Ondernemingsplan Atelier3D Duurzaam Denken en Doen
Definitieve inschrijving De Kaardebol Harenbergweg 1 Zutphen
Coöperatie Atelier3D – Duurzaam Denken en DoenU.A. Teniersstraat 29, 7204 CA Zutphen KvK 56717342 T 06-41443560
[email protected] www.atelier3d.nl 28 mei 2013
DEEL 1 – Hoofdrapport Inhoudsopgave 1. Inleiding………………………………………………………………………….
1
2. De ondernemers, partners, leden, Vrienden van …………………………..
2
3. De coöperatie …………………………………………………………………..
4
4. De markt ………………………………………………………………….........
7
5. Exploitatie gebouwen ………………………………………………………….
9
6. Exploitatie tuinen ………………………………………………………………. 11 7. Exploitatie Producten en Diensten …………………………………………..
14
8. Duurzaamheid …………………………………………………………………
16
9. Sociaal maatschappelijke doelstellingen ……………………………………
20
10. Investeringen en financiering ……………………………………………….
23
11. De exploitatiebegroting ………………………………………………………. 25 12. De Gemeente Zutphen ………………………………………………………
28
13. Samenhang en evenwicht …………………………………………………..
29
Bijlagen DEEL 1 Bijlage 1 Bijlage 2 Bijlage 3 Bijlage 4 Bijlage 5 Bijlage 6 Bijlage 7 Bijlage 8 Bijlage 9 Bijlage 10
Curriculum vitae initiatiefnemers Leden van Atelier3D Comité van Aanbeveling Statuten coöperatie Atelier3D – Duurzaam Denken en Doen U.A. Intentieverklaringen Exploitatie Tuinen Vrijwilligersbeleid Atelier3D Programma’s voor producten en diensten Exploitatie en investeringsbegroting Kostenramingen
Separaat bijgevoegd:
DEEL 2 – Bedrijfsplan horeca, Stichting Eetlust DEEL 3 – Atelier3D in beelden, Architectenburo Wirix DEEL 4 – De Kaardebol als energieneutraal complex, Europe’s Energy Point
1. Inleiding Atelier3D-Duurzaam denken en Doen is een samenwerkingsverband van ondernemers, maatschappelijke organisaties en kennis/onderwijsinstellingen. De meeste van hen zijn gevestigd in Zutphen of de nabije omgeving. Ze werken samen omdat één ding hen bindt: een duurzame en harmonieuze samenleving waar iedereen mee kan doen. In de visie van Atelier3D is duurzaamheid een zaak die iedereen aangaat. Wij vinden dat burgers, bedrijven en organisaties zélf verantwoordelijk zijn voor een duurzame samenleving. Duurzaamheid is een maatschappelijke opdracht. Heel concreet ligt die opdracht bij mensen; bij u en ons. Vanuit die visie hebben wij de uitdaging opgepakt om een ondernemend en inspirerend duurzaamheidscentrum op locatie De Kaardebol te vestigen. Wij zijn gaan werken vanuit wat er is in Zutphen op het gebied van economische, ecologische en sociale duurzaamheid. Dat is ontzettend veel. In een proces van tien maanden hebben we dat met elkaar verbonden en er een onderneming uit gesmeed: de Coöperatie Atelier3D. Van onder naar boven, werkend vanuit de gezamenlijke kracht. Het resultaat een is veelzijdig duurzaamheidscentrum zoals de gemeente dat wenst. Gevarieerd in activiteiten, mensen en ondernemingen. Een aantrekkelijke plek om te zijn en te werken. Maar Atelier3D reikt verder dan alleen de locatie De Kaardebol. Atelier3D staat voor werken aan duurzaamheid in Zutphen en de omgeving. Beweging en dynamiek scheppen door actief te zijn in de samenleving. Deze tijd vraagt van burgers om zelf verantwoordelijkheid te dragen voor wat belangrijk is. Door de inschrijving voor De Kaardebol heeft het gemeentebestuur dit proces een belangrijke impuls gegeven. Vanuit actief burgerschap is Atelier3D ontstaan en werpt zich nu op om een centrale rol te gaan spelen in het werken aan duurzaamheid. Wij zien dit als een kantelpunt van waaruit een nieuwe binding tussen burgers en overheid ontstaat. Aan het gemeentebestuur om de uitdaging aan te gaan. Leeswijzer DEEL 1 – Hoofdrapport en bijlagen is het ondernemingsplan van de Coöperatie Atelier3D. DEEL 2 – Bedrijfsplan horeca beschrijft de exploitatie van restaurant en kookstudio door Stichting Eetlust. DEEL 3 – Atelier3D in beelden geeft een impressie van de toekomstige Kaardebol ontworpen door Architectenburo Wirix DEEL 4 – De Kaardebol energieneutraal beschrijft op welke wijze Atelier3D tot een energieneutraal gebouw en terrein komt, onderzocht door Europe’s Energy Point in opdracht van Atelier3D.
1
2. De ondernemers, leden, partners en Vrienden van Atelier3D is begonnen als een initiatief van vier ondernemende burgers en uitgegroeid tot een coöperatie waar vele partijen een verbinding mee hebben. Dit hoofdstuk geeft een overzicht van alle betrokkenen en de rol die zij hebben in de coöperatie. Initiatiefnemers/Oprichtingsbestuur Atelier3D is het initiatief van vier Zutphense zelfstandige ondernemers. Wij delen de passie voor duurzaamheid en zijn gedreven om daar op een bedrijfsmatige wijze vorm aan te geven. Daarom hebben wij de coöperatie Atelier3D – Duurzaam Denken en Doen opgericht. We hebben een gevarieerde, rijk geschakeerde achtergrond. Dat maakt ons sterk in kwaliteiten en competenties. De afgelopen tien maanden hebben we intensief samengewerkt aan dit plan. We hebben ervaren dat we een hecht team zijn geworden, bereid om de vervolgstappen naar realisatie te zetten. Hieronder introduceren wij ons. De curriculum vitae met referenties zijn opgenomen in Bijlage 1. Lex Hemelaar Lex Hemelaar heeft een achtergrond als bedrijfseconoom en milieukundige. Hij heeft gewerkt in het onderwijs, het bedrijfsleven, de advieswereld en bij de overheid. Rode draad in zijn werkzaamheden zijn duurzame ontwikkeling, economie en maatschappelijk nut. In 2011 startte hij zijn eigen bedrijf gericht op proces- en projectmanagement in het landelijk gebied (www.lexhemelaar.nl). Ton Swagten Ton Swagten heeft gewerkt als docent (bio/na) en als manager bij diverse gemeenten en organisaties op het vlak van natuur- en milieucommunicatie. Zijn professionele drijfveer is het initiëren van draagvlak en stimuleren van beleving bij duurzaamheidsthema’s. Ton werkt als zelfstandige (www.tonswagten.nl). Hij is overheden en non-profit organisaties van dienst bij het organiseren en faciliteren van activiteiten en (participatie)processen over duurzaamheid. John Verheijden John Verheijden heeft een achtergrond in filosofie en is geruime tijd actief op het gebied van natuur en milieu. Hij heeft concepten ontwikkeld en geïmplementeerd op het gebied van educatie, kennisoverdracht en digitale informatie-ontsluiting. Dit deed en doet hij steeds samen met andere pioniers, NGO’s, overheden, onderzoeksinstellingen en bedrijven. Momenteel richt hij zich op de waarde van de lokale economie. John werkt als zelfstandige (www.mooinet.nl). Peter Steerneman Peter Steerneman heeft gewerkt in de (jeugd)zorg en geeft nu leiding in een gemeentelijke organisatie aan beleidsontwikkeling en uitvoering binnen het sociale domein. Daarnaast zet hij zich in voor schone energie en het duurzaam omgaan met grondstoffen. Sinds 2006 ondersteunt hij bedrijven, overheden, organisaties en burgers bij vragen over duurzame brandstoffen en werkt op projectbasis aan educatie (www.biotanken.nl). Peter is voorzitter van de tweejaarlijkse Klimaattop Zutphen. Exploitanten De coöperatie onderscheidt in haar exploitatie drie onderdelen: de gebouwen, de tuinen en de producten en diensten. Deze worden respectievelijk in de hoofdstukken 5, 6 en 7 behandeld. Binnen dat geheel werken twee ondernemende partijen, Stichting Eetlust en Buitenboel, die respectievelijk het restaurant annex kookstudio en de tuinen huren en exploiteren. Leden Atelier3D is een coöperatieve vereniging van en door de leden. Het lidmaatschap van de coöperatie is in een bijeenkomst op 14 mei jongstleden opengesteld en groeit gestaag. Op het moment van inschrijving zijn 26 organisaties en bedrijven lid. Bij gunning worden ook alle 18 Zitphense en Warnsveldse basisscholen lid van de coöperatie en komt het aantal op 44. Hiermee wordt nu al het brede draagvlak en de betrokkenheid in de Zutphense samenleving bevestigd. In Bijlage 2 is het ledenregister opgenomen (zie ook: http://www.atelier3d.nl/organisatie/leden/). Een overzicht: Architectenburo Wirix Biotanken Buitenboel Catering Zutphen De Eerlijke Tafel De Passie fabriek Energiekracht Esther van Riet i.o. Europe’s Energy Point
Hemelaar-Ondernemen in landelijk gebied La Cometa Lydia Plucker i.o. Matthes Advies MOOI Informatiebeheer Montessori basisschool De Plotter MyWheels Zutphen Schepers Adviseurs
Landbouwbedrijf De Vijfsprong Stichting Veldwerk Nederland Studio van ’t Ei Ton Swagten–projectleiding en communicatieadvies Van Haver tot Gort Ingenhoven Zena Advocatuur Zutphen Bijenstad
2
Partners De essentie van Atelier3D is het werken vanuit de kracht van de Zutphense samenleving. We hebben veel mensen gesproken en veel enthousiasme ontmoet. Met 25 overwegend Zutphense bedrijven en organisaties hebben we intentieverklaringen gesloten over samenwerking. Zo hebben we een breed draagvlak voor ons werk gecreëerd. Een aantal van onze partners is inmiddels lid geworden van de coöperatie Atelier3D. Hieronder het overzicht van de intentieverklaringen. Ondernemingen/Bedrijven:
Berkel Milieu, Catering Zutphen, Eerlijke Tafel, Inntel Hotels Resorts, Delta, Centrum voor Jong Ondernemerschap, Zozijn, Volkshuis Zutphen, Schaap Outdoor i.o., Buitenboel, De Vijfsprong Maatschappelijke organisaties: NBV afdeling Zutphen e.o., IVN Zutphen/Warnsveld, IVN Gelderland, Transition Town Zutphen, Kamion, Het Plein, Zuuth, Stichting Erve Eme i.o., Zutphen Bijenstad Kennis-/scholingsinstellingen: Vrije School Zutphen V.O. De Regge, Saxion Kenniscentrum Leefomgeving, Basisscholen in Zutphen en Warnsveld, Regionaal Centrum NME Doetinchem e.o., Liemers Centrum voor NME In Bijlage 5a en b staan alle intentieverklaringen en een samenvattend overzicht van de inhoud. Ambassadeurs Ambassadeurs zijn de mensen die sympathiseren met Atelier3D en zich voor ons inzetten. Gratis en belangeloos. Zonder hen was het niet mogelijk geweest Atelier3D neer te zetten in de huidige vorm. We hebben 9 prominente ambassadeurs. Dat zijn landelijk of lokaal bekende mensen die lid zijn van ons Comité van Aanbeveling (zie Bijlage 3). Daarnaast is er een groeiende groep van meer dan 20 professionals, bedrijven en organisaties die ons ondersteunt bij het vormgeven van Atelier3D. Velen van hen zijn al lid van de coöperatie. Vrienden van Atelier3D Om het draagvlak en de steun voor Atelier3D uit te breiden, wordt in het najaar 2013 de Stichting Vrienden van Atelier3D opgericht. Deze heeft als doel steun en middelen te verwerven voor de coöperatie. De middelen worden besteed om te investeren in de locatie en een kwaliteitsimpuls te geven aan de programmering. We zijn in gesprek met kandidaten voor het bestuur van De Stichting Vrienden van Atelier3D. De bestuursleden zijn betrokken bij de thema’s duurzaamheid en sociaalmaatschappelijk, hebben een breed lokaal (en regionaal) netwerk en ervaring met fonds- en ledenwerving. De coöperatie ondersteunt het bestuur in de uitvoering van haar taken. Samenvattend staat het netwerk van Atelier3D hieronder grafisch weergegeven.
3
3. De coöperatie Dit hoofdstuk behandelt het profiel van Atelier3D en hoe de coöperatie is opgebouwd. Kernactiviteit: Bewustwording en activering Coöperatie Atelier3D – Duurzaam Denken en Doen is een onderneming die duurzaamheid, natuur en milieu als kernactiviteit heeft. De activiteiten zijn zeer divers maar hebben één ding gemeen: ze zijn gericht op bewustwording en activering in Zutphen en de nabije regio. Dat gaat over mensen. Bewust worden dat ze zelf kunnen bijdragen aan een harmonieuze samenleving. Activering, zodat ze daar ook naar gaan handelen. Duurzaam denken én doen. Visie: Duurzaamheid als maatschappelijk project Wereldwijd neemt de druk op onze leefomgeving steeds meer toe. Atelier3D vindt dat kanteling naar een duurzame samenleving noodzakelijk is. De kwaliteit van ons leven is in het geding. Wij vinden dat burgers, bedrijven en organisaties zélf verantwoordelijk zijn voor een duurzame samenleving. Duurzaamheid is een maatschappelijke opdracht. Zutphen kan veel duurzamer worden door de focus te leggen op het lokale economische en maatschappelijke verkeer. Een samenleving waar wensen en behoeften in de eerste plaats lokaal worden opgepakt. Niet geïsoleerd van de buitenwereld, maar werkend vanuit de eigen kracht. Zo ziet Atelier3D de transitie naar een duurzame Zutphense samenleving. We zijn overtuigd dat een duurzaam Zutphen kan. Sterker nog, als het ergens moet lukken, dan is het in Zutphen, waar ecologisch en sociaal bewustzijn al zo sterk ontwikkeld zijn. Door te kiezen voor duurzaamheid blijft Zutphen ook in de toekomst een prettige plek om te wonen, leven en werken. Vanuit die visie is Atelier3D als een maatschappelijk project ontstaan. Missie: Samenwerking en binding Atelier3D is overtuigd dat meerwaarde ontstaat door samenwerking. Veel organisaties en bedrijven in Zutphen zijn actief met duurzaamheid, natuur en milieu en mensen ontplooien zelf initiatieven. Het effect daarvan is beperkt. Initiatieven staan vaak op zichzelf of zijn te beperkt in omvang. Er worden relatief weinig mensen bereikt. Atelier3D wil in Zutphen meer resultaten in minder tijd realiseren. Wij brengen verbinding tot stand en zorgen voor een doelgerichte samenwerking. Atelier3D is de verbinder die synergie en effectiviteit bewerkstelligt. De motor die een dynamisch proces aanjaagt. De katalysator die voor versnelling zorgt. Dat is wat Zutphen nodig heeft om een duurzame samenleving te worden. Onze missie luidt: Duurzame activiteiten van inwoners, bedrijven en organisaties in Zutphen verbinden, ondersteunen en versnellen opdat ze effectiever worden. Hierdoor vergroot het bewustzijn voor duurzaamheid, zodat de gemeenschap in Zutphen en de regio beter en sneller in staat is tot duurzaam kiezen en handelen. Maatschappelijk belang met commerciële oriëntatie Binnen Atelier3D werken maatschappelijke organisaties, zelfstandige ondernemers en kennis- en scholingsinstellingen samen aan duurzaamheid, natuur en milieu. Ze delen drie principes: • zelforganisatie: meester blijven over je eigen ideeën en deze neerzetten met creativiteit, sociaal ondernemerschap en in verbinding met anderen; • samenredzaamheid: deelnemer en partner zijn in een groter geheel en zo de individuele inbreng vermenigvuldigen naar een gezamenlijke uitvoering; • sociale duurzaamheid, medemens zijn door mensen, ongeacht hun achtergrond of beperking, mee te laten doen en hun kwaliteiten te waarderen en benutten. Deze drie principes geven vorm aan een onderneming die opereert in het maatschappelijk domein. Daarin kun je alleen maar succesvol zijn met een bedrijfsmatig opzet en een commerciële oriëntatie. Onderdelen van Atelier3D opereren op commerciële basis en brengen geld op. Andere onderdelen genereren hoofdzakelijk maatschappelijke waarde. Door beiden onder te brengen in een overkoepelend geheel kan Atelier3D bestaan en renderen. Atelier3D: Koepel en coöperatie Atelier3D fungeert als een koepel waarbinnen de leden (bedrijven, organisaties, onderwijsinstellingen) samenwerken. De leden blijven zelfstandig opereren. Ze vinden elkaar op het vlak van bewustwording en activering waarbij Atelier3D de bindende factor is. Dat werkt als een paraplu. De leden zijn met elkaar verbonden en vormen samen het door Atelier3D uitgezette scherm. De leden verrichten de werkzaamheden. Atelier3D zorgt ervoor dat de verbinding in tact blijft en houdt het geheel op spanning zodat het functioneel blijft.
