ONDERZOEKSVERSLAG. Rapportage van de toetsing van. HBO Office management LOI Hogeschool. CROHO-registratie: aan het NVAO Accreditatiekader

LOI © Certiked

ONDERZOEKSVERSLAG Rapportage van de toetsing van

HBO Office management LOI Hogeschool CROHO-registratie: 34046 aan het NVAO Accreditatiekader De visitatie vond plaats op 11 december 2003 en 1 juni 2005

Inhoud van het verslag Identificatie ...............................................................................................................................................2 Managementsamenvatting.........................................................................................................................3 Bevindingen ..............................................................................................................................................4 Bijlage 1: Samenstelling visitatieteam....................................................................................................26 Bijlage 2: Programma..............................................................................................................................27 Bijlage 3: Domeinspecifiek referentiekader ...........................................................................................29 Bijlage 4: Documenten............................................................................................................................30 Bijlage 5: Onafhankelijkheidsverklaringen.............................................................................................31

De verantwoordelijke teamleider: ir. R.S. Kloosterman namens deze,

C.F.M. van Strien Certiked 27 juni 2005

Pagina 1 van 31 LOI Office Managment dv 0506.doc

LOI © Certiked

Identificatie LOI Hogeschool Postbus 4200, 2350 CA Leiderdorp Leidsedreef 2, 2352 BA Leiderdorp Telefoon 071 54 51 258 Website: www.loihogeschool.nl Voor kwaliteit verantwoordelijke bestuurder: mr. M.J. Kuipers Kwaliteitscoördinator: T.F. Steffens

Scope en doel De visitatie heeft betrekking op: • LOI Hogeschool • HBO opleiding Office management • Deeltijd • Locatie Leiderdorp (afstandsonderwijs). Het doel van het onderzoek is te beoordelen in welke mate de opleiding door het NVAO Beoordelingskader, daterende uit februari 2003 adequaat wordt afgedekt.

Teamsamenstelling Teamleider: ir. R.S. Kloosterman Extern deskundige: P.G.M. Valk Secretaris: drs. W.J.J.C. Vercouteren Student: mevrouw A.E. Stapel

Werkwijze De opleiding heeft een zelfevaluatie opgesteld ten aanzien van de gevisiteerde opleiding. Deze zelfevaluatie alsmede de bijlagen daarbij bleek een goede basis voor de visitatie. De visitatiedag heeft plaatsgevonden op 1 juni 2005. In de aanloop naar de visitatie is er viermaal een bijeenkomst geweest tussen leden van het visitatieteam en vertegenwoordigers van de Hogeschool. Deze bijeenkomsten hadden alle het karakter van kennismaking, voorlichting en planning.


LOI © Certiked

Managementsamenvatting Op 11 december 2003 en 1 juni 2005 heeft een visitatieteam van Certiked een visitatie uitgevoerd bij de opleiding HBO Office management van de LOI Hogeschool. De doelstelling van de visitatie was een toetsing uit te voeren van de kwaliteit van de opleiding, gerelateerd aan het NVAO Beoordelingskader. De LOI Hogeschool is een hogeschool, die opleidingen verzorgt op verschillend gebied, zoals economie, informatica, marketing & sales en management. Daarnaast biedt de LOI Hogeschool ook post-HBO opleidingen aan. Er studeren in totaal ruim 20.000 studenten aan de LOI Hogeschool, die daarmee tot de grote hogescholen in Nederland behoort. De LOI Hogeschool verzorgt afstandsonderwijs. Dat wil zeggen dat de studenten onafhankelijk van plaats, tijd en studietempo de opleidingen kunnen volgen. Belangrijke pijlers van de LOI Hogeschool zijn de kwaliteit van de leerstof, de begeleiding van de studenten door de docent en innovatie van het onderwijs. De leerstof wordt samengesteld door inhoudsdeskundigen op het betreffende vakgebied, waarbij de Hogeschool veel aandacht besteedt aan de didactisering van de lesstof, juist met het oog op het afstandsonderwijs. De begeleiding van de studenten vindt plaats door de docent in de vorm van correctie van en commentaar op de ingezonden huiswerkopgaven van de student. De student heeft daarnaast de mogelijkheid additionele vragen aan de docent te stellen. De interactie tussen de student en de docent vindt plaats via de gewone post en in toenemende mate via de digitale leeromgeving van de Hogeschool. De innovatie van het onderwijs komt tot uiting in het hebben en ontwikkelen van de digitale leeromgeving, LOI Campus Pro. Deze leeromgeving biedt de student het overzicht over de opleiding, inzicht in de eigen vorderingen en mogelijkheden tot overleg met de docent en met medestudenten De opleiding HBO Office management is op 1 september 2000 begonnen. In 2002 is het programma licht aangepast. In oktober 2004 is het curriculum ingrijpender gewijzigd. Toen zijn de Training officemanagementvaardigheden toegevoegd en is de module Internationaal officemanagement vervangen door de module Interculturele communicatie. In april 2005 zijn aan het curriculum een mondelinge afstudeerzitting en een portfolio toegevoegd. De zelfevaluatie met de bijlagen die de opleiding heeft geschreven had een goed niveau en bood het visitatieteam voldoende basis om mede aan de hand daarvan de opleiding te beoordelen. Het visitatieteam van Certiked heeft vastgesteld, dat de onderwerpen van het NVAO beoordelingskader Doelstellingen, Programma, Inzet van personeel, Voorzieningen, Interne kwaliteitszorg en Resultaten alle voldoende zijn. Daarmee concludeert het visitatieteam van Certiked dat de opleiding HBO Office management van de LOI Hogeschool op het NVAO Beoordelingskader adequaat afdekt.


LOI © Certiked

Bevindingen Voor de NVAO-onderwerpen zijn hieronder de bevindingen van het visitatieteam weergegeven. Steeds zijn in de ‘blokken’ de NVAO-criteria aangegeven die bij betreffend onderwerp en facetten horen, is een beschrijving gegeven van de bevindingen en wordt vervolgens een beoordeling ten aanzien van betreffend facet gegeven.


LOI © Certiked

Onderwerp: Doelstellingen opleiding Domeinspecifieke eisen: de eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein. Het visitatieteam heeft de volgende bevindingen gedaan: •

•

•

•

•

•

De eindkwalificaties van de opleiding HBO Office management zijn neergelegd in het Beroepscompetentieprofiel Office management HBO. Dit profiel is in opdracht van de opleiding geschreven in 2004 door een adviesbureau op het gebied van officemanagement. Het Beroepscompetentieprofiel is opgesteld op basis van publicaties op dit gebied, te weten “Een functie met inhoud, de secretaressefunctie in kaart gebracht”, onder redactie van K. Meertens, Beroepscompetentieprofiel directiesecretaresse/management-assistente, door ECABO, maart 2004, Rapportage versterking beroepskolom MBO-HBO secretarieel uit januari 2004, Rapportages van marktverkenning secretarieel uit januari 2004, vaktijdschriften voor de officemanager, zoals Secretary Vision (nr. 1 van 2002 – nr. 4 van 2004 ), Management Support (januari 2003 – juli/augustus 2004), Office Rendement (maart 2002 – juni/juli 2004) en personeelsadvertenties. Vanuit deze bronnen zijn de ontwikkelingen in het beroepenveld geschetst en geanalyseerd, is van daaruit het beroepscompetentieprofiel aangegeven en zijn de verschillende, voor het beroep van officemanager noodzakelijk geachte competenties afgeleid. Het Beroepscompetentieprofiel is gevalideerd door de besturen van drie beroepsverenigingen voor secretaressen en officemanagers. Deze beroepsverenigingen zijn de Nederlandse Vereniging voor Directiesecretaressen (NVD), de European Management Assistants (EUMA) en de Vereniging Register Management Assistenten (VRMA). Deze verenigingen hebben het beroepsprofiel en de opleidingskwalificaties beoordeeld als zijnde in overeenstemming met de beroepspraktijk en aldus gevalideerd. De door hen naar voren gebrachte aanvullingen zijn in het door de opleiding in de eindkwalificaties verwerkt. Het Beroepscompentieprofiel Office management HBO kent vier clusters van competenties, zijnde Vakmatig-methodische competenties, Bestuurlijk-organisatorische en strategische competenties, Sociaal-communicatieve competenties en Ontwikkelingscompetenties. De Vakmatig-methodische competenties omvatten planningen en begrotingen maken, opzetten van administratie, systemen voor archivering en postbehandeling opzetten, bedrijfscorrespondentie voeren in het Nederlands en het Engels en adviseren over kantoorautomatisering en arbeidsomstandigheden. De Bestuurlijkorganisatorische en strategische competenties zijn meedenken over beleidszaken in het bedrijf op het gebied van marketing en communicatie, het secretariaat opzetten, procedures en richtlijnen voor het werk op het secretariaat ontwikkelen, het eigen werk en dat van anderen plannen en vergaderingen voorbereiden, organiseren en notuleren. De Sociaal-communicatieve competenties hebben betrekking op communiceren met interne en externe klanten, omgaan met directe opdrachtgevers en leidinggevenden, personeelsmanagement voeren voor het secretariaat en leiding geven aan de medewerkers van het secretariaat. De Ontwikkelingscompetenties zijn het bijhouden van ontwikkelingen in het vak en de vakkennis, maatschappelijke ontwikkelingen bijhouden en het eigen functioneren verbeteren. De opleiding heeft het Beroepscompetentieprofiel Office management HBO als de eindkwalificaties van de opleiding HBO Office management genomen.


