Orgaan van de Federatie van Folkloristische groepen in Nederland Nr. 2 2011 (3x per jaar) - Jaargang 48 - Oplage 2000
Inhoud Omslag: Een jong “Korenbleumke” tijdens het Molengala
Foto: Arjen Tempel
Inhoud 2 Interne adressen
3
Voorwoord voorzitter
4
Wat doet de Federatie
5
Voorstellen nieuwe Federatie secretaris
6
In Memoriam
8
District Noord
9
District West
12
District Oost
16
District Zuid
21
Aankondiging 22 Mededelingen 23 2
Nummer 2 2011
Interne adressen
Dagelijks bestuur F.F.G.N. Voorzitter Dhr. G. J. Oplaat Stationsweg 11 7475 NM Markelo Tel.: 0547 - 36 31 06
Redacteurs per district: Noord De heer G.F. Spiekhout Engelenstraat 13 8442 HD Heerenveen Tel.: 06 - 14 86 51 11
Secretariaat Mevr. B. Zijlstra - Wijbenga Doniawei 104 9104 GP Damwald Tel.: 0511 - 42 33 12 b.g.g. 06 - 51 60 07 87
Oost Vacant
Penningmeester De heer J. van der Meulen Jan Piebengawei 17 8915 DB Leeuwarden Tel.: 058 - 213 79 38 b.g.g. 06 - 22 44 23 48
Zuid Vacant West De heer J.C.J. van Kampen Reigershof 26 1742 AT Schagen Tel.: 06 - 10 30 34 63 Kopij inleveren voor 1 november 2011
Nummer 2 2011
3
Voorwoord
Leven en dood Elke dag hebben we te maken met leven en dood. Een heel natuurlijk iets. Sterker nog, als folkloristen beelden we het zelfs vaak uit en zorgen er voor dat ons publiek meer komt te weten over de geboorte, over het huwelijk en over de rouw die plaats vindt na de dood. Hiermee geven we aan dat het normaal, alledaags en heel gewoon is. Maar toch blijft het moeilijk als het dichtbij komt. In onze omgeving kennen we allemaal wel iemand die ons na aan het hart ligt en van wie we afscheid hebben moeten nemen. Ook Uw hoofdbestuur werd getroffen door verlies. Een moeilijk moment voor ons, maar natuurlijk is de pijn nooit zo groot als voor de directe familie en vrienden. Gelukkig kennen wij folkloristen een sterke traditie van plicht om elkaar bij te staan in dergelijke tijden. Met trots en dankbaarheid kijken we terug op het door hen geleverde werk. We hebben sowieso te maken met vergrijzing in de folkloristische wereld. We zoeken en proberen van alles, soms met wisselend succes, om jonge mensen te betrekken bij de folklore. Maar de vergrijzing schept ook kansen. Het betekent ook dat er meer “ouderen” in ons publiek zitten. Dat is ook weer goed want naarmate je ouder wordt neemt je interesse naar je “komaf” toe. Dit constateer ik ook bij mijzelf. Ik wil steeds meer weten over mijn voorouders en hun tradities. Naarmate ik mezelf via het internet, cultuurhistorische kringen en heemkunde verenigingen verdiep in mijn voorouders, des te meer respect heb ik voor hen. Ik realiseer me wat een bevoorrecht leven ik heb. Daar waar mijn voorouders oorlogen hebben meegemaakt, armoede hebben gekend, leef ik in een vrije wereld met een overvloed aan luxe. Juist daarom is het zo goed om af en toe stil te staan bij de folklore. Weten waar je vandaan komt. Niet altijd maar klagen, maar genieten van ons leven. Natuurlijk is het leven niet altijd één groot feest, maar we hebben het goed. Af en toe worden we geconfronteerd met verdriet, zoals ziekte en dood. Het is goed om dan even stil te staan bij het verdriet en de impact die dat heeft op families. Maar het leven gaat door……… de folklore ook…… Ik wens U een goed folklore jaar, Gert-Jan Oplaat
4
Nummer 2 2011
Wat doet de Federatie?
Federatie van Folkloristische Groepen in Nederland Waar staat de Federatie voor? Levende historie, met respect en plezier gebracht! • • • •
Dans, zang en kleding van vroeger gebracht door ca. 65 aangesloten groepen die ieder uit eigen regionale historie putten. Korte optredens – avondvullende programma’s Optredens ‘om de hoek’ en reizen naar festivals in binnen- en buitenland Veel plezier van jong en oud, zowel voor uitvoerende als publiek
De Doelstelling De doelstelling van de Federatie is het opwekken van begrip voor – en belang stelling in – de oude Nederlandse volkscultuur en de bevordering daarvan, voornamelijk zoals deze volkscultuur tot uiting komt in muziek en dans, volkskunst, streektaal, ambacht, gildewezen, sport en spel. Federatie activiteiten • • • • •
Stimulering van scholing met als doel kwaliteitsverbetering. Uitgeven van richtlijnen en adviezen. Toetsen bij aanvragen voor lidmaatschap. Belangenbehartiging en coördinatie. Onderhouden van contacten met andere organisaties werkzaam op het gebied van folklore en historie.
