PSORIASIS ONGEVAARLIJK MAAR VAAK ONBEGREPEN
MEI 2008
WAT IS PSORIASIS?
PSYCHOLOGISCHE WEERSLAG VAN PSORIASIS
GESCHIEDENIS VAN DE LOKALE THERAPIEVORMEN
ALTERNATIEVE THERAPIEËN
Ongeveer 4 % van de Westerse bevolking heeft last van psoriasis, een chronische huidaandoening veroorzaakt door een storing in de celaanmaak.
Bij een zichtbare huidaandoening zoals psoriasis kan een patiënt op heel wat afkerende blikken rekenen. En dat eist zijn psychologische tol.
Psoriasis wordt in de eerste plaats lokaal behandeld. in de loop der jaren werden hiervoor verschillende geneesmiddelen ontwikkeld die met wisselend succes werden toegepast.
Psoriasispatiënten gaan soms hun heil zoeken bij de vele alternatieve therapieën zoals de helende werking van zon, een kuur aan de Dode Zee, en zelfs relaxatie –en algentherapieën.
Lees blz. 4
ADVErTEnTiE
EEn KrAnT GEPrODuCEErD DOOr MEDiAPLAnET
Lees blz. 8
Lees blz. 10
Lees blz. 14
| psoriasis
Boodschap van hoop
Paul de Corte, Voorzitter Psoriasis Liga Vlaanderen
D
at is volgens Paul De Corte, mede-oprichter en voorzitter van de patiëntenvereniging Psoriasis Liga Vlaanderen, de belangrijkste boodschap die hij de lezers van deze extra bijlage over psoriasis wil meegeven. Mede dankzij de nieuwe medische ontwikkelingen kunnen vele psoriasispatiënten hoopvol naar de toekomst kijken. Het is ooit anders geweest. Paul De Corte, zelf psoriasispatiënt, verduidelijkt: “We hebben de Psoriasis Liga Vlaanderen in 1982 opgericht op vraag van een aantal patiënten. Bedoeling was bij elkaar steun te zoeken, ook naar de medische wereld toe. We zijn er in die 26 jaar in geslaagd psoriasis bekend te maken. Daarnaast denken nog heel veel mensen dat psoriasis enkel maar een huidziekte is, terwijl wetenschappelijke studies duidelijk aantonen dat psoriasispatiënten ook last hebben van andere aandoeningen, zoals cardiovasculaire ziektes. In het begin was het zelfs heel moeilijk om bij de dermatologen gehoor te vinden voor al onze gezondheidsproblemen. Sommigen vonden ons ‘klagers’. De nieuwe generatie dermatologen is er zich terdege van bewust dat psoriasis veel dieper dan de huid zit. We zijn als patiëntenvereniging eindelijk door de dermatologen erkend.”
Op dit moment schommelt het ledenaantal van de vereniging tussen de 1.200 en 1.300 leden. “Op lokaal niveau geven we info-avonden en dit op regelmatige basis. Daarnaast is er ook ruimte voor meer ontspanning, bijvoorbeeld familiedagen. Psoriasis is niet alleen een aandoening van de patiënt zelf, de partner en de familie worden er ook mee geconfronteerd. Op 11 oktober gaan we een groot congres organiseren, dat we voor de gelegenheid het “Congres van de hoop” zullen dopen omdat vele patiënten toch vaak moeilijke periodes doormaakten. Ze smeerden er maar op los, met weinig merkbare verbeteringen. Soms waren ze er na tien jaar behandeling veel slechter aan toe”, aldus voorzitter Paul De Corte. Maar er is reden tot optimisme. “Op regelmatige basis komen nieuwe geneesmiddelen voor psoriasis op de markt. En we kunnen rekenen op meer begrip bij de behandelende dermatologen. Daarnaast bemerken vele psoriasispatiënten dat een gezonde levenswijze ook kan helpen om de aandoening te milderen. Heel wat patiënten beginnen de nuttige effecten te ondervinden van voldoende beweging en sport, ook dat is een recent gegeven. Ikzelf heb het onderHUIDS-programma van professor Jo Lambert gevolgd (zie verder in deze extra bijlage). Aanvankelijk stond ik er eerder sceptisch tegenover maar ik slaagde er toch in om 14 à 15 kilo te vermageren op een periode van een jaar. Met mijn psoriasis gaat het ondertussen ook stukken beter.” Volgens Paul De Corte staan er voor de Psoriasis Liga Vlaanderen verschillende uitdagingen voor de deur: “We moeten de komende jaren de patiënten zover krijgen dat ze meer aan sport doen. Dat is voor ons één van de doelstellingen die bovenaan op ons lijstje staan.” Ook de communicatie met de dermatoloog is belangrijk. “De patiënten moeten zo veel mogelijk met hun behandelende dermatoloog de dialoog aangaan zodanig dat zij een zo hoog mogelijke levensstandaard kunnen bereiken. Nog te vaak lijden heel wat psoriasispatiënten in stilte. De communicatie patiënt-arts is dus nog duidelijk voor verbetering vatbaar.” Tot slot moeten de patiënten ook nog meer oog hebben voor de comorbiditeiten, de ziektes die samen met psoriasis kunnen voorkomen. “De medische wetenschap heeft nu een beter beeld over deze bijkomende aandoeningen. En ook hiervoor trekken we door Vlaanderen om tijdens info-avonden aan onze leden en hun familie tekst en uitleg te verschaffen.” David Desmet Voor meer informatie over de Psoriasis Liga Vlaanderen: www.psoriasis-vl.be of 09/355.08.13.
Psoriasis is een niet besmettelijke maar wel ongeneeslijke huidaandoening. De letsel verschijnen vaak maar niet altijd na stress of bij gebruik van bepaalde medicijnen. De medische gevolgen zijn meestal heel mild. Dankzij een goede zelfzorg met de nu beschikbare effectieve medicijnen kunnen de huidproblemen meestal zeer goed onder controle worden gebracht. De sociale gevolgen van psoriasis zijn vaak groter dan het medisch probleem. De huidletsels zijn immers onaantrekkelijk. De patiënten worden of voelen zich gestigmatiseerd en dat heeft een nefaste impact op zijn of haar sociaal leven.
INHOUD Wat betekent het ?
3
Huidcellen groeien te snel
4
Diverse vormen
5
Niet alleen maar psoriasis
5
Goed om te weten
6
Vooroordelen
6
Topsport ondanks psoriasis
7
Psychologische effekten
8
Het onderHUIDS programma
9
Levenskwaliteit impact 9 Lokale behandeling
10
Psoriasis eenvoudig te bahandelen 11
advertentie
Behandelen van psoriasis
12
Steeds lokaal behandelen
12
Lichttherapie
12
Medicatie in pilvorm
13
Spuitjes, nieuwste therapievorm 13
www.wyeth.be
MEDIAPLANET PRODUCEERT, FINANCIERT EN ONTWIKKELT THEMAKRANTEN IN PERS, ONLINE EN VIA BROADCASTING. www.mediaplanet.com
Alternatieve therapieën
14
Ook naar de kapper
15
Psoriasis treft ook partner
15
psoriasis – PUBLICATIES MEDIAPLANET PUBLISHING HOUSE Project Manager: Julien Dumont Mediaplanet +32 2 428 83 46 Graphic Design: Elise Toussaint Redactie: David Desmet, Jef Delrue, Heidi Van De Keere Pictures: www.istockphoto.com, www.dreamstime.com Print: Corelio Mediaplanet is de leidinggevende Europese uitgever van themakranten in pers, online en via broadcasting. Als u zelf een idee heeft over een onderwerp, of misschien wel een heel thema, aarzelt u dan niet om contact met ons op te nemen. Mediaplanet Publishing House, Country Director, Christian Züllig, Phone: +32 2 426 44 70, www.mediaplanet.com Gedistribueerd met De Standaard op 28 mei 2008
psoriasis |
Wat betekent het? Auto-immuunziekten:
ziekten die ontstaan wanneer het afweersysteem zich van doel vergist en zijn pijlen richt op organen, cellen of deeltjes van cellen in het eigen lichaam. Psoriasis is zo’n auto-immuunziekte Contactallergie of allergisch contacteczeem: schilfering of diffuse roodheid van de (hoofd)huid door overgevoeligheid aan bepaalde stoffen (uit schampoo, haarkleur producten, schoonheidsproducten…) Corticosteroïden: groep van hormonen die van nature in de bijnierschors worden aangemaakt en die als geneesmiddel een sterk ontstekingsremmend effect hebben. Behalve het natuurlijke hydrocortisone worden meestal synthetische derivaten gebruikt Fototherapie of lichttherapie: een medisch verantwoorde zonnebankbehandeling die doeltreffend is voor psoriasispatiënten Koebner-fenomeen: fenomeen waarbij er op de plaats waar normale huid wordt beschadigd, na één tot twee weken een psoriasisplek ontstaat Nagelpitting: fenomeen bij psoriasis unguum waarbij putjes op de nagels ontstaan die aanleiding geven tot een typisch vingerhoedoppervlak Psoriasis: huidaandoening waarbij de huidcellen zich 5 tot 8 maal sneller dan normaal vernieuwen. de term is afgeleid van het Griekse woord ‘Psore’ wat schub betekent. Psoriasisartritis: vorm van ontstekingsreuma die voorkomt bij een vijfde tot een vierde van de patiënten met psoriasis Psoriasis inversa: vorm van psoriasis die zich vooral manifesteert in de huidplooien (bilplooi, liezen,
