Ode aan de index. Alles over 25 jaar AEX en zeven spannende nieuwe index-beleggingen. Unieke uitklapposter van 25 jaar AEX. magazine

I E X m a g a z i n e • j a a r g a n g 5 • n u m m e r 4 • m e i / j u n i

magazine

B e u r s t r e n d s

2 0 0 8

Nieuw! De IEX Index

Op zoek naar een ècht Nederlandse graadmeter voor het Damrak A E X 4 6 6

At your oil service

– 2 5 a p r i l 2 0 0 8

Met fondsen profiteren van de run op nieuwe olievelden

Copy Copy

Waarom innovator Océ géén subprimeslachtoffer is

De vader van de AEX

Tjerk Westerterp blikt terug op 30 jaar Optiebeurs

u i t

M a n h a t t a n

am

M a i n

jaargang 5 • nummer 4 mei/juni 2008 m 4,95

Unieke uitklap van 25 poster jaar AEX

Ode aan de index Alles over 25 jaar AEX en zeven spannende nieuwe index-beleggingen www.iex.nl

I N H OU D

d ) e`Zj If[X + @e1 \[cfp[ >\kif 'k)'' ''. *dXXik)''/ \`)' GFE i Y\i) )dXXi )*d ''. Xik) @e1 M\[`f ((fbkf )dX * 1 @e1 k\c L`k ''K\c\8kcXj k)'' L`k1 dif kkXc @e 1 ffc\e )dX M\ijX MEL Xik) *dXXi :fi`f L`kXik) 89E8fiD` iD'', 8iZ\c @e1 1 )dX ) jkX[ \i @e1 cXe[ MXe[\1 > KfdKfd \kif 1 Cf^ Zf (dXX[\iD )*d *d 1 (dXXiik)''( L`kk1\[cfp[ Eld` @?::XcXe[ MXe 1 @e @e1 jk L`k L`kk1 )''. ''' (dXX L` L` GFE\iDffc\e X1 i`) ZZ` X:D> , MEL ((fbkfY\i )''' 1 n\ Cf^`Z >l '' EH ilX ilXi` @e MXe[ fc\e BG i) (/]\Y ]\Y Cf^`Z k\c Y\ L`k1 ''/ L`k\iDf MXe[ (000 (/ @e11 k\c BGEH M\ijXn\jk *dXXik) ((fbkf^ljkl j (0]\YilXi` 000 @e 89E8dif ''. e`Zj M\ijX e`Zj L`k1 `)''+ M\ijXk\c ('Xl `(00/ L`k1ilXi`( Xik) @e1 >\kif kif *d\ 1 ) YilXi k1 )dX k\c >\ )']\ L` `)'' i ` )'', (0]\Yi1 ''L`k K\c\8kcXj >lZZ L`k1 (00. @e1 M\ijXk1 @e1\dY\ kkXc M\[`f )efm >lZZ` -ale k\c )dXXik) M\ijX 1 )(]\YilXi` L` L` (00/ L`k i :filjk1\oB99 :fi`f LG: >lZZ` [ '', 8iZ\cfiD` )''. (00- @e1 LG: \[cfp L`k n\jk) @e1 8JDC YilXi` )dXXik) :filj GFE M\[`f M\e[ (0]\YilXi` 9 ''( -ale IXe[k1jkX[ )']\ BGEH`)'' KfdKfd \kife`Zj BGE 9XXe k1\oB99 \e - :JD BCD (dXXik)' )*d\`)' @e1 L` 8< '' @e1 +]\YilXi` L` M\ijXk\c XcXe[ kn`bb 9XXe LG: k1ik)''( e[ \jjXe i`(00 FZ k 1lj)' kmXe[\ \e XXd @?:: M\ FZ k1 fe 1 ilX @e L` :JD 9fcjN '' )''. k1 k1 ib% FZ (dXX L` @e ljk X àe k\ LG: [\j )' L` L` fc\e \\i (0]\Yf\[ 9ifZX lj)''' ((fbkfY\i L`k1 ^îfkf]knXi\ XXkn\ `\kd +Xl^ Cf^`Z MEL GXb_f\[ >`jk$L`k 1 ilXi` 0( ljk Xkè X:D> @e1 MXe[\iDf Jkfib [\e fc\e m\i[n \dkY\[ l^ljklj 1 (/]\Y ià][c^ Cf^`Z +Xl^ ^\ek` \iDf mXe @e1 Z`X \kj `b\càb (0Xgi`c(0 L`k1 =fbb\i i`(00, GXb_ \[cfp 9XXeMXe[ GFE '''e\mf \jjXe \j (000 +X [\@K$ 11 k1 L`k BGEHn\jk j(00' @e1 i\ee\)''' ilX \)dXXb @e Jkfib L` [\8\kif fk\e m\i[ 9XXe (0/0 ^\eXfekn YilXi k1nàek cfpi(00 ?X^\ _Xcm\ Nfck\ijBcl >`j 9XXe Y\c\`bb\c *d\ k`^î 9XXe ` n\i\c )']\ L` @e1 MXeFdd\i`(00+ @e1 i k1 \^\e _\kkf [Xcèi\k\ ,fbkfY\i )'', ;8= FE1 \[ >lZZ % \ib%9XXe L` i\ee Z_k\i (00. /[\Z kq\\gXXkn k\c \ijf]knX / M\[`fi )efm\dY\ G / [\aX bb\kj ilX 1 gcXXkj ie\ @ek1 M\ijX GfcpîXd \i ` L` BGE àb\d figX )(]\YilXi` L`k1 @e1 L`k1 \c[\\ j\JJ8 \kd\>lZZ ig\bf LG: l`b\c )'ale`(0/ [ (/]\Y iXd \i(00 L`k ilXi` \èk\ )''. (00- @e1 n\i\ ^\Yi _\ijkc[[f 8JDC Gfcp^ ^\)'''e` fc^mXe jZ_\ i`bXXe kf\e :filj ;8= GFE\[cfp \Z\dY b_f\[ 1 (0]\Y mX)e[ j_\k @e1 9 00* @e1 `)'' L`k1 /[ i\e$ gcXXk k8d\\in\ ^\eXcj^\m en\i[ mXe[\ 9XXe -ale 1 9 L`k ilXi`(00, GX \Z_k\ 1 FZ M\e[\oB9 ;JD _\i_Xcm Xijk\e 0/L`k\oB9 ilXi`( [Xcè @e \c[\ L`k1 MXeFdd\ )'', :JD \[ Jkfib Z`X b\i (.]\Y Eld`Zf _\ijk _\kYL` M\e[ *aXelXi`( +]\Y iXd _kk1XXe \ig\bf\ij k\ie\kq\\gY\c\ =fbb\i ((fbkfY\i (00+ =fb b_f \jZ_ Elki` 9l_idXee :\k\Zf )''(mXe[ 0/, GX n\jk J8% @e1 Gfcp^ i [\è m\ibfZ (/]\YilXi` @e1 BGEH @e1 L`k1 *aXelXi`( (+]\YilXi` ED9 L`k1 ?X^\d\p\ Xijk\emXe k8d\i`bXXej\J BCD N\jjXe\e ibilXi`(00* k1 11 BGE `c\ _\kY k\c k1 1 @e L` 8d\m Jkf eXeZ Xe_\ +]\Y \e L`k @e L` MEL M\ijX i\e [\Ô:JD FZ m\ibfZ_kX 11 :JDFdd\ 9fcjN\jjXe[\j 0/* k1 \mXe c[f\e[\ZXgX$ @eL`k IfY\Zf LG: 0/k1 (00. L`c`jXk` L`k1 MXe L` *aXelXi`( \k1 )''' %;\c`Y\iX femf GXb_f\[ (000(( >`jk$9ifZX [ (fbkfY\i( lc\i\e d\k ljklj Zi`j`j Xkè f\[ Jkfib i`c i i`c(0 Xikd \i\^ eXk`\ 8q`\$ ià][ GXb_ +Xl^ ED9 `$ =fbb\ ièZfdY` [`kk Jk i '' (0Xg eXeZc\ (0Xg 1 GFE\[cfp @e1 ( ;8= )''' [\@K$ O%?\kY\[ j(00 j\Zkf Jkfib\efd q`Xk`jZ_\Ô eZ`Xib$ L`k1 FZ$mXe[\ n\i 89E i)'' [ +Xl^ljkljnàekmXe[\8< XXddXXbk\è [\èjk`klk ).Xl^ljkl L`k1 @e1 ijBcl ièk\e (0/0 k\dY\ 1 ^ljkl ZX ;\ Nfck\ 8_fc[ fekn 9XXem\i[ \^\ek`^îfk\e i\k\ fg XXe @e MXeFdd\ Nfck\ /[\Z\dY\ BEG \nPf% \`[\% mXe[ ,fbkfY\i ;8= \e\ib%9 ((j\gXXkn \e[\ ).Xl iXd c[îf c\`[[\èFeqXbb\e[\mXcl 8bqf / [\aXi\ee figXbb\kjf]knXàb\d c\i\e Z`$ \èE\i `jXk`\jZ_l ejcX^ eki\kd\ Gfcp^ L`k1 . mfc[f , Xe[\ `mXk\ fi[k @e1 /0 mXcm @e1 iXd [\gi \c\Zì`j1` e\e )'ale`(0/ i\^l Xek[\ `Y\iXcd \kfe ''e` 8dif \k[\ c`)'' \n kd\kXe n\i\c[[f kf\e^\Yil`b\c 8X [\:\ GfcpîXd L`k1 [\j [d\ ^\)' ;8=bkfY\i(0 [`kk\\YXe _\Ôe %;\cèX k`\ e[d _X`cX )'al bcàb\Fc` Gfcp^ k\e[ @e1 O[XXcfc^m '( dXib$ \cc (00. XXc[\ j\ fdfd[ >`jk$9ifZX i\e$ gcXXkj_\k \Z_k\i_Xcm\in\ KiX ,f 8ièk d\ek K_X`j\\èF \]kkXËj#XXe[\c\ed 8_fc[m\i p[% ;\ Le`c\ fjk$8 Bfeèbcàb\_J_\cc BEG >ièk ik\m\ k\K_X mXcl eX^\ e k @e1 L`k \e[\ 0/, c[îf\`[\% c\`[[ k\e_\ [fccX ì`j1` 8bqf \[ccf GFE eqXbb dXXb IfpXc;lZ XcDXXeX^ \d\e \emX `mXk\jZ_l mXcmXe[\ lXi`( 8d\m k1 ebfdj ED9 Xe[\i \c\Z j[\ KK :Xg`kkY kXcD jZ_lc[XXc[\ 8dif , *aXe \elkk \emX e (00/ gfik` e\e[\gi e[d\k[\ L` i(0/[d\k[\ c\e[\\\ \id:Xg` e $K\id FZ$m e c)'' EK%Jè[ càb\G _\ \elkk \`(0/*[\j (00/Cfe^ k\e[ ^$K Y\ J\gk\dY\i\i Zf [\`d Y\^feèK_X`cX`jjè^fd[\YXe ecXe[j\ >`jk$9ifZX @e1 Zf )0d ijZ_`cCK Xj_\kY :D \ )+#, IfY\ \i)''( ((Xgi` fi[kK eBfeèb /0`j[\`\ [Cfe dY ]le[ nXj (fbkf \[^\ >ièk\ Zi`j`j \em\\ijZ_ CK:D X[`cc\e[ K:Dn MXc_ ?\è\1 b\e j IfY\ @e k%;\Y\jc îfk\Yl`k\ ^mXe ((j\gk\dY fg_\kNfic[ \]le cmXeeC \\e\k J\gk\ [^ i\e( KG>n ^Xe^mX GE è(0\[ià][i %;f\ CK:D ekljjj\em @e1\dY\ 00/_ cmX Z_`cc\ K_X`j\YX_ \iYi\b\e\e[\X`cc`\k%;\[Xcè \i i(0/ i_ #, _X[ cc\eklj CK:D [fccX f\ ?ffêfm\e * 8\^f 8XejcX^\e i\èE\nPfib# MXc_\\già ([\Z jm\ij j%@e((00/ Y\lij icXe[B gfjkY \icffe()+ \j%@e nfi[k mXeBfeè e`\k% #*d` fc[d ') ;\8< ef^\ c[dXe \ee` \e 8bqf m\i p[% Le`c\ Bfeè _\[^ e9l] /0`j[\_J_\cc >ièk 9\eqfe[\ eZ\mXeY\kXcè^Xe[Xk$ \j \cg\e \k% \ej)]\k#> \i)' iXZ_% ekfg ([\Z\ _`\cg Y\lij^Xe^ BGE è(0 \k#>f NXii\ 8dif \[ccf Pfib_` [i`\ GFE IfpXc;lZ ifZX[ ef^\mXe \d\ek E\n \\ejlij\X _fg(,dXXikm ^\mfc^ gk\dY cl`gb ^k\gl _\k e9l]] @e1 Xee$ nPfib E\[\icXe[ _\kgfjkY\[ià] kXcDXeX^ e YXeb >`jk$9 b\e * E\(00/ )*j\ mXe[\j NXii\ mXe k_ff fkXXe \i)'') =fbb\ikfZi]X`cc`\k\e`jXcj \8ièk\ m\icf \[ ]\YilXi`mX [\XXe[\c\e emff \e m\e1\c[\il [Xi -'' EXk`feX \Zfe mXe jklj d[XkIl i`\b\ 00/ ^\i\c fd[ Xcè^ b[ ^\Yc\ eY\kX ,/ jè[j_\k ''kfkXXe_\k ') Iljj`jZ_\j([ffi fg[\ Y\i f^\e ljcXegk\d e[\ c^ cZi`j`j Xl^l ^mXe fl[ fefd [\i[\ icXe[ Xi` [\[ (00-j \#]XY [f \è[ jcXe[ kmXe Ff mX Y\ m\id e[mX iI [%@e _\\]k 0, [\ fe n\^è aXel e[\i_ [% JgXZ Xe %Ffb \Z f]Il \mf jkl ik% \ibk XXi èj\ \i)' f\ \`^\e \i)' gîf \c\\e Xik(0 <è[cj^ c\i$ ljcXe \e \emX \eki ogfik ljc gf i[fcc [\ ]IccXi^ d \eÆf m\ijk e Xi#\e \XeZ\ jXcj bb\i% \c\e (,dX 9\eqlkZ_ .'' E\ `c`gj ffiIè^ 8l^l \[\i\ cè^; ]]\e\ egiàq \jmff jX ;X`d +j\gk\dY kfg)*j\gk\dYe% im`Z\ ek=f i[[f Y\i\b\e[fkXc`jXk`\% lij jZ_\i[f \e\o k`\jm e[jkff]] fifg fg(, d`caX fid f^è^ \8nfi[k mXeBfeèbcàb\ [\ Xcè \c[f e`k\k% \c\kXcè^ fc[d `jmXe ^fm\ik$[\$ ef^\ \eXeJX GFE ]\Yil \i[ fe[\ fi kf\e ì\_lcg if\Y mXe[ dXXe`kX XeY\ efXe[X 9\eq q\c][\i[\\c [\^f 0n\ fe[\ _X[^\kcXe [qXk kkf _l\ee` e9l] kX] Xeè eZ\m b\càbi[[\ _`\cg \c[f ]\k#> Y\lij^Xe^ BGE è(0/0`j[i`\ _ld qXPfib iàj\c\i? NXii\ %Fe[bb\ Xikm iqàe (0/* 0fd e[i(00 @e(00 ale` 0fd X] . \\ej if\YmXe [XXimlij\X X]_XenXk 0+ k\mXXi jkXY` fc`\g kcXE\n \e\e_fg ^\mf ffic^l[ d\` E\[\icXe[ _\kgfjkY\[ià] [\YXeb =f (,dX Qfd\i(00 ccp%Kljj\eY\^èjk\\^ `jXcj \i(00[%[% g0f Xi`(0 [`\gk\gle nXXi[\m\icfi\ dXibkbXg` k`\\e=fbb (0fbkfY\i Xe[X^%;\iffkj\[ mXe :XdgèîX ^ljkljmXe(00. \i\`bk\ gifYc\d\e f\[j\cn\i[^\ kfkelkf\ ,'' \e\è[Xl kil`d),\eY_\ j(00' èZclj`\]m # ).Xl^ljkl if]lj\i\e ((#/% [\8> jXd `j@E (0fbkfY\i Xe[X^%;\iffkj\[ mXe \o kfkelkf\ \i(0/. <$è[ % dY nèjk (0/. ;\iffkjkf\m ('' QnXik jk() fe\j^X kfkel m\ic`\ ;fnAe% ((#/% )'' bXXej\Y\e\[\ ' eXXi

ARß!%8 ßJA Rß! A A ßJ ßJAARß!%%88

33

*'

$,#-'

$*(#('

,(#()

*#'0

(0/0 (0//

)'#/. $)*#/,

(00'

(00(

+#()

( (*#+

, )''

(*#+( +#-) '+ ),#+/ *) )*#''0 $*-# ) * ' +#,) )'' ', )' $)'##,) $*-#*) ') $)' '+ )'

+#()

'

)''.

)''/

)'

'#', 0+ (00. ++#0* (00* (0 (00, (00 0) (00* (00+ (0 '. (00) ( (0/* ) (-# 0 ,(#( 0( . ' $*(#(' 0' (0 (-#' $,#-' /0 (0 0' ('' +(#-0 // (0 /0 (0 ,(#() (.#(( (0 /. )'' -(#-* $*(#(' /- (0 / (0 /, (0#-' (0/ $, /+ (0 (0 . / 0 (0/* (0 +(#' /(.#(( ('' , (0 * (0/ -(#/+ * (0 / (0 (.#((

-(#-*

+(#-0

(0/, (0/+

'

(0/-

(0/.

$)*#/, /, $)*#

40

/

'' .)

'' -)

)''

$,# $,#' )''* ( ) e8
(-#'.

/ ),#+

. )'# )'#//.

*#(. *#(.

Index-special: aex van 1983 tot nu

De aex-index is jarig! Reden voor iex magazine om een uitklapbare ode aan de aex-index te maken. Hierin staat alles wat u altijd al heeft willen weten over de eoe, de aex, de koers, de concerns die er deel van uitmaken en hebben gemaakt. Kortom: scheur snel uit en hang aan de muur, thuis op uw kantoor of waar dan ook.

Index-special: iex Index

Hoe bouw je een index die de nationale economie goed weerspiegelt? iex trok zijn beste voc-mentaliteit uit de kast en sloeg aan het rekenen.

44

54

Index-special: Zes dwergen...

58 De uitreiking van de Gouden Tak, met gastheer Marcel Tak.

iex magazine ging op zoek naar de perfecte uitgebalanceerde index. En vond eigenlijk precies het tegenovergestelde. Zeven totaal onevenwichtige indicies.

iex sprak met de bedenker van de aexindex Tjerk Westerterp: “Nederland is een pionier geweest in de invoering van de continue handel.”

van b eleggers

30 Jacques Potuijt

Bio-Belg

China en de Spelen

Grondkoop

32 Léon Cornelissen 68 Jerry de Leeuw

Aandelen in dit nummer AMG: 22 Océ: 18 Samas: 24 UCB: 30 Wynn Resorts: 25

Index-special: De architect

voor beleggers 16 Van Open tot Close

Inside dws

Océ

amg, Samas en Wynn Resorts

Olie service-fondsen

18 Bedrijfsbezoek 22 Aandeel van de maand 26 Beleggingsfondsen

28 Fonds van de maand

Pan European Accelerando

index-special 35 aex Snapshots 38 aex van 1983 tot 2033 52 Corné van Zeijl

Mijn vriend en vijand

Plus 7 8 12 61 70 74

Editorial Snapshots De wereld volgens iex iex Top 40 iex Service Warrum Buffet

3

E D ITO R I A L De Hollandse index

K

rijgt ieder land de index die het verdient? Waarschijnlijk wel. Zo hebben we de aex-index te danken aan de populariteit van de optiehandel in Nederland en het feit dat er daarom een index moest komen waarin daadwerkelijk kon worden gehandeld. Een ‘mandje’, zogezegd. Binnen korte tijd overvleugelde die praktische en veel verhandelde aex (toen nog eoe-index) de veel completere cbsindex, waarin zo ongeveer alles zat wat aan het Damrak stond genoteerd. Omdat de verhandelbare aex liquiditeit nodig heeft is de index onder andere gebaseerd op beursomzet. Een terecht criterium, maar daardoor is de samenstelling door de jaren heen wel altijd een spiegel van de vele trends en hypes geweest. upc, Versatel en kpnqwest fladderden op die manier even kortstondig voorbij, net als eendagsvliegjes Gucci, Van der Moolen en – iets langer – Getronics. Op zich niets mis mee, in vergelijking met de Dow Jones is de aex een stuk dynamischer en in die zin ook veel meer bij de tijd. Je kunt je wel afvragen of de index met een fonds als Arcelor Mittal binnen de gelederen en een gestage uittocht echt Nederlandse multinationals (vnu, Vendex, abn Amro, Numico, Hagemeyer) nog wel een echte nationale index is. Is het zo langzamerhand niet meer dan een toevallige samenkomst van bedrijven die ooit in Amsterdam een notering hebben aangevraagd? Euronext kan er op zich ook niets aan doen dat Rabobank, Schiphol en Nuon domweg niet naar de beurs komen. Toch kun je je afvragen hoe een nationale graadmeter eruit zou moeten zien als hij een afspiegeling van het Nederlandse bedrijfsleven zou moeten vormen. Voor het het wisten zaten we hier ter redactie te rekenen en een week later stond een alternatieve graadmeter in de steigers. Eén-op-een-verhandelbaar is hij niet – maar de structured productsbakkers van abn, ing en Rabo kunnen tegenwoordig verhandelbare instrumenten maken op alles wat een koers heeft, dus daar is te zijner tijd vast wel een mouw aan te passen. Voorlopig noemen we ons geesteskind even de iex Index en u leest er alles over op pagina 42. We gaan hem de komende tijd ook voor u bijhouden in dit magazine en op de website. Structured productsmakers mogen altijd contact opnemen, vanzelfsprekend. Pieter Kort Hoofdredacteur iex

Kloinggggg!

Begin april interviewde ik de ‘beursman van de eeuw’, Tjerk Westerterp. Dat was een uurtje voor hij, glunderend van oor tot oor, ten overstaan van een volle beursballustrade de gong mocht luiden ter gelegenheid van het 30-jarig bestaan van de Optiebeurs. Toen kon ik nog niet vermoeden dat ik daar een kleine drie weken later zélf zou staan. Maar heus waar, op 22 april mepte ik klokslag negen uur voor het eerst – en waarschijnlijk ook voor het laatst – op de beursgong. Het was tevens het startschot voor de nyse Euronext Optiecompetitie, die iex mede organiseert. Een handeling van niets, maar mijn trots is er niet minder om. Geen handelaar op de door Saen Options indrukwekkend verbouwde beursvloer keek op of om, maar die gong – waarmee de commissaris voor de notering decennialang de handelssessie opende – is en blijft een magisch symbool. En ik kan u uit ervaring vertellen, hij klinkt ook een stuk vetter dan dat nerveuze scheepsbelletje op Wall Street.

5

H OTS.SN A PSHOTS.S NAPS HOTS.SNAPSHOTS.SN APSHOTS.SNA P

Inside Track

Je zou denken dat beurs-analisten de marktomstandigheden beter in kunnen schatten en daar dus ook beter op anticiperen dan ondernemers. Het tegendeel blijkt waar.

G

een betere indicatie voor de gezondheid van een bedrijf dan de financiële handel van het management. Uit onderzoek blijkt dat insiders in veel gevallen tegengesteld handelen aan het beleggende publiek: als een aandeel op de beurs wordt genegeerd, kopen de bestuurders en als de stukken niet kunnen worden aangesleept is de bedrijfstop juist eerder geneigd om te verkopen. Dat ondernemers de bui vaak redelijk kunnen zien hangen blijkt ook uit een indicator als de Duitse Ifo-index. Deze meet het vertrouwen van Duitse ondernemers in de economie. Wanneer die wordt afgezet tegen de verwachtingen van beursanalisten wordt duidelijk dat de ondernemers veel beter anticiperen op goede en slechte omstandigheden dan de bancaire numbercrunchers.

Winstpakker

Het kan dus lonen om het aan- en verkoopgedrag van bestuurders goed in de gaten te houden. De Autoriteit Financiële Markten (afm) is zo vriendelijk om daar een keurig register van bij te houden. In de tabel staat wie wat kocht en verkocht in de laatste weken. Zo kocht bestuurslid Heinz Freitag van Kendrion pas voor ruim 19.000 euro aandelen in zijn eigen bedrijf. De aex deed sindsdien niets, maar Kendrion staat 2% hoger. Dat kan toeval zijn, maar wat te denken van een bedrijf als sbm Offshore? Gedurende april

6

Snor van de maand

‘Sambasnor voor Fugro-topman’ Gordijntjes dicht

Petrobras en betrouwbaarheid leveren Fugro-roerganger Klaas Wester de felst begeerde snor van financieel Amsterdam op.

oefenden diverse bestuurders opties uit en boekten daarbij winsten van een kleine 90 mille tot meer dan 200.000 euro.

Toevallig

Uitoefenen van opties staat gelijk aan winst nemen, dus dat is niet per se een positief signaal. Daarom is het des te 7 april 7 april 7 april 8 april 8 april 8 april 8 april 9 april 9 april 9 april 11 april 16 april

opvallender dat midden tussen de winstnemingen, op 15 april, het nieuws van een reusachtig nieuw olieveld voor de Braziliaanse kust naar buiten kwam. Goed nieuws voor Petrobras, de Braziliaanse oliemaatschappij, en ogenschijnlijk ook voor sbm Offshore, dat twee maanden eerder al een contract met de

De meest recente insider-trades Sligro Food Group G.L.M. Poels Sligro Food Group A. Aalders Kendrion H. Freitag Homburg Invest J.R. Stolle Neways Electronics A. van Bragt Neways Electronics A. van Bragt Neways Electronics J, Curvers Neways Electronics J. Kromhof Neways Electonics J. Curvers SBM Offshore B. van Leggelo SBM Offshore H. Tagher SBM Offshore O. Jeannin

Small Cap Saloon

Brazilianen had getekend voor de levering van boorplatforms in een ander gebied. Toeval? Ja, zegt een woordvoerder van sbm Offshore. “Dat is nooit meer dan een gerucht geweest en het nog steeds niet bevestigd. In ieder geval heeft het bericht niets met ons te maken en we hebben er ook nooit op gereageerd.”

506 aandelen gekocht voor 0,00 euro 101 aandelen gekocht voor 0,00 euro 1154 aandelen gekocht voor 16,70 euro 100.000 aandelen gekocht voor 2,33 euro 2500 aandelen verkocht voor 11,10 euro 2500 aandelen gekocht voor 6,20 euro 1250 aandelen gekocht voor 6,20 euro 5000 aandelen verkocht voor 11,15 euro 1250 aandelen gekocht voor 11,14 euro 8000 personeelsopties uitgeoefend, 89.520 euro winst 22.000 personeelsopties uitgeoefend, 246.840 euro winst 15.000 personeelsopties uitgeoefend, 195.600 euro winst

U

iteindelijk kwam het op een potje ienemienemutten aan om de Snor van de Maand te verdelen tussen Didier Keller, topman van sbm Offshore en Klaas Wester, ceo van Fugro. Wester trok aan het langste eind. Beide bedrijven zijn met een indrukwekkende comeback bezig. De olieservice-industrie blijft dit

I

jaar goed liggen dankzij de hoge olieprijs en natuurlijk omdat olie op steeds moeilijk begaanbare plaatsen wordt gezocht en gevonden (zie: At your (oil) sercice, op pagina 26). Fugro en sbm Offshore schurken allebei heel nadrukkelijk tegen strategische partners aan en profiteren daardoor volop van de gunstige marktomstandigheden. Fugro timmert bovendien aan de weg met een overname in Rusland en diverse projecten in de Golf van Mexico. En goed, niet alleen het ienemienemutten gaf de doorslag, maar ook het onderzoekje van zakenbank Theodoor Gilissen waar uit voort kwam dat Fugrotopman Wester het schoolvoorbeeld is van de topman die betrouwbare verwachtingen schept met zijn uitspraken en die dus ook waarmaakt. Fugro blinkt op dat punt volgens Theodoor Gilissen samen met Aalberts, Sligro en Arcadis uit. Voeg daarbij de koerswinst van een slordige 50% sinds het dieptepunt in januari en u zit bij het Fugro van Klaas Wester helemaal snor.

s het einde van de huizencrisis in Amerika daar? Het lijkt er nog niet op. Het aantal te koop staande huizen is groot en dat maakt nieuw bijbouwen niet aantrekkelijk. Dat blijkt ook uit de cijfers die begin april

Nu kastelein Sjors Teut nadrukkelijk bezig is al zijn smallcapbelangetjes af te stoten, liep de Small Cap Saloon al een beetje op de laatste benen, maar nu raambekleder Ralph Sonnenberg zijn Hunter Douglas van de beurs haalt, is het tijd om de gordijntjes en de luiken te sluiten. Het leven gaat natuurlijk gewoon door, dus erg lang hoeft u niet te treuren om de teloorgang van de Small Cap Saloon. Lady Crucella blijft zingen dat het een lieve lust is. Van hoog naar laag waarbij soms hele toonladders worden overgeslagen. En de bedenker van de traploze postkoetsen, de Bulgaarse tenderfoot Antonov, blijft aandeeltjes en warrantjes uitgeven, elke maand weer. ‘En ze emitteerden nog lang en gelukkig.’ Het lokale drukkertje, rsdb, is ook druk bezig de plaat te poetsen. De lokale kwakzalver, voormalig uitbater van Stier Herman, heeft de nodige bittere pillen moeten slikken maar vecht door tot het vermoedelijk net zo bittere einde. Vaarwel Pharming. Nieuwe aanwas in de Small Cap Saloon blijft al tijden uit vanwege de stortvloed aan premiejagers die de omgeving onveilig maken. Een arme, eenzame cowboy verdwijnt zingend aan de felrood gekleurde horizon. En terwijl de avond valt, trekt Sjors Teut voor het laatst de bloemengordijntjes van de Small Cap Saloon dicht. Met een smak wordt ook het laatste luik gesloten. Vanachter de luiken klinkt nog een keer, heel onzeker, de valse pianola, de planken op het krakkemikkige toneel kraken vervaarlijk en dat zet de Fat Lady de blues in.

werden bekendgemaakt over bouwcontracten en bouwuitgaven over februari. Die gingen allebei omlaag. En Homebuilding daalde die maand voor de 24e achtereenvolgende keer. Een (triest) record. Analisten van Wachovia Securtities – een naam die sinds de kredietcrisis en de voorgenomen emissie van 7 miljard dollar voor nieuw kapitaal ook bij u bekend moet zijn – verwachten dat de problemen op de huizenmarkt zeker in het eerste halfjaar blijven voortduren. Omdat de regering de huizenbezitters in het tweede halfjaar helpt – onder andere met belastingmaatregelen, kan het dan iets verbeteren.