4
Atelier3D is een coöperatieve vereniging. De deelnemende organisaties zijn de leden. De coöperatie draagt zorg voor de belangen van de leden en de leden dragen samen de verantwoordelijkheid voor het geheel. Dat past bij hoe Atelier3D is ontstaan en hoe ze wil functioneren. Het bestuur van de coöperatie bestaat uit de vier initiatiefnemers. Zij beschouwen zichzelf als kwartiermakers. Hun opdracht is de vestiging van de coöperatie op de locatie De Kaardebol te realiseren. Dat doen ze samen met de leden. Het bestuur treedt af als de vestiging van de coöperatie een feit is. De leden kiezen dan een nieuw bestuur. De statuten van Atelier3D staan in Bijlage 4. Leden: Facilitaire en algemene leden De coöperatie kent facilitaire en algemene leden. Facilitaire leden dragen verantwoordelijkheid voor een deel van het gebouw of de buitenruimte. De coöperatie sluit gebruikersovereenkomsten met de facilitaire leden waarin de onderlinge leveringen, prestaties en vergoedingen worden vastgelegd. Algemene leden werken ook aan duurzaam handelen in Zutphen en de regio, maar hebben geen direct belang op de locatie De Kaardebol. De ledenvergadering heeft de zeggenschap. Facilitaire leden dragen meer verantwoordelijkheid en hebben daarom meer stemrecht dan algemene leden. De ledenovereenkomst met toelichting staat in Bijlage 2. Rollen: Platform, netwerk, uitvoering In de digitale wereld vinden mensen elkaar blindelings. Samenwerken ontstaat pas als er een fysieke plek is waar mensen elkaar in levende lijve ontmoeten. Waar of van waaruit ze dingen ondernemen. De locatie De Kaardebol is een plek die deze potentie heeft. Daarom wil Atelier3D zich daar vestigen. Atelier3D is zo ingericht dat ze opereert vanuit verschillende rollen. Het is een platform waar mensen elkaar ontmoeten om samen dingen te doen. Het is een netwerkorganisatie waar men partners vindt te ondernemen. Het is een uitvoeringsorganisatie die vragen en opdrachten aanneemt en beantwoordt. Afhankelijk van de rol is de locatie De Kaardebol de plek waar de activiteiten plaatsvinden of de uitvalbasis van waaruit wordt gewerkt in Zutphen en omgeving. Personele bezetting De dagelijkse leiding van de coöperatie is in handen van een verbinder. Hij/zij is verantwoordelijk voor het beheer van de locatie, werkt verbindend en inspirerend, en ondersteunt de leden bij de activiteiten die zij vanuit de pijlers ondernemen. Naar buiten toe is de verbinder het gezicht van de coöperatie die de missie uitdraagt, maatschappelijke discussies entameert, klanten werft en de marketing en public relations organiseert. De verbinder wordt ondersteund door een beheerder. Deze functie wordt ingevuld door vrijwilligers en mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Drie Dragers: Pijlers, Programma’s, MVO De coöperatie is opgebouwd uit drie dragers. Drager 1: De pijlers (afdelingen) van de coöperatie. Drager 2: De programma’s en projecten waar de producten en diensten worden gemaakt. Drager 3: Het maatschappelijk verantwoord ondernemen dat geïntegreerd is in de bedrijfsvoering. Drager 1: Pijlers Atelier3D is opgebouwd uit vijf pijlers: -
Ondernemen – Werkatelier voor zzp’ers gericht op bewustwording en duurzame oplossingen. Eten en drinken – Restaurant en kookstudio Eetlust gericht op bewust consumeren. Werken – Vrijwilligers en mensen met beperking of afstand tot de arbeidsmarkt doen mee. Recreëren, leren, beleven – Educatieve tuinen en het middeleeuws erf. Ontmoeten – Plaats waar mensen met ideeën en initiatieven elkaar treffen en inspireren.
5
De leden van de coöperatie opereren binnen één of meerdere pijlers. De exploitatie van de pijlers is terug te vinden in Hoofdstuk 5 Exploitatie Gebouwen en Hoofdstuk 6 Exploitatie Tuinen. Drager 2: Programma’s Atelier3D ontwikkelt zelf programma’s en zorgt voor de financiering van de daaruit voortkomende projecten. Thema’s zijn onder andere energie, voedsel, afval, MVO, natuur en landschap. In de programmastructuur komt de samenwerking tussen de leden en de meerwaarde die dat geeft ten volle tot haar recht. De exploitatie van programma’s en projecten staat in Hoofdstuk 7 Exploitatie Producten en Diensten. Drager 3: Maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) Maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) is verankerd in alle bedrijfsprocessen. We hanteren bij MVO de volgende uitgangspunten: • Op bedrijfsniveau waarde creëren; economisch (profit), ecologisch (planet) en sociaal (people). • Maatwerk: Bij iedere bedrijfsbeslissing een afweging maken tussen de verschillende belangen. • MVO is een proces en geen eindbestemming, dus steeds zoeken naar de haalbare stappen. Atelier3D wil zelf het goede voorbeeld geven en tot certificering komen. Daarbij worden instrumenten zoals ISO 26000 en de Prestatieladder Sociaal Ondernemen (PSO) gebruikt. De wijze waarop Atelier3D invulling geeft aan MVO staat beschreven in Hoofdstuk 8 Duurzaamheid en Hoofdstuk 9 Sociaal maatschappelijke doelstellingen.
6
4. De markt Niet eerder kende Zutphen een initiatief voor een breed gedragen financieel zelfstandig centrum voor duurzaamheid, natuur en milieu. Een initiatief dat uitgaat van de kracht van de Zutphense samenleving en is opgebouwd uit die samenleving. Atelier3D biedt ontspanning en recreatie, advies en uitvoering, ontmoeting en inspiratie. Op de locatie De Kaardebol, in de stad, bij de bedrijven, en op internet. In dit hoofdstuk een verkenning van de markt waarop Atelier3D zich begeeft. Doelgroepen Consumentenmarkt: individueel, groepen, gezinnen, kinderen Gelegen in het ecologisch stadspark is Atelier3D een open en laagdrempelig centrum voor rust, ontspanning en ontmoeting. Goed bereikbaar met eigen en openbaar vervoer, via fietsroutes en lokale ommetjes. De uitstraling is groen en duurzaam. Prachtige tuinen, natuurspeelplekken en innovatieve toepassingen van zon- en windenergie. Restaurant Eetlust met terras is een prima plek om even tot rust te komen en te genieten van (h)eerlijk eten en drinken. Alleen, met vrienden of met het hele gezin. Groenten en kruiden komen rechtstreeks uit de tuin en kas. In de tussentijd wordt je elektrische voertuig opgeladen met duurzaam opgewekte stroom en spelen de kinderen in de tuinen. Voor je huiswaarts keert, doe je in de landwinkel nog een paar boodschappen, vers en gegarandeerd uit eigen stad en streek. Je ontmoet mensen om over jouw ideeën, passie en initiatieven te praten. Voor inspiratie, advies of ondersteuning kun je terecht bij de ondernemers van Atelier3D. Regelmatig zijn er evenementen voor een breed publiek waarin plezier en ontspanning centraal staan en je ook iets opsteekt. Recreatie, beleven en leren gaan bij Atelier3D ongemerkt samen. De bezoeker kiest zelf waar het accent ligt. Een cursus of activiteit over duurzame energie, duurzaam consumeren, tuinieren, of natuur. Het middeleeuws erf neemt je speels mee naar het verleden en geeft je inspiratie voor jouw eigen toekomst. Groepen komen naar Atelier3D voor vergaderingen, cursussen, kookworkshops. Zakelijke markt: bedrijven, overheden en organisaties Bij Atelier3D werken zelfstandige ondernemers met duurzaamheid als kernactiviteit. Een breed netwerk van kennis, kunde, ervaring en creativiteit. Omdat ze geworteld zijn in de Zutphense samenleving weten ze doelgroepen te bereiken en activeren. Dat staat garant voor een gedegen en op maat gesneden aanpak van duurzaamheidsvraagstukken. Bedrijven, overheden en organisaties weten daarom Atelier3D te vinden voor professionele ondersteuning bij de uitvoering, begeleiding en realisatie van projecten op het gebied van energie, afval, MVO, voedsel, natuur en landschap. In het energieneutrale complex van Atelier3D vinden zij ook ruimten voor bijeenkomsten, evenementen, productpresentaties. Catering vanuit het (h)eerlijke restaurant maakt het aanbod compleet tot en met geheel verzorgde bedrijfsuitjes toe. Maatschappelijke organisaties Organisaties die met natuur, landschap en duurzaamheid actief zijn, hebben Atelier3D als thuisbasis. De kosten voor het gebruik van de ruimten voor bijeenkomsten zijn gering en bij een lidmaatschap zijn die zelfs vijf keer gratis. Van hieruit worden activiteiten ontwikkeld en voorbereid om in Zutphen, Warnsveld en regio uit te voeren. Atelier3D verbindt en ondersteunt om een breed aanbod en een goede programmering te realiseren. Vanuit de coöperatie kan de gezamenlijke promotie nog beter opgepakt worden. Vrijwilligers en mensen met beperking of achterstand tot de arbeidsmarkt Atelier3D biedt werkzaamheden aan mensen die (nog) niet in het reguliere arbeidsproces meedoen. In het restaurant, de educatieve tuinen, op het middeleeuws erf en in duurzame projecten en educatieve activiteiten. Voor weer anderen biedt Atelier3D een stageplaats of werkervaringsplek en zo een opstap naar een reguliere baan. Op deze wijze werken mensen mét en zonder beperking zij aan zij; op de locatie en aan projecten voor een duurzaam Zutphen. Om mee te kunnen doen worden mensen geprikkeld, begeleid en waar nodig opgeleid. Werkgebied Het primaire werkgebied van Atelier3D is de gemeente Zutphen (Zutphen en Warnsveld). De gemeente telt bijna 50.000 inwoners (20.000 huishoudens) en bijna 4.000 bedrijven/organisaties. Het secundaire werkgebied is de regio Stedendriehoek (Apeldoorn, Brummen, Deventer, Epe, Lochem, 1 Voorst, Zutphen) met 412.000 inwoners en 26.000 bedrijven/organisaties . 1
De cijfers zijn gebaseerd op de publicatie Tabellenpakket Regio Stedendriehoek 2010 van de Regio Stedendriehoek.
7
Bezoekers De Kaardebol trok de afgelopen jaren gemiddeld 7.500 bezoekers. We zijn overtuigd dat we met ons gevarieerde pakket aan producten en diensten dat aantal fors kunnen uitbreiden. Daarvoor hebben aantal maatregelen op stapel staan. In de eerste plaats worden het gebouw en de tuinen opener en toegankelijker. Een plek die uitnodigt, nieuwsgierig maakt en waar men zich welkom en thuis voelt. Dat betekent ook dat de entree ingrijpend verandert. De hoge begroeiing, die het zicht ontneemt, wordt aangepast. Het hekwerk aan de straatzijde wordt vervangen door een natuurlijke afscheidingshaag. Het terrein en de activiteiten zullen vanaf de openbare weg in het oog springen. Zie DEEL 2 voor een impressie. In de tweede plaats start in 2013 een intensieve promotie en publiciteitscampagne. Nu al laat Atelier3D regelmatig van zich horen. Dat wordt in het najaar 2013 opgevoerd, gekoppeld aan een crowdfunding actie. Daarnaast zal restaurant en kookstudio Eetlust een wervelende publiciteitscampagne starten rondom de opening en dat met regelmaat herhalen. In de derde plaats maken we slim gebruik van ons groot ledennetwerk in Zutphen en wijde omgeving. Leden krijgen bekendheid via Atelier3D en omgekeerd wordt Atelier3D bekend in het netwerk van haar leden. Met bijna 70 leden in 2014 wordt zo een breed publiek bereikt tegen geringe kosten. Tabel 4.1: Verwachte bezoekersaantallen 2014
2015
2016
2017
2018
Totaal
25.000
28.800
33.100
38.100
43.800
Waaronder Restaurant en kookstudio Ontmoetingsruimten Evenementen Activiteiten
17.500 13.750 5.000 1.500
21.000 15.100 5.500 1.700
25.200 16.600 6.100 1.900
30.200 18.300 6.700 2.100
36.200 20.100 7.400 2.300
Noten: Ontmoetingsruimten: 550 dagdelen i n 2014, gemiddeld 25 deelnemers. Evenementen: 5 evenementen in 2014. Per bezoek kan van meedere faciliteiten gebrui k worden gemaakt.
