22/04/2012
Informatie voor Familieleden omtrent Psychose
InFoP 2
Inhoud Introductie Module I: Wat is een psychose ? Module II: Psychose begrijpen ? Module III: III: Behandeling van psychose
de rol van medicatie ?
Module IV: Behandeling van psychose
de rol van andere interventies ?
Module V: Medicolegale aspecten Module VI: drugs en psychose
1
22/04/2012
Inhoudstafel definities Wat zijn drugs? Indeling ngl
Gevaar (“soft”(“soft”- vs “hard”drugs) Effect op de geest Reden voor gebruik Impact op het functioneren DSM DSM--definities
Wat zijn drugs? Drug = elk middel dat de normale werking van het lichaam gaat veranderen (concentratie, alertheid, gevoel van welzijn, emoties en bewustzijn)
Genotsmiddel Geneesmiddel Illegale drugs
2
22/04/2012
Wat zijn drugs? Drug = elk middel dat de normale werking van het lichaam gaat veranderen (concentratie, alertheid, gevoel van welzijn, emoties en bewustzijn)
Genotsmiddel = cultuurcultuur-eigen drugs Geneesmiddel Illegale drugs = nietniet-cultuurcultuur-eigen drugs
Wat zijn drugs? = groep stoffen die
worden gebruikt op eigen initiatief en voor niet--geneeskundige doeleinden niet vooral een op de geest gerichte werking hebben, die gezocht wordt door de gebruikers buiten het cultuurpatroon vallen
3
22/04/2012
Wat zijn drugs? Drugs zijn stoffen die buiten de geneeskundige context worden aangewend, omwille van de werking op de hersenen waardoor de beleving van zichzelf en van de omgevende wereld tijdelijk oppervlakkig tot diepgaand wordt gewijzigd gewijzigd.. Hun gebruik situeert zich in de context van de genotzucht.
Naargelang ‘gevaar’: soft-- versus harddrugs soft Softdrugs Softdrugs:: hennep hennep--produkten (cannabis, marihuana, shit) die geen of weinig lichamelijke afhankelijkheid veroorzaken Harddrugs Harddrugs:: illegale produkten die lichamelijke afhankelijkheid veroorzaken voorbijgestreefde indeling, maar nog vaak gehoord
4
22/04/2012
Naargelang het effect op de geest Korte roes veroorzakend
Ether, stiften, vloeibare lijm,…
Verdovende middelen
Alcohol, rustgevende medicatie, pijnstillende medicatie, opiaten (heroïne, morfine)
Stimulerende middelen
Nicotine, cafeïne, stimulerende medicatie (bepaalde eetlustremmers, centrale stimulantia), cocaïne
Bewustzijnstoestand veranderend
Cannabis, hallucinogenen (bv LSD), XTC
Naargelang het effect Korte roes veroorzakend
Ether, stiften, vloeibare lijm, corrector vloeistoffen, benzine,…
Verdovende middelen
Alcohol, rustgevende medicatie, pijnstillende medicatie, opiaten (heroïne, morfine)
Stimulerende middelen
Nicotine, cafeïne, stimulerende medicatie (bepaalde eetlustremmers, centrale stimulantia), cocaïne
Bewustzijnstoestand veranderend
Cannabis, hallucinogenen (bv LSD), XTC
5
22/04/2012
Naargelang de reden voor gebruik Recreationeel Situationeel SystematischSystematisch-intensief Dwangmatig
Naargelang de impact op het functioneren Stoornissen IN het gebruik
Middelenmisbruik Middelenafhankelijkheid