LOI © Certiked

Beoordeling door het Certiked visitatieteam: Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de eindkwalificaties van de opleiding als zijnde goed. Het visitatieteam heeft vastgesteld dat de eindkwalificaties ontleend zijn aan een domeinspecifiek kader, dat gebaseerd op relevante en maatgevende bronnen en dat gevalideerd is door vertegenwoordigers van het beroepenveld. De eigen inspanningen hebben geleid tot een zeer adequaat hanteerbaar competentieprofiel.

Niveau: de eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties. Het visitatieteam heeft de volgende bevindingen gedaan: •

•

•

•

•

Het niveau van kennis en inzicht van de afgestudeerde komt tot uiting in de Vakmatig-methodische competenties, zoals kennis en inzicht ten aanzien van planningen en begrotingen, administraties, archivering, postbehandeling, bedrijfscorrespondentie in Nederlands en Engels, automatisering en arbeidsomstandigheden. Kennis en inzicht komen ook naar voren in de Bestuurlijk-organisatorische en strategische competenties, zoals het meedenken over het beleid, organiseren van een secretariaat, planning van werkzaamheden en voorbereiden en organiseren van vergaderingen. In de Sociaalcommunicatieve competenties gaat het om het voeren van het personeelsmanagement van een secretariaat. De toepassing van kennis en inzicht komt in het profiel naar voren in het vermogen van de afgestudeerde om de hiervoor genoemde elementen van kennis en inzicht toe te passen. Elk van deze elementen dient de afgestudeerde ook in de praktijk te beheersen op een wijze dat de resultaten van deze inspanningen naar verwachting zijn. Daarnaast dient de afgestudeerde in de Bestuurlijkorganisatorische en strategische competenties een bijdrage te leveren aan het beleid inzake marketing en communicatie van de organisatie. De oordeelsvorming van de afgestudeerde blijkt in het profiel uit het feit dat de afgestudeerde in staat is in de Vakmatig-methodische competenties de juiste informatie af te leiden uit een veelheid daarvan en de activiteiten op een secretariaat te ordenen, in de Bestuurlijk-organisatorische en strategische competenties een secretariaat op te zetten en te organiseren, het werk te overzien op het secretariaat en daarin prioriteiten te stellen en daarnaast zich een oordeel te vormen over zaken van het beleid van de organisatie. De vaardigheden op het gebied van de communicatie van de afgestudeerde komen in het profiel met name naar voren in de Sociaal-communicatieve competenties waar de afgestudeerde in staat moet zijn effectief te communiceren met interne en externe klanten, omgaan met directe opdrachtgevers en leidinggevenden en leiding te geven aan de medewerkers. De leervaardigheden van de afgestudeerde blijken in het profiel in de Ontwikkelingscompetenties in de zin dat de afgestudeerde in staat dient te zijn door de vakkennis bij te houden, ontwikkelingen op het vakgebied en maatschappelijke ontwikkelingen te volgen en door middel van zelfreflectie het eigen functioneren te verbeteren.

Beoordeling door het Certiked visitatieteam: Het visitatieteam beoordeelt op grond van de bevindingen het HBO-bachelorniveau van de eindkwalificaties als voldoende. Het visitatieteam heeft daarbij overwogen dat de Dublin descriptoren van de HBO-bachelor op adequate wijze aan de orde komen in de eindkwalificaties van de opleiding.


LOI © Certiked

Oriëntatie HBO: de eindkwalificaties van de opleiding zijn mede ontleend aan de door of met het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties. Oriëntatie HBO: een HBO-bachelor heeft de kwalificaties voor het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of in een samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een HBO-opleiding vereist of dienstig is. Het visitatieteam heeft de volgende bevindingen gedaan: •

•

•

•

•

Het Beroepscompetentieprofiel Office management HBO is gebaseerd op een inventarisatie en analyse van ontwikkelingen in het beroep van officemanager. Dat is gebeurd door het bestuderen van bronnen die direct aan het beroepenveld zijn ontleend. Deze bronnen zijn alle van zeer recente datum. De meest actuele ontwikkelingen ten aanzien van het beroep van officemanager zijn ook in het beroepscompetentieprofiel beschreven. Het Beroepscompetentieprofiel is ook voorgelegd aan vertegenwoordigers van beroepsverenigingen van secretaressen en officemanagers. Deze hebben het beroepscompetentieprofiel bestudeerd en daarvan aangegeven dat het een adequate beschrijving van de beroepsvereisten van de officemanager is. De aanvullende opmerkingen van de beroepsverenigingen zijn in het profiel verwerkt. Het Beroepscompetentieprofiel staan een aantal functiebenamingen die voor de functie van de afgestudeerde worden gebruikt. Deze benamingen zijn onder andere directiesecretaresse, managementassistente, personal assistant en executive secretary. Omdat de functiebenamingen op zich niet zoveel zeggen over de zwaarte en het niveau van de functie, is een onderverdeling gemaakt in drieën. Als de functie wordt uitgeoefend op uitvoerend of faciliterend niveau is er sprake van een functie op MBO-niveau. De uitoefening van de functie op initiërend niveau geeft het HBO-niveau aan. Initiërend houdt in dat de afgestudeerde niet zozeer uitvoerend of faciliterend werkzaam is als wel in staat is op basis van zelfstandigheid processen te overzien, informatie te verwerken, nieuwe ontwikkelingen te plaatsen en in te voeren en problemen te herkennen en op te lossen. Dat vereist brede algemene vaardigheden. Binnen het initiërend niveau wordt onderscheid gemaakt tussen de leidinggevende en de adviserende secretaresse of officemanager. Leidinggevend betekent dat de afgestudeerde aan een secretariaat leiding geeft. De adviserende officemanager adviseert gevraagd en op eigen initiatief over alle secretariële aangelegenheden.

Beoordeling door het Certiked visitatieteam: Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de HBO-oriëntatie van de eindkwalificaties van de opleiding als voldoende. Het visitatieteam heeft vastgesteld dat de eindkwalificaties zijn ontleend aan het beroepenveld en dat zij zich richten op de beginnend beroepsbeoefenaar op HBO-bachelorniveau.

Beoordeling van het onderwerp ‘Doelstellingen opleiding’ Het visitatieteam beoordeelt op grond van bovenstaande bevindingen het onderwerp Doelstellingen opleiding als positief. De eindkwalificaties van de opleiding zijn gebaseerd op relevante en actuele bronnen en zijn gevalideerd door het beroepenveld. Ze weerspiegelen voldoende de algemene kwalificaties voor het HBO-bachelorniveau en ze sluiten aan bij de functies die op HBO-bachelorniveau worden uitgevoerd.


LOI © Certiked

Onderwerp: Programma Eisen HBO: kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline. Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. Het visitatieteam heeft de volgende bevindingen gedaan: •

•

•

•

•

•

•

De kennisontwikkeling van de studenten vindt plaats aan de hand van het lesmateriaal en de daarbij horende begeleiding. Dit lesmateriaal wordt ontwikkeld en onderhouden door de projectleiding van de opleiding op basis van signalen uit het netwerk van overlegorganen met andere opleidingen en ook met het beroepenveld, marktverkenners, vakdeskundigen, auteurs en docenten. Deze ISOgecertificeerde methodiek waarborgt dat het lesmateriaal afgestemd is op het beroepenveld en actueel is. In de opleiding zijn onder meer opgenomen de modulen Middle management (hoofdfase, 17 ECTS) en Personeelsmanagement (hoofdfase, 23 ECTS). Deze modulen bevinden zich op een adequaat niveau en sluiten aan bij de beroepspraktijk. Daarnaast zijn de modulen Officemanagement en automatisering (propedeuse, 10 ECTS) en Projectopzet en –aanpak (hoofdfase, 10 ECTS) relevant vanuit de beroepspraktijk gezien en ook passend voor het te bereiken niveau van de afgestudeerde. De Training officemanagementvaardigheden (hoofdfase, 1 ECTS) biedt de mogelijkheid om in twee trainingsdagen op de individuele student afgestemde competenties te oefenen. Daarnaast is in de hoofdfase plaats ingeruimd voor de module Inleiding communicatie (22 ECTS). Deze module is gericht op het verwerven van vaardigheden op het gebied van communicatie. De aansluiting van de opleiding op de beroepspraktijk blijkt mede uit het feit dat de afgestudeerden zich als aspirant-lid kunnen inschrijven in het Register Management Assistent van de Vereniging Register Management Assistenten. De afgestudeerde kan na drie jaar werkzaam te zijn geweest in de beroepspraktijk volwaardig lid worden en mag dan de titel Register Management Assistent (RMA) voeren. De opleiding werkt mee aan een projectgroep van ECABO, het Kenniscentrum Beroepsonderwijs Bedrijfsleven voor de administratieve beroepen om te komen tot doorlopende leerlijnen MBO-HBO voor het beroep van secretaresse. In deze projectgroep participeren Regionale OpleidingsCentra, het bedrijfsleven, beroepsverenigingen en de Christelijke Hogeschool Nederland. Het programma van de opleiding wordt mede afgestemd op deze projectgroep. Alle auteurs van lesmateriaal en docenten zijn extern. Bijna allen zijn werkzaam op hun vakgebied naast hun docent- of auteurschap bij de opleiding. De docenten en auteurs leveren regelmatig commentaar op de actualiteit van de opleiding en de relatie tussen opleiding en beroepspraktijk. Bij het lesmateriaal dat de auteur schrijft, is de praktijkgerichtheid een toetsingscriterium. Dat criterium komt onder meer tot uitdrukking in de mate waarin en de wijze waarop casussen zijn beschreven. Het lesmateriaal wordt door een beoordelaar gecontroleerd op de theoretische en praktische vakinhoud en actualiteit. De opleiding werkt met vakdeskundigen en marktverkenners. Deze externe medewerkers nemen ontwikkelingen op het vakgebied waar en beoordelen deze ontwikkelingen. Ze kijken naar de actualiteit van de opleiding, ontwikkelingen in het beroepenveld en de aansluiting bij de