Beleggers lijken alvast vooruit te lopen op dit mogelijke herstel. Bouwaandelen en vastgoedbeleggingsfondsen (reit’s) zijn ondanks alle doom en gloom de best presterende sectoren in de eerste maanden van 2008. Het us Homebuilding certificaat van abn Amro is het best renderende certificaat gemeten over drie maanden. Het certificaat is zo’n 25% meer waard geworden. Ook de tracker s&p Homebuilders (xhb) doet het goed, net als de verschillende vastgoedtrackers van iShares. En nu maar hopen dat het tweede halfjaar van 2008 echt herstel brengt voor de sector, want anders wordt er wel heel ver op vooruitgelopen.

7

H OTS.SN A PSHOTS.S NAPS HOTS.SNAPSHOTS.SN APSHOTS.SNA P [email protected]

Goeroes en het AFM-mannetje door Frank van Dongen

Dat afm-mannetje bereikt volgens mij precies het tegenovergestelde dan is bedoeld. En de kritiek op vermogensbeheerders is geheel onterecht.

L

aatst las ik in het Financieele Dagblad dat veel beleggers het mannetje van de Autoriteit Financiële Markten (afm) niet begrijpen. Het mannetje is een tekening dat op alle financiële producten staat en bedoeld is om risico’s duidelijk te maken. Dit werkt dus niet goed. Het is mogelijk een beetje te vergelijken met de vet-waarschuwing op etenswaar. Die staat alleen op lekkere dingen en daarom kopen de mensen uiteindelijk juist de verkeerde dingen. En in het geval van het afm-mannetje kopen de mensen dus ook de foute financiële producten, in de hoop dat ze lekker werken. Het probleem is dat veel financiële producten juist maar een beperkte up-side geven, waardoor ik concludeer dat het risico te hoog is ten opzichte van het mogelijke rendement. Ik heb niet alleen moeite met de plaatjes; ook de teksten na een reclame vind ik niets. Zo hoor ik op de radio vaak, bij vastgoedproducten dat

de risico’s beperkt zijn. Terwijl het Internationaal Monetair Fonds (imf) er toch anders over denkt. Tegelijk is er de reclame van het hedge fund Antaurus. Antaurus staat over het het eerste kwartaal 5% in de plus, terwijl de aex 12% in de min staat. Op de reclame wordt dit fonds een zeer gevaarlijk product genoemd, maar wat is nu gevaarlijker dan de index volgen? Als ik de waarschuwing mag geloven, dan is een hegde fund dat long en short zit op research gevaarlijker.

Goed beheer

In de Telegraaf las ik over een nieuw startende vermogensbeheerder, althans nieuw? Die persoon heeft naar mijn weten eerder een vermogensbeheerkantoor gehad, maar toen zat de tijd tegen, zal ik maar zeggen. Nu vind ik het niet-slagen van een vorige poging geen probleem, iedereen krijgt meerdere kansen in het leven. Nee, het was alleen iets chiquer geweest dit gewoon te melden. Wat ik pas echt storend vond waren de opmerkingen over vermogensbeheerders in het algemeen: “niets is zo gemakkelijk als andermans geld te verliezen” en “je weet dat

je fout zit als je je geld laat beheren door iemand die jonger is en geen vermogen heeft”. Van die eerste bewering weet ik dat het nergens op slaat. Ik en met mij vele andere beheerders verliezen liever hun eigen geld dan dat van hun klanten. Persoonlijk vertel ik liever tegen mijn vrouw dat het even tegen zit, dan tegen een klant. Omdat mijn vrouw weet dat het wel weer goed komt. Ook ben ik van mening dat afstandelijkheid van een beheerder ten opzichte van het beheren van eigen geld maakt dat het hem (of haar) onafhankelijker en minder emotioneel maakt en dus een betere, meer rationele beslissing kan nemen. Door bijvoorbeeld op no cure no pay-basis te werken maak je zo’n vermogensbeheerder toch betrokken. En dan de vraag moet je beheerder ouder zijn? Ik denk het niet, en dat terwijl ik toch veel geef om ervaring. Maar ervaring en kennis zijn geen gelijke eenhe-

den. Ik geloof in de combi van ervaren mensen en een paar jonge honden met een goede kennisachtergrond. Zo komende beste ideeën naar voren. En moet een beheerder rijk zijn? Geld beheren is iets anders dan een broodje bakken. Een bakker moet een broodje wel lekker vinden, maar moet een beheerder echt rijk zijn? Als iemand geld erft of de lotto wint maakt dat hem dan een goede beheerder? Nee, ondanks dat ik iets bevooroordeeld ben vind ik dit kul.

Stilletjes wegsluipen Ook in het grillig en per saldo negatieve 2008 sluipt Funds of Fonz voorlopig stilletjes verder weg van de msci World.

D

at Funds of Fonz de wereldindex in de bulljaren 2006 en 2007 (ver) achter zich liet, mag bekend worden geacht.

De hamvraag was vooral hoe de portefeuille zich zou houden als het beursklimaat zou verslechteren. Sinds de kredietcrisis weten we ook op die vraag het antwoord. Ook in een tot nog toe moeizaam, grillig en per saldo negatief beursjaar zet Funds of Fonz de index op achterstand. In het eerste kwartaal bewoog

Funds of Fonz nog in lijn met de index, maar in april werd net op tijd een beetje extra pit aan de portefeuille toegevoegd. Inmiddels is Fonz er in geslaagd voorzichtig afstand te nemen van de index. De msci World daalde dit jaar 11,9%, Fonz verloor 9,3% (peildatum 23 april). Die outperformance is vooral bereikt door de positie in het defensieve mixfonds Carmignac Patrimoine op de juiste momenten wat af te bouwen. Van tevredenheid is echter geen sprake bij de Fonzbeheerders. De modelportefeuil-

Ik hecht meer waarde aan een trackrecord. Als iemand in het verleden veel geld verloren heeft door een verkeerde beslissing, dan ben ik voorzichtiger. Dus rendementen uit het verleden zeggen niet alles, maar wel iets. En zo is de cirkel weer rond.

le streeft, ongeacht de marktomstandigheden, naar een absoluut rendement. Tegen de dalingen in het eerste kwartaal bleek evenwel geen kruid gewassen, maar de inhaalrace is ingezet. Sinds de lancering op 24 juli 2006 heeft Funds of Fonz een rendement bijeengeschraapt van +15,02% tegen een -6,21% voor de benchmark. klik hier... U kunt de modelportefeuille van Fund of Fonz volgen via magazine.iex.nl/fonz

de inhaalrace is begonnen

&UNDSßOFß&ONZ

-3#)ß7ORLD

klik hier... U kunt uw reactie mailen naar [email protected]

Stemlokaal

a

Wat hebt u toch met financials? Terwijl iedereen de schrik in de benen heeft van de kredietcrisis en de afgeschreven miljarden nog altijd met tientallen tegelijk uit het raam gesmeten worden, doet de iex-lezer niets liever dan aandelen van banken kopen. We probeerden u de afgelopen weken tot twee keer toe op andere gedachten te brengen, maar u wilt maar één ding: financials, financials, financials. Zo vroegen we u vlak na de ‘redding’ van Bear Stearns wat u het liefst zou willen hebben: financials, aextrackers, soft commodities of uitzenders. En ondanks dat de maïs-, soja- en rijstprijzen omhoog knalden, koos u voor financials.

8

IEX Funds of Fonz

‘Doet u mij maar een pakketje…’

&INANCIALS

!%8 TRACKERS 3OFTßCOMMODITIES 5ITZENDERS

Nou zijn wij niet voor één gat te vangen, dus probeerden we het nog een keer, dit keer met een viertal fictieve beleggingsproducten. We smeten zelfs onze eigen reputatie er tegen aan om u op andere gedachten te brengen. U

ßß

‘Welk niet bestaand beleggingsproduct zou u nu durven kopen?’

4URBOßLONGß4HIELERT &ORTISß&ALLENß&INANCIALSß&UND

)NTEREFFEKTß4URKIJEß7ARRANTS )%8ß(YPEHOPPERß#ERTIFICAAT

kon stemmen op: Turbo long Thielert, Fortis Fallen Financials Fund, Intereffekt Turkije Warrants en ons eigen iex Hypehopper Certificaat. Vergeefs natuurlijk, want u hield koppig voet bij stuk.

9

D E WE R E L D VO LG E N S 3,3%

I EX

Nederland

IJsland

654

Duitsland

2

87

9

Verenigd Koninkrijk

Hoofdkwartier IMF in Washington

3217

13

663

Frankrijk

3

2749

China

8

Saoedi-Arabië

India

143

2451

14

56

Italië

Libanon

5 Zuid-Afrika 124

28

Taiwan

358

765

7 423

12 Papoea Nieuw-Guinea

15

25

Japan

600

10

4

Brazilië

394

Hoofdkwartier ECB in Frankfurt

17 1

Rusland

3422

2

310

Verenigde Staten

EDI TO R I A L

2

287

Australië

88

80

19

35

Goud, goud, en nog eens goud Goud bereikte dit jaar een nieuwe recordhoogte van net boven de 1000 dollar. Reden voor het Internationaal Monetair Fonds (imf)

Goudvoorraad in ton Positie op de wereldranglijst

12

om de komende jaren 12,5% van haar goudvoorraad te dumpen. Maar zelfs na deze verkoop blijft het imf nummer drie op de ranglijst van goud wereldwijde goudbezitters, achter de Verenigde Staten en Duitsland. Andere opvallende gold bugs? Nederland staat op de 9e plaats, vlak voor China terwijl ook Taiwan, Venezuela en Libanon in de top-20 terug te vinden zijn. Hét goudmijnland bij uitstek, Zuid-Afrika, staat slechts op de 28e plek. (Bron: Wikipedia per eind 2006.)

13

va n

o p e n tot

c lose

Inside DWS

Frankfurt is hard op weg het kloppend hart van financieel Duitsland te worden. De imposante skyline die de stad sinds de komst van de grootbanken én het hoofdkantoor van de Europese Centrale Bank kenmerkt, heeft Frankfurt al de bijnaam Manhattan am Main opgeleverd. iex bezocht er het kantoor van dws Invest, de fondsendochter van Deutsche Bank en hoorde drie beleggers uit over actuele trends én het einde van de kredietcrisis. door Peter van Kleef/fotografie DWS

Patrick König

Productspecialist

D

ws zet sinds vorig jaar met nieuwe beleggingsfondsen stevig in op een handvol megatrends. “Net als met internet in de jaren negentig zijn deze fondsen makkelijk te verkopen. Het is een prachtig marketingverhaal. Alles is nice and fantastic, alleen is het wel de bedoeling dat deze trends uiteindelijk een positief effect op de portefeuille hebben.” Aan het woord is Patrick König, productspecialist van dws. König blikt terug op de succesvolle lancering van vier themafondsen sinds begin 2007. Agribusiness, Climate Change, New Resources en sinds kort Global Infrastructure. Kort door de bocht zijn de pijlers onder die vier fondsen hetzelfde. Over veertig tot vijftig jaar is de wereldbevolking gegroeid tot 11 miljard mensen, waarvan 90% in de opkomende landen. “Hoewel een aantal van die landen dan geen opkomende markten meer zijn. China is in 2050 geen emerging market meer. Het gevolg van deze ontwikkeling laat zich raden: meer mensen, een hogere levensverwachting en een veel hogere levensstandaard.” En dat leidt tot een explosieve vraag naar basisbehoeften als water, voedsel, energie en infrastructuur. Olie is daarvan een sprekend voorbeeld. König: “de gemiddelde Indiër verbruikt nu 1 vat olie per jaar. De gemiddelde Amerikaan verbruikt per jaar 22 vaten. De welvaartsgroei in opkomende

14

“Een bedrijf als John Deere zit gebakken. Een tractor is nog wel na te bouwen door een lokale machinebouwer, maar de oogstmachines van John Deere zijn pure hightech.” Patrick König

landen zorgt voor een onvoorstelbare groei van de vraag.” En hoewel de olieprijs nu misschien 20 dollar speculatie bevat, zien we nooit meer een prijs van 70 dollar of lager op de borden, volgens König. “Bij een hoge olieprijs bloeien ook alternatieve energievormen als biobrandstoffen op. Bovendien wil Amerika zo snel mogelijk minder afhankelijk worden van haar ‘vriendjes’ in het Midden-Oosten. Diezelfde visie heeft König over (soft) commodities. De vraag naar voedsel neemt door de bevolkingsgroei alleen maar toe, de vierkante meters grond om het op te verbouwen, nemen af. “Je hebt geen studie Economie nodig om te weten wat er gebeurt als vraag toeneemt en aanbod afneemt. De enige oplossing voor dit dilemma is de productie per meter bouwgrond verhogen, door toepassing van speciale zaden en fertilizers. Een bedrijf als John Deere zit gebakken. Een tractor is nog wel na te bouwen door een lokale machinebouwer, maar de oogstmachines van John Deere zijn pure hightech.”

Beleggers lijken de visie van dws op deze megatrends te omarmen. De vier fondsen haalden het afgelopen jaar 7,5 miljard euro uit de markt. Waarvan 30% bij institutionele beleggers en 30% uit Azië. Vooral dat laatste vindt König een sterk teken. “Die mensen daar zitten op de plek waar de groei plaatsvindt. Ze ondervinden de gevolgen van deze ontwikkelingen.” König is niet bang dat dws met de themafondsen klakkeloos lijntjes uit het verleden extrapoleert naar de toekomst en daarmee een te zonnig plaatje voor beleggers schildert. In tegenstelling tot het it-verhaal uit de vorige eeuw hebben de megatrends van dws een stevig fundament dat het beste met één woord kan worden samengevat: schaarste. Nog één keer König: “kijk naar de grondstoffencycli. De grote bullmarkten in grondstoffen duren gemiddeld 25 jaar, waarbij de soft commodities later in beweging komen dan olie of koper. Dat betekent dat deze goederen nog een hele rit voor de boeg hebben. Natuurlijk zit er speculatie in de koers, die er af en toe uit moet, maar de trend is up en nog lang niet ten einde.” Een verdubbeling van de prijzen is volgens König op korte termijn goed mogelijk. De voorraden staan op een historisch dieptepunt, als het een tikje beter gaat moeten bedrijven weer kopen. “Noem deze trends defensief, noem ze megatrends, noem ze sectoren met een lage correlatie met de aandelenmarkt, noem ze zoals je wilt… maar ze zijn indrukwekkend.”

Thomas Bucher

Fondsbeheerder DWS Infrastructure Fund

“V

eel mensen vragen in welk tempo de economie groeit. Dat is de verkeerde vraag. We moeten ons afvragen in hoeverre de economie kán groeien.” En dat kunnen, maakt fondsbeheerder Thomas Bucher van dws Infrastructure duidelijk, is vooral afhankelijk van de infrastructuur. Een land als India groeit weliswaar hard, maar investeert 3% van het bruto nationaal product (bnp) in infrastructuur. “Zuid-Afrika heeft een enorme economische groei achter de rug. Maar er is niet geïnvesteerd in het elektriciteitsnetwerk. Het gevolg is dat restaurants niet prat gaan op hun menukaart, maar met teksten als ‘wij hebben elektriciteit’. Met de wereldkampioenschappen voetbal in 2012 voor de deur moet er stevig geïnvesteerd worden.” Maar niet alleen

opkomende markten moeten investeren in het op poten zetten van infrastructuur, in het Westen is een modernisering ervan ook hoog nodig, al was het maar vanwege strengere milieu-eisen. Het fonds belegt dan ook in infrastructuur wereldwijd. “Elk jaar wordt er wereldwijd 2 biljoen dollar in infrastructuur geïnvesteerd. De oeso rept van 71 biljoen tot het jaar 2030. Inclusief elektriciteitsnetwerken is dat 3,5% van het wereldwijde bnp.” Het fonds is volgens Bucher defensief, met een lager risicoprofiel en lagere volatiliteit dan de aandelenmarkten. Dat komt omdat Bucher vooral kiest voor bijvoorbeeld de leveranciers van energienetwerken en niet voor de bouwers van allerlei krachtcentrales. “Een bedrijf als Eon heeft een heel stabiele inkomstenstroom. Saai en voorspelbaar. Siemens is veel volatieler. De winstgroei is afhankelijk van orders en daardoor veel volatieler. We kiezen daarom voor Eon en niet voor Siemens.” Maar het fonds kent meer dan alleen elektriciteit. Energie, transport (bruggen, tolwegen, havens en vliegvelden), communicatie (satellieten, zendmasten, kabels) en, water (irrigatie, zuivering) zijn andere subthema’s binnen het fonds. “Het fonds blijkt uit backtesten over de afgelopen tien jaar een correlatie van 0,6 met de msci World te hebben. Het is bovendien minder volatiel, maar heeft wel een beter rendement opgeleverd: 7% voor wereldwijde aandelen tegen 11,9% voor beursgenoteerde infrastructuur.” Ook hier komen de megatrends weer terug. De groei van opkomende markten zorgt voor een weging van 20 tot 25% in die regio. Maar Bucher schuwt ook de originele invalshoek niet. Zo is 8% van de portefeuille belegd in spoorwegbedrijven, waarvan 6% in de Verenigde Staten. “us Rail Renaissance is een prachtvoorbeeld. In de twinitgste eeuw maakte het Amerikaanse spoornet gloriedagen door, maar sinds de Tweede Wereldoorlog is er alleen nog maar in het wegennet geïnvesteerd. Al

“In Zuid-Afrika is niet geinvesteerd in het elektriciteitsnetwerk. Restaurants gaan niet prat op hun menukaart, maar op het feit dat ze elektriciteit hebben.” Thomas Bucher

15

va n

o p e n tot

het transport ging met trucks. Dat leidde tot forse overcapaciteit bij us Rail Renaissance die in 2003 voor het eerst in negentig jaar werd weggewerkt door toenemende vraag. Voor het eerst sinds decennia kon het bedrijf de transportprijzen verhogen. Daardoor nam de winstgevendheid toe en werd er weer geïnvesteerd. Er rijden nu zelfs treinen met gestapelde coupés. Dat betekent meteen dat een aantal spoortunnels verhoogd moet worden. En vervolgens stapte ook Warren Buffett in de sector, die daardoor weer helemaal hip is.” Andere stokpaardjes van Bucher: de enorme groei van de containerterminal in de haven van Hamburg, de behoefte aan waterzuivering in China. Meer welvaart in opkomende markten betekent meer douches, meer vaatwassers, bredere wegen. En natuurlijk een gebrek aan geld, met name in het Westen. De Amerikaanse overheid kampt met grote tekorten dus wie gaat al die broodnodige investeringen betalen? De belegger natuurlijk. En daar staat volgens Bucher een defensief risicoprofiel en een goed rendement tegenover.

Michael Sieghart

Head of European Equities

I

s het ergste van de kredietcrisis achter de rug? Michael Sieghart, hoofd Europese aandelen bij dws, zucht eens diep. “De afschrijvingen die we gezien hebben sinds de eerste hedge funds van Bear Stearns in de problemen kwamen, zijn groter geweest dan welke expert dan ook had durven voorspellen. Het herverpakken en doorverkopen van gevaarlijke derivaten met allerlei ingewikkelde namen heeft tot enorme excessen binnen financial engineering gezorgd. Met als dieptepunt de ninja-hypotheken - No Income, No Job or Assets. Die hele ontwikkeling heeft tot aan de kredietcrisis voor een enorme winstgroei van financials gezorgd. Tot de klap kwam. En zelfs na deze crisis zijn financiële aandelen nog steeds niet heel erg goedkoop.” Sieghart verwacht wel dat er betere tijden lonken, ook voor de financiële sector. “We zijn dichter bij het eind dan bij het begin van de kredietcrisis. We krabbelen er nu langzaam uit, ook al zullen er zeker nog afschrijvingen komen en moet de huizenmarkt nog uitbodemen. Maar het punt van maximale stress hebben we bereikt bij het bijna omvallen van Bear Stearns. De reddingsactie van de Federal Reserve heeft iedereen goede moed gegeven en het bewijst dat de Fed de excessen van banken onbestraft laat.” Was het niet beter geweest als de banken wel gestraft zouden worden? Sieghart: “dat is een heikel discus-

16

c lose

siepunt op dit moment. Ik denk dat Bernanke er goed aan gedaan heeft de markten te redden. Nu moet er strakkere regelgeving worden ingevoerd, om herhalingen in de toekomst te voorkomen. Financial engineering zal weer terugkomen, maar in een slankere en beter gereguleerde vorm dan die het in 2006 aangenomen had.” De vraag is volgens Sieghart vooral hoe erg de impact op de echte economie is. Dat de Verenigde Staten in een recessie zitten is duidelijk, maar vermoedelijk wordt het een milde en relatief korte (twee à drie kwartalen). “En door de groei van de bric-landen, kan het effect op de rest van de wereld een stuk minder zijn dan in 1991 en 2001. Bovendien zijn de balansen van ondernemingen over het algemeen ijzersterk op dit moment.” Die rijzende ster van de bric-landen kan volgens Sieghart het beste via Europa worden bespeeld. “Wil je profiteren van toenemende consumptie van de gemiddelde Rus, dan kun je het beste Carlsberg kopen. Natuurlijk kun je ook in bric-fondsen beleggen, dan heb je mogelijk een hoger rendement maar in elk geval een hoger risico. Ik beleg liever in bedrijven die profiteren van de groeiende vraag en die onmisbaar zijn voor deze landen: abb, Alstom, Ericsson, Nokia en natuurlijk de luxegoederen van Chanel, Gucci en Louis Vuitton aangezien Aziaten erg gevoelig zijn voor de glans van goud.” Sieghart vermijdt liever het Verenigd Koninkrijk en het Britse pond. “De situatie is er vergelijkbaar met die in de Verenigde Staten, alleen met een minder effectief fiscaal en monetair beleid. We kiezen voor een forse onderweging. De huizenprijzen hebben nog een hele weg te gaan in het Verenigd Koninkrijk. In Londen zijn grote delen van de stad nog helemaal niet geraakt en verwacht ik nog een hardnekkige verzwakking.” En dan zijn er nog de financials waar Sieghart het liefst vanaf blijft. Pas eind maart werd de onderweging van 10% grotendeels weggewerkt met het kopen van bijvoorbeeld ing en Unicredito. De reddingsacties van Oosterse Sovereign Wealth Funds (swf’s) worden daarbij door Sieghart warm onthaald. Voor het tweede halfjaar is hij mede daarom optimistisch gestemd. Zeker gezien alle maatregelen van de Amerikaanse overheid en Fed die na de zomer pas echt effect moeten gaan sorteren. “Historisch gezien duurt het zes tot negen maanden voordat Fed-maatregelen echt doorwerken”.

“Wil je profiteren van toenemende consumptie van de gemiddelde Rus, dan kun je het beste Carlsberg kopen.” Michael Sieghart

B E D R I J FSB EZOEK

EDI TO R I A L “Ik denk dat wij zonder partnerships de komende 130 jaar niet zelfstandig kunnen blijven. Het draait in onze sector om schaalgrootte en dankzij de samenwerkingsverbanden is Océ in principe net zo groot als de grote drie Xerox, Canon en Ricoh.”

Rokus van Iperen océ Opvallend?

Het eerste product van Océ – anno 1877 – is boterkleursel. Margarine was toen net uitgevonden, maar de kleur ervan was grijzig en grauw en nodigde niet bepaald uit tot eten. Lodewijk van der Grinten, apotheker uit Venlo, ontwikkelt op verzoek van fabrikant Jurgens uit Oss (Unilevervoorloper) een natuurlijke kleurstof voor margarine. Dit wordt een succes en het product wordt uiteindelijk in 1970 aan Unilever verkocht. In 1919 zetten de zoon en kleinzoons Van der Grinten, allen chemisch ingenieur, de eerste stappen op het gebied van kopiëren.

Nog meer opvallend?

De naam Océ dateert uit 1927. In dat jaar ontwikkelde de firma Van der Grinten een nieuw soort lichtdrukpapier waarin, in tegenstelling tot vroeger, géén ammoniakhoudend azocomponent meer voorkwam, waardoor er geen bijtende geur meer vrijkwam. Om dat tegenover de (Duitse) concurrentie te laten benadrukken, noemde men het papier O.C.: ‘ohne Componenten’. Omzet 2007: 3,1 miljard euro Nettowinst 2007: 78,9 miljoen euro Beurswaarde (april 2008): 826,7 miljoen euro Aantal medewerkers: 24.000 Grootste aandeelhouders: Stichting Administratiekantoor Preferente Aandelen Océ 19,24%, Ducatus n.v. 9,99%, ing Groep n.v. 9,12%, Fortis Utrecht n.v. 8,53%.

18

door Fleur van Dalsem/fotografie Ruud Binnekamp

19

B E D R I J F S bezoek Rokus van Iperen

Océ en Co. Rokus van Iperen vertelt over innovatie, salesforce en de partnerships die van het middelgrote Océ een grote speler maken. Plus hoe wil Océ de teruggang van de Amerikaanse economie opvangen. Amerika is goed voor iets meer dan 40% van de omzet van de onderneming uit Venlo. Het eerste kwartaal van 2008 viel tegen als gevolg van de sterk afkoelende economie in de Verenigde Staten. Analisten van ing noemde Océ zelfs ‘subprime victim’. Wat vindt u daarvan? “We laten ons niet van de wijs brengen door een tegenvallend eerste kwartaal. Samenwerken werkt. We doen dat nu sinds 1 januari 2007 en we zien dat al terug in de cijfers. Ik heb daar zelfs een snor (zie rubriek Snor van de maand in iex magazine nummer 2, 2008 – red.) voor gekregen. Maar het is een gegeven dat de economie in de Verenigde Staten vertraagt en in de financiële sector in Europa minder geprint wordt om kosten te besparen. Het Océschip ligt op koers. We gaan wel kosten besparen om tegenwind op te vangen. Bij elkaar willen we 80 miljoen euro besparen op out of the pocket-kosten en arbeidskosten. Dat kost naar schatting 350 arbeidsplaatsen wereldwijd. We blijven echter investeren in sales en onze partnerships. Daar moet de groei immers vandaan komen.” Wat is een oplossing om Océ minder afhankelijk te maken van de Amerikaanse markt? Meer richten op Azië? “In het eerste kwartaal groeiden we in Azië het sterkst, in Europa behoorlijk en in Amerika niet. In Azië versterken we op dit mo-

20

ment alle business units, maar de Azië-omzet is slechts 7%, terwijl we uit de Verenigde Staten zo’n 40% halen. Dit is dus niet zomaar op te lossen. Nog een voorbeeld: het Chinees bruto binnenlands product is net zo hoog als het Duitse bbp, maar het aantal prints ligt op slechts 15% van het totaal in Duitsland. Daar ligt dus nog een enorm potentieel.” Océ bestaat dit jaar maar liefst 131 jaar. Hoe houden jullie het als middelgrote onderneming vol tussen giganten zoals Xerox, Canon en Ricoh? “Innovatie, onze salesforce en de manier waarop wij onze mission statement invullen. Ik zal dat uitleggen: om de concurrentie steeds een stapje voor te blijven, moeten we constant innoveren. Ook in tijden dat het economisch minder gaat. We bezuinigen er dan ook niet graag op en we proberen in te spelen op nieuwe trends en ontwikkelingen. Aan de verkoopkant hebben we wereldwijd vijfduizend verkopers die dagelijks contact hebben met onze klanten. Zij weten wat er speelt en geven ons input voor nieuwe producten en diensten. Het feit dat we begonnen zijn met boterkleursel en nu hoogwaardige copiers en printers maken, bewijst dat we ons kunnen aanpassen aan de tijd en markt. Océ zoekt al 130 jaar continu naar nieuwe type producten in nieuwe markten.

twee jaar uitgetrokken, maar dat is binnen een jaar al afgerond. Deze overname leerde ons eigenlijk dat het slim is om ook producten van andere partijen te verkopen en bracht het idee van samenwerkingsverbanden naar voren.”

We hebben een breed mission statement waarin staat dat wij ons bezighouden met het document en documentprocessen. Dat betekent dat wij mee kunnen met de trend van offsetpersen naar digitaal printen en bijvoorbeeld van het printen van bankafschriften naar een elektronisch afschrift. Daarom bestaan we al zo lang.” Océ voert de concurrentie met de grote drie naar eigen zeggen op. Hoe? “Die ondernemingen zijn allemaal drie tot vier keer zo groot als Océ. Dat betekent dat wij keuzes moeten maken en alleen opereren op markten waarin wij sterk zijn. In zeer snelle grootformaat printers tot 1500 prints per minuut, zijn wij bijvoorbeeld marktleider. Ook op de corporate markt leveren wij de snelste printers, maar daar is ook vraag naar printers uit het middensegment. Om een breed assortiment te kunnen aanbieden, is Océ een partnerschap met Konica Minolta aangegaan. Wij werken met hen samen op het gebied van productontwikkeling en verkoop. Op de markten waar wij sterk zijn, gaat er een Océ-sticker op de machine en Konica Minolta verkoopt onze machines onder eigen naam op markten waar zij sterk zijn.” Hoe bevallen de partnerships, Océ heeft er inmiddels meer dan één, en hoe belangrijk zijn deze voor de toekomst van Océ? “De samenwerking met Konica Minolta in de huidige vorm is sinds januari, dus nog heel pril. Met Fuji Xerox werken we al langer samen op het gebied van breedformaat printers in Azië en dat bevalt heel goed. Ik denk dat wij zonder partnerships de komende 130 jaar niet zelfstandig kunnen blijven. In deze sector draait het om schaalgrootte en dankzij de samenwerkingsverbanden is Océ in principe net zo groot als de grote drie.”

