P R O B L E E M S T E LE L INNOGP Z E T
P r o b .el e ! : ; t e l l i n g
Er bestaat
reeds een omvangrijke literatuur
de loop der tijd
in het
internationale
over de ontwikkel ingen die zich
monetaire bestel
vraag is dan ook gerechtvaardigd waarom schrijver het
internationale
monetaire bestel
voornaamste reden hiervoor kel ingen in het van aard ziln
spreken over de kwaliteit
In dit
mische verkeer.
belangrijke
probleem hoe de transacties toren die
in dit
tot
de vorm waarin
zullen,
punten van overeenkomst zijn
het efficidntst
evenals bij
te zijn
in
internationaal
economische subjecten
te onderkennen. Zo binnenlandse, het
kunnen worden afgewikkeld.
De fac-
spelen kunnen wor-
verband. Ook met betrekking
hun vermogen wensen aan te houden
waar het gaat om de keuze tussen activa
soortgel ijke
ondanks de aanwezigheid
en het binnenlandse eco-
verband in de binnenlandse context een rol
den geacht ook reievant
mone-
in het binnenlandse econo-
internationale
internat ionaie handelstransacties,
bestaat bij
het zinvol
internationale
gekozen voor het kader dat wordt
van uitgegaan dat er,
tussen het
lijkt
te
te gaan van een bepaald theoretisch
door uit
in deze studie
Er wordt daarbij
nomische verkeer,
van het
van het wezen van het geld
verschiiien
van duidelijke
historisch-descriptief
de bedoeling is hiermee een oordeel uit
in het functioneren
verband wordt
geleverd door de theorie
te moeten nemen. De
verschenen werken over de ontwik-
van de desbetreffende literatuur,
inzicht
kan worden verdiept
bestel
kader.
het
van studie
object
g e m e e n do p n i e u w
c o n c e p t u e e l k a d e r v o o r d e b e s c h o u w i n g e nt e
Hoewel het zeker niet
om na te gaan of
als
de eerder
dezes heeft
monetaire bestel veelal
internationale
en geen duidel ijk
zien geven'.
taire
is dat
in
hebben voorgedaan. De
in verschillende
valutars,
overwegingen van toepassing kunnen worden geacht als
gelden ten
aanzien van de keuze tussen verschi I lende binnenlandse act iva. Aldus valt
te verwachten dat op het vlak
I ingsverkeer monetaire functies zijn
'
van het
internationale
kunnen worden aangetroffen,
aan die van binnenlands geld.
Het gaat daarbij
die
beta-
soortgel ijk
om de bekende functies
E n k e l e v o o r b e e l d e n z i j n : K o r t e w e ge n K e e s i n g , I l e t m o d e z ' n e gelduezen, bewerkt d o o r H . d e H a a n , S . K o r t e w e g , 5 . K . K u i p e r s e n J . K . T . P o s t m a ,d e e l l l B , A m s t e r dam, 1979; R. Solomon,The IntermatLonaL Monetarg System, 1945-1976; An Insiderts Vleu, New York etc,, 1977; B. Tew, The Etsolution of the fnte:r,nationaL Morteiary System, 1945-77, Londen, 1977; L.B, Yeager, fntez,national Monetarg Relations: Tleory, Histot:y, ard. Policy, NewYork etc., 1976, inz. Part I l; H.M.H.A. van der Valk, Het internatl,onale nonetalre stelseL in een ueynieuuingsfase, Deventer, 1972.
I rekeneenheid en bewaarmiddel '
van rui lmiddel , in het
De ent ite iten d ie deze funct ies
internat ionale economischeverkeer vervul len kunnen als
principe
worden aangemerkt als internatianaal
geld als
geld..
argument voor de keuze van de theorie
Een verder
referentiekader
worden toegepast. Bij in deze studie zai
van het wezen van het
b e l a n g w e k k e n d en i e u w e i n -
in het binnenlandse economischeverkeer
g e k o m e n , d i e m o g e li j k
naar voren zijn
recentel ijk
is dat hieruit
zichten omtrent de ro'l van het geld
zodaniq in
ook op het
internationale
van het wezen van het geld
d e b e h a n d e li n g v a n d e t h e o r i e
de aandacht worden geconcentreerd op deze nieuwe inzichten. te worden dat
Opgemerkt dient
de keuze van de theorie
van het wezen van
b i n n e n l a n d s g e l d a l s r e f e r e n t i e k a d e r v o o r d e b e s c h o u w i n g e no v e r h e t tionale
rnonetaire bestel
op de plaats
in dit
met zich
Dit
bestel van de diverse
nationale
valuta's
en andere activa,
instell ingen in omioop gebrachte activa,
betekent dat a'ldus niet
alle
aspecten van het
le monetaire bestel,
die doorgaans in de I iteratuur
orde komen. Getracht
zal
over het functioneren
internationa-
beschouwing van het
voorgestane wijze
van het
zo-
worden besproken, aan de
evenwel worden aan te geven dat
internationale monetaire bestel op de hier zichten onlevert
interna-
dat de aandacht wordt geconcenteerd
brengt,
zoals goud en door internationale als het s.d.r.