LOI © Certiked

•

beroepspraktijk. Ze brengen hun bevindingen ter kennis van de opleiding. Deze besluit in voorkomende gevallen tot aanpassing van de opleiding. Het internationale aspect van de opleiding komt tot uitdrukking in de inhoud van de modulen Interculturele communicatie (hoofdfase, 5 ECTS), Engels (hoofdfase, 17 ECTS) en Effectieve bedrijfscorrespondentie Duits of Frans (hoofdfase, 10 ECTS). In de module Interculturele communicatie wordt gebruik gemaakt van het boek “Culturele waarden en communicatie in internationaal perspectief” uit 2002. Dit is een boek op het niveau van HBO-bachelor en sluit aan bij eisen vanuit de beroepspraktijk.

Beoordeling door het Certiked visitatieteam: Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de HBO-eisen als voldoende. Het visitatieteam heeft vastgesteld dat de inhoud van de modulen voldoende afgestemd zijn met relevante ontwikkelingen in het beroepenveld en dat de opleiding nadrukkelijk voeling houdt met de ontwikkelingen in het vakgebied.

Relatie tussen doelstellingen en inhoud programma: het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen De eindkwalificaties zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. De inhoud van het programma biedt de studenten de mogelijkheid om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. Het visitatieteam heeft de volgende bevindingen gedaan: •

•

•

De eindkwalificaties uit het Beroepscompetentieprofiel Office management HBO met betrekking tot de Vakmatig-methodische competenties zijn in het curriculum terug te vinden in de modulen Computervaardigheden (propedeuse, 6 ECTS), Inleiding Bedrijfseconomie (propedeuse, 11 ECTS), Inleiding Bedrijfsadministratie (propedeuse, 11 ECTS), Office management en automatisering (propedeuse, 10 ECTS), Information systems foundation, IT management foundation en Infrastructure management foundation (hoofdfase, samen 14 ECTS), Practicum spreadsheets en Practicum database (hoofdfase, samen 2 ECTS), Engels (hoofdfase, 17 ECTS) en Effectieve bedrijfscorrespondentie in Duits of Frans (hoofdfase, 10 ECTS). In deze modulen komen vaardigheden betreffende begroten, plannen, bedrijfsadministratie, automatisering en bedrijfscorrespondentie aan bod. De algemene modulen op het gebied van de automatisering zijn met 14 ECTS oververtegenwoordigd. Daar tegenover staat dat in het curriculum meer aandacht besteed kan worden aan onder meer de ‘ambachtelijke’ kennis en vaardigheden op secretarieel gebied, zoals notuleren, archivering en postbehandeling. De eindkwalificaties over de bestuurlijk-organisatorische en strategische competenties zijn in het programma vertegenwoordigd in de modulen Inleiding commerciële economie (propedeuse, 16 ECTS), Inleiding bedrijfseconomie (propedeuse, 11 ECTS), Middle management (hoofdfase, 17 ECTS) en Projectopzet en -aanpak (hoofdfase, 10 ECTS). De eindkwalificaties op het gebied van het boeken van reizen en het voorbereiden, organiseren en notuleren van vergaderingen kunnen prominenter in het programma opgenomen worden. De eindkwalificaties op het gebied van de Sociaal-communicatieve competenties zijn terug te vinden in de modulen Communicatie en maatschappelijke vorming (propedeuse, 6 ECTS), Personeelsmanagement (hoofdfase, 23 ECTS), Inleiding communicatie (hoofdfase, 22 ECTS) en Interculturele communicatie (hoofdfase, 5 ECTS) en Training officemanagementvaardigheden


LOI © Certiked

•

•

(hoofdfase, 1 ECTS). Het schrijven van de afstudeerscriptie en de mondelinge verdediging daarvan leveren ook een bijdrage aan het beheersen van deze competenties. De eindkwalificaties op het gebied van de Ontwikkelingscompetenties komen aan de orde in de modulen Algemene economie (hoofdfase, 9 ECTS) en Training officemanagementvaardigheden (hoofdfase, 1 ECTS). Het werken met een portfolio waarvan de student tweemaal per jaar verslag moet doen aan de begeleidende docent over de vorderingen en de zelfreflectie daarop en waarvan de student tijdens de mondelinge verdediging van de afstudeerscriptie ook een verantwoording moet geven en de aard van de studie afstandsonderwijs zelf dragen ook bij aan het beheersen van deze competenties. In het oude programma van voor oktober 2004 was de Training officemanagementvaardigheden niet aanwezig. Deze speelt wel een essentiële rol bij het verwerven van Sociaal-communicatieve competenties. Daarom is het expliciet toevoegen van deze training aan het oude programma een aanbeveling.

Beoordeling door het Certiked visitatieteam: Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de relatie tussen doelstellingen en programma als voldoende. Het visitatieteam heeft vastgesteld dat de eindkwalificaties in voldoende mate aan de orde komen in de onderdelen van het curriculum. De onderwerpen op het gebied van de algemene automatisering zijn oververtegenwoordigd; de operationele kennis en vaardigheden met betrekking tot onder andere reizen, vergaderingen, archivering en postbehandeling kan beter in de opleiding terugkomen. Deze verdeling binnen het curriculum ziet het visitatieteam als een aandachtspunt.

Samenhang programma: studenten volgen een inhoudelijk samenhangend studieprogramma. Het visitatieteam heeft de volgende bevindingen gedaan: •

•

•

•

Het programma is opgebouwd uit een propedeutische fase en een hoofdfase. De propedeuse heeft een breed oriënterend karakter. De modulen Inleiding bedrijfsadministratie (11 ECTS), Inleiding bedrijfseconomie (11 ECTS) en Inleiding commerciële economie (16 ECTS) bieden een beeld van de generieke elementen rond plannen, begroten en de van de officemanager verwachte advisering over de communicatie en de marketing vanuit de organisatie. De module Office management en automatisering (10 ECTS) biedt een inleidend en praktisch inzicht in het opzetten en managen van een secretariaat. Ook in de hoofdfase worden generieke bestanddelen van kennis en inzicht in verschillende modulen aangeboden. Dat zijn onder andere modulen, zoals Middle management (17 ECTS), Projectopzet en aanpak (10 ECTS), Personeelsmanagement (23 ECTS), Inleiding communicatie (22 ECTS) en Algemene economie (9 ECTS). Specifiek op het vakgebied van de officemanager toegespitste modulen zijn Engels (17 ECTS), Effectieve bedrijfscorrespondentie Duits of Frans (10 ECTS), Interculturele communicatie (5 ECTS) en Training Officemanagementvaardigheden (1 ECTS). De combinatie van meer algemeen georiënteerde modulen en toegespitste modulen levert een samenhangend beeld op van de kennis en de vaardigheden die van een officemanager worden verwacht. De algemene modulen leveren de lesstof die mede mogelijk maakt dat de specifiek op officemanagement gerichte modulen op het juiste niveau kunnen worden ingericht. In de hoofdfase is plaats ingeruimd voor de reflectie op de eigen ontwikkeling van de student en het beheersen van competenties op het gebied van officemanagement. Dat gebeurt onder andere in de


LOI © Certiked

•

•

modulen Training Officemanagementvaardigheden (1 ECTS) en door middel van het opbouwen en bijhouden van een portfolio. De afstudeeropdracht vraagt van de studenten een complexere behandeling en toepassing van de leerstof. In de afstudeeropdracht is sprake van een integratieve benadering van een onderwerp uit het vakgebied en onderzoek en toetsing van een door de student geformuleerde probleemstelling. De opleiding laat een geleidelijke opbouw van complexiteit zien van de propedeutische fase naar de hoofdfase, waarbij onderwerpen op verschillende niveaus aan de orde komen.

Beoordeling door het Certiked visitatieteam: Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de samenhang in het curriculum als zijnde voldoende. Het visitatieteam heeft vastgesteld dat de propedeuse een oriënterend beeld van de opleiding biedt. In de hoofdfase bestaat een voldoende samenhang tussen modulen. In het programma is sprake van een oplopende moeilijkheidsgraad. Dat komt mede tot uitdrukking in de afstudeerscriptie.