“We laten ons niet van de wijs brengen door een tegenvallend eerste kwartaal. Samenwerken werkt.” De overname van Imagistics (in september 2005) past ook in dat plaatje. “Klopt, met Imagistics verkopen we ook

producten van derden in de Verenigde Staten. En dat werkt goed. Voor de integratie met Océ in de Verenigde Staten hadden we

océ op de beurs

Wat is het effect op de marges van deze strategie? Is het verkopen van machines van derden even rendabel als het ontwikkelen en produceren van eigen machines? “Omdat we op deze manier besparen op kosten voor onderzoek en ontwikkeling, heeft het een positief effect op de marges. En we verdienen niet alleen geld met de verkoop van machines, maar ook met het onderhoud. Ook van machines van derden. Bovendien, naarmate wij in een bepaald rayon meer machines verkopen, worden onze servicemedewerkers en technici die de printers onderhouden en repareren productiever. Theoretisch lijkt verkopen van machines van derden minder aantrekkelijk, maar in de praktijk brengt het dus een hoop op.” Wat zijn trends voor de toekomt en hoe profiteert Océ daarvan? “In het printsegment is er een trend van zwart-wit naar kleur. Op dit moment wordt slechts 20% van alle digitale prints in kleur geprint dus daar kunnen we nog even vooruit. Al gaat de volumetoename van kleur natuurlijk wel af van de printvolumes op zwartwit-machines. Een tweede trend is de verschuiving van analoog naar digitaal in de grafische markt. Bijvoorbeeld worden steeds meer boeken worden digitaal gedrukt. Als je bijvoorbeeld bij amazon. com een boek bestelt, dan drukken zij zelf in kleine oplagen direct op digitale printers in plaats van grote voorraden in beheer houden. En tot slot besteden steeds meer bedrijven hun documentservices uit aan ons. Wij verzorgen voor bijvoorbeeld banken en advocatenkantoren nu het hele documentproces. Dat is een belangrijke groeimotor voor ons in de toekomst.”

21

AANDEEL VAN DE MAAND AMG

Spektakel verzekerd

hebben al berekend dat het bedrijfsresultaat van amg met 2 miljoen dollar toeneemt voor elke dollar waarmee de marktprijs van ferrovanadium stijgt. Als het hogere prijsniveau vastgehouden wordt, is het een kwestie van tijd voordat analisten hun winstverwachting opwaarts moeten bijstellen.

door Michiel Pekelharing/illustraties Nico den Dulk

De naam amg klinkt weinig beleggers al bekend in de oren, maar de onderneming doet er alles aan om uit te groeien tot een van de meest besproken bedrijven op het Damrak.

Smeltovens

H

oezo slecht beursklimaat? De koers van amg is ruimschoots verdubbeld sinds de introductiekoers bij de beursgang in juli vorig jaar en mede dankzij deze snelle opmars heeft het bedrijf al een plek veroverd in de amx. Net op het moment dat de onderneming rijp leek voor een nieuwe koerssprint, werd het aandeel snoeihard onderuit gehaald door een ietwat ongelukkige communicatie van het management. Inmiddels is die tegenvaller ruimschoots gecompenseerd en is amg bezig aan een goed en vooral erg bewogen

2008. Advanced Metallurgical Group, zoals het concern voluit heet, is een verzameling

Timminco als aanjager

Het beursbestaan van amg had er veel minder mooi uitgezien zonder het meerderheidsbelang in Timminco. De onderneming heeft 50,6% van de aan delen in de Canadese toeleverancier van de zonnecellenindustrie in handen. Timminco gaat de jaarlijkse productie van solar grade-silicum opvoeren van 3600 ton nu naar 14.400 ton halverwege volgend jaar. Het sprookje heeft echter ook een keerzijde, die eind april nadrukkelijk aan het licht kwam. amg werd zomaar 8% lager gezet, nadat Timminco onder vuur kwam te liggen van analisten. De rekenmeesters zetten vraagtekens bij de methode van upgraden van metallurgical siliconen naar solar grade-niveau. Ook over het patenteren van Timminco zijn de nodige zorgen onder het analistenkorps. Timminco daalde daarop 30% in vier dagen tijd en amg volgde met een daling van ruim 20% in dezelfde tijd.

22

Durfkapitaal opgelet

belangen in bedrijven die zich hebben toegelegd op het producten van speciale metalen of de ovens die daarvoor nodig zijn. De onderneming zet zo in op onder meer de snelle groei van zonne-energie, het toenemende gebruik van lichte metalen bij de productie van vliegtuigen, recycling en de opkomst van kernenergie. Veruit het belangrijkste is een positie van 50,6% in het Canadese Timmico, dat momenteel goed is voor maar liefst 62,5% van de beurswaarde van amg (zie het kader: Timminco als raketmotor). De koers van deze maker van solar grade-silicium (grondstof voor zonnecellen) is binnen negen maanden vervijfvoudigd.

Ferrovanadium

De overige activiteiten zijn in twee aparte divisies onderverdeeld. Binnen Advanced Materials Division zijn de belangen verzameld in bedrijven die zich richten op de productie van zeldzame metalen en legeringen zoals ferrovanadium. Dit is een ijzerlegering voor het verharden van staal, die onder meer wordt toegepast bij het maken van vliegtuigmotoren, auto-onderdelen en snijgereedschap. Op dit vlak profiteert amg volop van de snelle groei van de staalmarkt. De marktprijs voor ferrovanadium is hierdoor geëxplodeerd van 19 naar 42 dollar per lb (0,45 kilo) en dat kan flink aantikken. Analisten

De Engineering Systems Division is de andere divisie van het concern. Hierin zijn alle belangen in de makers van gespecialiseerde smeltovens samengebracht. Deze apparatuur wordt vooral gebruikt in de automobiel- en vliegtuigindustrie voor de fabricatie van steeds lichtere metalen, zodat die vervoersmiddelen steeds lichter en dus zuiniger worden. Titaniumfabrikanten en vooral ook makers van zonnepanelen zorgden voor een snelle groei. In het laatstgenoemde segment nam de orderinname in 2007 met bijna een factor acht toe van 26 naar 201 miljoen dollar. Hoewel het groeitempo waarschijnlijk hoog blijft, is deze divisie niet immuun voor een economische afzwakking. In het laatste kwartaal van vorig jaar daalde het orderboek van 317 naar 252 miljoen dollar.

Harde leerschool

Het koersverloop wordt niet alleen bepaald door de gang van zaken bij de verschillende onderdelen, maar ook door de wijze waarop het bedrijf zichzelf presenteert. In dat opzicht is de beursnotering een harde leerschool voor topman Heinz Schimmelbusch. Bij de publicatie van de jaarcijfers merkte hij op dat zijn bedrijf een aandelenaangifte overwoog. Dat was een flinke verrassing, aangezien amg meer kasgeld dan schulden heeft en niet meteen duidelijk was waar het geld voor nodig was. Op het Damrak schoot de koers met 19% omlaag, ondanks degelijke resultaten. Nog diezelfde avond is een persbericht verstuurd waarin werd uitgelegd dat een aandelenuitgifte niet noodzakelijk was en dat eventuele opbrengsten bestemd zijn voor overnames, waarmee geprofiteerd kan worden van het zwakke beursklimaat. Op die strategie is weinig aan te merken, maar het misverstand over de aandelenuitgifte geeft aan dat het de onderneming niet meevalt om op een duidelijke manier met beleggers te communiceren. Dit is waarschijnlijk

In onderstaande grafiek is de waarde van het belang in Timminco (rode vlak) afgezet tegen de complete beurswaarde van amg. Op het moment van de beursgang was dit nog geen 25% van de totale waarde, maar inmiddels is dat opgelopen tot 62,5%. Ondertussen is de waarde van de overige activiteiten gedaald van 637,1 miljoen euro naar 514,9 miljoen. Dat is niet helemaal reëel, aangezien de omzet van beide concerns met 20% is gegroeid, terwijl het brutoresultaat met bijna 60% is toegenomen. De impliciet lagere waardering voor Advanced Materials en Engineering Systems wijst er waarschijnlijk op dat beleggers vrezen dat de koersstijging van Timminco een bubbel is en een eventuele koersdaling moet dan ook minder hard aankomen in de koers van amg. Als de rally van Timminco echter doorzet, is het een kwestie van tijd voordat de interesse van hedge funds en andere durfkapitalisten gewekt is. Afhankelijk van de waarderingsmethode zijn de verschillende onderdelen van amg nu al enkele honderden miljoenen meer waard dan de huidige beurswaarde. Geïnteresseerden hoeven waarschijnlijk niet te rekenen op een warme ontvangst, want amg laat zich erop voorstaan dat al het onderzoek ten goede komt aan alle bedrijfsonderdelen en dat de verkopen sneller groeien door goede samenwerking tussen de divisies.

/VERIGEßACTIVITEITEN 4IMMINCO

-AR

ook een van de redenen waarom amg het meest onbekende aandeel is in de amx. Daar komt snel verandering in door bovenstaande misverstanden en vooral ook door de snel stijgende koers. Doordat amg actief inzet op snelgroeiende sectoren kan de winst de komende jaren flink toenemen (analisten houden rekening met een gemiddeld groeitempo van 16%), maar de kans is groot dat dit gepaard gaat met de nodige turbulentie. Ten eerste wordt de koersontwikkeling voor een flink deel bepaald door de gang van zaken bij Timminco, die bijna goed is voor tweederde van de beurswaarde van amg. Daar komt bij dat het concern de resultaten in dollars publiceert, zodat valutaeffecten de winst flink kunnen vertekenen. Het management heeft al laten merken dat het beleggers met onduidelijke communicatie soms flink kan verrassen en het uitblijven van een vooruitblik op 2008 bij de publicatie van de jaarcijfers maakt het moeilijk om

te voorspellen hoe gevoelig amg is voor een afzwakkende economie. Ondanks al deze onzekerheden heeft amg zich binnen ruim een jaar na de beursgang al bewezen tot een spannende, onvoorspelbare en bij vlagen spectaculaire aanwinst voor het Damrak.

De cijfers:

Verwachte omzet: 900 miljoen euro Verwachte wpa: 2,85 euro Verwachte k/w: 17,6 Beurswaarde: 1,37 miljard euro Analisten: 3x kopen, 2x houden, 0x verkopen Gemiddelde koersdoel: 59,23 euro Laatste 3 koersdoelen: 58,70 euro – Petercam 55,00 euro – ing 64,00 euro – csfb

23

AANDEEL VAN DE MAAND Samas

Wynn Resorts

Voer voor speculanten Nieuwe topman Coen van der Bijl moet ervoor zorgen dat de toekomst van Samas er mooier uitziet dan het zorgelijke verleden.

D

De omzet van Samas is de afgelopen zeven jaar snel teruggevallen en afgezien van een kleine winst twee jaar geleden is het nettoresultaat sinds 2002 alleen maar in rode cijfers geschreven.

e kredietcrisis zorgt ervoor dat het voor bedrijven lastiger is om aan geld te komen. Dat is extra pijnlijk voor Samas dat bepaald niet ruim bij kas zit, maar voor de fabrikant van kantoormeubels is dit probleem slechts een onderdeel van een hele berg ellende. Als topman Coen van der Bijl er echter in slaagt om de organisatie goed op de rails te krijgen, kan de onderneming op termijn uitgroeien tot een van de verrassingen op het Damrak. Bij de publicatie van de jaarcijfers op 20 mei komt de eerste mogelijkheid om te zien of en hoe het herstel vorm krijgt. De markt voor kantoormeubilair is sinds 2001 snel veranderd. De uitgaven per werkplek zijn gestaag afgenomen doordat meer mensen zijn gaan thuiswerken en doordat het doorprikken van de internethype een abrupt einde maakte aan het snelle groeitempo van het aantal kantoorbanen. Samas vindt zich nu terug op een zeer competitieve markt waar prijs één van de belangrijkste wapens is.

Project Harmony

Dat was niet alleen het gevolg van externe factoren zoals een sterk veranderende markt, maar ook van verkeerde keuzes die de onderneming zelf maakte. Project Harmony springt in dat opzicht het meest in het oog. Het was de bedoeling dat door dit automatiseringsproject de informatievoorziening en het voorraadbeheer verbeterd werden en dat de verschillende bedrijfsonderdelen beter samen gingen werken. De proeffase in Zwitserland verliep voorspoedig, maar in de belangrijke Duitse en Nederlandse markt draaide het uit op een ramp. Samas heeft al 14,3 miljoen euro van de totale investering van 20,3 miljoen afgeschreven. Een blik in het verleden geeft niet direct veel vertrouwen in de toekomst, maar dat is al ruimschoots verwerkt in een beurskoers die in twee jaar tijd met bijna tweederde gedaald is. Het laatste halfjaar is het nodige veranderd bij Samas. Topman Hans van der

Nog even wachten

De omzet van Samas is door een groeiende prijsconcurrentie in een vrije val geraakt. Het moet echter raar lopen als de inkomsten in het afgelopen boekjaar niet zijn gestegen, maar het gaat nog minstens een jaar duren voordat de onderneming weer winstgevend is.

/MZET

.ETTOWINST

24

Ven is door de raad van commissarissen weggestuurd omdat hij niet doortastend genoeg opereerde en vervangen door Coen van der Bijl. Hij heeft na een strategisch onderzoek aangekondigd dat de onderneming op eigen kracht verder gaat. De landelijke organisaties krijgen meer autonomie en door het stroomlijnen van de organisatie kunnen ongeveer honderd arbeidsplaatsen worden geschrapt. De Zwitserse activiteiten gaan in de verkoop, waarmee een eind komt aan de droom van Europese expansie. Voor beleggers is de bijgestelde ambitie juist een zegen, omdat het de winstgevendheid dichterbij brengt.

Lange weg

Het zou al een winstpunt zijn als de aandacht bij de cijferpresentatie verschuift van de problemen uit het verleden naar de huidige omzetgroei. In de eerste zes maanden van het gebroken boekjaar dat liep tot 31 maart, zijn de inkomsten al met 13% toegenomen. De economische onzekerheid van de afgelopen maanden betekent dat dit tempo waarschijnlijk niet is vastgehouden, maar een omzetgroei van ten minste 10% moet haalbaar zijn. Als Samas op basis van omzet en bedrijfsresultaat hetzelfde gewaardeerd zou worden als grotere branchegenoten, kan de koers richting 7 euro. Er moet nog enorm veel gebeuren voor het zover is. Een paar jaar met redelijke autonome omzetgroei, duidelijke winstgevendheid en het terugwinnen van het beleggersvertrouwen door Van der Bijl zijn de eerste vereisten. De mogelijkheid dat Samas van de beurs verdwijnt voor het zover is, mag overigens niet worden uitgevlakt. Van der Bijl heeft ervaring met het op de rails krijgen van matig lopende bedrijven en vaak is dat uitgemond in de verkoop van de onderneming. Voorlopig moet hij eerst aantonen dat hij Samas weer winstgevend kan maken, anders is de kans groot dat beleggers in dit speculatieve beursfonds op termijn met lege handen achterblijven.

De cijfers:

Verwachte omzet: 390 miljoen euro Verwachte wpa: -0,50 euro Verwachte k/w: n.v.t. Beurswaarde: 123,3 miljoen euro

Win-Wynn situatie Macau is de nieuwe gokhoofdstad van de wereld. Casino-exploitant Wynn Resorts gaat daar volop van profiteren

D

e beste en veiligste manier om geld te verdienen met gokken is door geld te investeren in een casino. Het huis wint altijd; alleen al bij de casino’s in Las Vegas verloren gokkers vorig jaar in totaal 632,9 miljoen dollar. Als bonus heeft de sector in het verleden bewezen bijna immuun te zijn voor recessies. Daar komt langzaam verandering in. Gokinkomsten die nauwelijks te leiden hebben onder de zwakkere Amerikaanse economie vormen nog veruit het grootste deel van de omzet, maar casino’s hebben de laatste jaren flink geïnvesteerd in andere activiteiten zoals restaurants, winkels, hotels en nog veel meer. Hoewel de omzet hierdoor op termijn sneller kan groeien, betekent het ook dat de sector gevoeliger wordt voor het economisch tij.

Macause kansen

Vooruitlopend op een minder jaar hebben analisten hun verwachte winst per aandeel voor het Amerikaanse Wynn Resorts in de afgelopen drie maanden al teruggeschroefd van 3,11 naar 2,90 dollar. De beurskoers is sinds eind oktober al met meer dan 40% teruggevallen. Voor toekomstige groei is het

concern voor een groot deel afhankelijk van de vestiging in Macau. De omzet lag daar vorig jaar al enkele procenten hoger dan in de Verenigde Staten en dat verschil wordt de komende jaren alleen maar groter. Deze Chinese stadstaat haalde in 2006 Las Vegas in als gokhoofdstad van de wereld en vorig jaar groeiden de gokinkomsten daar met 46,6% naar 10,4 miljard dollar. Vorig jaar reisden er al bijna 12 miljoen Chinezen naar Macau en volgens sommige schattingen loopt dit op tot 40 miljoen in 2010. Dat biedt volop groeikansen voor Wynn, helemaal als de Hongkong-dollar wordt losgekoppeld van de Amerikaanse munt (zie het kader: Valutafeest). In combinatie met de opvallend grote koersafstraffing van het afgelopen halfjaar, investeringen in niet-gokactiviteiten en het hoge groeitempo van Macau is Wynn Resorts nu een veel minder grote gok dan dat het op het eerste gezicht lijkt.

bedrieglijke grafiek

Valutafeest

De zwakke dollar kan betekenen dat de winst van Wynn Resorts een onverwachte impuls kan krijgen. De inkomsten van het casino in Macau noteren in Hongkongdollars, en die munt is al 24 jaar gekoppeld aan de dollar. Hierdoor importeert het Aziatische land veel inflatie; in februari schoot dat percentage naar 6,3% van 3,2% in januari. Effectenhuis Lehman Brothers schat de kans dat Hongkong de koppeling van haar munt met de Amerikaanse dollar in de loop van het jaar loslaat op 10% en de Japanse bank Nomura houdt daar ook nadrukkelijk rekening mee. Wynn boekt meer dan de helft van de omzet in Macau, en een devaluatie van 10% vertaalt zich meteen in een inkomstenstijging van 5%.

De cijfers:

De koers van Wynn Resorts is na een wild jaar weer terug bij af. Het aandeel schoot ruim een halfjaar geleden van minder dan 90 naar meer dan 170 dollar, en weer terug.

Verwachte omzet: 2,97 miljard dollar Verwachte wpa: 2,90 dollar Verwachte k/w: 33,0 Beurswaarde: 11,24 miljard dollar Analisten: 7x kopen, 10x houden, 0x verkopen Gemiddelde koersdoel: 125,15 dollar

25

b e l e g g i n g s f on ds en

At your (oil) ser vice Met de ontdekking van het Carioca olieveld op zeven kilometer diepte voor de kust van Brazilië werpt Petrobras zich eens te meer op als dé oliemaatschappij van de toekomst. En in haar kielzog sleept Petrobras een hele rits olieservicebedrijven met zich mee. Kansen voor de fondsenindustrie door Peter van Kleef

D

e olieproductie neemt niet alleen al jarenlang af, er worden ook minder gas- en olievelden gevonden en de velden die ontdekt worden, laten zich niet zomaar leegslurpen. Het zijn velden in ijskoude of milieugevoelige gebieden (Alaska en Sachalin) of onder dikke lagen poolijs ver ten noorden van Siberië (Shtokman). ‘Voor de kust van Brazilië’, zoals voor de nieuwste ontdekking geldt, klinkt dan een stuk aangenamer, maar de schijn bedriegt.

26

Het Carioca veld, mogelijk het grootste veld dat in de afgelopen dertig jaar ontdekt werd, ligt namelijk op een slordige zevenduizend meter diepte in de Atlantische Oceaan. Hoewel Petrobras veel expertise heeft op het gebied van diepzee-oliewinning, moet het hiervoor de nodige expertise van buitenaf inwinnen. Dat is goed nieuws voor bodemonderzoekers à la Fugro, terwijl ook sbm Offshore, zoals bekend nauw samenwerkt met de Braziliaanse oliemaatschappij. En

zo komt er nog een hele rits onbekende oil services-bedrijven voorbijschuiven die allemaal een stukje van de taart gaan krijgen. De sector krijgt daardoor na een matig 2007 en een slechte start van 2008 weer de nodige positieve nieuwsflow te verwerken. En mag daardoor rekenen op hernieuwde interesse van beleggers. Hoewel grote bedrijven uit de oil service-industrie in veel portefeuilles van beleggingsfondsen terugkomen (denk aan Schlumberger, Tenaris of Halliburton) is het aanbod van echte sectorproducten beperkt. De Nederlandse markt kent behalve beleggingsfonds Odin Offshore alleen het abn Amro (aab) Oil & Gas Services Certificaat.

Zwaargewichten

Het is daarom aardig die twee producten eens naast elkaar te zetten. Als eerste valt daarbij op dat die drie bekendste namen bij het aab Oil & Gas Services Certificaat met-

een ook de drie grootste posities innemen en samen voor liefst 37,1% meewegen. In Odin Offshore zijn deze zwaargewichten niet terug te vinden. Het Noorse beleggingsfonds richt zich voornamelijk op bedrijven uit het eigen land. Noorse bedrijven zijn goed voor 63,9% van de portefeuille. In het certificaat van abn Amro ligt dat rond de 10%. Het certificaat kiest dan ook voor dertig van de grootste bedrijven uit de sector en heeft onder anderen als voorwaarde dat er een minimale marktkapitalisatie van 400 miljoen dollar is en een gemiddelde dagomzet van minstens 1 miljoen dollar. Het is aannemelijk dat veel Noorse midcaps uit de portefeuille van Odin Offshore daar niet eens bij in de buurt komen. Het eerste verschil is daarmee duidelijk: waar Odin Offshore zich vooral richt op Noorse, kleinere servicebedrijven met vaak heel specifieke kennis van bepaalde niches binnen de industrie, kiest abn Amro voor de

internationale zwaargewichten die minder gespecialiseerd zijn en een veel uitgebreider palet aan activiteiten kennen.

Genoeg keuze

De zware wegingen voor de topposities zorgen er ook voor dat de performance van het Oil & Gas Servies Certificaat veel afhankelijker is van een paar aandelen. Schlumberger (15,0%), Halliburton (12,5%) en Tenaris (9,6%) wegen zoals gezegd voor ruim 37% mee, de top-10 is goed voor 70% van de portefeuille. De Nederlandse pareltjes sbm Offshore en Fugro bevinden zich onder de rest van de portefeuille maar doen met hun geringe weging (respectievelijk 1,89% en 1,27%) bijna voor spek en bonen mee. Datzelfde geldt voor Noorse specialties als Aker Kvaerner, Aker, Petro Geo-Services, Acergy, Pro Safe, Subsea 7 en tgs Nopec Geophysical. Grappig genoeg hebben de fondsbeheerders van Odin Offshore van die Noorse selectie alleen voor Petro Geo-Services een top-10 weging weggelegd. De top-10 telt bij Odin voor 44% mee. Binnen een relatief bescheiden sector blijkt er toch keuze genoeg te zijn om tot twee heel verschillende portefeuilles te komen. De vraag is echter of dat ook tot verschillend rendement leidt. Temeer omdat de sector, terecht of onterecht, de hardnekkige neiging heeft om in lijn met de olieprijs te bewegen.

Prima samen

Daarvan was trouwens in 2007 nauwelijks meer iets te merken. Waar de olieprijs record op record bleef stapelen, nam Odin Offshore na vier bulljaren juist gas terug. In 2003 werd 25% rendement behaald, in 2004 ruim 60% en in 2005 zelfs meer dan 100%. In 2006 werd nog eens dik 35% bijgeschreven, maar daarna was de rek er even uit, 2007 leverde nog een marginale plus op, maar over de laatste twaalf maanden laat het fonds een rendement zien van -1,8%. Het aab Oil & Gas Service Certificaat heeft een veel korter trackrecord, namelijk van dertien maanden en liet over die periode een rendement van 12% zien. Het verschil lijkt vooral toe te schrijven aan de afstraffing die mid- en smallcaps hebben ondergaan ten tijde van de kredietcrisis. Het sentiment is daarom op dit moment iets gunstiger voor

de large caps van het Oil & Gas Services Certificaat. Een woord van waarschuwing is wel op zijn plaats. Natuurlijk zorgt de aanhoudend hoge olieprijs voor een gunstig investeringsklimaat, de sector is wel bijzonder cyclisch en heeft er al vijf vette jaren opzitten. Tenzij een supercyclus in de maak is, zal het tij de komende periode (vermoedelijk voor 2010) keren. Aan de andere kant kan juist de schaarste en de vondsten van moeilijk winbare velden een ‘oncyclische’ bodem onder de sector leggen. Door de onderlinge verschillen kunnen beide producten prima naast elkaar in een portefeuille worden opgenomen, binnen het speculatieve gedeelte. En dat met slechts een bescheiden weging en voor de korte of middellange termijn. Uit kostenoverweging heeft het certificaat de voorkeur. U betaalt 1% beheerkosten per jaar, plus de spreaden transactiekosten. Voor het Odin Offshore fonds betaalt u (bij sns Fundcoach) 3% aankoopkosten, 0,5% verkoopkosten en 2% beheerfee per jaar. Peter van Kleef heeft op het moment van schrijven een positie in Odin Offshore.

Odin Offshore

Fondsbeheerder: Lars Mohagen Aantal aandelen: circa 50 Weging top-10: 44,2% Rendement: -9,0% ytd, 137% drie jaar (peildatum 18-04-2008) Grootste belangen: Rowan Co., Noble, Bonheur, Pride International, Petro Geo-Services

AAB Oil & Gas Services Certificaat

Fondsbeheerder: geen (onderliggende waarde is AAB Oil & Gas Services Index) Aantal aandelen: 30 Weging top-10: 69,9% Rendement: -4,7% ytd, 12% sinds 27 maart 2007 (peildatum 18-04-2008) Grootste belangen: Schlumberger, Halliburton, Tenaris, Weatherford Int., National Oilwell Varco

27

Fo n d s va n door Peter van Kleef

de

ma an d

Threadneedle Pan European Accelerando

In de hoogste versnelling Threadneedle Pan European Accelerando biedt een geconcentreerde portefeuille van West-Europese large caps in de meest uiteenlopende sectoren. Van de hemdjes van H&M tot en met de pilletjes van Bayer.

H

et aardigste van het Threadneedle Pan European Accelerando Fund is vooral de som der delen. Het fonds wordt samengesteld zonder rekening te houden met de benchmark en ook zonder al te veel te letten op macrobewegingen. Wat resulteert is een beperkte selectie van aantrekkelijke bedrijven: een stockpickersportefeuille. Het fonds bestaat voor ruim 90% uit large caps waarbij fondsbeheerder Dan Ison vooral voorkeur lijkt te hebben voor marktleiders als Bayer en Nokia. De portefeuille is vooral een heel erg Grootste belangen 6,3%

BG Group

5,7%

Xstrata

5,3%

Syngenta

4,9%

Iberdrola

4,6%

H&M

4,2%

Bayer

4,1%

Vinci

4,1%

Nokia

3,6%

Man Group

3,6%

Saipem

SECTOREN 34%

Zakelijke/Financiële dienstverlening

21%

Industriële materialen

10%

Consumentengoederen

8%

Nuts

7%

Telecom

6%

Energie

13%

Overig

28

bont gezelschap van bekende Europese namen en merken. Van Syngenta (Zwitsers gewasbeschermingsbedrijf) tot bouwconcern Vinci uit Frankrijk. Het fonds heeft in de regel minder dan dertig aandelen in portefeuille waarbij de top-10 een weging heeft van circa 45%. Door het geconcentreerde karakter van Accelerando is het fonds volatieler en daarmee risicovoller dan de Europese indices. Wie de grafiek over de lange termijn bekijkt, ziet dat het fonds de afgelopen jaren in stijgende markten wegloopt van de index (msci Europe, inclusief het Verenigd Koninkrijk), maar bij scherpe correcties de winst snel ziet verdampen.

Eenderde Brits

De fondsbeheerder heeft overigens, in tegenstelling tot veel andere fondsen wel vluchthavens tot zijn beschikking. Zo kan een aanzienlijk deel van de portefeuille in kasgeld (tot 100%) worden aangehouden en kunnen ook derivaten ter bescherming worden gebruikt. Bijna eenderde van de portefeuille wordt in het eigen Verenigd Koninkrijk belegd, een markt die beleggers volgens meerdere analisten beter kunnen mijden vanwege de verzwakkende pond en de mogelijke verdere neergang van de huizenmarkt. Maar de stockpicks binnen de eigen landsgrenzen zijn slechts in geringe mate afhankelijk van de eigen economie. bg Group behoort bijvoorbeeld tot de grootste gasbedrijven ter wereld en het aandeel kreeg in april nog een impuls door een grote deal voor de export van lng (Liquid Natural Gas) naar Singapore.

Fondsbeheerder Dan Ison

Ook mijnbouwbedrijf Xstrata plc is nauwelijks een indicator voor de Britse economie, met het hoofdkantoor in Zwitserland en wereldwijde activiteiten.

Bumpy ride

Bij de aandelenselectie kiest fondsbeheerder Ison voor bedrijven met een solide balans, marktleiders in trendy sectoren en merknamen die hun positie aan de top stevig verankerd hebben. Zo zijn Bouw (Vinci), Chemie (Bayer) en Energie (Iberdrola) voorlopig niet weg te denken van het financiële podium. Ook het voedselthema wordt bespeeld. Met steeds meer mensen op deze aardbol en steeds minder meters grond om voedsel te verbouwen, is het noodzakelijk de productie per beschikbare meter op te voeren. De genmanipulatie van Syngenta speelt daar succesvol op in. Een portefeuille om van te smullen dus. Maar levert deze stockpickersportefeuille ook nog iets op? Over de afgelopen twaalf maanden stokt de teller op -8% en over drie jaar op +50%. Daarmee behoort het in de categorie Europese Large Cap Groei over de afgelopen drie jaar tot de absolute top (4e plaats). Als het waar is dat het smallcapsprookje uit is en het nu de beurt is aan de grote jongens, dan zit u in dit fonds voorlopig goed – ook al wordt het mogelijk een bumpy ride. Dat is nu eenmaal inherent aan het karakter van geconcentreerde beleggingsfondsen.

B e lg i sc h e door Jacques Potuijt

b eu rs

Bio-Belg Het aantal Belgische biotechbedrijven groeit snel, maar net als in Nederland zijn ook de Belgische biotechs vaak niet winstgevend. Of u moet uw blik verbreden en biofarmacie ook tot de biotechsector rekenen. Jacques Potuijt was analist, fondsmanager en fusiespecialist bij abn Amro en hoofd particulier vermogensbeheer en hoofd beleggingsresearch bij Deutsche Morgan Grenfell in Amsterdam. Begin 1996 richtte hij de Provest Group op. Hij belegt privé uitsluitend in beleggingsfondsen.

