ONGEKEND TALENT
Verslag 2013
Inhoud Inleiding ..................................................................................................................................... 3 Resultaat ..................................................................................................................................... 4 Ongekend Talent ........................................................................................................................ 4 Cursussen ................................................................................................................................ 4 Werving .................................................................................................................................. 5 Ervaringen .............................................................................................................................. 5 Extern gerichte verankering.................................................................................................... 5 Onderzoek ............................................................................................................................... 6 Methodiek boek ...................................................................................................................... 7 Hoogtepunten.......................................................................................................................... 7 Trainers ....................................................................................................................................... 8 Ambassadeurs ............................................................................................................................. 9 Evaluatie cursussen .................................................................................................................... 9 Vrouwenstudio Kaat Mossel .................................................................................................. 9 Tori Oso ................................................................................................................................ 10 Buurtstudio De Regenboog .................................................................................................. 10 Workshop Swedoro .............................................................................................................. 12 Workshop Oranjehof ............................................................................................................ 12 Korona di Sabiduria .............................................................................................................. 13 Evaluatieformulieren ............................................................................................................ 14
2
Inleiding Senioren die het arbeidsproces gaan verlaten of hebben verlaten, kampen vaak met de vraag hoe ze een zinvolle invulling kunnen geven aan de zogenaamde derde levensfase. Voor deze groep heeft Pluspunt de cursus Ongekend Talent ontwikkeld. Ongekend Talent heeft als doel senioren te stimuleren hun talenten te ontdekken en deze actief in te zetten voor de samenleving. Ook wil Pluspunt met Ongekend Talent de beeldvorming doorbreken dat senioren alleen maar inzetbaar zijn als vrijwilliger bij andere senioren of bij organisaties gericht op senioren. Het project richt zich met name op de jonge senioren (55+) en migranten senioren. Het project is eind 2007 gestart met het trainen van senioren die zelf als Ongekend Talent trainer vanaf 2008 aan de slag zijn gegaan met het geven van de cursussen. De projectleider heeft samen met de trainers de cursus Ongekend Talent vormgegeven. In 2009 is Pluspunt door het Oranje Fonds en de gemeentelijke Rotterdamse dienst Jeugd Onderwijs en Samenleving in de gelegenheid gesteld om gedurende twee jaar het project Ongekend Talent verder te ontwikkelen en vorm te geven. Het project heeft hiervoor ook een erkenning gekregen door de toekenning van de ‘Tom Sebastiaan Gangsprijs’. Met name in het jaar 2010 werd de inbedding, het overdragen van de methodiek en het verankeren van de werkwijze gerealiseerd. Ook kwam de methodiek voor andere organisaties ter beschikking via het netwerk van het Oranje Fonds. Tevens is er in 2011 een landelijke presentatie geweest bij Movisie, het landelijke kennisinstituut voor sociale en maatschappelijke vraagstukken. Ook zijn er enkele trainingen in het land gegeven om de methodiek over te dragen. Naar aanleiding van de landelijke presentatie bij Movisie is de methodiek van Ongekend Talent opgenomen in de databank van het programma ‘Effectieve sociale interventies’ van Movisie. Bij opname van een interventie in de databank is Movisie in 2013 aan de slag gegaan met het bepalen of de interventie voldoet aan de toegangscriteria van de databank. Dit omdat veel interventieontwikkelaars graag een stap verder maken in de waardering van de interventies. Movisie is daarom in 2013 gestart met de procedure ‘Goed Beschreven’. Pluspunt heeft zich met de interventie Ongekend Talent aangemeld voor ‘Goed Beschreven’. Ongekend Talent wordt dus waarschijnlijk in 2014 door een extern praktijkpanel beoordeeld. Als Ongekend Talent voldoende scoort krijgt de interventie de status van ‘Goed Beschreven’. De interventies die deze status hebben, krijgen in de databank Effectieve Sociale Interventies een apart kenmerk waarmee zij zich onderscheiden van de interventies die deze status niet hebben. In 2013 heeft Pluspunt de cursus Ongekend Talent zeven keer kunnen uitvoeren in de gemeente Rotterdam, waarvan twee als workshops. Het eerste kwartaal is gebruikt voor de acquisitie bij organisaties en de werving van deelnemers. Vanaf februari tot en met juni zijn er vier cursussen uitgevoerd en tussen september en december één cursus en twee workshops. De cursus Ongekend Talent, hierna te noemen OT, past geheel in de filosofie en werkwijze van Pluspunt, namelijk senioren stimuleren actief deel te nemen aan de samenleving en hun talenten in te zetten. De cursus sluit ook goed aan bij de beleidsregel van de Rotterdamse dienst JOS “Kiezen voor talent” in het kader van het vergroten van de vaardigheden gericht op maatschappelijke participatie.