Door deze marketing- en promotieacties verwachten we in 2014 25.000 bezoekers te ontvangen, met een flinke groei naar 2018. Als referentie kijken we naar De Ulenbelt in Deventer die jaarlijks 50.000 bezoekers trekt, Kinderboerderij De Shouw in Zutphen met jaarlijks 40-50.000 bezoekers en de Zutphense musea die de afgelopen tien jaar gemiddeld 32.000 bezoeker per jaar hadden. Opdrachtgevers Duurzaamheid is een ingeburgerd begrip, zeker in Zutphen. Een belangrijk deel van Zutphense bevolking is geïnteresseerd in duurzaamheid. We zien veel initiatieven van burgers en bedrijven, en een brede belangstelling voor levensbeschouwelijke zaken waarin duurzaamheid prominent aandacht krijgt. Een onderzoek in opdracht van MKB Zutphen concludeert dat duurzaamheid één van de pijlers is waarop Zutphen haar toekomst kan bouwen. Duurzaamheid is één van de speerpunten in het gemeentelijk beleid. Wij zien voldoende marktpotentieel voor een onderneming als Atelier3D die inhoud en uitvoering geeft aan duurzaamheid en dat breed neerzet met producten en diensten voor de zakelijke markt. Een dergelijke onderneming is er in Zutphen niet. Met de gemeente willen we in gesprek over een meerjarige programmatische aanpak waarin Atelier3D zich profileert als een uitvoeringsorganisatie met een gevarieerd potentieel aan ondernemers en een grote lokale kennis. We willen de inspirator zijn om met ondernemend Zutphen tot een ‘Groene Alliantie’ te komen. Een op Urgenda (www.urgenda.nl) geïnspireerd idee dat de ondernemers stimuleert om in gezamenlijkheid stappen te zetten in duurzaamheid. Met Delta en Het Plein voeren we onder de titel ‘Zutphen 5% stad’ overleg om instrumenten te ontwikkelen die werkgevers inspireren om meer mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt op te nemen.
8
5. Exploitatie gebouwen Op de locatie De Kaardebol staan drie bouwwerken: het hoofdgebouw, de kas en de middeleeuwse boerderij. Dit hoofdstuk gaat over de exploitatie van de gebouwen en de benodigde aanpassingen. Functies Atelier3D vindt het belangrijk dat er één fysieke plek is in Zutphen die volledig in het teken staat van werken aan een duurzame samenleving. Een aantrekkelijke, uitnodigende plek waar duurzaamheid kan worden ervaren, waar mensen actief kunnen zijn en waar ze elkaar kunnen ontmoeten. Een plek waar en van waaruit ze dingen ondernemen. Want samenwerken ontstaat pas echt als er een fysieke plek is waar mensen elkaar in levende lijve ontmoeten. De locatie De Kaardebol is een plek die deze potentie heeft. Daarom wil Atelier3D zich daar vestigen met drie functies: • een platform voor ontmoeting en inspiratie • een netwerk waar men partners vindt om zaken te ondernemen • een onderneming die producten maakt en diensten levert. Indeling gebouw Vanuit deze drie functies heeft Architectenburo Wirix de aanpassingen aan het gebouw ontworpen. Met als uitgangspunt duurzaam bouwen en in goed overleg met de oorspronkelijke architect van het gebouw. Het wordt een plek die energiestromen en kringlopen op zoveel mogelijk niveau`s met elkaar verbindt. Maatschappelijk, economisch, ecologisch, bij de voedselproductie, en bovenal als plek van inspiratie en ontmoeting. Dit wordt uitgedrukt in een nieuwe ruimtelijke opzet en uitstraling van het gebouw en zijn omgeving. DEEL 3 van het bedrijfsplan geeft een impressie van de toekomstige Kaardebol en de indeling van het gebouw. Het hoofdgebouw bestaat uit een souterrain en een verdieping met sanitaire voorzieningen en technische ruimten. De indeling is hieronder toegelicht. Werkatelier Het werkatelier is een grote ruimte aan de westzijde van het souterrain die plaats biedt aan 15 zelfstandige ondernemers. Bij het werkatelier horen twee aparte vergaderruimten. Multifunctionele ruimte Aan de westzijde van het souterrain is een ruimte die voor meerdere doeleinden kan worden gebruikt, permanent of tijdelijk. We zijn met verschillende partijen in gesprek voor de verhuur van de ruimte. Keuken en kookstudio Eetlust Aan de oostzijde van het souterrain is kookstudio Eetlust die ruimte biedt aan groepen en schoolklassen. De keuken van restaurant Eetlust is ook aan de oostzijde van het souterrain Restaurant Eetlust De kas wordt aan de zijde van het gebouw met twee traveeën verkleind. Zo ontstaat de ruimte voor restaurant Eetlust als verbinding tussen gebouw en kas, zichtbaar en uitnodigend. Deze centrale plek symboliseert ook dat eten en drinken bij uitstek mensen bindt en waar men elkaar ontmoet. Ontmoetingsruimten Informeel ontmoeten kan op elke plek bij Atelier3D; in de tuinen, bij Eetlust, etc. Georganiseerd ontmoeten vindt plaats op de verdieping: een kleine vergaderruimte en twee grotere ruimten. Informatiepunt Op de verdieping wordt een informatiepunt ingericht voor bezoekers met vragen over duurzaamheid, natuur en milieu. Op de galerij tegenover de vide komen informatieplekken met computers waar bezoekers gebruik van kunnen maken. Uiteraard kan men ook digitaal bij het informatiepunt terecht. Verhuur De coöperatie huurt de locatie De Kaardebol en biedt leden en niet-leden de faciliteiten om delen van het complex te huren/exploiteren. De begrote huuropbrengst staat in onderstaande tabel. Tabel 5.1: Begrote huuropbrengst 2014 (€ ecxl. Btw) Object
Huurder
Werkatelier Restaurant+kookstudio Multifunc tionele ruimte Ontmoetingsruimten Overigen/Tuinen
ZZP-ers St. Eetlust Diversen Diversen Diversen
Een heid berekenin g Op p.(m2) Aantal/jr
Totaal
100 225 80
15
Bezetting % 67 nvt 75 21
Huurprijs €/mnd
Hu urprijs Opbrengst €/m2/jr €/2014
167 178 130
20.040 40.005 7.800 20.550 4.000 92.395
Zie Bijlage 9B, tabel 9B3 voor details.
9
Met €92.395,- in 2014 zijn de opbrengsten uit verhuur de belangrijkste inkomstenbron van de coöperatie. De middeleeuwse boerderij verhuurt de coöperatie op projectbasis voor activiteiten en evenementen onder andere aan Stichting Erve Eme i.o.. De exploitatie van de kas en de tuinen staat in hoofdstuk 6. De ander exploitatieonderdelen worden hieronder nader toegelicht. Exploitatie Werkatelier Het werkatelier is een inspirerende werkplek voor zzp-ers. Zij brengen vanuit Atelier3D hun kennis en ervaring naar de Zutphense samenleving. De bekendheid, het imago en de marketing van Atelier3D vormen, samen met het werken in collectief verband, uitstekende uitgangspunten om omzet te genereren. Dat dit werkt laat Atelier3D zien door met zzp-ers nu al opdrachten te werven (zie Hoofdstuk 7). De huurprijs is concurrerend en ligt met €167,- per maand (all in) onder de gangbare huurprijzen in Zutphen. Flexplekken zijn te huur voor €5,- per uur. Wij hebben ruim 84 zzp-ers in ons bestand. Met Kamion, de vereniging voor zzp-ers, starten we dit najaar een wervingscampagne. Voor 2014 gaan we uit van 10 huurders. Exploitatie Restaurant en Kookstudio Eetlust Eetlust is het restaurant waar Zutphen op heeft gewacht: Je kunt er vers en eigentijds eten en drinken, op een unieke groene plek, buiten het centrum maar geografisch gezien midden in de stad. Goed bereikbaar en vlakbij de grote uitvalswegen. Zoiets kent Zutphen nog niet. De keuken onderscheidt zich met rijke smaken, bereid met pure en eerlijke ingrediënten, veelal uit eigen teelt. Er is een kleine, afwisselende kaart, verrassend, maar niet elitair of ‘vreemd’. Genieten staat voorop. In de kookstudio komen kinderen en volwassenen op een gezellige en ontspannen manier experimenteren met duurzaam koken. Daar is een markt voor. In Zutphen is één kookstudio, in het luxere segment. Binnen een straal van 30 km is verder niets. In heel Gelderland is geen kookstudio gespecialiseerd in duurzaam en/of biologisch koken. De kookstudio is geschikt voor groepen en schoolklassen. Het aanbod bestaat uit eigen cursussen, kooklessen en workshops voor kinderen, jongeren, individuele volwassenen en (zakelijke) groepen. De studio is ook te huur voor koks, diëtisten, voedingsdeskundigen, lifestyle-coaches en kookclubs. Eetlust wordt geëxploiteerd als een stichting zonder winstoogmerk. Het bestuur bestaat uit louter ondernemers: Elze Boshart (De Eerlijke Tafel), Mirjam Berntssen (Catering Zutphen), Olaf Heine (ontwikkelaar recreatieve horeca) en Laury Schepers (La Cometa, foodwatcher). Eetlust betaalt een gangbare huurprijs aan de coöperatie. Een deel van het batig saldo is bestemd voor de coöperatie. Het bedrijfsplan van stichting Eetlust staat in DEEL 2. Exploitatie Ontmoetingsruimten Een duurzame samenleving vindt haar kracht in de creativiteit en inzet van individuele burgers. De fysieke ontmoeting is de beste manier om tot prikkeling, uitdaging en initiatief te komen. Atelier3D is de thuisbasis voor natuur-, milieu- en duurzaamheidsorganisaties, een plek waar inwoners van de aanliggende wijken terecht kunnen en een prima locatie voor het zakelijk ontmoeten. De ontmoetingsruimten bestaan uit één kleine (vergader)ruimte tot 8 personen en twee grotere ruimten tot 40 personen die ook als één grote ruimte kunnen worden gebruikt. Ze worden door de coöperatie geëxploiteerd. Er is een redelijk groot aanbod in Zutphen. Het aanbod van zalen gekoppeld aan een eigentijds restaurant is kleiner. Het aanbod van zalen met horeca én met prachtige, recreatief te gebruiken tuinen is uniek in Zutphen. Daar voegt Atelier3D iets toe op de zakelijke markt voor bedrijfsuitjes, bijeenkomsten, congressen, etc. De zalen zijn concurrerend geprijsd. De combinatie met horeca en tuinen levert additionele inkomsten op voor onze ondernemers exploitanten. Leden van Atelier3D mogen de ruimten vijf keer per jaar gratis gebruiken en daarna tegen gereduceerd tarief. Exploitatie Multifunctionele ruimte De multifunctionele ruimte is bestemd voor ondernemers die creatieve activiteiten of handambachtelijke werkprocessen opzetten. Het doel is zinvolle werkzaamheden aan te bieden en tegelijk een ontmoetingsplek te creëren waar mensen weer in hun eigen kracht kunnen komen. Op termijn worden deze activiteiten uitgebouwd door op het terrein een werkschuur op te richten. Beheer en onderhoud De coöperatie is verantwoordelijk voor het fysieke en sociale beheer en het onderhoud. Groot onderhoud doet de gemeente. Vergelijkbaar met de aanpak van Perspectief in hun wijkcentra wordt het beheer gedaan door vrijwilligers en (re-integrerende) medewerkers onder leiding van een beheerder die voor een beperkt aantal uren wordt betaald.
10
6. Exploitatie Tuinen Functie en waarden De tuinen hebben een belangrijke functie in het concept van Atelier3D. Door de activiteiten in de tuinen geven we invulling aan onze duurzaamheid en sociaalmaatschappelijke doelstellingen. Daarnaast zijn de tuinen beeldbepalend en in die zin het visitekaartje van Atelier3D. De vijf waarden die Atelier3D in de tuinen laat zien, zijn: Natuur- en milieueducatie Door de activiteiten in de tuinen en het middeleeuws erf wordt op jonge leeftijd de basis gelegd voor respectvol omgaan met natuur en milieu. Dat is uniek in Zutphen en daarom gaan wij dit voortzetten. Productieve waarde Op delen van het terrein en in de kas worden groenten, kruiden en bloemen geteeld. Ecologische waarde Op het terrein zijn twee natte bloemenweiden, waarop in 1972 activiteiten van De Kaardebol zijn gestart. Deze hebben een ecologische waarde en worden door Atelier3D in stand gehouden. Participatie waarde De tuinen bieden zinvolle werkzaamheden aan vrijwilligers en mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. We zien dat mensen daar zingeving aan ontlenen en hierdoor sterker worden. We hebben daarom intentieverklaringen gesloten met De Vijfsprong, Zozijn, Delta en Het Plein om op de locatie De Kaardebol werkzaamheden te bieden aan mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Het streven is dat een aantal van hen vanuit die werkzaamheden doorstroomt naar een reguliere, betaalde baan. Recreatieve waarde De tuinen hebben een sterke recreatieve waarde. Ze worden, nog meer dan nu het geval is, een open en uitnodigend gebied waar bezoekers kunnen genieten van de natuur. De vijf waarden zijn onderling verbonden. Zo is bijvoorbeeld arbeidsparticipatie een belangrijke factor om de natuur- en milieueducatie en de productie tot zijn recht te laten komen. De waarden ondersteunen en versterken ook de functies in het gebouw zoals het restaurant annex kookstudio Eetlust, de landwinkel en het werkatelier voor zelfstandige ondernemers. Producten De waarden van de tuinen krijgen vorm in een aantal producten die Atelier3D gaat voeren. Enkelen bestaan al en worden voort gezet, andere worden toegevoegd (zie Bijlage 6 voor plattegrond). Jeugdtuinen (bestaand) Kinderen (9-12 jr) hebben een eigen tuintje en leren hoe je zelf groenten verbouwt en bloemen teelt. Schooltuinen (bestaand) Enkele scholen maken voor hun praktijklessen gebruik van de tuinen. Middeleeuws erf (bestaand) Onder de noemer ‘leren uit het verleden’ bezoeken kinderen (en volwassenen) de activiteiten die op het erf worden georganiseerd en die hen spelenderwijs laten beleven hoe het leven toen was. Excursies (bestaand) Rondleidingen door de tuinen voor volwassenen gericht op natuurbeleving en cultuurhistorie. Volwassenentuinen (nieuw) Voor wie wil leren hoe je groenten en bloemen teelt, maar geen eigen moestuin wil of kan hebben. Bloemen en kruiden pluktuin (nieuw) Seizoensabonnementen voor zelfplukken en levering aan bedrijven. Productietuin (nieuw) De verbouw van groenten en het kweken van planten. Levering aan het restaurant en de landwinkel. Kasteelt (nieuw) De teelt onder glas van groenten en planten. Levering aan het restaurant en de landwinkel. Thema-activiteiten (bestaand en nieuw) Activiteiten rondom thema’s gericht op educatie, beleving en outdoor-recreatie. Markt/Doelgroepen Atelier3D werkt aan een duurzame samenleving voor elke burger. Onze producten richten we daarom op een zo breed mogelijk publiek. We onderscheiden de volgende doelgroepen.
