1
Kwetsbaarheid bij ouderen is een proces van het opeenstapelen van lichamelijke, psychische en/of sociale tekorten in het functioneren dat de kans vergoot op negatieve gezondheidsuitkomsten (functiebeperkingen,opname zorginstelling, overlijden op korte termijn)
2
Ouderen zijn minder goed in staat de energie balans te handhaven Bij ‘stress’ is er sneller gewichtsverlies met als gevolg negatieve uitkomsten Ongewenst gewichtsverlies bij ouderen is een teken dat er een probleem is
3
Ondervoeding Ondervoeding is een geriatrisch syndroom dwz multifactoriële aandoening die bij ouderen vaak voorkomt met: - Ongewenst gewichtsverlies - Disbalans tussen inname en verbruik - Functieverlies Bron Leidraad Ondervoeding bij de geriatrische patient
4
Prevalentie ondervoeding 70 60 50 40
Minimum Maximum
30 20 10 0 geriatrische patiënten NL
geriatrische patiënten buitenland
thuiszorg NL
samenleving buitenland
Oorzaken ondervoeding 1. onvoldoende voeding beschikbaar, onvoldoende kwaliteit of onvoldoende appetijtelijk 2. Voldoende voeding beschikbaar maar geen inname
5
6
Gevolgen • Morbiditeit – Langere opnameduur – Meer en ernstigere complicaties – Verlies van spieren, vallen en heupfracturen – Verminderde zelfredzaamheid – Afname kwaliteit van leven – Opname Verpleeghuis
• Mortaliteit • Kosten: 1,7 miljard per jaar
0 ‐100 ‐200 Beenspiermassa (g)
‐300
Gezonde jongeren, 28 dgn bedrust
‐400 ‐500
Gezonde ouderen, 10 dgn bedrust
‐600 ‐700 ‐800
Oudere patiënten, 3 dgn ziekenhuisopname
‐900 ‐1000 ‐1100 ‐1200 ‐1300 ‐1400 ‐1500
Verlies aan beenspiermassa Paddon Jones ESPEN 2010
7
Wat is het probleem? • Onderdiagnostiek • Onderbehandeling • Geen preventie
8
Consensus Definitie Screening en assessment Behandeling Betrokken disciplines Transmurale samenwerking
Behandeling: 2 pijlers • Interventie op oorzakelijke factoren • Interventie op ondervoeding
9
Voedingsinterventie • Energie: minimaal 1500 kcal/dag • Eiwit: 1.5 g eiwit/kg/dag • Vitaminen/mineralen: –Aanbevolen dagelijkse hoeveelheid –Vitamine D!
• Vocht: minimaal 1700 ml/dag
10
Voedingsinterventie • Vorm: –Voeding aanpassen –Drinkvoeding –Sondevoeding –Parenterale voeding
Percentage
Inname en behoefte van 101 klinische geriatrische patiënten
100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0
1700
1700
80
1300 1200 50
15% haalt behoefte
Energie (kcal)
2% haalt behoefte
9% haalt behoefte
Eiwit (g)
Vocht (ml)
Gem. behoefte Gem. inname
Onderzoek Centrum geriatrie MCL
11
Voedingsinterventie • Voeding aanpassen: verrijkte pap – 60% wil brood – Geen verrijkt brood beschikbaar
174 kcal 12 g eiwit
76 kcal 3 g eiwit
Is drinkvoeding effectiever dan energieverrijkte voeding in het verbeteren van de energie- en eiwitinname van ondervoede klinische geriatrische patiënten? Clustergerandomiseerd onderzoek Interventiegroep
Controlegroep
52 patiënten met (risico op) ondervoeding
56 patiënten met (risico op) ondervoeding
2 dd Drinkvoeding
Energieverrijkte pap en vla
12
Resultaten Interventie
Controle
P-waarde (χ2)
Dag voor ontslag Inname ≥ 450 kcal/dag
12/28
2/32
0.002
Gemiddelde energie intake (kcal/dag)
1610
1415
0.02
65
53
0.02
Gemiddelde eiwit intake (g/dag)
Geriatrisch Menu • • • • • • • •
6 eetmomenten Geen magere producten Geen soep. Geen beschuit, crackers, koekjes Geen thee of koffie maar melk Energieverrijkte pap of vla Iedere dag een ei Bij (risico op) ondervoeding 2dd drinkvoeding
13
14
NRC zaterdag 5 mei 2012 Van oude mensen….. …. Denken jonge mensen vaak dat ze saai en zielig zijn. Waarom? Straks zijn ze zelf oud
Ons gevreesde oude zelf • Ageism: discriminatie en vooroordelen op basis van leeftijd • Onaantrekkelijk, vergeetachtig, dom, traag, inflexibel, zwak, eenzaam, depressief • Vrolijker, emotioneel stabieler, zelfverzekerder, groter probleemoplossend vermogen.
15
Ageisme • Oorzaken – “Terror management”: angst voor de dood – Angst voor infecties – Overbodig en nutteloos – Onzichtbaar
• Letterlijk ongezond om zo te denken – Eerder hartaanval, CVA, of hartfalen – Je leeft minder lang
Geriatrisch menu • • • • •
Voeding met meer energie Voeding met meer eiwit Voeding met meer smaak Voeding voor kauw en slikproblemen Voeding die makkelijk te bereiden is
16
Goede voedingstoestand……..
………..Goud voor oud
17
Voedingsinterventie
Behandelduur Drie maanden
18
Transmuraal samenwerking en communicatie
Ontslaggesprek
• Mantelzorger en patiënt • Regelmatig wegen • Eetdagboek
Overdracht
• Schriftelijke overdracht • Adviezen volgens LESA • Lokale afspraken
Schriftelijke overdracht • Diagnose (risico op) ondervoeding en oorzakelijke factoren; • Doelen van de interventies; • Gewicht bij opname/eerste polibezoek; • Gewicht bij ontslag/laatste polibezoek; • Afspraken over interventies (‘u doet..., wij doen...’).
19
Tips
• Ontwikkel een multidisciplinair protocol met paar enthousiaste mensen • Leg daarin vast wie wat wanneer doet • Meet de intake van oudere patiënten • Bestudeer het dagelijks menu
• Voer kwaliteitscyclus in
Ondervoeding bij de kwetsbare oudere patiënt Scholing voor verpleegkundige chirurgie • • • • •
Pre-toets (5 minuten) Lezing (40 minuten) Casus (10 minuten) Post-toets (5 minuten) Feedback (5 minuten)
20
Heidi?
Hoge vitamine D spiegel • 20% afname kans op vallen • 20% minder kans op botbreuken
21
Wat is voeding? Macronutriënten - Koolhydraten - Eiwitten - Vetten Micronutriënten - Vitaminen - Mineralen - Spoorelementen Vezels Vocht
Wat zit er in…?
1 snee: 3 g eiwit 76 Kcal
22
Wat zit er in…?
150 ml: 5,4 g eiwit 72 Kcal
Wat zit er in…?
100 gram: 1 g eiwit 29 Kcal
23
