DE MENSEN VAN VOORBIJ door ds. Dorette van Houten In veel kerken gedenken mensen in de maand november hun broeders en zusters en andere geliefden die gestorven zijn. In de katholieke kerk gebeurt dit op ‘Allerzielen’ (2 november), in veel Vrije Evangelische Gemeenten op de laatste zondag van het kerkelijk jaar. De redactie van Ons Orgaan vroeg hoe men dit gedenken in diverse gemeenten vorm geeft. Met dank aan: Henk van Dam, ds. Ed van den Berg, Rens van Eenennaam en ds. Joep van de Geer
Heer herinner U de namen In de gemeenten Zwolle en Meppel ervaart men de Eeuwigheidszondag ieder jaar weer als heel bijzonder: Tijdens ons gedenken noemen we de naam van de overledene. Aansluitend worden woorden gesproken ter nagedachtenis aan diegene. Eén van de familieleden (zij worden uitgenodigd) ontsteekt een gedachteniskaars aan de Paaskaars. Op die kaars staan de naam, het geboortejaar en het jaar van overlijden vermeld. Dat onderstreept het persoonlijke karakter van ons gedenken. Dan is er een moment van stilte en een lied of bijbelwoord ter bemoediging. Zo gedenken we allen die ons dit kerkelijk jaar als gemeente ontvielen. Ook gedenken we wie in onze persoonlijke kring zijn overleden. Ter nagedachtenis aan hen ontsteekt een gemeentelid (vaak iemand die dat kerkelijk jaar zelf iemand moest verliezen) één kaars aan de Paaskaars. Wie dat wil, kan vervolgens een waxinelichtje ontsteken aan de Paaskaars en die op de avondmaalstafel plaatsen. Een indrukwekkend moment, dat ieder op zijn of haar eigen wijze invult en uitloopt op een moment van ”gevulde” stilte. Tenslotte ontsteken we één kaars en gedenken de naamloos velen die wereldwijd stierven als gevolg van ouderdom, ziekte, oorlog, honger of geweld. We geloven dat God hun namen kent en zich over hen ontfermt. Symboliek en rituelen spreken, zeker op kruispunten in ons leven, vaak meer dan woorden. Het noemen van de naam van een geliefde onderstreept dat wij hem of haar niet vergeten en geeft ruimte om in onderlinge verbondenheid verdriet 6
te delen, samen te gedenken en elkaars lasten te dragen. De verbinding met de Paaskaars benadrukt ons geloof in Leven dat standhoudt door de dood heen! Onze geliefden die niet meer bij ons zijn, zijn niet nergens, ze zijn voor eeuwig geborgen bij God.
Door het water In veel gemeenten krijgt het gedenken vorm zoals in Zwolle en Meppel. Soms speelt ook het doopwater een nadrukkelijke symbolische rol. In de VEG Franeker bijvoorbeeld wordt voor het gedenken water uitgegoten in de doopvont . Water heeft in de bijbel en in ons eigen bestaan een dubbele functie: het maakt leven mogelijk (vruchtwater, regen, drinkwater), maar water kan ook bedreigend en dodelijk zijn. Het doopwater herinnert ons aan Gods belofte “Ik heb jou bij je naam geroepen, Ik haal jou door het water heen. In leven en in sterven ben je bij Mij geborgen”. Om dat te benadrukken worden de kaarsen bij de doopvont geplaatst of drijven de kaarsjes op het doopwater, zoals in de VEG Dordrecht.
Aansprekende soberheid Er zijn ook gemeenten die kiezen voor een meer sobere vorm van gedenken. Vanuit Wemeldinge schrijft men hierover: In de VEG Wemeldinge herdenken we de overledenen op Oudejaarsavond. Tijdens de laatste ledenvergadering is gesproken over de mogelijkheid om het gedenken te verplaatsen naar de laatste zondag van het kerkelijk jaar. Dit jaar zal het echter nog zijn vaste plaats hebben in de Oudejaarsdienst. Tijdens de laat-
ste dienst van het kalenderjaar nemen we een moment in de dienst waarop we opstaan en de voorganger voorgaat in gebed. Na het gebed worden dan de namen genoemd van de zusters en broeders die ons in het afgelopen jaar ontvallen zijn. Ter herdenking zingen we aansluitend een lied. Voorafgaand aan deze dienst worden de overledenen vermeld in het kerkblad. We doen dit in alle eenvoud zonder extra’s of bijzonderheden. Het moment zelf is een waardig en waardevol moment voor ieder die aanwezig is.
Bloeiend kruis Naast gedenken op oudejaarsavond of de laatste zondag van het kerkelijk jaar zijn er ook gemeenten, zoals Dordrecht en Velp, die hun overledenen met Pasen gedenken. Een gebruik dat men heeft overgenomen uit de Evangelische Broedergemeente. Bij het gedenken van de overledenen op Paasmorgen kan in de gemeente Velp ieder die dat wil, ter nagedachtenis van een geliefde, een bloem aan het kruis verbinden: zo wordt het kruis - symbool van lijden en dood - een bloeiend kruis.