3
Resultaat Beoogd resultaat Gerealiseerd resultaat
6 cursussen met 60 deelnemers 5 cursussen met 60 deelnemers
Miniworkshops
2 workshops met 46 deelnemers
Ongekend Talent Cursussen De cursussen die worden gegeven zijn de reguliere cursussen en de op maat cursussen. De laatste zijn ontwikkeld op basis van het differentiëren naar groepen van: middelbaar – hoogopgeleid; laagopgeleid – middelbaar; laag opgeleid met Nederlands taalachterstand; aandacht voor specifieke groepen binnen de doelgroep senioren, zoals deelname van migrantengroepen. Uitgangspunt hierbij is dat iedereen talent heeft en iedereen mee moet kunnen doen. De cursus Ongekend Talent is dan ook opgezet als een praktische doe-cursus, waarbij cursisten meteen aan de slag kunnen met het ontdekken en in kaart brengen van hun talenten. Qua aanmelding merken we dat het voornamelijk middelbaar en hoogopgeleiden zijn die zich individueel aanmelden voor deelname aan de cursus. De gemiddelde leeftijd cirkelt rond de 55 – 67 jaar, met uitschieters naar 45-plus en zelfs 80-plus. Pluspunt vindt het belangrijk dat een brede doelgroep bereikt wordt en dat er een goede verdeling is qua diversiteit van senioren. Vandaar dat er ook persoonlijk contact opgenomen wordt met vertegenwoordigers van onder andere migrantengroepen. De deelnemers van deze groep zijn overwegend lager opgeleid en de gemiddelde leeftijd ligt rond de 65 jaar. In het voorjaar van 2013 zijn er vier op maat cursussen gegeven. Wat steeds meer naar voren komt is de vraag naar op maat cursussen door migrantenorganisaties. Eén op maat cursus is specifiek gericht geweest op een thema, zoals het maken van actieplannen door migranten vrouwen om meer betrokken te raken bij de maatschappij. In het najaar is er één op maat cursus en twee workshops gegeven. De vraag naar workshops kwam vanuit het project Anders Ouder Worden (AOW). Bij het project AOW organiseren senioren informatiebijeenkomsten in de eigen wijk voor andere senioren. De informatiebijeenkomsten hebben verschillende thema’s, die voor senioren van belang zijn. Vanuit de AOW groep in Oranjehof, die vorm gegeven wordt door senioren vanuit Lombardijen en Vreewijk kwam de vraag naar een workshop over talenten alsook de AOW groep Stichting Welzijn Doven Rotterdam (Swedoro). Met behulp van een gebaren tolk is er ook een workshop OT gegeven aan de slechthorenden en doven senioren. 4
De cursussen OT zijn uitgevoerd bij: Vrouwenstudio Kaat Mossel voor vrouwen met diverse achtergronden, Tori Oso voor Surinaamse senioren, Buurtstudio De Regenboog voor vrouwen met diverse achtergronden, Nieuwe Plantage voor Portugese senioren en Korono di Sabiduria voor Caribische ouderen die samenkomen in De Beukelaar. De workshops zijn uitgevoerd bij Oranjehof en Swedoro. Werving Voor de werving van Ongekend Talent zijn er deelnemers geworven in deelgemeente Feijenoord en Hoogvliet voor de vrouwen- en buurtstudio’s. Daarnaast is er geworven in deelgemeente Crooswijk in samenwerking met Aafje en voor deelgemeente Noord in samenwerking met Participatie en Burgerschap in Rotterdam (PBR). Tevens is er in Feijenoord geworven met behulp van Laurens De Beukelaar. De vraag naar een workshop Ongekend Talent is ontstaan vanuit het project Anders Ouder Worden van Pluspunt. De twee workshops zijn uitgevoerd in deelgemeente Alexander en IJsselmonde. Tenslotte heeft Pluspunt voorlichtingen bij (zelf)organisaties gegeven en via de website waren er gedurende het jaar diverse wervingsmomenten voor de cursussen. Ervaringen In de zomer is er stadsbreed een werving ingezet voor een cursus voor individuele aanmeldingen. Voor de werving zijn er folders verstuurd naar de bibliotheken in Rotterdam, LCC’s, buurthuizen, via de website van Pluspunt en in de weekbladen. Helaas was de respons te laag om een cursus te starten. In het najaar 2013 is er weer een werving ingezet voor een cursus in het voorjaar van 2014. Tot nu toe zijn er zes aanmeldingen. Zoals in het begin gesteld, zijn er vijf trainingen gerealiseerd. Er stonden er zes gepland. Hoewel er vanuit werd gegaan dat er gemiddeld tien cursisten per cursus deelnemen, is dit jaar met vijf trainingen het resultaat van 60 deelnemers behaald. Bij de Nieuwe Plantage, Buurtstudio De Regenboog en Korona di Sabiduria deden respectievelijk 14, 13 en 14 deelnemers mee. Extern gerichte verankering Zoals aangegeven is de cursus OT vanaf 2011 als regulier product in het aanbod van Pluspunt opgenomen. Bij het waarborgen van de duurzaamheid en de verankering van het project dienden we ons niet alleen te richten op onze eigen organisatie maar ook op andere maatschappelijke- en vrijwilligersorganisaties binnen en buiten Rotterdam. Zo