Stoornissen DOOR het gebruik
Intoxicatie Ontwenning Delirium Psychiatrische stoornissen (psychose, angst, stemming) …
6
22/04/2012
Middelenmisbruik Middelenmisbruik = patroon van onaangepast gebruik dat significante beperkingen of lijden veroorzaakt, met over een periode van 12 maanden minstens één van volgende symptomen
Middelenmisbruik Middelenmisbruik = patroon van onaangepast gebruik dat significante beperkingen of lijden veroorzaakt, met over een periode van 12 maanden minstens één van volgende symptomen
Door herhaaldelijk gebruik van middelen niet meer voldoen aan werk werk--, schoolschool- of familiale verplichtingen Herhaaldelijk gebruik in fysiek gevaarlijke situaties Herhaaldelijk in samenhang met het gebruik in contact komen met het gerecht Voortdurend gebruik ondanks problemen op sociaal gebied
7
22/04/2012
Middelenafhankelijkheid
Patroon van onaangepast gebruik dat significante beperkingen of lijden veroorzaakt, met over een periode van 12 maanden minstens drie van volgende symptomen:
Middelenafhankelijkheid Patroon van onaangepast gebruik dat significante beperkingen of lijden veroorzaakt, met over een periode van 12 maanden minstens drie van volgende symptomen:
Tolerantie Onthouding Middel wordt langer of in grotere hoeveelheden gebruikt dan de bedoeling was Wens en/of mislukte pogingen om het gebruik te minderen of in de hand te houden Het gebruik of het bekomen van het middel neemt een groot deel van de tijd in beslag Belangrijke of sociale bezigheden worden opgegeven of verminderd vanwege het gebruik Gebruik wordt voortgezet ook in de wetenschap dat andere medische problemen hierdoor veroorzaakt worden
8
22/04/2012
Psychische fysische afhankelijkheid
Psychische afhankelijkheid Subjectieve genot dat een middel verschaft Emotionele drijfveren die iemand ertoe brengen het middel te blijven gebruiken Loslaten van psychische symptomen zoals angst, angst, neerslachtigheid,… neerslachtigheid,…
9
22/04/2012
Fysische afhankelijkheid Optreden van tolerantie/gewenning Verschijnen van ontwenningsontwenningsverschijnselen bij stoppen middel
Druggebruik = continuüm afhankelijkheid misbruik gebruik
10
22/04/2012
Enkele middelen die we allemaal kennen…
Enkele middelen die we allemaal kennen… Tabak Alcohol Cannabis Heroïne/opiaten Cocaïne
En misschien minder bekend: Amfetamines LSD et psilocibine Designer drugs
11
22/04/2012
Tabak
Ongetwijfeld de meeste gebruikte drug Sociaal één van de meest aanvaarde drugs
Tabak Gebruik in de algemene populatie: 30%
Gebruik in de psychiatrische populatie:
Algemene psychiatrische populatie: 60% bij personen die lijden aan een psychotische stoornis loopt dit cijfer op tot 80 % (vrouwen) à 90 % (mannen)
12
22/04/2012
Tabak en psychose Gebruik hoger bij personen tijdens opname dan ambulant Tijdens periodes van residentieel verblijf: stijging van tabaksgebruik 68% rookt meer dan 25 sigaretten per dag (‘heavy smoker’). In de algemene populatie is dat 11%.