Nummer 2 2011
5
Algemeen
Voorstellen nieuwe secretaris Op de Algemene Ledenvergadering te Achterveld ben ik op 9 april 2011 benoemd als secretaris van de Federatie voor Folkloristische Groepen in Nederland. Hiermee volg ik Nel Boersen op en hoop haar werk op dezelfde goede manier voort te zetten. Mijn naam is officieel Elizabeth ZijlstraWijbenga, maar de meeste folkloristen kennen mij als Bettie Zijlstra. En dat wil ik ook graag zo houden. Ik ben getrouwd met Douwe en moeder van een zoon en een dochter, schoonzoon en de trotse “beppe” van 3 kleinkinderen. Eén dag in de week passen wij op onze kleinkinderen. ’s Avonds gaan we moe maar voldaan weer huiswaarts. Wij wonen in Damwâld en hebben het daar prima naar de zin. In 1988 zijn mijn man en ik als leden en medeoprichters van de Folkloristische dansgroep “de Eastergoa Skotsers Burgum” besmet geraakt met het virus “folklore”. Het is gelukkig geen ernstige besmetting en je kunt er veel plezier aan beleven. Door het bezoeken van Districts- en Folkloredagen en de Algemene Ledenvergaderingen krijg je overal in het land contacten, mensen met dezelfde hobby en hetzelfde doel. Mensen die ook de folklore willen uitdragen. De eerste 6 jaren ben ik secretaris van de dansgroep geweest en al gauw werden er in het bestuur plannen gemaakt om een buitenlandse groep uit te nodigen. Dit smaakte naar meer en gaandeweg werd er een minifestival en daarna een groter festival georganiseerd. Met het groter worden van het evenement werd besloten het festival in een stichting onder te brengen. Stichting Internationaal Dansfestival Burgum, waarvan ik vanaf de oprichting secretaris ben en tevens de buitenlandse contacten onderhoud. Ook ben ik bestuurslid van de sectie IOV Nederland. IOV is een wereldwijde organisatie van individuen en instellingen die werken documenteren, bewaren en alle vormen van volkskunst bevorderen, zowel materiële als immateriële. Sinds 2000 ben ik bestuurslid van het Districtsbestuur geweest, maar nu met mijn benoeming in het Hoofdbestuur is deze combinatie niet toegestaan. Met de klederdrachtengroep “Friesland” gaan we dikwijls op pad. 6
Nummer 2 2011
Algemeen Deze groep is in 1985 ontstaan na deelname aan de West Friese Folklore in Schagen. Wij showen de kledij die welgestelde boeren en burgers droegen omstreeks 1780 - 1900 in Fryslân. In deze periode heeft de oorijzerdracht zich ontwikkeld van een smalle beugel met de grote Duitse muts tot een breed gouden of zilveren oorijzer met floddermuts. Daarnaast ben ik nog vrijwilliger bij het Cultuur Historisch museum “De Sûkerei” in Damwâld. Met een persoonlijke rondleiding in de drogerij en over het terrein met de woudhuisjes geef ik de bezoekers meer informatie over het leven en wonen rond 1900. Graag zie ik u tijdens de Algemene Ledenvergadering in Achterveld op 21 april 2012 of wellicht eerder op de Folkloredag in Enschede op 17 september 2011. Bettie Zijlstra Doniawei 104 9104 GP Damwâld 0511 - 42 33 12
Op 23 juni is Bettie Zijlstra mede voor haar jarenlange folklorewerk benoemd tot Lid in de Orde van Oranje Nassau. De versierselen werden haar opgespeld door burgemeester Arie Aalberts van de gemeente Dantumadiel. Namens de Federatie bijzonder gefeliciteerd met deze Koninklijke Onderscheiding.
Nummer 2 2011
7
Algemeen
In Memoriam
GERRIT-JAN HEMMINK Op 31 maart 2011 is Gerrit-Jan Hemmink op 72-jarige leeftijd overleden. Gerrit-Jan was vanaf 1989 lid van ons bestuur van District Oost van de Federatie van Folkloristische Groepen in Nederland. En vanaf 1994 bezette hij de functie van penningmeester. Namens district Oost maakte hij deel uit van het Hoofdbestuur. Ik heb Gerrit-Jan leren kennen toen ik voorzitter van District Oost werd. Een zeer betrokken folklorist. Hij was een strenge penningmeester. Eerlijk en oprecht. Hij slaagde erin ieder jaar weer de contributie van alle groepen binnen te krijgen. Hij was precies en had de boekhouding goed voor elkaar. Als penningmeester was hij betrokken bij de scholing, de dansleiderscursus, de kledingcommissie enz. Nam ook meteen de telefoon ter hand als er b.v. een nieuwe dansleidersinstructeur moest komen. Kortom, stond altijd klaar. Een man van weinig woorden. Ook wel eigenwijs. Van een eenmaal ingenomen standpunt was hij niet meer af te brengen. Hij had in het bestuur nog een bijzondere positie. Als enige kreeg hij bij de rondvraag een tweede gelegenheid. Bladerde in zijn blocnote en kwam altijd nog wel wat tegen. Het leven heeft hem geen tweede ronde gegeven. Wij zullen GerritJan heel erg missen. Wij wensen Dinie, kinderen en kleinkinderen heel veel sterkte bij het verwerken van het grote verlies van Gerrit-Jan.