zijn er in 2010 en 2011 workshops en trainingen verzorgd waaraan vrijwilligers en professionals hebben meegedaan om de kwaliteiten, talenten en drijfveren van senioren onder de aandacht te brengen. Naast het ontdekken van latente kwaliteiten ging het hier ook om de wijze waarop zij de methode kunnen inzetten in hun eigen werk. Om dit te versterken zijn er expertmeetings georganiseerd zoals “Zilveren Kracht, deel 1 en 2”. Deze gingen in op de verschillende motivatietypen van personen in hun derde levensfase. Deze expertmeetings mogen gerust een succes genoemd worden gezien het bereik onder professionals uit zeer verschillende organisaties. Pluspunt wil via die route met name vrijwilligersorganisaties stimuleren om actief naar de talenten en kwaliteiten van senioren te kijken en daarmee hun organisatie te versterken. Zo werden we ook in het najaar van 2011 door het landelijk kennisinstituut Movisie gevraagd om tijdens een landelijke expertmeeting, gericht op methodiekoverdracht, een presentatie te geven over onze Ongekend Talent-methode. 5
De interesse van Movisie voor OT als best practice gaat onverminderd voort. Zo is, zoals hiervoor al aangegeven, de methodiek opgenomen in de landelijke databank van het programma Effectieve Sociale Interventies. Hierbij wordt speciale aandacht besteed aan de effecten van de methode. Hiervoor is de beschrijving van Ongekend Talent door ons ook verder uitgebreid. Per dagdeel is een handvat ontwikkeld voor gebruikers, trainers en professionals in de vorm van een draaiboek. Inmiddels is op de site www.movisie.nl/effectieveinterventies OT al 205 keer bekeken en de methodiekbeschrijving 61 keer gedownload. Onderzoek In 2013 heeft Pascalle van Leerdam, studente aan de Hogeschool Rotterdam, voor haar afstudeeropdracht een onderzoek gedaan naar de invloed van de cursus Ongekend Talent op de maatschappelijke activering van senioren. Hieronder is de samenvatting van het onderzoek te lezen. In deze eindscriptie voor de studie Culturele en Maatschappelijke Vorming staat de volgende vraag centraal: In hoeverre zijn senioren maatschappelijk actief geworden na deelname aan de cursus Ongekend Talent? Dit onderzoek is uitgevoerd in opdracht van Pluspunt, expertisecentrum voor senioren en participatie. Nu de grote naoorlogse generatie babyboomers de pensioengerechtigde leeftijd gaat bereiken en de vergrijzing een steeds grotere rol gaat spelen, dringt de vraag zich op wat senioren met hun vrije tijd gaan doen. Voor de (aankomende) CMV professional ligt hier de taak om ouderen actief bij de samenleving te betrekken. Pluspunt heeft voor de doelgroep senioren in 2007 de cursus Ongekend Talent ontwikkeld. De cursus maakt senioren bewust van hun talenten en hoe zij met die talenten een verbinding kunnen maken met de maatschappij. In eerste instantie bestond Ongekend Talent uit één gewone cursus. Het uitgangspunt van Ongekend Talent is dat iedereen talenten heeft en iedereen mee moet kunnen doen. De cursus is daarom verder uitgewerkt tot een op maat cursus, die het meest wordt gevolgd door laagopgeleide en niet-westerse senioren. Aan de hand van dit onderzoek komt naar voren of senioren na deelname aan Ongekend Talent maatschappelijk actief zijn geworden. Onder maatschappelijk actief zijn valt: het verrichten van vrijwilligerswerk, het opbouwen en hebben van sociale contacten in maatschappelijke verbanden, een maatschappelijke onderneming opzetten, deelname aan maatschappelijke georganiseerde activiteiten of deelname aan de arbeidsmarkt. Om te onderzoeken wat de invloed van de cursus Ongekend Talent is, is er een kwalitatief onderzoek uitgevoerd. Dit omdat meningen, gedrag en resultaten van de deelnemende senioren zinvol zijn om te weten wanneer de onderzoeker inzicht wil krijgen of senioren maatschappelijk betrokken zijn geworden. De populatie van dit onderzoek omvat de 55 plussers in Rotterdam die deel hebben genomen aan de cursus Ongekend Talent in 2010, 2011 en 2012. Aangezien dit 212 deelnemers zijn, is er een steekproef gehouden. Voor de steekproef is er een onderscheid gemaakt tussen deelnemers die de reguliere cursus hebben gevolgd en de deelnemers die de op maat cursus hebben gevolgd. Om antwoord te geven op de onderzoeksvraag zijn beide doelgroepen onderzocht door individuele semi gestructureerde interviews. Voor de op maat cursus zijn er in totaal 15 senioren geïnterviewd waarvan 14 vrouwen en 1 man. Voor de reguliere cursus zijn er in totaal 5 senioren geïnterviewd waarvan 4 vrouwen en 1 man. In het onderzoek zijn er dus meer vrouwen geïnterviewd dan mannen. Dit doet recht aan het feit dat er meer vrouwen hebben deelgenomen aan Ongekend Talent dan mannen.