D

e Vlaamse biotechnologie maakt de laatste jaren furore. Ook bij de Zuiderburen zijn de verwachtingen over deze bedrijfstak hooggespannen. Niet helemaal onterecht want ook in de traditionele farmacie hebben de Belgen wel het een en ander in huis. Denk bijvoorbeeld aan de vermaarde Paul Janssen die eigenhandig het farmaceutisch concern dat zijn naam draagt uit de grond stampte en het in 1961 verkocht aan het Amerikaanse Johnson & Johnson. Paul Janssen is een nationale held en het scheelde maar weinig of hij was een jaar geleden als grootste Belg aller tijden gekozen. Maar Pater Damiaan en Eddy Merckx bleken niet te kloppen.

Geen winst

30

België bezet in de Europese biotechnologie een positie die aanmerkelijk groter is dan op grond van omvang van bevolking en het bruto nationaal product zou mogen worden verwacht. Meer dan 140 bedrijven in de biotechnologie heb-

ben domicilie in België en zijn tezamen goed voor 16% van de totale omzet van de Europese biotechnologiesector. Het aantal bedrijven groeit welig, gemiddeld met 17% per jaar sinds 1995. Indrukwekkende cijfers, zonder meer, maar een nadere inspectie van de winstcijfers en de koersgrafieken van beursgenoteerde bedrijven zoals Oncomethylome, Innogenetics, Devgen, Thrombogenics of het Belgisch-Nederlandse Galapagos kan niet echt vrolijk stemmen en roept beelden op waarmee we ten noorden van de Schelde ook vertrouwd zijn met fondsen zoals Crucell en Pharming. Het door venture kapitalisten ter beschikking gestelde kapitaal gaat ook in België vooral op aan kostbaar onderzoek waartegenover nog lang geen winstgevende producten staan. Daarin vormt noch België noch Nederland een uitzondering. Van de circa vijfduizend biotechnologiebedrijven die de wereld volgens Ernst & Young telt, is er een handvol winstgevend. Eén op de tien daarvan heeft een beursnotering en het gros noteert 25 tot 50% onder het koersniveau van een jaar geleden. Beleggers lijken hun geduld met biotechnologie te verliezen. Zelfs de giganten onder hen,

Amgen en Genentech, die tezamen tekenen voor 40% van de mondiale omzet in biotechnologie, zijn al geruime tijd uit de gratie.

Behoorlijk innovatief

De belegger die zijn scope wat verbreedt en bereid is om biofarmacie tot de biotechnologiesector te rekenen, kan stuiten op ucb. Op het eerste gezicht is het een prachtig bedrijf. Het combineert de traditionele wijze van medicijnontwikkeling en productie op basis van chemische processen met biologische technieken waarmee gebruik wordt gemaakt van menselijke eiwitten. De combinatie van kleine anorganische moleculen met de zeer complexe soortgenoten uit de biochemie in de productie van medicijnen is behoorlijk innovatief en heeft bij ucb geresulteerd in een breed scala van medicijnen op tal van therapeutische terreinen. Deze dienen met name ter behandeling van ziekten van het centraal zenuwstelsel zoals epilepsie en de ziekte van Parkinson. ucb is daarnaast goed vertegenwoordigd in immunologie met medicijnen tegen allergie en reumatoïde artritis en beweegt zich met een medicijn tegen longkanker ook op het terrein van oncologie. En het mooie van alles is dat ucbwinstgevend is in tegenstelling tot al die exotisch naamgegeven biotechnologiebedrijfjes. ucb is ook niet bepaald een kleine speler. Op sommige lijstjes van spelers in de biotechnologie die rondgaan staat ucb met haar omzet van 3,6 miljard

euro op de zevende plaats in de wereld en wordt in een adem genoemd met bedrijven als Amgen en Genentech. Niet helemaal terecht, want het zwaartepunt ligt nog steeds op traditionele farmacie.

Uit de gratie

Tot zover het positieve wat over ucb te vertellen valt. Maar voor u zich hals over kop in dit aandeel stort, bedenk wel dat er bij ucb recent veel mis is gegaan. Heel veel zelfs. Alle plagen die de laatste jaren Amerikaanse farmaceuten van oude faam zoals Pfizer en Merck teisterden, zijn recent ook op ucb afgedaald. Van expirerende patenten op medicijnen die de deur openen voor generieke concurrentie tot medicijnen met negatieve bijwerkingen, zelfs de dood tot gevolg hebbend, die acuut uit de markt moeten worden teruggenomen. Een kleine opsomming van recente problemen geeft een idee van de precaire situatie waarin ucb zich bevindt. In maart dit jaar begon de Food and Drug Administration (fda), de Amerikaanse toezichthouder op de voedingsmiddelen en farmaceutische sector, kritische vragen te stellen over Tussionex een hoestmiddel waarvan het gebruik bij vijf jonge kinderen een fatale afloop kreeg. Een week later moest ucb in de Verenigde Staten het Parkinson-middel Neupro terugroepen omdat de specificatie van met medicijn niet geheel overeenstemde met die waarvoor de fda zijn goedkeuring had verleend. Niet prettig is ook dat het

allergiemedicijn Zyrtec, het voor ucb op één na belangrijkste product, uit patent loopt en dat voor Keppra, een epilepsiebestrijder en ucb’s enige blockbuster, nieuwe concurrentie opdoemt. Voeg daar nog een scherp dalende dollar aan toe en het ligt voor de hand te verwachten dat dit jaar de omzet zal dalen tot zo’n 3,4 miljard euro waarbij de vraag of er nog überhaupt winst behaald zal worden zeker niet misplaatst is. Niet helemaal verrassend is het daarom dat ucb, dat van 2003 tot 2006 op de beurs prachtig presteerde, sinds begin 2007 geheel uit de gratie is. De huidige koers van 22,32 euro ligt 60% onder de top die maar iets meer dan een jaar geleden werd bereikt.

Gifpil

Die onfortuinlijke beursperformance heeft ucb tot een van de goedkoopste aandelen in de biofarmacie gemaakt. De 183 miljoen uitstaande aandelen vertegenwoordigen een gezamenlijk beurswaarde van 4 miljard euro en dat ligt een fractie onder het eigen vermogen. Dat is een unicum voor een sector waar een waardering van zo’n drie keer het eigen vermogen de norm is. Bovendien zijn er niet alleen tegenvallers en bezorgt ucb zijn aandeelhouders af en toe ook goed nieuws. Zo heeft ucb met Xyzal een succesvolle opvolger van Zyrtec in huis. Het middel maakt zelfs kans om in de Verenigde Staten het enige antiallergiemiddel op doktersvoorschrift te worden. De vooruitzich-

ten voor toelating van het epilepsiemiddel lacosamide op de Amerikaanse markt zijn gunstig en er is een behoorlijk gevulde pijplijn van nieuwe producten. Dit jaar mogen bovendien de eerste synergieën uit de integratie van de vorig jaar overgenomen Schwarz Pharma worden verwacht.

Op sommige lijstjes staat ucb op de zevende plaats in de wereld en wordt het in één adem genoemd met bedrijven als Amgen en Genentech Deze gunstige aspecten kunnen branchegenoten op het idee brengen een bod op ucb uit te brengen. Om dat gevaar af te wenden heeft ucb zelf een medicijn ingenomen. Een gifpil, wel te verstaan, in de vorm van een obligatielening met daaraan gekoppelde warrants en deze geplaatst bij Tubize, haar grootste aandeelhouder. Als de laatste de warrants uitoefent, stijgt zijn belang van 36 tot 45%. De assertieve houding is goed nieuws voor beleggers. Het betekent dat ucb van plan is haar huid duur te verkopen. Het geheel ontmoedigen van potentiële overnemers lijkt mij niet het primaire doel. Bij ucb zullen ze ook wel beseffen dat een huwelijk met een Pfizer of een Merck een heilzaam middel tegen veel kwalen kan zijn.

31

mac ro

door Léon Cornelissen

China en de Spelen

Het groeitempo van de Chinese economie blijft positief verrassen. Sceptici wijzen op het tijdelijke effect van de Olympische Spelen. Zakt de Chinese economie na de zomer als een pudding in elkaar?

Léon Cornelissen is Hoofd Strategie van het Institute for Research and Investment Services, iris. De hoofdactiviteit van iris bestaat uit het verstrekken van beleggingsresearch.

H

et eerste kwartaal groeide de Chinese economie met een meevallende 10,6%. Dat was weliswaar iets minder dan in het vierde kwartaal (11,9%), maar is nog altijd fors in het licht van de vertragende Amerikaanse economie en de verkrappende maatregelen van de Chinese autoriteiten. De kracht van de binnenlandse economie compenseerde vraaguitval uit het buitenland. De verwachtingen waren dan onder analisten minder hoog gespannen. Nu is het natuurlijk niet prettig om een China-analist te zijn, want de betrouwbaarheid van die cijfers is niet groot. China komt altijd heel snel met bbp-groeicijfers, maar er is bij mijn weten pas een keer een waarneming herzien (wat bijvoorbeeld doorlopend gebeurt in de Verenigde Staten). Waarschijnlijk wilde China hiermee demonstreren dat het heus wel cijfers kan herzien. Het land maakt er echter geen gewoonte van. Hoe het ook zij, de Chinese economie stoomt lekker door waarbij het meest op-

vallend het ontbreken van enig effect van de bovengemiddeld strenge winter is, herinnert u zich die nog?. Het Chinese Nieuwjaar liep aardig in de soep. Heeft dit misschien iets te maken met de Olympische Spelen? Er wordt gefluisterd dat bedrijven rond Beijing grote voorraden

ook zonder die Spelen zou de Chinese economie zich onstuimig ontwikkeld hebben.

Na de Spelen

Het effect van de Spelen is dus van ondergeschikt belang. Dat neemt niet weg dat de Chinese groei in de loop van het jaar zal afnemen. Maar doorslaggevend hiervoor is niet het einde van de Spelen. Het is enerzijds de afzwakking in de Verenigde Staten en de afnemende risicobereidheid onder beleggers, anderzijds verdere remmende maatregelen door de Chinese autoriteiten zelf. Ook in China is de binnenlandse inflatie versneld door de gestegen voedsel en energieprijzen en valt aan dempende maatregelen niet te ontkomen. Een voor de hand liggend instrument is een verdere appreciatie van de yuan ten opzichte van de Amerikaanse dollar, waarbij het tempo wel wat omhoog mag nu de dollar ten opzichte van de rest van de wereld rap aan glans verliest. Per slot van rekening is de yuan in waarde gedaald ten opzichte van de euro. Toch denk ik dat de autoriteiten het voorzichtig aan blijven doen en eigenlijk geen betekenisvolle groeivertraging willen. Voor beleggers in Chinese H-aandelen is dit in beginsel positief nieuws, zeker na de afhamering van de Chinese aandelenmarkt sinds oktober vorig jaar.

Ook zonder de Olympische Spelen zou de Chinese economie zich onstuimig ontwikkeld hebben

32

gereed product nastreven, omdat ze vrezen rondom en tijdens de Spelen te worden stilgelegd. Vanwege de normale zomerse luchtkwaliteit in Beijing lijkt me dit overigens een terechte vrees, maar al met al denk ik dat dit effect maar van ondergeschikt belang is. Voor Beijing zijn de Spelen van groot belang geweest. Sinds de keus voor Beijing in 2001 is er voor een slordige 25 miljard euro geïnvesteerd in infrastructuur. Hele wijken zijn gerenoveerd. Maar de echte Chinese groeikernen zoals Sjanghai, liggen elders. De Spelen kwamen in zoverre ongelegen, dat zij een extra aanslag op de toch al veelgevraagde Chinese productiemiddelen betekenden, maar

I N D EX-SP e C IAL door Corné van Zeijl

Mijn vriend en vijand

Er zijn genoeg redenen te bedenken om niet van de aex-index te houden. Toch ben ik best gek op deze index. Alleen al omdat de aex een goede afspiegeling geeft van de huidige beurs.

Corné van Zeijl is senior portfolio manager bij sns Asset Management waar hij verantwoordelijk is voor de Nederlandse aandelenportefeuilles. Van Zeijl beheert het sns Nederland Aandelen Fonds.

52

A

ls Nederlands fondsmanager is het mijn taak om de aex te verslaan. Ik besef goed dat het geen hoogdravend doel is en de bestemming simpel is. De weg er naartoe is juist bijzonder interessant. En Buddha zei het al: ‘it’s better to travel than to arrive”. Mijn verslag van mijn zoektocht of reis naar mijn heilige graal staat in de vorm van een column op iex.nl en in iex magazine. Op mijn weg waren een aantal bijzondere momenten. Een van die momenten was de internethype. De aex was plotseling vervuld met internetbedrijven als Versatel, kpnQwest en upc. Bedrijven werden opeens een stuk mak-

Beursomzet Unibail in 2007

hetZelfde vertrek- en eindpunt 1800 1600 1400

180 170

1200 1000

160

800

150

600

140

S&P 500

400 Dow Jones

130 1000 200

800 index aanpassing

600

kelijker op de beurs toegelaten. Ik weet niet wie de verantwoordelijk hiervoor had, maar die personen hebben voor heel wat particulieren meer vermogen vernietigd dan een leaseplan. Een ander bijzonder fenomeen is de toevloed van buitenlandse bedrijven in de Nederlandse index. Ik snap best dat Euronext Amsterdam graag bedrijven naar Amsterdam wil halen. Maar je kan niet met droge ogen beweren, dat er een sprankje Nederlands zit in bedrijven als Unibail of Arcelor Mittal. Als je als grote belegger in Unibail wilt handelen zit je met een probleem. Ondanks het feit dat de entree in de aex omzet-gebaseerd is, zijn de dagelijkse omzetten zo klein, dat je de liquiditeit in aandelen bam, Aalberts of usg nog groter zijn. Het aandeel zit alleen maar in de index omdat de omzetten van voormalig Rodamco worden meegenomen in de telling. En omdat het in de aex zit krijg zit, krijg je een eenmalig hoge omzet ten tijde van de herweging van de index op 1 maart. Immers er wordt ongeveer voor 6 miljard euro belegd in passieve fondsen, zoals trackers of indexfondsen en daar bovenop nog een flink stuk aan actieve fondsen die de index in meer of minder mate volgt. Als je corrigeert voor deze

eenmalige omzet-hickup, zou het aandeel zelfs in de amx flink zakken. De grootste omzet ontstaat dus omdat het een aex-aandeel is. Zo ontstaat de vreemde situatie dat het een aex-aandeel is, omdat het een aex-aandeel is.

Uitzonderingen

Omdat straks de handel in Amsterdam gaat verdwijnen en het een groot elektronisch platform wordt, wordt het moeilijk om te bepalen of de handel nu in Amsterdam of in Parijs plaatsvindt. Daarom heeft Euronext de regels moeten aanpassen. Bedrijven moeten zelf aangeven of ze Nederlands, Belgisch of Frans zijn. Hierop zijn wel uitzonderingen mogelijk. Deze uitzonderingen kunnen gemaakt worden op basis van de volgende criteria: • De aanwezigheid van activa van bedrijven en/of belangrijke hoofdkantooractiviteiten in Nederland en/of het in dienst hebben van een belangrijk aantal medewerkers in Nederland; of • Hoge handelsvolumes op gerelateerde derivatenproducten in Amsterdam; of • Als het bedrijf in het verleden tot de index behoorde, met inbegrip van overnames.

Zo ontstaat de vreemde situatie dat het een aex-aandeel is, omdat het een aex-aandeel is

400 200 0

OCT

NOV

DEC

JAN

FEB

MAR

APR

40

68 70 72 74 76 78 80 82 84 86 88 90 92 94 96 98 00 02 04 06 08

Source: DATASTREAM

Oftewel Arcelor en Unibail blijven eeuwig in de index zitten, ondanks het feit dat iedereen die zijn boerenverstand gebruikt snapt dat ze hier niets te zoeken hebben.

Inhoud is onbelangrijk

U ziet ik ben een kritisch volger van de aex-index. En toch ondanks alle belemmeringen houd ik een beetje van deze index. Om de simpele reden dat het eenvoudig rekenen is. Iedereen kan de stand van de index op ieder moment uitrekenen. Dat verklaart ook de populariteit van de index. Andere alternatieven hebben het nooit gered. Al de veranderingen in de index worden kritisch gevolgd. Daardoor is de index een goede afspiegeling van wat er op de beurs gebeurt. Maar wat zou u verdiend hebben als u bijvoorbeeld tien jaar geleden een mandje aex had gekocht en gewoon was blijven zitten. Zonder alle aangepaste regels en namen. Daarvoor ben ik de zolder opgegaan en heb menig stofnest verstoord. Ik heb eens gekeken naar het mandje aexaandelen in 1998. U weet wel toen Baan, Hoogovens en Polygram nog in de index zaten (zie de tabel). Negen van de namen van toen zijn inmiddels verdwenen.

Opmerkelijk is dat het beste aandeel in de aex over de afgelopen tien jaar dsm was. U had er 227% rendement mee gemaakt. Daarmee laat dit aandeel de rest ver en ver achter. De briljantjes van toen; Ahold, Aegon en Baan stelden het meest teleur met verliezen van respectievelijk 58%, 53% en 95%. Van uw aandelen is 17% overgenomen en stonden nu als cash op uw effectenrekening. Uw totale vermogen was uiteindelijk toch met 24,4% gestegen; dat is erg bescheiden over tien jaar. Maar als u naar de aex met alle onhebbelijkheden kijkt, maakt het eigenlijk niet zoveel uit. U had met de echte aex 20,2% gemaakt. En zo blijkt dat de precieze inhoud van een mandje aandelen er niet eens zoveel toe doet. Legt u maar eens de statistische goed berekende s&p 500 en de op de achterkant van een sigarendoos berekende Dow Jones op elkaar. In de afgelopen veertig jaar is het vertrek- en het eindpunt hetzelfde (zie de grafiek rechts). Het was een mooie reis, dat wel. klik hier... Meer analyses van Corné van Zeijl vindt u via magazine.iex.nl/vanzeijl.

Source: DATASTREAM

AEX van 1998 tot 2008

Bron voor de historische wegingen is www.behr.nl Fonds

rendement

ABN Amro Aegon Ahold Akzo Nobel ASML Baan DSM Fortis Hagemeyer Heineken Hoogovens ING KLM Corporate Express KPN Numico Océ Philips Polygram Royal Dutch Shell Reed Elsevier Unilever VendexKBB VNU Wolters Kluwer

148% -53% -58% 63% 27% -95% 228% 6% -82% 87% 38% 20% -68% -62% 23% 85% -58% 58% 35% 32% 3% 26% -9% 10% -31%

Totaal Rendement AEX inclusief ontvangen dividend AEX

24% 20% -10%

weging 10 jr

9% 10% 4% 4% 2% 2% 1% 3% 1% 3% 0% 12% 1% 1% 7% 1% 1% 8% 1% 9% 3% 11% 1% 2% 2%

53

i n d ex-sp e c ial

Scheur uit, lijst in, hang op!

25 jaar AEX

'/ ik)' *dXX @e18kcXj '. ik)' K\c\ f )dXX c :fi` @e1 fiD`kkX 'ik)' 8iZ\c[jkX[ )dXX IXe @e1Kfd ', fg\ ik)' Kfd XdZf
\kif / 'ik)' )''. *dXXik)'' \`)' GF fi fY\i . )dXX )*d `k @e1 j XXi1k)'' M\[` ((fbk )d @e1Xk\c '* L k)''K\c\8kcX @e1`k dif c L ik)' e )d `k1 Dffc\ M\ij MELXXi 8 *dXX :fi`f LXXi 89E\cfiD`kkX ik)'', 8iZ @e1 e1 [\ @ i [ e 1 )d XcXe MX ') e[jkX[ L`k :k) >''+ \dY\ KfdKfd \ f Cf^`XXi (d *d\``k1 )*d\`)' [ (dXX k)''( [\iD L E1\[cfp[ Eld L 1 @?::XcXe e1 MXe@e1 L`k ''' (d L`k @XXi )''. k ''' F L`k \e \j Z` `) G ffc , MEL ((fbkfY\i lZ`ZX:D> Hn Cf^`ZX`k1 ffc\e >Cf^ ilXii`) MXe[\iD\i)'' BGE@e1Xkn\ \YilX iD L`k1 f (/]]\Y ''/ fY L[\ 000 (/ MXe ij \cjk BG e1 Zj M\EH *dXXik) @@e1 ((fbk`k1ljklj ]\YilXi`(`(000 E8di ''. ijXk\c (0 89 \c + M\ j '' jXk Xl^ 0/ e` e`Z M\i 1 (' Xi if Xi`(0 @e1 j >\ *d\`) L Xk\c )dXXik) \i ]L`k >\kkif \Y1il )']\Yil L`ke`1)'') L`k ', 1 ij )' (0 L`k ZZ` dY '' Z` 00. K\c\8kcX >l `fi k) 1 @e1 M\ fm\ `k )e / M\[ >lZ: ilXi`( -aljXk`k\c )dXXi @e1 M\i L`kj1 B99 1 L`k1 k)fp[ `f L fi iD`kkXc ZZ` `(00 :fil , : :fi LG >l \cf - )(]\Y '' '. L Xi G 00 k 8iZ \o )' @e1 DC L \[c i`( Hn\j ) XXi 8J ]\Yil lj FE )d @e1 :fi G M\[` M\e[ (0]\YilX L`k1kX[ IXe[j )'Xe B99`)''( -al ''+ BGEe`)'' KfdKfd 9X i`(00, @e1 @e1 FZ M\e[\oil e1 B99 L`k`k11 e Xi )d è XXik) )'', If[XdZf\kife`Z BGE 9XXL`k B BCD `jk$9 è jkl ilX 00( `k1 fp[ ek`^\ekjf]kn b\dXX\[i e1 [ `ZX:D> @e1 jk MXe[\iD `\k[Xk Jkfib ]\Y l^llj e\ (/ ^\'' Xe@K$ iD `k1 @_f\ (0Xgi`c( L`k1 f =fbb\i Xi`(00, GXb mCf^ [\e\j) L 0 +X 'b\ cà ?\)' kY''eà] FE\[c +Xl^ 9XXe MXe G \jjX j e b\\ \c *d c\bb\ 9X L`k1 ck\ijBcl dYXi` `j]\ ^\k\ (0/0 1kf\\ek Yil Xe cf\i XX ?X^\d + @e1 Nf \i Fd > `^^ L`k @e1 \Z\ 9X _ Y\ Y\i 9 cè \k n )' \[ MXe /[ bkf 00 = ', XXe \i 1 \i \g _ e\^ ,f )' ;8 E `( ]knXi\ kj\e 00. GFL`k ij[X >lZZ` \c aXi 8% \ib%9 L`k \Z_k bb\ \kq\dX Xkn )efm\dY jXk f\kjf [\ ilXi // 0/ M\[`fi \ JJ gcXX ieàb\ @e1 1 M\ic[ GfcpîXd ]\YilXi`( `k1 BGE L`k1 @e1 k\b\c L`k1 fp[ ffi\igX g\b^\Yè LG: )'ale`(0 >lZZ` ej\ e`\kd\\i XdY\i(0 (/]\Y i\ck\[[ L f\ilX [ 00- )( )''. pî\d n\ [\ il`\i _\ij 8JDC \e Gfc `bXX jZ_kkf \^\)'''^\mfc^mXe @e1 :filj ;8= GFE\[c ]\Y i`( \Z mX)ei_8Xcm [\_\ (0b_ @e1 d\i\e$ d \in `k1 9 00* @e1 e'' L`k1 /9X[Xe gcX k\\Z mXeXkj -al _k\ Xi`( L]\Y\iilXi`(00, GX ije`) `k1 B99 FZ M\e[\oB9 ;JD _\kbf\ij[Xcè^\eXcjY\c\en\i[ fi@e1b YXc[\ L[\o L`k1 MXeFd d`Zf )'', :JD f\[ 1 Xeg\ kjk\ Jk \Yil (. elXi`(0/ El L`k _\i Y\i X bb ] Xd \\g _\ M\e *aX b\i bkf + Xee `X _k =f î =fb ((f b_ i`(00+ @e1 fZjZ_\ijk [\èk\ie\kq JJ8% Elki`Z 9l_id :\k\Zf 0/, GX i`)''(mXe Gfcp i m\ib[\ (/]\YilX @e1 BGEHn\ @e1b XXej\ \emXe L`k1 c\ *aXelXi`( (+]\YilX ED9 L`k1 ?X^\d\p\ BCD N\jjXe\e `(00* BGE @e1`k1 _\kYXijk XXe_\k8d\i`b L L`k1 Xe\e 8d\m Jk eXeZ` +]fi\YilXi @e1 L`k1 MEL M\ijXk\c \i\e FZ e[\Ô:JD m\ibfZ_k :JDeFdd /* 9fcjN\jj X[\j 1 k`\mX fc[f\e[\ZXgX$ @e1`k1 IfY\Zf LG: L`kc`jX \iX (0/(001. L`k1 MX 0(( L`k j)''' `j%;\c`Y k1 GXb_f\[ >`jk$9ifZ fp[ (fbkfY\i [ fem \i\^lc\i\e `c(000 JkfL=ib [Xkè _f\\k Xk`\d gi`c( +Xl^ljkl ED9 b\i\$Zi`j ZfdYèGXb XXgi Z`$c\ =fb8q` ' kY\[ià] [\'@K$ FE\[c \i d[`kk 8 ' (0 '' eXe (0 G @e1 ?\ ( è e[ ef ; 1 (00 j) \Ô i` ifk k\ ck\ dY kn` lj (0 \ Xe j#X [ Z P Nf g Fd `^^ fc fjk fe @e1 9X l^ k\\g \e\ib f XXe Xe c[^\e MXe N /[\Z\ BEG [\`[\%;e XclkXË \n % Xi\ if\ ,fbkfY\i e\^\ek ;8= ((j `\mZ_l ).XpîXd c\`[[\èFèqXbb\e[\m`j èE\\i Xkneki\%9 [\aXi\e ffigXbb\kjf]kn àb\ c\i\\ `$ jcX^ // fc[f dX Gfc L`k1 . ^le[ XcmXkXk\j em[\ fi[k ', @e1 8Xe mXci\mX @e1îXd \c\Zì`j1 \e\e )'ale`(0 :\e`\ckkd (0/0 d\kXe \kf\k eXeZk[b$\ c`Y\igi`\d[d c`)' c`\n n\i\c[[ kkf\e^\Yil`b\c \^\ Ôd\ )'\'' \[\ GfcpîXd L`k1 `kk\\YZ_Xe[ X[ ;8f=bkfY\i [XXc[`j`j%;è fZX[\j )'alebcàb\FJ_\cc Gfcp k\e @e1 d\i\e$ d[d[ ^\XXmfc^m (00. `j \\ec eXk``cXe\ejè f^f i` `k1 $8q m fjk\ _fc[m\i p[% e`c\ K_ ik\ K_X` \m \d Ge1 e BfeèbcàbZ_J_\cc BE Xcl]kkXËj#X c[îf\`[\%;\ >i` èF _\\ @ek\ XeX^ mXe\ek L 0/, c\`[ ;l XXbkXbbd\e[ jk\e [fccX[\c[`j1 FfE\[ccf 8bq \ IfpXc\ \jZ_l e Xi`( `kXcDlk k\^\d Zìdikèq 8d\m ED9$mXe[\i mXcmXe[ èbf [\gi`mXk \c\ [ :Xgg`kYXcD jZ_l [\ 8dif *aXel \e XeX ', (00/ L`k1 i(0/è[j b\GKK \emXe Xc[\e\e K_X`cXe[d\k[\ \YXe[d\k[\ X[\j \id:X 0/Cfee^ [Xgf ifZ/* lkk`cc\e FZ \e ^$K$K\id k\e _\k k$9`(0 \\e #, f Y\e i(0e[ J\gk\dY\i è [\`d >`jd\ @e1\Zf '( gi`c)'[kKEK%JBfeèbcà0`j[\ )0 D[\ \km\ ijZ_ Xjj_ kfY\ Y\Z ^fd[ l`k\ecXe[j\ ^fe Cf Y\ )' X If ek ]l jè n K: Y\ fb (( [ Y\i i` nX cc\e [^\ jc`j j`j C ( D e )+ \d [ b\e > fi _\ e Zi` ( \ 0/ @e1 X[ i\e K: kljjj\ j\em\ij MXc eCCK:D ]lemXXe ?\è\ IfY ((j\gk\d fg_\kNfic # _Z_` _k%;\Y\ ^mXe \îfk\Y J\gk ^\f\c KG>nj^Xe^mXBGE è(\[ià][i` (0/CK:D\i\e @e1m`\i 00//_ _\k \ekl @e(00 cc\e K_X`j\YXm\iYi\b\e\e[ X`cc`\k%;\[Xcè [% :D\[%; f^fm\ej * CK [fccX f\cm ?f^fe 8\ 8XejcX^\e ki\èE\nPfib \Z\dY\i \ijijZ_` [X[ ffe()+#i, MXc_ Z_`cc ([ j% e( `caXi %;àjm Y\li\icXe[ gfjkY `\j%@ fc[d \ej KG>nfi[k mXeBfe`Bfe \\ èb \F e Y\ ') _%;\8 g [^ ee``\k ef^ 8bq`c\m fe[ Le ) \k# Y\kXcè e[Xk$ ek\ Z\d cc fc[d \ccg\ eq _\ )' Xe^ [% g\ ee Xe >i` j 9\ ej l]] > (0/0`j[\ [\ i cfp ij^ \m XZ if k# e9 f ( [\ Y\l XeZ _`\ _` mX ]\nPfib \J_\ ^\\ 9l] NX 8dFE9\[c dY\ jcl`gbi k\glek \k [i`Z_ G [BGE èIfpXc;l ifZX efii\ \\ejlij\ Z_fg(,dXXikXcj^\mfc^ ^\d\ek Pfib \gk\ @e1idXee$ E\[\icXe _\kgfjkY\[ià] bmeXeE\ YXe >`jk$ b\e /* g`kXcDXeX\e E\n0/ )*j \mXe[\_\k_ff^ fkXXe_ i)'') NXii\ O` =fbb\ikf i]X`cc`\k\e`j [\8< e\ `(0ej 9_ \if[\ mXeY\i(0e[Cfe^$K\id:X \kY\e\i lkkbk\ mXe k\d eXXdmXeàq`^[% k dY\ elXi j e[ ' l`k eb J\g aXX aX ?\`d\ 00+ $ )0 ' Xc <` i$ e[ m\ ][\ i`( [ n e ffi YX j_ [\ Xi` ]l q\c \kc\ è e_ . ^f Yil \i%< mX d K\kk \ \e (aXelX k8ièk j%;i[\ \ ]\YilXi`mXe[\XXe[\c\e[\ em[ m\ \cX [X#.) \\c=\ieY\ -'' EXk`feXcXe[\e ê[ dXe[ klj mX [^lj ^\i d[Xk i[e1[ fd Xcè i`j`\Zf Yi`kX\b\ (00/ ,/]kjè[j_\k ''kfkXXe_\k ') Iljj`jZ_ fgcZ[\ ef [^j\Yc fbb[ fe+ `l[ ljcXj\g \[ mXe fiY\ [\Jg (00\è fc^ i_f lXi ljc^\e F Zf \i ikÆf m\i % Y\i iIè _\\ 0,XZ\ FfXl ]Idf k%%@e \mX#]Xdi%< n\^è^m fgîfe[mXe e[\ \ ibkj[f \e cXe[ \e[ e k\d qfe ljkl f\iàq ff#\e kZ_(0 fiik% \`^g ^\m \j eZ Y\i)' \c\ogf Xik Y\i)' [\kif \e lji^ \eè[ ;l mmff m\i e cjaXe ^\Xe[ Xcj iIèljc If]] og \X\ek j \e\ ,c\eXX (, 9\edX .'' E\[ 8l^jk\ cè^ Xj\i _\i\eg ]fccX \jccXi (bb\ `dc i[\ =f fd`c ij e\d` +j\gk\d kfg)*j\gk\d e% `j \j ;X Y\i\b\e[ `kXc`jXk`\% if[jk 8f KG>nfi[k mXeBfeèbcàb\ c[f \\ fc` c\ Xcèf^fXXk mX \i[ c[d e f\ eX \Y ^ [\ % [\ \\c \Y\ ef^ [\ fe[ \_ Xe GF ] [\ kf\ ^ c] `\k \$ Y\k if f\ \i[ mXe Xì X[ eq \k# ff Xk àb eee`k Xe àeemXe[kX ][ 9\ l]][qqXkk _`\ q\ mXeèXeZ\m [\ eb0n fe[ ld _ ii\Y\ c[cXe dX \i[gi[\ e9 e[\i _cg\ Y\lij^Xe^[BGE è(0/0`j àj\c\ d_l q Xik mXXi Xk$i^ 00 \c c`\ fib NX fd i?\k [i`\ e` Xijlij\\e%Ffg f e[ _X (0/* 00 @e( \i nP f\ dX + eal X] . (0 E\ (, \\e i \` [X X] XY` mfc cX 00 k\ bb \^` (00 f Xe Y\i 00 Xe ^\ff [\YXe d eY E\[\icXe _\kgfjkY\[ià] bm Z_\=f k\ile`j bkf Y\i(0 %% n\e `( [Xk kfàb \i[\nXkjk ?\k Qfd\i n\ fg \em8 ibk Zf b`j \< \m [`\ dX Xk`\\ (0fbk [\8 dXXe[ i\ej eXXd`j@E X]_Xeb\cà \giàj_X[îfk\ fiY\cXjkè^_\i XXe[X^%; cb\îfk\ XXenXXi[ 8d\i`$ \eÆi\gXi mXeJkfib% \d ql `\ e^ [\ ,/ Xik cè c[f Xi fc` [ k\ lcg Qn eX è $gle \_ *'' #dX mXe[\ \i[[\if\Y\ cXe[qXkkf\ ))#- fe[\i[\\c dXe`kXì m\ic`\jk() nAfe\j^XXk (''' @e(000nkjkXY`\c\i?\k Y\i(000fd_l \i(0/. eale` . bXXej\;f [\e% ((efm\dY X^nèjk Qfd\i(00 ccp%Kljj\eY\^`.jk\\^ n\\inX e[Xkfg0fbkf miXX^[% +'' eXXiY\e\ >iffkj\[\mXe :XdgèîXl^ljkljmXe(00 Y\i\`bk\ gifYc\d\mf\[j\cn\i[^\ kfkelkf ,'' \e\è[X \kil`d),\e Z_\ èZclj`\] lj(00' ^`j Od 8< dX ).Xl^ljk dif]lj\i\e# ((#/% % [\ [\ [\e lc[\ej (00' \i\e# (000(( `feXc\ 89E\e8 \e jXXd è[`\dXXe\eî\ejè^ ikk(0 c\e (ddXXi ljkl if Xk feXXX e`\ ]ljf eEEXk` (EDXX l^ln [\ 9\ X ('''$glek Xe d di ^Xn ). 9\e \e^ D[\i e8E8 \ Xd i[k\89 EE\ cXe nf cXe[[\e 89E `\ln\eX dif e`\lln\ \[\i [\\e`\ EjXd )'' \e# è[\o i(0/. \e#[ [\e 89E8 dd` j@E jX @E> (0fbkfY\ XXe[X^%;\iffkj\[\mXe o kfkelkf i(0/. <$è[\`$ Y\ . jk iffk kf\m ('' QnXi`\jk()Afe\j^ kfkel % m\ic j\;fn % ((#/ )'' bXXe Y\e\[\e Xi eX *''