Studielast: het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen. Het visitatieteam heeft de volgende bevindingen gedaan: • •

• •

•

• •

In de Onderwijs- en Examenregeling van de opleiding zijn helder en concreet opgesomd de eindtermen van de modulen waaruit de opleiding bestaat. De termijn voor het inzenden van de correctie van inzendopgaven wordt bewaakt. De interne norm voor het inzenden is 2 tot 3 dagen per e-mail en 5 dagen per post. Deze norm worden overigens niet naar buiten gebracht. Er komen geen klachten binnen van studenten over de inzendtermijnen. Er is een termijn gesteld door de opleiding waarbinnen de examenuitslag bij de studenten moet zijn. Deze termijn is maximaal 3 maanden. Gewoonlijk gebeurt het sneller: om en nabij 6 weken. Studenten zijn in de gelegenheid om voorafgaande aan een hoofdstuk van een module een online assessment via Campus Pro te doorlopen. Als de uitslag van het assessment meer dan 85% goed is, krijgt de student het advies het hoofdstuk over te slaan. Dat is een verantwoorde manier om met de studielast van de studenten om te gaan. Het overslaan van leerstof laat overigens onverlet dat de studenten de betreffende examens moeten afleggen. De studenten kunnen naast het krijgen van antwoorden op hun inzendopgaven ook in het geval van andere vragen en problemen over de leerstof contact opnemen met de docent. Deze geeft gewoonlijk binnen een korte termijn een antwoord. De antwoorden zijn van dien aard dat de studenten met hun studie weer verder kunnen. Tijdens mondelinge lesdagen zijn de studenten in de gelegenheid om ook persoonlijk vragen aan docenten te stellen. Het aantal examenmomenten per module is twee per jaar. De studenten vinden dat weinig en zouden graag zien dat er meer examenmomenten in een jaar waren.


LOI © Certiked

Beoordeling door het Certiked visitatieteam: Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de studeerbaarheid van het programma als voldoende. Het visitatieteam heeft vastgesteld dat de studenten binnen een korte termijn een antwoord krijgen op hun ingeleverde huiswerkopgaven en dat zij ingeval van problemen met de studie vragen kunnen stellen aan docenten die daar een adequaat antwoord op geven.

Instroom: het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: VWO, HAVO, middenkaderopleiding of specialistenopleiding (WEB) of daarmee vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit toelatingsonderzoek. Het visitatieteam heeft de volgende bevindingen gedaan: • •

• •

•

Studenten met HAVO, VWO en MBO-4 worden tot de opleiding toegelaten. Daarmee wordt voldaan aan de formele vereisten. Studenten die ouder dan 21 jaar zijn en relevante kennis en/of ervaring hebben opgedaan, worden ook tot de opleiding toegelaten. De opleiding beziet middels de toetsingcommissie of de kennis en ervaring voldoende zijn om toegelaten te worden. Bij de toelating kijkt de opleiding wel of de student in een relevante werkomgeving werkzaam is. Het niet aanwezig zijn daarvan leidt niet tot een negatief advies bij het begin van de opleiding. Mogelijke vrijstellingen op grond van EVC’s (extern verworven competenties) staan in de studiegids van de opleiding aangegeven. De toetsingscommissie verleent deze vrijstelling na bestudering van het verzoek daartoe. De propedeuse van de opleiding is voldoende breed en oriënterend dat de instromende student met de genoemde instroomkwalificaties de aansluiting met dit programma kan maken. Daarnaast is het zo dat de moeilijkheidsgraad van de propedeuse dusdanig is dat het volgen van de propedeuse geen onoverkomelijke moeilijkheden mag opleveren.

Beoordeling door het Certiked visitatieteam: Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de aansluiting met de instroomkwalificaties als voldoende.

Duur: de opleiding voldoet aan de formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum: 240 studiepunten. Het visitatieteam heeft de volgende bevindingen gedaan: • •

De omvang van het curriculum bedraagt in totaal 240 ECTS, waarvan 60 ECTS voor de propedeuse en 180 ECTS voor de hoofdfase. De LOI biedt de student de mogelijkheid deze opleiding in drie jaar af te ronden. Studenten die geen relevante werkplek hebben, dienen een aanvullende stage te lopen van een half jaar. Gezien het feit dat vrijwel alle studenten wél een relevante werkplek hebben, betekent dit een studieduurverkorting van een half jaar ten opzichte van de reguliere vier jaar. Daarnaast duurt een studiejaar bij de LOI niet 42 weken, zoals in het bekostigd onderwijs gebruikelijk is, maar heeft een student de


LOI © Certiked

•

•

•

mogelijkheid alle weken van het jaar te studeren. Dit levert, over de gehele opleiding bekeken, nogmaals een studieduurverkorting van een half jaar op. Daarnaast is er sprake van een efficiencyfactor. Deze factor levert een versnelling in het leertraject op doordat de student onder andere geen tijd hoeft te besteden aan (de voorbereiding van) hoor- of werkcolleges. De efficiencyfactor is ten tijde van de aanwijzing van de LOI Hogeschool in de procedure ter beoordeling voorgelegd aan de Onderwijsinspectie en het Ministerie van OC&W. Voor de Open Universiteit is de efficiencyfactor destijds zelfs wettelijk vastgesteld op 1,5. De efficiencyfactor bedraagt tegenwoordig 1,2 en toepassing ervan betekent dat studenten bij een studiebelasting van 32 in plaats van 40 uur per week binnen de beoogde drie jaar de benodigde 240 ECTS kunnen behalen. Dit blijft echter een relatief begrip, aangezien de belastbaarheid per individu kan verschillen. In de Onderwijs- en examenregeling (OER) is aangegeven dat de aansluiting tussen de werksituatie en de opleiding kenmerkend voor de deeltijdopleiding is. De studenten dienen werkzaam te zijn in de administratieve sector. Tijdens de opleiding krijgen de studenten een theoretisch kader aangeboden in bedrijfseconomische, bedrijfsadministratieve en juridische vakken. Er is sprake van een samenhangend leerproces. Theorie en praktijk vormen tijdens de opleiding een onlosmakelijk geheel en ook dit draagt bij aan de efficiency. Uit onderzoek door de LOI blijkt, dat het gemiddelde aantal studie-uren van actieve studenten 15 tot 20 uur per week bedraagt. Uit recent onderzoek onder alle afgestudeerden van de LOI Hogeschool blijkt verder dat de gemiddelde studieduur op dit moment 3,5 jaar bedraagt.

Beoordeling door het Certiked visitatieteam: Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de studieduur als voldoende. Het visitatieteam heeft vastgesteld dat de toepassing van het concurrency-beginsel en de efficiencyfactor een afdoende verklaring biedt voor de verhouding tussen het aantal studie-uren en studiepunten.

Afstemming tussen vormgeving en inhoud: het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen. De werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept. Bevindingen van het visitatieteam: •

•

•

Het didactisch concept is geënt op het afstandsonderwijs. Dit houdt in dat de opleiding veel aandacht besteedt aan de didactisering van het lesmateriaal en de opgaven die de studenten als huiswerk inzendt. Het lesmateriaal geeft niet alleen de vakinhoud maar ook de uitleg over de toepassing daarvan, zodat de student zich de lesstof zelf eigen kan maken. De opleiding slaagt erin de uitleg in het lesmateriaal zo te laten zijn, dat de studenten hoofdzakelijk met zelfwerkzaamheid door de lesstof heen kunnen gaan. De leerstof is in hoge mate gestructureerd en opgedeeld in modulen, die bestaan uit vakken, die bestaan uit onderdelen, die bestaan uit hoofdstukken, die bestaan uit paragrafen, die bestaan uit kernbegrippen, die bestaan uit trefwoorden. Door deze structuur is de lesstof voor de studenten gemakkelijk te doorgronden. In het lesmateriaal zijn na elke les opgaven opgenomen die de studenten kunnen gebruiken om zelf hun vorderingen te toetsen. Ook zijn inzendopgaven opgenomen die door de docent kunnen worden gecorrigeerd.


LOI © Certiked

•

•

• •

Het lesmateriaal dat de auteur schrijft, wordt voorafgegaan door een proefhoofdstuk. Dat wordt gecontroleerd door een beoordelaar op taalkundige aspecten en didactiek. Daardoor is bij het proces van schrijven van het lesmateriaal een toets ingebouwd op de didactische kwaliteit en uitwerking van het materiaal. De opleiding beschikt over een uitgebreid en uitgewerkt arsenaal aan instructies die aan auteurs worden overlegd om lesmateriaal te schrijven. Deze instructies vormen de didactische basis voor het schrijven van lesmateriaal. De opleiding heeft voldoende mechanismen om te bewaken dat de auteurs zich aan de instructies houden. De opleiding houdt dit bij door het inzetten van beoordelaars en redacteurs. De docenten werken voor hun correctiewerk met modeluitwerkingen. De kwaliteit van het correctiewerk door docenten wordt steekproefsgewijze bekeken door een beoordelaar. Als dat werk onvoldoende blijkt te zijn, neemt de afdeling Organisatie Opleidingen contact op met de docent om tot verbetering te komen.

Beoordeling door het Certiked visitatieteam: Het visitatieteam heeft waardering voor de mate waarin het afstandsconcept is toegepast op het curriculum. De lesmaterialen zijn goed gedidactiseerd. Daarbinnen is er een voldoende afwisseling van werkvormen (lesmateriaal met verschillende typen van vraagstellingen, verschillende opdrachtvormen). Op grond van deze bevindingen beoordeelt het visitatieteam dit facet als goed.