6
De cursus wordt door het merendeel van de ouderen, zowel regulier als op maat, positief ervaren. Dit blijkt uit uitspraken zoals: gezellig, stimulerend, de cursus gaf een duwtje in mijn rug en leerzaam. Het onderzoek wijst ook uit dat senioren maatschappelijk actief zijn geworden na deelname aan de cursus Ongekend Talent. Senioren die de reguliere cursus hebben gevolgd participeren meer dan senioren die de op maat cursus hebben gevolgd. Met andere woorden: hoogopgeleide senioren participeren meer dan laagopgeleide senioren of niet-westerse senioren, na deelname aan Ongekend Talent. Bij de reguliere cursus is er bij het verrichten van vrijwilligerswerk namelijk een stijging te zien van 60%, bij het opbouwen/hebben van sociale contacten in maatschappelijke verbanden een stijging van 40%, bij het opzetten van een maatschappelijke onderneming een stijging van 60% en bij deelname aan maatschappelijke georganiseerde activiteiten een stijging van 20% te zien. Bij de op maat cursus is er bij het verrichten van vrijwilligerswerk een stijging te zien van 13,3% en bij een maatschappelijke onderneming opzetten een stijging van 6,7%. Dit wil niet zeggen dat laagopgeleide en/of niet-westerse senioren niet willen, of überhaupt minder participeren. De helft van de op maat senioren geeft aan dat hun gezondheid slecht is door pijn in het lichaam, artrose, astma of diabetes. Maatschappelijke activering kan in die zin worden belemmerd door de gezondheid. Overigens komt uit de resultaten wel degelijk naar voren dat vooral niet-westerse senioren maatschappelijk actief zijn binnen het vrijwilligerswerk, het opbouwen/hebben van sociale contacten in maatschappelijke verbanden en deelname aan maatschappelijke georganiseerde activiteiten, alleen is dit niet altijd toegenomen door de cursus Ongekend Talent. Het is wel opvallend dat de maatschappelijke activering van de op maat senioren vrijwel allemaal plaats vinden in de eigen gemeenschap, omdat het een vertrouwd gevoel geeft. Methodiek boek Het ontwikkelde methodiekboek van Ongekend Talent met een oplage van 500 is uitverkocht. Het is wel te downloaden via de website www.pluspuntrotterdam.nl. Hoogtepunten De hoogtepunten van OT zijn met name de voorbeelden van concreet opgestarte initiatieven door cursisten. Enkele voorbeelden hiervan zijn: Een vaste vrouwengroep heeft een vooruitgang gemaakt in hun communicatie. Zij beheren nu conflicthantering en er is meer differentiatie in de emotiehantering. Een senior is kleding gaan maken voor haar kleinkinderen, kinderen en zichzelf. Een senior heeft een cursus ‘spreken in het openbaar’ gevolgd. Na het volgen van OT hebben een aantal senioren zich opgegeven voor het project ‘Deel je leven’ van Pluspunt. Het schrijven van levensverhalen van anderen. 7
Senioren hebben kennis leren maken met het geven van feedback, luisteren, samenvatten en doorvragen. Senioren hebben een zomeractiviteit georganiseerd voor de buurt met behulp van sociaal werkers in Hoogvliet. Senioren zijn bezig met een eigen projectplan met als thema bevordering participatie en emancipatie van Portugees sprekende senioren in Rotterdam. De trainers ondersteunen de senioren met het schrijven van een projectplan. Een hoogtepunt voor het project Ongekend Talent was de erkenning die we kregen door de toekenning van de “Tom Sebastiaan Gansprijs” in oktober 2010. De prijs werd uitgereikt door het Oranje Fonds. Uit het juryrapport : “Ongekend Talent is één van de weinige projecten die met veel succes allochtone ouderen bereikt. Dit succes is vooral te danken aan de methode om ambassadeurs/sleutelfiguren in te zetten bij de werving van migranten. Daarnaast betreft het hier een zeer goed overdraagbare, goed uitgewerkte, methodiek. Ongekend Talent activeert senioren door hun eigen krachten en talenten te ontdekken en in te zetten voor de maatschappij. Pluspunt zet actief in op het overdragen van kennis.”