11
Jeugd Natuur- en milieueducatie voor de jeugd is en blijft een belangrijke doelgroep in de exploitatie van de tuinen. De producten Jeugdtuinen, Schooltuinen, Middeleeuws erf en Thema-activiteiten zijn daarop gericht. Dit zijn waardevolle en succesvolle producten gebleken die Atelier3D verder wil ontwikkelen. Alle 18 basisscholen in Zutphen en Warnsveld hebben toegezegd lid te worden van de coöperatie. Daarmee is de verbinding gelegd tussen deze producten en de markt. Volwassenen Aan volwassenen bieden we de producten Pluktuin, Excursies, Middeleeuws erf en Themaactiviteiten. We ontwikkelen deze producten deels in samenhang met de andere functies in het gebouw. Bedrijven Voor de zakelijke markt ontwikkelen we arrangementen waar de producten Excursies, Middeleeuws erf en Thema-activiteiten onderdeel van uitmaken. Daarnaast brengen we het product Pluktuin in de vorm van een abonnement voor de levering van boeketten en kruiden. De zakelijke markt moet nog deels worden ontwikkeld. De locatie De Kaardebol met deze producten en faciliteiten zoals vergaderruimten en horeca is uniek in Zutphen. Daarom zien wij de zakelijke markt als een potentiële groeimarkt. Restaurant Eetlust en Landwinkel Vanuit de producten Productietuin en Kasteelt worden groenten, kruiden, bloemen en planten geleverd aan het restaurant Eetlust en verkooppunt. Voor het restaurant geeft dit een unieke invulling aan gezond en verantwoord eten en de beleving daarbij. Men ziet, voelt en ruikt waar het eten op het bord vandaan komt. In de kas komt een verkooppunt waar de producten uit de tuinen worden afgezet. Optioneel is dit te ontwikkelen tot een landwinkel waar ook producten ‘uit eigen stad’ en streek worden verkocht. Vrijwilligers en mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt Aan alle producten die Atelier3D vanuit de tuinen levert, nemen vrijwilligers en mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt deel. Zo biedt Atelier3D aan deze doelgroep een gevarieerd pakket aan zinvolle werkzaamheden, ingeroosterd maar ook bij spontane inloop. Organisatie en deelnemende partijen Nu de coördinatie en de aansturing door de gemeente stopt, is een nieuwe opzet van de organisatie van de tuinen noodzakelijk. Daartoe werkt Atelier3D samen met de volgende partijen c.q. leden van de coöperatie: Buitenboel, De Vijfsprong, IVN Zutphen/Warnsveld, Erve Eme, Zozijn, Schaap Outdoor, Nederlandse Bijenvereniging (NBV) afdeling Zutphen, Vrije School Zutphen. In Bijlage 5 staan de intentieverklaringen. Daarnaast is een aantal vrijwilligers actief. In het onderstaande is beschreven op welke wijze deze partijen deelnemen. Beheer en coördinatie: Buitenboel en De Vijfsprong Het beheer en coördinatie van alle activiteiten in de tuinen ligt bij het coördinatieteam bestaande uit Buitenboel (Annemieke Spijker) en De Vijfsprong (Mirjam Porte). Buitenboel fungeert als zelfstandig ondernemer in opdracht van Atelier3D. Vanuit De Vijfsprong wordt Mirjam Porte beschikbaar gemaakt. Samen zorgen zij voor de afstemming van alle activiteiten in de tuinen en de aansturing/begeleiding van de vrijwilligers. Zo waarborgen we dat de tuinen een samenhangend en ‘kloppend’ geheel zijn. Gezamenlijk heeft het coördinatieteam een professionele achtergrond op het gebied van groenbeheer en onderhoud, planning, landschappelijke kwaliteit, landbouw en het werken met vrijwilligers en mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Zie Bijlage 6 voor de CV’s van de coördinatoren. Voor het beheer wordt de kennis en ervaring van onder meer IVN Zutphen/Warnsveld en de vrijwilligers gebruikt. Aanvullend willen we met de gemeente bespreken op welke wijze de huidige coördinator in de beginfase van Atelier3D beschikbaar kan zijn voor consultatie en advies. Exploitatie Het Coördinatieteam is ook exploitant van de Jeugdtuinen, Productietuin, Kasteelt, Volwassenentuinen, Pluktuin, De Landwinkel en de Middeleeuwse boerderij. In deze uitvoerende rol werken zij met vrijwilligers en mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. NBVZutphen beheert de bijenstal die op het terrein staat en een essentiële voorwaarde is voor de vruchtenzetting. De Vrije School Zutphen huurt een gedeelte van het terrein ten behoeve van de schooltuinen. IVN Zutphen/Warnsveld verzorgt excursies op het terrein gericht op natuurbeleving. Schaap Outdoor gebruikt de tuinen en het middeleeuws erf voor outdoor recreatie. Erve Eme huurt het middeleeuws erf op incidentele basis voor middeleeuwse evenementen.
12
Voor Thema-activiteiten (onder andere natuur- en milieueducatie) wordt op projectbasis een uitvoeringsteam samengesteld. Uitgangspunt is dat de uitvoerende partij de exploitatie voor eigen rekening en risico onderneemt en een huurprijs voor het gebruik van de tuinen, kas en boerderij afdraagt aan de coöperatie dan wel een andere tegenprestatie levert. Onderhoud Het onderhoud van de tuinen geschiedt in principe door de partij die exploiteert. De percelen die niet direct aan producten zijn gekoppeld (onder andere natte bloemenweide, thematuinen) geschiedt door vrijwilligers, cliënten van Zozijn en het IVN (Venel-groep). Het onderhoud van de kas doet de coöperatie. Erve Eme doet, met inzet van vrijwilligers, het onderhoud aan de middeleeuwse boerderij. NBV afdeling Zutphen onderhoudt de bijenstal. Vrijwilligers Atelier3D neemt de verplichting op zich om vrijwilligers naar behoren te leiden en begeleiden. De coöperatie heeft baat bij de vrijwilliger, maar de vrijwilliger moet ook baat hebben bij de coöperatie. Indien de vrijwilliger daar prijs op stelt, moet hij/zij zich tijdens de werkperiode bij Atelier3D kunnen ontwikkelen. Met iedere vrijwilliger wordt een overeenkomst gesloten, waarin de wederzijdse verwachtingen en afspraken worden vastgelegd. Uitgangspunt is dat vrijwilligheid geen vrijblijvendheid is. Vastgelegd wordt waar beide partijen op mogen rekenen. Zie Bijlage 7 voor het vrijwilligersbeleid van Atelier3D. In de aanloopfase zal extra aandacht zijn voor de begeleiding van vrijwilligers, waarvan een aantal een afstand tot de arbeidsmarkt heeft. De overgang van De Kaardebol als gemeentelijke organisatie naar Atelier3D als onderneming heeft een gewenningsperiode nodig. De beide coördinatoren hebben intussen met de huidige groep van vrijwilligers een eerste kennismakingsgesprek gehad. Afgesproken is de vrijwilligers zo veel mogelijk te betrekken bij de verdere uitwerking van de plannen. Nationaal keurmerk Natuurlijk Tuinieren In het beheer van de tuinen is leidend dat voldaan wordt aan de vereisten van het nationaal keurmerk Natuurlijk Tuinieren van het AVVN. Atelier3D heeft haar plan voor de ontwikkeling van de tuinen voorgelegd en besproken met degene die de beoordeling namens het AVVN doet. Haar beoordeling is dat de huidige waardering met vier stippen gehandhaafd blijft (zie Bijlage 6). Begroting Onderstaande tabel geeft een samenvattend overzicht van de begrote exploitatie voor de tuinen. De kosten en opbrengsten zijn geschat op basis van cijfers uit het verleden en de voorziene toekomstige ontwikkeling. Tabel 6.1: Begrote exploitatie Tuinen (€ ecxl. Btw) Totale opbrengsten Totale kosten (excl. ondernemersloon) Bruto resultaat Bijdrage vanuit de Coöperatie Ondernemersloon Buitenboel
2014
2015
2016
2017
2018
14.600 9.800
16.750 10.480
19.310 11.270
22.380 12.210
26.110 13.310
4.800 7.500
6.270 7.500
8.040 7.500
10.170 7.500
12.800 7.500
12.300
13.770
15.540
17.670
20.300
Zie Bijlage 6 voor details.
De opbrengsten in 2014 zijn begroot op €14.600,- en verdubbelen in vijf jaar. De huidige producten Jeugdtuinen, Middeleeuws erf en Schooltuinen kunnen zonder veel extra inspanningen worden voortgezet. Atelier3D ziet mogelijkheden om er meer inkomsten uit te genereren. De producten Pluktuin, Volwassenentuinen, Productietuin en Kasteelt zijn nieuw en moeten worden ontwikkeld. Tevens zullen jaarlijks thema activiteiten worden georganiseerd. De initiële opbrengsten van deze nieuwe activiteiten zijn laag maar hebben potentie om flink te groeien. Het bruto exploitatieresultaat is gering omdat de verdiencapaciteit van de tuinen beperkt is. De conclusie is dat de exploitatie van de tuinen een te gering ondernemersloon oplevert. De tuinen zijn echter het visitekaartje van Atelier3D. Ze horen er goed verzorgd uit te zien en dragen bij aan de omzet van andere onderdelen van de coöperatie. Daarom maakt Atelier3D vanuit de exploitatie van andere onderdelen van de coöperatie een bedrag van €7.500,- vrij om het tekort aan verdiencapaciteit te compenseren. Tot slot is er vanuit gegaan dat de gemeente de huidige inventaris, materialen en gereedschappen om niet aan Atelier3D beschikbaar stelt, zodat er geen noemenswaardige investeringen nodig zijn.
13
7. Exploitatie Producten en Diensten Dit hoofdstuk behandelt de exploitatie van het onderdeel diensten. De dienstverlening krijgt vorm door het ontwikkelen van programma’s en het uitvoeren van projecten. Dit is het exploitatie onderdeel waar Atelier3D nu al actief is. Omdat we haast hebben met werken aan duurzaamheid en omdat we bij het betreden van De Kaardebol een vliegende start willen maken. Uitvoeringsorganisatie voor zakelijke markt Projecten zetten we op de zakelijke markt waar overheden, bedrijven en non-profit organisaties onze opdrachtgevers zijn. Professionals, leden van Atelier3D, voeren de projecten uit. Door de projecten bereiken we de samenleving: inwoners, bedrijven, organisaties, etc. en werken we aan een duurzame samenleving in Zutphen en omgeving. Zo komt Atelier3D als uitvoeringsorganisatie tot haar recht. Bedenken en ontwikkelen Atelier3D ontwikkelt de projecten deels zelf en maakt daarbij gebruik van haar leden en faciliteiten. Atelier3D brengt zzp-ers, deskundige vrijwilligers en kennisinstellingen met verschillende disciplines en achtergronden bij elkaar. Zo ontstaat een enorm potentieel aan inspiratie, creativiteit en praktische oplossingen. Daarmee halen we de samenleving binnen, komen we tot ideeën en realistische projectvoorstellen en vinden we de wegen voor financiering. Voor elke project geldt dat: - de leden ze zelf ontwikkelen en de verbinder hen daarin ondersteunt; - ze zo veel mogelijk gebruik maken van wat de locatie De Kaardebol biedt; - ze altijd de richting en intentie van bewustwording en activering bevatten en dus vaak elementen van educatie en communicatie in zich hebben. Programmastructuur Het kader voor projectuitvoering zijn de programma’s. In de programma’s ontwikkelen we een visie en leggen we vast hoe en met wie we de doelen willen bereiken. Het zijn uitvoeringsprogramma’s: Ze bestrijken een periode van meerdere jaren en bieden het kader voor projecten, al dan niet door Atelier3D ontwikkelt. We ontwikkelen programma’s op de thema’s Voedsel, Energie, Afval, MVO, Natuur en landschap, Mobiliteit, Informatie en Cross sectorale programma’s. In Bijlage 8 staan deze thema’s nader beschreven. Dat deze aanpak werkt, illustreren we aan de hand van drie voorbeelden. Voorbeeld 1: Programma Duurzame Voedselvoorziening Zutphen Met Transition Town Zutphen, Visiegroep Duurzaam Zutphen en Slow Food IJsselvallei hebben we het programma Duurzame Voedselvoorziening Zutphen ontwikkeld. In juni wordt het aangeboden aan het gemeentebestuur. Vanuit dit programma heeft Atelier3D met haar leden Veldwerk Nederland, De Eerlijke Tafel en Catering Zutphen het project Kook-klasse ontwikkeld. De Rabobank GraafschapNoord doneerde €35.000,- en zo kunnen we circa 1500 kinderen van basisscholen een leuke en educatieve dag over voedsel aanbieden op de locatie De Kaardebol. Ook ontwikkelden we met Vrije School De Regge het project Stadsakker Zutphen dat invulling geeft aan een tijdelijk vrijkomend perceel op Helbergen. Voor het project kregen we landelijke bekendheid door het winnen van de Rabo Stadslandbouw Award 2013. Voorbeeld 2: Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen Met Delta en Het Plein voeren we onder de titel ‘Zutphen 5% stad‘ overleg over het ontwikkelen van een instrument om meer mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt onder te brengen bij reguliere werkgevers. Voortvloeiend uit die gesprekken ontwikkelde Atelier3D met de leden Esther van Riet en Lydia Plucker het concept Meewerkcoach waarmee we werkgevers in Zutphen gaan ondersteunen. Het project met een omvang van ruim €100.000,- is in behandeling bij de Provincie Gelderland. Op het thema Energie ontwikkelden we samen met partners al projecten zoals een onderzoeksproject naar het concept Energiewinkel (in opdracht van ZET), MeD Zon naar school (basisscholen De Plotter en de Wegwijzer) en het project Winkeldeuren (detailhandel in de binnenstad). Voorbeeld 3: Informatievoorziening Coöperatielid MOOI Informatiebeheer heeft een Atelier3D-portaal opgezet met daarin het Zutphense duurzaamheidsnetwerk van honderden organisaties, personen, projecten, producten en diensten, geordend op thema (www.milieuhulp.nl/atelier3d/index.php/Hoofdpagina). Het wordt de basis voor het laagdrempelige Atelier3D informatiepunt en gaat ook diensten verrichten voor andere partijen.
14
Exploitatie Van de projecten die in Atelier3D verband worden ontwikkeld en verworven, dragen de projectleden 10% van de opdrachtsom af aan de coöperatie. Dat is een vergoeding voor het voorbereidende, ondersteunende en acquirerende werk van de verbinder. Tabel 7.1: Contractwaarde en fee diensten (€ excl. Btw). 2015
2016
206.000 2.747 2,0
2014
232.900 3.105 2,3
263.900 3.519 2,6
299.700 3.996 3,0
341.200 4.549 3,4
Fee aan de coö peratie 20.600 Zie Bijlage9B tabel 9B4 voor details.
