Onderzoeksrapport MASS. Fase 1

FACULTEIT SOCIALE WETENSCHAPPEN LEUVEN SCHOOL VOOR MASSACOMMUNICATIERESEARCH PARKSTRAAT 45 bus 3603 3000 LEUVEN, BELGIË

Onderzoeksrapport MASS Media – adolescenten – sociale steun – stress

Fase 1

1


Beste directieleden en leerkrachten, Enkele maanden geleden nam uw school deel aan de eerste fase van het MASS-onderzoeksproject. In totaal werden er meer dan 1 900 leerlingen, verspreid over 15 Vlaamse scholen, bevraagd over hun sociale mediagebruik en welzijn. Dit onderzoek, uitgaande van de School voor Massacommunicatieresearch van de KU Leuven, heeft tot doel het sociale netwerksitegebruik en welzijn van Vlaamse jongeren in kaart te brengen, alsook het verband tussen sociale mediagebruik, stress, sociale steun en welzijn tijdens de adolescentie te onderzoeken. Tot slot tracht deze longitudinale studie meer inzicht te verwerven in de concepten van ‘online stress’ en ‘online sociale steun’, en de impact hiervan na te gaan op het welzijn van jongeren. Aan de hand van de eerste bevraging hebben we een beschrijvende analyse uitgevoerd, waarvan de resultaten in dit rapport worden toegelicht. In het tweede en derde rapport zal een antwoord worden gegeven op de vooropgestelde onderzoeksvragen en hypothesen. De medewerking van uw school is onontbeerlijk voor het slagen van dit onderzoek. We willen u daarom uitdrukkelijk bedanken voor de bereidwilligheid tot deelname en hopen dat dit eerste rapport ook aantoont hoe zulke bevraging uitdrukking vindt in wetenschappelijk onderzoek. We hopen op een even goede samenwerking in de toekomst. Het MASS-onderzoeksteam, Prof. Dr. Steven Eggermont Dra. Eline Frison

2


SAMENVATTING BELANGRIJKSTE RESULTATEN __________________________________________________________________________________

Wie heeft deelgenomen aan het onderzoek? 1 935 leerlingen hebben de vragenlijst ingevuld, waarvan 55% jongens en 45% meisjes, met een gemiddelde leeftijd van 14,3 jaar.

Jongeren & welzijn 

67% van de jongeren is tevreden over zijn leven



46% van de jongeren ervaart soms depressieve gevoelens



14% van de jongeren voelt zich vaak tot altijd ontevreden over hun lichaam



14% van de jongeren is sociaal angstig



5% van de jongeren voelt zich sociaal eenzaam



6% van de jongeren voelt zich emotioneel eenzaam

Jongeren & Internet 

78% van de jongeren heeft een eigen computer/laptop



63% van de jongeren heeft thuis een iPad/tablet



79% van de jongeren heeft een smartphone



Populairste Internet activiteit: sociale netwerksites (SNS) bezoeken



Populairste e-mailaccount, chataccount en SNS: Facebook (FB)

Jongeren & Facebook 

92% van de jongeren heeft een FB-profiel



Gemiddelde tijd op FB: weekdag 1,5u à 2u; weekenddag 2u à 2,5u



Populairste FB-activiteit: nieuwsoverzicht bekijken



Belangrijkste reden om actief te zijn op FB: ontspanning

Jongeren & (online) stress 

Meest stresserende domein: evenwicht vinden tussen school en vrije tijd  Meest stresserende activiteit: huiswerk maken



Meest stresserende online domein: pestgedrag en privacy bezorgdheden op FB  Meest stresserende online activiteit: een foto van jezelf zien tevoorschijn komen op een ongewenste FB-pagina

Jongeren & (online) sociale steun 

83,5% heeft reeds traditionele sociale steun (SS) gezocht / 41% heeft reeds online SS gezocht