Trainers In 2013 zijn er zeven trainers actief geweest. Deze enthousiaste trainers inspireren de cursisten en fungeren als boegbeeld voor vele cursisten. Een trainer heeft meegedraaid bij lopende cursussen om zich zo de methode en werkwijze eigen te maken. Daarnaast beheerst een trainer de Portugese taal, waardoor zij bij de doelgroep van de Nieuwe Plantage kon aansluiten bij hun leefwereld alsook, indien nodig, als tolk kon figureren. Ook door de verschillende nationaliteiten van de trainers zijn de contacten met de doelgroepen, die ook verschillende nationaliteiten hebben, erg goed. Er wordt niet alleen sneller contact gelegd, ook komt een stukje geschiedenis vaak naar boven. Tijdens de uitvoering van de cursus OT werken de trainers in koppels samen, zij sluiten goed op elkaar aan. De ene trainer bezit de kwaliteit om de stof te visualiseren terwijl de andere trainer theorieën bezit zoals de behoefte-theorie van Maslow of interculturele communicatie. Door de cursus OT uit te voeren bij verschillende doelgroepen, zijn de trainers goed inzetbaar. In het voorjaar zijn de trainers een keer bij elkaar gekomen. Hierbij stond de voortgang van OT centraal, het onderzoek naar de cursus en zijn er ervaringen met elkaar uitgewisseld. Daarnaast zijn er afspraken gemaakt wanneer de cursus door twee trainers of één trainer wordt gegeven. De lijn is nu bij acht deelnemers is er één trainer, bij meer deelnemers zijn er twee trainers. In juni zijn de trainers een tweede keer bij elkaar gekomen om de presentatie bij te wonen van de studente, die onderzoek heeft gedaan naar de invloed van de cursus Ongekend Talent op de maatschappelijke activering van senioren. De hoofdlijnen van het onderzoek zijn naar voren gehaald, zoals de maatschappelijke ontwikkelingen, de probleemstelling, de doelstelling, de onderzoeksmethodiek en de resultaten. Na afloop van de presentatie is er gebrainstormd over het begrip ‘senioren’ oftewel mensen die boven de 55 jaar zijn. De studente heeft ook aanbevelingen gegeven, zoals de cursus herhalen. De trainers hebben hierover nagedacht en naar voren is gekomen dat de studente dit verkeerd benoemd heeft. Dieper ingaan op de zelfsturing, interactie of wat op dat moment van toepassing is op de 8
doelgroep, zijn betere benoemingen dan een herhaling van de cursus OT. Het gaat namelijk om een verdere verdieping van de cursus.
Ambassadeurs In 2013 zijn er vier ambassadeurs actief geweest voor Ongekend Talent. Zij zijn sleutelfiguren binnen bepaalde groepen en wijken. Zo hebben zij actief geworven voor OT in Hoogvliet en Feijenoord bij de Vrouwenstudio en de Buurtstudio. In 2012 hebben verschillende vrouwenstudio’s de cursus gevolgd en waren zij hier enthousiast over. Dit hebben zij doorgespeeld naar de andere vrouwenstudio’s. Hier zijn samenwerkingsrelaties uit voort gekomen. Daarnaast zijn er twee werkrelaties voort gekomen uit het netwerk van Pluspunt bij Tori Oso en Korona di Sabiduria. Beide groepen hebben in het verleden een project van Pluspunt gevolgd, zoals Leeftijdsdiscriminatie, en zijn in 2013 gestart met OT. De ambassadeurs zijn breed ingezet naar aanleiding van de behoefte binnen een netwerk om tot een cursus te komen. Zij zijn zelf pareltjes in het vrijwilligerswerk die een groei in hun participatieproces meemaken en die zich verbonden voelen met Pluspunt en Ongekend Talent.
Evaluatie cursussen Vrouwenstudio Kaat Mossel 10 deelnemers De vrouwengroep heeft voor een groot deel een islamitische achtergrond en ze zijn afkomstig uit Marokko, Sri Lanka, Bosnië en Guinee Bisseau. Enkele vrouwen zijn deels afgekeurd of zitten in de ziektewet waardoor zij op dit moment niet aan het arbeidsproces deelnemen. Bij de eerste bijeenkomst hebben de trainers gevraagd wat zij graag willen bereiken. Er ontstond een levendige discussie rondom vertrouwen geven, vertrouwen krijgen, misbruik van vertrouwen, reputatieschade en handhaving van regels. Het verschil tussen feit – gevoel – mening is uitgelegd in relatie tot het creëren van samenwerkingsregels en conflicthantering. Er is duidelijk aangegeven dat in een brainstorm je eerst allerlei gedachten en meningen verwoord en daarna pas gaat selecteren en beoordelen. Het is de vrouwen duidelijk geworden waar je een brainstorm voor kan inzetten, waar de oriëntatie stopt en wanneer je je voorkeur uitspreekt en aarzelingen rondom ingebrachte items bespreekt. Tijdens de tweede bijeenkomst zijn er samenwerkingsregels afgesproken aan de hand van de discussie tijdens de eerste bijeenkomst. Het nakomen van de afspraken is nu een gemeenschappelijke verantwoording, waarbij men ook elkaar daar op moet aanspreken. Het project is daarna verder vormgegeven door het onderwerp vertrouwen. De trainers hebben met de vrouwen besproken wat voor soorten vertrouwen er zijn en hoe je je grenzen qua vertrouwen aan kunt geven. De laatste bijeenkomst is vorm gegeven door het bespreken van communicatiestijlen: omgaan met verschillen en conflicthantering. Ongeacht de gesprekken over communicatie zijn de trainers er aan toe gekomen om via een mindmap met de vrouwen een plan te maken. De plannen zijn: werkplaats oprichten voor kinderen met een handicap, een catering bedrijf opzetten, autorijles volgen en de Nederlandse taal beter leren beheersen. Bij de terugkomdag is naar voren gekomen dat de problemen in de groep nu zelf worden opgelost. Daarnaast experimenteert de groep met de samenwerkingsregels en is het zelfbesef van de eigen verantwoordelijkheid toegenomen. Er is meer differentiatie in de emotiehantering, waarbij een onderscheid gemaakt wordt tussen praktisch en emotioneel.
