Onderhoud van ventilatiesystemen. Andy Camps XIOS Hogeschool Limburg

Onderhoud van ventilatiesystemen Andy Camps XIOS Hogeschool Limburg

Andy Camps    

XIOS Hogeschool Limburg [email protected] https://twitter.com/andy_camps http://www.andycamps.be/

© A. Camps

Onderhoud = financieel  

Kost van het onderhoud Kost van het weglaten van onderhoud of onderhoudsmogelijkheden  

  

Planning van onderhoud is essentieel Toegangsluiken!

Norm over onderhoudsopeningen Waarom reinigen? Norm over reinigen © A. Camps

Norm EN 12097    

Verschenen in 2006 Afmetingen, vormen en plaatsen onderhoudsluiken Doel: vergemakkelijken onderhoud installatie Ontwerp  documentatie   

Plaats, grootte en type toegangsopeningen Aanduiding componenten die onderhoud hinderen Herinstelinstructies voor hinderende componenten © A. Camps

EN 12097 - inhoud      

Wat zijn openingen? Waar reinigingsopeningen? Wegneembare componenten Brandkleppen Hoeveel openingen? Impact van montagesysteem op onderhoud schroeven? © A. Camps

Circulaire starre kanalen  

Rechthoekige openingen Ovalen openingen

© A. Camps

Circulaire starre kanalen 

Zadelstukken of



of

+

T-stukken met einddeksels of

of

© A. Camps

+

Waar reinigingsopeningen? 

Beide kanten van componenten          

Regelkleppen Brandkleppen Verwarming en koelbatterijen Bevochtigers Geluidsdempers met schotten of tussenstukken Filtersecties Kanaalventilatoren Warmterecuperatoren Debietregelaars Luchtgeleiders Voorkeur © A. Camps

Aanvaardbaar met toegang aan elke kant

Aanvaardbaar met toegang aan elke kant

Wegneembare componenten 

Instructies voor het testen van de goede werking   



Niets in de weg? 



Debietregelaars Kleppen Meetapparatuur Grote componenten tijdens ruwbouw geen probleem… tijdens gebruik…

Richting op de component © A. Camps

Brandkleppen, controlers  

Onderhoudsluik zodat resetten mogelijk is Componenten best plaatsen zodat toegang van buiten bezette zone mogelijk is  

Gangen Machinekamer

© A. Camps

Hoeveel openingen? 

Elk punt moet bereikbaar zijn volgens volgende regels 



  

Maximaal 1 richtingswijziging van een toegangspunt Maximaal 1 richtingswijziging van meer dan 45° van een toegangspunt Maximaal 7,5 meter naar een toegangspunt Bovenkant en onderkant van een verticaal kanaal Elke 6m een toegangspunt in een flexibel kanaal © A. Camps

Schroeven  

 

Schroeven of klinknagels zijn toegestaan Reiniging en onderhoud mogen niet gehinderd worden Maximale lengte 13mm Nabij opening geen scherpe schroeven 



Eis norm: minimaal 1m van opening geen scherpe schroeven Eis norm: onderhoud oudere kanalen – scherpe schroeven nabij opening verwijderen © A. Camps

Reiniging van kanalen en systemen – waarom? 

Binnenluchtkwaliteit is afhankelijk van  



Buitenluchtkwaliteit Bevuiling kanalen en apparatuur

Kanalen worden vuil omwille van     

slechte buitenluchtkwaliteit of toevoerlucht geen gebruik van filters, slecht geplaatste, verkeerde of slecht onderhouden filters slecht onderhouden kanalen waardoor luchtdichtingen na verloop van tijd kunnen lekken en daardoor vuil aantrekken luchtlekken bij het plaatsen van het kanaalsysteem verouderde glasvezelisolatie die los als vervuiling in de kanalen en de apparatuur terecht komt © A. Camps

© A. Camps

© A. Camps

Wat is zuiver/rein? 

Prenorm prEN15780 





Basis: ruimten met wisselende bezetting Tussenliggend: kantoren, hotels, scholen, theaters, verkoopruimten, woningen, openbare gebouwen, sportruimten, ziekenhuizen Geavanceerd: farmaceutische industrie, elektronica industrie, voedingsindustrie, laboratoria, clean rooms, ziekenhuisruimten met verhoogde luchtkwaliteit (operatie, bepaalde kamers) © A. Camps

Bronnen van bevuiling  

Bij aankomst op de werf: opslag voor de werken, bouwstof Tijdens constructie: door constructie zelf, door bouw van “andere technieken”    

Slijpen beton, stenen Slijpen van kanalen Pleisterwerken Chape bij instortkanalen

© A. Camps

Stippellijn = rand kanaal

© A. Camps

© A. Camps

© A. Camps

Bevuiling? 