Els Blaak-Schuitevoerder Voorzitter District Oost
Voor de zeer vele blijken van medeleven tijdens de ziekte en na het overlijden van Gerrit-Jan Hemmink willen wij u hartelijk bedanken. Het heeft ons goed gedaan te weten dat hij door zovelen gekend en gewaardeerd werd. 8
Familie Hemmink. Nummer 2 2011
District Noord
Buurebier 2011 In januari 2011 heeft de afdeling Midsland van de Vereniging Terschellinger Volksdansen mevrouw Nel Bos-de Graaf in het zonnetje gezet, tijdens het jaarlijkse Buurebier. Voordat de afdeling Midsland in 1947 werd opgericht was Nel met haar toen nog verloofde, lid van de afdeling Hoorn. Direct na de oprichting kwamen ze naar Midsland en ze is nog altijd lid. Ze is inmiddels 82 jaar oud. Ze danst niet meer maar is nog steeds in touw voor de vereniging. Bij onze zomerdemonstraties verzorgt ze de kaartverkoop en in de winter stelt ze haar huis open voor de mutskeplooiers van de vereniging, die ze tevens met raad en daad bijstaat. Bovendien schenkt ze daarbij heerlijke koffie (veelal met zelfgebakken cake!) Jarenlang zat ze in de kledingcommissie en nog steeds kan men bij haar terecht voor advies. Dit alles heeft het bestuur doen besluiten Nel tot erelid van de afdeling te benoemen. Ze ontving een oorkonde, bloemen en een gedicht in het Meslânzers (het Midslander dialect) dat u op de volgende pagina’s kunt lezen.
Nummer 2 2011
9
District Noord Buurebier 2011 We sitte hier bij mekander in et saaltsje fanne Dammesaan. We bin de Meslânzer dânsers dy te volksdânsen gaan. Un heel floatsje mînsen sitte der deuze keer. Naa snee en ijs en gladdeghyd is et nou reedelek weer. En…der is wat besonders, dat brengt de meeste hier! Want et is jannewari en et is buurebier! Warme keetel inne glaazen en oppe taafel bargskop, dânse, singe, spiltjedânse, jonge, jonge et kan nyt op. De bestuurders fan dut klupke binne allemachteg blij, want ons trouwe kaatsjemînsen sitte der an taafel bij. Der he je Jan fan Ineke Bônsen, trouwe fen fan soan en frou. Mar wat gaane der for geruchten? Is y syn Ineke nyt trouw? Inne seumer op woênsdageeuwen sien wy ammar un ander stel! In et hokje fanne kaatsys sit dan Jan tegaare met Nel! En Nel dy sit hier oek an taafel, tussen de froului wel te festaan. Enkeld kwam se weles faaker bij de VTV inne Dammesaan. Mar et is nou met un besondere reeden dat et bestuur hor noaden het. Want dy Nel fan Cor fan ’t Syltsje,…met dy Nel,…der is wat met! Al for é oprichting fan afdeeling Meslâns binne Cor en Nel begonnen, toogen ammar nar Hoarn of Oaterend totdat se alles konnen. Un nije afdeeling kwam er, ien in Meslâns. En dat waar for et stel un geweldege kans om lekker te dânsen, mar dichter bij hús. Naa et dânsen waar je dan oek idder wer thús. Doe Cor bestuurslid worden waar ston Nel achter e schermen oek altyden klaar. Se broêlde wat oaf for e Meslânzer VTV der doêne wy nou nog ons foardeel mee. Winter en seumer dânse bij Matté dat brocht un pôlle fleureghyd mee. Bij et dânsen forre gasten in ET 10 waar meestentyds enkeld Cor te sien. Nel waar drok met e badgasten thüs. Cor ging naa oafloop derom daalek nar hüs. Nou is Nel al oower e tachteg, maar de dânsklup fynt se ammar nog prachteg. De kleedingcommissy draaide op Nel en mot er wat naaid worre, dan helpt se wel. De deur fan ‘t Syltsje staat wijdewaag oopen for mutskeplooiers dy in en ut loope. Met read en dread helpt se bij et plooien en oek as je de boêl nydeg in un hoek wil gooie blijft Nel heel kalm en seit op et lest geev hier mar dy boêl, ik doên myn best. Ammar wer krijt se et mutske wit, stijf en klaar! Koffy met keek, dr mekeert et nyt an want gastfrijhyd, der weet Nel alles fan. Strikkys for e mannen binne oek ‘Nel-made’, un Swart lapke, eewe kreeuwe en ’t is klaar for je et weet. Faak gaat se nog met reisys mee met Nel Smit in ien hut, faare oower see. Distriktdaagen, hoefeul binne der te tellen met Nel der bij, wy ken et fetelle? 10 Nummer 2 2011