9
Tori Oso 9 deelnemers De oefening ‘Zelfportret’ heeft er voor gezorgd dat de Surinaamse vrouwen, van Tori Oso, bewust hebben nagedacht over hun verleden, wat zij voelen en graag horen. Tijdens de tweede bijeenkomst is het kwaliteitenspel uitgevoerd waarbij de kwaliteiten van de vrouwen in beeld is gebracht. Hierbij werd er ook stil gestaan wat de groep vindt wat voor kwaliteiten diegene bezit. Tijdens OT bij Tori Oso is er ook besproken wat de Surinaamse vrouwen graag zouden willen veranderen en ontwikkelen. Hieruit is naar voren gekomen dat de vrouwen hun huis willen opruimen, met lappenstof in huis kleding maken en grenzen willen stellen door nee leren te zeggen en om te gaan met de sociale druk van familie om cadeaus te geven. Bij het uitspreken van de wensen van de vrouwen blijkt dat een situatie beschrijving voor de vrouwen lastig is en wanneer de trainers doorvragen schermen de Surinaamse vrouwen zich af. Een reden hiervoor is dat omgangsvormen belangrijker zijn voor de vrouwen dan het uiten van een eigen mening en nee durven te zeggen. De vrouwen hebben in die zin angst voor conflicten en gezichtsverlies. Bij de laatste bijeenkomst kwam de vraag vanuit de Surinaamse groep of zij informatie konden krijgen over andere cursussen vanuit Pluspunt. Naar het project ‘Deel je leven’ is veel interesse getoond. Bij de vrouwen kwamen veel herinneringen op zoals status en blanke mensen. Naar aanleiding hiervan is er een informatiebijeenkomst geweest op 3 juni 2013 over het schrijven van levensverhalen. Bij de terugkomdag is naar voren gekomen dat drie vrouwen zich hebben opgegeven voor het maken van een levensboek. Daarnaast is een vrouw druk bezig geweest met het opruimen van haar huis. Dit was een actieplan van haarzelf. Een andere vrouw is aan de slag gegaan met de lappenstof die zij in bezit heeft. Met de lappenstof heeft zij kleding voor haarzelf, kinderen en kleinkinderen gemaakt. Tenslotte heeft een vrouw ook een cursus ‘spreken in het openbaar’ gevolgd. Aan het ordenen van de informatie uit de cursus heeft ze veel gehad. Buurtstudio De Regenboog 13 deelnemers De groep bestaat uit vrouwen afkomstig uit: de Nederlandse Antillen, Suriname, Nederland, Marokko, Somalië en Turkije. De vrouwen zijn verschillend, maar werken gezamenlijk in een open cultuur aan iets moois: een studio voor alle vrouwen uit de omgeving. In de eerste bijeenkomst is er gekeken naar de dromen van de vrouwen. Naar voren is gekomen dat vrouwen dromen van een eigen kledingzaak, een opleiding kraamzorg, mensen helpen, dieren verzorgen, zangeres worden, stand-up komediant worden en zelfverzekerder worden. Tijdens de tweede bijeenkomst hebben de vrouwen stil gestaan bij hun kwaliteiten. De kwaliteiten zijn tevens ook verduidelijkt met feedback vanuit de groep. Ongekend Talent heeft naast het ontdekken van de talenten ook iets betekend voor het groepsproces. Er is naar voren gekomen dat er extra aandacht aan de communicatievaardigheden moet worden 10
geschonken. De trainers hebben de vrouwen kennis leren maken met het geven van feedback, luisteren, samenvatten en doorvragen. Als plan hebben de vrouwen gezamenlijk bedacht om een zomeractiviteit te organiseren en op de woensdagmiddag activiteiten organiseren voor kinderen. Met behulp van de trainers is hiervoor een mindmap gemaakt. Tijdens de laatste bijeenkomst kreeg de studio ook bezoek van sociaal werkers binnen Hoogvliet. De sociaal werkers ondersteunen de vrouwen bij de aanvraag van een zomeractiviteit. Bij de terugkomdag werd duidelijk dat het plan om een zomeractiviteit te organiseren niet uitgevoerd is vanwege verschillende belemmeringen. De gastvrouw wil niet dat de buurtstudio beschikbaar wordt gesteld voor wijkactiviteiten, hoewel de gemeente geld als ondersteuning toegezegd had. Naar voren is gekomen dat de huidige interne verhoudingen niet de vrijwilligers ondersteunen bij activiteiten die door hun zelf worden geïnitieerd en uitgevoerd worden. Een kleine groep vrijwilligers van de buurtstudio nemen de verantwoordelijkheid over van de gastvrouw om problemen op organisatorisch vlak op te vangen die o.a. voortkomen uit onvoldoende afstemming en communicatie met de vrijwilligers en gebrek aan vaardigheden. De trainers zijn hier dieper op ingegaan door te kijken waar de vrijwilligers wel invloed op uit kunnen oefenen en hebben dit geconcretiseerd naar de activiteiten voor de volgende periode. De Nieuwe Plantage 14 deelnemers De groep van de Nieuwe Plantage bestaat voornamelijk uit Portugeessprekende vrouwen afkomstig uit Portugal en Kaapverdië. In de eerste bijeenkomst zijn er, na