Alcohol Werkt op twee niveaus:
Beïnvloedt het centraal zenuwstelsel (ontspannend, ontremmend met daling zelfkritiek, vergemakkelijkt sociaal contact,…) Veroorzaakt fysieke effecten (relaxatie van spieren, bloedvatverwijding,…)
13
22/04/2012
Hoe werkt alcohol? 20 % wordt opgenomen vanuit de maag Na 10 minuten bereikt een dosis alcohol de hersenen Invloed groter als
Lege maag Vrouwen Gelijktijdig gebruik van bepaalde medicijnen
Hoeveel wordt er in België gedronken? In 1990: 9.9 liter pure alcohol, tegen in 2006: 8.5 liter pure alcohol (per inwoner) = 990 eenheden alcohol per jaar = 19 eenheden per week (per inwoner)
14
22/04/2012
Effecten van alcohol bij persoon met psychose Geen rol in ontstaan van psychose, maar wel vermoedelijk een stressstress-factor bij iemand met een verhoogde gevoeligheid (zie balk) Effect:
slaapverwekkend effect van antipsychotica vatbaarheid voor bewegingsstoornissen symptomen (antipsychotica geven minder effect) aantal negatieve symptomen van schizofrenie (gebrekkig sociaal contact, initiatiefverlies en gevoelsvervlakking)
Psychose en alcohol
Gunstige en ongunstige effecten op psychose Verminderen angst Depressogeen
15
22/04/2012
Psychose en alcohol Experimentele studies:
Studies zelfrapportering:
Gunstige en ongunstige effecten op psychose Verminderen angst Depressogeen
Gunstige en ongunstige effecten op psychose Verminderen van angst
Cannabis
16
22/04/2012
Gebruik in de algemene populatie Finland
Last year use (%)
Sweden
Lifetime use (%)
Greece Switzerland Netherlands Ireland Spain Belgium (Walloon) Germany ("West") France Denmark England and Wales USA Australia
0
10
20
30
40
50
Sources: 2001 Rigter 2002
Cannabis Cannabis sativa Mild kalmerend middel en pijnstiller Roken of oraal Effect afhankelijk van stemming en verwachting gebruiker Relaxatie, veranderingen in waarneming, veranderingen in stemming
17
22/04/2012
Cannabis Effect op aandacht, concentratie en reactievermogen (autorijden) Weinig of geen fysieke afhankelijkheid Langdurige gebruikers ontwikkelen ‘apathisch’ syndroom met onverschilligheid en relationele en werkproblemen
Effecten cannabis Acute effecten:
Intoxicatie:
Milde euforie
Angst
Vertraging denken en
Gevoel van controleverlies
handelen
Achterdocht
Stoornissen
Hallucinaties
waarneming
18
22/04/2012
Psychose en Cannabis
Uitlokken psychose Toename psychose Toename negatieve symptomen Verminderen angst Depressogeen
Psychose en Cannabis Experimentele studies: Uitlokken psychose Toename psychose Toename negatieve symptomen Verminderen angst Depressie
Studies zelfrapportering: Toename psychose Vermindering van angst Relaxatie
19
22/04/2012
Wat zegt de wet? Veranderd in 2003 « bezit van een hoeveelheid bestemd voor eigen gebruik, en in afwezigheid van maatschappelijke overlast of problematisch gebruik, zal enkel geregistreerd worden, zonder verdere gevolgen… »
Heroïne
20
22/04/2012
Effecten opiaten Acute effecten: Algemene relaxatie, ‘roes’ Milde euforie Vertraging denken en handelen
Intoxicatie: Sedatie Ademhalings Ademhalings-depressie Overdosis
Psychose en opiaten Experimentele studies: Euforie en relaxatie in kleine groep Toename psychose Toename negatieve symptomen
Studies zelfrapportering: Toename depressie
21
22/04/2012
Cocaïne
Effecten cocaïne Acute effecten: Stimulatie initieel, ‘rush’ Euforie, ‘high’ Later dysfoor en prikkelbaar, ‘low’
Intoxicatie: Opwinding Angst en paniek Verwardheid en desoriëntatie Achterdocht en paranoïde wanen
22
22/04/2012
Psychose en cocaïne Experimentele studies: Uitlokken psychose Toename psychose Verminderen negatieve symptomen Verminderen depressie Minder neveneffecten antipsychotica
Studies zelfrapportering: Toename positieve symptomen Verminderen negatieve symptomen Toename angst
Amfetamines
23
22/04/2012