Beoordeling en toetsing: door de beoordelingen, toetsingen en examens wordt adequaat getoetst of de studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd. Bevindingen van het visitatieteam: •

•

•

•

•

Een aantal modulen wordt door middel van extern gelegitimeerde examens getoetst. De propedeuse omvat extern afgenomen examens Inleiding commerciële economie, Inleiding bedrijfsadministratie en Inleiding bedrijfseconomie. Dat zijn samen 38 ECTS ofwel meer dan 60% van het totaal van de propedeuse. De modulen leiden achtereenvolgens op voor examens in het kader van Nederlands Instituut voor Marketing (NIMA-A) en Moderne Bedrijfsadministratie (MBA). In de hoofdfase worden de modulen Information systems foundation, IT management foundation en Infrastructure management foundation, Middle management, Engels, Inleiding communicatie en Personeelsmanagement extern afgenomen, onder meer door het Exameninstituut voor Informatica (EXIN) en de Nederlandse Management Stichting (NEMAS). Het gaat daarbij om 93 ECTS, dat is ruim 70% van het aantal ECTS, exclusief stage en afstudeeropdracht. De extern gelegitimeerde examens zowel in de propedeuse als in de hoofdfase zijn van voldoende niveau. Het examen Personeelsmanagement in de hoofdfase bestaat mede uit een werkstuk dat de studenten op dat vakgebied moeten schrijven. In dat werkstuk wordt van de studenten gevraagd de opgedane kennis en inzichten ook in de vorm van een case toe te passen. De door de opleiding intern geëxamineerde modulen zijn Office management en automatisering, Projectopzet en -aanpak en Algemene economie. De modulen worden afgesloten met een schriftelijk examen, waarin sprake is van vraagstellingen van een voldoende niveau en van een voldoende praktijkgerichtheid. De modulen Computervaardigheden, Communicatie en maatschappelijke vorming en de Practica spreadsheets en database worden in de vorm van een praktijkopdracht geëxamineerd.


LOI © Certiked

•

•

De studenten worden geacht een portfolio voor hun studievorderingen bij te houden en daarover verslag te doen tweemaal per jaar en aan het einde van de studie tijdens de verdediging van de afstudeerscriptie. De van de studenten gevraagde complexiteit en oordeelsvorming voor de afstudeerscripties zijn van een voldoende niveau. Van belang is dat de studenten naast de scriptie zelf ook een mondelinge verdediging van het afstudeerwerk moeten afleggen.

Beoordeling door het Certiked visitatieteam: Het visitatieteam beoordeelt op grond van de bevindingen de beoordeling en toetsing als voldoende. Het visitatieteam heeft vastgesteld dat de extern gelegitimeerde examens van een voldoende niveau zijn. De interne examens van de opleiding zijn aan de maat. Naast schriftelijke toetsing zijn er andere vormen van toetsing, zoals werkstukken en portfolio’s. De eisen die daaraan worden gesteld, zijn van een voldoende niveau. De eisen betreffende de afstudeerscripties zijn adequaat.

Beoordeling van het onderwerp ‘Programma’ Het visitatieteam beoordeelt op grond van bovenstaande bevindingen het onderwerp Programma als positief. Het visitatieteam heeft vastgesteld dat het programma voldoende aansluit bij de beroepspraktijk en voldoende actueel is. De eindkwalificaties komen voldoende tot hun recht in het programma en dat gebeurt op het juiste niveau. De samenhang van het programma, de studielast, de studieduur, de instroom en de afstemming tussen vormgeving en inhoud zijn in de ogen van het visitatieteam voldoende. Bij de beoordeling en toetsing bedient de opleiding zich van een aantal toetsvormen die op het juiste niveau en op de juiste wijze de kennis, inzichten en vaardigheden van de studenten toetsen.


LOI © Certiked

Onderwerp: Inzet van personeel Eisen HBO. Het onderwijs wordt voor een belangrijk deel verzorgd door personeel dat een verbinding legt tussen de opleiding en de beroepspraktijk. Het visitatieteam heeft de volgende bevindingen gedaan: • •

• • • •

• •

De (externe) medewerkers die met het onderwijs belast zijn, hebben als functie: auteur, beoordelaar, redacteur, docent, examinator, scriptiebegeleider, vakdeskundige en marktverkenner. De auteur stelt het lesmateriaal samen op grond van auteursinstructies. De beoordelaar controleert het werk van de auteurs op vakinhoud en didactiek. De redacteur kijkt het lesmateriaal na op schrijfstijl en didactiek. De docent begeleidt de student, wanneer deze bezig is in het leerproces. De examinator kijkt de examens van de student na. De scriptiebegeleider ondersteunt de student bij het schrijven van zijn afstudeerscriptie. De vakdeskundigen en marktverkenners gaan namens de instelling na of de inhoud conform de ontwikkelingen op het vakgebied en beroepenveld is. Alle personen die één of meer functies in het geven van onderwijs hebben, zijn opgenomen in de Externe Relatie Database (ERD) van de opleiding. In de selectiecriteria voor auteurs, docenten, beoordelaars en redacteurs zijn de eisen ten aanzien van ervaring in de beroepspraktijk expliciet opgenomen. Additionele eisen over de beroepservaring van examinatoren, scriptiebegeleiders, vakdeskundigen en marktverkenners zijn beschikbaar. De opleiding beoordeelt alle personen die een functie hebben als boven bedoeld, bij hun sollicitatie op basis van hun ervaring in de beroepspraktijk. Zij worden dan opgenomen in de ERD. Bij het voornemen tot het verstrekken van een opdracht om onderwijs te verzorgen, volgt een controle van het CV op onder meer praktijkervaring. Ook voert de projectleider of business-unitmanager een gesprek met de sollicitant. Ook in dat gesprek is de praktijkervaring één van de toetsingscriteria. Relevante opmerkingen in termen van sterke en zwakke kanten over een persoon die optreedt in één van de functies worden opgenomen in de ERD. Uit de CV’s van auteurs en docenten blijkt het aspect van beroepservaring in voldoende mate.

Beoordeling door het Certiked visitatieteam: Het visitatieteam beoordeelt op grond van de bevindingen de eisen HBO ten aanzien van het personeel als voldoende. De binding die docenten met de beroepspraktijk hebben, wordt door de opleiding in voldoende mate onderzocht en vormt een selectiecriterium voor de aanstelling van docenten.

Kwantiteit personeel: er wordt voldoende personeel ingezet om de opleiding met de gewenste kwaliteit te verzorgen. Het visitatieteam heeft de volgende bevindingen gedaan: •

Op basis van de ERD beschikt de opleiding over een overzicht van alle personen die geschikt zijn voor één of meer van de functies voor het geven van onderwijs. Als een opdracht voor een bepaalde functie open staat, raadplegen de projectleider en businessunitmanager van de opleiding de ERD om een kandidaat te vinden. De opmerkingen in de ERD geven een aanwijzing bij de keuze.


LOI © Certiked

•

•

•

Aan het ontwikkelen van lesmateriaal gaat een projectplan vooraf, waarin projectfasen zijn onderscheiden. In de eerste fase, die van de projectopzet, staan onder andere de afspraken rond de beoogde productie en planning van de werkzaamheden. Het waarborgen van voldoende capaciteit van auteurs en de aanlevering van materiaal door auteurs is als afgeleide daarvan vastgelegd. De planning en de realisatie van de werkzaamheden van docenten en examinatoren zijn de verantwoordelijkheid van de afdelingen Organisatie Opleidingen en het Examenbureau. Zij zien erop toe dat de termijnen voor het corrigeren van huiswerk en examenopgaven in acht genomen worden. Bij uitval van een docent als gevolg van ziekte of anderszins wordt dat gesignaleerd en wordt een andere docent ingezet.

Beoordeling door het Certiked visitatieteam: Het visitatieteam beoordeelt op grond van de bevindingen de kwantitatieve inzet van personeel als zijnde voldoende. Het visitatieteam komt tot dat oordeel na het inzien van de procedures rond planning en inzet van personeel en de effectuering van deze procedures.

Kwaliteit personeel: het personeel is gekwalificeerd voor de inhoudelijke, onderwijskundige en organisatorische realisatie van het programma. Het visitatieteam heeft de volgende bevindingen gedaan: •

•

•

• •

De personen die een functie ambiëren als onderwijsgevende worden zowel bij hun aanmelding als bij verstrekking van een opdracht gecontroleerd op hun theoretische en vakinhoudelijke kennis en ervaring en op hun didactische vaardigheden. Zij schrijven een proefhoofdstuk ingeval zij optreden als auteur, dat de beoordelaar nakijkt op vakinhoud en dat de redacteur nakijkt op didactiek. Ten aanzien van de organisatorische vaardigheden van onderwijsgevenden ligt de controle bij de afdeling Organisatie Opleidingen. In afstandsonderwijs is het volgens planning insturen van de correctie van huiswerkopdrachten van studenten van belang. De afdeling houdt bij of docenten dat binnen de gestelde tijd doen en maant hen als zij over de normtijd heen gaan. Opmerkingen over regelmatige overschrijding van de geplande inlevertijd worden in de ERD vastgelegd. Een zelfde vorm van signalering van normtijden wordt gehanteerd door het Examenbureau. Ingeval van examens kijken twee examinatoren het werk van de student na en, als de eerste twee een significant verschil hebben, nog een derde. Ook in dit geval worden overschrijdingen gesignaleerd en worden examinatoren gemaand. De termijn waarop bij overschrijdingen docenten worden gemaand, is vastgesteld op veertien dagen en zal in de nabije toekomst verder naar beneden worden bijgesteld. De CV’s van docenten en auteurs tonen een voldoende vakinhoudelijke en didactische ondergrond van hen aan. De studenten worden in de gelegenheid gesteld opmerkingen te maken over de inhoud van de lessen en over de correctie van hun antwoorden door de docenten. Opmerkingen over auteurs en docenten worden opgenomen in de ERD. De opleiding onderneemt in voorkomende gevallen actie.