oksels…). Vaak zijn de plekken minder schilferig Psoriasis pustulosa: vorm van psoriasis die wordt gekenmerkt door 2-3 mm grote etterende puistjes die geleidelijk indrogen tot eeltplekken met schilfering en kloofvorming. Komt vooral voor op handpalmen en voetzolen Psoriasis vulgaris of plaque-psoriasis: de meest voorkomende vorm van psoriasis. De zilverrode schilferende plekken kunnen overal op het lichaam voorkomen maar vooral op de strekzijde van ellebogen, knieën en op de hoofdhuid Psoriasis unguum: psoriasis met aantasting van de nagels PUVA- en UV-B-therapie: behandelingsmethode van psoriasis die gebruik maakt van ultraviolet A- of B-licht Rebound effect: heropflakkering van psoriasis na stopzetten van de behandeling. Deze heropflakkering kan soms ernstiger zijn dan de beginsituatie Roos of pityriasis capitis: een buitengewone schilfering van de hoofdhuid, zonder ernstige ontstekingsver schijnselen. Gaat vaak gepaard met jeuk, soms met roodheid en haaruitval Seborrhoïsch eczeem: vorm van eczeem die gepaard gaat met een vettige en gelige uitslag met rood heid en schilfers. Komt vooral voor waar veel talgklieren zitten (hoofdhuid, neusplooien, achter de oren…). TNF-remmers: geneesmiddelen met een remmend effect op TNF-alfa, een eiwit dat een belangrijke rol speelt in de ontwikkeling van bepaalde ontstekingsziekten waar onder psoriasis, bepaalde vormen van reuma en chronische ontstekingsziekten van de darm
advertentie
4 | psoriasis
Wanneer huidcellen te snel worden aangemaakt
Psoriasis is één van de meest voorkomende chronische huidziekten. 2 à 4 % van de Westerse bevolking wordt ermee geconfronteerd. in normale omstandigheden vernieuwt de huid zichzelf voortdurend. nieuwe huidcellen worden gevormd en migreren geleidelijk T aan naar de opperhuid waar ze afsterven en afschilferen. Gemiddeld liggen er 28 dagen tussen de vorming van nieuwe huidcellen en de afschilfering van diezelfde afgestorven huidcellen. normaalgezien is er een evenwicht tussen de hoeveelheid cellen die wordtK t aangemaakt en het aantal dat afsterft en afschilfert zodat alles nagenoeg onopgemerkt verloopt. o TEKST: JEF DELruE
Verstoord evenwicht Bij psoriasis is het natuurlijke evenwicht tussen de aanmaak en de afschilfering van de huid-
afschilferen. De huid krijgt een schubachtig uitzicht. Vandaar dat psoriasis vaak gemeenzaam schubvlecht, zilverschub of schubbenziekte wordt genoemd. Overigens is het woord psoriasis afgeleid van het Griekse ‘psore’ wat schub betekent. Kenmerkend voor de meeste vormen van psoriasis zijn de witte huidschilfers op rode plekken. Deze plekken of ‘plaques’ zijn duidelijk afgebakend met een zilverwitte
cellen verstoord. De celproductie gebeurt veel sneller terwijl het afstoten van de afgestorven cellen volledig normaal verloopt. Hierdoor ontstaan dikke lagen huid met onrijpe huidcellen die
Uitlokkende factoren De precieze oorzaak van psoriasis is nog steeds niet geheel gekend. Wel bestaan er sterke aanwijzingen dat er een erfelijke aanleg is. Er is ongeveer
gebruik van bepaalde medicijnen psoriasis uitlokken. Van bètablokkers, lithium en antimalariamiddelen is dit duidelijk aangetoond. Andere uitlokkende factoren zijn sommige vormen van psychische en fysische stress. Zo doen zich na een oper-
Psoriasis is “ afgeleid van het Griekse ‘psore’ wat schub betekent „ atie of na een auto-ongeval zeer vaak opflakkeringen van psoriasis voor. Tenslotte is het nu ook
i D duidelijk dat ontstekingspro-w cessen mede verantwoordelijkm zijn voor het ontstaan en hets onderhouden van psoriasis. Dek eerste opflakkeringen van pso-e riasis kunnen op elke leeftijdh ontstaan. Er zijn evenwel tweem leeftijdscategorieën met een du-P idelijke piek : oudere puberteitr (16-22 jaar) en 55 +’ers (57-60d jaar). Bij jongeren met psoriasisa is er meer kans op een mogelijkev genetische aanleg. Bij ouderenw moet meer rekening wordenr gehouden met omgevingsfacto-v ren, ondermeer het medicijnge-k bruik dat vaak toeneemt met ded e leeftijd.
T
K lijn. Vaak treedt er erge jeuk op waardoor de patiënt gaat krabben en de letsels erger worden of gaan bloeden. Verder heeft ongeveer 20 % van de psoriasispatiënten te maken met het Koebner-fenomeen. Dit betekent dat psoriasisplaques ontstaan op plaatsen waar de huid door een andere oorzaak werd geïrriteerd of beschadigd, bv. door een schram, een brandwondje of een insectenbeet.
15% kans om de aandoening te ontwikkelen wanneer één van de ouders, broers of zussen ook psoriasis heeft. Als beide ouders psoriasis hebben, stijgt dit risico zelfs tot 50 %. Verder is het duidelijk dat de aandoening onder invloed van bepaalde omgevingsfactoren ontstaat, in de eerste plaats na bepaalde aandoeningen zoals door streptokokken veroorzaakte keelinfecties (anigina). Ook kan het
l h g i o h l d D o r b b ( l h i s h E W e d
psoriasis |
Diverse vormen Op basis van de lokalisatie en het uitzicht van de letsels wordt psoriasis in verschillende vormen ingedeeld.Psoriasis vulgaris is veruit de meest voorkomende vorm. Vaak wordt deze vorm ook ‘psoriasis en plaque' genoemd. Tekst: Jef Delrue
Kenmerkend zijn de symmetrische rode schilferende plekken of verheven plaques met een duidelijke zilverwitte begrenzing. De letsels kunnen om het even waar op de huid voorkomen maar treffen voornamelijk de strekzijden van de ellebogen en knieën, de behaarde hoofdhuid en de onderrug. Wanneer de hoofdhuid is aangetast, spreekt men van psoriasis capitis. Psoriasis guttata of druppelpsoriasis komt klassiek voor na een door streptokokken veroorzaakte angina. Deze vorm komt vooral voor bij kinderen en jonge volwassenen. Kenmerkend zijn de ruim verspreide kleine druppelvormige schilferende rode vlekken van maximaal 5 tot 10 mm doorsnede, meestal op de romp en op de ledematen. Deze vorm
van psoriasis verdwijnt vaak spontaan na enkele maanden maar kan op termijn een voorloper zijn van psoriasis vulgaris. Psoriasis inversa komt, in tegenstelling tot de gewone psoriasis, niet voor op de strekzijde van armen en benen maar vooral in de lichaamsplooien zoals de bilplooi, liezen, oksels, schaamstreek en bij vrouwen onder de
borsten. Bij de man kan ook de penis zijn aangetast. Psoriasis inversa is meestal niet schilferend maar wordt gekenmerkt door roze-rode glanzende plekken die meestal niet verdikt zijn. Psoriasis pustulosa wordt gekenmerkt door 2-3 mm grote etterende puistjes die geleidelijk indrogen tot eeltplekken met schilfering en kloofvorming. Meestal zijn alleen de handpal-
men en/of de voetzolen aangetast wat psoriasis palmoplantaris wordt genoemd. Roken blijkt hier een bijkomende uitlokkende factor te zijn. In uitzonderlijke gevallen verspreiden de rode pusblaasjes zich snel over het ganse lichaam. Deze gegeneraliseerde vorm van pustuleuze psoriasis kan gepaard gaan met koorts, (gewrichts)pijn en een algemeen ziektegevoel. In zeldzame gevallen wordt de aandoening levensbedreigend door uitdroging, eiwittekort, secundaire bacteriële infecties, longontsteking en/of nierfalen. Deze uitzonderlijke vorm van psoriasis komt opvallend voor bij gebruik van medicatie of na het plots stoppen van een interne behandeling van een andere vorm van psoriasis. Gegeneraliseerde psoriasis pustulosa gaat vaak over in gewone psoriasis en kan zelfs spontaan verdwijnen. Psoriasis kan ook de nagels aantasten. Dit wordt psoriasis unguum of nagelpsoriasis genoemd. De eerste symptomen zijn een bruinoranje verkleuring van
de nagels. Kenmerkend is ook de ‘pitting’ of putjes op de nagels waardoor een zogenaamd vingerhoedoppervlak ontstaat. Naderhand wordt het nagelbed aangetast wat kan leiden tot verdikking en uiteindelijk zelfs tot volledige loslating van de nagel. Tenslotte is psoriasis vaak de onderliggende oorzaak van erythrodermie, een gegeneraliseerde huidaandoening gekenmerkt door een massale verwijding van de bloedvaatjes in de huid. Symptomen zijn strak gespannen warm aanvoelende huid, felle jeuk, roodheid en schilfering. De patiënt voelt zich behoorlijk ziek en dreigt door de vaatverwijding vocht, eiwitten en mineralen te verliezen. Er is een verhoogd risico van uitdroging en acuut nierfalen. Hospitalisatie is in dit geval noodzakelijk. Figuren (bron : LEO Pharma) 5 -10 : Psoriasis vulgaris 5 - 4 : Psoriasis capitis 5 - 22 : Psoriasis inversa 5 - 41 : Psoriasis unguum
Niet alle huidschilfers wijzen op psoriasis!
