Onderzoek relatietherapie

Onderzoek relatietherapie 4 jaar praktijk in beeld gebracht

Praktijk voor Therapie en Begeleiding, Slotlaan 5, 7006 HA Doetinchem www.therapiedoetinchem.nl 0314-378676 [email protected]

Gestaltpraktijk Hélène Hermans, Gaikhorst 74, 7231 NL Warnsveld, 0575-520710, [email protected] 1 Onderzoek relatietherapie

Onderzoek relatietherapie 1. Aanleiding Sinds eind 2007 verzorgen Hélène Hermans en ik (Jack van Liesdonk) relatietherapie aan koppels. Voor die tijd gaven wij ieder ook relatie therapie, maar dat deden wij alleen: één therapeut en een koppel. In intervisie wisselden we veel ervaringen uit en we besloten samen te gaan werken vanuit haar praktijk in Warnsveld en mijn praktijk in Doetinchem. Na het volgen van een opleiding ‘Leergang partners werken met partners’ passen we die methodiek toe in onze behandeling. Met regelmaat volgen wij relatietherapie-supervisie over hoe we de methodiek toepassen en bespreken we casussen. Na vier jaar zijn er een groot aantal mensen in relatietherapie geweest. Hélène en ik vinden het een goede manier van werken. Ook krijgen we positieve reacties van koppels die hun relatie sterk zien verbeteren. “Hallo Helene en Jack , wij willen jullie even laten weten dat het nog steeds goed met ons gaat ,eerlijk gezegd gaat het beter dan ooit. Als er problemen zijn worden deze zo snel mogelijk besproken en ook onze 15 min gesprekken blijven we volhouden. Wij zijn heel gelukkig met elkaar en willen jullie nogmaals bedanken dat jullie ons de juiste weg gewezen hebben.”

Ik werd nieuwsgierig naar de feiten en cijfers: zijn er algemene trends te ontdekken? Zijn er verbeteringen mogelijk als we de algemene trends kennen? Daarom is dit onderzoek gestart om zicht te krijgen op het verzorgen van vier jaar relatietherapie.

2. Onderzoeksvragen Wanneer je iets gaat onderzoeken moet je goed weten waar je naar op zoek bent. Het gaat niet om de methodiek van therapeutische interventies tegen het licht te houden. Dat gebeurt in supervisie en intervisie. Het gaat om zicht te krijgen op het geheel vanuit het perspectief van de cliënten. Daarom onderscheid ik drie factoren bij het verzorgen van relatietherapie: 1e Aard van de problematiek 2e De therapie 3e De uitkomsten Hieronder worden deze drie factoren verder toegelicht en er worden onderzoeksvragen geformuleerd.

2 Onderzoek relatietherapie

2.1.

Aard van de problematiek

Bij het verzorgen van relatietherapie werken we vanuit de gestaltbenadering in het hier en nu, wat gebeurt er in het contactproces tussen de partners, waar zitten de contactverbrekingen en de verstoringen. Daarom is elke therapie uniek afgestemd op het unieke van het koppel en hun relatie. We stellen ook, dat niet elk individu in therapie is, maar hun relatie, die als een wisselwerking tussen hen beiden zich ontwikkelt. Wel zijn er een aantal thema’s aan te geven, die bij relatiemoeilijkheden aan de orde zijn. Meestal spelen er meerdere thema’s. Bij relatiemoeilijkheden zijn de volgende thema’s te onderscheiden: -

-

Hechtingsproblematiek, laag zelfbeeld van een of beide partners, waardoor er sprake is van een geringe ego-functie Gebrek aan vertrouwen tussen partners, veelal gevoed door angst Machtstrijd en gevoel van machteloosheid, beide kenmerk van agressie in de situatie Verslavingen zoals drank Oude persoonlijke problematiek: onverwerkte persoonlijke problematiek van één of beide partners wordt in de relatie gebracht en werkt daar destructief uit op de relatie Vreemdgaan, wanneer dit gebeurt is dat vaak een aanleiding om in relatietherapie te gaan. Vreemdgaan heeft ook een signaalfunctie: wat in de relatie niet wordt opgelost wordt buiten de relatie gezocht. Communicatie: het verstaan van elkaar en uitspreken van wat men bezig houdt. Scheiding aangekondigd: samen scheiden is ook een onderdeel van de relatie. Zeker waar er gezamenlijke kinderen zijn waar partners ouders van blijven.