88% heeft reeds traditionele SS ontvangen / 15% heeft reeds online SS ontvangen



90% neemt traditionele SS waar / 53% neemt online SS het waar 3


WIE HEEFT DEELGENOMEN AAN HET ONDERZOEK? __________________________________________________________________________________ In totaal namen 15 Vlaamse scholen deel aan de eerste fase van het MASS-project. Meer bepaald vulden 1 931 Vlaamse leerlingen van het 1ste tot en met het 5de jaar secundair onderwijs beide vragenlijsten in, waarvan 1 056 jongens (55%) en 875 meisjes (45%). De gemiddelde leeftijd bedroeg 14,3 jaar. De steekproef omvatte leerlingen van alle studierichtingen: ASO (47%), TSO (39,5%) en BSO (13,5%). School

Aantal leerlingen

%

Technisch Onderwijs Vilvoorde

35

1,8

Atheneum Grimbergen

87

4,5

Technisch Instituut Sint-Michiel Bree

82

4,2

Technisch Instituut Heilig Hart Hasselt

95

4,9

Githo Nijlen

69

3,6

Sint-Jozefcollege Turnhout

96

5

Rozenberg Mol

209

10,8

Atheneum Brasschaat

155

8

Het Spoor Mol

86

4,5

Sint-Norbertusinstituut Duffel

164

8,5

Mariagaarde Instituut Middenschool Westmalle

161

8,3

Sint-Jan Berchmanscollege Mol

293

15,2

Don Bosco Essen

75

3,9

Atheneum Irishof Kapellen

117

6,1

Immaculata Roosdaal

207

10,7

Totaal

1 931

100

72% van de leerlingen gaf aan dat zijn/haar ouders getrouwd of samenwonend zijn, bij 26% van de leerlingen zijn de ouders gescheiden en bij 2% is één van beide ouders overleden. Bovendien gaf 60% van de leerlingen aan dat het hoogst behaalde diploma van zijn/haar ouders een hoger onderwijs diploma is, bij 34% van de leerlingen zijn de ouders in het bezit van een diploma secundair onderwijs en bij 6% van de leerlingen hebben de ouders een diploma lager onderwijs of geen diploma. Tot slot is 90% van de leerlingen afkomstig uit België en is 10% van buitenlandse afkomst.

4


JONGEREN & WELZIJN __________________________________________________________________________________

Mentale gezondheid - 32% voelt zich vaak tot altijd zenuwachtig/nerveus - 51% voelt zich vaak tot altijd onrustig - 19% voelt zich vaak tot altijd neerslachtig/droevig - 34% voelt zich vaak tot altijd een ongelukkig persoon - 11% voelt zich vaak tot altijd heel diep in de put Meisjes (gem. score van 2.73 op 6) scoren op al de items steeds hoger dan jongens (gem. score van 2.63 op 6). Met andere woorden: Jongens hebben een betere mentale gezondheid dan meisjes.

Levenstevredenheid

67% van de jongeren is tevreden over zijn/haar leven.

Daarnaast scoren

jongens (gem. score van 5.05 op 7) op alle items die peilen naar levenstevredenheid hoger dan meisjes (gem. score van 4.70 op 7). Met andere woorden: Jongens zijn meer tevreden over hun leven dan meisjes.

Depressieve gevoelens

46% van de jongeren ervaart soms depressieve gevoelens. Daarnaast scoren meisjes (gem. score van 1.76 op 4) op alle items die peilen naar depressieve gevoelens hoger dan jongens (gem. score van 1.53 op 4). Met andere woorden: Meisjes hebben meer kans om depressieve gevoelens te ervaren dan jongens.

Lichaamsontevredenheid

14% van de jongeren voelt zich vaak tot altijd ontevreden over hun lichaam. Daarnaast scoren meisjes (gem. score van 2.85 op 5) op alle items die peilen naar lichaamsontevredenheid hoger dan jongens (gem. score van 2.10 op 5). Met andere woorden: Meisjes zijn meer ontevreden over hun lichaam dan jongens.

5


Sociale angst

14%

van de jongeren is sociaal angstig. Daarnaast scoren meisjes (gem.

score van 2.89 op 5) op alle items die peilen naar sociale angst hoger dan jongens (gem. score van 2.40 op 5). Met andere woorden: Meisjes zijn meer sociaal angstig dan jongens.

Eenzaamheid

5% van de jongeren voelt zich sociaal eenzaam. Daarnaast scoren jongens (gem. score van 2.23 op 5) op alle items die peilen naar sociale eenzaamheid hoger dan meisjes (gem. score van 2.07 op 5). Met andere woorden: Jongens voelen zich meer sociaal eenzaam dan meisjes.