De hoofdhuid wordt vaak getroffen door psoriasis. De symptomen zijn zo kenmerkend dat een arts in de meeste gevallen zonder veel problemen de juiste diagnose kan stellen. Voor een minder geoefend oog is het echter vaak moeilijk om een onderscheid te maken tussen verschillende huidaandoeningen. Tekst: Jef Delrue
K
enmerkende symptomen van psoriasis van de hoofdhuid zijn de dikke lagen witte schilfers die op de huid kleven en de scherp afgelijnde rode vlekken. Schilfers in het haar kunnen ook veroorzaakt worden door andere huidaandoeningen. Fijne witte losse schilfering over de volledige hoofdhuid, wijst op roos. Deze aandoening wordt veroorzaakt door de schimmel Pityrospron ovale, een onschuldige bewoner van elke haardos die bij afwijkende omstandigheden (stress, voeding, seizoen, …) een lichte ontsteking van de hoofdhuid doet ontstaan met schilfering en jeuk als gevolg. Met een speciale anti-roos shampoo kan het probleem worden opgelost. Eczeem Wanneer roos zich voordoet bij een verhoogde talgproductie van de hoofdhuid, ontstaat er ‘sebor-
advertentie
rhoïsch eczeem’. De afgestoten schilfers zijn vettiger en kleuren geel. Er ontstaan bovendien rode jeukende vlekken die niet zo scherp zijn afgelijnd als bij psoriasis. De symptomen kunnen zich ook op andere plaatsen voordoen, vooral in de plooien en in andere vettige huidgebieden. Bij baby’s is vaak de anogenitale streek getroffen. Het verloop van seborrhoïsch eczeem is moeilijk te voorspellen. Soms duurt het slechts enkele weken om daarna spontaan weer te verdwijnen. Bij anderen kan het vele maanden duren en is een specifieke behandeling noodzakelijk, in de eerste plaats reinigende shampoos of lotions waaraan eventueel een schimmelbestrijdend en/of een jeukwerend product wordt toegevoegd. Schimmelinfecties Ook andere schimmels kunnen de hoofdhuid aantasten. Meestal gaat het om dermatofyten, schimmels die de keratine afbrek-
en. Keratine is een onoplosbaar eiwit dat in de buitenlaag van de opperhuid voorkomt en ervoor zorgt dat de huid taai en waterafstotend is. Een schimmelinfectie op de behaarde hoofdhuid wordt ‘tinea capitis’ genoemd. Kenmerkende symptomen zijn een discrete grijze schilfering en kort afgebroken haartjes. Vaak is er haaruitval en ontstaan er kale plekken bedekt met een fijne grijze schilfering. Soms ontsteken de letsels en ontstaan er puistjes. Kinderen worden vaak getroffen door een dergelijke schimmelinfectie. Tijdens de pu-
berteit verdwijnen de klachten meestal spontaan. In zeldzame gevallen kan de infectie ook bij volwassenen voorkomen, vooral bij vrouwen na de menopauze. Met microscopisch onderzoek van enkele haren en huidschilfers kan de verantwoordelijke schimmel worden bepaald. De problemen kunnen goed worden verholpen met een shampoo of een crème. Contactallergie Schilfering en diffuse roodheid van de hoofdhuid kan ook te wijten zijn aan een overgevoeligheid tegen bv. haarkleurproducten, spoelmiddelen, shampoos en/of metalen (nikkel) sierspelden. Speciale testen uitgevoerd door de huidarts kunnen uitsluitsel geven over de stoffen die de allergie veroorzaken en bijgevolg moeten worden vermeden. Wanneer contact met de oorzakelijke stof wordt vermeden, verdwijnen de klachten na korte tijd.
6 | psoriasis
Goed om te weten Ruim 125 miljoen mensen of
TEKST: DAViD DESMET
3% van de wereldbevolking heeft psoriasis. In België ongeveer 1 op 30 inwoners. Psoriasis is geen besmettelijke ziekte. Bijgevolg kan het niet vanmensopmensovergaan. De aandoening komt voor bij zowel mannen als vrouwen, van alle leeftijden, en bij alle rassen en etnische groepen. Er is geen verband tussen een persoonlijk type en het hebben van psoriasis. Mensen met psoriasis kunnen uiteenlopende symptomen hebben, met milde tot ernstige vormen. Bij sommige patiënten zijn de ontstoken letsels pijnlijk en gaan ze vaak bloeden. Anderen hebben er veel minder last van. Hoewel er veel behandelingen voorhanden zijn, heeft psoriasis toch een serieuze negatieve invloed op de levenskwaliteit van de patiënt.
Niet alleen omwille van de huidziekte en het stigma daarrond (vooral wanneer de patiënt psoriasis op handen en in het gezicht heeft) maar ook omdat een behandeling soms geen succes heeft. Of omdat er ernstige bijwerkingen op treden. Psoriasis is een cyclische aandoening: periodes met weinig last wisselen af met periodes waar de aan-
doening verslechtert.
Psoriasis artritis (gewrichts-
psoriasis), een vorm van artritis, komt voor bij 30 tot 50% van de psoriasispatiënten. Bij psoriasis artritis is er sprake van pijn en ontsteking ter hoogte van de gewrichten. Er bestaan wel behandelin-T gen voor psoriasis en psoriasis artritis, maar genezing is tot nog toe onmogelijk.
Vooroordelen TEKST: DAViD DESMET
E
en Europees onderzoek, dat ter gelegenheid van de eerste Wereldpsoriasisdag in 2004 werd uitgevoerd, toonde pijnlijk aan hoe psoriasispatiënten nog steeds onder heel wat vooroordelen en onbegrip gebukt gaan. En er is alle reden om aan te nemen dat deze situatie nog niet tot het verleden
behoort. De telefonische enquête uit 2004 bij 5.029 Europeanen (uit Frankrijk, Duitsland, Italië, Spanje en het Verenigd Koninkrijk) was zowat de eerste grote ondervraging bij de doorsnee Europeaan over psoriasis en hun vooroordelen over de aandoening. En daar waar het initiatief van de Association for the Fight against Psoriasis alle
lof verdiende om deze studie op poten te zetten, des te teleurstellender zijn de resultaten die duidelijk aantonen dat er nog heel wat informatiecampagnes over psoriasis nodig zullen zijn om het tij te keren. Bevindingen Daar waar de meesten van de ondervraagden toegaven te weten dat psoriasis geen besmettelijke ziekte is, zei bijna de
helft (49%) dat ze iemand met psoriasis niet zouden kussen of knuffelen. En als het op zwemmen aankwam, zei 45% dat ze niet in een zwembad zou dui-
Psoriasis is geen “ besmettelijke ziekte „ ken waar een psoriasispatiënt in zwemt. Als klap op de vuurpijl is 42% van de bevraagde personen niet van plan om gerechten op te eten die een psoriasispatiënt voor hem of haar klaarmaakte. En alsof dat nog niet genoeg was: bijna twee op tien van de
ondervraagden was er ten stelligste van overtuigd dat de oorzaak van psoriasis moet gezocht worden in slechte lichaamshygiëne. Leprakolonies In een reactie op de studie, zei de bekende Praagse psoriasisexpert professor Petr Arenberger (Universiteit van Praag), dat die discriminatie al dateert van de Bijbelse tijden. Toen werden mensen met psoriasis ondergebracht bij leprakolonies. En hoewel de situatie in vergelijking met toen uiteraard duidelijk is verbeterd, is hij toch van mening dat er nog een lange weg af te leggen is.
psoriasis |
Topsport ondanks psoriasis: niet eenvoudig maar het lukt
Tien jaar geleden in de volle glorie van zijn topsportcarrière, werd de West-Vlaamse zwemmer, Stefaan Maene, geconfronteerd met psoriasis. Lange tijd stopte hij met zwemmen. Maar Maene is een vechter. Drie jaar geleden dook hij opnieuw het bad in. “Niet altijd eenvoudig met mijn huidziekte maar ik wil een voorbeeld zijn en naar buiten treden. We mogen ons niet opsluiten!” Tekst: Heidi Van de Keere
Stefaan Maene
“Ik was 26, en volop aan het prof-zwemmen, toen psoriasis opdook”, zegt de West-Vlaamse zwemmer. “Het was een erg stresserende periode omwille van privéproblemen. Het begon met een schilferig plekje op de huid dat aanvankelijk deed denken aan eczeem. Maar het werd erger en erger tot ik uiteindelijk te horen kreeg dat ik psoriasis had.” Omwille van zijn privé- en gezondheidsproblemen zette Stefaan Maene toen vroegtijdig een punt achter zijn carrière. “Het was een zware tijd. Momenteel heb ik weinig last van mijn huid maar ik heb echt periodes gehad dat het heel erg was en dat de aandoening een serieuze hindernis vormde om naar buiten te komen, om me in een zwembad te tonen. Iedereen kent me en
het is niet leuk als je de blikken in je rug voelt priemen of afkeurende reacties van mensen hoort. Ik heb hele periodes gekend dat ik het niet aandurfde om een zwembad binnen te stappen. Niet dat ik echt beschaamd was maar je wil de confrontatie met die starende blikken gewoon vermijden.” Het blijft moeilijk In 2005 kondigde Maene uiteindelijk toch zijn comeback in de zwemsport aan. En drie jaar later zwemt hij nog steeds. Al is dat momenteel weer op een laag pitje, na een darmoperatie die de zwemmer begin dit jaar moest ondergaan. Toch zou de West-Vlaming, die intussen niet minder dan 78 Belgische records verbeterde, en ook op internationaal niveau heel wat topprestaties achter zijn naam heeft,
ondanks zijn psoriasis, het liefst nog een tijdje blijven zwemmen. “Maar soms blijft het moeilijk. Niet dat de ziekte me fysiek veel hindert. Toch ben en blijf je er mee bezig. En het blijft niet eenvoudig om je met een huid vol psoriasisletsels in een zwembad te vertonen.” Ik wil een voorbeeld zijn Maar Stefaan Maene wil als BV een voorbeeld zijn. “Psoriasis is geen zeldzame aandoening. Er zijn heel veel mensen die ermee worden geconfronteerd. En niemand kiest ervoor. Het overvalt je, veelal in je jonge jaren, op een moment dat je op zoek bent naar een relatie of een vaste relatie hebt. Dat is niet eenvoudig.” En psoriasis kun je tot op vandaag nog niet genezen. Wie de aandoening heeft, heeft ze als het ware voor het leven.