LOI © Certiked

Beoordeling door het Certiked visitatieteam: Het visitatieteam beoordeelt op grond van de bevindingen de kwaliteit van personeel als voldoende. Het visitatieteam heeft overwogen dat de CV’s van de docenten van een voldoende vakinhoudelijke, didactische en organisatorische kennis en vaardigheden blijk geven.

Beoordeling van het onderwerp ‘Inzet van personeel’ Het visitatieteam beoordeelt het onderwerp Inzet van personeel als positief. De opleiding stelt de relevante eisen aan docenten en auteurs en ziet op de naleving daarvan toe. De docenten blijken aan de eisen van vakinhoudelijke, didactische en beroepsmatige kennis en ervaring te voldoen.


LOI © Certiked

Onderwerp: Voorzieningen Materiële voorzieningen: de huisvesting en materiële voorzieningen zijn toereikend om het programma te realiseren. Het visitatieteam heeft de volgende bevindingen gedaan: • •

• •

Voor het afstandsonderwijs beschikt de instelling over een voldoende capaciteit om de postale verzending te beheersen. Daarnaast stelt de instelling een digitale leeromgeving ter beschikking aan de studenten in de vorm van LOI Campus Pro. Deze leeromgeving bieden faciliteiten voor het inzenden van huiswerk, interactie met docenten en terugkrijgen van de (gemotiveerde) correcties op hun huiswerk. Voor een verdere beschrijving hiervan wordt verwezen naar het facet ‘Studiebegeleiding’. In het geval van mondelinge lesdagen, praktijkdagen en examens draagt de opleiding zorg voor een adequate accommodatie, materiaal en apparatuur. Telefonisch contact van studenten met de instelling vindt plaats door het customer contact center van de instelling. Deze afdeling is specifiek voor deze activiteit gecertificeerd.

Beoordeling door het Certiked visitatieteam: De mogelijkheden die de studenten geboden worden om de studie met behulp van elektronische leermiddelen uit te voeren, zijn bij de tijd en leveren meerwaarde in het realiseren van de studie. Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de voorzieningen als goed.

Studiebegeleiding: de studiebegeleiding en de informatievoorziening aan studenten zijn adequaat met het oog op studievoortgang. De studiebegeleiding en de informatievoorziening sluiten aan bij de behoefte van studenten. Het visitatieteam heeft de volgende bevindingen gedaan: •

•

Het beleid van de opleiding is gestoeld op de overweging dat studenten die voor afstandsonderwijs kiezen, zelfstandig hun studie willen doorlopen. Anderzijds wil de opleiding studenten behulpzaam zijn bij hun studie. Daar hoort bij het bieden van momenten waarop de student over het onderwerp van zijn studie kan overleggen met docenten en medestudenten. De verschillende vormen van begeleiding van de student bij de LOI Hogeschool zijn: • begeleiding door de docent bij het corrigeren van huiswerk, aangeven van welke antwoorden fout zijn en waarom • geautomatiseerde beantwoording van inzendopdrachten met meerkeuzevragen • gelegenheid tot het stellen van vragen aan de docent inzake de inzendopgaven of de aangeboden leerstof • persoonlijk contact met docent tijdens mondelinge lessen • begeleiding voor en tijdens de periode van beroepspraktijkvorming of stage door een stagecoördinator en een praktijkmentor • voorts biedt de digitale leeromgevingen mogelijkheden tot assessment van kennis en ervaring door student zelf, op basis waarvan deze sommige stukken in de leerstof kan overslaan, alsmede de mogelijkheid tot contact met medestudenten.


LOI © Certiked

•

•

Klachten van studenten over examens komen bij de examencommissie, die kan besluiten tot aanpassing van de gewraakte opgaven. De inhoud van de examens worden geëvalueerd op grond van opmerkingen van de examinatoren. De instelling heeft de volgende mechanismen om studenten bij achterblijvende resultaten daarop te attenderen: • De digitale leeromgeving Campus Pro geeft studenten een signaal, wanneer ze niet tijdig hun huiswerk inzenden. Dit geldt alleen als studenten gebruik maken van Campus Pro. Dat is een toenemend aantal (minstens 70%) • De instelling voert zogenaamde service calls uit naar studenten. Deze service calls vinden met een frequentie van tussen 3 en 6 maanden plaats • De docent kan de studievoortgang van de student in Campus Pro bekijken en desgewenst met de student over de voortgang communiceren.

Beoordeling door het Certiked visitatieteam: Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de studiebegeleiding als voldoende.

Beoordeling van het onderwerp ‘Voorzieningen’ Het visitatieteam beoordeelt het onderwerp Voorzieningen als positief. De overwegingen daarbij zijn, dat de materiële voorzieningen goed zijn en dat de opleiding voldoende rekening houdt met de kenmerken van de studenten in termen van hun zelfstandigheid en hun beperkte behoefte aan begeleiding.


LOI © Certiked

Onderwerp: Interne kwaliteitszorg Evaluatie resultaten: de opleiding wordt periodiek geëvalueerd, mede aan de hand van toetsbare streefdoelen. Het visitatieteam heeft de volgende bevindingen gedaan: •

•

•

•

De instelling is ISO 9001-gecertificeerd ten aanzien van de bedrijfsprocessen die te maken hebben met het concipiëren en ontwikkelen van opleidingen en examens voor afstandsonderwijs. De relevante procedures en de werkwijze van de instelling zijn in een kwaliteitshandboek beschreven. De opleiding kent een onafhankelijke Raad voor de Kwaliteitsbevordering die toeziet op de totstandkoming en naleving van het kwaliteitssysteem. De kwaliteit wordt op twee niveaus bewaakt, te weten enerzijds de kwaliteit van het (primaire) proces en anderzijds de kwaliteit van de producten. De streefdoelen voor de proceskwaliteit zijn ontleend aan de ISO 9001-normen. Centraal staan begrippen als kwaliteit, continuïteit, helderheid en eenvormigheid van de procedures. Het evalueren van de mate waaraan aan de normen wordt voldaan geschiedt op grond van periodieke audits. Deze vinden eenmaal per jaar plaats. De streefdoelen voor de productkwaliteit zijn integraal ontleend aan het beoordelingskader van de NVAO. De vier stappen in het proces om na te gaan of aan deze streefdoelen wordt voldaan, zijn de zelfevaluatie door de instelling, de visitatie door de VBI, beraadslaging over de visitatie en de reactie van de instelling door de Raad voor de Kwaliteitsbevordering en de rapportage aan de NVAO. Zowel de streefdoelen als de evaluatie daarvan komen tot stand binnen het raamwerk van de accreditatie conform de kaders van de NVAO.

Beoordeling door het Certiked visitatieteam: Het formuleren van doelstellingen en het evalueren vindt plaats onder diverse stakeholders. Sterk vindt het visitatieteam de positie van de Raad voor de Kwaliteitsbevordering, die een zwaarwichtig stempel drukt op het goed functioneren van de kwaliteitssystematieken van de hogeschool. Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de interne kwaliteitszorg als goed.

Maatregelen tot verbetering: de uitkomsten van deze evaluatie vormen de basis voor aantoonbare verbetermaatregelen die bijdragen aan de realisatie van de streefdoelen. Het visitatieteam heeft de volgende bevindingen gedaan: •

• •

De procedures van het kwaliteitssysteem worden getoetst in het kader van het door de instelling opgestelde vierluiktraject. Het gaat daarbij achtereenvolgens om de projectopzet, de projectuitvoering, de evaluatie van herzieningen en nieuwe projecten en de permanente evaluatie. Binnen de instelling zijn vormen van overleg op verschillende niveaus. Deze overleggen zijn ervoor bedoeld om de activiteiten binnen het vierluiktraject te bewaken en, waar nodig, bij te sturen. Naast het overleg zijn binnen de fasen van het vierluiktraject mijlpalen c.q. producten gedefinieerd. Dat zijn concrete activiteiten binnen een fase, waarvoor doel en inhoud zijn geformuleerd.