ARß!%8 ßJA ARß! %%88 A J ß ßJAARß!

(.#((

-(#-*

'

(0/*

('' )''

(0/+

+(#-0

$,#-'

$*(#('

(0/(0/, +(#-0

$,#-'

,(#()

/ ),#+

(-#'.

(0// (0/.

(0/0

'

(.#((

$)*#/,

(00'

(-#'. . (-#'

)'#/.

(00(

,(#()

/ (#()/ ,(0

/

'' .)

'' -) )''

)''/

* )' $,#'* '* ) \e8#0<,OO)0 #/, )+)+#.#.(( $, ' ))''''(( )'') )' k +#() e \ d (*#+( +' < , ),#+/ 00 )'' 8 ' I\e[\(.#(' **#,- 0 )0#/ (0 '0 e *# ''. ) ,. (00/ (00 +#-) '#00 '#', ''- ) +(0 e(0k\ -#*) \ ++#0* '', ) 0/ 0-) ,) $* 0 '# d + #, ( $) ' , * *#(. ' 0 \(0 * $,#'* )''* ) 00<.O (00e+[ )+#.( )'') \-e(8 (00* I\ (.#(' \e0k0 )0#/, )''( (00) , [\d #0, ( ' +' ' ' '#' ) e , #,- 00 I\ ((.0#('0 ** +#0* 0/ (0

+ + ',0 '#0 ++#0* *#(. * ( 0 *#(. . 0 . ( #/ )' )' (00+ /,, $)*##/ 00) (00* $)* ( ((00)

(00,

(00-

(00. (0

00 ( (0 (00' ( (0/0 (00' 0 (0/

Hij werd in 1983 verzonnen door Optiebeurs-topman Tjerk Westerterp, als eerste verhandelbare beursindex voor het Damrak. 25 Jaar later is er geen andere graadmeter voor de Nederlandse beurs denkbaar: de aex staat symbool voor het hele Hollandse beursklimaat. Soms is dat wat somber, zoals afgelopen jaar, maar met een rendement van 940% in 25 jaar (zonder dividend) mogen we wel stellen dat de aex een gelukkige jeugd heeft gehad. Ter viering van de 25e verjaardag van de index biedt iex u in samenwerking met Euronext een compleet overzicht aan van de jonge jaren van de aex. Voor boven uw bed of koersenscherm.

$*(#('

+#()

*#'0 , () )'' (*#+( +# +#-) '+ ),#+/ ) ' '0 ) *# ''. $*-#* -) * ''- ) ) +# )'' '', ) $)''##,,) $*-#*) ') $) ''+ )

. - (0(#(/' , (0/ $* 0// + (0/ $,#-' / (0 . ( 0 (0/* (0/ +(#' 0/ (.#(( ('' , ( * (0/ -(#+ / 0 * ( (0/ -(#-*

( (*#+

33

.SN A P SH O T S. INDEX. SNAPS HOTS

En er waren opties De aex is dit jaar 25 oud, maar de optiebeurs is met precies 30 jaar net een tikkie ouder. In 1973 ging in de Verenigde Staten de Chicago Board Options Exchange (de cboe) van start. In Nederland werd er belangstellend gekeken naar dit initiatief dat ook jonge Amerikaanse beleggers naar de beurs trok. En daar was in Nederland – waar beleggen vooral was weggelegd voor de oude, grijze generatie – grote behoefte aan. Beleggen moest hip worden en daar kon de optiebeurs bij helpen. In februari 1978 startte met hulp van de Amerikanen de optiehandel aan het Damrak. Vijf jaar later was het de beurt aan de aandelenindex zoals we die nu kennen. In een notendop:

1983 1987 1990 1995 1997 1999 1999 2001 2005 2006 2007 2007 2008

start eoe-index, nu aex-index, met dertien fondsen definitieve start eoe Optiebeurs en de Financiële Termijnmarkt Amsterdam laatste uitbreiding, tot 25 fondsen start Amsterdam Midcap-index naamwijziging eoe in aex-index introductie van de Amsterdam All-share index

AEX – de beste en slechtste

jaren sinds de start in 1983:

Top of flop Top-3 1983 61,63% 1988 51,12% 1993 44,93%

Flop-3 2002 -36,32% 1987 -31,10% 1990 -23,85%

indexstand aangepast voor euro introductie aex trackers introductie Amsterdam Smallcap-index introductie weekopties strategievarianten op de aex (Bear & Leverage Index, Covered Call Index en Protective Put Index) introductie vaex, de aex Volatility Index (gebaseerd op optiekoersen) introductie dagopties

DAX = TL AEX

Jarenlang werd aex meesmuilend de mini-dax genoemd. De index bewoog aan het handje van de Duitse broer. Die ontwikkeling was makkelijk in de smiezen te houden omdat de dax een waarde had die exact tien keer zo hoog lag als de aex. Inmiddels heeft er een heuse ontkoppeling plaatsgevonden. De dax noteert nipt onder de 7000 punten, maar de aex is nog ver verwijderd van het oude record van net boven de 700. De hogere dollargevoeligheid is één van de redenen voor de achterstand van de aex. Omdat de bewegingen wel gelijk zijn, maar de Duitse uitslagen wat groter is de dax eigenlijk gewoon een turbo long op de aex.

35

O TS . I ND E X .S NAPSHOTS .INDEX. SNAPSHOTS .INDEX. SNA P S H O T S AEX-samenstelling

Krijg het heen en weer

Vroegûh en nâh De verschillende sectoren waren niet altijd even goed vertegenwoordigd in de aex-index. iex heeft de verdeling vanaf de start van de index voor u op een rij gezet.

1985

F

33,3%

12%

4% 6,7%

13,3%

8%

13,3%

8%

1995 12%

4%

16%

16% 4%

4%

16%

8% 4%

4%

16%

4%

8%

8%

4%

8%

16%

Re ta i

ia

ls

8%

nc

8,3%

12%

8,3%

4%

8%

18 februari 2000

Uit aex-index.

8%

1 maart 2001

Weer in de index.

20 april 2007

Buhrmann gaat Corporate Express heten.

12%

9 februari 2008

8,3%

4,2% 4,2% 4,2%

8,3% 8,3% 16,7%

Stamgasten Aan de andere kant zijn er ook een aantal stamgasten in de aex. Overnames en alle buitenlandse avonturen ten spijt, Ahold, Akzo (Nobel), Heineken, Philips en Unilever zijn gebleven en onder de eigen naam.

Uit de aex-index.

knp-bt wordt Buhrmann (let op: nu zonder umlaut).

4,2%

8,3%

Bührmann-Tetterode in de index.

31 augustus 1998

12,5%

4,2%

Fusie met Lettergieterij Amsterdam voorheen N. Tetterode (la). De nieuwe naam wordt Bührmann-Tetterode.

knp, Bührmann-Tetterode, VRG-Groep wordt knp-bt.

Heden 20%

1963

9 maart 1993 16%

12%

Gefuseerd met Gerard Loebe tot nv Algemene Papiermaatschappij Gerald Loeber-G. H. Bührmann of Alpamij. Opgesplitst en de bedrijfsnaam werd weer Bührmann.

4 februari 1993

8%

Oprichting papierhandel door George Hendrik Bührmann.

1921

1 december 1986

12%

2004 12%

12%

4%

2001

8%

8%

Begin 20e eeuw 4%

8%

6,7%

Fin a

20%

12%

6,7%

1866

l Ch Vo em ed ie in g/ dr an k En er Ele gi kt e ro ni ca /IT Lo gi st Au ie k to & vli St aa eg l tu Ha ig bo nd uw el sb ed rij ve Ui n tg ev er ije n In du st rie Te le co m Va st go De ed ta ch er in g

36

8%

13,3%

Rookvrije AEX De aex is in tegenstelling tot bijvoorbeeld de dax geen total return index. Het uitgekeerde dividend wordt niet weer in de index geïnvesteerd. Daardoor biedt de grafiek een vertekend beeld van het echte rendement dat een belegger die alle aex-aandelen in bezit heeft, behaalt. Zo noteerde de aex in maart op 430 punten en dat was exact dezelfde niveau als tien jaar eerder, maart 1998. Maar beleggers die deze tien jaar lang in de aex belegden, hadden behalve 0% koerswinst in totaal wel 30% dividendrendement opgestreken. Een deel van de extra koerswinst van de dax ten opzichte van de aex is dividend en daarmee krijgt de Duitse belegger een dikke sigaar uit eigen doos.

1990

6,7%

inancials zwaar in de index? Mwah, vergeleken met 1983 valt het reuze mee. Bij de start van de index maakten financials 33,3% van de index uit, nu 12,5%. Electronica/it is niet geheel verrassend sterk in gewicht toegenomen. Voorheen 6,7%, nu maakt deze sector 16,7% van de totale index uit. Telecom heeft sinds 2001 bijna twaalf procentpunt ingeleverd. Van 16 naar 4,2% weging. Het aantal sectoren waaruit de index is opgebouwd, is sterk toegenomen. Bij de start van de aex in 1983 waren er acht sectoren, nu vijftien. Vastgoed en Detachering hebben als laatste (tussen 2004 en nu) een aanmerkelijk gewicht opgebouwd. Beide maken nu 8,3% van de index uit. Daarmee hebben ze sectoren zoals Retail, Logistiek en Staal (alles 4,2%) achter zich gelaten.

Er is geen bedrijf in de historie van de aex-index te vinden dat zo vaak van naam veranderde als Corporate Express. Daarnaast zijn ze ook heel wat keer in en uit de index gegaan. De veel gehoorde reden voor de meest recente naamsverandering van de leverancier van kantoorproducten, papier en grafische systemen aan de zakelijke markt is dat de naam Buhrmann voor beleggers synoniem is voor teleurstellende resultaten. Dat kan wel eens komen door de vele winstwaarschuwingen die de vorige topman Frans Koffrie heeft gegeven.

Staples doet bod van 7,25 euro op Corporate Express. Tot nu toe zonder succes.

Fusie- en overnamegeweld Bij de financials kunnen ze er wat van wat betreft fusies en overnames. Maar als je internationaal wilt meedoen, is schaalgrootte alles. En dat hebben de Nederlandse bankiers goed gezien. • abn en Amro kregen bij de oprichting van de eoe-index in 1983 beide een notering. • In 1989 fuseren deze twee banken tot abn Amro en het bedrijf gaat verder met één notering. • Eind 2007 verdween abn Amro van de beurs na de overname door Fortis. Samen met Royal Bank of Scotland en Banco Santander heeft Fortis de strijd om de groengele bank gewonnen van de Britse bank Barclays.

• In 1993 fuseren Nationale Nederlanden – beursgenoteerd vanaf de start van de eoe-index – en de nmb Postbank (genoteerd van 1 december 1986 tot 26 augustus 1987 en van 5 oktober 1989 tot 17 december 1990) tot ing. Deze combinatie gaat verder als ing. Postbank bleef als merknaam bestaan, maar zal binnenkort helemaal uit het straatbeeld verdwijnen. • In 1994 fuseert verzekeraar Amev met de vsb (bank) en de naam wordt Fortis.

Fortis maakt vanaf dan deel uit van de aex-index.

37

i n d ex-sp e c ial

De volgende 25 jaar...

De eerste 25 jaar van de aex-index zijn een feit. iex gaf vier (technisch) analisten een grafiek van de aex tot nu toe, met de vraag om de komende 25 jaar te voorspellen. U leest het resultaat hier.

rené van mourik: niet te doen

cees smit: lang zijwaarts

bas heijink en ruurd haan: nieuwe stijgende trend

Met de bijgeleverde grafiek kan ik als technisch analist voor de lange termijn weinig. De schaal is lineair en niet logaritmisch. De krach van 87 lijkt bijvoorbeeld slechts een klein dipje. Toch iets over de lange termijn. Voor een goed begrip van de huidige situatie (na de bear van 2000) is een vergelijking met voorgaande echte bear-markten onmisbaar. Deze zijn volop te vinden in de langtermijngrafieken van de s&p 500 en de Nikkei. Wat blijkt? Bij een koersdaling van de omvang als in 2000-2002 is het tot op heden niet voorgekomen dat het geleden verlies in één opgaande beweging werd goedgemaakt. In een periode van vijf tot tien jaar na de koersval fluctueerden de indices in het verleden heftig heen en weer om uiteindelijk de oude topniveaus opwaarts te doorbreken. Tot op heden valt het met deze heftige fluctuaties best mee, zeker in vergelijking tot wat in het verleden bij de Nikkei is vertoond. Het verleden suggereert dat er dus nog wel wat volatiliteit in het vat zit voordat de oude top op 700 wordt doorbroken.

Soms heb ik een gelukkige hand met dit soort dingen, zo tekende ik vorig jaar eind november met enige bravoure, voor het januarinummer van iex magazine nog een aex op 410 in januari en daarna een herstel. Puur toeval, want het is al heel moeilijk om het eind van de week te voorspellen laat staan de toekomst van een index over een jaar om al helemaal niet te spreken over nog langere periodes. U moet dan ook maar niet teveel waarde hechten aan voorspellingen van technisch analisten (en ook niet van andere analisten) voor de komende jaren. Zo heb ik al heel veel ‘ goeroes’ horen roepen onder andere op basis van Elliott Wave- theorieën dat de aex naar de 150 zou gaan en dan al vanaf 1997. Ondertussen weten we dat de index toen eerst nog even richting de 750 is geweest. Toen ik op dat moment een discussie met een riskmanager had of een vijfjarige put met uitoefenprijs 250 nu wel of geen waarde had, was iedereen van mening dat we naar de 1000 zouden gaan en uiteindelijk zagen we niet eens zo veel later de 230. Een niveau waar de eerder genoemde put dus ineens minimaal 20 euro deed…. Het is dus allemaal niet zo gemakkelijk. Overigens zijn er ook berekeningen van analisten die de aex-index hebben teruggerekend naar de jaren zeventig. Dit soort berekeningen zijn in mijn optiek een soort koffiedik kijken. Immers welke bedrijven zaten er toen in? En als ze erin hadden gezeten had dit dan effect op hun koers toen gehad? En in welke verhoudingen hadden deze aandelen er dan in gezeten? Kortom het verleden is al net zo moeilijk als de toekomst. Er zijn ook nog pessimisten die zeggen dat de aex over tien jaar helemaal verdwenen is en als je de huidige internationalisatietrend rechtlijnig doorvoert kan dat ook zeker gebeuren. Maar de toekomst is altijd minder rechtlijnig dan we denken. Ik zie technische parallellen tussen de huidige situatie bij ons en de situatie in Japan in de jaren tachtig. Nadat de aex een dieper dal heeft neergezet, zal de index waarschijnlijk nog jaren lang zijwaarts bewegen. Gelukkig is er zelfs met dit soort bewegingen geld te verdienen.

38

De grote (langzame) stijgende trend sinds begin jaren tachtig is nog steeds intact. In de jaren 1997 – 2002 is een groot hoofd-schouderpatroon ontstaan met de neklijn op de vertrouwde 380 punten. Momenteel is wederom een mogelijk hoofd-schouderpatroon in de maak (sinds eind 2005) met de neklijn rond 409 (koersdoel 250!). Toch zal ons verwachte slot boven de 480 binnenkort dit patroon neutraliseren, hierdoor zal de tweede schouder niet meer worden afgemaakt. Pas een slot onder de 409 met bevestiging onder de 380 is opnieuw zeer negatief. Op dit moment is er nog steeds sprake van uitbodeming en een trendomkeer. Na de doorbraak van de 480 mag een snelle test worden verwacht richting de 520 punten. Uiteindelijk houden wij rekening met een test van de top van 2007 rond 560 punten. Met behulp van de Fibonacci-projectietechniek (bodem 2003, top 2007 en bodem 2008) ligt het 50% niveau rond de 590 en het 61,8% rond de 630 punten. Rond de 630 ligt overigens ook het koersdoel vanuit een W-formatie die momenteel nog in de maak is (520 – 415). Dit zijn voor ons dan ook belangrijke ijkpunten in de komende 2 a 3 jaar. Ondanks de verwachte uitbraak moet u natuurlijk wel rekening ouden met het feit dat de vorming van een nieuwe stijgende trend altijd gepaard gaat met hogere bodems en toppen! Echter de dieptepunten voor de komende jaren zijn naar onze mening nu wel gezet.

39

i n d ex-sp e c ial

Index

iex lanceert een evenwichtige beursindex met een lichte voc-inslag. Chauvinistisch? Zonder meer. Arbitrair? Absoluut. Maar de iex Index geeft wél op geheel eigen wijze het Nederlandse beursklimaat weer. door Michiel Pekelharing

W

ie wil weten welke stemming er heerst op het Damrak, hoeft alleen maar een blik te werpen op de aex. De verzameling van de vijfentwintig grootste beursfondsen moet toch haast wel een goede thermometer zijn voor het Nederlandse beursklimaat? Maar de vaderlandse index is bepaald niet de meest evenwichtige index. Slechts een handjevol bedrijven uit twee sectoren (zie het kader: aex uit evenwicht) bepaalt voor meer dan 55% het koersverloop van de index. Bovendien hebben veel ondernemingen in de aex nauwelijks iets met de Nederlandse economie te maken. Arcelor Mittal behaalt een miniem deel van de omzet in Nederland. De beursnotering van deze onderneming aan Euronext Amsterdam is meer toe te schrijven aan toeval (en een mild belastingklimaat voor nv’s) dan aan een sterke band met Nederland. Datzelfde geldt bijvoorbeeld voor modehuis Gucci, dat een vaste plaats in de aex had tot het drie jaar geleden werd overgenomen door Prinault-Printemps-Redoute. De amx komt met zijn weging al iets dichter in de buurt van de ‘ideale index’, maar ook hier zitten de nodige vreemde eenden in de bijt. Bij maar weinig beleggers gaat er een enthousiaste bel van herkenning rinkelen bij Advanced Metallurgical Group (amg). Tijd dus voor een échte Nederlandse index: de iex Index.

Wikken en wegen

40

De meeste indices worden samengesteld op basis van marktkapitalisatie, zo ook de aex. Dit zorgt ervoor dat ondernemingen waaromheen een enorm verwachtingspatroon hangt een plek in de index krijgen, om die een jaar later weer te verliezen als dit verwachtingspatroon wegvalt. Dat gebeurde bijvoorbeeld bij upc en

kpnqwest, die binnen twee jaar hun plek in de aex kwijtraakten. De iex Index laat daarom naast de marktkapitalisatie ook de concernomzet voor een derde meetellen in de weging. Om te voorkomen dat de iex Index net zo’n internationale verzameling wordt als de aex, blijft de selectie beperkt tot aandelen met een echt Nederlands karakter.

aex uit evenwicht De aex wordt samengesteld op basis van beurswaarde en gemiddelde dagomzet – een methode die in de praktijk een behoorlijk scheve index kan opleveren. Drie aandelen (Royal Dutch Shell, Arcelor Mittal en ing) wegen voor meer dan 42% mee in de aex en samen met twee andere financials (Fortis en Aegon) komt dat percentage zelfs op 55%. Kort door de bocht komt het erop neer dat slechts twee bedrijfstakken (grondstoffen en financiële waarden) voor meer dan de helft het koersverloop van de index bepalen. Tegelijkertijd wegen Corporate Express, Randstad, Tele Atlas en Tom Tom samen nog niet eens voor anderhalf procent mee in de hoofdgraadmeter. Om dit soort uitwassen te voorkomen wordt de iex Index op een compleet andere manier samengesteld. De grootste – onbewuste – oneffenheid is waarschijnlijk nog dat bedrijven waarvan de naam begint met de letter ‘A’ voor een opvallend grote 16,3% meewegen in de iex Index.

41

i n d ex-sp e c ial De afvallers

iex vs aex

Stoere spreiding

Het uitsluiten van buitenlandse bedrijven betekent dat er een aantal prominente namen afvalt. Voor Arcelor Mittal, Reed Elsevier, Unibail-Rodamco, Air France-klm, Logica, amg en Jetix is geen plaats in de iex Index, aangezien deze bedrijven geen Nederlandse historie hebben of omdat het grootste deel van de handel op een buitenlandse beurs plaatsvindt. Reed Elsevier was overigens een twijfelgeval, maar het voornemen om Reed Business – een oerhollands bedrijfsonderdeel – te verkopen gaf de doorslag. Daarnaast zijn er verschillende bedrijven afgevallen omdat de beurshandel simpelweg te dun was. hal, Hunter Douglas en Schuitema zijn daar de opvallendste voorbeelden van. Ten slotte vielen er nog een paar aandelen buiten de boot omdat er al vier grotere sectorgenoten een plaats in de iex Index hadden opgeëist. Dit zijn onder meer Super de Boer en Van Lanschot.

Ondanks dat de iex Index (teruggerekend vanaf begin 2007) en aex op volstrekt verschillende manieren worden samengesteld, vertoont het koersverloop grote overeenkomst. De aex is echter iets beweeglijker, wat logisch is gezien het kleinere aantal aandelen en het zware gewicht dat Royal Dutch Shell, Arcelor Mittal en ing in de schaal leggen. De standaarddeviatie op weekbasis is 2,55, wat betekent dat de koersuitslag statistisch gezien ééns in de drie weken groter is dan 2,55%. Voor de iex Index komt dat getal op 2,41. En voor de echte statistici: de indices hebben een correlatie van 0,92. Er zijn echter ook genoeg verschillen. De iex Index sloot vijf keer in de plus tijdens een week dat de aex daalde en drie keer was dat beeld omgekeerd. Bovendien vallen de goede en slechte weken van beide indices lang niet altijd samen:

In de iex Index zijn financials, net als in de aex, de meest dominante sector. Het verschil is dat de bedrijfstak voor 14,7% meeweegt in de iex Index tegenover bijna het dubbele voor de aex. Er zijn in totaal 16 sectoren vertegenwoordigd in de index, zodat aan de doelstelling om een zo groot mogelijke diversiteit aan te brengen wordt voldaan.

Goede weken IEX Index

Het is niet eenvoudig om hier harde regels voor op te stellen op basis van bijvoorbeeld omzet of aantal werknemers binnen de grenzen. Dan zouden niet alleen Aegon en Royal Dutch Shell, maar zelfs ook een bedrijf als Aalberts afvallen. Maar liefst 85,7% van het personeel van dit industriebedrijf werkt in het buitenland en het omzetpercentage dat buiten de thuismarkt wordt geboekt, is zelfs nog groter. In de iex Index moet echter zonder meer plaats zijn voor ondernemingen zoals Aalberts met een Nederlandse achtergrond en historie.

Nederlands welvaren

Het is de bedoeling dat de iex Index een echte voc-inslag krijgt; het is geen probleem als een flink deel van de omzet uit het buitenland komt, zolang de onderneming maar een echt Nederlandse achtergrond heeft en de voornaamste beursnotering die aan het Damrak is. Dit levert een hele rits afvallers op (zie het kader: Afvallers), waar in sommige gevallen wel degelijk een punt te maken valt voor opname in de iex Index. We hebben u al gewaarschuwd dat we soms arbitrair zijn. Dat geldt ook voor aandelen waarvan het handelsvolume erg laag ligt. hal verdient bijvoorbeeld op basis van beurswaarde en omzet absoluut een nominatie. Aangezien er slechts enkele duizenden aandelen per dag worden verhandeld en veruit het grootste deel van het investeringsfonds in vaste handen is, valt hal toch buiten de iex Index.

Het Spoor van cac & dax

Onze selectie moet groot genoeg zijn om ruimte te bieden aan ondernemingen uit een flink aantal sectoren, maar ook niet zo groot dat het gevoelsmatig lastig wordt om het overzicht te bewaren. In het buitenland tonen de Duitse dax en de Franse cac aan dat een index van veertig fondsen uitstekend werkt en dat is een van de redenen waarom de iex Index ook uit dat aantal aandelen bestaat. Om te voorkomen dat bepaalde bedrijven of sectoren de hele index gaan domineren zoals bij de aex, zijn er verschillende restricties:

42

Samenstelling

AEX

Bedrijf

Sector

Weging in %

Royal Dutch Shell

Energie

4

Fortis

Financials

4

ING

Financials

4

Unilever

Voeding

4

Philips

Elektronica

3,7

KPN

Telecom

3,7

Heineken

Drank

3,7

Aegon

Financials

3,7

Akzo Nobel

Chemie

3,3

TNT

Logistiek

3,3

Ahold

Retail

3,3

DSM

Chemie

3,3

ASML Holding

Halfgeleiders

3

SNS Reaal

Financials

3

Randstad

Detachering

3

WoltersKluwer

Uitgeverij

3

19 maart 2007

+4,59%

19 maart 2007

+6,57%

BAM Groep

Bouwsector

2,7

26 november 2007

+4,27%

31 maart 2007

+4,49%T

Corporate Express

Retail

2,7

20 augustus 2007

+3,89%

18 februari 2008

+3,86%T

Fugro

Engineering

2,7

Tom Tom

IT-hardware

2,7

Boskalis

Bagger

2,3

Corio

Vastgoed

2,3

Nutreco

Voeding

2,3

SBM Offshore

Energie

2,3

Imtech

Infrastructuur

2

USG People

Detachering

2

Vopak

Logistiek

2

CSM

Voeding

2

Océ

IT-hardware

1,7

Heijmans

Bouwsector

1,7

OPG

Farmacie (retail)

1,7

Aalberts

Industrie

1,7

Sligro

Retail

1,3

Draka

Industrie

1,3

Wereldhave

Vastgoed

1,3

Arcadis

Engineering

1,3

Smit Int.