Een steen met je naam Ook op andere plaatsen gedenkt men geliefden die gestorven zijn, bijvoorbeeld in het Medisch Centrum Leeuwarden waar Bondspredikant ds. Joep van de Geer werkzaam is als Geestelijk Verzorger. Bij die herdenkingsbijeenkomsten in het ziekenhuis krijgen mensen een witte steen waarop ze de naam schrijven van hun familielid die in dat jaar in het MCL is overleden. Bij het noemen van de naam leggen ze de steen voor in de ruimte neer. Die steen mag de familie na afloop mee
nemen of achterlaten in het Stiltecentrum. Wat deze herdenkingsbijeenkomsten voor mensen kunnen betekenen vertelt het volgende verhaal van ds. van de Geer: Ik ontmoette een mevrouw in het Stiltecentrum van het ziekenhuis, toen ik de kaarsen kwam aanvullen. Zij herkende me van de herdenkingsbijeenkomst waarop ze het overlijden van haar moeder hier in het ziekenhuis had herdacht. Het overlijden was plotseling en ook enigszins traumatisch verlopen. Na het overlijden van haar moeder kon ze, als ze langs het ziekenhuis kwam, niet naar het ziekenhuis kijken. En dat was lastig want ze woonde vlak bij het ziekenhuis en kwam er dus vaak langs. De herdenkingsbijeenkomst was voor haar de eerste keer dat ze de drempel van het ziekenhuis weer had genomen. En dat was een mooie ervaring geweest. Na de herdenking had ze de steen bewust in het Stiltecentrum laten liggen. Nu kan ze, elke keer als ze langsfietst, wel naar het ziekenhuis kijken, omdat ze er weer een positieve ervaring heeft opgedaan en weet dat daar een steen met de naam van haar moeder ligt. Regelmatig komt ze langs om een kaarsje op te steken. ‘En vandaag steek ik twee kaarsjes op, want mijn zus wordt straks gedotterd’.
7
MEDEDELINGEN Die ons in ‘t hart geschreven staan en onze dagen deelden, maar in de dood zijn voorgegaan, zij lieten ons de beelden van zoet en droef herinneren, van zoeken, hopen, wachten. Zal in de starre, koude dood hun naam nog overnachten?
Toelichting foto omslag
Liturgische schikking zondag voleinding Het bloemstuk is ontworpen door Janny Spijkerboer uit Wierden en deze foto is bewerkt door Jan Slijkhuis. De laatste zondag van het kerkelijk jaar staat in het teken van herdenken. Wij noemen de namen van hen die het afgelopen jaar zijn overleden. Hun namen leven voort in onze harten en gedachten en zo zijn ze nog bij ons. In het midden van het bloemstuk staat een kaars die aan het begin van de dienst wordt aangestoken. In het bloemstuk zijn witte orchideeën en rozen verwerkt en veel groen. De witte rozen staan symbool voor Gods oneindige liefde, die niet ophoudt bij de dood. Wit is de kleur van geloof en waarheid. De witte orchidee staat voor oneindigheid en verbondenheid. De betekenis van het groene blad is hoop.
als een knop aan een bloemtak geworteld in de bron van het leven als beeld van nieuwe hoop gedenken wij jou allen die we uit het oog maar niet uit het hart verloren hebben
8
Nooit wordt de droefheid bodemloos: God houdt zijn handen open. Het brekend leven, doods en broos, draagt Hij door vrees en hopen. Herinnert Hij zich niet hun naam als wachters op de morgen? Die in de nacht zijn voorgegaan, zijn in zijn trouw geborgen. De naam waarmee zij zijn genoemd staat in Gods hand geschreven en zal door alle donker heen toch onuitwisbaar leven. In Christus blijft die naam bewaard, naar Hem mogen zij heten, totdat de droom verkeert in zien, geloven wordt tot weten. Uit: Sytze de Vries ‘Bij gelegenheid II, Woorden voor gedenkwaardige dagen’, Meinema 2005
In het Zeeuwse doen twee nieuwe voorgangers hun intrede. Jarno van de Ende is inmiddels al werkzaam in de VEG Wemeldinge. Hij is nog bezig met de studie oriëntatie cursus VEG. Op 22 november hoopt Pascal Lauwaert verbonden te worden aan de VEG Nieuwvliet. Hij is bezig met de afronding van zijn oriëntatie cursus. Pascal Lauwaert woont in Brugge (B) en zal daar ook blijven wonen. Nieuwvliet doorbreekt de grenzen…!
COLOFON Voorzitter/redacteur: Gerard van de Wetering Eindredacteur: Dorette van Houten Secretaris: Wim Burger Penningmeester: Frits Hengstman Lay-out: Fenny Koornberg, e-mail:
[email protected] Gemeentenieuws: Ben Hagen, e-mail:
[email protected]
