Omgaan met (te) veel regels Dr. Paul Frentrop VRC-congres 2015
Omgaan met (te) veel regels
Paul Frentrop
600 BC: De eerste regels in Europa
De geschiedenis van regels Hoeveel procent van de goederen die je gebruikt, vervaardig je zelf? Hoe lager, des te meer markt…………..
Haarlem
Markt: tussen kerk en stadhuis
Het eerste markttoezicht: De Waag
Toezicht en recht
Risico’s
Juridisering van het toezicht Veiligheid als motto voor regelgeving • • • • •
Voedsel Medicijnen Taxi’s Vliegtuigen …………
• Financiën
Veiligheid, veiligheid, veiligheid Ministerie van Justitie werd
per 14 oktober 2010:
Opkomst van de toezicht ‘autoriteit’ 1978
Nederlandsche Bank (1814, 1948 overheid, 1952 toezicht kedietinstellingen, 1978 Wet Toezicht Kredietwezen + garantieregeling)
1988 1992 1997 1998 2002 2002 2006 2007 2013
Keuringsdienst van waren Stichting Toezicht Effectenverkeer Onafhankelijke Post en Telecommunicatie Autoriteit Nederlandse Mededingingsautoriteit Voedsel en warenautoriteit (uit: keuringsdienst van waren ) Autoriteit financiële markten (uit: stichting toezicht effectenverkeer) Zorgautoriteit De Consumentenautoriteit Autoriteit Consument en markt (De Consumentenautoriteit, Nederlandse Mededingingsautoriteit en Onafhankelijke Post en Telecommunicatie Autoriteit )
2014
Europese Centrale bank (opgericht 1998) na AQR en stresstest
En dan Europees per 1 januari 2012: - European Banking Authority (EBA), Londen - European Securities and Markets Authority (ESMA), Parijs - European Insurance and Occupational Pensions Authority (EIOPA) Frankfurt “To complement these authorities, there is a European Systemic Risk Board (ESRB), under the responsibility of the European Central Bank”
Wat doet de Europese AFM? ESMA is an independent EU Authority that contributes to safeguarding the stability of the European Union's financial system by ensuring the integrity, transparency, efficiency and orderly functioning of securities markets, as well as enhancing investor protection. In particular, ESMA fosters supervisory convergence both amongst securities regulators, and across financial sectors by working closely with the other European Supervisory Authorities competent in the field of banking (EBA), and insurance and occupational pensions (EIOPA).
Autoriteit financiële markten Beursgenoteerde ondernemingen • 1998 • 2014
208 100
medewerkers AFM
55 fte ?
Autoriteit financiële markten Beursgenoteerde ondernemingen
medewerkers AFM
• 1998
208
55 fte
• 2014
100
541 fte
Bestuur toezicht reflex • Toezichthouder : handhaven. Controleren dat de wet wordt gevolgd • Er gaat toch iets mis • Toezichthouder heeft meer bevoegdheden en regels nodig
Basel Committee on Banking Supervision 1988 Basel I Historisch moment: eerste prudentiële regelgeving voor alle internationaal werkende banken: 30 pagina’s 2004 Basel II 347 pagina’s 2010 Basel III 616 pagina’s
Compliance = groei industrie Schatting McKinsey compliance kosten middelgrote Europese bank:
200 fte Er zijn (nog) 350 banken in Europa > 1 mld = 70.000 nieuwe banen
Welk probleem moest ook alweer worden opgelost? • September 2008 Lehman Brothers failliet. • Oktober 2009 Nieuwe Griekse regering onthult dat voorgangers valse cijfers hadden gepresenteerd: begrotingstekort niet 3,7 maar 15,6 procent. • Mei 2010 Noodhulp Griekenland. • November 2010 Steun Ierland • April 2011 Steun Portugal • Augustus 2011 ECB koopt Italiaanse/Spaanse staatsleningen • Oktober 2011: Meer steun Griekenland.
Root Causes of the Current Crisis During a period of strong global growth, growing capital flows, and prolonged stability earlier this decade, market participants sought higher yields without an adequate appreciation of the risks and failed to exercise proper due diligence. At the same time, weak underwriting standards, unsound risk management practices, increasingly complex and opaque financial products, and consequent excessive leverage combined to create vulnerabilities in the system. Policy-makers, regulators and supervisors, in some advanced countries, did not adequately appreciate and address the risks building up in financial markets, keep pace with financial innovation, or take into account the systemic ramifications of domestic regulatory actions.
Root Causes of the Current Crisis (2) Major underlying factors to the current situation were, among others, inconsistent and insufficiently coordinated macroeconomic policies, inadequate structural reforms, which led to unsustainable global macroeconomic outcomes. These developments, together, contributed to excesses and ultimately resulted in severe market disruption. Declaration of the Summit on Financial markets and the World Economy. G20. Washington DC, November 15, 2008.
Falend toezicht en onverantwoord financieel economisch regeringsbeleid. Dat waren de oorzaken van “de crisis”.