23.290
26.390
29.970
34.120
Totaal con tractwaarde Totaal uren Totaal fte
2017
2018
Voor 2014 is een opdrachtenvolume van €206.000,- begroot. Dat is het equivalent van 2fte projectenwerk uitgevoerd door de aangesloten zelfstandige ondernemers. In 2014 verwachten we 25 zzp-leden waarvan er 10 werken vanuit het werkatelier op de locatie De Kaardebol. In vijf jaar stijgt het opdrachtenvolume naar ruim €340.000,- oftewel 3,4 fte. Atelier3D is voor leden ook het loket waarlangs ze hun zelf ontwikkelde projecten op de markt kunnen zetten. Afhankelijk van de benodigde inzet van de verbinder wordt daarvoor een vergoeding gevraagd. Dit is niet opgenomen in de bovenstaande tabel.
15
8. Duurzaamheid Dit hoofdstuk geeft een overzicht van de duurzaamheidsdoelstellingen van Atelier3D. Het hoofdstuk volgt de indeling die in het inschrijvingsdocument staat onder het thema Duurzaamheid. Maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) Werken aan MVO wil zeggen doelen stellen, een plan van aanpak maken en resultaten boeken op de korte, middellange en lange termijn. Voor Atelier3D betekent dit concreet aan de slag gaan in haalbare stappen. MVO is één van de drie dragers en daarmee geborgd in de onderneming. Atelier3D is zich verzekerd van deskundige ondersteuning door haar lid Lydia Plucker die als MVO adviseur werkzaam is in het bedrijfsleven en gecertificeerd intern auditor is (zie http://nl.linkedin.com/pub/lydiaplucker/49/3aa/35b). Bij de invulling van de ISO 26000 norm met de zeven kernthema’s van MVO, gaat de voorkeur uit naar de Prestatieladder MVO en Prestatieladder Sociaal Ondernemen (PSO). De aanpak is praktisch, haalbaar, gekwantificeerd/meetbaar en transparant. Geënt op de beoogde doelgroepen en met de uitnodiging om mee te doen aan het realiseren van een duurzaam Zutphen. De belangrijkste kenmerken van onze aanpak staan hieronder puntsgewijs weergegeven. •
•
•
•
•
•
•
•
•
Atelier3D wil binnen twee jaar na de start MVO gecertificeerd zijn. Ze kunnen wij MVO actief uitdragen en zijn we een praktische en laagdrempelige informatie- en inspiratiebron voor organisaties en bedrijven in Zutphen en regio. De coöperatievorm staat garant voor een breed draagvlak. Ieder lid deelt onze principes van zelforganisatie, samenredzaamheid en sociale duurzaamheid (zie de ledenovereenkomst in Bijlage 2). Zo borgen we een aantal belangrijke MVO-uitgangspunten. De aandacht voor maatschappelijke, sociale en duurzaamheidsvraagstukken komt bij alle activiteiten terug. We bieden werkzaamheden aan mensen die (nog) niet in het reguliere arbeidsproces actief zijn. Door hen bijvoorbeeld in te zetten op groenonderhoud wordt een link gelegd met het milieu- en het sociaalmaatschappelijke aspect. De vrijwilligers op de tuinen zijn een voorbeeld van onze maatschappelijke betrokkenheid. De ondernemers van stichting Eetlust profileren zich op duurzaamheid en ontwikkelen vanuit dat concept het restaurant en de kookstudio, bijvoorbeeld door te werken met biologische grondstoffen. Voedselveiligheid is daar ook een expliciet thema. Het gebouw en terrein wordt energieneutraal gemaakt. A3D streeft naar waardecreatie op economisch, sociaal en ecologische gebied (people, profit en planet). De vijf pijlers en de ondernemers die we daarbij hebben uitgekozen, borgen dat in de bedrijfsvoering het evenwicht tussen de drie p’s aanwezig is. Onze continuïteit borgen we door commerciële en maatschappelijke doelen te combineren zonder winstoogmerk. Atelier3D zoekt heel gericht het contact met de buitenwereld. Hierdoor ontstaat er openheid en transparantie, waardoor wij aanspreekbaar zijn voor de impact die wij hebben op onze omgeving. Binnen de coöperatie is de besluitvormingsprocedure vastgelegd. Gekozen is voor de coöperatie als organisatievorm vanwege het brede belang van kennis delen en krachtenbundeling. Eerlijk zaken doen betekent transparantie bieden en vragen, afspraken maken en nakomen of in overleg bijstellen en vastleggen. Atelier3D werkt open en transparant. Zo worden informatiebijeenkomsten gehouden, individuele gesprekken georganiseerd en worden partijen in alle openheid met elkaar in verbinding gebracht. Deze transparantie is terug te vinden in de communicatiemiddelen die gebruikt worden, zoals bijvoorbeeld de website. Respect voor mensenrechten toont Atelier3D door handicaps, geloofsovertuigingen, geaardheid, meningen en overtuigingen niet als onderscheidend te zien. Het enige dat telt, is dat men elkaar als mens respecteert en dat die mens respect toont voor de natuur en zijn leefomgeving. Dat schept ruimte voor bijvoorbeeld mensen met een psychische problematiek die werken als vrijwilliger in de tuinen en werknemers met een afstand tot de arbeidsmarkt die werken in het horecagedeelte. Zo ontmoeten zij de samenleving in de vorm van bezoekers, ondernemers en omwonenden. Op deze manier laat Atelier3D ervaren dat dit concept ook daadwerkelijk werkt. Consumentenonderwerpen zijn bij Atelier3D op vele plaatsen terug te vinden. In het restaurant en de kookstudio waar men zelf ook workshops kan volgen. Informatie over duurzaam consumeren vormt een belangrijke pijler van de informatiefunctie binnen Atelier3D. Een voorbeeld is het gebruik maken van seizoensgroenten en –fruit uit eigen tuin. Atelier3D is zich bewust van belangrijke stakeholders waaronder de gemeente, en Delta en Het Plein waarmee intentieverklaringen zijn gesloten. Als verbindende partij zoekt Atelier3D bewust en gericht naar nieuwe stakeholders en gaat de dialoog aan.
16
Cradle2Cradle Atelier3D draagt de principes van C2C uit door wat ze onderneemt op de locatie De Kaardebol en in onze projectactiviteiten in Zutphen en omgeving. De locatie De Kaardebol Om grondstoffen en materialen zo optimaal mogelijk te hergebruiken, zullen we bij de verbouwingen duurzame technieken inzetten en materialen gebruik, die zonder kwaliteits- en waardeverlies weer hergebruikt kunnen worden. Dit zal waar mogelijk met certificaten aantoonbaar zijn. We borgen dit door het inschakelen van Architectenburo Wirix, gespecialiseerd in duurzaam en energieneutraal bouwen. Architectenburo Wirix heeft het ontwerp gemaakt en is kandidaat voor de begeleiding van het bouwproces. Het deel van de kas dat wordt afgebroken, zal elders op het terrein weer worden opgebouwd en gebruikt als koude kas. Er ontstaat zo geen onnodig afval. In de tuinen wordt gewerkt volgens de principes van de biologisch(dynamische) landbouw. Dat betekent dat de grond als kapitaal en productiefactor haar productiviteitswaarde behoudt. De nutriëntenwaarde die tijdens het groeiproces wordt onttrokken, brengen we weer op peil door compost gegeneerd uit groenafval afkomstig uit de tuinen en horeca. Door deelname van biologisch dynamisch landbouwbedrijf De Vijfsprong hebben we dit proces geborgd. Op termijn wordt op het terrein een werkschuur opgericht voor handambachtelijke werkzaamheden. Daarvoor worden de eiken binten van een reeds aangekochte twee eeuwen oude schuur gebruikt die in juni wordt afgebroken en tijdelijk opgeslagen bij Delta. De werkplaats zelf zal, net als de middeleeuwse boerderijen, door handwerk en met veel bestaande materialen worden gebouwd. We gaan het hemelwater dat van het sedumdak op het gebouw, de rieten daken van de middeleeuwse boerderijen en van de kas komt, opvangen en hergebruiken. Allereerst voor bevloeiing in de droge periodes en in de kas, later ook voor spoelen van sanitair en andere doeleinden. Hiertoe worden enkele pilots gestart. Zoveel mogelijk machines op het terrein zullen met elektriciteit worden aangedreven die we zelf duurzaam gaan opwekken (zie DEEL 4). Daar waar dat niet mogelijk is, zal als dieselvervanger gebruikte frituurolie worden ingezet. We gebruiken hiervoor lokaal gemaakt koolzaadolie, geperst in Almen, en gebruikte olie uit het restaurant en de kookstudio. Daar maken een demonstratieproject van. We hebben dit geborgd door ons lid Biotanken dat gespecialiseerd is in deze bedrijfsprocessen. Jaarlijks zal Atelier3D in haar jaarverslag op dit onderwerp beschrijven welke doelen waren gesteld, welke activiteiten hebben plaatsgevonden en wat de resultaten waren. Projectactiviteiten Atelier3D gaat werken aan een afvalvrij Zutphen. Daarbij richten we ons op gedragsverandering bij burgers, bedrijven en organisaties. Met Berkel Milieu hebben we een samenwerkingsovereenkomst gesloten (zie Bijlage 5). In dat kader zijn we een afvaleducatieproject aan het ontwikkelen. In de Zutphense scholen wordt nog nauwelijks afval gescheiden, omdat het ontbreekt aan een goed functionerend scheidings- en inzamelingssysteem. We ontwikkelen een lesprogramma, gekoppeld aan de introductie van zo’n systeem, vergelijkbaar met het energieproject MeD Zon naar school. De handambachtelijke werkzaamheden, eerst in de multifunctionele ruimte en later in de werkschuur, bestaan onder andere uit de reiniging en demontage van ingezameld hout, metalen, textiel en mechanische en elektronische apparatuur. De fracties worden als nieuwe grondstoffen of (deel)producten en onderdelen weer hergebruikt. In de kookstudio worden workshops gegeven rondom het thema voedselverspilling. Op een creatieve wijze wordt geïllustreerd hoe je van restjes opnieuw een smakelijke maaltijd kunt maken. Energie en ecologie Energie Atelier3D gaat het gehele terrein inclusief de gebouwen energieneutraal exploiteren. Daarmee geven we zelf het goede voorbeeld en wordt de locatie een showcase van allerlei energieproducerende en besparende maatregelen, die concreet zichtbaar maken wat mogelijk is en met welk rendement. Dit zal actief in pr en presentaties worden uitgedragen. Als basis gebruiken we het onderzoek dat Europe’s Energy Point in opdracht van Atelier3D heeft gedaan en (zie DEEL 4). Uitgangspunt is dat we alle energie die we op het terrein gebruiken, ook op het terrein of in de omgeving van Zutphen gaan opwekken. Dit sluit direct aan bij de Zutphense definitie van
17
Energieneutraal (en niet CO2- of klimaatneutraal). Uiteraard zijn de eerste inspanningen gericht op het beperken van het energiegebruik. Het vrij hoge elektriciteitsgebruik wordt mede veroorzaakt door de huidige lampen en armaturen. Deze zullen fasegewijs vervangen worden door LED-verlichting met DALI (daglicht)sturing en aanwezigheidsmelders. Uit de analyse van het energiedeskundige Hans Hof blijkt dat het hoofdgebouw wat betreft warmtegebruik al flink energiezuinig is, alsook de reguliere luchtbehandeling. Het warmtegebruik van de kas zal uiteindelijk aanzienlijk worden teruggebracht door betere isolatie in het restaurantdeel en landwinkel, het aangepaste gebruik als teeltkas in plaats van werkruimte en door buffering/hergebruik van de zelfopgewekte warmte. De aparte cv-ketel die nu in de kas staat, wordt niet meer gebruikt. We zullen geen gebruik maken van de aanwezige, niet functionerende warmtepomp. We gaan in de warmtebehoefte voorzien met een pellet-biomassa-ketel, geschikt voor het stoken van lokaal hout, waarvoor de warmteregeling en –leidingen aangepast worden. De huidige kleine HR+ ketel wordt als achtervang behouden. De benodigde elektriciteit wordt opgewekt door circa 100 warmte-kracht panelen die voor het overgrote deel worden geplaatst op de schuine overkapping boven het restaurant en deels boven de landwinkel. Daarnaast komen er enkelen panelen op ooghoogte op het terrein. Tevens start een pilot met een energieopwekking met een kleine windmolen. Voor (terug)levering van energie gaan we afspraken maken met ZET Energie. Het gas dat in geringe hoeveelheden wordt gebruikt, gaan we via groencertificaten inkopen, als ‘groen gas’ waarbij we een verbinding willen maken met een lokale producent van biogas. Ecologie We zijn ons bewust van de ecologische waarden van de locatie De Kaardebol en we zullen behouden. De natte bloemenweiden aan weerzijden van het hoofdgebouw houden in stand. We zullen ze voor bezoekers beter zichtbaar en dus beleefbaar maken. Er komt een nieuwe entree aan de westzijde met knuppelpad, dat vanaf de parkeerplaats op enige hoogte over de vegetatie heen loopt. De natte weide aan de oostzijde wordt beter zichtbaar vanuit het restaurant en het terras aan de achterkant. Voor een doorontwikkeling van de natuurwaarden stelt onze coördinator voor het buitenterrein, in samenwerking met IVN afdeling Zutphen-Warnsveld, een meerjarenonderhoudsplan op. Door de veelheid aan passende initiatieven in en rond het buitenterrein zal de biodiversiteit onverminderd groot blijven en bijdragen aan een waardevolle ecologische parel voor Zutphen. In het beheer van de tuinen is leidend dat voldaan wordt aan het Nationaal Keurmerk Natuurlijk Tuinieren van het AVVN. Recentelijk heeft een herbeoordeling plaats gevonden met als uitkomst de 4stippen toekenning. Atelier3D heeft haar plan voor ontwikkeling van de tuinen voorgelegd en besproken met de beoordelaar van het AVVN. Haar verwachting is dat met onze plannen en werkwijze ook in de toekomst deze waardering behouden blijft. Zie Bijlage 6 voor de plattegrond en de verklaring van de beoordelaar. Ook de bijenkasten blijven. Bijen zijn essentieel voor de vruchtzetting en zijn een boeiende onderwerp voor educatie. Met de NBV afdeling Zutphen is een intentieovereenkomst gesloten (zie Bijlage 5). Duurzaamheidsbewustwording Duurzaamheid betekent dat je in je handelen rekening houdt met milieu en mensen. Handelen ontstaat vanuit bewustwording naar concrete handelingsperspectieven. Atelier3D wil dat bieden door duurzaamheidseducatie voor het basisonderwijs en voortgezet onderwijs. De jeugd van nu gaat in de toekomst onze samenleving verder vormgeven. Ook andere doelgroepen willen we bereiken. We gaan inwoners aanspreken en stimuleren om zelf bij te dragen aan een duurzaam Zutphen. Basisonderwijs Atelier3D opent een duurzaamheidsloket naar voorbeeld van het Zutphense cultuurloket. Het duurzaamheidsloket bundelt al het aanbod op het gebied van natuur, milieu, duurzaamheid en ook ontwikkelingssamenwerking. Het duurzaamheidsloket krijgt een duurzaamheidscoach die regelmatig contact onderhoudt de duurzaamheidscoördinatoren van de basisscholen. De coach werkt als een makelaar tussen de vraag van scholen en wat er bij de aanbieders mogelijk is. Dit leidt tot een aanbod op maat. Najaar 2013 wordt een ‘menukaart’ met ‘a la carte’ opties ontwikkeld ingaande per januari 2014. De menukaart wordt met regelmaat geactualiseerd. De gemeente is in 2013 nog verantwoordelijk voor NME. We hebben alle vertrouwen in een goede afstemming en overdracht. Om het duurzaamheidsloket tot een succes te maken, is het belangrijk dat de scholen actief en betrokken zijn. Dit is zeker gesteld nu alle 18 basisscholen toegezegd hebben lid van de coöperatie te worden, en zo mede-eigenaar van het duurzaamheidsloket (zie intentieverklaring in Bijlage 5).