Wel zijn er tegenwoordig heel wat behandelingen beschikbaar die een gunstig effect hebben op de psoriasisletsels en de opflakkeringen kunnen beperken. “Alleen jammer dat de nieuwste generatie geneesmiddelen niet voor iedereen beschikbaar is. Uiteindelijk moeten we met onze aandoening leren leven. Toch blijft het altijd weer drempels overwinnen. En vaak is dat niet eenvoudig. Je wordt niet altijd aanvaard maar stapje voor stapje moet je deze hinderpalen toch overwinnen.” Als peter van de psoriasisvereniging wil Stefaan Maene zich in ieder geval inzetten voor zijn lotgenoten. “Ik voel het een beetje als mijn plicht om een voorbeeld te zijn voor anderen, om mensen uit hun problemen te helpen, om hen aan te moedi-
gen om toch maar naar buiten te treden en zich niet te isoleren.” Voor psoriasispatiënten zijn de zomermaanden enerzijds goed omdat de zon een gunstig effect heeft op de huidletsels. Anderzijds vormt het ontbloten van de huid voor velen van hen precies een enorm probleem. “Toch raad ik mensen aan om wel degelijk een T-shirt met korte mouwen te dragen, en om zo normaal mogelijk te doen.” Mensen kennen de ziekte nauwelijks De West-Vlaamse zwemmer betreurt ook dat de algemene bevolking zo weinig op de hoogte is van wat psoriasis precies is. “Er is nog veel werk aan de winkel om mensen uit te leggen waar onze huidletsels vandaan komen, wat de ziekte precies is, en dat ze helemaal niet besmettelijk is.”
8 | psoriasis
Psychologische weerslag van psoriasis Bij psoriasis is het net zoals bij andere huidaandoeningen, vooral wanneer de ziektes het gezicht en de handen aantasten: op straat, op het werk, overal moeten patiënten de soms afkerende blikken ondergaan. En dat eist, vroeg of laat, zijn psychologische tol. TEKST: DAViD DESMET
M
edisch-wetenschappelijke studies over de psychologische gevolgen van psoriasis op de patiënt, zijn er bij de vleet. In het kader van een grootschalige Amerikaanse enquête ondervroeg een onderzoeksteam, in december 2003, 502 Amerikanen die een middelmatige tot ernstige vorm van psoriasis hadden. De researchers vroegen naar het effect van psoriasis op vier cruciale aspecten van hun leven: zelfvertrouwen, werk/school, relaties (seks en intimiteit incluis) en sociale interacties. Zelfvertrouwen Vooral de leeftijdsgroep van 18 tot 24 jaar bleek hier de meest negatieve effecten te ondervinden. Niet verwonderlijk omdat rond die leeftijd hun zelfvertrouwen gestalte begint te krijgen en ze net klaar zijn om met een relatie van start te gaan. Bij de vrouwen had 58% last van een laag zelfbeeld daar waar bij de mannen het percentage op 45% afklopte. Tot slot, ongeacht de leeftijd, noteerde men het laagste zelfvertrouwen bij vrouwen, al-
leenstaanden en de mensen met een duidelijk zichtbare vorm van psoriasis op de handen en in het gezicht. Werk/school Zowel het werk als de school kan een probleem opleveren
daar waar de groep tussen de 25 en 35 jaar dit in 36% vanT de situaties ervoer. Tot slot zegt iets meer dan de helft (52%) van de ondervraagden dat ze tijdens intieme momenten liever het licht uitdoen. Als reden zegt 48% dat hun partner zich slecht voelt bij hun psoriasis en 26% van de patiënten beweert dat psoriasis hen belet om zich emotioneel betrokken te voelen bij hun partner.
Vooral de leeftijdsgroep van 18 tot 24 jaar “ blijkt de meest negatieve effecten te hebben „ voor iemand met psoriasis. Meer dan een derde (37%) van de ondervraagden zegt dat het een negatieve invloed heeft op zijn/ haar functioneren op het werk of op school. Relaties Vier op de tien psoriasispatiënten geven toe dat psoriasis hun seksleven en intimiteit negatief beïnvloedt. Dit probleem is des te schrijnender bij alleenstaanden. Bij de singles gaf 53% aan moeilijkheden met hun seksleven te hebben, terwijl dit percentage bij de gehuwden “slechts” 30% bedroeg. Verder gaf bijna de helft (49%) van de jongerengroep tussen de 18 en 24 jaar toe zich gegeneerd te voelen tijdens seksuele betrekkingen,
Sociale interacties Bij vier op de tien ondervraagden heeft psoriasis een invloed op hun dagelijkse contacten. Bij mensen met een ernstige vorm stijgt dit tot 57%. Heel wat patiënten doen hun uiterste best om zo veel mogelijk contact te vermijden. Anderen proberen met kledij hun aandoening te verdoezelen (lange mouwen en broeken) en 64% voelt zich een echte paria.
Bron: NFO-onderzoek, in opdracht van Dr. Alan Menter, Chief of the Division of Dermatology at Baylor University Medical Center, ter voorbereiding van het 62ste Annual Meeting of the American Academy of Dermatology. ADVErTEnTiE
T
H
w v e g v 5 r d b p h s h I e t d g t d E 3 e t t
psoriasis | 9
Het onderHUIDS programma
Ook de traditionele medische aanpak van psoriasis heeft grenzen. Daarom riep professor Jo Lambert twee jaar geleden het onderHuiDSprogramma in het leven. Door meditatiecursussen, yogalessen en sport probeert zij met haar team de levenskwaliteit van de psoriasispatiënten te verbeteren. TEKST: DAViD DESMET
Jo Lambert, diensthoofd dermatologie van het universitair Ziekenhuis Gent
nische aandoeningen kan de klassieke geneeskunde niet altijd het nodige soelaas brengen. We weten dat de verbetering van de leefomstandigheden van een psoriasispatiënt kan helpen om de symptomen en de aandoening te verlichten, net zoals we weten dat stress een negatieve invloed heeft op psoriasis en zelfs de ziekte kan verergeren. Tot slot moeten we ook enkele ziektes die soms samen met psoriasis voorkomen, zoals overgewicht en een te hoge bloeddruk, aanpakken om de levenskwaliteit van de patiënt op te krikken.” Programma Het onderHUIDS-programma bestaat uit drie delen en de sessies lopen over twaalf weken, à rato van tweemaal per keer, telkens twee en een half uur.
“Het programma omvat drie delen: de meditatiecursussen, de yogalessen en tot slot de sportbeoefening. Het onderHUIDSprogramma wordt met infosessies afgewisseld”, aldus professor Lambert. En ook die infosessies proberen zo veel mogelijk informatie met betrekking tot psoriasis te geven. “Ikzelf geef de infosessies over het medische luik van de ziekte. Een verpleegkundige geeft praktische huidverzorging en leert bijvoorbeeld aan hoe je het best schilfertjes van de huid verwijdert. Een psychiater komt spreken over slaapproblemen en andere psychische problemen die kunnen opduiken bij een patiënt. En een diëtiste geeft op haar beurt nuttig advies over gezonde voeding”, vervolgt Jo Lambert.
Maar daar houdt het niet bij op. Ook informatie en advies met betrekking tot het stoppen met roken en alcohol staan op het programma. Een conditietest is voorzien voor de mensen die aan de sportactiviteiten zullen deelnemen. Tot slot komt een filosofe langs om de patiënten enkele filosofische beschouwingen over psoriasis mee te geven. Evaluatie Het onderHUIDS-programma wordt tweemaal per jaar georganiseerd, eenmaal in het voorjaar en eenmaal in het najaar. Het aantal deelnemers is beperkt tot 15. Na elk afgewerkt programma maakt professor Lambert een voorlopige balans op. “Hoewel het nog te vroeg is om definitieve conclusies te trekken, bemerken we uit enquêtes on-
middellijk na het einde van het onderHUIDS-programma dat de index van de levenskwaliteit er opmerkelijk op vooruitging. De follow-up over een langere periode moeten we nog op poten zetten.” Maar er zijn natuurlijk niet alleen de resultaten van de enquêtes. “We ontvingen talrijke getuigenissen van mensen die vol lof waren over het programma en er dus duidelijk baat bij hadden. Sommigen hadden bijvoorbeeld aanzienlijk wat gewicht verloren. Anderen blijven naar de sportlessen komen, ook als ze al aan een eerder onderHUIDS-programma hadden deelgenomen.” Tot slot gaf professor Lambert nog mee dat deelname aan het programma 250 euro kost.