6%

van de jongeren voelt zich emotioneel eenzaam. Daarnaast scoren

meisjes (gem. score van 2.19 op 5) op alle items die peilen naar emotionele eenzaamheid steeds hoger dan jongens (gem. score van 2.07 op 5). Met andere woorden: Meisjes voelen zich meer emotioneel eenzaam dan jongens.

6


JONGEREN & INTERNET __________________________________________________________________________________

Feiten & cijfers 

78% van de jongeren heeft een eigen computer/laptop - 76% gebruikt deze computer/laptop op zijn/haar kamer - bij 18% wordt deze computer/laptop gecontroleerd door de ouders



63% van de jongeren heeft thuis een iPad/tablet - 36% mag deze iPad/tablet meenemen naar school/vrienden - bij 25% wordt deze iPad/tablet gecontroleerd door de ouders - 42% geeft aan dat dit zijn/haar persoonlijke iPad/tablet is



79% van de jongeren heeft een smartphone - 83% gebruikt deze smartphone om op het Internet te surfen - 54% heeft een data-abonnement

Top 3 activiteiten op het Internet 1. Sociale netwerksites bezoeken (gemiddeld dagelijks) 2. Chatten met mensen die je kent (gemiddeld meerdere keren per week) 3. Gamen (gemiddeld 1 keer per week) Top 3 e-mailaccounts 1. Facebook mail (80%) 2. Hotmail (76%) 3. Gmail (50%) Top 3 chataccounts 1. Facebook chat (90%) 2. Skype (voordien MSN) (70%) 3. Andere (bv. WhatsApp) (12%) Top 3 sociale netwerksites (SNS) 1. Facebook (92%) 2. Twitter (34%) 3. Instagram (30%)

7


JONGEREN & FACEBOOK __________________________________________________________________________________

- 92% heeft een FB-profiel - Gemiddelde tijd op FB op een weekdag: 1,5u à 2u - Gemiddelde tijd op FB op een weekenddag: 2u à 2,5u

Feiten & cijfers 

Gemiddeld heeft men reeds 3 jaar een FB-profiel



Gemiddeld heeft men tussen de 400 en 500 FB-vrienden



Gemiddeld worden 40 à 50% van de FB-vrienden als echte vrienden beschouwd



Gemiddeld zou men tegen 50 à 60% van de FB-vrienden iets zeggen in het dagelijks leven



Gemiddeld krijgt men tussen de 21 en 25 ‘vind-ik-leuks’ wanneer men iets post



Gemiddeld krijgt men tussen de 11 en 15 reacties wanneer men iets post

Top 5 populairste FB-activiteiten 1. Nieuwsoverzicht bekijken (gemiddeld dagelijks) 2. Chatten (gemiddeld meerdere keren per week) 3. Privébericht sturen/ontvangen (gemiddeld meerdere keren per week) 4. Foto’s FB-vriend bekijken (gemiddeld meerdere keren per week) 5. Profiel FB-vriend bezoeken (gemiddeld 1 keer per week) Top 3 redenen waarom jongeren actief zijn op FB 1. Ontspanning (e.g., omdat het aangenaam is, omdat het me ontspant, enz.) 2. Sociale interactie (e.g., om in contact te blijven met vrienden en familie, om de tijd op te vullen, als dagelijkse bezigheid, enz.) 3. Delen van informatie (e.g., om een beetje over mezelf te vertellen, om persoonlijke informatie te delen, enz.)

8


JONGEREN & (ONLINE) STRESS __________________________________________________________________________________

Hoe vaak voelden de jongeren zich de laatste maand gestresseerd?

Nooit tot bijna nooit (49%) Soms (40%) Vaak tot heel vaak (11%)

Feiten & cijfers - traditionele stress 

58,5% heeft stress ~ evenwicht vinden tussen school en vrije tijd



41% heeft stress ~



41% heeft stress ~ de thuissituatie (gehoorzamen aan regels, enz.)



