Investeringen in Conventioneel Vermogen Situatieschets, Verwachtingen en Perspectieven op Aanpassingen Denktank Structurele veranderingen Energiemarkt, 21 Mei 2014 Frans Rooijers, Bettina Kampman, Sebastiaan Hers
Agenda •
•
•
•
Marktprikkels voor Investeringen • Merit order analyse • Prijsvorming op de DAM • Investeringsdynamiek Impact Grootschalige Introductie intermitterende Productiefaciliteiten • Perspectief vanuit de merit order • Gevolgen voor conventionele eenheden Mitigatie opties en bijbehorende risico´s • Schaarste beprijzing • Aanpassingen binnen bestaande bestel • Marktintegratie • Intraday trading • Flexibilisering van de Vraag • Aanpassingen van bestaande bestel (Capaciteitsmechanismen) Conclusies en Discussie Denktank, 21 mei 2014, Markt voor flexibiliteit
Vragen m.b.t. functioneren markten Welke prikkels zijn nodig voor optimale oplossing? Wat zijn noodzakelijke ontwikkelingen (no regret)? • intelligentie in lokale netten; • real metering; • flexibiliteit in vraag/aanbod moet de werkelijke marktwaarde krijgen • …. • Demand Side management: • Op welk tijdvak (preventief, curatief, onbalansmarkt ?) • Rol aggregator? • Koperen-plaat filosofie nog langer hanteerbaar? Zo nee: bereidheid om ‘vrijheid’ in te leveren? (ervaringen met kilometerheffing ….) • •
Denktank, 21 mei 2014, Markt voor flexibiliteit
Investeringen in productie Om de flexibiliteitslevering op korte termijn te garanderen is het dus noodzakelijk dat op langere termijn voldoende investeringsprikkels worden afgegeven om in de benodigde capaciteit voor levering te realiseren: Lange termijn flexibiliteit is daarmee gedefinieerd als het vermogen van het elektriciteitsproductiesysteem om op langere termijn de korte termijn balans tussen vraag naar - en het aanbod van elektriciteit te handhaven. Deze langere termijn overstijgt de termijnen die in de scenario´s zoals die aan de orde, variërend van uren en dagen tot weken en maanden, en betreft juist jaren en decennia. De vraag die centraal staat in deze notitie is of het huidige marktmodel op basis van de energy-only markt effectieve investeringsprikkels afgeeft aan leveranciers van flexibiliteit om tijdig te investeren in nieuw vermogen voor de levering van flexibiliteit met de benodigde technologie en op de juiste plaats. Denktank, 21 mei 2014, Markt voor flexibiliteit
Marktprikkels voor Investeringen
Markt producten elektriciteit •
Capaciteit In verschillende markten wereldwijd zijn zogenaamde capaciteitsmechanismen geïntroduceerd. Met dergelijke mechanismen wordt beoogd de leveringszekerheid te borgen.
•
Energie Het gaat hier om marktmechanismen voor de handel in elektriciteit. Hierbij kan in de regel nog onderscheid worden gemaakt tussen de termijnmarkt en spotmarkt.
•
Systeembalans De balans tussen vraag en aanbod laat bescheiden toleranties toe maar behoeft in de regel real-time aansturing op seconden-basis om die balans te handhaven.
Denktank, 21 mei 2014, Markt voor flexibiliteit
Productie: Merit Order Model GTs & Directe ondervuring
Pcomp
WKK & Oude STEGs
Aanbod
Nieuwe STEGs
WKK
Kolen
Wind
Vraag
Qcomp
Inframarginaal
Extramarginaal
Aanbodprijzen: • Bodem gebaseerd op marginale kosten van productie Merit Order Model: • Omvat grootste component marginale kosten van productie: brandstofkosten • Vereenvoudigde kosten structuur (flat rate) • Geen dynamische beperkingen (opstarttijd, ramp rate, min. Up/downtime) en/of kosten (startkosten)
Marginaal Denktank, 21 mei 2014, Markt voor flexibiliteit
Dynamiek van de Vraag Pieklast Middenlast
Basislast
•
Determinanten De vraag naar elektriciteit laat een tamelijk voorspelbaar patroon zien op basis van menselijke en economische activiteit en daglicht, gedreven door seizoen, werk/weekend, dag/nacht.