18
Het aanbod voor duurzaamheidseducatie komt van meer dan 20 leden en partners, zoals Berkel Milieu, IVN Zutphen/Warnsveld, het Waterschap Rijn en IJssel, ZET, Natuurmonumenten, Fairtrade Zutphen en Veldwerk Nederland. En ook van onze leden die op het terrein van De Kaardebol voor jong en oud educatieve arrangementen bieden zoals Buitenboel, Erve Eme en Schaap Outdoor. Het huidige Kaardebol aanbod van leskisten en ander educatief materiaal wordt overgenomen. De educatieve activiteiten in de tuinen en op het middeleeuwse erf worden voortgezet. Atelier3D heeft met diverse bovengenoemde partijen afspraken gemaakt om een en ander veilig te stellen (zie Bijlage 5). Naar behoefte van de scholen en samen met de aanbieders ontwikkelt de duurzaamheidscoach nieuwe leermiddelen en zoekt daar gelden voor. Expertise is onder de huidige leden aanwezig. Zo heeft Atelier3D bijvoorbeeld het project Kook-klasse ontwikkelt dat ruim 1500 kinderen uit groep 7 en 8 een dag over voedsel inclusief een kookworkshop aanbiedt op de locatie De Kaardebol. Financiering is gezocht en gevonden bij de Rabobank Graafschap-Noord. Een deel van onze partners werkt bovenlokaal. Daarom is alleen al uit oogpunt van efficiency een breder werkveld interessant. Atelier3D gaat regionaal samenwerken met het professionele werkveld binnen de Stedendriehoek en de Achterhoek en Liemers. De uitleen van educatieve materialen (waaronder leskisten) wordt in regionaal verband georganiseerd. Zie Bijlage 5 voor de intentieverklaringen met het Regionaal Centrum NME Doetinchem en omstreken en het Liemers Centrum voor NME. De contacten met NME centra in Deventer en Apeldoorn zijn gelegd. Verder werkt Atelier3D met IVN Gelderland aan de doorontwikkeling van het duurzaamheidsloket concept en het uitdragen van het concept naar de provinciale en landelijke NME-netwerken (zie intentieverklaring Bijlage 5). Voortgezet onderwiijs De duurzaamheidscoach zal ook op projectbasis gaan werken met het voortgezet onderwijs. Daarbij worden de producten en diensten van onze leden en partners met de ondersteuningsvraag vanuit docenten en schoolorganisaties in verbinding gebracht. Bijvoorbeeld het programma Ecotanken! van Biotanken over alternatieve energiebronnen. Een combinatie van theater, film gekoppeld aan een nagesprek en proefjes in de klas. Overige doelgroepen Duurzaamheidsbewustwording en activering is de kern van de activiteiten van Atelier3D. Op de locatie De Kaardebol en daarbuiten. Elke lid van de coöperatie is met duurzaamheidsbewustwording bezig gericht op de klanten, bezoekers en doelgroepen. Stichting Eetlust draagt duurzaamheidsbewustwording rond het thema duurzaam voedsel uit. Met de Energiecoach (Energiekracht) zijn afspraken gemaakt over een loketfunctie voor energiebewustwording in het gebouw. De zzp’ers in het werkatelier werken aan diverse projecten gericht op duurzaamheidsbewustwording. De kracht van Atelier3D ligt in duurzaamheidsbewustwording gericht op uiteenlopende doelgroepen met een grote variatie aan thema’s: toegankelijk, verrassend en doelbewust.
19
9. Sociaal maatschappelijke doelstellingen Dit hoofdstuk werkt onze sociaalmaatschappelijke doelstellingen uit volgens de criteria opgenomen in het inschrijvingsdocument. Interne verbindingen Het leggen van verbindingen raakt aan het wezen van Atelier3D. Daarom bestaan we, daar ligt onze missie en kracht. De coöperatie vormt een dynamisch concept waarbinnen voortdurend nieuwe kansen ontstaan om samen te werken. Atelier3D waardeert de huidige NME activiteiten op De Kaardebol en de mensen en organisaties die het mogelijk maken. De coöperatie streeft er in haar bedrijfsvoering dan ook naar, deze activiteiten in verbinding met de diverse organisaties te continueren en verder uit te bouwen. We hebben met alle medewerkers in dienst van of ingehuurd door de gemeente gesproken. Enkelen van hen overwegen om actief te blijven, hetzij als zelfstandige ondernemers of als vrijwilliger. Coördinatieteam We hebben een coördinatieteam (Annemieke Spijker/Buitenboel en Mirjam Porte/De Vijfsprong) geformeerd met een professionele achtergrond op het gebied van groenbeheer en onderhoud, planning, landschappelijke kwaliteit, biologisch dynamische landbouw en het werken met vrijwilligers en mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt (zie Bijlage 6 voor cv’s). Zo waarborgen we dat de tuinen een samenhangend geheel zijn en dat de (huidige) vrijwilligers een goede begeleiding krijgen. Vrijwilligers Atelier3D neemt de verplichting op zich om vrijwilligers naar behoren te leiden en begeleiden. De coöperatie heeft baat bij de vrijwilliger, maar de vrijwilliger moet ook baat hebben bij de coöperatie. Indien de vrijwilliger daar prijs op stelt, moet hij/zij zich tijdens de werkperiode bij Atelier3D kunnen ontwikkelen. Met iedere vrijwilliger wordt een overeenkomst gesloten, waarin de wederzijdse verwachtingen en afspraken worden vastgelegd. Uitgangspunt is dat vrijwilligheid geen vrijblijvendheid is. Vastgelegd wordt waar beide partijen op mogen rekenen. Zie Bijlage 7 voor ons vrijwilligersbeleid. In de aanloopfase zal extra aandacht zijn voor de begeleiding van vrijwilligers, waarvan een aantal een afstand tot de arbeidsmarkt heeft. De overgang van De Kaardebol als gemeentelijke organisatie naar Atelier3D als onderneming heeft een gewenningsperiode nodig. De beide coördinatoren hebben intussen met een aantal vrijwilligers een eerste kennismakingsgesprek gehad. Afgesproken is de vrijwilligers zo veel mogelijk te betrekken bij de verdere uitwerking van de plannen. Wij gaan er van uit dat vrijwilligers bij Atelier3D deel kunnen nemen aan de collectieve vrijwilligersverzekering van de Gemeente Zutphen. Jeugdtuinen en Schooltuinen Ook in de nieuwe opzet blijven de jeugdtuinen en schooltuinen bestaan en zijn opgenomen in de exploitatie van de tuinen (zie Hoofdstuk 6). Met de Vrije School VO De Regge zijn afspraken gemaakt om de schooltuinen ook voor landbouwonderwijs te gebruiken (zie Bijlage 5). Beheer terrein Nieuw is dat IVN Zutphen-Warnsveld gaat deelnemen. Ze maakt haar ecologische kennis en ervaring beschikbaar, wil de NME activiteiten verder ontplooien en is bereid een deel van het groot onderhoud te doen. (zie intentieovereenkomst in Bijlage 5) Erve Oyshamme Met de Stichting Erve Eme zijn gesprekken gaande om de eerder gesloten intentieovereenkomst uit te werken naar een gebruikersovereenkomst. Hierbij zal Atelier3D het middeleeuws erf projectmatig aan Erve Eme verhuren voor evenementen die de middeleeuwen in Zutphen zichtbaar en beleefbaar maken. Ook andere partijen kunnen met toestemming van de coöperatie op het middeleeuws erf activiteiten ondernemen, bijvoorbeeld Schaap Outdoor (zie Bijlage 5). De bijenstal Met de Nederlandse Bijenhoudersvereniging afdeling Zutphen is een intentieovereenkomst gesloten gericht op het behouden van de bijenstal en het opzetten van educatieactiviteiten (zie Bijlage 5). Overige interne verbindingen Het hoofdgebouw kent vele gebruikers, waaronder LETS Ruilkring Zutphen, Transition Town Zutphen, IVN Zutphen-Warnsveld, Vogelwerkgroep Zutphen e.o., ZET Energie, Zutphen Bijenstad, en Stichting Ecologisch Stadspark. In de nieuwe opzet blijven zij welkom. Voor een gering bedrag (€14,50 per maand) kunnen deze maatschappelijke organisaties lid worden van Atelier3D en vijf keer gratis de ontmoetingsruimten gebruiken; daarna tegen een gereduceerd ledentarief. Enkelen zijn al lid, anderen
20
overwegen een lidmaatschap (zie intentieverklaringen Bijlage 5). Uiteraard blijven ook niet-leden welkom. Relaties met omliggende wijken We hebben gesprekken gevoerd met de wijkregisseurs van de gemeente en de sociaal werkers van Perspectief. Daaruit blijkt dat de locatie De Kaardebol meer dan nu betekenis kan hebben voor de inwoners van de Zuidwijken en het Waterkwartier. Er is behoefte aan een laagdrempelige plek waar: • mensen die uit hun normale doen zijn geraakt zinvol werk verrichten; • mensen al doende anderen ontmoeten; • mensen wijkoverstijgende activiteiten opzetten. Atelier3D wordt een plek waar deze mensen terecht kunnen, ook zonder afspraak. In de tuin is altijd wel wat te doen en er is iemand om dat te begeleiden. De beide tuinondernemers hebben een achtergrond in het werken met deze doelgroep (zie Bijlage 6 voor cv’s). Het doel is zinvolle werkzaamheden en een ontmoetingsplek aan te bieden zodat mensen weer in hun eigen kracht komen. We gaan ondernemers aantrekken die, voor deze doelgroep, handambachtelijke of creatieve activiteiten opzetten. Daarvoor is de multifunctionele ruimte in het gebouw bestemd en op termijn wordt daarvoor een werkschuur op het terrein opgericht. Relaties met het ecologisch stadspark De locatie De Kaardebol heeft een belangrijke functie in het ecologisch stadspark. Een rustpunt en ontmoetingscentrum, maar ook een locatie van waaruit impulsen uitgaan naar de andere delen van het park. Wat bij Atelier3D aanwezig is op het gebied van duurzaamheid, natuur en milieu kan doorvertaald worden naar de omgeving. Op het niveau van activiteiten, beheer en onderhoud. Op dit moment zien wij de volgende relaties ontstaan: - het beheer en onderhoud van het ecologisch stadspark; - op deelgebied 3 van Helbergen met een bestemming voor tijdelijk gebruik heeft Atelier3D samen met Vrije School Zutphen De Regge een plan ontwikkeld voor een stadakker met betrokkenheid van de buurtbewoners (zie intentieverklaring in Bijlage 5); - we onderzoeken wat mogelijk is op het Vitens gebouw en terrein en zijn in gesprek met Vitens. - het opzetten van recreatieve activiteiten en arrangementen gericht op duurzaamheid- en natuurbeleving met o.a. Inntel, Schaap Outdoor en IVN Zutphen/Warnsveld (zie Bijlage 5). Op termijn zien wij Atelier3D als een organisatie die een belangrijke rol gaat spelen in het beheer en onderhoud van het ecologisch stadspark. De verbindingen die wij hebben met Zozijn, IVN, De Vijfsprong en Delta en onze ‘groene’ tuinondernemers, vormen daarvoor een goede basis. Stichting Ecologisch Stadpark heeft bij monde van haar voorzitter aangegeven daarover in het najaar in gesprek te willen. Zo willen wij tot een goede propositie richting de gemeente te komen. Openbaarheid Het gebouw en de tuinen aan de Harenbergweg worden opener en toegankelijker. Een plek die uitnodigt, nieuwsgierig maakt en waar men zich welkom en thuis voelt. Dat betekent dat de entree ingrijpend verandert. De hoge begroeiing, die het zicht ontneemt, wordt aangepast. Het hekwerk aan de straatzijde wordt vervangen door een natuurlijke afscheidingshaag met meidoorn, wat een groene ‘lijst’ onderaan het beeld op het terrein biedt. Het terrein en de activiteiten zullen daarmee vanuit de openbare weg gezien worden. Het complex krijgt een nieuwe ingang vanaf het midden van de parkeerplaats. Een houten knuppelpad vormt een meer natuurlijke toegang naar het gebouw en restaurant. Zo wordt de ecologische waarde van het Dotterbloemhooiland niet aangetast en kan deze van dichtbij bewonderd worden. Het huidige pad naast de kas wordt omgevormd worden tot het zonnigste terras van Zutphen. Een ontwerp voor de nieuwe entree is hiermee in voorbereiding. Atelier3D is dagelijks open van 8.00 tot 18.00 uur en vijf avonden van 18.00-22.30 uur. Op werkdagen is het gebouw van 8.00-18.00 uur toegankelijk: Zzp-ers werken in het werkatelier en de verbinder en/of beheerder is aanwezig. In de tuinen is vaak werk om handen of zijn kinderen bezig. Overdag zijn de tuinen open voor een wandeling of om rustig te zitten. Restaurant Eetlust is in de startfase vijf dagen open van de ochtend tot ’s avonds 22.30 uur. Door zaalverhuur, bijeenkomsten en gebruik van de kookstudio kunnen openingstijden afwijken. De openbaarheid van Atelier3D begint veelal met de vindbaarheid, dus met de (naams)bekendheid. Het brede palet aan activiteiten van de diverse leden van Atelier3D biedt ruime gelegenheid voor publiciteit. Daartoe worden initiatieven gepland om planmatig zichtbaar te zijn in de diverse lokale regionale (digitale) media, zoals gedrukte media, websites, social media en layar-toepassingen. En niet te vergeten, door persoonlijke samenwerking vanuit onze leden met partners van Atelier3D wordt
21
nog breder aan publiciteit en daarmee vindbaarheid gewerkt. Op het gebied van duurzaamheid, recreatie, toerisme, alsook door mee te doen in het lokale gesprek met bijvoorbeeld ondernemers. De digitale openbaarheid zal ook betrekking hebben op de informatiefunctie van Atelier3D. Een wikidatabase kan via de website geraadpleegd worden als informatieloket voor natuur, milieu en duurzaamheid. De fysieke vindbaarheid wordt gekenmerkt door opname in de gemeentelijke bewegwijzering en de uitbreiding van diverse wandel- en fietsroutes waar de locatie Atelier3D deel van uit maakt. Speciale aandacht is er voor de verbinding met het ecologisch stadspark en de buren, waaronder de Zuidwijken en het Waterkwartier. Lokale ommetjes met een vanzelfsprekende pauzeplek bij het restaurant Eetlust en de tuinen, dragen tevens bij aan de leefbaarheid in de wijk. De entree zal vanaf de openbare weg van ruime afstand herkenbaar zijn aan banieren en een naambord met logo. Speciale aandacht is er nog voor een goede afstemming met de gemeente over een representatieve en gastvrije openbare parkeerplaats. Arbeidsplaatsen De aanpassingen aan het gebouw leveren naar schatting 2fte aan werk op in de bouwsector. De investeringen in energieneutraal naar schatting 0,2fte. Van de aannemer wordt vereist dat hij mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt inzet (schatting 1fte). Een deel van de verbouwing zal door vrijwilligers worden gedaan, naar schatting 2fte. Atelier3D creëert werkgelegenheid op overkoepelend niveau en binnen de pijlers. Op overkoepelend niveau werkt de verbinder (0,5fte) en een beheerder (vrijwilliger 0,5fte en reintegratie 0,5fte). Met het in de markt zetten van producten en diensten creëert Atelier3D in 2014 2fte aan opdrachten voor professionals(zie Hoofdstuk 7). Bij de uitvoering wordt 0,5fte voor re-integratie en 1fte aan vrijwilligerswerk ingezet. De exploitatie van de tuinen levert 1fte op in het coördinatieteam, 3 fte aan cliënten van onder andere Zozijn en circa 3fte aan vrijwilligerswerk. In restaurant en kookstudio werkt 1fte beroepskracht en 1fte voor re-integratie. In de kookstudio zal voor naar schatting 1fte aan vrijwilligers actief zijn. Samengevat geeft dat het volgende beeld. Tabel 9.1 Schatting arbeidsplaatsen Atelier3D Werkzaamhed en Tijdelij k (verbouwing) Structureel Management en beheer Horeca Tuinen Producten en diensten Sub-totaal structureel
Beroeps Re-integratie Vrijwilligers 2,2 1 2 0,5 1 1 2 4,5
0,5 1 3 0,5 5
0,5 1 3 1 5,5
Doorstroomplek en Meewerkcoach Onze sociaalmaatschappelijke doelstellingen reiken verder dan alleen de locatie De Kaardebol. We willen ons actief richten tot werkgevers in Zutphen e.o. In de eerste plaats willen we Atelier3D inrichten als doorstroomplek. Dat betekent dat we de werkzaamheden die we aanbieden aan mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt afstemmen met de vraag van potentiële werkgevers. Atelier3D is dan de plek waar deze mensen arbeidsvaardigheden en structuur opdoen. Na een periode stromen ze door naar werkgevers met als doel een betaalde baan. In de tweede plaats hebben we met twee van onze leden het concept Meewerkcoach ontwikkeld. De Meewerkcoach is actief binnen de bedrijven en werkt mensen met een achterstand of na langdurige ziekte in door daadwerkelijk mee te werken. Het concept komt voort uit onze overleggen met Delta en Het Plein onder de titel Zutphen 5% stad, refererend aan de aankomende Participatiewet die van werkgevers vraagt om 5% van hun personeelsbestand te laten bestaan uit mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Atelier3D heeft de ambitie om werkgevers in dat proces te ondersteunen. Het project is bij de Provincie Gelderland ingediend. De werkgevers Markanter, Wissels Groep en Schotpoort hebben intentieverklaringen getekend om het concept binnen hun bedrijven te introduceren.
