26-03-14
Utrecht University
Wat is One Health precies?!
One Health in de praktijk
Utrecht 25 maart 2014 !
dr. ing. Paul A.M. Overgaauw Dipl. ACVM! dierenarts-microbioloog en parasitoloog! Lector Diergezondheid HAS Hogeschool Den Bosch!
!
Dit is One Health!......!
Bent u bekend met de term one health?
One Health!
1. Relatie mens-dier
!
One Health 1. relatie mens-dier & leefomgeving 2. overeenkomstige infecties (zoönosen) 3. overeenkomstige behandelingen en medicijnen
1
26-03-14
Positieve rol huisdieren !
Positieve rol huisdieren !
fysieke en psychische gezondheid !
fysieke en psychische gezondheid !
- reductie stress (bloeddruk, hartaandoeningen)
- minder ziekteverzuim
- beweging eigenaar
- minder huisartsbezoek
- hulphonden
- ontwikkeling van kinderen
- grotere overlevingskans na hartaanval
- socialisatie eenzame ouderen
Therapy dog to calm young patients Dr. Paul Weiss, pediatric dentist, Williamsville N.Y
Dyno, the dog therapist, after heart surgery (Minneapolis Heart Institute)
Antropomorfisme!
Positieve rol huisdieren !
(toekennen menselijke eigenschappen aan dieren)!
ontwikkeling kinderen !
- 92% bezitters praat met zijn huisdier (vrouwen sign. >> man)
- behandeling van autistische kinderen - betere zelfwaardering (m.n. vroege puberteit) - grotere sociale vaardigheden, empatischer - betere emotionele en cognitieve vaardigheden - stimuleren spraakontwikkeling en verbale vaardigheden
9
Huisdier is geen mens !
Huisdieren en hygiëne!
Antropomorfisme!
• • • •
11
Huisdieren in slaapkamer: Huisdieren in bed: Huisdieren die in gezicht likken: Kat op het aanrecht:
Hond
Kat
61% 18% 50% ---
63% 30% 55% 45%
12
2
26-03-14
Huisdieren in slaapkamer!
BARF
ʻNatuurlijkʼ voeren als wolf / leeuw!
13
Gezicht laten likken door huisdieren
Laten likken door huisdieren!
Hoe schoon is de bek van hond en kat?!
Hondentong gezond???..! 18
3
26-03-14
En bij landbouwhuisdieren?!
Hoe nauw zijn contacten met landbouwhuisdieren?! • Agritoerisme • Lammetjes knuffelen • Boerengolf
20
Agritoerisme: fecaal contact is fun! !
Relatie mensdier & dierenarts!
En als zij hemorragische enteritis krijgen?
2. Overeenkomstige infecties: zoönosen Infectieziekten die onder natuurlijke omstandigheden worden overgebracht van gewervelde dieren à mens
Emerging zoönosen ! - 39 nieuwe infectieziekten bij de mens sinds 1970* - 75% afkomstig van dieren - Laatste 5 jaar meer dan 1100 epidemieën wereldwijd*
* WHO Annual World Health Report 2007
4
26-03-14
Emerging zoönosen • Aviaire influenza • West Nile virus • Severe Acute Respiratory Syndrome (SARS) • Middle East Respiratory Syndrome (MERS)
2010"
• Monkeypox • BSE (gekke koeienziekte) • Hamburgerziekte of uremisch syndroom (E. coli O157) • Kattenkrabziekte • Tekenencefalitis • Ebola • Marburg Disease • Equine morbillivirus (Australië) • Rabiës
Transmissieroutes! dier
-
mens
dier
-
vector
-
mens
dier
-
omgeving
-
mens
à indirect
dier
-
voedsel
-
mens
à voedsel of alimentair
Verminderde immuniteit (YOPIʼs)!
à direct à vector-borne
• Young • Old • Pregnant • Immunesuppressed
Bof epidemie Nederlandse studenten!