0,5 tot 12 g/m²/jaar, afhankelijk van filters en alle binnencondities Bevuiling onderkant kanaal eerst zichtbaar 





Zichtbaar vanaf 5 tot 10g/m²

Weinig studies tussen luchtsnelheid en bevuilingsdichtheid Aard bevuiling  

Grootste deel anorganisch stof Rest macromoleculaire organische componenten, microscopische schimmels en bacteriën © A. Camps

Bevuiling tijdens constructie Studie in Finland 4 Als het gebouw klaar is 3 Stofneerslag (g/m²)



Na installatie van roosters en ventielen

2

Na installatie van hoofdkanalen Fabriek

1

0

Klasse P1

Klasse P2

Reinheidklasse © A. Camps

© A. Camps

© A. Camps

Plaatsing kanalen 



Stof in kanaal vaak afkomstig van plaatsingsmethode zelf Slijpschijf = standaard gereedschap veel installateurs 





≠ snelle methode ≠ veilige methode

Aangepast gereedschap = sneller, veiliger en veroorzaakt geen stof of braam © A. Camps

© A. Camps

Filters een oplossing en een probleem   

Filters worden vuil! Bron van geur indien bevuild/vochtig Conclusie: filters zo droog mogelijk houden

© A. Camps

A. Camps – juni 2009 © A. Camps

Ook de warmtewisselaar 

Ja, ook dat ding wordt vuil

Ventilatoren… 

…verzamelen ook een beetje stof

© A. Camps

Ok, en hoe los ik dat op 

Poetsen!

Ventielen en roosters   

Vooral afvoer mag eens een beetje zeep zien Niet alleen afvoer, ook toevoer Let op dat de inregelstanden niet verstoord worden

Stof in binnenomgeving 

Sick building syndrome  



Rechtstreeks in verband met toename stof in binnenomgeving Opletten met macrobiologisch materiaal zoals haren, huidschilfers en voedseldampen

Aard = afhankelijk van omgeving en activiteit   



Haren van dieren Dode insecten en spinnen Resten van bacteriën Schimmels en de sporen ervan © A. Camps

© A. Camps

Stof in een kantooromgeving  

Weinig dierharen Veel meer papierstof (vlokjes)

© A. Camps

Olieresten productie     

 

Olie, smeermiddel voor de productie Kanalen, vormstukken Duidelijk voelbaar Trekt stof en bacteriën aan Koolwaterstoffen in olie verdampen en komen in binnenomgeving Niet te voorkomen Veel verbetering afgelopen jaren © A. Camps

© A. Camps

Bevuiling door schimmelgroei    

 

Zeer grote groep organismen Voedsel = dood organisch materiaal Veel sporen Sporen + nat oppervlak + bevuiling = groei schimmels Schimmels verwijderen is moeilijk Droge installatie + schimmels mee oorzaak van Sick Building Syndrome © A. Camps

Oplossing voor schimmelgroei 

Lage vochtigheid 

 

Weinig schimmelgroei Slechter comfortgevoel Hogere statische ontladingen  



Gebruikers Elektronische apparatuur

Ideale vochtigheid voor schimmels > 70%  

Ontwerp voorzien op lagere relatieve vochtigheid Opletten tijdens onderhoud: oorzaak van vochtdruppels oplossen © A. Camps

Chemische bevuiling 

 

Nieuwe kanalen en pas gereinigde kanalen absorberen meer chemische stoffen dan ze afgeven Oude bevuilde kanalen nemen even veel chemische stoffen op als ze afgeven Geuren   

Nieuwe kanalen: goed waarneembaar Oude bevuilde kanalen: goed waarneembaar Gereinigde kanalen: weinig waarneembaar © A. Camps

Chemische bevuiling 

Ozon (door slechte elektrostatische filters) 



Reactie met stof tot onder andere benzaldehyde en formaldehyde …

© A. Camps

Andere bevuiling  

Dieren laten meer achter dan enkel haren Bij onderhoud 



Resten (uitwerpselen, nest, karkassen, …) opruimen en desinfecteren Mogelijke toegangspunten voor dieren dicht maken

© A. Camps

© A. Camps

Onderhoud = financieel    

Zie ook slide 3… Kostprijs voorzien van reinigingsopeningen Kostprijs onderhoud installatie Onderhoudsstrategie  

Meer dan alleen kanalen Vervangingsinterval filters

© A. Camps

Woningventilatie duurder met onderhoudsopeningen   



Deksel diameter 125mm: 8,29€ BTWi Inspectieluik diameter 160mm: 76,10€ BTWi 2 tot 3 deksels en 1 of 2 inspectieluiken nodig per woningventilatiesysteem (type D, type C de helft) In het slechtste geval meerkost van maximaal 200€ ~ 3 tot 5%