Effecten amfetamine Acute effecten: Stimulatie, ‘rush’ Overactiviteit Euforie, ‘high’ Verminderen hongergevoel
Intoxicatie: Opwinding Kaakkramp Visusstoornissen Slaapstoornissen Delier Achterdocht en paranoïde wanen
Psychose en amfetamine Experimentele studies:
Studies zelfrapportering:
Uitlokken psychose Toename psychose Verminderen negatieve symptomen Depressie
Toename positieve symptomen Verminderen negatieve symptomen Toename angst
24
22/04/2012
LSD en psilocibine
Psychose en LSD e.a. Experimentele studies:
Uitlokken psychose
Studies zelfrapportering:
Gunstige en ongunstige effecten op psychose
Toename psychose
Toename positieve symptomen
25
22/04/2012
Designer drugs
Designer drugs Ecstasy, MDA en MDMA Tegelijk hallucinogeen en amfetamineamfetamineachtige effecten Vloeibaar of tabletten Effect na 20 - 40’ en piek na 60 - 90’, afname effect na enkele uren
26
22/04/2012
Effecten designer drugs Acute effecten: Stimulatie Euforie Hallucinaties
Intoxicatie: Opwinding Agressie Angst en paniekaanval Achterdocht en paranoïde wanen
Verband middel en psychose? Mogelijke hypotheses Verband is toeval Psychose induceert gebruik middel Middel is een oorzakelijke factor van psychose Er zijn gemeenschappelijke genetische factoren die beiden verklaren
27
22/04/2012
Drugs zijn een stressor
Drugs
Studeren
Werk
Dagelijks leven Levensgebeurtenissen
Relaties
Kwetsbaarheid voor psychose
Met dank aan Prof Peuskens J. en Prof De Hert M., SintSint-Jozefkliniek te Kortenberg Met dank aan Dr Bosmans, Bosmans, AZ Maria te Halle
28
22/04/2012
Extra slides
Discussiepunten Neem ik contact met de school van mijn kind als ik zie dat hij/zij drugs gebruikt? Neem ik een controlerende houding aan (kamer doorzoeken, opzoeken van druggebruik in urine of haar)? Maak ik melding aan de hulpverleners als ik te weten kom dat mijn naaste drugs gebruikt?
29
22/04/2012
Communicatie (her(her-)openen! Openlijk praten over druggebruik
Met patiënt zelf Met hulpverleners Met gespecialiseerde centra
Waar kan men hulp zoeken? VAD CAD AA/Al AA/Al--Anon Anon//AlAl-Ateen Gespecialiseerde afdelingen voor dubbeldiagnose Lokale initiatieven (bv cannabiskliniek)
30
22/04/2012
Waar kan men hulp zoeken?
Opvolging van druggebruik overlaten aan een neutrale derde!!!
Interessante websites www.desleutel.be www.vad.be www.jellinek.nl www.druglijn.be www.drugsinfo.nl www.trimbos.nl
31
22/04/2012
Middelenmisbruik
= het gebruik voor primaire persoonlijke behoeftebevrediging in plaats van sociaal aanvaard gebruik
Middelenafhankelijkheid De toestand van afhankelijkheid is een psychische en soms tevens lichamelijke toestand, die het gevolg is van de wisselwerking tussen een levend organisme en een middel en die wordt gekenmerkt door reacties en gedragingen waarbij altijd is inbegrepen de drang om het middel voortdurend of regelmatig in te nemen, met het doel de werking ervan op het lichaam te ondergaan of soms de onaangename gewaarwording van de afwezigheid ervan te voorkomen. Iemand kan van meer dan één middel afhankelijk zijn.
32
22/04/2012
Verslaving aan een middel Bestaat uit het samengaan van
Geestelijke afhankelijkheid
Persoonlijkheidsverandering (veranderde houding
van de gebruiker ten opzichte van zichzelf en/of zijn omgeving)
Toenemende tolerantie (steeds hogere doses van het middel zijn nodig om hetzelfde effect te bereiken)
Onthoudingsverschijnselen bij het stoppen van het middel
Kenmerken van een verslavende stof Stoffen met een belonend karakter: het zijn dus stoffen die je een goed/aangenaam gevoel geven (EUFORIE (EUFORIE)) Als je deze stoffen een tijdje regelmatig neemt, dan moet je er voortdurende aan denken . Het laat je niet los (CRAVING (CRAVING)) Het kan gebeuren dat, als je die stoffen eenmaal kent, je er niet meer van af kan blijven (CONTROLEVERLIES CONTROLEVERLIES))
33