Concentraties van YOPIʼs vindt u in:! – kinderboerderijen – zorgboerderijen – crèches / kinderopvangcentra – bejaardeninstellingen – 50% van de bevolking..…
5
26-03-14
Belangrijkste zoönosen
gezelschapsdieren!
Belangrijkste zoönosen
exotische dieren (vogels, reptielen)!
Gebaseerd op multi-criteria analyse & in termen van infectierisico en/of gezondheidsrisico:
Gebaseerd op multi-criteria analyse & in termen van infectierisico en/of gezondheidsrisico:
- toxoplasmose - bijtwonden - kattenkrabziekte (Bartonella henselae) - Toxocara canis, T. cati, Echinococcus multilocularis - Giardia intestinalis - dermatofytose
- salmonellose - psittacose (Chlamydophila psittaci) - dermatofytose
* B.R. Berends, 2008
Gezicht likken door huisdieren o.a:!
Belangrijkste zoönosen
landbouwhuisdieren!
• Duidelijke aanwijzingen dat dieren een bron zijn van maaginfecties met niet-H. pylori Helicobacter (NHPH) species bij de mens1.
Gebaseerd op multi-criteria analyse & in termen van infectierisico en/of gezondheidsrisico:
• Parinaud’s oculoglandulair syndroom (B. henselae) Na directe inoculatie (likken) of het wrijven in de ogen na contact met een kat2 Overdracht van parodontale pathogenen van de kat naar de eigenaar3
•
- campylobacteriose - E. coli VTEC - Q-koorts (Coxiella burnetii) - salmonellose - Chlamydia abortus
1
Haesebrouck et al. Clin Microbiol Rev. 2009,
Escarmelle et al. J Fr Ophtalmol. 2004,
3
Booij-Vrieling et al. Vet Microbiol 2010
Zoönotische pathogenen
bij hond en kat!
Wonden laten likken door huisdieren! •
• Vrouw, 73 jaar, 3 maanden na knie-operatie (gewrichtvervanging)
2
In 55% van de Nederlandse huishoudens is een huisdier aanwezig*
•
Totaal ca. 1.5 miljoen honden en 2.8 miljoen katten
•
Nauwe fysieke contacten en te weinig hygiëne kunnen risicofactoren zijn voor overdracht van zoönosen
•
Zijn er potentiële zoonötische infecties aanwezig bij gezonde huiskatten? Welke prevalentie? Risicofactoren?
• Abces met 20 ml pus • Wondinfectie (P. multocida) door het laten likken van de wond door haar hond
6
26-03-14
Bijtwonden
Prevalenties NL!
• In Nederland: > 50.000/jr medische zorg
Pathogeen
Prevalentie kat %
Prevalentie hond %
Giardia
13.6
(3/22)
15.2
(14/92)
Cryptosporidium
4.6
(1/22)
8.7
(8/92)
Toxocara vacht
3.4
(2/59)
12.3 (18/148)
Toxocara feces
4.6
(1/22)
4.4
(4/92)
Salmonella
0
1.3
(2/152)
Campylobacter
0
0
MRSA
0
0
• Vooral kinderen(gezicht en nek) • Verschillende pathogenen
(P. multocida, C. canimorsus, staphylococci,
streptococci, enterobacteria, Pseudomonas)
Overgaauw et al, Vet Parasitol, 2009
Werkgerelateerde verwondingen
3. Overeenkomsten behandelingen en medicijnen!
Vets have an 9 times higher risk for scratches, bites and kicks from their patients than the medical profession*
*Nienhaus
et al. Int. Arch Occup Environm Health 2005
Antibiotica: therapie & resistentie
Wereldmarkt diergeneesmiddelen ! (2012: ca. 20 miljard $)
Parasiticides (28%) Biologicals (25% Anti-infectives (15% Feed additives (12%)* Other (20%)
* o.a. schimmelremmers, toxinebinders, immuunstimulanten, enzymen, antioxidanten, oliën, vetzuren, probiotica, prebiotica
7
26-03-14
Gebruik a.b. veehouderij NL relatief hoog
ESVAC rapportage 2010
!