Logistiek

1

Telegraaf

Uitgeverij

1

Wavin

Industrie

1

Ten Cate

Industrie

1

Slechte weken IEX Index

AEX

14 januari 2008

-6,07%

14 januari ’208

-6,59%

7 januari 2008

-5,73%

26 februari 2007

-5,96%

6 augustus 2007

-5,29%

24 juli 2007

-5,10%

"OUWß ß"AGGER #HEMIE $ETACHERING

%NERGIE

%NGINEERING

)NFRASTRUCTUUR

&INANCIALSß

)4 HARDWAREß ß%LEKTRONICA

(ALFGELEIDERS )NDUSTRIE

4ELECOM 5ITGEVERIJ

,OGISTIEK

6ASTGOED

2ETAIL

6OEDINGß ß$RANK

)%8ß)NDEX

!%8

De wekelijkse procentuele verandering van de iex Index afgezet tegen de aex.

• Een aandeel mag maximaal voor 4% meewegen en het minimumgewicht is beperkt tot 1%. Bij een lagere weging wordt de invloed op het koersverloop van de iex Index zo klein dat het eigenlijk niet meer de moeite loont om het aandeel op te nemen. • Hoe zwaar een aandeel meetelt, is afhankelijk van de plaats op de ranglijst die is samengesteld op basis van beurswaarde (weegt voor tweederde mee) en omzet (weegt voor eenderde mee). • De bovenste vier bedrijven wegen voor 4% mee, de vier bedrijven daaronder voor 3,7%, enzovoort. • Het gewicht dat een complete bedrijfstak in de schaal mag leggen is hooguit 15%. Daarnaast worden er hooguit vier bedrijven per sector opgenomen, zodat een bedrijfstak ook niet té dominant wordt op basis van het aantal aandelen in de selectie.

Houdbaarheidsdatum

De iex Index heeft geen onbeperkte houdbaarheidsdatum. Om ervoor te zorgen dat de index bij de tijd blijft, vindt er elk jaar een herweging plaats op basis van dezelfde voorwaarden waarmee iex Index nu is samengesteld. Er kunnen ook tussentijds wijzigingen

100

plaatsvinden als een bedrijf wordt overgenomen. In dat geval wordt de plaats opgevuld door de onderneming die op basis van de bovengenoemde criteria het meest in aanmerking komt voor opname in de index. Eventueel worden de gewichten van de overige aandelen aangepast na een overname. Deze wijzigingen worden op www.iex.nl aangekondigd en de index is binnenkort uiteraard ook te volgen via onze website.

43

i n d ex-sp e c ial

Zes dwergen (en één reus) Het Zwitserlevengevoel vindt u in Oostenrijk

De beurs als graadmeter van de economie? Forget it! Dertig met de nodige willekeur verzamelde Amerikaanse aandelen vormen de Dow Jones. Dat kan alleen op statistieke gronden al nauwelijks een representatieve barometer van de grootste economie ter wereld zijn. En laten we eerlijk zijn, erg Nederlands is de aex ook niet. In elk geval geen graadmeter van de Nederlandse economie met een Indiaas bedrijf als Arcelor Mittal en internationale conglomeraten als Royal Dutch Shell. En vooral veel bedrijven die het gros van hun inkomsten buiten de landsgrenzen halen (Ahold, Aegon, Reed Elsevier, et cetera). Een zoektocht naar die ene perfect uitgebalanceerde index, met de volmaakte sectorspreiding levert vooral het tegenovergestelde op. iex portretteert zeven volkomen verschillende, soms totaal onevenwichtige indices, met hun eigenaardigheden, kansen en risico’s. Van de Bolsa de Valores Lima (Peru) tot de onvolprezen obx in Oslo. door Peter van Kleef

44

CASE 30 – CairoAlexandria Stock Exchange (Egypte) Top-5 aandelen (totaal 30 aandelen) 1. 2. 3. 4. 5.

Orascom Telecom Holding (29,6%) Orascom Construction Ind. (16,7%) Egyptian Fin. Group Hermes (11,7%) Arab Polvara Spinning & Weaving (6,2%) Eastern Tobacco (5,3%)

Opvallend?

Egypte is de beste Afrikaanse beurs van deze eeuw en steeg meer dan 1000% in de afgelopen zes jaar

Karakter?

De case-30 bestaat uit de typische emerging markets-sectoren: bouw, telecom, basismaterialen en industrie. Behoorlijk evenwichtig dus, behalve dat de gebroeders Sawiris (Orascom) met drie holdings een hele dikke vinger in de pap hebben.

Need to know?

Egypte is de opvolger van Zuid Afrika als paradepaardje van het Afrikaanse continent. De index is veel gespreider dan de Johannesburg Stock Exchange (jse). Egypte profiteert van haar strategisch gunstige ligging ten opzichte van Europa en Midden-Oosten en is tijdens de kredietcrisis goed blijven liggen. De beurs zal de komende jaren zeker profiteren van de toenemende interesse van zowel particuliere als institutionele beleggers in het Afrikaanse continent. Omdat de case samen met de jse de enige beetje liquide beurs is, trekt zij het leeuwendeel van het nieuwe geld aan. Hoewel de waarderingen hierdoor snel oplopen, lijkt het sprookje aan de Nijl nog lang niet uit. Voor beurspioniers is Egypte het ideale, legale piramidespel.

Doen?

De eerste 1000% hebt u gemist, maar u kunt nog achteraan de rij sluiten voor de tweede 1000%. De Egyptische bull is nog lang niet buiten adem.

Risico?

De groeivooruitzichten zijn behoorlijk, maar met 1000% rendement in de achteruitkijkspiegel nemen de risico’s toe. Voorlopig bubbelt Egypte lekker door.

Beleggen?

51% niet-familie Sawiris

49% familie Sawiris

Egypte weegt zwaar mee in diverse Afrika-beleggingsfondsen. abn Amro heeft een Egypte certificaat.

Rendement?

48% geannualiseerd over de afgelopen drie jaar* * rendementen in dollars op basis van de msci landenindices (peildatum 22-04-2008)

45

i n d ex-sp e c ial RTS – Russian Trading System (Rusland)

OBX – Oslo Børs Exchange (Noorwegen)

S&P TSX Venture – Toronto Venture (Canada)

Top-5 aandelen (totaal 50 aandelen)



Opvallend?

Opvallend?

Opvallend?

Opvallend?

Karakter?

Karakter?

1. 2. 3. 4. 5.

Gazprom (15,0%) Lukoil (15,0%) Sberbank (13,9%) Rosneft (6,8%) Norilsk Nickel (5,8%)

Meer dan 100% rendement in 2001 en 2005. Tussendoor alleen in 2004 miniem negatief rendement.

Karakter?

Olie, gas, mijnbouw en heel intieme banden met het Kremlin.

Risico?

Hoog, maar minder hoog dan vaak gedacht wordt.

Beleggen?

Beleggingsfondsen en trackers en voor wie Rusland nog niet wild genoeg is, zijn er turbo’s op de rdx (een index van adr’s in Londen op Russische aandelen)

Rendement?

40% geannualiseerd over de afgelopen drie jaar*

Need to know?

Statoil-Hydro (24,9%) Telenor (13,1%) Orkla (9,6%) DnB Nor (7,5%) Norsk Hydro (6,1%)

Noorwegen was de afgelopen jaren de absolute nummer 1 onder de West-Europese beurzen. Met dank aan de banden met olie- en offshore-industrie.

Karakter?

Nergens ter wereld vindt u zoveel Fugro’s en sbm Offshores in één hoofdindex.

Risico?

De offshore-industrie is bij uitstek cyclisch. Met een weging van 25% voor Statoil-Hydro is spreiding in Noorwegen ook een relatief begrip.

Beleggen?

Doen?

U bent er een beetje laat bij, maar vooruit. Met een beetje geluk zit u hier de komende jaren nog gebakken.

25% Overige sectoren 15% Industriële Materialen

60% Olie en gas

1. 2. 3. 4. 5.

South Gobi Energy Resources (4,6%) Tanganyika Oil Company (3,2%) Seabridge Gold (2,2%) Anooraq Resources (1,9%) Noront Resources (1,6%)

De kraamkamer van de tsx is vooral voer voor speculanten die hopen op die ene tenbagger die alle mislukkingen doet vergeten. De beurs bestaat uit honderden start ups, voornamelijk mijnexploitanten in alle soorten en maten (goud, zilver, uranium).

Risico?

Diverse beleggingsfondsen en trackers.

Rendement?

Beleggen?

Rendement?

Need to know?

Noorwegen heeft behalve de weging van 25% voor fusiereus Statoil-Hydro ook nog eens een weging van 20% voor allerlei minder bekende olieservicebedrijven. De financiële sector moet het doen met de 7% voor DnB Nor, de grootste bank van Noorwegen. Verder zijn er bescheiden wegingen voor scheepvaart, telecom, visverwerking en papierindustrie. De beurs heeft daarmee een extreem cyclisch karakter en beweegt redelijk ongecorreleerd met de toonaangevende West-Europese beurzen en de andere Scandinavische beurzen. Olieprijs en dollarkoers zijn zwaarwegende factoren.

Per kwartaal verdwijnen aandelen die op basis van hun marktkapitalisatie voor minder dan 0,05% meewegen. Binnen de enorme vijver van deze speculatieve aandelen zijn er altijd wel een paar die door aandacht plotseling omhoog schieten, niet zelden om daarna weer keihard naar beneden te knallen. Het zijn veelal bedrijven die nog een heel lang traject te gaan hebben en waarbij gespeculeerd wordt op toekomstige ontdekkingen, grondmonsters en testboringen. Het lange en onzekere traject dat daarna nog volgt, is te vergelijken met bijvoorbeeld de biotechindustrie. Alleen voor notoire gokkers geharde beurs-pioniers en filantropen.

Doen?

Doen?

Noorwegen blinkt na een dramatische januarimaand ook dit jaar weer uit (+2%). Toch lijkt de offshorecyclus dicht tegen de top aan te zitten.

55% Overige sectoren

45% Olie en gas (services)

Volcan (11,3%) Cerro Verde (5,5%) Siderperu (4,9%) Atacocha (4,3%) Milpo (4,2%)

Best presterende beurs van 2006 én 2007. Ging meer dan 20 keer over de kop sinds 2002. Mijnbouw in alle soorten en maten

Risico?

Beleggen?

abn Amro Peru Certificaat

Rendement?


150% sinds lancering in 2001

Need to know?


1. 2. 3. 4. 5.

Zeer hoog

Risico? De term ‘risico’ is speciaal voor de tsx Venture uitgevonden. De kunst is met een schot hagel minimaal één keer de roos te treffen. De aandelen op de tsx-v zijn extreem illiquide. Via Binck kan er op de tsx-v worden belegd.


De Russische index bestaat voor ruim 60% uit olie- en gasbedrijven en voor nog eens 15% uit bedrijven die actief zijn in de mijnbouw en industriële materialen. De corporate governance van de bedrijven is nog niet altijd op Westers niveau. Het Kremlin heeft een stevige vinger in de pap en dat beperkt zich niet tot het gasstaatsbedrijf Gazprom. Uit beleggersoogpunt is die sterke band tussen politiek en de zwaargewichten op de beurs aantrekkelijk, zeker nu Rusland zich steeds meer terugvecht naar de economische wereldtop met dank aan de oliedollars. Telecom en financials lijken de volgende sectoren te worden die profiteren van de economische groei.

46

1. 2. 3. 4. 5.

IGBVL – Index General Bolsa Valores Lima (Peru)

Need to know?

Peru is een heel kleine markt, zelfs voor Latijns-Amerikaanse begrippen. In beleggingsfondsen die deze regio als speelveld hebben is vaak niet meer dan 5% in Peru belegt. De economie kenmerkt zich vooral door tal van mijnbouwactiviteiten, van zink tot zilver en van koper tot goud. Daarmee profiteert de beurs in Lima al twee, drie jaar van de commodity boom. Het abn Amro Peru Certificaat is het enige product dat zich 100% op de Peruaanse beurs richt, maar dan wel heel specifiek op die kleine mijnbouwaandeeltjes met een marktkapitalisatie van vaak niet meer dan een paar honderd miljoen dollar. Tweederde van het certificaat zit in zink-, zilver-, koper-, lood- en goudbedrijven.

Doen?

Geweldig idee! Jammer dat u vijf jaar te laat bent. U kunt (op eigen risico) proberen het onderste uit de kan te schrapen.

Als u per se snel van uw geld afwilt en daarbij het risico op de koop toe neemt dat u per ongeluk een tenbagger te pakken hebt, is dit de beurs waar u moet zijn.

100% explosief materiaal

33% Overige sectoren

66% Mijnbouw

47

i n d ex-sp e c ial NZX 15 – New Zealand ATX – Austrian Stock Exchange (Nieuw Zeeland) Exchange (Oostenrijk) Top-5 aandelen (totaal 15 aandelen)


Opvallend?

Opvallend?

1. 2. 3. 4. 5.

Telecom Corp. of nz (28,0%) Fletcher Building (17,0%) Contact Energy (10,2%) Sky City Entertainment (7,1%) Fisher & Paykel Healthcare (5,4%)

Als u ’s nachts de slaap niet kunt vatten, dan kunt u de beurs van Nieuw Zeeland volgen als eerste indicatie voor de handelsdag.

Karakter?

De index is – en dat met slechts vijftien aandelen – prachtig gespreid over meer dan tien sectoren. Jammer dat het nationale belbedrijf voor 28% meeweegt.

Risico?

Geen bubbelgevaar in Nieuw Zeeland. Over de afgelopen drie jaar hield u precies 0% over aan de beurs. Dat moet beter kunnen.

Beleggen?

In het kader van geografische spreiding heeft nz alleen concurrentie te duchten van de Australische asx die de afgelopen drie jaar gemiddeld 18% opleverde. Toch maar naar de buren?

Rendement?


Need to know?

1. 2. 3. 4. 5.

omv ag (18,0%) Erste Bank (17,2%) Raiffeisen (9,3%) Voestalpine (9,3%) Telekom Austria (8,8%)

De Oostenrijkse beurs behoort met gemiddeld 17% rendement over de afgelopen drie jaar tot de betere West-Europese beurzen. De scharnierpuntligging tussen Oost en West is Oostenrijks troef.

Karakter?

Financials, energie, staal, verzekeraars. De atx toont veel gelijkenis met onze aex.

Risico?

Weinig extra risico’s, vooral veel kansen. Oostenrijkse banken penetreren met plezier de Roemeense financiële markt.

Beleggen?

Oostenrijk is niet echt populair onder de productmakers. U bent aangewezen op trackers en daar is niets mis mee.

Rendement?


Need to know?

De Nieuw-Zeelandse beurs is de eerste beurs wereldwijd die de deuren opent op een willekeurige handelsdag, maar de morgenstond had de afgelopen drie jaar verrekte weinig goud in de mond. Met telecom, energie en bouw als zwaarst vertegenwoordigde sectoren, verkeert het land dan ook nog een beetje in de 20e eeuw. Wakker worden! Aardig is de weging voor tv en entertainment (11%), vastgoed (7%) en de luchthaven van Auckland (4%). Verder is Nieuw-Zeeland vooral geliefd onder carry traders die hun gratis geleende geld in Japan maar al te graag naar Nieuw-Zeelandse banken brachten. De nzx15 heeft geen weging van belang voor banken. Ruiken we hier een causaal verband?

De Oostenrijkse beurs is wat je noemt een doorsneebeurs. Weinig namen die de gemiddelde Texaanse belegger iets zal zeggen, weinig toonaangevende multinationals, maar wel een behoorlijk goed gespreid mandje. De risico’s zijn daarmee redelijk beperkt en de kansen liggen vooral in de snelle groei van landen als Roemenië, Hongarije en Turkije. Vanwege de geografische ligging kunnen Oostenrijkse bedrijven daarvan profiteren. Het risico is dat ze daarbij afgetroefd worden door branchegenoten die misschien wat verder weg gesitueerd zijn, maar diepere geldzakken hebben. U begrijpt het, de atx is wat saai en stoffig. Precies zoals Corné van Zeijl een beurs graag ziet. Het ultieme Zwitserlevengevoel in Oostenrijk. En nog een hoger rendement dan bij de Alpenburen ook.

Doen?

Doen?

0% in drie jaar schiet niet echt op. Tenzij u carry trader bent, hebt u in Nieuw Zeeland weinig te zoeken. Zelfs over de laatste tien jaar haalde u in nz slechts 2% per jaar op. Toch liever een spaarrekening.

Waarom niet? De index vertoont, zeker voor wat betreft de indexzwaargewichten, behoorlijk wat gelijkenis met de Nederlandse beurs, maar heeft het voordeel dat het dicht tegen Oost-Europa aan ligt.

17%

ASX (Australië)

17%

ATX (Oostenrijk)

0%

NZX15 (Nieuw Zeeland)

13%

SWX (Zwitserland)

48

H EB B E N

&

H OU DEN

De archi tect De bedenker van de aex-index is tevens een van de meest invloedrijke beursmannen die het Damrak ooit heeft gekend. iex ontmoet Tjerk Westerterp. door Pieter Kort/fotografie Robert Elsing

O

p vrijdag vier april galmde de beursgong weer eens over de oude handelsvloer van de Amsterdamse beurs. De man die de handelsdag met een krachtige ‘kloing’ afsloot had precies dertig jaar eerder, in een klein zaaltje verderop aan het Damrak, de supervisie over de allereerste handelssessie van de eoe Optiebeurs. Minzaam lachend als altijd was Tjerk Westerterp nog één keer het middelpunt van de beursvloer, terwijl hij het applaus vanaf de ballustrade in ontvangst nam. Met een imposante carrière in politiek Den Haag achter de rug, onder andere als minister van Verkeer en Waterstaat, leek Westerterp een vreemde keuze als eerste directeur van de eoe Optiebeurs. Het bleek een gouden greep. De bourgondische exminister ontpopte zich in de beginjaren

54

van de Optiebeurs als fanatiek pleitbezorger van het particuliere effectenbezit. Tot op de dag van vandaag is de Nederlandse particuliere belegger een van de meest actieve ter wereld. Sinds Westerterp in 1993 afzwaaide als beursbestuurder is de Amsterdamse beurswereld radicaal veranderd. Westerterp zelf bleef sindsdien onvoorspelbaar uit de hoek komen. Hij dook op als commissaris van het ooit roemruchte beursfonds Begemann en hij nam het op tegen de ‘carpoolstrook’ van minster Hanja Maij-Weggen, door ostentatief in zijn eentje in de auto over die strook te gaan rijden. Westerterp won het proefproces en de strook werd uiteindelijk opengesteld voor alle automobilisten. Ook kreeg hij gedaan dat de leeftijdsgrens voor

commissarissen uit het Burgerlijk Wetboek werd geschrapt. Verder lanceerde hij een plan om dubbeldeks snelwegen te gaan bouwen en was hij op zijn 70e nog een blauwe maandag lid van de Tweede Kamer voor Leefbaar Nederland. Inmiddels lijkt Westerterp toch een leeftijd te hebben bereikt waarop zelfs hij het wat rustiger aan gaat doen, maar in het jaar waarin de optiebeurs dertig jaar bestaat en de aex-index zijn 25-jarig jubileum viert, verschijnt de ‘beursman van de eeuw’ met zichtbaar plezier nog eens voor het voetlicht. Oh ja, die aex-index is ook een geesteskind van Westerterp, trouwens. We onderscheppen de beursman in ruste op weg naar de feestelijkheden op het Beursplein en halen herinneringen op in een toepas-

“In de begintijd had je market makers, die zagen als iemand aan kwam lopen al aan zijn ogen of hij kwam kopen of niet. Het was bijzonder volk.” selijke locatie: de eersteklaswachtkamer op het Centraal Station. Klopt het dat u de aex-index – of de eoe-index, zoals hij oorspronkelijk heette – heeft bedacht in de trein? “Ja, dat klopt. Ik moest naar Luxemburg voor een vergadering van beursbestuurders en toezichthouders. Dat was een lange rit, dus ik had de tijd om eens rustig wat berekeningen te maken. De handel in opties kwam in die tijd net van de grond, maar er waren nog geen opties op een index. Daarvoor heb je een index nodig die real time te berekenen is. In Amsterdam hadden we toen alleen de cbs-index. Een heel betrouwbare index, maar hij werd twee keer per dag berekend. Ik heb toen een rudimentaire index samengesteld van dertien fondsen, die

je in zijn geheel kon kopen op de beurs.” Was het cbs daar wel blij mee? “Nee, die hebben zich geweldig verzet. Maar ze hadden geen alternatief. Lang niet iedereen was ervan overtuigd. De effectenbeurs zag er niet veel in, bijvoorbeeld. Is hij wel representatief, vroegen ze me vaak. In de cbs zat alles, tenslotte. En nee, in die zin was hij niet heel representatief, maar de eoe was wel heel belangrijk voor de ontwikkeling van de beurs.” “De invoering van de eoe-opties is nog bijna misgegaan. We hadden de index nauwelijks een dag in notering toen een jurist tegen me zei: maar dit kan helemaal niet! Waar het op neer kwam, was dat de uitoefening van een indexoptie voor de wet werd

beschouwd als een loterij, met alle fiscale gevolgen vandien. Dat kon natuurlijk niet, dus toen heb ik bij Justitie en Financiën een lobby op touw gezet om het Burgerlijk Wetboek op dit punt te wijzigen. Die wetswijziging is er binnen zes maanden gekomen.” Het was een bijzondere overstap die u destijds maakte: van een belangrijke positie in den Haag naar een nieuw op te richten optiebeurs. Waarom deed u dat? “In december 1977 werd ik gebeld door een headhunter die ik kende. Hij legde uit waar het om ging en dat hij bij mij was uitgekomen. Ik zei dat ik echt niets wist van opties. ‘Dat is het minste bezwaar’, zei hij. Wat ze vooral zochten was iemand met managementervaring en internationale contacten.

55

H E B B E N Nou, die had ik wel. Eigenlijk had ik iets heel anders op het oog. Ik had het aanbod gekregen om te solliciteren als burgemeester in Den Bosch of Nijmegen. Ik voelde wel voor Nijmegen. Niet lang daarna kwam ik als minister van Verkeer en Waterstaat een brug openen in Arnhem. Naast me stond de Commissaris van de Koningin in Gelderland, Mollie Geertsema van de vvd, en die zei plotseling tegen me: ‘Tjerk, ik hoor dat je kandidaat bent voor Nijmegen. Als dat zo is, zal ik daar dwars voor gaan liggen’. Waarom, wilde ik weten. ‘Jij gaat scheiden’, zei hij. ‘Ik zeg het je maar.’ Ik kon dat doorzetten, maar dan zou ik een aantal maanden publiekelijk op de grill komen te liggen en daar had ik helemaal geen zin in. Dus toen dacht ik, ach, waarom doe ik het niet gewoon, die Optiebeurs? Dat was van twee kanten wennen, hoor. Ik werd in eerste instantie met wantrouwen ontvangen door de market makers. Eigenlijk werd ik pas ècht geaccepteerd toen er in 1981 verkiezingen waren en ik geen kandidaat meer was. Toen merkten ze dat het echt serieus was.” Welke momenten zijn u altijd bijgebleven? “1981 was cruciaal. Ik zat er drie jaar en we zaten aan de grond. Er was te weinig omzet. Het eigen vermogen was 16 miljoen gulden. Met een minnetje ervoor. Boy Korthals Altes, de voorzitter van de effectenbeurs, heeft ons toen geweldig geholpen. Hij heeft een paar zaken zo gearrangeerd dat we in ieder geval konden doorgaan. Het was net in de tijd dat het beursklimaat weer omsloeg, ten goede, en toen begon het ineens te lopen. We moesten vierduizend contracten per dag doen om breakeven te draaien. Het moment dat we dat haalden was een overwinning. Daarna waren het zesduizend. En toen achtduizend. En steeds meer. Dat was het moment waarop we realiseerden dat we het gingen redden.” Onder beurshandelaren bespeur je nog wel eens wat nostalgie naar de tijd dat alles zich op die ene beursvloer afspeelde, in plaats van op een handelsscherm. Mist u die tijd ook nog wel eens? “Ik mis het wel een beetje ja. Maar als de beurs niet was overgegaan naar elektronische handel dan bestonden ze nu niet meer. Zo is het gewoon. Zelfs de New York Stock Exchange, waar ze ogenschijnlijk nog aan

&

H OU DEN

vloerhandel doen is de facto al grotendeels elektronisch. Het type handelaar is daardoor ook veranderd. In de begintijd had je market makers, die zagen als iemand aan kwam lopen al aan zijn ogen of hij kwam kopen of niet. Het was bijzonder volk.” De aex-index is onlangs 25 jaar oud geworden. Hij is inmiddels wel wat veranderd en er zijn ook aardig wat bedrijven uit verdwenen in de tussentijd. Wat vindt u daarvan? “Eerlijk gezegd vind ik 25 bedrijven in de index wel wat aan de hoge kant. Ik weet niet of we dat heel lang kunnen volhouden. Veel mooie bedrijven zijn helaas verdwenen. Dat abn Amro eruit is gevallen is echt een klap. Maar onderschat de Nederlandse beurs niet. Binnen nyse Euronext heeft Nederland een hele goede naam. We hebben in Nederland naar verhouding verreweg de grootste particuliere omzet van heel Euronext.” Dankzij uw zendingswerk? “Ja, het was drammen, drammen, drammen. Toen we begonnen met de optiebeurs waren de grootbanken helemaal niet zo

“We hadden de index net een dag in notering toen een jurist tegen me zei: maar dit kan helemaal niet!”

gecharmeerd van het idee dat particulieren zelf actief in effecten konden handelen. Het heeft even geduurd voor ze om waren. Moet je je voorstellen: toen wij begonnen werd er op de Effectenbeurs nog twee keer driekwartier gehandeld op één dag. Ik vroeg wel eens aan de voorzitter van de beurs: waarom voer je geen continue handel in? Maar daar was weinig begrip voor. Ik zag een markt bij de particulieren. Daarin is Nederland ook echt pionier geweest. Waar ik ook kwam, ik heb altijd heel veel lof gekregen voor de manier waarop we de particulier erbij hebben gehaald.” Is Nederland nog steeds ergens pionier in? “De derivatenindustrie is nu zo groot, wereldwijd. Je vraagt je af of mensen nog wel weten waar het risico terechtkomt. Maar iets als de dagopties, die pas zijn geïntroduceerd hier in Amsterdam, dat vind ik een geweldige ontwikkeling! Dat is een echte innovatie. Ik weet nog dat we indertijd de vijf- en tienjaarsopties hebben geïntroduceerd. Daar begrepen ze in Amerika niets van. Wat moet je nou met zulke looptijden? Maar voor de particuliere belegger was het juist een heel interessant product.” Belegt u zelf nog? “Nee, dat doe ik niet meer. Ik zou het ook moeilijk vinden nu, in dit beursklimaat. Particulieren moeten heel voorzichtig opereren.” Bent u nog ergens actief in op het moment? “Ik doe niets. Nee, echt. Mijn professionele activiteiten zijn echt afgelopen. Ik volg het met interesse. Meer niet. Ik ben heel ambitieus geweest, maar genoeg is genoeg.” Kunt u dat wel? U lijkt de laatste tien jaar toch een beetje een nieuw leven begonnen als activist. “Activist? Haha, nou, ja. Ja, dat ben ik wel een beetje geweest. Het laatste was Leefbaar Nederland. Maar dat was een vergissing, laten we het daar maar op houden. Ik heb me laten verleiden, maar ik ben heel dankbaar dat het niet lang heeft geduurd. Pim Fortuijn was een verfrissend figuur, maar al die nieuwe lijsten zijn veel te persoonsgebonden. Ze zullen tussen de tien en twintig zetels halen en dan is het weer afgelopen. Voor mij is daar geen rol meer weggelegd.”

57

STRU C TU R E D

PRODUCTS

G

elooft u in een verdere stijging van de grondstoffen- of olieprijzen, dan kunt u daar op diverse manieren in beleggen, bijvoorbeeld met sectorfondsen of trackers. U loopt dan vanzelfsprekend wel het risico dat u geld verliest als de koersen dalen. Stel dat er een product zou zijn dat ook in olie belegt, maar nog iets extra’s biedt: als de olieprijs over een jaar met, zeg, 10% is gestegen, geeft dit product niet 10%, maar 13% rendement. En als de olieprijs tegen die tijd 20% lager staat, geeft het product gewoon 100% van de inleg terug. Pas als de olieprijs met meer dan 35% daalt u mee in het verlies. Op het eerste gezicht lijkt het een product dat in de categorie ‘te mooi om waar te zijn’ valt: veel kans op bovengemiddelde winst en een solide bescherming tegen verlies.

ING wint de Gouden Tak ING maakte het beste gestructureerde beleggingsproduct van het afgelopen jaar: een slimme constructie op de olieprijs, mét inleggarantie. door Pieter Kort/fotografie Sophie van Schouwen

Uw gastheer: Marcel Tak.

58

Dit product bestaat daadwerkelijk en won recent de iex Gouden Tak voor het beste gestructureerde beleggingsproduct van 2007: de Click Out Unlimited Olie, uitgegeven door ing. Op het iex Gouden Tak-gala in de Arena in Amsterdam werden in zeven categorieën prijzen uitgereikt. Hieronder staan alle winnaars op een rij. De Gouden Tak is vernoemd naar iex-columnist Marcel Tak die op iex .nl iedere week de nieuw uitgekomen structured products recenseert en van een cijfer voorziet op de onderdelen risicorendementsverhouding, transparantie van informatie, originaliteit en kosten. Volgens Tak is het Click Out-product van ing zo goed omdat het “nagenoeg altijd een goed of beter rendement oplevert dan een rechtstreekse investering” in olie.