Het is duurder, maar…  

Het is duurder: 200 euro Het onderhoud van de kanalen wordt goedkoper 



Geen luiken of deksels = moeilijker te reinigen = duurder = ± 200€ duurder Achteraf inspectieluik plaatsen   

Kostprijs 13,66€ + 1 uur werk per toegangspunt = meer dan kost deksel = meer dan plaatsing bij bouw systeem

5 stappen effectieve reiniging    



Bepalen hoe groot de bevuiling is De bevuiling losmaken en verwijderen Fixeren van het losgekomen materiaal Disinfectie van de installatie om schimmelgroei tegen te gaan Inspectie van het systeem

© A. Camps

Controle en onderhoud van een luchtbehandelingsysteem

In dienst name

ja

Regelmatige inspectie

Visueel zuiver?

nee Zeker vuil?

ja

nee Objectief meten

Aanvaardbaar vuilniveau? ja © A. Camps

Documentatie

nee

Reiniging

Controle

Reinigen kanalen is niet alles 

Reinigen omwille van slechte binnenluchtkwaliteit?  



Alleen als bevuild kanaal bron van slechte luchtkwaliteit is Niet juist als buitenluchtkwaliteit slecht is

Reinigen van compleet HVAC-systeem, niet enkel kanalen  

Grootste deel van de tijd voor reinigen? Ventilatoren, verwarmings- en koelbatterijen, warmtewisselaars en andere componenten © A. Camps

Hoe zuiver maken? 



Groot vacuümsysteem gedurende 30 tot 40 minuten? Borstel (manueel) of borstelsysteem (automatisch), zie verder

© A. Camps

Hoe dikwijls? 



Telkens wanneer bevuiling niet meer aanvaardbaar is Visuele inspectie 



Ophoping van stof is eenvoudig waar te nemen  beslissing om te reinigen eenvoudig Microbiologische bron van bevuiling vaak niet zichtbaar  Geur alleen is niet voldoende  Luchtanalyse

© A. Camps

Hoe visueel inspectie? 

Van buiten naar binnen - buiten 

 



Geen lucht van koeltorens of verdampingskoelers naar binnen in het systeem Regendichtheid (NBN EN 13030) Afblaasopeningen van toiletten of keukens in de buurt van de aanzuigopening Aanzuigopening  Stilstaand water, zand, bladeren verwijderen  Uitwerpselen vogels verwijderen (besmettelijke schimmels)  Aanzuigopening voorzien van vliegengaas, vliegengaas regelmatig vervangen/zuiver maken © A. Camps

© A. Camps

© A. Camps

Hoe visueel inspectie doen? 

Aan HVAC-toestel 

Filters    



Geen openingen tussen filters en behuizing Filters moeten droog zijn Filters moeten voldoende efficiëntie hebben Vervanginterval

Bevochtiger, koelbatterij 

Condenswater en afvoer regelmatig controleren

© A. Camps

Hoe visueel inspectie doen? 

Kanalen 









Akoestische isolatie  Moet na reiniging intact zijn  Jaarlijks te reinigen Hoofdkanaal  Jaarlijks te reinigen Microbiologisch slijm  Harde oppervlakken: desinfecteren als gebouw niet in gebruik is  Poreuze oppervlakken: vervangen Vochtplekken zuiver maken + oorzaak oplossen Schimmelsporen kunnen maanden na opdrogen nog beginnen vrijkomen © A. Camps

Na reiniging  



 

Kleine kanalen ook inspecteren Alle deuren en inspectieluiken terug sluiten (checklist) Flexibele aansluitingen terug correct vastmaken Brandkleppen op werking controleren Regelkleppen terug in ingeregelde stand 

Mogelijk opnieuw inregelen © A. Camps

Reinigingssystemen – inspectie

© A. Camps

Reinigingssystemen – inspectie

© A. Camps

Reinigingssystemen – luchtkwaliteit meten

© A. Camps

Kanaalreiniging

© A. Camps

Kanaalreiniging – zone bags

© A. Camps

Kanaalreiniging

© A. Camps

Kanalen leegzuigen

© A. Camps

Kanaalreiniging – roterende borstel – let op schroeven!

© A. Camps

© A. Camps

Preslucht aangedreven zweepjes

© A. Camps

Perslucht aangedreven pennetjes

© A. Camps

Robotinspectie en reiniging

© A. Camps

Robotinspectie en reiniging

© A. Camps

Robotinspectie en reiniging

© A. Camps