District Noord Sonder Nel is de dânsklup fan Meslâns nyt kompleet en alheel sonder glans! Nou is et jannewari 2011 Hoog tyd om wat te doên fanself. Et bestuur het wat opdocht om Nel hier te haalen (en…om for har de drankys for jim bemoeienis. Moai dat yderien hier der getúge fan is dat de dânsklup fan Meslâns Nel wil roemen deur har as eerelid te benoemen! Nim un foarbeeld an deuze Nel dan faart de Meslânzer dânsklup wel! Hoera for dut besondere lid we nog sofeul fleur in sit! Hoera! Hoera! Hoera! Nel Swart Meslâns, 14 jan. 2011
L icomar BV EHBO Dienstverlening en Communicatie
Wij verzorgen bij evenementen
EHBO en BHV diensten Voor evenementen kan er ook gebruik worden gemaakt van ons
Mobiel communicatie netwerk Jan Piebengawei 17 8915 DB LEEUWARDEN Tel. 058-2163436 Bgg. 06-22442348 of 06-29450743
Voor meer informatie verwijzen wij u naar onze website
WWW.LICOMAR.NL
Nummer 2 2011 11
District West
Lintjesregen op Wieringen Gerard Hille in de schijnwerpers Hippolytushoef 29 april. Met veel fantasie werd Gerard Hille naar “De Harmonie” gelokt, waar de Burgemeester mevr. Marjan van Kampen hem de versierselen opspeldde. Hij werd daarmee benoemd tot Lid in de Orde van Oranje Nassau. De Westerlander Gerard Hille was naar zaal “De Harmonie” te Hippolytushoef gekomen, met het verzoek een muzikale omlijsting op zijn accordeon te verzorgen, maar viel onverwacht zelf met zijn neus in de boter. Gerard Hille is sinds mensenheugenis al vele, vele jaren actief in de muziek, voorheen in het Scala Kwartet, nu als saxofonist en arrangeur bij “So All The Matters”, accordeonist bij de Folkloristische groep de “Wieringer Dangsers” en Shantykoor de “Gesmeerde Kelen”. In de toespraak van Burgemeester van Kampen memoreerde zij: “Ook vanmorgen laat u zoals al vele jaren, anderen weer meegenieten van amusante muziek.’’ Daarnaast is Gerard Hille prominent bestuurder van het District West. Naast de bestuurlijke functie is Gerard ook actief op andere fronten zoals bij de plaatselijke VVV, als gids, het verzorgen van rondleidingen met smakelijke vertellingen over het wel en wee van het eiland Wieringen. En alsof dit niet genoeg is: het rondbrengen van maaltijden voor Tafeltje Dekje. Gerard is al met al een doenig baasje. Namens geheel District West bijzonder gefeliciteerd met de Koninklijke Onderscheiding.
12 Nummer 2 2011
Standaardwerk over tradities van nu Niet klompen en tulpen zijn bepalend voor de Nederlandse identiteit anno , maar Sinterklaas en Koninginnedag. Het is één van de uitkomsten van de enquête die door het Nederlands Centrum voor Volkscultuur werd gehouden over de beleving van onze tradities. Tradities vormen de culturele bagage die iedereen van huis meekrijgt. Het is de cultuur die van generatie op generatie wordt doorgegeven. Als je onze gezamenlijke tradities kent, ken je de Nederlander. Dat was dan ook het belang van bovengenoemde enquête, waaruit een representatieve top van Nederlandse tradities is voortgekomen. Deze top heeft als leidraad gediend bij het onlangs verschenen standaardwerk DIT ZIJN WIJ waarin alle tradities uit de top uitvoerig worden beschreven. Auteur Ineke Strouken is al meer dan twintig jaar directeur van het Nederlands Centrum voor Volkscultuur en wordt beschouwd als een expert op het gebied van tradities en immaterieel erfgoed in Nederland. In het boek gaat zij op zoek naar de historische achtergronden van onze tradities.
Dit Zijn Wij Ineke Strouken ISBN , pagina’s geheel in kleur Pharos uitgevers/ Nederlands Centrum voor Volkscultuur www.volkscultuur.nl www.pharosuitgevers.nl
DIT ZIJN WIJ is te bestellen door , over te maken op ten name van het Nederlands Centrum voor Volkscultuur onder vermelding van DIT ZIJN WIJ.