Goede informatie

Gestructureerde producten zijn populair omdat ze door gebruik te maken van derivatenconstructies het risico en rendementsperspectief van beleggingen zodanig kunnen veranderen dat ze voor een geheel nieuwe groep investeerders interessant worden. Markten die misschien voor u nauwelijks interessant zijn, kunnen door bijvoorbeeld een hoofdsomgarantie in te bouwen ineens wel aantrekkelijk worden. “De kracht van dit soort notes en certificaten is dat de risico-rendementsverhouding precies op uw het profiel afgestemd kan zijn,” zegt Tak. Die kracht is tevens de zwakte van deze producten. Omdat banken bij het maken ervan gebruikmaken van complexe derivatenconstructies zijn beleggers nog wat huiverig. De huidige kredietcrisis heeft niet voor niets veel te maken met het buitensporig grote gebruik van derivaten. In Noorwegen werd eerder dit jaar de verkoop van gestructureerde producten aan particuliere beleggers zelfs verboden. In Nederland lijkt dat niet aan de orde, al wijst de Autoriteit Financiële Markten wel regelmatig op de noodzaak om u goed te laten informeren voor u dit soort producten koopt En de noodzaak voor banken om de klanten goed voor te lichten. “De Nederlandse aanbieders hebben hun informatievoorziening de laatste jaren fors verbeterd”, zegt Tak. Maar ook hij erkent dat het niet altijd even envoudig is de finesses van zo’n beleggingsproduct te doorzien.

Prijswinnaars Erik Mauritz en Elvera Siemons van abn Amro .

Beste Structured Product 2007 Click Out Unlimited Olie Uitgever: ING Belegt in: Olie Werking: Ieder jaar wordt

gekeken of de olieprijs sinds uitgifte is gestegen. Als dat zo is wordt de belegging beëindigd. Bij een olieprijsstijging onder de 13% keert het product toch 13% rendement uit. Bij stijgingen van meer dan 13% wordt de volledige stijging uitgekeerd. Als de olieprijs na vier jaar niet is gestegen krijgt de belegger zijn inleg terug.

2e Prijs Best Europe Strike II Uitgever: ING Belegt in: Europese aandelenindex

Werking:

Vijf jaar lang wordt belegd in de Europese index Eurostoxx 50. De beginkoers van de belegging wordt echter niet vastgesteld bij aanvang, maar wordt gelijk gesteld aan de laagste slotkoers van de index gedurende het eerste jaar van de looptijd.

Ron Bruggink, director Barclays Capital is blij met de prijs voor Beste Risic0-Rendement.

klik hier... Alle recensies van Marcel Tak vindt u in de rubriek 10 van Tak via: magazine.iex.nl/10vantak.

59

STRU C TU R E D Prijswinnaar Origineelste Product Brigitte Krijbolder (Royal Bank of Scotland) voor de camera.

PRODUCTS 3e Prijs Groen 2,1% Rente Vast Note IV Uitgever: ABN Amro/ Groenbank

Belegt in: renteproducten,

duurzame aandelen Werking: Door fiscaal voordeel op groene beleggingen kan het minimumrendement van 2,1% per jaar worden verhoogd met maximaal 2,5%. Daarnaast kan door de prestaties van 20 duurzame aandelen de uitgekeerde rente nog hoger komen te liggen.

Beste Risico-Rendement 200% Commodity Protect Plus Note 2 Uitgever: Barclays Belegt in: Grondstoffen Werking: Als aan het einde

van de looptijd (vijf jaar) het mandje grondstoffen in prijs is gestegen wordt de winst dubbel (200%) uitbetaald. Als de prijs is gedaald krijgt de belegger zijn inleg volledig terug.

Na de prijsuitreiking een borrel met presentator: Jacob Schoenmaker.

suiker en tarwe Werking: Gedurende vier jaar belegt de note in een mandje landbouwproducten. Als dat mandje in prijs is gestegen krijgt de belegger tussen 90% en 130% van de stijging uitgekeerd. Als het is gedaald wordt de hoofdsom teruggestort.

Hoogste rendement China Mainland Note Uitgever: ING Belegt in: Chinese aandelen

die in China zelf genoteerd staan. In 2007 boekte dit product een koersstijging van 62,5%

Beste Informatieve Website ABN Amro

Belegt in: Vier wereldwijde

Beste Aanbieder van Structured Products

beursindices Werking: Het product combi-

www.abnamromarkets.nl

ABN Amro

De beste renderende gestructureerde producten in 2007

Categorie Opkomende markten Grondstoffen Hedge funds Europa Verenigde Staten Nederland Strategie Geavanceerde structuur Duurzaam

60

IEX Publieksprijs Soft Commodity Note 2007-2011 Uitgever: ABN Amro Belegt in: Maïs, sojabonen,

Origineelste product Autopilot Note Uitgever: Royal Bank of Scotland

Team ing wacht met spanning op het moment dat de Gouden Tak wordt uitgereikt.

neert diverse technische analysemodellen, die volautomatisch koop- en verkoopsignalen genereren op diverse indices. De inleg is gegarandeerd.

Beleggingsproduct ING China Mainland note Kempen Global Commodities Performance MAN IP 220 Eur Index notes Wilgenhaege Power Profit 150% ING Liric USA II Commerzbank Bonus Exchangeable op ABN Amro ABN Amro Blackrock Momentum certificaat Société Générale Best 4 Safe Theodoor Gilissen Alternative Energy Note

Rendement 62,50% 32,90% 15,20% 12,90% 9,90% 52,00% 46,50% 14,90% 32,60%

IEX magazine houdt u op de hoogte van het wel en wee van de 40 – volgens ons – belangrijkste Nederlandse aandelen. En dat gaat verder dan het bijhouden van de laatste persberichten. Van ieder aandeel geven we de belangrijkste fundamentele en technische signalen, groeien waardeindicatoren, een korte instantanalyse én een speciaal door IEX ontwikkelde stemmingsmeter.

Top 40 IEX Index In de IEX Top 40 hebben we in de loop van de jaren wel dingen veranderd. Dit wordt de grootste verandering tot nu toe. We gaan vanaf de volgende editie alle aandelen uit onze zelfbedachte index op deze plaats volgen.

Toppers De favorieten van IEX voor komende maanden.

Aandeelhoudersrumoer

Signalen Analistenmomentum ( /  / ) Worden de taxaties naar boven of naar beneden bijgesteld?

Steeds vaker laten aandeelhouders zich horen. En dat gaat niet altijd even subtiel. Wie en wat?

Technisch ( /  / ) De richting van de (middel)lange trend

Waar voor je geld Het jaarverslagseizoen is begonen en dat betekent nieuwe beloningslijstjes. Wie krijgt wat, maar wat verdienen zij voor u?

Fundamenteel ( /  / ) Hoe zijn de financiële vooruitzichten Winstgroei De verwachte wpa-groei in 2006 PEG Price/Earnings Growth. Geeft aan hoe de koers-winstverhouding zich verhoudt tot de winstgroei. Hoe lager, hoe relatief goedkoop het aandeel is ten opzichte van de verwachte groei. De score van de topman Wat verdiende de CEO voor u? Bron: VEB, peildatum 24 april 2008

Pechystock Wat een pech voor Pharming. De toezichthouder keurde het medicijn van Jerini wel goed. Dat nieuws maakt van Pharming definitief een pennystock.

Stemmingsmeter In welke toestand verkeert dit aandeel? 1  Snelle groei / 2  Trage, gestage groeier / 3  Even geduld, er staat iets te gebeuren / 7  Voor een gokje / 5  Mogelijk slecht nieuws in aantocht / 6  Niet vooruit te trekken / 8  Niet aankomen

61

t o p

4 0

Top-4 IEX 40

t o p Aalberts

Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

Arcelor

De staalgigant heeft het druk met overnames, joint-ventures en het uitbreiden van belangen. En ondertussen stijgen de prijzen lekker door. Groei alom dus.

DSM

DSM is met een opmerkelijk herstel bezig, zonder dat daar veel bedrijfsnieuws aan ten grondslag ligt. Het bedrijf bouwt gestaag verder aan haar nieuwe stijl en opent nieuwe fabrieken (voor Polymeer-activiteiten) en installaties (voor Dyneema-activiteiten). DSM lijkt echter vooral als vluchthaven in roerige beurstijden geliefd.

1

Jan Aalberts Rendement sinds aantreden 2089%

10% 1,0

Binck


Wat doen? N  

2

Thierry Schaap Rendement sinds aantreden -7%

14% 0,6

Een omzet van 2 miljard euro is in 2008 volgens topman Aalberts haalbaar. Voor overnames is 300 tot 400 miljoen beschikbaar. Het jaar 2008 lijkt voor de onderneming weer een jaar te worden als ieder ander: helemaal prima dus.

Van reuring op de beurs heeft Binck alleen maar profijt. Ook in de eerste maanden van dit jaar had Binck het naar eigen zeggen druk. Beleggers belonen de onderneming niet voor de goede gang van zaken. Sinds de halvering van de koers naar 8 euro, komt het aandeel amper van de plaats. Met dank aan de kredietcrisis.

Aegon

Boskalis


De grote favorieten uit de IEX 40 voor de komende maanden. Opvallend genoeg zijn dit vooral ‘oude economie’-bedrijven.

Wat doen? O M O

Wat doen? N N O

2

Don Shepard Rendement sinds aantreden -64%

11% 0,6


Wat doen? N  

1

Peter Berdowski Rendement sinds aantreden 80%

15% 1,0

Business as usual en dat is voor een financial goed nieuws op het moment. Don Shepard liet wel weten dat ook Aegon zal moeten afschrijven op de beleggingsportefeuille als de Amerikaanse economie echt verslechtert en de kredietproblemen aanhouden. Maar daar staat het bedrijf zeker niet alleen in.

Van 1,2 naar 3,5 miljard euro. In vier jaar is de orderportefeuille bijna verdrievoudigd. En er zit nog genoeg groei in de sector in de komende jaren. De koers is echter behoorlijk beweeglijk. Hoogte niveau in een jaar is 80 euro, laagste 25 euro. Op het huidige niveau van 35 euro lijkt er dus genoeg upside.

Ahold

CSM


Wat doen? N M O

2

John Rishton Rendement sinds aantreden -1%

8% 1,8


Wat doen?   

2

Gerard Hoetmer Rendement sinds aantreden -3%

5% 2,5

Een onverwachte tegenvaller bij Ahold. Enkele grote pensioenfondsen keurden de jaarrekening en het beleid van de RvC af. Dit vanwege de afscheidspremie van Moberg, die te hoog werd bevonden. Kijken hoe de nieuwe topman dit gaat gladstrijken, want pensioenfondsen tegen je, dat liever niet.

Bij de jaarcijfers bleek dat de onderneming goed in staat was de hogere grondstofprijzen door te berekenen. Het negatieve effect hiervan viel mee. Inmiddels zijn de prijzen van grondstoffen verder gestegen. Klanten en consumenten zijn zich daarvan bewust, dat helpt, maar waarschijnlijk moet CSM de prijzen verder verhogen. Hoe pakt dat uit?

Akzo Nobel

Corporate Express


Wat doen? M M O

4

Hans Wijers Rendement sinds aantreden 170%

-13% -


Wat doen? O O O

3

Peter Ventress Rendement sinds aantreden -7%

30% -

Akzo verwacht meer kosten te kunnen besparen bij ICI, maar daar werden beleggers niet blij van. Ze hadden nog meer verwacht. Dus kelderde het aandeel. En ruimte voor meer teleurstellingen– bedrijfsmatig of macro-economisch in verband met een afkoelende economie – is er niet, aldus een analist.

Bij CE draait het om het bod van Staples. Gaat het door, wordt het meer? Dat laatste lijkt niet voor de hand te liggen. Bij een update van CE over de gang van zaken, gaf Staples aan het niet nodig te vinden het bod van 7,25 euro te verhogen. CE is daar niet akkoord mee, maar aandeelhouders lijken gezien de steady koers rond dat bedrag, niet meer te verwachten.

Arcelor Mittal

Crucell


Wat doen? M M M

1

Lakshmi Mittal Rendement sinds aantreden 118%

12% 0,6


Wat doen?   O

4

Ronald Brus Rendement sinds aantreden 80%

-3% 31,9

De staalgigant heeft het druk met overnames, joint-ventures en het uitbreiden van belangen. Groei alom dus. En daar houden beleggers en analisten (overwegend positief over het aandeel) van. De koers is sinds de dip (onder de 40 euro) in januari bijna weer helemaal hersteld naar 57 euro (52-week high). Maar hoogtevrees hebben we nog niet.

Afblijven was maandenlang het enige juiste advies voor Crucell. Maar het aandeel lijkt de weg naar boven gevonden te hebben, mede dankzij positieve testresultaten voor een medicijn tegen tuberculose. Goed nieuws trekt speculanten aan als een magneet. Enige voorzichtigheid blijft ondanks het optimisme gepast.

Van 1,2 naar 3,5 miljard euro. In vier jaar is de orderportefeuille bijna verdrievoudigd. En er zit nog genoeg groei in de sector in de komende jaren. De koers is echter behoorlijk beweeglijk. Hoogte niveau in een jaar is 80 euro, laagste 25 euro. Op het huidige niveau van 35 euro lijkt er dus genoeg upside.

ASMI

DSM

SBM Offshore


Boskalis

SBM Offshore, toeleverancier aan de olie-industrie, profiteerde vorige maand volop van het nieuws over de ondekking van mogelijk het op twee na grootste olieveld ter wereld voor de kust van Brazilie. Ook verder gaat het de onderneming voor de wind. Dankzij al het goede nieuws mag de jojo een raket worden.

62


Wat doen? M O O

3

Chuck del Prado Rendement sinds aantreden 10%

6% 2,6


Wat doen? M M M

2

Feike Sijbesma Rendement sinds aantreden -1%

30% 0,3

Bij AMS International draait het niet om nieuws of cijfers, maar om grootaandeelhouders die het niet eens zijn met het beleid bij en het resultaat van de chipper. Op 21 mei is de AVA en dan zal blijken hoe ASM verder gaat. Gaan ze op dezelfde voet door of weten de ontevreden aandeelhouders een turn te bewerkstelligen?

DSM is met een opmerkelijk herstel bezig, zonder dat daar veel bedrijfsnieuws aan ten grondslag ligt. Het bedrijf bouwt gestaag verder aan haar nieuwe stijl en opent nieuwe fabrieken (voor Polymeer-activiteiten) en installaties (voor Dyneema-activiteiten). DSM lijkt echter vooral als vluchthaven in roerige beurstijden geliefd.

ASML

Fortis

Wat doen? O O O

4

Eric Meurice Rendement sinds aantreden 60%

-6% -


Wat doen? M O O

5

BAM

Fugro

2

Joop van Oosten Rendement sinds aantreden 5%

16% 0,5

Stagnatie? (Nog) niet in de bouw hoor. BAM verwacht voor 2008 een nettowinst van 250 miljoen euro bij een omzet van 9 miljard. Deze verwachtingen zijn gebaseerd op het orderboek, dat er iets beter uitziet dan vorig jaar. Beleggers lijken dit echter nog niet helemaal te zien. De koers schommelt wat en kwam in het nieuwe jaar nog niet boven de 15 euro.

  Snelle groei / 2  Trage, gestage groeier / 3  Even geduld, er staat iets te gebeuren / 7  Voor een gokje 1 5  Mogelijk slecht nieuws in aantocht / 6  Niet vooruit te trekken / 8  Niet aankomen


U las het als het goed is al in de feature IEX Index vanaf pagina 46 van dit magazine. IEX heeft een eigen index ontwikkeld. En om de aandelen in deze bijzondere index met 40 aandelen goed te kunnen volgen, zullen we per volgende editie van dit magazine de IEX Top 40 hierop afstemmen. Waarom niet meteen? Dan kunnen we nog even uitleggen welke bedrijven uit de IEX Top 40 verdwijnen en welke erbij komen. Het hoe en waarom leest u vanaf pagina 46 in dit blad. Uit de IEX Top 40 (niet in de IEX Index)

Arcelor Mittal ASMI Binck Crucell Hunter Douglas (beursexit) Logica Ordina Pharming Reed Elsevier In de IEX Top 40 en de IEX Index

Arcadis Corio Draka OPG Sligro Smit Telegraaf Ten Cate Wereldhave

-8% -

Er hangt ongezonde spanning rond het aandeel Fortis. Partner in crime Royal Bank of Scotland moest met de hoed in de hand naar de kapitaalmarkt om het vermogen te versterken en volgens sommige analisten zou Fortis datzelfde lot wel eens kunnen treffen. Niet in de hand houden, kortom.

Wat doen? N O M

Top-9 IEX Index

Jean-Paul Votron Rendement sinds aantreden -14%

ASML verlaagde bij de bij de eerstekwartaalcijfers de omzetverwachting voor 2008 met 10% tot circa 3,4 miljard euro. Wordt de cyclische afkoeling in de sector, die eerst in 2009 werd verwacht, nu een jaar naar voren gehaald? Beleggers zijn het hier in ieder geval niet over eens, maar onzekerheden over prestaties kunnen voor volatiel koersverloop zorgen. Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

4 0

Wat doen? O M M

1

Klaas Wester Rendement sinds aantreden 116%

12% 1,2

‘Het is hier geweldig’, moeten aandeelhouders van Fugro denken. Na de dip in januari (rond 35 euro) is de koers weer hard op weg naar de 60 euro (op 62 euro ligt het record) Wat betreft opdrachten en marktklimaat zit het ook wel snor. En dat doet vermoeden dat de koers best nog even verder kan. De raket mag dus nog even blijven.

63

t o p

4 0

Top-3 Aandeelhoudersrumoer Aandeelhouders worden steeds mondiger. Terecht, want er valt nog het nodige te veranderen bij ondernemingen. Op strategisch gebied, maar ook beloningen. En de Code Tabaksblat wordt niet overal goed nageleefd.

t o p Heineken


Bij AMS International draait het niet om nieuws of cijfers, maar om grootaandeelhouders die het niet eens zijn met het beleid bij en het resultaat van de chipper. Op 21 mei is de AVA en dan zal blijken hoe ASM verder gaat. Gaan ze op dezelfde voet door of weten de ontevreden aandeelhouders een turn te bewerkstelligen?

Ahold

Uiteindelijk stemde een ruime meerderheid van het aanwezige aandelenkapitaal voor goedkeuring van de jaarrekening op de AVA, maar protest genoeg, vooral van de (machtige pensioenfondsen). Met name tegen de beloning van Moberg, die de aandeelhouders veel te hoog vonden.

Heijmans

Investeringsmaatschappij Van Herk (10%-belang) is het niet eens met het beleid van de bouwer. Van Herk stemde tegen goedkeuring van de jaarstukken, omdat ze na de teleurstellende resultaten van de bouwdivisie er niet van overtuigd zijn dat het management gedegen maatregelen heeft genomen om tot herstel van resultaten te komen. Decharge aan het bestuur voor het beleid en toezicht over 2007 is wel verleend. Zij het dus niet unaniem.

64

2

Jean-François van Boxmeer Rendement sinds aantreden 37%

10% 1,5

Océ


Wat doen? N O O

2

Top-5 Beloningen

Rokus van Iperen Rendement sinds aantreden -51%

1% 10,9

In 2008 opnieuw een postieve autonome nettowinstgroei en S&N mag overgenomen worden. Goed nieuws dus. Maar hoe zit het met de hogere grondstofprijzen? In de meeste markten zullen deze volledig doorberekend kunnen worden, aldus de topman.

De verwachtingen voor het eerste kwartaal waren hooggespannen, maar de onderneming moest beleggers teleurstellen. In de VS heeft het bedrijf last van economische tegenwind. In Azië gaat het beter, maar daar komt nog maar een klein deel van de omzet vandaag. Kosten besparen dus en voor straf moet de raket van de vorige keer eraf.

Heijmans

Ordina


Wat doen? O O O

7

Guus Hoefsloot Rendement sinds aantreden 35%

11% 0,6


Wat doen? M O O

7

Ronald Kasteel Rendement sinds aantreden -54%

8% 1,0

Sinds de presentatie van de teleurstellende jaarcijfers was het stil. Nu is er echter een actieve aandeelhouder, Van Herk (10%- belang) die onder andere de herstructureringsmaatregelen niet ver genoeg vindt gaan. Want is het lek nu boven bij de bouwdivisie? Het is nu aan Heijmans om belegger te overtuigen van de ,volgens de onderneming, juiste koers.

De jaarcijfers zijn goed ontvangen en met elf koopadviezen, een houden en een verkopen is het analistenkorps zeer positief. Een koersopleving laat echter op zich wachten. Wellicht komt dat doordat Ordina veel financials als klant hebben en die zitten in een onzekere tijd.

Hunter Douglas

Pharming


ASM International

Wat doen? M O O

Wat doen? -

Ralph Sonnenberg Rendement sinds aantreden 445%

-


Wat doen? N N N

6

Francis Pinto Rendement sinds aantreden -29%

40% -

Dit is het afscheidsstuk voor Hunter Douglas. Onverwachts heeft topman en grootaandeelhouder Ralph Sonnenberg de resterende stukken opgekocht. Of beleggers daar rouwig om moeten zijn. De free float was miniem en zo goed gaat het niet op de Amerikaanse (huizen)markt met de productent van raamdecoratie.

Wat Pharming in tweede instantie niet lukte – groenlicht van de EMEA voor het medicijn Rhucin – lukte de Duitse branchegenoot Jerini wel. De European Medicine Autorities keurde het medicijn dat dezelfde ziekte bestrijdt als Rhucin wel goed. Dat nieuws maakte van Pharming definitief een pennystock.

Imtech

Philips


Wat doen? M M M

1

Rene van der Bruggen Rendement sinds aantreden 118%

10% 1,2


Wat doen? O N O

4

Gerard Kleisterlee Rendement sinds aantreden -28%

Beleggers schrokken van de eerstekwartaalcijfers. Het aandeel werd meteen afgestraft. De reden? ‘Een verslechterde situatie bij onze tv-business, significant lagere inkomsten uit licentieovereenkomsten en een aantal acquisitiegerelateerde kosten.’ Er is dus nog genoeg te doen voor Philips in de komende maanden.

ING

Randstad

Wat doen? N  O

2

Michel Tilmant Rendement sinds aantreden 29%

2% 4,6


Wat doen? M  O

3

4% 1,9

Randstad presenteerde kwartaalcijfers die in lijn lagen met de verwachtingen. In het Verre Oosten is er groei, in Europa zwakt die wat af en in de VS is en blijft het moeilijk, aldus de topman. Niet verrassend dus. Randstad heeft naar eigen zeggen de kosten al aangepakt. Nu wachten op toestemming van Brussel voor overname Vedior. Randstad is er klaar voor.

KPN

Reed Elsevier

Wat doen? N O O

4

Ad Scheepbouwer Rendement sinds aantreden 190%

8% 1,6


Wat doen? N O O

2

8% 1,7

De aandeelhouders van ChoicePoint zijn oke met de overname door REN. Dit betekent een belangrijke stap in de overgang van traditioneel uitgever, naar een moderne uitgever van hoogwaardige informatie voor onder andere artsen en juristen. Aandeelhouders waren daar eerst heel blij mee, maar lijken het nu weer een beetje te vergeten: koers amper van plaats.

Logica

Royal Dutch Shell

Wat doen? M O O

7

Andy Green Rendement sinds aantreden -38%

3% 3,4


Wat doen? N M O

2

Nutreco

SBM Offshore

1

Wout Dekker Rendement sinds aantreden 15%

13% 0,9

Nutreco is op overnamepad. Dit jaar wil Nutreco zijn marktposities verder versterken in speciaalvoer en visvoer door autonome groei en acquisities. Daarvoor is 360 miljoen euro beschikbaar. Maar behalve nieuws over aandeleninkoop voor 35 miljoen euro, nog geen nieuws over aankopen. Nog even afwachten dus.



Don Shepard kan er ook wat van. Wij rekenden uit dat hij, gemeten naar koersrendement, ruim 5 miljoen euro teveel heeft gekregen. Zijn totale salarisstrookje was ruim 7,3 miljoen.

Numico

In de volgende editie van IEX magazine kunt u lezen wat ons vonnis is over de salarissen 2007 in verhouding tot het rendement.

7% 1,5

Nogsteeds is het hosanna wat de olieprijs betreft. Record na record wordt gebroken. Dat wordt een mooie winst voor RDS. En dat zorgde voor een herstel van de koers van RDS in het tweede kwartaal. Vooralsnog echter wel bescheiden.

Wat doen? M O O

Jeroen van der Veer streek totaal bijna 9 miljoen op, maar had voor dat geld wat ons betreft op z’n minst de AEX bij kunnen houden. Die steeg vier keer zo snel als RDS.

Jeroen van der Veer Rendement sinds aantreden 17%

Zo, de strategische plannen van Andy Green zijn bekend. Niet dat we daar nu steil van achterover sloegen, maar alla, we moeten de jaarlijkse besparing van 80 miljoen pond en een integratiestrategie onder de naam One Logica maar eens de kans geven. Het aandeel krabbelt op uit de diepte, dus misschien een kansje. Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

IEX kijkt ook naar de salarissen van topmannen. Als enige meten wij echter ook het rendement dat zij maken voor hun aandeelhouders. Tegen veel verdienen hebben wij op zich geen bezwaar, als daar maar veel geld voor beleggers wordt verdiend. Onze top 3 AEX over 2006:

Jan Bennink, na de verkoop vertrokken bij de onderneming, verdiende zo’n 5,3 miljoen teveel.

Crispin Davis Rendement sinds aantreden 12%

Hé, daar zijn de overnamegeruchten weer. Een tijdje was het stil rond KPN, omdat het fusie- en overnamecircus was stilgevallen. Maar zowaar, opnieuw is daar het eeuwige Telefonica-gerucht en, hop, de koers van KPN veert weer omhoog. Tijd om ook eens te handelen, meneer Villalonga? Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

Crispin Davis van Reed Elsevier is met bijna 8 miljoen nummer twee en dan komt Moberg pas. Op nummer vier komt Patrick Cescau van Unilever met 6,6 miljoen euro en Tilmant van ING mocht 6.1 miljoen mee naar huis nemen.

Aegon

Ben Noteboom Rendement sinds aantreden 224%

In de waterscheiding der financials is ING overduidelijk lid van het groepje dat ale schaapjes nog op het droge heeft. Bravo dus, hoewel een verslechtering van de economie ook ING geen goed zal doen. Maar met een merknaam in de mondiale Top-50 een groeistrategie in emerging markets én de Gouden Tak op zak heeft ING voorlopig geen klachten. Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

De VEB houdt de salarissen van topmannen bij. En niet Anders Moberg van Ahold – waar de aandeelhouders boos over zijn – maar Jeroen van der Veer van RDS is de meest verdienende topman over 2007. Hij neemt meer dan 10 miljoen euro mee naar huis.

Royal Dutch Shell

-3% -

‘Gaan met die banaan’, lijkt het motto van Imtech. Het bedrijf sleept de ene na de andere miljoenenorder binnen, met name in Duitsland maar ook in tal van exotische oorden. Imtech pleegt tussendoor ook nog eens de nodige kleine overnames. De koers is sinds het januaridieptepunt met circa 50% opgelopen. Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

4 0

Wat doen? M M M

-18% -

1

Didier Keller Rendement sinds aantreden 169%

40 p To

SBM Offshore, toeleverancier aan de olieindustrie, profiteerde vorige maand volop van het nieuws over de ondekking van mogelijk het op twee na grootste olieveld ter wereld voor de kust van Brazilie. Ook verder gaat het de onderneming voor de wind. Dankzij al het goede nieuws mag de jojo een raket worden.

65

t o p

4 0

Top -4 pennystocks Ze zijn er bijna niet meer, in ieder geval niet in belangrijke indices. Dit onder andere door regels van NYSE Euronext. In het kader van de nieuwe status van Pharming als pennystock een klein rijtje medepenny’s.

SNS Reaal


Wat doen? M O O

2

Sjoerd van Keulen Rendement sinds aantreden -21%

9% 0,7

Geen last van de kredietcrisis, maar wel te maken met boze woekerpolis-klanten. SNS houdt vast aan de doelstelling van een groei van de nettowinst per aandeel van gemiddeld 10% per jaar, inclusief acquisities gefinancierd met bestaand kapitaal. Beleggers zoeken duidelijk nog wat richting.

TNT


Wat doen? M N O

2

Peter Bakker Rendement sinds aantreden 23%

0% -

De postonderneming meldde dat het eerste kwartaal in lijn met de verwachtingen is verlopen. Verder weinig financieel nieuws, vooral CAO-nieuws en daar gaat het nog niet goed. Kostenbesparen, zo is het credo.

Tom Tom

Antonov

45 eurocent. Dat is de huidige koers van deze uitvinder van bijzondere versnellingsbakken. En zo lang het niets wordt met hun product, ze zijn nu al jaaaaaren bezig, wordt het ook niets met de koers. Een verwachte omzet van 0,8 miljoen pond en een verlies van 4,9 miljoen pond is het resultaat over 2007. Ondertussen blijft de onderneming maar aandelen uitgeven. Wordt het ooit wat met Antonov?

Quirius

70 eurocent . In het vierde kwartaal was de koers nog boven de 1 euro, maar mag zich inmiddels pennystock noemen. Heeft – in tegenstelling tot ultra-penny Antonov – wel een werkend businessmodel. Nu nog de winstgevendheid omhoog.

Dico

30 cent. Faillisementen, doorstart, problemen met oude topman en een vastgoeddeal, kapitaalinjecties, reorganisatie. Geen woorden die beleggers vrolijk maken. En dat maakt van Dico sinds begin dit jaar, toen het aandeel onder de 1 euro dook officieel een pennystock.

Rood Testhouse

40 cent. 9,5 miljoen euro omzet in 2007 en 5000 euro nettowinst. Ook bij Rood is er werk aan de winkel wat betreft marges. Ondertussen is de onderneming bezig met een nog geheime overname. Maar of dat de koers weer boven de 1 euro zal brengen?

66


Wat doen? N N O

7

Harold Goddijn Rendement sinds beursgang 29%

-12% -

Traditioneel magere eerstekwartaalcijfers, maar het geruchtencircuit rondom de overname van Tele Atlas houden de koers van Tom Tom stevig in hun greep. Er is nog steeds geen groen licht vanuit Brussel, hoewel een postief gerucht voor een stijging van 10% zorgde binnen de glijvlucht die Tom2 al het hele jaar ondergaat en het aandeel tot een koopje maakt.

Unilever


Wat doen? N O O

2

Patrick Cescau Rendement sinds aantreden 23%

7% 2,4

Concurrent Reckitt-Benckiser heeft bij de publicatie van de eerstekwartaalcijfers de verwachtingen voor het hele jaar opwaarst bijgesteld. Het had een sterk kwartaal. Maar die zitten alleen in schoonmaakmiddelen, terwijl de prijs van voedselgrondstoffen sterk is toegenomen de afgelopen tijd. Hoe doet Unilever dat?