P Een belangrijke impact op de levenskwaliteit rofessor Jo Lambert (dermatologie, UZ Gent): “Zoals bij vele andere chro-
Psoriasis heeft niet alleen fysieke maar ook belangrijke psychische gevolgen voor de patiënt. De aanwezigheid van de ontsierende letsels hebben vaak een erg nefaste impact op het familiaal, sociaal en professioneel leven van de psoriasispatiënt. Een grootschalig Europees onderzoek heeft uitgewezen hoe psoriasispatiënten op hun ziekte reageren. TEKST: JEF DELruE
H
et ‘Europso-onderzoek’ heeft bij psoriasispatiënten in 15 Europese landen, waaronder België, de invloed van psoriasis op de levenskwaliteit onderzocht. Vanaf 2002 werd gestart met het opsturen van vragenlijsten naar meer dan 50.000 leden van Europese psoriasispatiëntenorganisaties. Ook dermatologen werkten mee en bezorgden de vragenlijst aan hun patiënten. De vragen peilden naar het psoriasistype, de ernst van de symptomen, het verloop en de huidige psoriasisbehandelingen. In totaal hebben 18.386 patiënten de vragenlijst ingevuld en teruggestuurd. Dit is 36,4% van de uitgestuurde formulieren. België scoorde met 43% teruggestuurde formulieren ruim boven dit gemiddelde. Ernst van psoriasis 32% van de ondervraagden had een milde vorm van psoriasis (1 tot 2% van het lichaam aangetast), 42% had een matige psoria-
sis (letsels op 3 tot 10% van het lichaam) en 17% had een ernstige vorm van psoriasis op meer dan 10% van het lichaamsoppervlak. 30% van de deelnemers leed ook aan psoriasis artritis, psoriasis die gepaard gaat met gewrichtszwelling van de handen, de voeten en/of de knieën. Vaak vertoonde de patiënt al jaren huidletsels voor er gewrichtsletsels optraden. Impact op de levenskwaliteit Uit het onderzoek blijkt duidelijk dat de invloed van de ziekte op de levenskwaliteit in verhouding staat tot de ernst van de letsels en van het getroffen lichaamsoppervlak. Bij ongeveer de helft van de ondervraagden (48%) had de ziekte een duidelijke invloed op de levenskwaliteit, minder bij milde psoriasis (25%) en meer bij matig tot ernstige psoriasis (52%). 30% van de ondervraagden gaf aan dat psoriasis hun dagdagelijkse routine overhoop heeft gehaald. Meest geciteerd waren de noodzaak van verwisselen of
wassen van de kledij en het vaker nemen van een bad. Bij 17% waren er problemen op school of op het werk, bij 22% in de
vrije tijd. Ook op psychologisch vlak waren er veel problemen. 27% van de ondervraagden had seksuele problemen door hun
ziekte. Bij 21% was psoriasis de oorzaak van moeilijkheden in intieme relaties en bij 26% van problemen in het sociaal leven. 10% verklaarde dat de ziekte hun loopbaan had beïnvloed. Behandeling vaak tijdrovend en niet doeltreffend Een zeer belangrijke vaststelling is dat driekwart van de deelnemers niet tevreden was over de (door een arts) voorgestelde behandeling. Bijwerkingen deden zich voor bij 31% van de deelnemers met ernstige psoriasis en bij 23% met de milde vorm. De helft van de ondervraagden vond dat de behandeling (te) veel tijd vergt. Het was zelfs de belangrijkste reden om ermee te stoppen. Voorts gaf 37% van de deelnemers aan meer dan eens een alternatieve therapie te hebben gebruikt, zoals kruidengeneeskunde, acupunctuur en relaxatietechnieken. 21% was zo ontevreden over het verloop van de behandeling, dat ze zelfs geen beroep meer deden op een professionele zorgverlener.
10 | psoriasis
Lokale behandeling van psoriasis
80% van de patiënten met psoriasis kunnen zeer goed worden geholpen met een lokale behandeling. Samen met professor Siegfried Segaert (Universitair Ziekenhuis Sint-Raphaël Leuven) overlopen wij welke therapievormen hiervoor in de loop van de geschiedenis beschikbaar werden gemaakt. Tekst: Jef Delrue
Prof. Dr. Siegfried Segaert, afdeling dermatologie KULeuven.
D
e geschiedenis van de lokale behandeling van psoriasis gaat terug naar het begin van vorige eeuw. Enkel oudere producten van toen worden nu nog sporadisch gebruikt. Teer is waarschijnlijk het oudst gekende behandelingsmiddel tegen psoriasis. De samenstelling van teer is niet precies gekend maar het bevat een resem ontstekingswerende producten die bij heel wat huidaandoeningen de symptomen kunnen onderdrukken. Belangrijke nadelen zijn de onaangename geur en de vaak lang aanhoudende bruine kleur op huid, kledij en bedlinnen. Teer is bovendien in diskrediet gebracht omdat het ook kankerverwekkende producten bevat. Een ander reeds lang gebruikt product is cignoline, een irriterende stof voor de huid maar juist deze irritatie heeft een gunstig effect op de ontstekingsreacties van psoriasis. Het aanbrengen op de letsels moet nauwkeurig gebeuren want op de gezonde huid en in de ogen kan irritatie of zelfs verbranding ontstaan. Bijkomend nadeel is de verkleuring van de huid en de hardnekkige bruine vlekken op textiel en sanitair. Om deze reden wordt cignoline vandaag alleen nog in behandelingscentra gebruikt die hiervoor volledig uitgerust zijn. Dergelijke centra zijn in België echter zeldzaam, in tegenstelling tot de ons omringende landen. Corticosteroïden Een belangrijke mijlpaal in de behandeling van psoriasis situeert zich midden vorige eeuw met de introductie van de corticosteroïden, ook cortisone genoemd. Het zijn ontstekingsremmende producten met een snelle en krachtige werking op psoriasis die ook zorgen voor een afname van de dikte van
de psoriasisplekken. Corticosteroïden zijn volgens toenemende sterkte onderverdeeld in klassen 1 tot 4. Bij psoriasis moeten middelen van de hogere klassen worden gebruikt (dermovaten®, diprosone®) in tegenstelling tot eczeem dat minder sterke producten vergt. Corticosteroïden die lokaal worden gebruikt, zijn gemakkelijk aan te brengen en zijn bovendien kleur- en reukloos. Ze bestaan ook in zeer diverse vormen: van zalf en crème voor het lichaam tot lotion, schuim en shampoo voor de hoofdhuid. Wel hebben ze enkele nadelen. Vooreerst kan bij langdurig gebruik verdunning van de huid ontstaan. Ook treedt er vaak gewenning op waardoor de behandeling na verloop van tijd minder efficiënt wordt. Voorts kan bij het plots
stoppen van een behandeling met een sterk corticosteroïd het zogenaamd ‘rebound effect’ optreden waarbij de psoriasis erger wordt dan voordien. Krachtige corticosteroïden worden beter niet gebruikt in het gezicht en in de plooien, noch bij kinderen omdat de kans op bijwerkingen hier groter is. Vitamine D Een tweede belangrijke doorbraak in de lokale behandeling van psoriasis, was de ingebruikname van vitamine D preparaten begin de jaren ‘90 van vorige eeuw. Vitamine D is noodzakelijk voor een goede botontwikkeling. In de jaren ‘80 werd per toeval opgemerkt dat bij patiënten met botontkalking die met vitamine D werden behandeld, ook de psoriasisletsels verbeterden. Daaropvolgend onderzoek wees uit dat
vitamine D belangrijke groeiremmende eigenschappen heeft op diverse cellen, waaronder ook de opperhuidcellen. Precies deze cellen worden bij psoriasis overdreven snel aangemaakt. Op korte tijd zijn een aantal lokaal te gebruiken vitamine D preparaten (Daivonex®, Curatoderm®, Silkis®) ontwikkeld waarvan Daivonex® het meest gebruikt wordt. Vitamine D is zeer efficiënt bij psoriasis maar het heeft een eerder trage werking. Pas na enkele weken wordt het eerste effect gezien. Voor een algemene verbetering moet vaak tot twee maanden worden gewacht. Eén op de zeven gebruikers heeft bovendien (tijdelijk) last van jeuk, roodheid of een branderig gevoel. Combinatietherapie Al vlug werd vastgesteld dat
corticosteroïden en vitamine D preparaten zeer complementair zijn in de behandeling van psoriasis. Cortisonepreparaten geven snel maar kortdurend effect terwijl vitamine D minder vlug actief is maar het effect blijft veel langer aanhouden. Corticosteroïden werken voornamelijk op de ontstekingsreactie van psoriasis, waar vitamine D vooral de celgroei afremt. Bovendien neutraliseren beide producten voor een groot deel elkaars bijwerkingen. De irritatie van de huid door vitamine D wordt door cortisone tegengegaan. De mogelijke verdunning van de huid door het gebruik van een corticosteroïdezalf wordt tegengewerkt door vitamine D. Eind jaren ‘90 werden beide preparaten dan ook zeer vaak afwisselend gecombineerd in de behandeling van psoriasis. Beide producten samen in één
combinatiepreparaat toedienen bleek lang onmogelijk. Cortisone is immers actief in een zuur milieu en vitamine D in een basisch milieu. Wanneer beide wor-
T
gen voordoen. De aanwezigheid van een krachtig corticosteroïde maakt dat Dovobet® beter niet gebruikt wordt in het gezicht noch in de plooien. k s c t p p a c
A
adve
den gemengd, breken ze elkaar af waardoor het resultaat op de psoriasisletsels sterk afneemt. Doeltreffend en veilig Begin deze eeuw kon dan toch een mengpreparaat worden ontwikkeld waarin een sterk corticosteroïd (betamethasone dipropionaat) en een vitamine D analoog (calcipotriol) samen in eenzelfde tube aanwezig zijn maar op moleculair vlak gescheiden zodat ze elkaar niet kunnen afbreken. Sinds kort is deze presentatievorm ook in België beschikbaar onder de naam Dovobet® en wordt het ook terugbetaald. Het grote voordeel van dit nieuwe preparaat is dat de ideale combinatietherapie voor de behandeling van psoriasis nog maar éénmaal per dag op de letsels moet worden aangebracht met een groot gebruiksgemak tot resultaat. De klinische studies en de ervaring leren dat dit nieuwe preparaat zeer krachtig werkt. Na één week is er reeds tussen 40 en 50% verbetering van de psoriasis. Na vier weken loopt dit op tot bijna 75%. Ook zijn er opvallend weinig bijwerkingen, minder dan wanneer beide geneesmiddelen afzonderlijk worden gebruikt. Ook bij gebruik gedurende een lange periode zijn de doeltreffendheid en de veiligheid aangetoond. Dit biedt de mogelijkheid om dit nieuwe combinatiepreparaat in een eenvoudig schema toe te passen: bij een eerste opflakkering éénmaal per dag gedurende vier weken, daarna telkens wanneer er zich terug opflakkerin-
Nieuwe presentatievorm Op dit ogenblik is enkel de zalfvorm beschikbaar zodat toepassing op de behaarde hoofdhuid cosmetisch gezien moeilijker is. Er wordt echter gewerkt aan een oplossing. Studies met een olieachtige emulsie van dit combinatiepreparaat tonen uitstekende resultaten bij psoriasis op de hoofdhuid, waardoor deze presentatievorm waarschijnlijk volgend jaar beschikbaar zal worden. advertentie
psoriasis | 11
Psoriasis, nu zeer goed en eenvoudig te behandelen! Tekst: Jef Delrue
A
lgemeen wordt door de medische professie aangenomen dat de lokale behandeling van psoriasis moet gebaseerd zijn op een combinatie van een lokaal corticosteroïd en een vitamine D preparaat. Tot voor kort werd dit procédé toegepast volgens een afwisselend schema van bv. een corticosteroïd ’s avonds en een
vitamine D preparaat ’s morgens. Een zalfvorm wordt het best ‘s avonds gebruikt omwille van cosmetische redenen. Een crème, lotion of gel hindert veel minder en kan overdag haast onzichtbaar worden aangebracht. De recente introductie van Dovobet® heeft een dergelijk afwisselend schema op vrij korte tijd onnodig gemaakt. Deze nieuwe combinatietherapie zorgt
Psoriasis op de romp, voor en na drie weken behandeling met combinatie therapie éénmaal daags
advertentie
niet alleen voor een spectaculaire verbetering maar biedt de patiënt ook de mogelijk om met slechts één aanbrenging per dag een zeer opmerkelijk resultaat te realiseren. De bijgevoegde foto’s tonen duidelijk het verschil tussen de psoriasisletsels voor de aanvang van de behandeling en drie à vier weken later met één aanbrenging per dag. Een bijkomend voordeel is dat de behandeling kan worden gestopt wanneer de patiënt oordeelt dat de psoriasisplekken voldoende zijn verbeterd. Hiervoor bestaan geen absolute criteria gezien het succes van de verbetering voor een groot deel wordt bepaald door de individuele verwachtingen van elke patiënt. Wat voor de ene zeer goed is, kan voor een andere ruim onvoldoende zijn.