22
10. Investeringen en financiering Dit hoofdstuk geeft inzicht in de investeringen die nodig zijn om de vestiging van Atelier3D op de locatie De Kaardebol te realiseren en de wijze waarop deze worden gefinancierd. Onderscheid is gemaakt tussen de reeds gedane investeringen tot het indienen van het bedrijfsplan (28 mei) en de toekomstige investeringen tot de geplande start op 1 januari 2014. Investeringen tot 28 mei 2013 De initiatiefnemers van Atelier3D zijn in augustus 2012 gestart. Het resultaat van tien maanden werk ligt besloten in dit bedrijfsplan. Dat vertegenwoordigt een investering van €242.600,-. Tabel 10.1: Investeringen tot 28 mei 2013. Investeringsco mpon ent
€
Ureninbreng ini tiatiefnemers Ureninbreng partners/leden Divers e materiële kosten
216.000 21.600 5.000
Totaal in vesterin g tot 28 mei 2013
242.600
Zie Bijlage9A tabel 9A1 voor details.
De forse ureninbreng is inherent aan de wijze waarop Atelier3D wordt vormgegeven. Het oprichten van een veelzijdig duurzaamheidscentrum vanuit actief burgerschap en met een breed draagvlak betekent het betrekken van veel partijen en het leggen van talloze verbanden. Dat vergt een grote tijdsinzet. Betrokkenen hebben voor eigen rekening en risico het plan ontwikkeld. De kosten worden niet geactiveerd op de balans van Atelier3D. Investeringen na 28 mei 2013 Na 28 mei start de periode van gunning en realisatie. Onze planning is erop gericht dat het bouwproject is gerealiseerd bij het ingaan van het huurcontract per 1 januari 2014. De investering in deze periode van 7 maanden bedraagt €742.600,-. Tabel 10.2: Investeringen 28 mei -31 dec. 2013 (excl. Btw). Investeringscompon ent
€
Ureninbreng initiatiefnemers en leden Kosten bouwproject Energieneutrale maatregelen Inventaris en inrichting
201.600 373.800 152.200 15.000
Totaal in vesterin g 28 mei - 31 dec 2013
742.600
Zie Bijlage 9A tabel 9A2 voor details.
De ureninbreng na 28 mei is gericht op de organisatie, begeleiding en realisatie van de vestiging van Atelier3D op de locatie De Kaardebol. De initiatiefnemers en de leden nemen deze uren voor eigen rekening. De kosten worden niet geactiveerd op de balans van Atelier3D. De bouwkosten betreffen alle constructiewerkzaamheden aan het gebouw, de kas en de entree van het terrein en zijn volgens calculatie van Architectenburo Wirix. Het oprichten van een werkschuur is hier niet in opgenomen. Zie Bijlage 10 voor details. De parkeerplaats valt buiten het huurobject. Belangrijk is dat de functionaliteit op orde is en de capaciteit toereikend is zodat parkeeroverlast wordt voorkomen. Over de inrichting, het beheer en onderhoud wil Atelier3D afspraken met de gemeente. De investeringen in energieneutrale maatregelen zijn conform de begrotingen van Europe’s Energy Point (€124.975,- excl. Btw) en Lightlab (€27.193,- excl. Btw) en omvatten investeringen in zonnepanelen, een pellet biomassaketel, warmtebuffer en Led-verlichting. Zie Bijlage 10 en Deel 4. De kosten van inventaris en inrichting betreffen alle roerende zaken in de gebouwen en de tuinen. Wij gaan er vanuit dat de op de locatie aanwezige inventaris, gereedschappen en (educatieve) materialen om niet worden verkregen. De investeringen in roerende zaken voor het horecagedeelte zijn hier niet opgenomen. Deze zijn voor rekening van Stichting Eetlust. Financiering door derden De financiering betreft de investeringen ná 28 mei ad €742.600,-. De kosten zijn gesplitst in een deel dat door derden wordt gefinancierd (en dus niet op de balans komt) en een deel dat de coöperatie zelf financiert. De financiering door derden bedraagt €442.300,- en betreft de ureninbreng door de initiatiefnemers en leden, en bijdragen van de gemeente volgens onderstaande tabel.
23
Tabel 10.3: Financiering door derden (€ excl. Btw). €
€
Totale kosten pro ject
742.600
Eigen inbreng i nitiati efnemers en l eden Subsidieregeling Innovatieve maatregelen energie Financiering door PLC uit energiebesparing Financiering door Bronsolar Financiering door de gemeente Kosten voor rekening gemeente Entree terrein en toegangspad Verwijderen deel van de kas Integratie gebouw-kas en nieuwe entree gebouw Subtotaal rekening gemeente
201.600 20.000 27.200 40.000 65.000
46% 5% 6% 9% 15%
15.000 23.500 50.000 88.500
20%
Totaal financiering door derden
442.300
100%
Resteert te financieren door Atelier3D
300.300
De eigen inbreng wordt door de betrokkenen op persoonlijke titel en om niet beschikbaar gesteld. De investering in energieneutrale maatregelen wordt als volgt gefinancierd. Vanuit de gemeentelijke Subsidieregeling energiebesparing is een bijdrage van €20.000,- opgenomen ter financiering van een deel van de innovatieve maatregelen. De investeringen in Led-verlichting van €27.200,- wordt gefinancierd door PLC uit de energiebesparing. De overige investeringen worden betaald uit de vermeden betalingen aan de energieleverancier. Voor de investering in zonnepanelen van €40.000,- is een financieringsconstructie met Bronsolar mogelijk. Voor de financiering van het restant ad €65.000,- willen we met de gemeente in gesprek over een financieringsconstructie passend bij de ambitie van het programma Zutphen Energieneutraal. Een aantal investeringen zijn voor het object waardeverhogend. De gemeente heeft in het vooroverleg aangegeven daarop aanspreekbaar te zijn. In het inschrijvingdocument (pagina 7) is aangegeven dat de gemeente bereid is 50% van de huuropbrengst over de eerste vijf jaar te investeren. Atelier3D biedt een huurprijs van €30.000,- per jaar, waarmee de investeringscapaciteit van de gemeente op €75.000,- komt. Het bedrag opgenomen in Tabel 10.3 (€88.500,-) valt iets hoger uit. Voor Atelier3D is richtinggevend dat met dit bedrag de verhouding tussen de eigen inbreng van de initiatiefnemers (46%) en de inbreng van de gemeente (40%) min of meer aan elkaar gelijk is. Financiering door de coöperatie Het door de coöperatie te financieren deel bedraagt €300.300,- en wordt gefinancierd door eigen vermogen en leningen in de verhouding 1/3-2/3. Tabel 10.4: Financiering door coöperatie Atelier3D (€ excl. Btw). Te financieren Eigen vermogen Donatie uit fondsen Crowdfunding Totaal eigen vermogen Vreemd vermogen Schuldbewi jzen aan particulieren Financiering door gemeente en/of bancaire lening Totaal vreemd vermogen Totaal vermogen
300.300 75.000 25.000 100.000
33%
25.000 175.300 200.300
67%
300.300
100%
Het eigen vermogen willen we genereren door donaties van fondsen en crowdfunding. Stichting DOEN heeft een bedrag van €50.000,- gereserveerd dat deels aangewend mag worden voor de verbouwing. Bij het VSB fonds (loket accommodaties) loopt een aanvraag. In voorbereiding zijn aanvragen bij het Oranjefonds, SKAN en Anton Jürgens fonds. Met een crowdfunding actie in het najaar verwachten we een bedrag van €25.000,- uit de Zutphense samenleving op te halen. We verwachten leningen te kunnen aantrekken van particuliere investeerders en banken. De contacten zijn gelegd. Een regionaal opererende financieel adviseur benadert voor ons particuliere investeerders. Op verzoek van het team zakelijke relaties van de Rabobank Graafschap-Noord organiseren wij medio juni een bijeenkomst voor de bank waarin de financiering van de coöperatie Atelier3D centraal staat.
24
11. Exploitatiebegroting Dit hoofdstuk geeft inzicht in de opbrengsten, de kosten, het resultaat en de risicodekking van de coöperatie Atelier3D voor de periode 2014-2018. Verdienmodel: Twee niveaus Atelier3D heeft twee niveaus: het overkoepelende coöperatieniveau en het pijlerniveau waarbinnen de aangesloten ledenorganisaties actief zijn. Op overkoepelend niveau verhuurt de coöperatie faciliteiten, zorgt voor verbindingen tussen de leden, werft opdrachten en ondersteunt de leden bij hun werkzaamheden binnen de coöperatie. Als tegenprestatie dragen de leden geld af aan de coöperatie. Daaruit betaalt de coöperatie haar exploitatiekosten. Op pijlerniveau werken zelfstandige ondernemingen voor eigen rekening en risico. Op de locatie De Kaardebol of daarbuiten. Atelier3D sluit gebruikersovereenkomsten met die leden die een deel van de locatie De Kaardebol exploiteren. Daarin worden prestaties en tegenprestaties vastgelegd. De onderstaande tabel geeft inzicht in de verdienmodellen per pijler en van de coöperatie. Tabel 11.1: Verdienmodellen Atelier3D en gebruikers. Pijler
Leden/ Exploitanten Zzp-ers
Exploitatie Onderdeel Werkatelier
Verdienmodel Leden/Exploitanten Projectopdrachten
Stichting Eetlust
Restaurant+kookstudio
Horecaomzet
Ontmoeten
Buitenboel Erve Eme Schaap outdoor Duurzaamheidscoach Atelier3D
Tuinen Evenementen Recreatie Duurzaamheidsloket Gebouw en terrein
Werken
Meewerkcoach
Arbeidsparticipatie
Educatie/Verkoop producten Entreegelden Deelnemersgelden Ledengelden en projecten Bijeenkomsten, cursussen, congressen, etc.. Re-integratie gelden Bijdrage werkgevers Loonwaarde min loonkosten
Ondernemen Eten en Drinken Recreëren, Leren, Beleven
Verdienmodel Coöperatie Verhuur werkplek Fee voor opdrachten Verhuur horecadeel Verhuur tuinen Verhuur boerderij Verhuur locatie Verhuur werkplek Lidmaatschapsgelden Verhuur werkplek
Dit hoofdstuk behandelt de exploitatie voor het overkoepelend geheel, de coöperatie. De exploitatieonderdelen (Gebouwen, Tuinen en Producten en Diensten) zijn behandeld in de voorgaande hoofdstukken. Opbrengsten De opbrengsten van de coöperatie zijn in het startjaar begroot op ruim €151.000,- en groeien in een periode van vijf jaar door naar €187.000,-. De revenuen bestaan uit lidmaatschapsgelden, verhuur van faciliteiten, dienstverlening en donaties. Tabel 11.2: Begrote opbrengsten Atelier3D (€ excl. Btw) Opbrengsten Lidmaatschapsgelden Verhuur faciliteiten Dienstverlening Donaties Totale opbrengsten
2014
2015
2016
2017
2018
18.114 92.395 20.600 20.375
19.020 95.625 23.290 21.394
19.971 20.969 22.018 98.991 102.500 106.157 26.390 29.970 34.120 22.463 23.587 24.766
151.484 159.328 167.815 177.025 187.061
Zie Bijlage9B voor details.