de kennismaking, samenwerkingsregels opgesteld. Dit onderdeel heeft de nodige emoties en onbegrip naar boven gehaald, die al lang tussen sommige Portugese en Kaapverdiaanse vrouwen leefde. De oefening ‘Zelfportret’ is in de tweede bijeenkomst behandeld. Bij het zelfportret hebben de vrouwen een beschrijving gegeven van wat zij graag zien, horen, denken en graag over praten. De vrouwen denken vaak na over de gezondheid van zichzelf, kinderen en kleinkinderen. Ook het kwaliteitenspel is aan bod gekomen. Het spel heeft de vrouwen meer bewust gemaakt van hun eigen kunnen. Zij hebben feedback gegeven en ontvangen over de kwaliteiten van elkaar. Hiermee konden de vrouwen nagaan of het beeld dat zij van zichzelf hebben past bij het beeld dat anderen van hen hebben. Door het behandelen van de oefening ‘Gedachteboom’ heeft iedereen nagedacht over wat voor activiteit zij met de groep zouden willen doen. Hieruit zijn verschillende plannen gekomen: bezoek aan Kinderdijk, Euromast, boottocht, museum van Esscher, dierentuin en samen een weekend weg in een mooie omgeving waar er meer tijd is om hun geschiedenis te vertellen aan elkaar. De trainers hebben bewust aan iedere vrouw gevraagd of zij een eigen gedachteboom wilde maken, waaruit een eigen activiteit moet voort komen. Dit omdat de contactpersoon van de groep heeft geconstateerd dat het telkens dezelfde senioren zijn die met ideeën komen. Het plan is 11
dat de vrouwen gezamenlijk uitjes plannen waaronder bezoek aan een museum. Naast de uitstapjes willen de vrouwen een eigen projectplan schrijven met als thema bevordering participatie en emancipatie van Portugees sprekende senioren in Rotterdam. De contactpersoon van de vrouwengroep is momenteel, samen met de trainers, bezig met het schrijven van een projectplan. Bij de terugkomdag is naar voren gekomen dat zij nog geen boottocht hebben gemaakt in verband met het slechte weer en de kou. Dit plan hebben zij verzet naar volgend jaar. Intussen hebben de senioren wel een groepswandeling gemaakt. Hierbij hebben zij verschillende monumenten en musea bezocht. Ook hebben twee dames een dansworkshop gevolgd. Zij wachten nu op antwoord van de dansdocent om een keer op dinsdag les te geven, zodat de andere dames van de groep ook een dansworkshop kunnen volgen. Voor komend jaar willen de senioren ook graag een naaicursus volgen. Hier gaan zij zelf onderzoek naar doen. Wel hebben de trainers de senioren verwezen naar het project Seniorenateliers van Pluspunt. De contactpersoon van de groep heeft informatie over de Seniorenateliers ontvangen. Tijdens de terugkomdag was het mooi om te zien hoe één van de dames een andere dame ondersteunde in de lift door te zeggen ‘Ik ben samen met jou, wees maar niet bang’ en hield haar handen vast. Workshop Swedoro 23 deelnemers Stichting Welzijn Doven Rotterdam heeft in september een workshop Ongekend Talent gevolgd. De vraag voor een workshop kwam vanuit de groep zelf. Tijdens de workshop waren er 42 bezoekers waarvan 23 senioren actief hebben meegedaan. De reden hiervan is dat het niveau voor sommige doven te hoog was. De doelgroep bestond uit doven senioren en een gebarentolk. Tijdens de workshop hebben de senioren onderzocht wat hun voornamen betekenen, nagedacht over hun interesses en passies. Doordat het een grote groep senioren was, hebben de trainers het kwaliteitenspel aangepast. De trainers hebben verschillende setjes kwaliteiten op papier laten afdrukken. Op die manier kon het kwaliteitenspel door meerdere verschillende kleine groepjes gespeeld worden. In de pauze zijn er groepjes gecreëerd. Op dat moment wilde een aantal senioren stoppen met de workshop, maar toen zij zagen dat er bij elk groepje een stapeltje kaartjes met kwaliteiten erop werd neergelegd, krabbelde zij snel terug en wilden weer actief meedoen. Het kwaliteitenspel is gezamenlijk besproken. De doven werden erg enthousiast en wilde graag aan het publiek zijn/haar kwaliteiten vertellen. Hoewel het niveau van de doelgroep erg laag was, was het een hele ervaring voor de trainers om met de doelgroep doven aan de slag te gaan. Voor in de toekomst wordt er momenteel gekeken of er een aangepaste cursus Ongekend Talent gegeven kan worden. Een verhalenverteller en tolk zouden op een eenvoudige, laag drempelige manier ingezet kunnen worden als lesmateriaal. Voor deze doelgroep is het namelijk ook van groot belang dat zij worden uitgedaagd om mee te doen in de samenleving. Workshop Oranjehof 23 deelnemers Op 15 oktober hebben de buurtbewoners van Lombardijen een workshop Ongekend Talent gevolgd in de Oranjehof. 23 vrouwen hebben stil gestaan bij hun verleden. Wat wilde ik vroeger worden? De senioren wilden vroeger graag werken om zelfstandig te worden. Eenmaal getrouwd mocht dit niet meer en werd er verwacht van de vrouwen dat zij de kinderen opvoedde en het huishouden deden. Ook zijn de kwaliteiten aan bod gekomen door middel van het kwaliteitenspel. Hoewel een 12