Onderzoeksvragen: Hoe vaak komen deze thema’s voor? Is de thematiek van invloed op het aantal sessies van de therapie en hoe is de waardering?

2.2.

De therapie

Zoals hierboven gesteld, is de therapie gericht op het hier en nu, op de uniciteit van de individuen en op de uniciteit van hun relatie. In de therapie zijn de therapeuten geen scheidsrechter, spreken geen oordeel uit van wat de relatiepartners goed of fout doen (de cliënten zijn immers bepalend in hun waardering van wat zij waarderen en afkeuren in hun relatie). Daarom is van de therapie als hard gegeven het aantal sessies te tellen. Voordat er tot relatietherapie wordt besloten is er een intakesessie van 1,5 uur met beide partners en beide therapeuten samen. In de intakesessie wordt de problematiek zoals elk van de partners die ervaart in beeld gebracht en er wordt getoetst of beide partners willen investeren in hun relatie door daar ook zelf offers in te brengen. Wanneer dit niet het geval is, dan is die verheldering aangebracht en gaan wij niet met deze cliënten aan het werk. Wanneer één van beide partners de relatie “dood” 3 Onderzoek relatietherapie

heeft verklaard, dan gaan wij als therapeuten niet “aan een dood paard trekken”. Een intakesessie is bedoeld om de realiteit van hun relatie onder ogen te zien. Als er een gezamenlijk besluit is van alle vier betrokkenen (partners en therapeuten) om de therapie aan te gaan, dan worden therapieovereenkomsten gesloten. Om de therapie in beeld te brengen tellen we de hoeveelheid sessies. Cliënten betalen immers ook per sessie en dat geeft dus een weerslag van de investering in tijd en geld. Het is geen onderzoek naar de methodiek van de verschillende interventies of de individuele kwaliteiten van de therapeuten. Het aantal sessies wordt in samenspraak met de cliënten gedurende het therapieproces bepaald. Dat betekent, dat cliënten bij het aangaan van de therapie niet weten hoeveel sessies het gaat duren. Als therapeuten kunnen we soms een inschatting maken “kort”of “lang”, maar lang niet altijd. De veranderbereidheid van de partners en de individuele mogelijkheden van de partners zijn van grote invloed. Soms wordt pas na enkele sessies duidelijk welke invloed persoonlijke problematiek heeft op de relatie. Bij thema’s waarbij cliënten zich heel kwetsbaar voelen is het nodig eerst een opbouw van vertrouwen te hebben.

Onderzoeksvragen: Wat is de meest voorkomende duur van een relatietherapie en wat is de waardering daarvan? Is er een indeling te maken in “korte”en “langere” therapie of is de een geleidende schaal. Wat is de waardering van de therapie in relatie tot het aantal sessies?

2.3.