kunnen
vlak
ook zinvolle
internationale
in-
monetaire bestel
in meer algemene zin. De aandacht dient geld al s vertrekpunt
erop gevestigd
te worden dat het kiezen van binnenlands
voor een beschouwingover het
best.el er gemakkelijk toe kan leiden dat
internationale
de verwachting ontstaat
dat in het binnenlandse economische verkeer doorgaans het geval internationale richting
economischeverkeer sprake za\
van 66n algemeen gangbare geldsoort.
den vermeid dat schrijver neigde tot
deze opvatting.
tussen binnenlands opvatt i ng j ui st
In deze studie
zoals dat zich analoog zijn
Eerl ijkheidshalve
deze studie zal
en internationaal
zal
niet
alleen
de entiteiten
ook in het
dient
te wor-
onderzoek inderdaad
bl ijken gaat de analogie
geld echter niet
worden getracht
die
in het verleden heeft
in het
zodanig ver dat deze
deze inzichten
inzichten
internationale
voltrokken,
aan die van binnenlands geld,
steld welke lessen uit
functies
te verschaffen
betal ingsverkeer, hebben vervuld die
maar zal ook de vraag worden ge-
kunnen worden getrokken met het oog op
Aan de term bewaarmiddel wordt in deze studie ook wei gehanteerde term oppotmiddel.
2
evenals
van een ontwikkel ing in de
de aanvang van dit
Zoals uit
dat, is,
kan worden geacht.
met betrekking tot
1
dezes bij
ziln
m o n e t a ir e
de voorkeur
gegeven boven de
het toekomstige funct ioneren van het 0pgemerkt dient
i n t e r n a t i o n a l e m o n e t ai r e b e s t e l .
te worden dat een onderzoek als
zonder precedent is.7o
is
het hier
beoogdeniet
reeds door Cohen op systematische wijze geld onderzocht'.
tussen binnenlands en internationaal
de analogie
0nder meer wordt door
hem, op basis van de voorwaardenwaaraan binnenlands geld
in zijn
verschillen-
d e f u n c t i e s m o e t v o l d o e n , a a n g e g e v e na a n w e l k e v o o r w a a r d e n i n t e r n a t i o n a a l g e l d in zijn
verschillende
uitingsvormen moet voldoen, Dat niettemin
deze problematiek opnieuw aan de orde wordt gesteld gende overwegingen. In de eerste voor het functioneren
plaats
zijn
Cohennoemt
diverse hoedanigheden
in zijn
gebaseerd op uitgangspunten die thans gedeeltel ijk
in deze studie
te makenmet de vol-
de voorwaarden die
geld
van internationaal
heeft
verouderd zijn.
Zo zijn
een
aantal voorwaarden in sterke mate gebaseerd op een stelsel
van vaste wissel-
koersen. In de tweede plaats
met betrekking tot
geldt
het wezen van binnenlands geld, langrijk
dat de nieuwe inzichten
die
hiervoor
ter
s p r a k e k w a m e n ,v o o r e e n b e -
deei na de totstandkoming van Cohens boek tot
ontwikkel ing zijn
ge-
komen, Ook andere auteurs hebben gewezenop de paral lellen geld en de in het
internationale
s c h o u w i n g e nh e b b e n e c h t e r o f w e l
betrekking op slechts
ofwel, wanneer meerdere functies
tussen binnenlands
economische verkeer gebruikte
activa.
Hun be-
6 6 n m o n e t a ir e f u n c t i e
worden besproken, ze gaan uit
van een ander
uitgangspunt dan het hier
gehanteerde. Aan de uitkomsten van de beschouwingen
van bedoelde auteurs zal,
waar dat zinvol
wordt geacht,
in
het vervolg van
deze studie aandacht worden besteed. Afzonderl ijk
dienen hier
nog te worden vermeld de bijdragen van auteurs
z o a l s G i b s o n , K i n d l e b e r g e r e n l 4 e it z e r ' . binnenlands en internationaal tend als
geld dat
terminologie
in alle
geld,
Zij
daarbij
onderzoekenook de analogie tussen evenwel internationaai
geld opvat-
landen van de wereld algemeen gangbaar is.
van Korteweg en Keesing is
dies hebben aldus een duidel ijk wordt in de onderhavige studie
hier
sprake
ander uitgangspunt dan hier n a m e li j k
' B.J, Cohen, The Futuv,e of Sterlzng B a s i n g s t o k e ,1 9 7 1 , i n z . p p . 3 - 3 3 .
