Omgaan met ziekelijke jaloezie
Van A tot ggZ De boeken in de reeks Van A tot ggZ beschrijven niet alleen oorzaak, verloop en behandeling van de onderhavige problemen, maar geven ook antwoord op de vraag hoe men met het probleem om moet gaan. Door de prettig leesbare combinatie van beschouwingen, cartoons en citaten zijn de boeken niet alleen geschikt voor vertegenwoordigers van patiëntenverenigingen, behandelaren en mantelzorgers, maar vooral ook voor de cliënten zelf en de mensen in hun directe omgeving.
Omgaan met ziekelijke jaloezie
Pieternel Dijkstra
Bohn Stafleu Van Loghum Houten, 2010
© 2010 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Uitgeverij Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën of opnamen, hetzij op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16b Auteurswet het Besluit van 20 juni 1974, Stb. 351, zoals gewijzigd bij het Besluit van 23 augustus 1985, Stb. 471 en artikel 17 Auteurswet, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3051, 2130 KB Hoofddorp). Voor het overnemen van (een) gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet) dient men zich tot de uitgever te wenden.
Samensteller(s) en uitgever zijn zich volledig bewust van hun taak een betrouwbare uitgave te verzorgen. Niettemin kunnen zij geen aansprakelijkheid aanvaarden voor drukfouten en andere onjuistheden die eventueel in deze uitgave voorkomen.
ISBN 978 90 313 8374 0
NUR 777
Ontwerp omslag: Jos Peters, Huizen Design: boekhorstdesign.nl Cartoons: Marcel Jurriëns
Bohn Stafleu van Loghum Het Spoor 2 Postbus 246 3990 GA Houten www.bsl.nl
Eerste druk, 2004 Tweede herziene druk, 2010
V o o rw oor d
Gevoelens van jaloezie steken de kop op als je het idee hebt dat de relatie met je partner wordt bedreigd door een rivaal. Je partner kijkt naar een ander, is verliefd op een ander, zoent met een ander, of praat vol lof over een ander. Je jaloers voelen is iets heel ‘normaals’ en niets om je voor te schamen. Zoent je partner inderdaad met een ander, dan is het juist heel begrijpelijk dat je jaloers wordt. Toch schamen de meeste mensen zich voor hun jaloezie. Je jaloers voelen zou kinderachtig zijn of een teken van onzekerheid. Klinkklare onzin: iedereen is wel eens jaloers, ook als achteraf blijkt dat er niet zoveel aan de hand was. Jaloezie is op zichzelf dan ook geen enkel probleem. Jaloezie wordt pas een probleem als het ziekelijk wordt. We spreken van ziekelijke jaloezie als mensen voortdurend erg bang zijn dat hun partner vreemdgaat of er steevast van overtuigd zijn dat hun partner ontrouw is terwijl de partner in werkelijkheid trouw is. Mensen verliezen de greep op de werkelijkheid, niet een keertje maar steeds weer. De gevolgen van ziekelijke jaloezie zijn ingrijpend. In het ergste geval gebeurt dat waar de jaloerse persoon zo bang voor is en wordt de jaloezie een self-fulfilling prophecy: met haar ziekelijke jaloezie drijft de jaloerse persoon haar partner in de armen van een ander1. Ziekelijke jaloezie gaat doorgaans niet vanzelf over. Professionele hulp is gewenst, zo niet noodzakelijk. Er is lang geen effectieve therapie geweest tegen ziekelijke jaloezie, maar dat is de laatste tien jaar geluk-
5
kig veranderd. Dankzij (voornamelijk) Amerikaans wetenschappelijk onderzoek is steeds duidelijker geworden wat wél helpt om ziekelijke jaloezie te bestrijden. Daardoor is er voor bijna iedereen die lijdt aan ziekelijke jaloezie, goede hoop om van haar probleem af te komen. Deze nieuwste technieken worden in dit boekje beschreven. Dit boekje geeft naast inzicht in ziekelijke jaloezie ook aan wat je zelf en samen met een therapeut kunt doen om af te komen van ziekelijke jaloezie. Veel succes!
1
Ten behoeve van de leesbaarheid hebben we er in dit boek voor gekozen de vrouwelijke aanspreekvorm te kiezen. Natuurlijk komt jaloezie ook veel bij mannen voor. Als het gaat om verschillen tussen vrouwen en mannen, dan zullen we ook af en toe de mannelijke vorm gebruiken. Ook hebben we ervoor gekozen heteroseksuele relaties te beschrijven, maar natuurlijk komt jaloezie ook in homoseksuele relaties voor.
6
In ho ud
Voorwoord 1
2
3
5
Wat is er met me aan de hand?
11
Enkele typerende beelden van de kwaal
11
Wat is jaloezie?
14
Wanneer wordt jaloezie ziekelijk?
15
Diagnostiek
17
Bij de therapeut of huisarts
17
Zelfdiagnose
19
Jaloezievragenlijst
21
Samenvatting
24
Hoe heeft het zover kunnen komen?
25
Een verklarend model: de drie G’s
25
Jaloerse gedachten en basisovertuigingen
26
Cultuur en ziekelijke jaloezie
27
Persoonlijkheid en jaloezie
29
(Jeugd)ervaringen en jaloezie
30
De triggers van jaloezie
35
Samenvatting
37
Wat staat me te wachten?
39
Het beloop van de kwaal
39
7
Onbehandeld
4
5
6
8
40
Vicieuze cirkel
41
Het uiterlijk als overgevoeligheid
43
Behandeld
46
Samenvatting
49
Wat betekent ziekelijke jaloezie voor mijn relatie?
51
De gevolgen van ‘normale’ jaloezie
51
De gevolgen van ziekelijke jaloezie
53
Communicatiestoornissen
54
Samenvatting
58
Welke behandelingen bestaan er?
61
De juiste behandeling
61
Wat is cognitieve gedragstherapie?
61
Anti-jaloezietechnieken
62
Jaloers denken veranderen
62
Jaloers gedrag veranderen
73
Communiceren
74
Alternatieve behandelingen
82
Samenvatting
85
Hoe gaat het verder?
87
Het leven na therapie
87
Realistisch blijven
87
Ziekelijke jaloezie beheersen
89
Innerlijke kracht aanboren
93
Aandachtiger in het leven staan
95
Als het écht niet lukt
97
Samenvatting
98
7
Adressen en literatuur
99
Adres
99
Aanbevolen (zelfhulp)boeken
99
Geraadpleegde literatuur
100
Over de auteur
103
Raad van advies
105
Reeds verschenen titels
107
9