•
Klassieke Invulling Voor de invulling wordt gebruikt gemaakt van basislast eenheden, middenlast eenheden en pieklast eenheden Denktank, 21 mei 2014, Markt voor flexibiliteit
Prijsvorming op de DAM Prijsvorming in de praktijk: • Marginale kosten beprijzing • Schaarste beprijzing Schaarstebeprijzing
Marginale kosten beprijzing
Schaarste beprijzing: • Bij oplopende vraag neemt concurrentiedruk af • Bovendien zijn hoge biedingen nodig voor dekking lange-termijn marginale kosten • Prijsexcursies bij hoge vraag/aanbod verhoudingen
Denktank, 21 mei 2014, Markt voor flexibiliteit
Schaarste beprijzing op de langere termijn
•
Schaarste beprijzing in 2006 In 2006 lagen prijsniveaus regelmatig ver boven marginale kosten van productie als vraagniveaus opliepen tot boven de 80% van de piekvraag.
•
Schaarste beprijzing in 2011 In 2011 was er sprake van overcapaciteit, zodat de vraag/aanbod verhouding structureel lager lag. Marginale kosten beprijzing was het gevolg. Denktank, 21 mei 2014, Markt voor flexibiliteit
Investeringsdynamiek in de e-sector
Overzicht van historische en geprojecteerde investeringen in elektriciteitsproductie capaciteit (GW) in de Verenigde Staten. Bron: DOE/EIA, 2011
Dynamiek in Verenigde Staten: • pre-liberalisering (19852000): Zoals typerend voor CAPEX-intensieve industrie gevoelig voor cyclisch gedrag. • Energy-only (2000-2005): Cyclus zet zich in sterke mate voort • Invoering eerste capaciteitsmechanismen (2005-2011): cyclus zet zich voort, maar capaciteitsmechanisme ook pas rond 2010 stabiel. • Daarna: projectie
Denktank, 21 mei 2014, Markt voor flexibiliteit
Investeringsdynamiek in NL sinds 2000 Dynamiek lijkt idd gedreven door schaarste beprijzing: • Schaarste beprijzing in 2000-2005 met hogere marges tot gevolg. • Vanaf 2006 volgen de eerste investeringen met korte looptijd: de gasmotoren • Vanaf 2009 volgen de investeringen met langere looptijd: de STEGs • Voor 2014 worden investeringen met langste looptijd verwacht: de kolenfaciliteiten Denktank, 21 mei 2014, Markt voor flexibiliteit
Impact Grootschalige Introductie intermitterende Productiefaciliteiten
Prijs [EUR / MWh]
Impact van wind en zon-PV op de DAM Residuele vraag
Vraag
Aanbod (korte termijn marginale kosten)
Brutowinstmarge (vaste kosten recuperatie)
pcomp
vergoeding capaciteit?
qcomp
Volume [MWh] (Bron: Hers et al., 2013)
Denktank, 9 april 2014, Markt voor flexibiliteit
Residuele vraag wijst op grote verschuivingen
(Bron: Hers et al., 2013)
Denktank, 21 mei 2014, Markt voor flexibiliteit
Belangrijkste punten uit discussie 21 mei • • • • •
•
Het gaat niet alleen om aanbodopties maar ook om flexopties (DSM en opslag) waarin geinvesteerd moet kunnen worden Toevoegen in historische analyse momenten van beslissing en ook in bedrijf komen kolencentrales De analyse lijkt teveel op het verleden gebaseerd, het is nodig om met grotere hoeveelheden zon en wind te gaan rekenen Niet te gauw met oplossingen komen eerst goed analyseren Afspraak: • Doorrekenen enkele scenario’s met verschillende hoeveelheden zon en wind • Daarbij ook flexopties meenemen in meritorder • Inzicht creeren in bedrijfstijden van elke installatie • Wat zijn mogelijke verdienmodellen • Meenemen van investeringen in hernieuwbare energie Wat betekent grote verschuiving naar Capex met lagere bedrijfstijden? Denktank, 21 mei 2014, Markt voor flexibiliteit