advertenties_13x19 1
15-03-11 10:27
District West
Kostuum te kijk… Is het thema welk gehanteerd wordt voor een wervelende kostuumshow; Een evolutie van zes eeuwen Noord-Hollandse kleding. Kan moderne en historisch kleding wel samengaan? Oordeelt u zelf op zaterdag 5 november 2011 in de Noorderkerk, Kleine Noord te Hoorn. Een verscheidenheid aan kleding in Nederland is zeker onder de edelen en adellijke personen die met de mode (hun tijd) meegingen van Franse en Italiaanse stijlinvloeden. De show geeft een rijk kostuum overzicht van Noord-Holland plus de overzeese handelsgebieden waaronder Hindeloopen, Urk en de Waddeneilanden vanaf de 14de tot de 20ste eeuw. De diversiteit aan stijlinvloeden ging enigszins synchroon met de architectuur. Interessant zijn ook de traditionele streeksieraden, deze zijn een lust voor het oog en hebben aan schoonheid niets ingeboet. Eeuwenlang vertelt een traditie van welstand een geheel eigen verhaal. De Noord-Hollandse traditionele sieraden van bloedkoraal en granaat presenteren zich op eigen wijze, gecombineerd met de daarbij behorende stoffen. Een schoonheid aan de sieraden van goud en zilver tot zelfs diamant, versierd met filigrain hebben de tijd glansrijk doorstaan. Behoud Streekdrachten zijn een deel van de geschiedenis en onze provincie is er rijk aan. Deze kleding ontstond vroeg in de 18de eeuw, in een tijd van grote veranderingen door ontwikkeling van infrastructuur, modernisering en latere industrialisatie. Met de verstedelijking dreigde de streekdracht te verdwijnen en groeide de behoefte om te behouden wat eigen was. Dat de streekbewoners vasthielden aan hun eigen gebruiken en tradities werd getolereerd. De omstandigheden bleken ideaal voor de opbloei van de streekdrachten. Platteland bewoners hielden vast de schoonheid van de eenvoud en omdat moderne invloeden nog nauwelijks waren doorgedrongen tot de plattelandsgebieden, bleven in de streekdrachten veel elementen uit de 17de en 18de eeuwse mode gehandhaafd. Wijde rokken, strakke lijfjes, mutsen met oorijzers, de traditionele streekdracht paste uitstekend bij de Hollandse nuchterheid. De veranderingen kwamen vanuit de grote steden, de plattelandsgemeentes volgden schoorvoetend. Aan de dracht uit de Zaanstreek en Westfriesland kun je het standsverschil aflezen, anders dan uniforme drachten van Volendam en Marken. Met een beetje fantasie 14 Nummer 2 2011
District West zouden we de spijkerbroek van tegenwoordig ook een uniform kunnen noemen. Tradities Een leven omgeven met tradities en rituelen, het is iets van alle tijden en culturen. Belangrijke veranderingsmomenten in het leven worden gemarkeerd met gebruiken, tradities rond geboorte, huwelijk en dood. Ieder tijdperk heeft daarvoor zijn eigen vormen meestal gebaseerd op een verleden, waarin sieraden een belangrijke rol speelden. Vroeger vertegenwoordigde kleding en sieraden een waardevol bezit. Er werd veel tijd en aandacht aan besteed, men ging er zuinig mee om en er werd mee gepronkt. Bij het overlijden van een naaste werden talrijke handelingen verricht. Klokken werden stilgezet, schilderijen en spiegels werden omgekeerd, de schoorsteenmantel werd leeggemaakt en soms werden de luiken van het huis gesloten. In bepaalde streken droegen vrouwen lange tijd een rouwdracht; soms legde men deze zelfs nooit meer af. Men zegt dat door de lange rouwperiodes de donkere kleuren de 19de eeuw zo kenmerkend maakte. In Noord-Holland varieerde de rouwperiode bij het overlijden van een kind, echtgenoot of ouder. Alle kleur en glans waren verdwenen. Strikken en sierspelden werden niet meer gedragen en men droeg doffe zwarte kralen van glas of steen aan een bescheiden gouden slot met zwarte steen of gitten. Het gouden of zilveren oorijzer bleef Leedaanspreker om functionele redenen gehandhaafd, maar om dit in de muts te spelden gebruikte men spelden met zwarte knoppen. Jubileum Deze show wordt georganiseerd in het kader van het 55-jarig jubileum van de Commissie Kap en Dek van het Westfries Genootschap. November 2009 ontving deze commissie de E. Bosch van de Kolk prijs met Koninklijke waardering van de Stichting Nederlandse Volksklederdachten ‘Collectie Koningin Wilhelmina’. Met de doelstelling het kostuum onder de aandacht te houden. Met het thema reikt de kleding over vele eeuwen heen en heeft geleid tot de mode van nu. Fragmenten van weleer worden onbewust verwerkt en gecombineerd met het eigentijds modebeeld. Dit alles wordt getoond hopelijk in samenwerking met de modestraat Kleine en Grote Noord. De show geeft een sfeerbeeld in verschillen van moderne en historische kleding, maar ook details die opnieuw toegepast worden als zijnde nieuwe trend en mode van deze tijd. Met genoegen een hartelijk welkom op de show Kostuum te Kijk, inloop 13.00 uur / aanvang 13.30 uur. Entreekaarten à € 12,00 p.p kunt u bestellen na storting op giro 707913 t.n.v. Westfriesland Genootschap Hoorn met opgave van uw adresgegevens dan wordt de kaart toegezonden. Bestellen cq. afhalen kan ook bij Mevr. Lies Smit 0229 - 571909 of via de mail
[email protected] Informatie 0229 - 217121 tijdens kantooruren. Organisatoren w.o. Hans van Kampen
Nummer 2 2011 15
District Oost
Danstradities en jeugdig elan gaan samen in Steenderen tekst: Cees Tempel foto’s: Arjen Tempel
Het is zondag 29 mei en tegen drie uur loopt zaal Wolbrink in het Gelderse Hengelo langzaam maar zeker vol met nieuwsgierige toeschouwers. Als het programma om drie uur begint moeten de laatkomers dan ook met een staanplaats bij de achteruitgang genoegen nemen. Na een kort welkomstwoord van Joan Brink, voorzitter van de Folkloristische dansgroep ‘De Iesselschotsers’ uit Steenderen geeft hij het woord aan dansleider Herman Bouman. Bij ‘De Iesselschotsers’ is de aanwas de laatste jaren blijven steken. Jongeren vonden het dansen wat ‘oubollig’ en men hield het voor gezien. Tijdens de presentatie van ‘de Appeltjes van Oranje’ uit Diepenheim besloot men dan ook om zelf een dergelijke groep op te richten. Voor de kleding werd de zondagse dracht uit de jaren vijftig gekozen en het repertoire werd gezocht uit dansen tussen 1920 en 1950. Men ging te rade in Diepenheim en kreeg alle medewerking.
