ONDERNEMEND VERMOGEN IN COOPERATIES Page 1
Kamer van Coöperatie
10 maart
Ik ben… Page 2
GEEN JURIST, GEEN FISCALIST, GEEN BANKIER
Attie Kuiken o Gezamenlijk ondernemerschap, coöperaties, co-creatie •
IJKWerk
•
Associate Rebel
•
Energiecoöperatie Blaakende Zon
o Perspectieven vanuit professie: •
Strategische en financiële organisatievraagstukken
•
PPS in infrastructuur, mobiliteit en water
•
Netwerkorganisatie in de watersector
o Mijn vertrekpunten zijn geweest:
•
Nyenrode MBA: gestart met Coöperaties & Ondernemerschap
•
Toegepaste Psychologie (systemisch en energetisch werk)
•
TU Delft, civiele techniek
Coöperatief vertrekpunt Page 3
DE DRIJFVEREN OP EEN RIJ
Drijfveren o We kunnen het zelf beter o We kunnen het zelf goedkoper o We staan samen sterk
o We willen het met z’n allen doen o Als wij het niet doen, gaat de boel verloren Een coöperatie bedient vaak pioniers. Er ligt geen blauwdruk voor de toekomst. Maar het begint met stevigheid naar buiten en solidariteit naar binnen. En we? Dat zijn de leden.
Kantelen van het verhaal Page 4
CENTRAAL IN HET VERHAAL
Leden staan op als ze ergens mee zitten
maar Leden zitten bij de coöperatie omdat ze ergens voor staan
Waarom is financiering een vraagstuk Page 5
COÖPERATIES MAKEN ONTWIKKELING DOOR DIE INVESTERINGEN VRAAGT
o Er ontstaat behoefte aan ondernemend vermogen o Coöperaties gaan investeringen doen om waarde te creëren. o Soms is dit nodig om de doelstelling van de coöperatie te borgen, namelijk het bieden van optimale waarde voor de leden.
Ledenaansprakelijkheid Page 6
VAN OUDSHER DE BASIS
Leden zijn aansprakelijk voor de schulden in geval van liquidatie. – Ledenaansprakelijkheid: een vorm van toegezegd vermogen. – Niet permanent – Bovendien wordt het (zeker internationaal) niet altijd meegenomen in de beoordeling van de kredietwaardigheid. – Uitwinnen van ledenaansprakelijkheid is maatschappelijk gezien niet altijd even eenvoudig.
Van ledenaansprakelijkheid naar eigen vermogen Page 7
AANSPRAKELIJKHEID: VAN OUDSHER DE BASIS
– Er wordt meer vorming van eigen vermogen verlangd – Liquide middelen van leden nodig als werkkapitaal voor eigen bedrijfsvoering – Van oudsher zijn coöperaties vervolgens exploitatie-overschotten niet meer (geheel) uit gaan keren maar gaan reserveren – Leden kunnen alleen aanspraak doen bij vereffening van de coöperatie Ledenaansprakelijkheid: vaak direct gedacht aan U.A. Wat zijn de mogelijkheden van een B.A?
Zelffinanciering Page 8
LEDEN DOEN MEE OMDAT ZE ERGENS VOOR STAAN
Vormen van zelffinanciering Page 9
MEERDERE MOGELIJKHEDEN
– Toevoegen aan de algemene reserve (ook wel genoemd: de dode hand). Dit staat permanent ter beschikking van de coöperatie.
– Toevoegen aan geïndividualiseerde eigen vermogensrekeningen door het vermogen op naam te stellen. – Toevoegen aan ledenschuldrekeningen.