De uitkomsten / resultaten van relatietherapie

In de uitkomsten betrekken we ook scheiden als mogelijke uitkomst van de therapie. Zoals eerder gezegd, is een scheiding als liefdespartners vaak een voortzetting van de relatie als gezamenlijke ouders van kinderen. Zelfs wanneer er geen gezamenlijke kinderen zijn, is er bij scheiding het nodige verdelen wat soms niet verdeeld kan worden, maar waarin gekozen moet worden: de hond, het huis etc. Relatietherapie wordt meestal ingezet om een relatie te herstellen. Herstel naar hoe het eerder was. Een relatie ontwikkelt zich echter, na een jaar is bijna niemand meer zo verliefd als de eerste maanden van een relatie en dat is maar goed ook. Tijdens verliefdheid is een deel van het gelukzalige gevoel dat je je eigen zorgen en verantwoordelijkheid voor jezelf geheel kan vergeten en in de armen van de ander kan leggen. Een deel van de persoon waar je verliefd op bent is nog bedekt onder een deken van zoenen en rozen. Na verloop van tijd ontdekt men meer van de ander, het dek wordt er afgehaald en van de eigenheid van de partners komt meer aan de oppervlakte. Hierbij kunnen er ook beschadigingen optreden in hoe de partners met elkaar omgaan en soms staan de beschadigingen meer op de voorgrond dan de kwaliteiten van de relatie. Hier is herstel nodig. Een herstelde relatie kan het doel zijn van relatietherapie.


Een andere uitkomst van relatietherapie is dat er een verbetering in de relatie wordt gerealiseerd. Dat na de therapie de relatie beter is dan ooit ervoor. Dat de therapie het mogelijk heeft gemaakt een volgende ontwikkelingsstap te maken in de relatie, waardoor deze verdiept wordt.

Onderzoeksvragen: Wat zijn de uitkomsten van relatietherapie? En is er een verband met de duur van de therapie of de aard van de problematiek?

3. Onderzoeksmethode Om een dataset te krijgen zijn alle 58 dossiers van de koppels relatietherapie doorgenomen. Daarbij is gescoord op het voorkomen van de aard van de problematiek, op de intake en het aantal sessies en op de uitkomsten hoe de relatie ervoor staat bij het beëindigen van de therapie. Ook is er een score verbonden aan de waardering van het koppel voor de therapie. Deze waardering is veelal uitgesproken in de laatste sessie, omdat we daar expliciet naar vragen: wat was goed voor jou, wat minder, wat paste in het geheel niet bij jou. In de gevallen waar er slechts sprake is van de intakesessie komt het uitspreken van de waardering vaak niet aan de orde. Dan is een inschatting gemaakt of is als ‘onbekend’ gescoord. Omdat de waardering globaal is, is gescoord op een globale waarderingsschaal van 1 tot 5.

Waarderingsschaal 1 = slecht, 2 = matig, 3 = gemiddeld, 4 = goed, 5 = uitstekend. Met zo’n globale schaal moeten waarderingen achter de komma met de nodige reserve worden bekeken als het om kleine aantallen koppels betreft. Een statistische analyse is (nog) niet uitgevoerd. De waardering in een schaal van 1 tot 5 is gedaan op basis van de kennis van de dossiers en de koppels en hun uitspraken. “Allereerst wil ik jullie bedanken voor hetgeen mij het brengt om bij jullie een luisterend oor en handvaten te krijgen. Hier nog een weg in zoekend, wil ik jullie toch alvast hartstikke bedanken, BEDANKT!!!!”


4. Onderzoeksresultaten 4.1.

Aard van de problematiek

percentage van 58 stellen Scheiding aangekondigd

21%

Communicatie

60%

Vreemdgaan

16%

Oude persoonlijke problematiek

38%

Verslaving, drank

percentage van alle stellen

5%

Machtstrijd, machteloosheid

48%

gebrek vertrouwen, angst

38%

Hechting, laag zelfbeeld

33% 0%

20%

40%

60%

80%

Bij een koppel kan er sprake zijn van meerdere thema’s die aan de orde zijn. Zo is in 60% van de gevallen sprake van communicatieproblemen. Voor een deel is dat de wijze waarop een van de andere thema’s in de relatie worden gebracht. Het is in zekere zin dan een symptoom van wat daar onder ligt.

Complexiteit

Complexiteit 5 thema's 4 thema's 3 thema's

aantal koppels

2 thema's 1 thema 0

5

10

15

20

25

30

Gemiddeld is er sprake van 2,6 thema’s die in de problematiek aan de orde zijn.