Omvang en verdeling van het gebruik a.b. bij dieren in Nederland
Antibiotic use in mg/PCU* in 19 EU Member States 300 Others
• Verdeling antibioticumgebruik over de ‘grote sectoren’ (2010, LEI).
Pleuromutilins
250
Polymyxins Aminoglycosides
200
Other quinolones Fluoroquinolones
150
Lincosamides Macrolides
100
Trimethoprim
rundvee vleeskalveren varkens (vlees- en zeugen) vleeskuikens totaal
aantal dieren 1.686.000 928.000 7.131.000 44.748.000
ton 29,9 164,0 174,7 42,7
percentage 7,3% 39,9% 42,5% 10,4%
411,4
Sulfonamides 50
3/4 gen cefalosporins 1/2 gen cefalosporins
0 H un
ga ry Sp Be ain lg iu Po m r N et tug he al rla nd C ze Fr s ch an c U nit Rep e ed u Kin blic gd o Es m to n Au ia st ria Ire la n D en d m Lit ark hu a Slo nia ve nia La tv Fin ia la Sw nd ed e N n or w a Ic y ela nd
Penicillins
• Deze vormen circa 95% van het totale veterinaire gebruik. Overige 5% bij ‘kleine sectoren’, gezelschapsdieren, paarden.
Amphenicols Tetracyclines
* Population Correction Unit; estimated kg live-weight of the populations of food producing animals
A.B beleid veterinair!
1e Jaarverslag SDA!
Doel beleid: ! Terugdringen antibioticumresistentie ! Terughoudend en zorgvuldig gebruik van antibiotica
• In 2012: a.b. gebruik bij dieren opnieuw substantieel gedaald. De
Maatregelen sector: ! Transparantie en benchmarking ! Stichting Autoriteit Diergeneesmiddelen ! Eén-op-één relatie dierenarts/veehouder ! Bedrijfsgezondheids- en bedrijfsbehandelplan
gem. reductiedoelstelling van 50% voor 2013 is al in 2012 gerealiseerd (70% in 2015).
• Het gebruik bij landbouwhuisdieren
Overheid stelt doelen: ! Reductiepercentages 20%, 50% en 70% t.o.v 2009 ! Voor specifiek beleid advies Gezondheidsraad gevraagd
van voor de mens kritische a.b. is sterk afgenomen
Ook gezelschapsdieren….! Eigenaren en hun huisdieren kunnen MRSA krijgen….
(maar wie krijgt het van wie….)
8
26-03-14
Nieuws (Boerderij)
Coutinho: resistentie vooral humaan probleem ALGEMEEN - ANTIBIOTICA - 9
apr 2013
Bilthoven - De belangrijkste reden voor antibioticaresistentie ligt nog steeds in de humane geneeskunde, zegt Roel Coutinho, directeur van het Centrum Infectieziektebestrijding van het RIVM.
Coutinho neemt volgende maand afscheid als directeur van het CIB. In een interview met het eigen magazine van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu constateert hij dat ten onrechte wel eens wordt gedacht dat alleen de intensieve veehouderij schuldig is aan de resistentie. "De veehouderij is eigenlijk een onnodige bron, daarom is het zo belangrijk om daar iets aan te doen", aldus Coutinho. "Maar het zo min mogelijk voorschrijven van antibiotica in de humane geneeskunde is nog steeds de beste manier. Antibiotica gebruiken is automatisch de resistentie vergroten." door Jan Braakman
Gezondheid en welzijn mens
One Health! Diergezondheid
Milieugezondheid
Humane gezondheids zorg
Dier gezondheids zorg
Veterinaire volksgezondheid
Volksgezondheid
Praktiserende artsen
GGD LCI
Praktiserende dierenartsen
-Officiële dierenarts (VWA) -Consultant -Gemeentelijke dierenarts
Gezondheidsbescherming mens
Dank voor uw aandacht!
!
9