Nog een bijkomend voordeel is dat het nieuwe combinatiepreparaat probleemloos opnieuw kan worden gebruikt wanneer zich een nieuwe opflakkering voordoet en de plekken terug rood kleuren en afschilferen. Behaarde hoofdhuid Het nieuwe combinatiepreparaat is voorlopig enkel in zalfvorm beschikbaar met als gevolg dat het product bij voorkeur ’s avonds wordt aangebracht. Ook is het niet ideaal om te gebruiken voor de behandeling van de veel voorkomende psoriasis op de behaarde hoofdhuid. Zalf kan immers moeilijker worden weggewassen uit het haar. Hier grijpt men best terug naar de afwisselende combinatie van de twee actieve bestanddelen - een corticosteroïd en een vitamine D
- in gel of lotion. Belangrijk is evenwel dat eerst de vaak dikke huidschilfers die op de schedelhuid kleven, worden losgeweekt en verwijderd. Ze verhinderen immers de inwerking van de actieve producten op de beschadigde huid. Manuele verwijdering van de schilfers met een kam moet worden vermeden omdat de huid hierdoor beschadigd kan worden en de letsels gaan verergeren. Het best gebruikt men huidvriendelijke ontschilferende reagentia zoals salicylzuur. In België zijn hiervoor spijtig genoeg enkel magistrale bereidingen (te laten maken door de apotheker) terugbetaald. Het product wordt het best ‘s avonds aangebracht. De ochtend daarop kunnen de schilfers uit de haren worden weggewassen.
1 | psoriasis
Behandelen van psoriasis
Psoriasis kan niet worden genezen. De medische behandeling is bijgevolg gericht op langdurige controle van de huidafwijkingen en de symptomen. Onder het toeziend oog van professor dr. Siegfried Segaert, adjunct-kliniekhoofd van de dienst huidziekten inT het universitair Ziekenhuis Sint-raphaël te Leuven, maken we een overzicht van de bestaande therapievormen. Prof. Segaert is een internationaal gewaardeerde Belgische topexpert in het onderzoek en de behandeling van psoriasis. TEKST: JEF DELruE
P
soriasis kent in de meeste gevallen een erg wisselend en weinig voorspelbaar verloop met periodes van spontane verbetering of verslechtering (opflakkeringen) bv. door stress. In normale omstandigheden is er geen medisch gevaar voor de gezondheid of het leven. Hoogst uitzonderlijk kunnen complicaties optreden zoals bij de veralgemeende pustuleuze vorm of bij erythrodermie. Blootstelling aan het zonlicht heeft meestal een gunstig effect. Bij de meeste
A
patiënten heerst hierover echter een tweestrijdig gevoel. Enerzijds moeten de letsels aan het zonlicht worden blootgesteld om te verbeteren. Daartegenover bestaat er bij velen nog heel wat schroom om de plekken te ontbloten uit vrees om sociaal te worden gestigmatiseerd omwille van de onaantrekkelijke letsels, die onterecht geassocieerd worden met slechte hygiëne of een besmettelijke ziekte. Bijgevolg is een medische aanpak sterk aangewezen. Vandaag kunnen de bestaande therapievormen van psoriasis in drie groepen
worden ingedeeld: topische of lokale therapie, lichttherapie en inwendige therapie in de vorm van pillen of spuitjes.
“
Lokaal middelen hebben het voordeel dat alleen de aangetaste huid in aanraking komt met het geneesmiddel
„
Aandacht voor bijwerkingen Lokaal aangebrachte middelen hebben het grote voordeel dat alleen de aangetaste huid in
aanraking komt met het geneesmiddel. De opname van het actieve bestanddeel in het lichaam is minimaal waardoor het contact met andere organen verwaarloosbaar klein is. Het risico van algemene neveneffecten is dus uiterst klein. Als voorbeeld kunnen we de corticosteroïde-preparaten aanhalen die een belangrijke plaats hebben in de basisbehandeling van psoriasis. Bij lokaal gebruik van deze als cortisone gekende preparaten, worden er nauwelijks bijwerkingen opgemerkt. Daarentegen worden bij inname van
w cortisone alle organen met hetb medicijn overspoeld en bestaatm er een reële kans op (soms ern-e stige) bijwerkingen zoals ge-k wichtstoename, zwelling vanm het gezicht, diabetes, botont-n kalking, cataract,… Orale corti-d costeroïden worden dan ook niets gebruikt voor de behandelingj van psoriasis omdat de psoriasisD nadien in ergere mate kan he-r ropduiken. Ook bij andere mid-d delen in de vorm van pillen ofo spuitjes moet bij de behandelingO van psoriasis zeer goed rekeningm worden gehouden met de mo-n gelijk neveneffecten. O
Steeds lokaal behandelen TEKST: JEF DELruE
E
lke vorm van psoriasis moet in de eerste plaats lokaal worden behandeld. De middelen die hiervoor in de loop der jaren werden ontwikkeld, worden in een afzonderlijke bijdrage van dit dossier uitvoerig besproken. Vandaag zijn er zeer gebruiksvriendelijke en veilige topische middelen beschikbaar die de psoriasisplekken op korte termijn zeer goed onder controle kunnen brengen. Deze middelen zijn in uiteenlopende presentatievormen beschikbaar: zalf, crème, gel, shampoo lotion en emulsie. De ernst van de aandoening en de plaats waar de letsels zich voordoen bepalen
Lichttherapie I TEKST: JEF DELruE
n de behandelingspiramide van psoriasis staat lichttherapie (ook fototherapie genoemd) juist boven de lokale behandelingsvormen. Deze therapievorm kan het best worden omschreven als een medisch verantwoorde zonnebankbehandeling. Ultraviolet licht is een bestanddeel van het natuurlijke zonlicht en onderdrukt de ontstekingsreactie die gepaard gaat met psoriasis en de ziekte onderhoudt. De behandeling gebeurt in een rechtopstaande cabine uitsluitend onder toezicht van een
huidspecialist. Afhankelijk van patiënt tot patiënt duurt een behandeling zes tot twaalf weken, meestal driemaal per week. Twee
welke vorm het best wordt gebruikt. Een zalf is zeer efficiënt voor een droge schilferige huidaandoening zoals psoriasis. Uit cosmetisch oogpunt wordt een zalf soms als minder aangenaam ervaren omdat ze niet afwasbaar is (waardoor ze niet op de behaarde hoofdhuid kan gebruikt worden) en vette vlekken op de kleren kan geven. Zalven worden daarom bij voorkeur ’s avonds gebruikt, crèmes en andere vormen zijn overdag meer aangewezen. Voor de behandeling van de schedelhuid kiest men het best een uitwasbare crème, gel, lotion of emulsie. Ongeveer 80% van de psoriasispatiënten kunnen met lokale geneesmiddelen
zeer goed worden geholpen. BijT de overige 20% is de aandoening zo ernstig - te groot aangetast oppervlak en/of zeer hardnekkige plekken - dat er naast de topische behandeling ook een meer ingrijpende aanpak noodzakelijk is. De ernst van de aandoening wordt echter niet alleen bepaald door de roodheid, dikte en schilfering van de plekken en de hoeveelheid aangetast lichaamsoppervlak, maar ook door de potentiële impact van de aandoening op de kwaliteit van het dagdagelijks leven van de patiënt. Zo zullen bij een loketbediende plekken op de handen of het gezicht meer storen dan plekken op de billen.