LOI © Certiked

•

Het evaluatie-instrumentarium bestaat uit: • De verschillende netwerken waarin de voorzitter bestuur en de businessunitmanagers deelnemen; input uit deze netwerken levert informatie op voor de bijsturing van de producten van de instelling. • Informatievoorziening via vakdeskundigen en marktverkenners; zij leveren informatie aan over actuele en relevante ontwikkelingen op het betreffende vakgebied. • Signalen van klanten en docenten; opmerkingen van klanten die bijvoorbeeld via het customer contact center binnenkomen worden verder geleid en kunnen aanleiding zijn voor bijsturing. • Enquêtes onder studenten; was de participatie voorheen beperkt, sedert de enquêtes via internet worden afgenomen is de deelname gestegen naar ongeveer 50%; de reacties van de klanten zijn input voor de bijstelling van de producten. • Ondervragen van studenten op periodieke basis via service calls; deze vinden eens in de 3 tot 6 maanden plaats. • Paneldiscussies met studenten en alumni over hun ervaringen. • De evaluaties leiden tot verbeteringen, met name op het gebied van de inhoud en actualisering van de opleiding, de begeleiding van de studenten en de informatievoorziening over de examinering.

Beoordeling door het Certiked visitatieteam: Vanwege de sterk aanwezige link tussen doelen stellen, evalueren en vervolgens verbeteren, beoordeelt het visitatieteam dit facet als goed.

Betrekken van medewerkers, studenten alumni en beroepenveld; bij de interne kwaliteitszorg zijn medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld van de opleiding actief betrokken. Het visitatieteam heeft de volgende bevindingen gedaan: • • •

• • •

Het betrekken van de verschillende belanghebbenden (stakeholders) bij de processen en producten van de instelling geschiedt op een gestructureerde wijze en conform het kwaliteitssysteem. De medewerkers van de opleiding zijn betrokken via de overlegsituaties waarin medewerkers zich kunnen uitspreken over het verloop van projecten in het kader van het vierluiktraject. De netwerken van de voorzitter van het bestuur en de businessunitmanagers bieden een waarborg dat het beroepenveld in voldoende mate betrokken is bij de ontwikkeling van de opleiding en het up-todate houden ervan. Vakdeskundigen en marktverkenners signaleren ontwikkelingen in het beroepenveld. De studenten zijn op drie wijzen bij de kwaliteit betrokken: enquêtes onder studenten, service calls door de opleiding en opmerkingen en klachten die studenten bij de opleiding kunnen neerleggen. De opleiding vraagt niet op een regelmatige basis om de input van alumni.

Beoordeling door het Certiked visitatieteam: Het visitatieteam heeft waardering voor de pro-actieve wijze waarop de hogeschool haar netwerken benut voor het verkrijgen van goede informatie. Op grond daarvan beoordeelt zij dit facet als goed.


LOI © Certiked

Beoordeling van het onderwerp ‘Interne kwaliteitszorg’ Het visitatieteam beoordeelt het onderwerp Interne kwaliteitszorg als positief. Het visitatieteam heeft vastgesteld dat de opleiding een voldoende werkend kwaliteitssysteem heeft, dat binnen dat systeem evaluaties van resultaten plaatsvinden en dat voldoende input van relevante stakeholders wordt gevraagd.


LOI © Certiked

Onderwerp: Resultaten Gerealiseerd niveau: de gerealiseerde eindkwalificaties zijn in overeenstemming met de nagestreefde eindkwalificaties qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. Het visitatieteam heeft de volgende bevindingen gedaan: •

•

•

•

De correctie van de inzendopgaven door de docenten vindt op een verantwoorde wijze plaats. De correctie wordt steekproefsgewijze door een beoordelaar gecontroleerd. Aanwijzingen van deze kunnen leiden tot een aanscherping van de correctie. Bijna 70% van de examens van de modulen van de opleiding zijn externe gelegitimeerde examens. Deze examens zijn van een voldoende niveau. De interne examens van de opleiding zijn ook van een voldoende niveau. Dat houdt in dat het niveau van de toetsing en examinering van de studenten een waarborg biedt dat de studenten na het afleggen van deze examens de eindkwalificaties op het juiste niveau hebben gerealiseerd. De examens zijn niet alleen schriftelijke examens maar ook werkstukken en portfolio’s waardoor ook in die vorm vaardigheden worden getoetst. Het niveau van toetsing is een juist niveau, gezien vanuit de eindkwalificaties. Het niveau van de afstudeerscripties heeft het visitatieteam niet kunnen onderzoeken, omdat geen afstudeerscripties uit het nieuwe programma beschikbaar zijn. De afstudeerscripties kennen als vereiste een scriptie waaraan eisen in termen van complexiteit en eigen oordeelsvorming worden gesteld. Daarnaast dienen de studenten het gemaakte werkstuk mondeling te verdedigen. Deze eisen bieden een voldoende waarborg dat studenten zich op het niveau van de eindkwalificaties bevinden.

Beoordeling door het Certiked visitatieteam: Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen het gerealiseerde niveau als voldoende. Het visitatieteam heeft vastgesteld dat het niveau van de examinering voldoende is.

Onderwijsrendement: voor het onderwijsrendement zijn streefcijfers geformuleerd in vergelijking met relevante andere opleidingen. Het onderwijsrendement voldoet aan deze streefcijfers. Het visitatieteam heeft de volgende bevindingen gedaan: •

•

In de ogen van de opleiding ligt in het geval van afstandsonderwijs de verantwoordelijkheid voor het tempo van studeren en de termijn van afstuderen bij de individuele student. De opleiding heeft daarom daarover geen streefcijfers geformuleerd op dat onderwerp. Ten aanzien van de examens heeft de opleiding als streefcijfer geformuleerd dat examenresultaten van de studenten van de LOI Hogeschool boven het landelijk gemiddelde liggen, als de examens extern worden afgenomen.


LOI © Certiked

Beoordeling door het Certiked visitatieteam: Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen het onderwijsrendement als voldoende. Het visitatieteam heeft vastgesteld dat de opleiding streefcijfers in termen van examenresultaten geformuleerd en dat deze streefcijfers over het algemeen worden gehaald.

Beoordeling van het onderwerp ‘Resultaten’ Het visitatieteam beoordeelt het onderwerp Resultaten als positief. Het gerealiseerde niveau wordt effectief bereikt en de opleiding heeft streefcijfers voor het rendement opgesteld. Deze streefcijfers worden over het algemeen gehaald.


LOI © Certiked

Bijlage 1: Samenstelling visitatieteam Het visitatieteam bestond uit de volgende personen: Ir. R.S. Kloosterman (1967), teamleider De heer Kloosterman is sinds 1995 betrokken bij Certiked, sinds 1998 als directeur. Hij voert audits uit op het gebied van ISO 9001 en IiP bij een brede groep van kennisintensieve organisaties; tevens treedt hij regelmatig op als teamleider bij visitaties in het hoger onderwijs. Studeerde Bedrijfskunde aan de TU Eindhoven en heeft uitgebreide internationale werkervaring op het gebied van marketing, marktonderzoek, en kwaliteitsmanagement. Is binnen Certiked verantwoordelijk voor aansturing, werving en ontwikkeling van het bureaumanagement. P.G.M. Valk (1954), extern deskundige Paul Valk studeerde Nederlands recht aan de Katholieke Universiteit Brabant, was management trainee bij SHV en werkte enkele jaren als product manager in de levensmiddelenindustrie. Hij is al bijna 25 jaar actief als manager in dienst van secretariaatsbureau Wissenraet Van Spaendonck. Daar is hij onder meer betrokken bij het opzetten en aansturen van vele secretariaten ten behoeve van een uiteenlopende brancheorganisaties en verenigingen, onder andere voor de schoonmaakbranche, ziekenhuisdirecteuren, bureaus voor interimmanagement en audicienbedrijven. Ook was hij directeur van onder andere de certificatie-instelling BML Quality Support en in die hoedanigheid verantwoordelijk voor het officemanagement. Drs. W.J.J.C. Vercouteren (1953), secretaris Na zijn studie economie heeft de heer Vercouteren een vijftal jaar managementfuncties bekleed. Sinds 1990 verricht hij op basis van zelfstandigheid, analyse-werkzaamheden en interim management, met name voor opleidingsinstituten: ISBW, Wolters-Kluwer Génève, Ministerie OC&W. Op zeer regelmatige basis treedt de heer Vercouteren op als secretaris van Certiked visitatieteams. Daarnaast is hij in de afrondende fase van zijn postdoctorale controllersopleiding (Nijenrode) alsmede treedt hij op als deeltijd docent aan dit instituut. Mevrouw A.E. Stapel (1981), student Mevrouw Stapel studeert Algemene Sociale Wetenschappen aan de Universiteit van Utrecht. In het voorgaande collegejaar vervulde zij een bestuursfunctie bij het Interstedelijk Studenten Overleg. Tevens was ze zeer recent betrokken bij de werving en selectie van een nieuw bestuur voor het collegejaar 2005/2006. Studeerde een halfjaar Frans in Parijs en participeerde sinds haar terugkomst naar Nederland in enkele visitaties. Vervulde enkele secretariële functies. Het visitatieteam onderschrijft unaniem de bevindingen en beoordelingen per onderwerp en per facet zoals weergegeven in deze rapportage en heeft verklaard op onafhankelijke wijze tot deze beoordeling gekomen te zijn.