Problematiek en waardering

Waardering 5 4,5 4 3,5 3 2,5 2 1,5 1

Hechting, laag zelfbeeld Gebrek vertrouwen, angst Machtstrijd, machteloosheid (Verslaving, drank) Oude persoonlijke problematiek

Vreemdgaan Communicatie

Scheiding aangekondigd

De waardering voor de relatietherapie is het hoogst waar er sprake is van problematiek als hechting, laag zelfbeeld, gebrek aan vertrouwen en angst, en persoonlijke problematiek. Dit zijn problemen van psychische aard, niet louter gedragskeuzes. Therapie bij verslavingen staat tussen haakjes, omdat dat slechts een klein aantal betreft, waardoor de uitkomst niets zegt als gemiddelde. Wanneer er sprake is van macht en bij aangekondigde scheiding is de waardering lager (3,3 resp. 2,9) hetgeen te verklaren is dat er vaak een gevoelen kan zijn van verlies. Hoewel in beide gevallen de waardering hoger is dan “matig”.

Problematiek en aantal sessies

Problematiek en aantal sessies Scheiding aangekondigd

Communicatie Vreemdgaan Oude persoonlijke problematiek aantal sessies

Verslaving, drank Machtstrijd, machteloosheid gebrek vertrouwen, angst Hechting, laag zelfbeeld 0


2

4

6

8

10

4.2.

De therapie

Wat is de frequentieverdeling van de therapieën, met andere woorden is er één grote gemene deler, of is het mogelijk een onderscheid te maken tussen korte en langere therapieën.

Frequentie van de duur van relatietherapie Sessies 15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 sessies Intake sessie

aantal koppels

0

2

4

6

8

10

12

Op basis van dit beeld is een onderverdeling te maken in de duur van de therapie. Hierin is de intake sessie te onderscheiden als onderdeel waarna het besluit valt of er voldoende basis is voor therapie. Het onderscheid tussen korte en langere therapie is niet scherp te trekken, maar er lijkt zich een dal voor te doen bij 6 sessies.

Duur van de therapie

Waardering 5 4,5 4 3,5

16%

Intake sessie

34% korte therapie 2-6 52%


Langere therapie >7

3 2,5

Intake sessie korte therapie

2 1,5 1

Langere therapie

Thema verdeling over korte (tot 6 sessies) en lange therapieën (> 6 sessies):

hechting, laag zelfbeeld Verslaving, drank Persoonlijke problematiek

Gebrek vertrouwen, angst

Korte

Vreemdgaan

Lange

Machtstrijd, machteloosheid Communicatie

Scheiding aangekondigd 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Alleen wanneer de scheiding al aangekondigd is, zal de therapie beperkt blijven tot een korte reeks, gemiddeld 2,4 sessie inclusief de intake. Wanneer hechtingsproblematiek en een laag zelfbeeld een rol spelen is er vaker een wat langere reeks nodig, gemiddeld 7,7 sessie, hoewel in één op de drie gevallen de therapie korter is dan 6 sessies. Er is dus een tamelijk grote mate van spreiding. Grote spreiding is niet verwonderlijk wanneer elke therapie wordt toegesneden op dit bepaalde koppel.

4.3.

Uitkomsten therapie

Er zijn vier mogelijke uitkomsten geschetst: scheiden, scheiden in goed overleg, samen verder in herstelde relatie, samen verder in betere relatie.

Uitkomst therapie 10% 7%

21%

Relatie verbeterd Relatie hersteld Scheiden in goed overleg

19%

Scheiden 41%

onbekend

Bij 10% is onbekend wat de uitkomst is. Dat is in 5 gevallen omdat het koppel alleen de intakesessie heeft gedaan en we geen of weinig feedback hebben vastgelegd over de uitkomst. In 1 geval is de 9 Onderzoek relatietherapie

therapie door ons beëindigd na 3 sessies omdat er te weinig bereidheid was om de relatie te verbeteren. Wat is de gemiddelde waardering van de therapie bij deze verschillende uitkomsten?