Atelier3D telt ultimo mei 2013 26 leden. Bij gunning stijgt het aantal tot 44 omdat alle 18 basisscholen in de gemeente lid worden. Leden hebben een aantal voordelen waaronder vijf keer gratis gebruik van de zalen, toegang tot een uitgebreid data-systeem en opgenomen worden in de pr van de coöperatie. Bij de start per januari 2014 verwachten we dat het aantal leden gegroeid is tot 52. De opbrengsten nemen jaarlijks met 5% toe door ledengroei en contributieverhogingen. Atelier3D verhuurt ruimten in het gebouw en de tuinen aan leden die deze als zelfstandige ondernemingen exploiteren. De huurprijs is gebaseerd op een vierkante meterprijs die exploitatiekosten dekkend is. De zalen worden verhuurd aan leden (na vijf keer gratis gebruik) en nietleden. De dienstverlening betreft de projectopdrachten die Atelier3D werft. Deze komen voort uit de programma’s die Atelier3D voert. De verbinder heeft een voorbereidende, ondersteunende en acquirerende rol. De coöperatie ontvangt daarvoor 10% van de opdrachtsom van de ledenondernemers die de projecten uitvoeren.
25
Atelier3D gaat sympathisanten vragen een bijdrage te doneren. Daarvoor wordt een actieve campagne opgezet. Donateurs ontvangen altijd een wederdienst die gerelateerd is aan Atelier3D. Tot slot voert Atelier3D arrangementen en evenementen waar, in combinatie, gebruik wordt gemaakt van de aanwezige faciliteiten en diensten. De opbrengsten zijn niet apart benoemd maar opgenomen bij de betreffende exploitatie onderdelen van Atelier3D (onder andere zaalverhuur) en bij de exploitaties van de ledenondernemers. Exploitatiekosten De kosten van de exploitatie van de locatie De Kaardebol zijn het startjaar begroot op bijna €154.000,toenemend tot bijna €170.000,- in 2018. Tabel 11.3: Begrote exploitatiekosten Atelier3D (€ excl. Btw) Kosten Huur en bijkomende kosten Management en beheer Energiekosten Directe exploitatiekosten Bijdrage aan exploitatie T ui nen Afs chrijvingen Financieringsl as ten Onvoorzien Totale kosten
2014
2015
2016
2017
2018
40.500 40.000 13.000 27.500 7.500 12.012 8.012 5.400
41.513 40.000 13.000 28.900 7.500 12.012 8.012 5.500
42.550 45.000 13.000 30.300 7.500 12.012 8.012 5.800
43.614 45.000 13.000 31.800 7.500 12.012 8.012 5.900
44.704 45.000 13.000 33.500 7.500 12.012 8.012 6.000
153.924 156.437 164.174 166.838 169.728
Zie Bijlage 9B voor details.
Atelier3D biedt een huurprijs van €30.000,-. Volgens het collegevoorstel (RS1 01-04-2013 AF) is dit ruim voldoende om de bezuinigingsdoelstelling te halen. Zie Bijlage 9 voor een toelichting en onze opmerkingen bij de beoordeling van de huurprijs. De bijkomende kosten betreffen servicekosten, belastingen en heffingen volgens opgave van de gemeente. De personele bezetting van Atelier3D bestaat uit een beheerder en een verbinder. De kosten van de beheerfunctie zijn gering door de inzet van vrijwilligers en mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. De verbinder wordt gecontracteerd voor 600 uur per jaar. Hij/zij zal ook als zelfstandig ondernemer actief zijn. Door deze combinatie zal de bruto inzet en beschikbaarheid van de verbinder hoger zijn. De energiekosten zijn gebaseerd op volledige zelfvoorziening. De kosten zijn een gemiddelde over een periode van 20 jaar, de levensduur van de geplande energievoorzieningen. Het bedrag wordt aangewend als vergoeding aan de financiers van de voorzieningen. De basis is het geschatte toekomstige gebruik waarbij geen rekening is gehouden met de energiebesparing door het aanbrengen van Led-verlichting. Deze besparing wordt namelijk als financieringslast betaald aan de investeerder (PLC). In de kosten is een bedrag van €2000,- opgenomen aan vastrechtlasten omdat de netaansluiting als achtervang behouden blijft. De directe exploitatiekosten zijn deels gebaseerd op de door de gemeente aangeleverde overzichten over de afgelopen jaren. Atelier3D maakt jaarlijks een bedrag van €7.500,- vrij om het tekort aan verdiencapaciteit in de tuinen te compenseren. De ratio daarachter is dat de tuinen het visitekaartje zijn van Atelier3D. Een goed verzorgd en aantrekkelijk terrein draagt bij aan de omzet van andere onderdelen van de coöperatie. De afschrijvingen en financieringslasten zijn afgeleid van het investerings- en financieringsoverzicht zoals opgenomen in hoofdstuk 10 . Voor de investeringen van €300.300,- is een gemiddelde afschrijvingstermijn van 25 jaar gehanteerd. Er is vanuit gegaan dat het vreemd vermogen van €200.300,- tegen een rentevoet van 4% kan worden geleend. Ter dekking van onvoorziene kosten is een bedrag opgenomen ter waarde van 5% van de totale kosten, exclusief de huurprijs (de huurprijs wordt voor een periode van vijf jaar vastgelegd). Niet inbegrepen in het exploitatieoverzicht zijn de kosten verbonden aan de op te richten werkplaats. Resultaat en risico Atelier3D is een onderneming zonder winstoogmerk. Het begrote resultaat is positief, met uitzondering van een licht negatief resultaat in het eerste jaar. De begrote resultaten aan het einde van de periode van vijf jaar zijn toereikend om te investeren in de verdere ontwikkeling van Atelier3D.
26
Tabel 11.4: Begroot resultaat Atelier3D (€ excl. Btw) 2014 Totale opbrengsten Totale kosten Bruto resultaat Bijdrage uit batig saldo Eetlust Startk apitaal uit 2013 Nettoresultaat Aanvullende risicodekking
2015
2016
2017
2018
151.484 159.328 167.815 177.025 187.061 153.924 156.437 164.174 166.838 169.728 -2.440 2.892 3.641 10.187 17.333 0 5.000
9.000
19.000
20.000
20.000
2.560
11.892
22.641
30.187
37.333
15.000
15.000
15.000
15.000
15.000
In het overzicht komt tot uitdrukking dat de horeca een financiële drager is binnen de coöperatie. De horeca draagt de helft van een batig saldo af aan de coöperatie. Dat geldt nog niet in het opstartjaar waarin Stichting Eetlust geen batig saldo heeft. Zie DEEL 2 voor het ondernemersplan van Eetlust. Voor elke startende onderneming geldt een aanloopperiode waarin de positie op de markt neergezet en geconsolideerd moet worden. Dat gaat gepaard met financiële risico’s. Atelier3D heeft voorzieningen getroffen om deze risico’s af te dekken. In de eerste plaats is in de exploitatie een post onvoorzien opgenomen. In de tweede plaats wordt uit de lidmaatschapsgelden van 2013 een startkapitaal van €5.000,- gereserveerd. De prognose voor de lidmaatschapsgelden 2013 staat in Bijlage 9B2. In de derde plaats verlegt Atelier3D een deel van het risico naar de verbinder. In zijn/haar contract wordt opgenomen dat een eventueel negatief resultaat wordt verrekend met de overeengekomen vergoeding tot een maximum van €15.000,-.
27
12. De Gemeente Zutphen Het overnemen van de exploitatie van de locatie De Kaardebol betekent voor Atelier3D de start van een langdurige relatie met de gemeente Zutphen. In dit hoofdstuk schetsten wij hoe Atelier3D die toekomstige relatie ziet. Eigenaar – Huurder De gemeente blijft eigenaar van de locatie en Atelier3D is de huurder. Dat is een contractuele relatie vastgelegd in een huurovereenkomst. De huurovereenkomst gaat in op 1 januari 2014 en een eerste gesprek daarover heeft plaatsgevonden. Wij willen met de gemeente afspraken maken over het ter beschikking hebben van het pand zo snel mogelijk ná de gunning. Dat geeft ons de mogelijkheden om na de zomer te starten met de aanpassingen aan het gebouw. Onze planning is erop gericht om in januari 2014 alle aanpassingen gereed te hebben om daadwerkelijk te kunnen starten. Bevoegd gezag – Aanvrager Om het plan van Atelier3D te realiseren vereist het wijzigen van het bestemmingsplan en het verlenen van een omgevingsvergunning. De huidige bestemming dient te worden verruimd met onder andere horeca, kleine detailhandel, kantoorfunctie en overnachting. Wij willen met de gemeente direct na de gunning een afstemmingsoverleg starten zodat de procedures zo snel mogelijk kunnen worden doorlopen. Opdrachtgever – Opdrachtnemer Atelier3D is meer dan de exploitant van de locatie De Kaardebol. Het is ook een uitvoeringsorganisatie die producten en diensten levert voor zakelijke markt. Dat doen we omdat het werken aan een duurzame samenleving juist ín de samenleving gebeurt. Atelier3D heeft de kennis en expertise om producten te ontwikkelen en diensten te verlenen (zie Hoofdstuk 7). Met de gemeente Zutphen, één van de partijen op de zakelijke markt, wil Atelier3D een relatie op programmaniveau aangaan. Geen subsidierelatie, maar een relatie waarin de gemeente opdrachtgever is en Atelier3D prestaties levert. De gemeente heeft daarin de rol als beleidsmaker die kaders en richting geeft. Atelier3D is de organisatie die binnen de kaders uitvoeringsprogramma’s opstelt, projecten ontwikkelt en uitvoert. De toegevoegde waarde van Atelier3D is dat ze kennis, expertise en draagvlak kan organiseren door de vele verbindingen met burgers en lokale organisaties. Aanbesteder – Beheer en Onderhoudsorganisatie Op termijn zien wij Atelier3D als een organisatie die een belangrijke rol gaat spelen in het beheer en onderhoud van het ecologisch stadspark en mogelijk andere plekken in Zutphen. Uitgangspunten voor ons zijn een kwalitatief goed en ecologisch verantwoord fysiek beheer en een sociaal beheer door dat uitnodigt tot (recreatief) gebruik. De verbindingen die wij hebben met Zozijn, IVN Zutphen/Warnsveld, De Vijfsprong en Delta en de bij ons aangesloten ‘groene’ tuinondernemers, vormen een goede basis. De afstemming met buurtbewoners en het uitbouwen van onze relatie met de wijkorganisaties zijn een voorwaarde. Het te ontwikkelen model zal participatie door burgers en re-integratie als sterke pijlers moeten hebben. Wij willen in gezamenlijk overleg met Stichting Ecologisch Stadpark en de gemeente tot een goede propositie komen.
28
13. Samenhang en Evenwicht Ons bedrijfsplan sluit af met het schetsen van de belangrijkste aspecten. Daarvoor gebruik we de indeling die in het inschrijvingsdocument is opgenomen onder het thema Samenhang en Evenwicht. People, profit, planet Elke onderneming zal zich rekenschap moeten geven van de drie p’s wil ze levensvatbaar zijn. De aandacht voor mens, milieu en economie ontwikkelt Atelier3D op een evenwichtige wijze. De locatie De Kaardebol straalt ecologische duurzaamheid uit door de wijze waarop het gebouw is geconstrueerd en de biodiversiteit in de tuinen. Atelier3D versterkt dit beeld door op de locatie duurzame energie op te wekken via zonnepanelen, een biomassa ketel en Led-verlichting. De plek kenmerkt zich door sociale duurzaamheid doordat vrijwilligers en mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt actief zijn in de tuinen. Atelier3D verruimt het aanbod voor deze doelgroep door ook werkplekken te creëren in het gebouw én door te werken aan een perspectief op een reguliere baan. Voorts blijft de laagdrempelige toegang voor maatschappelijke organisaties behouden. Atelier3D voegt economische duurzaamheid toe aan de plek door ondernemers aan te trekken en deze medeverantwoordelijk te maken voor de exploitatie. Door de coöperatievorm ontstaat een brede betrokkenheid en dat legt een gezonde financiële basis onder de bedrijfsactiviteiten. Toegevoegde waarde voor samenleving en gemeente De activiteiten van Atelier3D zijn gericht op bewustwording en activering. Daardoor ontstaat beweging en dynamiek in de Zutphense samenleving. Dat genereert diverse maatschappelijke baten. Op sociaalmaatschappelijk vlak biedt Atelier3D werkzaamheden aan vrijwilligers, geïnteresseerde wijkbewoners en mensen die buiten het reguliere arbeidsproces vallen. Daarnaast zorgt Atelier3D voor activering en re-integratie, onder andere voor burgers met een bijstandsuitkering. In beide gevallen is er een besparing op uitkeringen, die deels toevalt aan de gemeente. Atelier3D is een voorbeeld van actief burgerschap en dat voorbeeld zal ze uitdragen naar de Zutphense samenleving. Dat betekent dat op allerlei niveaus mensen zaken gaan oppakken. Handen die niet hoeven te worden betaald. Voor zover dat zaken betreft die anders voor rekening van de gemeente zouden komen, betekent ook dat een besparing. Door de verbindende rol van Atelier3D kunnen maatschappelijke organisaties effectiever zijn en meer bereiken. Die meerwaarde vormt ook een maatschappelijk voordeel. Op het gebied van duurzaamheid zullen de projecten van Atelier3D ertoe leiden dat meer mensen duurzaam gaan handelen (bijvoorbeeld energiebesparing). Dat geeft een spin off voor ondernemend Zutphen. De maatschappelijke baten van meer omzet en meer werkgelegenheid zijn evident en leveren inverdieneffecten op voor de gemeente. Ondernemend en inspirerend centrum voor duurzaamheid Een plan voor een ondernemend en inspirerend centrum voor duurzaamheid. Dat was de opdracht die de gemeente ons heeft gegeven. In het voorgaande hebben we beschreven hoe zo’n centrum er volgens Atelier3D uitziet. Een coöperatieve vereniging bestaande uit vele partijen die op de locatie en in Zutphen en omgeving dingen ondernemen. In samenhang, met gedeelde verantwoordelijkheid en met een evenwichtige mix van commerciële en maatschappelijke doelen. Dat werkt nu al inspirerend, zo blijkt uit het brede draagvlak en grote netwerk (zie Hoofdstuk 2). De inspiratie gaat uit van de locatie zelf die we aantrekkelijker maken en gevarieerder. Duurzaamheid wordt tastbaar door de energieneutrale toepassingen, de wijze waarop we de tuinen exploiteren en de activiteiten. Maar bovenal door de mensen die er zijn en werken. Verschillend in kennis, kunde en achtergrond maar één in verbondenheid met de gezamenlijke missie: werken aan een duurzaam Zutphen!
29