van psoraleen tabletten, twee uur voor de lichtbehandeling. Bekende bijwerkingen van psoraleen zijn misselijkheid, hoofdpijn en
UVB licht. Hierbij moet de huid niet worden voorbereid omdat ultraviolet B licht op zichzelf een directe invloed heeft op de huid. UVB-behandeling is weliswaar ietwat minder krachtig dan PUVA. De keerzijde van de medaille van lichttherapie is dat de totale dosis ultraviolet licht (zowel ultraviolet A als ultraviolet B) moet worden beperkt wegens het potentieel gevaar voor huidkanker. Het aantal kuren met fototherapie per patiënt is dan ook sterk gelimiteerd en moet nauwkeurig worden bijgehouden.
duurt zes to twaalf weken, “ Een behandeling meestal driemaal per week „ methodes worden frequent gebruikt. PUVA therapie, ook fotochemotherapie genoemd, maakt gebruik van ultraviolet A belichting. De huidcellen moeten echter eerst gevoelig worden gemaakt voor het licht door de inname
jeuk. Door de langdurende werking van psoraleen is tot acht uur na de behandeling bescherming van de huid en van de ogen tegen het zonlicht noodzakelijk. Vandaag wordt steeds meer gebruik gemaakt van smalspectrum
psoriasis | 13
Medicatie in pilvorm Tekst: Jef Delrue
A
ls een lokale behandeling en lichttherapie niet of onvoldoende helpen, kan worden geopteerd voor een orale behandeling met pillen. Deze manier van behandelen is op het eerste zicht het meest aantrekkelijk: niet meer elke dag insmeren, noch driemaal per week naar de lichtcabine. Tegenover de eenvoud van de behandeling staan echter de mogelijke bijwerkingen van deze medicatie. Daarom moeten bij de patiënt regelmatig bloedcontroles worden uitgevoerd om het effect op andere organen na te gaan. Orale psoriasismedicatie kan immers inwerken op de lever, op de nieren en op de lichaamsvetten. Ook de bloeddruk kan aangetast
worden. Daarnaast werken sommige van deze medicijnen onderdrukkend op het afweersysteem zodat ze infecties of gezwellen in de hand werken. In België zijn drie orale medicijnen voor psoriasis beschikbaar: methotrexaat, cyclosporine en acitretine. Methotrexaat is een medicijn dat de overmatige deling van de huidcellen remt. Daarnaast wordt ook de ontstekingsreactie van psoriasis verminderd. Tegenover de hoge doeltreffendheid staan echter een aantal (soms ernstige) bijwerkingen zoals leverstoornissen en onderdrukking van de bloedaanmaak in het beenmerg. De medicatie is schadelijk voor het ongeboren kind en mag daarom niet gebruikt worden tijdens zwangerschap of bij mannen of vrouwen met
een kinderwens. Ciclosporine wordt in eerste instantie gebruikt om afstotingsreacties te onderdrukken bij
ging met regelmatige controle van bloed en bloeddruk. Frequent voorkomende bijwerkingen zijn nierfunctiestoornissen,
orgaantransplantatie. Het is ook zeer doeltreffend bij het onderdrukken van de ontstekingsreactie bij psoriasis. Ciclosporine vergt een strikte medische opvol-
verhoging van de bloeddruk, toename van de haargroei en tandvleesletsels. Acitretine is een vitamine A derivaat. Het beïnvloedt de groei
en de rijping van de huidcellen en vermindert hierdoor de schilfering met herstel van de huid. De efficiëntie bij psoriasis is niet zo hoog als bij de andere therapievormen met pillen. Bovendien is het resultaat sterk afhankelijk van de gebruikte dosis. Tijdens de behandeling kan droogheid van de lippen, huid en ogen ontstaan. Voorts zijn ook hier regelmatige bloedcontroles noodzakelijk, ondermeer voor de controle van de vetten en de leverfunctie. Acitretine is zeer schadelijk voor de baby bij gebruik door een zwangere vrouw. Omdat het medicijn zich opstapelt in het lichaam mag een vrouwelijke patiënte niet zwanger worden tot twee jaar na stopzetting van deze medicatiekuur.
Spuitjes: de nieuwste therapievorm cyt-ontstekingscellen) verwacht worden. Zeer strikt gelimiteerde toepassing Biologicals kunnen ook bijwerkingen veroorzaken, vooral een voorbijgaande huidreactie op de plaats van de inspuiting of een reactie op de baxter toediening. Op lange termijn zou ook de kans op ernstige infecties of gezwellen iets verhoogd
Tekst: Jef Delrue
V
oor de meest hardnekkige vormen van psoriasis die minstens 10% van het lichaam hebben aangetast en waarbij lokale middelen, lichttherapie en orale medicatie geen of veel te weinig resultaat opleveren of teveel bijwerkingen geven, is nu een nieuwe medicatiegroep beschikbaar in de vorm van injecties. Deze zogenaamde ‘biologicals’ zijn eiwitmedicijnen en moeten daarom via injecties worden ingebracht omdat eiwitten in de maag worden afgebroken. Deze groep medicatie richt zich op ontstekingseiwitten in het lichaam en neutraliseren op deze manier de ontstekingsmotor van psoriasis. Meestal gaat het om medicijnen
advertentie
die het ontstekingseiwit tumor necrosis factor remmen en ook voor de behandeling van andere ontstekingsziektes worden gebruikt ondermeer ter hoogte van de darmen (ziekte van Crohn, colitis ulcerosa) en van de gewrichten (reumatoïde artritis). In deze medicatiegroep zijn in België momenteel twee medicijnen beschikbaar en terugbetaald voor psoriasis : etanercept en infliximab. Het eerste wordt met spuitjes onderhuids toegediend en het tweede via een baxter toegediend. In de nabije toekomst kunnen ook nog adalimumab (onderhuids toegediende tumor necrosis factor remmer) en efalizumab (onderhuids toegediende remmer van de lymfo-
zijn. Biologicals zijn uitermate efficiënt bij psoriasis maar ook heel erg duur. Bijgevolg is het gebruik zeer sterk gelimiteerd en wordt terugbetaling in ons land voor de behandeling van psoriasis alleen toegestaan in de zeldzame gevallen waarin de aandoening minstens 10% van het lichaamsoppervlak heeft aangetast en andere therapievormen onvoldoende
resultaat opleveren of teveel bijwerkingen meebrengen. Dit komt erop neer dat in België ongeveer 1.000 psoriasispatiënten, of 0,5% van het totale aantal, in aanmerking komen voor een behandeling met deze therapievorm. Het blijft een ultieme reddingsboei wanneer alle andere middelen werkelijk geen verbetering meebrengen en de letsels zeer uitgebreid zijn.
14 | psoriasis
Alternatieve therapieën
Hoewel de klassieke geneeskunde er in slaagt het dagelijkse leven van de psoriasispatiënten aangenamer te maken, kunnen de behandelingen die artsen voorschrijven vaak niet alle symptomen en ongemakken wegwerken. Sommige alternatieve therapieën kunnen, bij sommige mensen althans, de toestand van de patiënt verbeteren.
lle geneesmiddelen en klassieke behandelingen ten spijt, ook het huidige
Zon Met de zomer in het vooruitzicht halen sommige psoriasispatiënten opgelucht adem. Het is geweten dat zon soms een
een ander paar mouwen omdat de verbeteringen van de huid dan bij een aantal personen opmerkelijk minder zijn. Maar wat voor niet-psoriasis-
boodschap die heel belangrijk is: ook psoriasispatiënten moeten zich insmeren met zonnecrème. Verschillende cosmeticaproducenten brachten de laatste jaren
therapeutische arsenaal heeft zo zijn beperkingen. Net als bij andere chronische aandoeningen gaan sommige patiënten hun heil zoeken in alternatieve therapieën, soms met wisselend succes.
helend effect heeft op de huidplekken die er duidelijk op verbeteren. Vooral de combinatie van zon en droog weer is bevorderlijk voor de verlichting van de huidplekken. De combinatie zon en vochtig weer is dan weer
patiënten telt, is ook op mensen met psoriasis van toepassing: elke blootstelling aan de zon houdt een potentieel gevaar in voor verbranding. Bij sommige patiënten verergert de zon de huidplekken. En het is net deze
diverse zonnecrème-producten voor mensen met psoriasis op de markt. Bij juist gebruik bieden deze producten de nodige bescherming maar met zon is het zoals met alle andere leuke dingen in het leven: geniet er
Tekst: David Desmet
A
advertentie
van, maar met mate. T Dode Zee Om optimaal te profiteren van de zon vertrekken sommige psoriasispatiënten richting Dode Zee. Deze zee ligt zowat 420k meter onder zeeniveau en maaktb dit meteen een van de diepsteo plekken op ons aardoppervlak.d Door deze ligging wordt ner-d gens anders in de wereld meeri schadelijke zonnestralen doorz de atmosfeer tegengehouden,d waardoor mensen met psoria-z sis langer kunnen zonnebaden,e zonder hier echter in te willenv overdrijven. h De Dode Zee is rijk aano mineralen die de vochthuis-m houding, regeneratie en reinig-b ing van de huidcellen stimul-I eren. E Langs de Dode Zee zijn er talrijke kuuroorden waar men voor korte of langere tijd heen kan gaan. Met 300 dagen zon per jaar is een aangenaam en ontspannend verblijf gegarandeerd. De maanden juli en augustus zijn het best te vermijden wegens de extreem hoge temperaturen. Relaxatie en algen Stress heeft een negatieve invloed op psoriasis, zoveel is zeker. Wanneer iemand met psoriasis een stressvolle periode meemaakt, gaat dit vaak gepaard met verergering van de huidplekken en sommige andere symptomen. Relaxatie- en meditatieoefeningen kunnen hier enig soelaas brengen en in de mate van het mogelijke moet uiteraard ook de oorzaak van de stress worden aangepakt. Dan zijn er nog de algen, die alom bekend zijn voor hun therapeutische werking. Het aanbrengen van algen hydrateert de huid en werkt helend voor psoriasis. Vaak wordt de patiënt na het aanbrengen van de algen onder een elektrische warmtedeken gelegd zodat de poriën de algen goed kunnen opnemen.