Waardering bij verschillende uitkomsten therapie 5 4,5 4 3,5 3 2,5 2 1,5 1

4,4 3,4

3,4 2,5

relatie verbeterd

relatie hersteld

Scheiden in goed overleg

Waardering

Scheiden

Opvallend is, dat de waardering voor de therapie bij scheiden in goed overleg even hoog is als bij een uitkomst waarbij de relatie hersteld is. “Wij willen jullie even mededelen dat onze vervolgafspraak voor aanstaande maandag komt ter vervallen. Ook een verder gesprek zal niet meer nodig zijn namens ons. We hebben namelijk samen in goed overleg besloten om uit elkaar te gaan. In ieder geval bedankt voor al jullie hulp!”

Hoe vaak is welke waardering gegeven:

Aantal koppels waardering 25 21

21

20 15 Aantal koppels waardering

10

7 4

5 0 0 score 1

score 2

Gemiddeld is de waardering 3,7.


score 3

score 4

score 5

5. Conclusies en vervolgvragen In 84% van de gevallen zijn koppels tevreden of zeer tevreden over de relatietherapie onafhankelijk of men nu verder gaat in de relatie is of gaat scheiden in goed overleg. In 4 gevallen kwam het scheidingsbesluit tijdens de therapie. De waardering in deze gevallen was gemiddeld 3,8 op de 5 puntsschaal. In 16% van de gevallen wordt alleen de intakesessie gedaan. Over de tevredenheid van deze koppels is weinig bekend. Op een of andere manier zouden we hier feedback op kunnen vragen. In de relatietherapie speelt problematiek van psychische aard vaak een grote rol. Het is dus zinvol om niet alleen naar het gedrag te kijken, maar juist ook naar dat wat er onder het gedrag ten grondslag ligt. Therapeutische inzet is dus meer gewenst en er is langduriger effect van te verwachten dan bij coaching van gedrag. Wanneer scheiding binnen de relatie al is aangekondigd bij het starten van de therapie zijn 2 á 3 sessies voldoende om helderheid te krijgen in hoe het stel verder wil gaan. Acceptatie verkrijgen en een basis creëren om gezamenlijk het ouderschap vorm te gaan geven zijn veelal resultaten. Bij de problematiek Vreemdgaan is de uitkomst in 1/3 van de gevallen scheiden en in 2/3 van de gevallen gaat de relatie hersteld of beter verder. Rond het thema machtstrijd en machteloosheid is de waardering voldoende, maar niet zo hoog als bij andere thema’s. Dat kunnen we als thema bij volgende supervisies inbrengen om onze kwaliteiten daarbij te verbeteren. Is de intakesessie te verbeteren in doelstellingen en aanpak, zodat er meer duidelijkheid vooraf is bij de koppels over inhoud en cruciale vragen? Is de informatie voorafgaand aan de intakesessie voldoende? Op welke manier zouden we meer feedback van de koppels kunnen krijgen na de therapie, zodat de waardering expliciet door de koppels gegeven wordt? Hoe zou de waardering een half jaar na de therapie zijn?

Jack van Liesdonk December 2012


Praktijk voor Therapie en Begeleiding, Slotlaan 5, 7006 HA Doetinchem www.therapiedoetinchem.nl 0314-378676 [email protected]

Gestaltpraktijk Hélène Hermans, Gaikhorst 74, 7231 NL Warnsveld, 0575-520710, [email protected] Beiden ECP opgeleid en gecertificeerd (European Certificate of Psychotherapy), NAP register, lid NVAGT beroepsvereniging gestalttherapeuten, opgeleid in relatietherapie MultidiMens Antwerpen.


Onderzoek relatietherapie

Recommend Documents