mevrouw goed is in luisteren, heeft ze ontdekt dat dit ook tegen haar kan werken. Wanneer mevrouw wil dat er naar haar geluisterd wordt, gebeurd dit niet altijd. Op dat moment hebben de senioren feedback gegeven aan elkaar. Doordat de senioren elkaar goed kennen, konden zij ook iets over elkaars kwaliteiten vertellen, zo breidt een senior dekentjes voor kinderen in Afrika. Korona di Sabiduria 14 senioren De Caribische senioren ‘Korona di Sabiduria’ hebben het uitgebreid over de oefening ‘Zelfportret’ gehad. Door ieders zelfportret uitgebreid te bespreken, werden de senioren zich bewust van hun sterkte kanten, belevingswereld, kwaliteiten en interesses. Zo ontdekte men gezamenlijke interesses die ze ook samen kunnen vormgeven. Ook de collage hebben de senioren creatief uitgevoerd en werden met trots vertoond. Op de collage stond ieders interesses, wensen en kwaliteiten. De senioren zijn door de cursus zich ook bewust geworden dat je elkaar positief kunt stimuleren en ondersteunen in het ondernemen van activiteiten. Tijdens de laatste bijeenkomst is ingegaan op het maken van een actieplan. De actieplannen bestaan uit een doorstart maken van een eigen bedrijf als schoonheidsspecialiste. Deelneemster is door de trainers gewezen op de opendag van de Kamer van Koophandel. Andere cursisten willen Nederlandse taallessen volgen, zij zijn op de hoogte gebracht van het Gilde. Met elkaar is afgesproken dat de gastvrouw van de groep de actieplannen gaat stimuleren, ondersteunen en faciliteren, alsook het gezamenlijk actieplan om een naaicursus te volgen. De gastvrouw heeft zelf met behulp van de cursus OT een culturele dag georganiseerd. Hiervoor heeft zij verschillende talenten van de senioren ingezet als een planning maken, een draaiboek opstellen en zingen. De trainers hebben de gastvrouw het belang van een sociale kaart toegelicht, waarmee zij niet bekend was. Bij de terugkomdag kwam naar voren dat een deelneemster naar de KvK is geweest en een training heeft gevolgd over het opzetten van een bedrijf. Zij is ook op een beurs gaan staan met een eigen kraampje om op die manier klanten te werven. Het gezamenlijke actieplan, een naaicursus volgen, is nog niet gestart. De gastvrouw heeft extra taken gekregen en het erg druk. Binnen Laurens vinden er veranderingen plaats, wat gevolgen heeft voor het inloopproject Korona di Sabiduria. De gastvrouw heeft daarom de trainers gevraagd of zij nog een keer willen langskomen voor ondersteuning en begeleiding. 13
Evaluatieformulieren Uit de evaluatieformulieren is naar voren gekomen dat: door de cursus heb ik geleerd hoe ik met mijn emoties moet omgaan; er zat veel diepgang in de persoonlijke gesprekken; het horen van levensverhalen van anderen heb ik veel aan gehad; ik heb door de cursus leren plannen; door de cursus ben ik meer zelfverzekerder en kijk ik anders naar mezelf; ik heb geleerd dat ieder mens ongekende talenten heeft; door de cursus ben ik er van bewust dat ik gemotiveerd moet zijn als ik iets wil bereiken; ik vond het prettig om bezig te zijn in een groep. Hierdoor zijn verschillende ervaringen naar boven gekomen en zijn er gedachtes uitgewisseld. Op die manier heb ik anderen ook beter leren kennen; ik heb geleerd om naar het verhaal van een ander te luisteren; ik vind de cursus nuttig voor een groep die als groepsproces zich kan ontwikkelen je van je talent een beroep kunt maken samenwerken is erg fijn; ik heb geleerd hoe ik feedback moet geven; ik heb ontdekt waar ik goed in ben; de cursus zou ik aan anderen aanraden omdat je door de cursus je talent ontdekt en op die manier een baan kan zoeken; zoek je talent, blijf niet stil zitten; ik heb geleerd welke stappen ik moet nemen als je iets wil bereiken; het was een leerzame en gezellige cursus; door de cursus sta ik open voor nieuwe cursussen; ik heb geleerd een planning te maken voor een willekeurig programma; de cursus zou ik aan anderen aanraden omdat zij hier hun voordeel mee doen; ik heb geleerd om samen te werken; door de cursus heb ik mezelf leren kennen; door de cursus kan ik mijn talenten goed onder woorden brengen; de trainers hebben het uitstekend gedaan omdat ze alles uitgebreid uitgelegd hebben; door de cursus ga ik nu een cursus naaien en haken volgen.
14