Problemen Nederland ABNAmro IceSave DSB Bank SNS Reaal
verklaring van geen bezwaar was beetje dom had geen bankvergunning mogen krijgen had geen bankvergunning mogen krijgen had niet groot in commercieel onroerend goed moeten gaan
Oorzaken crisis: Geschiedsvervalsing? Reformatorisch Dagblad 12 juni 2009
Oud-directeur Arnold Schilder van De Nederlandsche Bank (DNB) noemt de ophef over zijn vertrekpremie onterecht…
Econoom, ethicus en theoloog Tot 2009 belast met het toezicht op banken. Sinds 2009 voorzitter van de International Auditing and Assurance Standards Board.
Het is de eerste keer dat Schilder publiekelijk reageert op de ophef die ontstond nadat uit het jaarverslag van 2008 bleek dat DNB 916.634 euro apart legde voor de vertrekkende directeur… Volgens Schilder is het bedrag ten onrechte aangeduid als een bonus. „Er is sprake van een VUT-regeling. Die bestond al bij mijn aantreden en is in 2005 nog eens bekrachtigd door de raad van commissarissen en de minister. Alles volstrekt transparant.” De ontstane ophef verbaast Schilder.
Een bank met 0 (nul) bankiers
Onderzoek en beleid December 2005 bankvergunning……faillissement op 19 oktober 2009
Rapport Commissie van Onderzoek DSB Bank (Scheltema) 23 juni 2010 Aankondiging maatregelen gericht op het versterken van de governance en de cultuur van DNB. Brief aan Tweede Kamer dd 16 augustus 2010
Wet versterking governance van de Nederlandsche Bank en de Autoriteit Financiële Markten treedt in werking op 1 februari 2012.
Een toezichthouder betreedt glad ijs Macroprudentieel beleid Letten op opbouw onevenwichtigheden en systeemrisico
Microprudentieel beleid: toezicht op individuele instelleningen • Solvabiliteit • Liquiditeit
+ gedragstoezicht
Uit DNB Visie Toezicht 2010 – 2014
Soliditeit, zo heeft de crisis nog eens duidelijk gemaakt, heeft daarbij niet alleen een bedrijfseconomische, maar ook een integriteitscomponent. Incidenten op het gebied van onder andere hoge beloningen, hoge risicogeneigdheid en de verkoop van risicovolle financiële producten hebben geleid tot wantrouwen in financiële instellingen, en hun bedrijfscultuur. Voor DNB is dat reden om extra aandacht te geven aan vraagstukken rondom integriteit, governance, gedrag en cultuur bij onder toezicht staande instellingen.
Beoordelen achteraf is al moelijk Sporter: op beste prestatie Politicus: op slechtste prestatie Manager: op lange termijn
Nieuw: Psychologie en toezicht • Beoordelen persoon vooraf • Deskundigheid • + • Betrouwbaarheid • = • Geschiktheid
Competenties op alfabetische volgorde Beleidsregel geschiktheid 2012
A B C D E F G H I J
Authenticiteit Besluitvaardigheid Communicatief vermogen Helicopteroverzicht en oordeelsvorming Klant- en kwaliteits gericht Leiderschap Loyaliteit Omgevingssensitiviteit Onafhankelijkheid Onderhandelingvaardigheid
K L M N O P
Overtuigingskracht Samenwerkingsvermogen Strategische sturing Stressbestendig Verantwoordelijkheid Voorzittersvaardigheid
Disclaimer: “De opsomming van deze competenties is niet cumulatief en niet limitatief.”
Zelfkastijding: “Het Maatschappelijke Statuut, de Code Banken en de aan de bankierseed verbonden Gedragsregels vormen tezamen het pakket genaamd Toekomstgericht Bankieren”
Belofte maakt schuld Bankierseed? Wat beloof ik? Persoonlijke aansprakelijkheid van werknemer groter?
Zo waarlijk…… Ik zweer dat Ik de onafhankelijkheid en het grondgebied van het Koninkrijk met al Mijn vermogen zal verdedigen en bewaren; dat Ik de vrijheid en de rechten van alle Nederlanders en alle ingezetenen zal beschermen, en tot instandhouding en bevordering van de welvaart alle middelen zal aanwenden welke de wetten Mij ter beschikking stellen, zoals een goed en getrouw Koning schuldig is te doen.
Uit bankierseed. Ik zweer/beloof: Ik zweer dat ik een zorgvuldige afweging maak tussen de belangen van alle partijen die bij de onderneming zijn betrokken, te weten die van de klanten, de aandeelhouders, de werknemers en de samenleving waarin de onderneming opereert…
Dat ik mij open en toetsbaar zal opstellen en mijn verantwoordelijkheid voor de samenleving ken…..
Pliër = de knieën buigen
Moet U doen als werknemer/onder toezicht gesteld persoon Maar als burger?
Laten wij weer Locriërs worden