• Jaarlijks een bepaald percentage van het exploitatie-overschot worden bijgeschreven op een ledenschuldrekening: lening van leden aan de coöperatie • Periodiek een vast bedrag worden ingehouden. (vermogensvorming onafhankelijk van het resultaat)
Te naam gesteld vermogen Page 10
EEN VORM VAN ZELFFINANCIERING
• Van (onbenoemd) eigen vermogen naar vermogensrekeningen op naam – Bij uittreding worden deze geïndividualiseerde eigen vermogensrekeningen uitgekeerd. Vaak beperkt overdraagbaar (binnen de kring van leden)
Van zelffinanciering naar externe financiering Page 11
ONDERNEMEND VERMOGEN VERDER VERGROTEN
• Van zelffinanciering naar externe financiering – Schaalvergroting, productontwikkeling, marktonderzoek – Geen koppeling meer tussen de deelname in de financiering en de activiteiten van de coöperatie (omzetrelatie). – Doel is vaak het realiseren van een zo hoog mogelijk rendement: • ‘Pure’ financiers • Financierende leden
Verschil in perspectief Page 12
TWEE VERSCHILLENDE BRILLEN
• • • •
Extra kansen pakken! Welke nieuwe activiteiten? Extra financiering? ….
Succes/winst
Coöperatie Bank
• Welke zekerheden krijg ik en van wie? • Welke risico’s loop ik? • Loopt alles als afgesproken en vastgelegd? • ….
Mislukken/verlies
Verschil in perspectief Page 13
VAN CHARGEREN KUN JE LEREN
DE COOPERATIE:
DE FINANCIER:
• Dit is een briljante nieuwe benadering en technologie
• Dit is niet bewezen en riskant
• De hele buurt zegt schone energie te willen
• Er staat geen enkel commitment op papier
• Hier moet financiering voor te vinden zijn
• Geen track record dus eerst zien – dan geloven
• Dit avontuur ga ik aan – we zien wel waar we uitkomen
• Waar is de business case, wat zijn de kasstromen?
• Oom Carel was vroeger penningmeester van de voetbalclub, die is goed met geld
• Die Carel heeft nog nooit een bedrijf van dichtbij gezien
• Dit kan niet misgaan!
• Dit kan niet goed gaan!
Leningen van leden aan de coöperatie Page 14
ACHTERGESTELD VERMOGEN
Relevant voor leden: – Lagere risico’s dan eigen vermogen omdat leden rente betaald krijgen die losstaan van het financiële resultaat van de coöperatie. – De inkomsten zijn zekerder – Als het misgaat met de coöperatie worden eerst de leningen terugbetaald, dan deze achtergestelde leningen en dan pas het eigen vermogen – Voor particulieren kan het aantrekkelijk zijn: een hogere rente dan op een spaarrekening op dit moment
Financierende leden Page 15
ONDERNEMEND VERMOGEN VERDER VERGROTEN
• Vrijwillige vreemd vermogensrekening • Voor leden die (tijdelijk) geld over hebben • Een rendement willen maken op hun ingebrachte kapitaal • Achtergesteld
Aandachtspunten bij aantrekken van vermogen voor coöperaties Page 16
OM GOED OVER NA TE DENKEN BIJ DE STRUCTURERING
Vanuit de coöperatieve principes: • Verwatering van vermogen bij toetreding van nieuwe leden • Uitstappen uit de coöperatie. • Verschil in risicoprofiel tussen leden en de coöperatie
• Effect op zeggenschap: de financier versus de leden
Van zelffinanciering naar externe financiering Page 17
ONDERNEMEND VERMOGEN VERDER VERGROTEN
• Leuk, die financieringsalternatieven maar wat is het effect op: – – – – – –
Zeggenschapsbeleid Eigenaarswaarde Financieringsbeleid Dividendbeleid Verslaglegging en verantwoording Risicobeheersing
Blijf bij iedere verandering van financiering de vraag stellen of en hoe het aansluit bij de oorspronkelijke doelstelling van de coöperatie.
Nieuwe vormen Page 18
VERANTWOORD EXPERIMENTEREN
“We leven in een tijd die uitdaagt tot experimenteren, tot nieuwe vormen voor vertrouwde werkwijzen” Alexander Rinnooy Kan.