Zes dansparen in de leeftijd van 17 tot 30 zijn enthousiast begonnen om het repertoire in te studeren. Ook vond men een aantal muzikanten bereid om de 16 Nummer 2 2011
District Oost muzikale begeleiding te verzorgen. Het zijn ook de muzikanten die als eerste de zaal betreden: Alfons (trompet), Wilma (klarinet), Christel en Jeanette (dwarsfluit) en Rob (baritonhoorn). Nadat zij op het podium hebben plaatsgenomen wordt de naam van de groep onthuld: ‘ONZE JONGELEU’. Die naam wordt met veel enthousiasme begroet. Het enthousiasme wordt nog groter als de groep opkomt met de Letkiss, een dans bij de toeschouwers beter bekend als de Ploem Ploem Jenka. De fleurige kleding is voor vele aanwezigen een grote verrassing. ‘Onze Jongeleu’ vervolgen hun optreden, steeds duidelijk geïntroduceerd door Herman Bouman, met de dans Happy days are here again. Ondertussen is het orkest aangevuld met Joan op de accordeon en komt ook de seniorengroep meedansen. Zij beginnen met de Faria wals en verschijnen in de wat stemmiger kleding uit de jaren 40. Samen dansen de groepen de Boomps a daisy en de Lambeth Walk. De dansvloer staat vol. Doordat er bij het dansen van partners gewisseld wordt, danst plotseling jong met oud. Een schitterend gezicht en het dansplezier spat er bij allemaal af. De senioren laten hun ballroomversie van de St. Bernardswals zien en dan gaan de jongeren verder met de Charleston, de Jitterbug en de Washington Post. Na de pauze komen de senioren op met de Kruuspolka. Zij zijn nu gekleed in de daagse uitgaansdracht van rond 1900 en zij vervolgen met de pas aangeleerde dans Kom Jannöken kom. ‘Onze Jongeleu’ komen op met de Almelose Kermis. Zij gaan gekleed in de daagse werkkleding uit dezelfde periode. Samen dansen ze de Sterrenpolka. De senioren dansen nu de rustige Simmermoarnwals. Ondanks de zeer gladde vloer beëindigen de jongeren deze première met een pittige Boerenplof en de met veel jolijt gedanste Vleegerd. Bij het verlaten van de zaal klinkt voor alle dansers een staande ovatie. informatie: www.iesselschotsers.nl
Nummer 2 2011 17
District Oost
Bravoure en onbevangenheid stelen de show op het Molengala tekst: Cees Tempel foto: Arjen Tempel
‘Blijft het droog, of gaat het regenen?’ Op weg naar de Watermolen op landgoed Singraven bij Denekamp vragen wij ons dat steeds af. Daar aangekomen is het duidelijk: twee vrijwilligers doen hun uiterste best om de tafels en stoelen op het terras bij de dorsloods droog te vegen. ‘Goat zitten en blief zitten’. Om twaalf uur komen de organiserende ‘Mölndansers’ op met de Paula-dans en worden de gasten welkom geheten door voorzitter Jan Oude Weme. Het regent weer, dus de dorsloods raakt al snel vol. Niet alleen met de deelnemende groepen aan dit Molengala, dat trouwens tevens het Districtsfestival van District Oost is. Namens het districtsbestuur bedankt secretaris Bram Groothuis de groep voor het feit dat de ‘Mölndansers’ dit festival weer willen organiseren. Alle aanwezige groepen zullen vandaag een aantal keren optreden. Er komen steeds meer belangstellende toeschouwers, soms van heinde en ver, maar ook zijn er vele vaak verraste toeristen. De ‘Mölndansers’ gaan verder met de ondanks de regen wel zeer toepasselijke Voorjaarsbode en zij sluiten hun eerste optreden af met de Hakke Toone. Na hen komt ‘de Oudwestfriese Dansgroep’ uit Wijdenes het podium op met de Schaatsenrijder. Met hun kleurrijke kleding van de dames vormen ze een duidelijk contrast met de ’Mölndansers’. De presentatrice vindt zelfs dat ze wel een deftige groep zijn. Dat komt misschien ook wel door dansen als de Charmeuse en de Amoureuse. Statige ballroomdansen, gelukkig afgewisseld met wat vrolijker dansen als IJspolka en de Molen. Naast de twee Nederlandse groepen zijn er ook twee groepen uit Duitsland op bezoek. De ‘Trachten- und Volkstanzgruppe’ uit Brandlecht-Hestrup met dansrepertoire uit het Noordduitse grensgebied, zoals de Flachsernte en de Aniswalzer. Daarnaast de ‘Thüringer Volkstanz- und Trachtengruppe’ uit Herford. Hun kleding komt uit de omgeving van Eisenach (vm. DDR). Helaas beschikt de groep niet over muzikanten. Uit de geluidsinstallatie komen stevige orkestklanken en danst men o.a. Beim Kronenwirt, de Dreihtanz en de Marientanz. Om twee uur verschijnt Mr. R.S. Cazemier, burgemeester van de gemeente Dinkelland om de ‘Mölndansers’ te danken voor het feit dat ze al weer voor de 24e keer het Molengala hebben georganiseerd. Hij draagt de folkloristische dans en dit festijn een warm hart toe. Zijn aanwezigheid wordt zeer op prijs gesteld.