In de
van aerel
van uitgegaan dat aile
as an fntetmatzonal
2
bij
het
inter-
CLutrencA, Londen en
N . R , G i 6 s o n , I h e C a s e f o r I n t e r ' n a t i o n a L l ' \ o n e y , N e wY o r k , 1 9 1 9 ; C ' P . K i n d l e h e r n e r - t l T h e R e n e f i t s o f I n t e r n a t i o n a l M o n e y ' ' ,J o u z ' n a l o f f n t e r n a t i o n a L E c o nomics,2 (1972), pp. \2J-4\2; A'H. Meltzer, "The Dollar as an lnternational M o n e y " , B a n c a N a z t , o n a l ed e l L a u o r o Q u a r t e r l y R e u t e a , 2 6 ( 1 9 7 3 ) , p p ' 2 1 - 2 8 . 1 '
K o r t e w e ge n K e e s i n g , t . a . p ' ,
deel llB (1979), p' 12.
nationale
economischeverkeer betrokken landen in het bezit
van een eigen nationale valuta,
die
zijn
en blijven
i n h e t b i n n e n i a n d s e e c o n o m i s c h ev e r k e e r
wordt gebruikt. Vermeld dient
in deze studie
nog te worden dat
concentreerd op het
de aandacht zal worden ge-
internat ionale betai ingsverkeer van de westerse industrie-
Ianden. De bijzondere probiemen in verband met inconvertibil kunnen zodoende grotendeels buiten
iteit
van valutars
beschouwing bl ijven.
0p basis van het voorgaande kan de probleemstell ing van deze studie volgt
worden samengevat: in hoeverre kunnen de recentelijk
tot
als
ontwikkeling
g e k o m e n i n z i c h t e n o m t r e n t h e t w e z e n v a n b i n n e n l a n d s g e l d w o r d e n a a n g e w e n dt e r verklaring
van de plaats die de diverse nationale
zoals goud en door internationale nemenin het
internationale
valutars
en andere activa,
instell ingen in omloop gebrachte activa,
betalinqsverkeer
in-
van vooral de westerse industrie-
Ianden.
O p b o u wv a n d e s t u d i e
geformuleerde probleemstell ing vloeit
Uit de zojuist
deze studie voort.
Eerst zal
wekkenderecente bijdragen D e z e v r o r d e ne e r s t uit
tot
afzonderl ijk
de verschillende
in een definitie
in hoofdstuk
van het wezen van binnenlands geld.
de theorie
besproken, waarna de meest bruikbare elementen
b e n a d e r i n g e n w o r d e n s a m e n g e v o e g d .E e n e n a n d e r m o n d t u i t
van binnenlands geld.
Vervolgens wordt de "overstaprrnaar Daarbij wordt in eerste s c h a p p e nz i j n
de volgende opbouwvan
| | worden ingegaan op enkele belang-
instantie,
van de entiteiten
netai re funct ies vervul len,
het
in hoofdstuk
die
vlak gemaakt.
internationale | | l,
besproken wat de eigen-
in de internationale
sfeer de diverse mo-
uitgaande van vereenvoudigende vooronderstel I in-
gen. Met namewordt onderscheid gemaakt tussen twee uiterste
systemen van wis-
selkoersvorming: dat van volstrekt
vrij
vaste en dat van volledig
wisselkoersen. Tevens wordt nagegaanwat naal geld dient
te worden verstaan,
De hoofdstukken lV tot uit
in de werkelijkheid
monetaire functies
4
en met Vl
staan in het teken van het streven de
hoofdstuk I I I voortgekomen inzichten
de vraag uielke entiteiten zich
zwevende
in beide geval len onder internat io-
in het
aan te wenden ter
internationale
heeft voltrokken,
hebben vervuld
beantwoording van
betal ingsverkeer, zoals dat
de verschillende
en welke entiteiten
internationaal-
daarbi i
kunnen worden
a a n g e m e r K ta r s
internationaar
geld.
sen 1870 en nu. Deze periode wordt,
D e b e s c h o u w d ep e r i o d e o m v a t d e j a r e n tus_ v o o r n a m e li j k
wisselkoersregime, onderverdeeld in drie p e r i o d e 1 8 7 0 - 1 9 U 5a a n d e o r d e , hoofdstuk Vr de periode i958 tot
internationale
subperioden.
In hoofdstuk rv komt de
in hoofdstuk V de periode j945_1967 en in heden, In deze hoofdstukken wordt ook aan-
dacht besteed aan de consequenties die naal geld fungerende entiteiten
op basis van het vigerende
de eigenschappen van de ars
internatio_
kunnen hebben voor het functioneren van het
m o n e t a ir e b e s t e l .
Hoofdstuk Vr I ten srotte
omvat, naast een samenvatting en evaruatie van de een beschouwingover de vraag in hoeverre het in de toekomst overnemenvan bepaalde internationaai-monetaire functies door andere entiteiten dan de entiteiten die deze thans vervul len, een bijdrage zou kunnen leveren tot een beter functioneren van het internationale monetaire bestel. Daarbij zar de aandacht worden g e c o n c e n t r e e r d o p d e m o g e ri j k h e i d het s.d.r. in de toekomst een belangrijker plaats te doen kri ioen. resultaten van deze studie,