37% heeft stress



32% heeft stress ~ interacties met vrienden/peers



30% heeft stress



24% heeft stress ~ relaties



23% heeft stress ~ financiële verantwoordelijkheid



22% heeft stress ~ leerkracht-leerling interactie



19% heeft stress ~ aanwezig zijn op school



10% heeft stress ~ uiterlijk/lichaam



4% heeft stress ~ thuis wonen

toekomst

~ ruzie/woordenwisselingen met ouders

~ presteren op school

Top 5 stressdomeinen 1. Evenwicht vinden tussen school en vrije tijd 2. Toekomst 3. Thuissituatie 4. Ruzie/woordenwisselingen met ouders 5. Presteren op school

9


Top 5 meest stresserende activiteiten voor jongens 1. Te veel huiswerk 2. Gebrek aan vrijheid 3. Te weinig tijd hebben voor plezier 4. Ouders die te veel van je verwachten 5. Afgewezen worden door de persoon die je wel ziet zitten

Top 5 meest stresserende activiteiten voor meisjes 1. Te veel huiswerk 2. Moeilijkheden met vakken op school 3. Te weinig tijd hebben voor plezier 4. Afgewezen worden door de persoon die je wel ziet zitten 5. Het moeten studeren van dingen die je niet begrijpt

Met welke problemen werden de jongeren geconfronteerd wanneer ze zelf een willekeurig probleem mochten neerschrijven?

Thuis School Hobby Vrienden Uiterlijk Evenwicht vinden tussen school en vrije tijd Relaties Pestgedrag Anderen (problemen/ziekte van anderen)

10


Feiten & cijfers - online stress 

26% heeft stress voor pestgedrag en privacy bezorgdheden op FB (bv. negatieve reacties krijgen op een bericht/foto/video die op FB werd gepost)



6% heeft stress door wat anderen op FB posten (bv. het bekijken van mooie foto’s van anderen)



5% heeft stress om niet populair te zijn op FB (bv. weinig verjaardagwensen ontvangen op FB)



5% heeft stress om iets te missen wat er op FB is verschenen (bv. een dag of enkele dagen FB niet kunnen volgen)

Top 5 meest stresserende activiteiten op FB voor jongens 1. Een foto van jezelf zien tevoorschijn komen op een ongewenste FB-pagina 2. Negatieve reacties krijgen op een bericht/foto/video die je hebt gepost op je FB-timeline 3. Ouders/familieleden die ook een FB-account hebben 4. Niet op de hoogte zijn van gewijzigde privacy-instellingen 5. Getagd worden in foto’s waarvan je vindt dat je er zelf niet goed op staat

Top 5 meest stresserende activiteiten op FB voor meisjes 1. Een foto van jezelf zien tevoorschijn komen op een ongewenste FB-pagina 2. Negatieve reacties krijgen op een bericht/foto/video die je hebt gepost op je FB-timeline 3. Getagd worden in foto’s waarvan je vindt dat je er zelf niet goed op staat 4. Weinig verjaardagwensen ontvangen op je FB-timeline 5. Niet op de hoogte zijn van gewijzigde privacy-instellingen

11


JONGEREN & (ONLINE) SOCIALE STEUN __________________________________________________________________________________

Sociale steun (SS) (vrienden)

Online sociale steun (OSS) (FB-vrienden)

77,5% heeft reeds SS gezocht

41% heeft reeds OSS gezocht

92% heeft reeds SS ontvangen

56,5% heeft reeds OSS ontvangen

85% neemt SS waar

42% neemt OSS waar

Waargenomen sociale steun (WSS)

Waargenomen online sociale steun (WOSS)

87% neemt informationele SS waar

54% neemt informationele OSS waar

83% neemt emotionele SS waar

69% neemt emotionele OSS waar

85% neemt instrumentele SS waar

76% neemt instrumentele OSS waar

Meisjes (gem. score van 5.85 op 7)

Meisjes (gem. score van 5.15 op 7)

scoren op alle types van WSS hoger dan

scoren op alle items van OSS hoger dan

jongens (gem. score van 5.72 op 7).

jongens (gem. score van 4.72 op 7).

Met andere woorden: Meisjes nemen

Met andere woorden: Meisjes nemen

meer sociale steun waar bij hun

meer online sociale steun waar op FB

vrienden dan jongens.

dan jongens.

12

Onderzoeksrapport MASS. Fase 1

Recommend Documents