18 Nummer 2 2011
District Oost
Direct hierna begint het optreden van de ‘Korenbleumkes’, een folkloristische kinderdansgroep uit Almelo. Onder leiding van Anja Versteeg en op accordeon begeleid door de jonge René Kamp dansen 3 jongens en 6 meisjes gekleed in de stijl van Ot en Sien Oudhollandse kinderdansen en zangspelletjes als Groen is gras, Wij maken een kringetje, ‘k Zou zo graag een ketting rijgen , de Mosselman en Als hier een pot met bonen steet. De jongste snuiter danst uitbundig en zonder enige schroom. Het publiek geniet zichtbaar en met volle teugen. Er wordt veel en enthousiast gedanst deze middag. Daarnaast vertellen de meeste groepen iets over hun kostuums en de mannen van de ‘Mölndansers’ zingen ter afwisseling vol enthousiasme het schone lied Mien vare zee lest teggen mi’j, met als slot: Al wor ik honderd joaren oald. Ik denk nooit meer an vri’jen. En daarvan geloof ik nou na deze middag helemaal niets.
Nummer 2 2011 19
District Oost
Dansleiders cursus district Oost Deze cursus stond onder leiding van Herman Bouman uit Zutphen. Op de eerste zaterdag liet hij de cursisten een wals dansen en lette met nadruk op de walspassen, waarna de Beukenwals werd ingestudeerd. Ook studeerde hij de dans Kom Jannöken, kom in waarbij speciaal werd gelet op de polka pas. Op de tweede zaterdag moest één van de cursisten het aangeleerde van de vorige keer uitleggen aan de groep, hierna werd de marzurka pas uitgelegd, en werd de Hongaarse Mazurka aangeleerd. Op de laatste zaterdag moesten weer enkele cursisten het geleerde uitleggen. Waarna de aangeleerde dansen nogmaals werden doorgenomen en er was aandacht voor de danshouding. Ook werden er video opnames gemaakt. De cursus werd gehouden in het clubgebouw van de “Stedeker Daansers” te Diepenheim. Dit alles onder het motto: Dansen goed uitleggen is heel wat anders dan heel goed kunnen dansen. Aan het eind kregen de cursisten een mapje en een cd met dans- en muziekbeschrijving mee. Bram Groothuis
20 Nummer 2 2011
District Zuid
Moeke vertelt deel zes Vanuit district zuid werd een levensverhaal aangereikt. Een verslag in zeven artikelen. Elke komende Folkore uitgave wordt een episode geplaatst. Dit verhaal is volgens een dagboek notering leesbaar gemaakt en gaat over een moeder die in 2007 de leeftijd van 101 jaar heeft bereikt. Het leven op “Ut Kerkhofpedje” in Horst omstreeks 1950 Ut kerkhofpedje was in mijn jeugd de enige weg naar het centrum, welke nog niet verhard was. Ut Pedje was maar enkele meters breed en bestond uit sintels vol gaten en liep aan de bermen iets omhoog. De mensen stookten toen nog kolen en de sintels uit de asla van de fornuizen werden in de gaten van de weg fijngestampt. Naar de Herstraat ging het omhoog, waardoor bij hevige regenval in het huis van Jan Duyf nabij het KJV terrein steeds een overstroming plaatsvond. Daar was het laagste punt tussen het klooster van de Zusters Uselinen en Leike Peeters. Veel verkeer was er niet. Alleen de melkboer zag je elke dag. Zomers zaten de mensen in de namiddag voor de deur, vaak met de stoel schuin achterover tegen de muur en werden de laatste nieuwtjes uitgewisseld. Tussen het KJV terrein en het kerkhof stond aan beiden zijden enkele meters hoge beukenhaag van zeker een meter breed. Als kind namen we vaak een plank mee naar boven en dan kon je over de heg kruipen, ver kijken of mensen laten schrikken. Op het KJV terrein voetbalden we vaak met een ‘pisblaas’. Dat kon alleen maar nadat onze Pap een varken geslacht had. De blaas van het varken werd opgepompt en het uiteinde tegen de blaas gebonden. Als je er een trap tegen gaf, leek het een rugbybal want hij sprong alle kanten op behalve de goede. De blaas mocht niet in de doornen heg terechtkomen, want dan was het plezier afgelopen. Je kon de blaas immers niet plakken. Pap had soms oude afgekeurde ballen van de voetbalclub en het was een feest als hij s’avonds na het eten met ons buurtclubje kwam mee voetballen. Hij had echter zo’n harde trap, dat de keper met bal en al de heg achter het doel invloog. Daarom ging hij meestal in de goal staan.