USG People


Wat doen? N O O

8

Ron Icke Rendement sinds aantreden 2%

5% 1.4

Vergeleken met sectorgenoten is het aandeel goedkoop, maar dat kan ook komen omdat de koersen van deze andere bedrijven oplopen door alle overnameperikelen. Bij USG is dit niet het geval. Eerst maar eens zien dat de bodem echt bereikt is.

Vopak


Wat doen? M M M

1

John Paul Broeders Rendement sinds aantreden 68%

52% 0,2

Bij de eerstekwartaalcijfers stelde Vopak de winstverwachting al naar boven bij. Het gaat, ondanks groeivertraging op een aantal markten, crescendo. Vopak profiteert van de groeiende stroom van grondstoffen en halffabrikaten. Analisten vinden de onderneming nog voorzichtig. Er zou best wel eens meer in het vat kunnen zitten.

Wavin


Wat doen? O O O

2

Philip Houben Rendement sinds aantreden -27%

4% 2,1

Bij de jaarcijfers zei de onderneming al terughoudend te zijn wat betreft het Verenigd Koninkrijk en Ierland. Nu is bekend dat er in Ierland gereorganiseerd wordt wegens tegenvallende marktomstandigheden. Voor de rest van Europa is Wavin voorzichtig. Beleggers zijn al net zo voorzichtig. Meer dan 8 euro lijken ze niet te willen betalen voor Wavin. Afwachten.

Wolters Kluwer


Wat doen? M O O

2

Nancy McKinstry Rendement sinds aantreden 26%

2% 5,4

Een relatief bescheiden overname en de uitgifte van een obligatielening voor eigen gebruik, dat was het nieuws over de uitgever in de afgelopen paar weken. Geen nieuws om de koers in beweging te krijgen en het ziet er niet naar uit dat dat snel komt.


B e l e g g e n door Jerry de Leeuw

i n

gron d

Praktijkzaken

Grondkoop

Grond verliest zelden zijn waarde. Helemaal als de bestemming ervan bijvoorbeeld wijzigt van landbouw- in bouwgrond. Een investering in grond kan op de langere termijn een aardig rendement opleveren.

Jerry de Leeuw is derivatenspecalist bij zijn bedrijf Mercurious. Mercurious geeft trainingen gericht op de financiële markten.

68

K

ent u het gevoel. U rijdt een grote stad binnen en ziet dat er op de plekken waar twintig jaar geleden nog landbouwgrond was nu uitgestrekte woonwijken en kantorenparken liggen. Die grond was destijds nog voor weinig te koop en is nu honderden euro’s per meter waard. U baalt dat u toen niet heeft geïnvesteerd in die grond. Beleggen in grond is onder meer interessant omdat het een tastbaar en duurzaam product is. Bovendien zit er weinig risico aan een investering in grond, omdat er vrijwel nooit sprake is van een waardedaling. En als de grond wordt betaald met eigen vermogen is er ook geen financieringsrisico. Globaal gezien zijn de aanbieders van beleggingen in grond in twee categorieën te verdelen. Als eerste zijn er fondsen die beleggen in agrarische grond. Het doel van deze fondsen is om in Nederland of in het buitenland agrarische grond te kopen. En er zijn fondsen die beleggen in grond rondom steden met de verwachting dat de steden verder zullen uitdijen en de grond op termijn omgezet zal worden in bouwgrond.

• Beleggen in agrarische grond. De gedachte achter deze fondsen is helder. Door de toenemende vraag naar soft commodities stijgen de prijzen en wordt het rendement op agrarische grond steeds hoger. Vooral biodiesel heeft bijgedragen aan de toenemende vraag naar soft commodities. Omdat prijzen van landbouwproducten nogal volatiel zijn zal ook de waardeontwikkeling van deze grond schommelen. Een ander onzeker aspect is de gro-

te hoeveelheid aan subsidies voor de agrarische sector. • Beleggen in grond rond steden. Het kopen van grond rondom groeiende steden klinkt als een logische langeretermijnbelegging. Deze grond moet wel aan een aantal voorwaarden voldoen. De belangrijkste hiervan is dat de stad waarbij de grond wordt gekocht een snelle groei doormaakt. Voor Nederland is deze strategie ei-

Communistisch wonenraad In de tabel staat wanneer de huidige woningvoorraad in de hoofdsteden van Centraal- en Oost-Europa gebouwd is. Verdeeld over drie perioden: na 1990, tijdens het communisme, en voor 1945. Behalve in Praag, waar relatief weinig gebouwd is tussen 1945 en 1990, is de woningvoorraad in deze hoofdsteden voornamelijk in de communistische tijd gebouwd.

NAß TUSSENßßENß VOORß

"OEKAREST

0RAAG

3OFIA

"RATISLAVA 2IGA 7ARSCHAU "OEDAPEST

Bron: reas & Jones Lang LaSalle, 2007.

4IRANA

6ILNIUS

genlijk te laat. Door de geleidelijke groei hier in Nederland stijgt de waarde van grond rondom de steden ook geleidelijk.

Stabiele belegging

Grond is al decennialang in vrijwel alle landen een veilige en goede belegging. Landen zoals de nieuwe lidstaten van Europese Unie in Centraal- en Oost-Europa, maken nu eenzelfde ontwikkeling door als de rijke, westerse landen in het verleden. Hoewel er soms schommelingen in de prijsontwikkeling van grond zitten laat de grondrijs op lange termijn een stijgende trend zien. Vooral in de onzekere tijden van dit moment lijkt grond een mooi bezit. Essentieel is wel dat grond gekocht wordt met eigen vermogen. Omdat grond geen, of een geringe cash flow oplevert, kan immers uit de opbrengsten van de grond geen rente en aflossing betaald worden. De steden in de regio Centraal- en Oost-Europa laten een enorme groei zien. En de prijzen van grond rond die steden stijgt vaak met 20% per jaar of meer. Deze prijsontwikkeling wordt veroorzaakt door twee factoren. Als eerste is dat de sterke economische groei in deze regio. De economie van de Oost-Europese landen groeit in het algemeen twee tot drie keer zo snel als in Nederland. Hierdoor stijgt onder meer de koopkracht en daardoor ook de vraag naar betere woningen. De tweede factor is de gestegen vraag naar woningen. De bestaande woningvoorraad is sterk verouderd – het merendeel van de woningen in deze steden stamt uit de communistische tijd – en de kwaliteit is vaak bijzonder slecht (zie het kader: Commu-

In april 2007 kocht Emprin een perceel met bestemming agrarische grond voor 11 euro per vierkante meter in Kvetoslavov, een voorstad van Bratislava. Het perceel heeft een omvang van circa 20 hectare. De doelstelling was: • bestemming wijzigen; • het kadastraal splitsen van het hele perceel; • de aanleg van voorzieningen (infrastructuur) voor de eerste 5 hectare; • het verkavelen van de eerste 5 hectare; • de verkoop van kavels op de eerste 5 hectare; • de verkoop van de rest van het perceel in eenheden van 5 hectare. Inmiddels is het hele perceel van 20 hectare opgenomen in het bestemmingsplan als family housing. Een architect heeft voor het fonds een indeling van het perceel gemaakt en op deze indeling is de zogeheten planning permit verkregen. Het fonds is nu met de laatste details bezig van het intekenen van de aanleg van de voorzieningen, zoals electra, riolering en waterleiding. En de construction permit voor de infrastructuur is bijna binnen. De infrastructuur wordt gerealiseerd voor circa 15 euro per vierkante meter. In september 2007 heeft Colliers International ( een onafhankelijke internationale makelaar) een waardering uitgevoerd. De prijs per meter wordt op dit moment (onder normale omstandigheden) getaxeerd tussen de 39 en 54 euro. Inmiddels lijken de prijzen van dit soort percelen door de sterke vraag zelfs boven deze taxatie te liggen

nistisch wonen). De huidige trend is dat de middenklasse steeds hogere eisen stelt en kan stellen, dankzij stijgende reële inkomens, aan de kwaliteit van woningen. Hierdoor stijgt de vraag naar moderne woningen in buitenwijken van deze steden. In veel van deze steden ontstaan er dan ook net buiten de stad grote nieuwe woonwijken. Mensen beginnen in een oude flat in de stad en als het inkomen stijgt verhuizen ze naar de buitenwijken.

Betrouwbare partij

Ik ben voor u gaan zoeken waar u terecht kunt als u wilt beleggen in grond. U moet er sowieso rekening mee houden dat ook aan een belegging in grond risico’s kleven. U zoekt dus een betrouwbare partij, met veel hoogwaardige kennis. Emprin ( www.emprin.nl ) is een indrukwekkende instelling waar ik in het verleden ooit tegenaan botste. Sindsdien ben ik trouw volger en zo vernam ik dat Emprin recent het fonds cee Land Fund ii lanceerde.

Dit fonds belegt in grond in Tsjechië, Slowakije en Roemenië. Door te beleggen in meerdere landen, is het landenrisico gespreid. Beleggen in grond kent op zich een relatief laag risico vergeleken met andere vastgoedbeleggingen, maar wat extra diversificatie kan nooit kwaad. De grond wordt niet bezwaard met een hypotheek of een andere financiering. Hierdoor kent het fonds geen financierings- of renterisico. Zo’n belegging voldoet mijns inziens aan alle ingrediënten om uw portefeuille optimaal te spreiden. De strategie van het wedden op meerdere paarden blijkt zeker tijdens de huidige crises op de effectenbeurzen zijn waarde weer eens te bewijzen.

woongenot Stad

Aantal inwoners

Moderne appartementen*

Bratislava

425.000

1,36

Antwerpen

461.000

4,55

Basel

479.000

8,20

Eindhoven

405.000

4,78

* in vierkante meters per inwoner.

69

Boeken

Kippen en slangen

door Jasper Oeberius Kapteijn

70

Alles wat je altijd al over de kredietcrisis wilde weten maar te bang was om te vragen, staat beschreven in The Trillion Dollar Meltdown. De opsomming en uitleg van de gebeurtenissen van het afgelopen jaar maken dit boek bewonderenswaardig actueel. De kern van het probleem is volgens de schrijver dat door het herverpakken van risico niemand meer hoofdverantwoordelijk is voor specifieke risico’s. Zo kom je in een slecht gereguleerde omgeving zeker tot een crash. Ingebed in een historisch en politiek kader geeft Morris blijk van veel kennis op het gebied van de ontwikkeling van de

financiële markten en producten. De uitspraak ‘veel hedge funds eten als kippen en schijten als olifanten’ illustreert hoe duidelijk de schrijver problemen benoemt. Nog ééntje: ‘voor een slang die zijn uithongering bestrijdt door zijn eigen staart op te eten, zal geen grote toekomst zijn weggelegd’. Met deze metafoor geeft Morris de huidige situatie voor veel spelers in de financiële wereld weer. Weinig regulering In het hele boek wordt de door Milton Friedman en de monetaristen geïnspireerde economische leer van de Universiteit van Chicago verantwoordelijk gehouden voor de ontsporingen in de financiële sector. Te weinig regulering en vanuit de Fed te gemakkelijk verstrekte liquiditeit in tijden dat monetaire stimulansen niet meer wenselijk waren. De kritiek op Greenspan en de Fed is in dit boek niet van de lucht. Zij hebben volgens Morris tijdens de moeizame economische periode van 2001-2004 de geldkraan veel te lang wijd open gehouden. Ook de krediet beoordelaars en hun dubieuze rol worden benoemd. De verschillende Amerikaanse presidenten sinds Reagan hebben dit beleid ondersteund. Niet vrolijk Moreel verval bij banken en consumenten is het gevolg geweest. In combinatie met teveel hefboom-

werking vormt dat een gevaarlijke cocktail waar de Amerikanen nog lang niet van af zijn. Het is nog maar afwachten in welke mate het Triljoen Dollar-probleem gevolgen zal hebben voor de wereldeconomie. Het is jammer dat in het laatste hoofdstuk eigenlijk tamelijk weinig aangedragen wordt ter oplossing van de problemen. Stijlkundig is het niet mooi om de aangedragen oplossing – meer regulering – te verdedigen met nieuwe voorbeelden, onder meer door een onduidelijk uitstapje naar de medische sector. Wel geeft de schrijver een behoorlijk onderbouwde kritiek tegen het ongebreidelde vrijemarktdenken. Geen boek om vrolijk van te worden, maar wel een goed onderbouwde en vooral geloofwaardige beschrijving van wat er is gebeurd en hoe dat zo gekomen is. The Trillion dollar meltdown Charles R. Morris ISBN: 978-15-86485-63-4

Jasper Oeberius Kapteijn is adviseur bij F.F.B. Investment Counsel.

Uw bubbel?

Beschrijf kort uw favoriete bubbel. Dat vroegen we in het vorige nummer van iex magazine. De beloning voor uw reactie? Een van de drie exemplaren van het boek Bubbels, spraakmakende financiele crises uit de geschiedenis. De reacties waren leuk en vaak uitgebreid. Lezers stuurden ons grappige anekdotes over verre reizen, humor (bubbels in een bubbelbad of in een glas voor bij het lezen over financiële bubbels) tot hele essays.

Onze top-3:

In het kort staan hieronder de bubbels van de prijswinnnaars. André van Luijk – Vergrijzingsbubbel. De langste, maar evengoed grappige inzending. “Mits je geen geweld gebruikt is er aan deze bubbel weinig te doen. We kunnen bijna geen

vijfde jaargang Nummer 4 – mei-juni 2008 Hoofdredactie: Pieter Kort ([email protected]) Eindredactie: Laura Iseger ([email protected]) Art direction en vormgeving: Studio Jaap van der Zwan, Amsterdam Met medewerking van: Alain Cohen

Bereken je eigen inflatie Iedereen met een groot gezin en twee auto’s kan maar beter binnenkort even bij zijn baas binnenlopen om loonsverhoging vragen. De inflatie voor levensmiddelen en autobrandstof, -onderhoud en -verzekering komt nu op ongeveer 2,8% uit. Dat is eenderde hoger dan het gemiddelde inflatiepeil. De klap komt echter een stuk minder hard aan als er flink gebeld wordt, want voor telecomuitgaven is de deflatie opgelopen tot ruim 5%. Dit zijn wat willekeurige uitkomsten na het invullen van de inflatiecalculator op de website van het Centraal Bureau van de Statistiek. Daar kunt u uw inflatie berekenen op basis van uw eigen situatie. De inflatiecalculator vindt u op : www.cbs.nl/nl-NL/menu/themas/prijzen/cijfers/extra/pci.htm

economische instrumenten gebruiken om deze bubbel te beïnvloeden. Had de politiek deze bubbel vijftien jaar eerder gezien, dan hadden ze deze nog kunnen beïnvloeden door de kinderbijslag exceptioneel te verhogen. Toen waren exceptionele beloningen namelijk nog acceptabel en hielpen we een asymmetrische bubbel stimuleren om de problemen tijdelijk op te lossen.” Henk Grooten – Clintonbubbel. Niet de bekendste, wel eentje waarbij iemand flink het schip in ging. “De bubble die mij het beste is bijgebleven, was die van 1998. Na drie weken reizen door Mexico, Guatemala en Honduras, zonder radio en tv, was onze groep op een eilandje in Belize aangekomen. Ik zette de tv aan en voor het eerst in drie weken deed die het. Op cnn ging het over Clinton: “De impeachment van Clinton gaat door. De Dow Jones is nu nog maar zoveel.”

Mijn kamergenoot kwam lijkbleek onder de douche vandaan en concludeerde dat hij zeker 20.000 gulden had verloren. Voor mij was het verlies kleiner, maar wel aanzienlijk. Een deel van de groep is die avond heel dronken geweest. Sindsdien gebruik ik als reisverzekering ook puts.” Meus van der Poel – Engelse bubbel. “Mijn favoriete bubbel komt uit de achttiende eeuw. Toen ging de South Sea Company aan de haal met de Engelsen, die zelfs wilden beleggen in de exploitatie van de rijkdommen van Terra Australis, een halve eeuw voordat Cook dat continent zou ontdekken. Het aardige is dat bij deze bubble de Engelse overheid zelf in belangrijke mate de dupe werd. Bij andere bubbles zijn dat vooral private investeerders of kleine beleggers.” Alledrie, hartelijk gefeliciteerd!

Redactie: Michiel Pekelharing ([email protected]), Peter van Kleef ([email protected]) en Fleur van Dalsem ([email protected]) Medewerkers: Warrum Buffet, Léon Cornelissen, Ruurd Haan, Bas Heijink, Jerry de Leeuw, René van Mourik, Jasper Oeberius Kapteijn, Jacques Potuijt, Cees Smit alias Frank van Dongen en Corné van Zeijl Beeld: Ruud Binnekamp, Nico den Dulk, Robert Elsing en Sophie van Schouwen Koersen: Marketxs; nieuws: Dow Jones; fundamentele data: ShareCompany Directie: Peter van Sommeren (uitgever), Hans-Poul Veldhuyzen van Zanten en Eric Visser Abonnementsprijzen: Jaarabonnement in Nederland en Belgïe € 39,60 (8 nummers) Voor andere landen geldt een verzendtoeslag van € 30,Losse nummers: € 4,95, nazending: € 6,95 Abonnementen en bezorging: Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan en lopen automatisch door, tenzij vier weken voor de vervaldag schriftelijk wordt opgezegd. Nieuwe aanmelding via Abonnementenland: www.aboland.nl Adreswijziging: Leden van iex.nl kunnen zelf hun gegevens wijzigen via www.iex.nl/leden. Overige abonnees via Abonnementenland: tel: 0900-aboland of 0900-22 65 263 (€ 0,10 per minuut) of www.aboland.nl Advertenties: Peter Moltmaker, Ido Kramer en Glenn Seca ([email protected]) Traffic: Freek Vos ([email protected]) Investor relations: Frans Gunnink. Concepten: Salem Riani Commercieel uitgever: Niek den Tex Operations en techniek: Reinier Willems, Chiel Versteege; TriLab: René van der Meyden Drukkerij: Senefelder Misset Niets uit deze uitgave mag op enigerlei wijze worden overgenomen zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. Op alle aanbiedingen, offertes en overeenkomsten van free media groep bv zijn van toepassing de voorwaarden welke zijn gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel te Amsterdam. iex magazine bevat informatie en wenken, die met de meeste zorgvuldigheid zijn samengesteld. Free media groep bv en de bij deze uitgave betrokken redactie en medewerkers aanvaarden geen aansprakelijkheid voor mogelijke gevolgen, die zouden kunnen voortvloeien uit het gebruik van in deze uitgave opgenomen informatie en wenken. De gegevens zoals wij die van u hebben ontvangen, kunnen worden gebruikt voor het toezenden van informatie en/of aanbiedingen door free media groep bv en speciaal geselecteerde bedrijven. Indien u dit niet wenst, gelieve een briefje te sturen naar: free media groep bv t.a.v. de klantenservice, Postbus 75662, 1070 AR Amsterdam.

iex magazine wordt uitgegeven door free media groep bv en verschijnt acht keer per jaar. © iex 2008

71

CO LUM N door Warrum Buffet

Skwieuwk

‘Shorten is voor mannen met een baard van drie dagen, opengeknoopte hemden, dunne krijtstreepjes en zeven neurotisch flikkerende flatscreens.’

Warrum Buffet geniet wereldwijde bekendheid als bedenker en beoefenaar van de blijzin en de bijkomkomma. Buffet wenst niet verantwoordelijk te worden gehouden als hij in zijn columns de draad, zichzelf en de lezer kwijtraakt (in willekeurige volgorde). Eventuele psychische schade ontstaan door het lezen van de columns van Buffet kan niet op de auteur worden verhaald. De columns dienen gelezen te worden met een flinke dosis relativeringsvermogen.

74

H

et is weer fijn op de beurs. Lentezonnetje, stijgende koersen. Sukkels die verkopen in mei om in september duurder terug te kopen. Wat wil een mens nog meer? Nou, een campingrally misschien, maar dan had u uw tentharingen gewoon in april in de klei moeten slaan. Nu we vier jaar van stijgingen achter de rug hebben, werd het natuurlijk hoog tijd voor een shake-out. Even de mannen van de jongetjes scheiden. De kredietcrisis werd in alle media neergezet als een soort financieel Armageddon. Her en der liep het dun door krijtstreepbroekspijpen. Veel particuliere beleggertjes waren ondertussen voorzien van putjes en turbootjes short. Nee, deze crisis zouden ze zich niet laten scheren. Niks stilzitten. Gewoon verdienen aan die daling. A propos, kent u het geluid van een biggetje dat gekeeld wordt. Een soort langgerekt ‘skwieuwk’ dat door merg en been snijdt. Shortsqueezes zijn geweldig. Tenminste,

als je long zit. Als je short zit kun je er pas over een jaar of tien om lachen. En dan nog als die welbekende boer met zijn eeuwige kiespijn. Ja, de echte meedogenloze belegger schept er een waar genoegen in om u kort te knijpen. Om uw portemonnee uit te knijpen zoals een student dat met een pak vla doet.

Gewetenswroeging

Shorten is nu eenmaal geen spelletje voor mevrouw Schimmelpenninck uit Schin op Geul of meneer Maliepaard uit Muntendam. Shorten is voor mannen met een baard van drie dagen, loshangende stropdassen, opengeknoopte hemden, dunne krijtstreepjes en zeven neurotisch flikkerende flatscreens. Zij genieten van het langgerekte en alsmaar aanzwellende ‘skwieuwk’. Het is hun bestaansrecht. Daarmee onderhouden ze hun vrouw en bloedjes van kinderen. En, goed, hun wagenpark, tweede huis in Zuid-Frankrijk, maîtresse en hun frequent flyer-abonnement. Dat is een schrale troost. Als u kortgeknepen wordt en heel hard ‘skwieuwk’ gilt, dan doet u dat voor een goed doel. Het grappige is dat er geen vergelijkbare term bestaat voor de tegengestelde richting. Heeft u ooit van een longsqueeze gehoord? Dat neemt niet weg dat de banken hun best doen om u in staat te stellen ook in zulke markten flink pijn te lijden. Is rijst de afgelopen twee weken in prijs verdubbeld? Nou, dan lanceren we toch een turbo long op de rijstprijs? U vraagt, wij draaien. Zonder gewetenswroeging. El-

ke belegger heeft het grondwettelijke recht zijn financiële positie te ondermijnen.

Tandje hoger

Onze fijnbesnorde huishoudster is een meester in dat werk. Het uitknijpen, bedoel ik. Ze kan als geen ander pakken vla uitknijpen. Ze doet maar. In haar eigen tijd, natuurlijk. Ze is trouwens, maar dat weet u als Warrum-watcher, een begenadigd belegger. Ze kent het principe. “Eerst krijg je een trading range waarbinnen we vier, vijf keer heen en weer stuiteren tot zelfs mevrouw Schimmelpenninck de onder- en bovengrens herkent, en dan volgt de uitbraak als heel Schin op Geul short zit aan de bovenkant van de tradingrange.” Ze haalt haar roodgelakte vingernagels langs haar keel. “Skwieuwk in Schin op Geul”. Alleen fijnbesnorde huishoudsters en de mannen van de trading pit weten het. Niets is zo dodelijk als een zijwaartse markt. Het is heen en weer bewegen, in slaap sussen en dan toeslaan, bij de nek beetpakken, uitschudden en kortknijpen. Het mooie is dat er steeds weer nieuwe busladingen worden afgeleverd bij de voordeur van de beurs die zich maar al te graag laten kortknijpen. Elke bullmarkt heeft zijn eigen generatie slachtoffers die als brandstof dienen voor de laatste fase van die bullmarkt. Wat dat betreft klinkt ‘skwieuwk’ als een piepende versnellingsbak van een roestzwangere Lada die een tandje hoger schakelt. Op naar de top.

3 januari 1983  Start met: ABN Ahold Akzo Amro Gist-Brocades Heineken Hoogovens KLM Koninklijke Olie .'' NationaleNederlanden Philips Unilever P&O Nedlloyd. 29 mei 1983  In: Aegon

-''

,''

3 januari 1985  In: Robeco

3 januari 1986  In: Amev

20 juni 1988  In: Van OmmerenCeteco Wessanen

1 oktober 1986  In: Elsevier KNP

 Uit: NMB Océ-van der Grinten

 Uit: Robeco

5 oktober 1989  In: DAF DSM Fokker NMB VNU

27 augustus 1990 19 april 1991  In:  In: Polygram Wolters Kluwer

 Uit: DAF

 Uit: Van Ommeren

17 februari 1995  In: KPN  Uit: Fokker

19 februari 1996  In: Nutricia Hagemeyer  Uit: Pakhoed Stork

21 februari 1997  In: Océ  Uit: CSM

20 februari 1998 19 februari 1999  In:  Uit: ASML Vedior Baan VendexKBB

18 februari 2000  In: Getronics Gucci UPC

 Uit: BolsWessanen Gist-Brocades P&O Nedloyd

 Uit: Buhrmann KLM Océ

11 november 1987 Grootse dagwinst tot nu toe van 11,8%.

 Uit: Corus VendexKBB

 Uit: Versatel

1 januari 1994 EOE wordt AEX. Vanaf dit moment wordt eind februari van elk jaar de weging van de aandelen berekend op grond van de marktkapitalisatie.

15 maart 1995 Faillissement Fokker. Eind januari 1996 stoot moederbedrijf DaimlerBenz onderdeel Fokker af, ondanks een surseance van betaling gaat Fokker toch op 15 maart van datzelfde jaar failliet en is als gevolg daarvan in februari al uit de AEX verdwenen. Onderdelen van het oorspronkelijke Fokker zijn nog overeind gebleven: de ruimtevaartafdeling Dutch Space, fabrieken voor vliegtuigonderdelen en –onderhoud en –reparatie en Fokker-services als onderdeel van Stork.

1 maart 1991 NMB en Nationale Nederlanden gaan samen, de nieuwe naam is ING

3 maart 2003  In: IHC Caland

2 maart 2004  In: Versatel  Uit: LogicaCMG 3 mei 2004  Uit: Gucci

6 juni 2002  Uit: KPNQwest

4 augustus 2000 Baan verdwijnt van de AEX. Het bedrijf dat in de jaren negentig grote naam maakte in de IT-wereld door pakketsoftware te ontwikkelen in plaats van het toen gebruikelijke maatwerk. Baan herstelde echter halverwege 2000 niet meer van de scherpe koersdalingen als gevolg van het barsten van de internetzeepbel en werd verkocht aan het Amerikaanse SSA.

4 september 2000 Hoogste slotkoers tot nu toe op 701,56

27 augustus 1990 ABN en Amro fuseren, de nieuwe naam wordt ABN Amro

)''

1 maart 2002  In: Logica Van der Moolen

1997 Azie-crisis. De liberalisatie van de financiële sector in combinatie met onvoldoende capaciteit van de instituten om dit te reguleren leidde in Oost-Azië tot de Aziatische financiële ciris: inzakkende valuta’s, aandelenmarkten daalden en de private schuld groeide. De crisis begon in Thailand met de val van de Thaise baht. De beslissing om de band met de dollar te verbreken en de grote buitenlandse schuld maakte Thailand failliet. De daling van de importinkomsten heeft het land gered.

+940% 19 oktober 1987 Zwarte maandag. De EOE-index verliest 12% en de Amerikaanse Dow Jones gaat zelfs 22,6% naar beneden.

1 maart 2001  In: KPNQwest Versatel

14 februari 2001  Uit: 4 augustus 2000 UPC  Uit: Baan

8 december 1998  Uit: Polygram

*''

2 maart 2005  In: P&O Nedloyd Vedior

2 maart 2006  In: Tom Tom Rodamco Europe

2 maart 2007  In: Arcelor Mittal Randstad

 Uit: Van der Moolen

23 mei 2006  Uit VNU

 Uit: Getronics

10 augustus 2005  Uit: P&O Nedloyd

Augustus 1998 Russische roebelcrisis. De crisis in Azië in 1997 werkte versterkt door op de economie in Rusland. De daling van de goederenprijzen trof Rusland omdat Rusland sterk afhankelijk is van grondstoffenexport. Ook de daling van de olieprijs had grote consequenties voor Rusland. In 1999 werd de roebel door belastinghervormingen weer wat stabieler Het land zat toen al in zulke grote problemen dat op 9 oktober 1999 om humanitaire hulp inclusief voedsel werd gevraagd.

3 maart 2008  In: Tele Atlas Corio

11 oktober 2007  Uit: ABN Amro 2 november 2007  Uit: Numico

11 oktober 2005  Uit: Versatel

11 september 2001 Aanslagen op het World Trade Centre in New York, de AEX daalt met 7%.

September 1998 Val hedge fund Long-Term Capital Management (LTCM). Doel van LTCM was het benutten van kleine prijsverschillen tussen verschillende gerelateerde obligaties. In 1998 had LTCM een eigen vermogen van 4,72 miljard dollar en 124,5 miljard dollar geleend. In augustus verloor het hedge fund 1,85 miljar dollar, en in september nog eens 2,3 miljard. Reddingspogingen van Warren Buffet, Goldman Sachs en de federale bank van New York hielpen niet.

Zomer 1997 Campingrally. Tussen begin juni en eind augustus van 1997 steeg de AEX met ruim 25% en bereikte in die maanden de magische 1000-puntengrens (in guldens).

20 juli 2005 Koninklijke Olie wordt Royal Dutch Shell

23 september 2002 Einde van de sluipkrach. De AEX heeft sinds het hoogtepunt op 4 september 2000 tot aan het dieptepunt op 23 september 2002 58% aan waarde verloren.

11 april 2005 TPG wordt TNT. Sinds de beursgang van Koninklijke PTT Nederland (KPN) in 1989 is de naam van het postbedrijf drie keer gewijzigd.

Rendementen AEX

(''

61,63% '

18 februari 1994  In: CSM Pakhoed

1 december 1986  In: BührmannTetterode NMB Océ-van der Grinten

25 jaar AEX

+''

4 februari 1993  In: Stork

17,11%

41,69%

-5,60%

-31,10%

51,12%

16,07%

-23,85% 20,87%

3,17%

44,93%

0,05%

17,10%

33,56%

40,95%

29,85%

24,71%

-5,03%

-20,52% -36,32% 4,62%

3,09%

25,48%

13,41%

4,12%

(0/* (0/+ (0/, (0/- (0/. (0// (0/0 (00' (00( (00) (00* (00+ (00, (00- (00. (00/ (000 )''' )''( )'') )''* )''+ )'', )''- )''. )''/

Ode aan de index. Alles over 25 jaar AEX en zeven spannende nieuwe index-beleggingen. Unieke uitklapposter van 25 jaar AEX. magazine

Recommend Documents