D
psoriasis | 1
Ook naar de kapper nog al te vaak voelen psoriasispatiënten zich gegeneerd wanneer ze met hun geschilferde hoofdhuid richting kapper trekken. niet nodig want de laatste jaren kreeg deze beroepsgroep uitgebreide (na)vorming over psoriasis, om de eventuele vooroordelen weg te werken en hen wegwijs te maken in de verschillende haarproducten die er op de markt zijn. TEKST: DAViD DESMET
D
at psoriasispatiënten er niet op gebrand zijn om naar de kapper te gaan, kan verschillende redenen hebben. Een schilferende hoofdhuid oogt niet onmiddellijk mooi en de meesten schamen zich hier dan ook voor. Daarnaast maakt iemand met psoriasis zich ook zorgen over de soort haarproducten die de kapper of kapster zal gebruiken. Tot slot mochten enkele mensen met psoriasis ervaren hoe sommige kappers een heleboel vooroordelen hadden over psoriasis, vooroordelen die meestal dezelfde waren als die bij het grote publiek. Infoavonden Enkele cosmetica- en geneesmid-
delenproducenten zagen de bui een aantal jaren geleden al hangen. Uit onderzoek in opdracht van die producenten bleek dat meer dan de helft van de Belgische kappers dacht dat psoriasis een besmettelijke aandoening was. Niets is minder waar. Een groot deel van de kappers had er wel eens van gehoord maar kon de ziekte niet echt plaatsen.
Nochtans moet statistisch gezien elke kapper of kapster wel een aantal psoriasispatiënten onder zijn of haar cliënteel hebben. Daarom sloegen sommige producenten samen met enkele dermatologen de handen in elkaar. Op regelmatige tijdstippen trekken dermatologen door België om bij beroepsverenigingen van kappers tijdens infoavonden
tekst en uitleg over psoriasis te komen geven. Bedoeling van deze sessies is om duidelijke en relevante informatie over psoriasis aan de kappers en kapsters mee te geven. En vooral om eens en voor altijd komaf te maken met eventuele vooroordelen die er rond psoriasis nog kunnen zijn. Haarproducten Ook de producenten van haarproducten doen er alles aan om shampoos en conditioners op de markt te brengen die mensen met psoriasis op de hoofdhuid kunnen gebruiken. Er is bijna geen enkele producent meer die geen shampoo of conditioner in zijn gamma heeft die psoriasispatiënten kunnen gebruiken. Op hun beurt gaat die industrie
langs bij de kappers om hen te informeren over de verschillende producten en om hen bijkomende informatie over psoriasis te geven. Vertrouwensrelatie Dit alles heeft één doel: psoriasispatiënten moeten zonder problemen naar de kapper kunnen gaan. De vertrouwensrelatie tussen patiënt en kapper is een belangrijk gegeven en bij correcte informatie over psoriasis zijn beide partijen gebaat. Het is daarom bijzonder hoopvol vast te stellen dat de correcte informatie naar de haarkappers doorstroomt, die op hun beurt wellicht met nog meer toewijding de kapsels van de mensen met psoriasis onder handen zullen nemen.
Psoriasis treft ook partners
Z
oals bij vele andere chronische aandoeningen deelt ook de partner van de psoriasispatiënt de lijdensweg die hij of zij doormaakt. De laatste jaren interesseren onderzoekers zich nu ook voor de psychologische weerslag bij die partners. De interesse naar de gevolgen
ners echter bleken de vrouwen meer angstgevoelens te hebben. Zowel patiënten en hun partners bleken, in vele gevallen, dezelfde visie over psoriasis te hebben met betrekking tot de oorzaken, gevolgen en impact op
Tot slot kwam ook uit het onderzoek naar voor dat wanneer partners hun symptomen en problemen voor zich proberen te houden, dit een duidelijke afname van psychologische stress bij de partners teweegbrengt. Het kan,
chronische ziekte beïnvloedt het “ Een bepaalde leven van de partner „ het dagelijkse leven. Opmerkelijk is wel dat een verschillende visie op de ziekte - over symptomen, pijn en de gevolgen - de meeste psychologische stress bij de partner veroorzaakt en dus niet bijvoorbeeld de afkerende blikken op straat.
van chronische aandoeningen op het leven van de partner van een patiënt, is nog maar vrij recent. Toch ligt het voor de hand dat een bepaalde chronische ziekte ook het leven van de partner beïnvloedt. Verschillende studies eindigden met de conclusie dat de
partners van patiënten met een chronische aandoening, dus ook psoriasis, een verhoogd risico van depressie hebben. Een Brits onderzoek uit 2004 wijst uit dat er geen groot verschil in psychologische problemen is tussen mannelijke en vrouwelijke psoriasispatiënten, maar bij de part-
op een zeker niveau, iemand sieren maar de vraag is of het voor psoriasispatiënten aangewezen is om hun eigen ziekte en symptomen te minimaliseren om de partner te ontzien.
Bron:J Invest Dermatol 2004;123:49-56.
Dieper dan de huid Biologicals zijn de nieuwe therapeutische optie voor uitbehandelde mensen met psoriasis, bij wie de traditionele behandelingen weinig of niks uithalen. nu al is duidelijk dat de biologicals niet alleen een positief effect op de huid hebben, maar ook de levenskwaliteit van personen met psoriasis gaat er aanmerkelijk op vooruit.
E
n dat laatste geldt ook voor de comorbiditeiten. Dat zijn ziektes die geregeld samen met psoriasis voorkomen, zoals een teveel aan cholesterol of een te hoge bloeddruk. De hele medische wereld is het er intussen over eens geworden dat psoriasis meer is dan een “gewone huidaandoening”. Het kan ook gepaard gaan met afwijkingen van andere organen en daarom spreekt men meer en meer over psoriasis als een systemische aandoening. Twee soorten Professor Julien Lambert, diensthoofd dermatologie van het Universitair Ziekenhuis Antwerpen: “Biologicals zijn een nieuwe klasse van producten die voor de behandeling van psoriasis worden gebruikt. Het zijn eiwitten die de aanmaak en/of de werking van groeistimulerende stoffen in het bloed kunnen verminderen of zelfs verwijderen. Hierdoor vermindert de overdadige huidproductie die tot psoriasis leidt. Voor psoriasis zijn er twee soorten biologicals: enerzijds de TNFalphablokkers die de ontstekingsreactie bij psoriasis remmen. Anderzijds is er efalizumab, wat werkt op de remming van de T-cel, een witte bloedcel die een zeer belangrijke rol speelt in het ontstekingsproces bij psoriasis.” Hoop Biologicals zijn vooral voor patiënten met heel uitgebreide psoriasis de laatste hoop. Nu al is duidelijk dat bij sommige patiënten de huidschilfers en letsels bijna volledig verdwijnen. Toch kan niet elke psoriasispatiënt een behandeling met biologicals krijgen. Prof. Lambert: “Om voor terugbetaling in aanmerking te komen moeten de patiënten ‘uitbehandeld’ zijn, dus in praktijk de mensen met een ernstigere vorm van de aandoening. Met andere woorden: de traditionele behandelingen werden allemaal geprobeerd en haalden weinig of niks uit.” “De biologicals zijn dus een nieuw gamma producten, met een nieuw specifiek profiel. De klassieke geneesmiddelen zoals ciclosporine en methotrexaat die we eerst aan de patiënten voorschrijven, hebben ook een niet onbelangrijk aantal nevenwerkingen. Methotrexaat bijvoorbeeld is vooral toxisch voor de lever en kan ook een negatief effect op de bloedcellen hebben. Ciclosporine kan dan weer bloeddruk- en nierproblemen geven”, aldus professor Julien Lambert. Omdat de biologicals een nieuwe therapeutische klasse geneesmiddelen zijn, konden de effecten op lange termijn nog niet in kaart worden gebracht. Biologicals werken op het immuunsysteem en daardoor is er een verhoogde kans op een infectie, of ook kan een reactie (lokaal op de huid of systemisch) na de inspuiting soms voorkomen. Bijkomende therapeutische optie Efalizumab, Europees geregistreerd in 2004 maar in België nog niet terugbetaald, wordt specifiek voor psoriasis gebruikt. Julien Lambert: Julien Lambert: “Met efalizumab is er nu een extra biological op de markt voor de behandeling van psoriasis. Efalizumab werkt op een ander mechanisme en zal vermoedelijk dus een iets ander veiligheidsprofiel hebben. Uit een recente studie blijkt dat het product langere tijd dezelfde efficiëntie geeft maar het is nu nog te vroeg om hieruit definitieve conclusies te trekken. Het is alvast een welkome bijkomende therapeutische optie.” Levenskwaliteit “Op verschillende manieren zijn de biologicals een revolutie in de psoriasisbehandeling. De patiënt wordt nu totaal anders behandeld: hij kan zelf de spuitjes zetten of moet, afhankelijk van het product, eenmaal per maand in het ziekenhuis voor infuus langskomen. Zonder te willen zeggen dat de biologicals de nieuwe wondermiddelen zijn, kunnen we stellen dat de levenskwaliteit van de psoriasispatiënten aanzienlijk verbetert. En ze moeten niet meer drie keer per week naar de fototherapie of moeten niet elke keer een bloedonderzoek ondergaan.”, besluit professor Julien Lambert.
Tekst: David Desmet