Nummer 2 2011 21
District Zuid Op de hoek van Ut Pedje, waar nu een ijzerhandel is, was toen de tuin van de Zusters Urselinen. Daar omheen stonden hoge muren met ingemetselde glasscherven erop ! voor ons geen belemmering want door er een paar oude zakken overheen te hangen, kon je juist ver genoeg reiken om bij de overrijpe abrikozen te komen. Niks lekkerder dan ‘Schuumen’. Fragmenten vrij geschreven uit de dagboeken van Moeke Derix. Wordt vervolgd.
Het Platform Nederlandse Folklore organiseert Zaterdag 29 oktober 2011 in Ede Oud en Nieuw uit Nederland Dans & Muziek met medewerking van: Culemborg: Oriënt, Utrecht: Pieremachochel van het P.N.F Diepenheim: Appeltjes van Oranje, Barchem: Wiej Schotst Vedan van het F.F.G.N. Optredens groepen:
15.00 - 17.00 uur en 19.30 - 23.00 uur
Plaats
Zalencentrum de Kei Peppelensteeg 12 6715CV Ede
Entreekosten: Bij voorinschrijving:
Middag of avondvoorstelling Passe-Partout
€ €
5,00 8,00
Aan de zaal:
Middag of avondvoorstelling Passe-Partout
€ 7,00 € 10,00
Aanmeldingen en voorinschrijving tot 15 oktober 2011 bij Max van Hofweegen tel. 040 - 226 33 34 of via
[email protected] o.v.v. naam en aantal middag, avond of passe-partout kaarten Ede. Het verschuldigde bedrag kunt u overmaken op rekening 996701, t.n.v. Platform Nederlandse Folklore te Heeze o.v.v. naam en aantal middag, avond of passe-partout kaarten Ede. 22 Nummer 2 2011
Mededelingen
Het Nederlands Centrum voor Volkscultuur heeft per 1 juni 2011 een nieuwe naam, een nieuwe website (www.volkscultuur.nl) en een nieuw logo. Het instituut heet voortaan Nederlands Centrum voor Volkscultuur en Immaterieel Erfgoed. De toevoeging van de laatste twee woorden weerspiegelt het toegenomen belang dat wordt gehecht aan het fenomeen immaterieel erfgoed. Daarbij draait het vooral om gewoonten, gebruiken, tradities en rituelen. 2012 wordt het Jaar van het Immaterieel Erfgoed en het instituut zal daar uiteraard veel werk van gaan maken.
Adverteren in het Folkloreblad
¼ pagina ½ pagina 1 hele pagina
€ 90,00 € 170,00 € 300,00
ACTIE: Nu bij 4 advertenties 1 gratis. Neem voor meer informatie contact op met: De heer J. van der Meulen Tel.: 058 - 213 79 38 b.g.g. 06 - 22 44 23 48
Orgaan
van de Fed Nr. 2 201 eratie van Folk 1 (3x per loris jaar) - Jaar tische groepe n in gang 48 - Oplage Nederland 2000
Nummer 2 2011 23
Geheel vernieuwd
Traditie
Traditie Jaargang 17 | nummer 1 | voorjaar 2011
Tijdschrift over volkscultuur en immaterieel erfgoed
Straorijden in Zeeland
Tijdschrift over volkscultuur en immaterieel erfgoed Veel van onze gewoonten hebben wij onbewust overgenomen van onze ouders en voorouders en vervolgens naar eigen hand gezet. Het doorgeven van gewoonten en gebruiken van generatie op generatie noemen wij ‘traditie’. Het woord is afgeleid van het Latijnse woord ‘traditio’, wat overhandiging betekent. Het overhandigen van cultuur aan de volgende generaties.
Vader en dochter smid Ambrosiusgilde traditie_0111 53
Traditie is het tijdschrift dat informatie biedt over de historische achtergronden en hedendaagse betekenissen van tradities in Nederland. De komende jaren gaat Traditie veel aandacht besteden aan de tradities die wij zo waardevol vinden dat wij ze niet verloren willen laten gaan: het immaterieel erfgoed. In 2003 nam UNESCO een conventie aan om het immaterieel erfgoed te gaan beschermen. Beschermen wil zeggen: levend houden voor de toekomst. Tradities zijn namelijk ‘levend’ erfgoed, dat je steeds weer opnieuw een eigen invulling geeft, passend bij je eigen leven. Tradities blijven zo van waarde ook voor nieuwe generaties. Traditie vertelt het verhaal van ons immaterieel erfgoed. Het blad is nu nog mooier uitgeven, met nog meer illustraties. Lees elk kwartaal over de boeiende achtergronden van onze tradities en rituelen en krijg daarmee inzicht in het immaterieel erfgoed van Nederland.
advertenties_13x19 2
Tradities op Urk
07-02-11 12:42
Een jaar lang Traditie hebt u al voor € 22,-.
Neem nu een abonnement en krijg een welkomst geschenk.
Nederlands Centrum voor Volkscultuur FC Dondersstraat 1 3572 JA Utrecht www.volkscultuur.nl
[email protected] 030-2760244
15-03-11 10:34