LOI © Certiked

Bijlage 2: Programma Programma van de eerste visitatiedag op 11 december 2003 10.00 uur – 10.30 uur Bestuur, portefeuillehouder Hoger Onderwijs en kwaliteitscoördinatie Onderwerpen: voorstellen, doornemen van het programma en van de visitatiedag mr. M.J. Kuipers (voorzitter bestuur), mevrouw mr. K.S. Visscher (portefeuillehouder Hoger Onderwijs), drs. C. Schonagen (manager Personeel & Organisatie), T.F. Steffens (kwaliteitscöordinator) 10.30 uur – 12.00 uur Businessunitmanagement en projectleiding Onderwerpen: inzet van personeel (eisen HBO, kwantiteit, kwaliteit) ir. O.W. Helfferich (businessunitmanager), mevrouw drs. C.M. van Halm (projectleider) 11.30 uur – 13.00 uur Documentenonderzoek, lunch 13.00 uur – 14.00 uur Verantwoordelijken voor studiebegeleiding Onderwerpen: voorzieningen (materiële voorzieningen, studiebegeleiding) G. de Bock (manager Opleidings- & Examenorganisatie), B. Marck (coördinator Organisatie Opleidingen) 14.00 uur – 14.30 uur Aanvullend onderzoek 14.30 uur – 15.30 uur Kwaliteitscoördinatie en businessunitmanager Onderwerpen: interne kwaliteitszorg (evaluatie, maatregelen, betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld) mevrouw mr. K.S. Visscher (businessunitmanager), drs. C. Schonagen (manager Personeel & Organisatie), T.F. Steffens (Kwaliteitscoördinator) 15.30 uur – 16.30 uur Afronden documentenonderzoek en presentatie Campus en Campus Pro 16.30 uur – 17.00 uur Terugkoppeling mr. M.J. Kuipers (voorzitter bestuur), mevrouw mr. K.S. Visscher (portefeuillehouder Hoger Onderwijs), drs. C. Schonagen (manager Personeel & Organisatie), T.F. Steffens (kwaliteitscoördinator)


LOI © Certiked

Programma van de visitatiedag op 1 juni 2005 08.45 uur – 09.00 uur Portefeuillehouder HBO, Business-unitmanager Onderwerpen: voorstellen, doornemen van het programma en van de visitatiedag drs. C. Schonagen (manager Personeel & Organisatie), mevrouw mr. K. Visscher (portefeuillehouder HBO), ir. M. Veldhuisen (businessunitmanager HBO Office management), T.J. Steffens (kwaliteitscoördinator) 09.00 uur – 10.30 uur Businessunitmanagement en projectleiding Onderwerpen: domeinspecifiek kader, bachelorniveau, doelstellingen, programma ir. M. Veldhuisen (businessunitmanager), mevrouw drs. C. van Halm (projectleider HBO Office management), mevrouw mr. K. Visscher (portefeuillehouder HBO) 10.30 uur – 11.30 uur Beroepenveldvertegenwoordiging Onderwerpen: aansluiting op beroepspraktijk, HBO-oriëntatie mevrouw drs. A. van Kaam, marktverkenner 11.30 uur – 12.30 uur Documentenonderzoek 12.30 uur – 14.00 uur Documentenonderzoek, lunch 14.00 uur – 15.00 uur Externe medewerker Onderwerpen: toetsing en beoordeling mevrouw M. Schilder-Wals, docent en scriptiebegeleider 15.00 uur – 15.45 uur Studenten Onderwerpen: studielast, studiebegeleiding en informatievoorziening mevrouw D. Vrouenraets en mevrouw A. Kuipers 15.45 uur – 16.00 uur Overleg visitatieteam 16.00 uur – 16.30 uur Terugkoppeling drs. C. Schonagen (manager Personeel & Organisatie), mevrouw mr. K. Visscher (portefeuillehouder HBO, tevens businessunitmanager), ir. M. Veldhuisen (businessunitmanager) en T.J. Steffens (kwaliteitscoördinator)


LOI © Certiked

Bijlage 3: Domeinspecifiek referentiekader Voor het domeinspecifieke kader is gebruik gemaakt van een beroepscompetentieprofiel van de office manager op HBO-niveau, als beschreven in dit rapport bij het onderwerp: Doelstellingen opleiding. Voor een complete weergave wordt verwezen naar genoemde documenten. Hieronder wordt een beknopte samenvatting gegeven. Het beroepscompetentieprofiel van de office manager is opgedeeld in vier clusters van competenties: 1. Vakmatig-methodische competenties (VM) Dit cluster vormt de basis van de beroepsuitoefening van de succesvolle office manager; het betreft de technische of inhoudelijke vaardigheden. Dit zijn vaardigheden als het opstellen van planningen en budgetten voor het secretariaat, het uitdenken en opzetten van systemen voor archivering en postbehandeling en het adviseren over de inrichting van de werkplekken op het secretariaat in ergonomische zin. Om deze vaardigheden te kunnen uitvoeren heeft de office manager onder meer competenties nodig als accuraat en zelfstandig werken en informatie schiften en ordenen, daarbij onderscheid makend tussen hoofd- en bijzaken. 2. Bestuurlijk-organisatorische en strategische competenties (BOS) Het tweede cluster betreft vaardigheden op ‘meta-niveau’: door te organiseren en op strategisch niveau mee te denken laat de office manager zien dat ze informatie met een helicopter-view kan overzien. Zo beheerst ze vaardigheden als het opstellen van een kwaliteitshandboek voor het secretariaat, het meedenken over strategische kwesties binnen het bedrijf op het gebied van marketing, communicatie en management en het organiseren van evenementen. Competenties die zij hiervoor nodig heeft, zijn onder meer het analyseren en interpreteren van gegevens, het zichzelf een oordeel vormen over strategische zaken en het systematisch werken volgens een van tevoren opgezet plan. 3. Sociaal-communicatieve competenties (SC) Dit cluster omvat vaardigheden op het sociale vlak. Een succesvolle office manager kan onder meer effectief communiceren met interne en externe klanten, leidinggeven aan secretariaatsmedewerkers en constructief problemen en conflicten oplossen. Benodigde competenties zijn onder meer creativiteit in het zoeken naar oplossingen voor problemen, het functioneren in verschillende sociale netwerken en zich inleven in de gesprekspartner. 4. Ontwikkelingscompetenties (ON) Tot slot kan een office manager op HBO-niveau zichzelf verder ontwikkelen in het werk. Ze weet hoe ze haar vakkennis op peil houdt, maar houdt ook maatschappelijke ontwikkelingen bij. Ze staat open voor feedback van anderen en gebruikt dit om haar eigen functioneren steeds te verbeteren. Hiervoor benodigde competenties zijn onder meer het toepassen van zelfreflectie en het tonen van maatschappelijke betrokkenheid en betrokkenheid bij haar beroep(sgroep).


LOI © Certiked

Bijlage 4: Documenten Documenten die zijn bestudeerd, zijn: • • • • •

• •

• • • • • •

• • • • • • • • • • • • •

•

Zelfevaluatie opleiding HBO Office management Beroepsprofiel en civiel effect van de opleiding Beroepscompetentieprofiel Office management HBO, 2004 Een functie met inhoud, door K. Meertens Beoordeling beroepscompetentieprofiel door Nederlandse Vereniging van Directiesecretaressen (NVD), door B. Uithoven, voorzitter NVD en A. van der Weijden, bestuurder PR en communicatie NVD, september 2004 Beoordeling beroepscompetentieprofiel door European Management Assistants (EUMA), door C. Veldhuizen-Ennik, national chairman EUMA-NL, september 2004 Beoordeling beroepscompetentieprofiel door Vereniging van Register Management Assistenten (VRMA), door A. van Egmond, voorzitter VRMA en I. Lit, bestuurslid VRMA, PR & Communicatie, september 2004 Beoordeling aansluiting curriculum op profiel, door M. Wintering-Bergers, marktverkenner en docent LOI, september 2004 Onderwijs- en Examenregeling opleiding HBO Office management, tijdvak 2004/2005 Lijst met examenresultaten LOI-studenten versus landelijk gemiddelde voor enkele modulen die extern worden afgenomen Studiegids LOI Hogeschool Brief van de opleiding HBO Office management aan studenten van het bestaande programma, waarin hen de mogelijkheid wordt geboden tot 31 december 2006 over te stappen op het nieuwe programma Kwaliteitshandboek LOI (versie 26 november 2003), inclusief bijlagen (organisatieschema’s, projectfasen, profiel Raad voor Kwaliteitsbevordering, externe netwerken voorzitter bestuur en business-unitmanagers, functieomschrijvingen) De begeleiding van de student binnen het afstandsonderwijs en de rol van de docent De LOI als organisatie Schematisch overzicht leerplan Studiewijzers Lesmateriaal Toetsen van kennis HBO bachelorniveau Stramien voor leerplannen Selectiecriteria auteurs, docenten, redacteurs en beoordelaars Werken met het LOI-sjabloon Kwantitatief onderzoek Campus Pro (rapport van 27 februari 2003) Draaiboek Service Calls Auteursinstructies (onder meer: aanleveren kopij, schrijven leerstof, maken open vragen, meerkeuzevragen en multimediale opdrachten, herzieningen, opbouwen examenstructuur en samenstellen instructie) Overzicht van auteurs, docenten en scriptiebegeleiders


LOI © Certiked

Bijlage 5: Onafhankelijkheidsverklaringen Ir. R.S. Kloosterman P.G.M. Valk Drs. W.J.J.C. Vercouteren A.E. Stapel


ONDERZOEKSVERSLAG. Rapportage van de toetsing van. HBO Office management LOI Hogeschool. CROHO-registratie: aan het NVAO Accreditatiekader

Recommend Documents