Jaargang 22 • Nr 4 • 4 april 2016 Er zijn 7 weken voorbijgegaan sinds de aandelenmarkten op 12 februari van dit jaar overal in de wereld hun meest recente dieptepunt bereikten. De AEX Index steeg sindsdien met 14,8% en behoorde daarmede tot de top. In New York gingen de DJIA en de S&P500 omhoog met respectievelijk 14,8% en 14,4%. De Nikkei bleef met 8,7% behoorlijk achter en in de staart hobbelde de DAX met een stijging van 4,8%. In het algemeen zijn het imposante stijgingen en het meest voor de hand liggende is dat er eerstdaags een reactie of misschien zelfs wel een correctie komt wat meer waarschijnlijk wordt nu men ook het zwakkere deel van het beursjaar in het vizier krijgt. De zorg voor een reactie wordt versterkt door het feit dat de rally bijna overal tegen de weerstand van het MA200 gekomen is en tegelijkertijd tegen de dalende trendlijn getrokken vanuit de meest recente top (voor de meeste markten moet men denken aan medio 2015). Het feit dat de markten tegen deze dalende trendlijn liggen, betekent dat wij nog steeds met een baisse markt te maken hebben. De mooie rally die achter ons ligt moet daarom nog steeds gekwalificeerd worden als een Bearmarkt rally. Alleen de DJIA is boven deze dalende trendlijn gesloten, maar gezien de andere markten kunnen daar nog geen positieve conclusies uit getrokken worden. In Europa vormde het slot van afgelopen week echter niet een top. Deze werd drie weken geleden gezet. Europa is dus al aan het corrigeren. Amerika doet dit nog niet, maar het is heel duidelijk dat de Amerikaanse markten wel op hun laatste benen lopen. En het is nog steeds zo dat Amerika niet moet gaan kuchen want meestal wordt Europa dan behoorlijk verkouden. Wij zijn dus niet zo erg enthousiast over de komende periode, maar misschien zit er in de korte termijn nog wel enig goed nieuws. Het zou kunnen dat men uit de grafieken concludeert, dat er nog enige tijd respijt is alvorens de beurzen hun reactie/correctie in gaan zetten. Veel zal afhangen van het verloop van de olieprijs. Deze is in de huidige beurscontext belangrijk. En deze olieprijs heeft, zoals u hieronder zult zien, behoefte aan consolidatie of misschien wel aan een duidelijke daling alvorens de stijging (die wij daarna wel voorzien) zich kan doorzetten. De OPEC vergadering, die over veertien dagen gehouden wordt, zal daarvoor belangrijk zijn. Dit tijdstip valt echter niet samen met onze verwachting, dat de beurzen voor een doorgaande reactie staan.
De AEX Index op dagbasis (figuur 1) Wij laten u in figuur 1 een daggrafiek van de AEX Index zien. De band die u rondom de koersen ziet is een Bollinger Band. Hij is smal en dat komt doordat de koersen al gedurende meer dan twintig dagen consolideren. Daarnaast ziet u de blauwe lijn. Het is een MA150. Afgelopen vrijdag viel de koers daar weer doorheen. Er is ook een zwarte lijn getekend. Dit is een Regressielijn. Deze regressielijn is een volger, hij is zeer nauwkeurig en vrij snel. Wanneer hij van richting verandert, dan is de koers ook van richting veranderd, meestal een of twee dagen van tevoren. De veranderingen van richting van deze indicator zijn zeer betrouwbaar. Donderdag jongstleden vertelde deze regressielijn ons, dat de markt was gaan dalen. Vrijdag werd dat ook met een forse val en een doorbraak door het MA150 bevestigd. Onder de koersen vindt u een MA5 en een MA12. In Amerika wordt dit samenstel veel gebruikt voor het innemen/uitstappen van korte termijn posities. De kruisingen van beiden geven dan de signalen. Deze signalen komen vaak wat laat maar ze zijn daarmede erg zeker. In figuur 1 gebruiken wij de veranderingen van richting van het MA5 als bevestiger van de signalen van de regressielijn. Wij hebben de signalen aangegeven met pijltjes en u ziet dat ze zeer consequent (maar heel soms niet) samenvallen. Een mooie combinatie dus maar
Figuur 1.
AEX Index, daggrafiek
afgelopen donderdag bevestigde het MA5 het signaal dat gegeven werd door de regressielijn. Weer daaronder ligt de Momentum Analyse. Hij divergeert negatief en hij is dalende. En tot slot is er de Zone Oscillator en deze is ook gaan dalen. Hij heeft echter geen top gemaakt boven de horizontale lijn en dat zou erop kunnen duiden dat er nog een rally komt alvorens er een definitieve
draai naar omlaag komt. Als de zone oscillator op korte termijn gelijk krijgt dan is het signaal dat boven door de indicatoren gegeven werd een vals signaal. Maar hij kan ook duiden op een verdere daling, die nog maar kort zal zijn waarna de koers weer omhoog gaat om hem dan een laatste top te laten zetten boven de horizontale lijn. Er is nog een ander gegeven in figuur 1 en dat is de laatste koers. Het is een duidelijke hamer en deze zou zoals het verhaal gaat, de Bears naar het hiernamaals verwijzen. Het is een veel voorkomende candle, die in deze positie de morningstar aankondigt. De conclusie die uit dit alles getrokken moet worden is moeilijk, maar wij neigen er naar om te stellen dat de kansen, dat de reactie zich in Amsterdam doorzet, groot zijn. Misschien krijgen wij een korte onderbreking te zien, maar wat wij in figuur 1 lezen is niet positief voor de kortere termijn. Best presterende product van Vladeracken in 2016: Vladeracken Fund Selector -/- 3,9%
De S&P 500 Index op weekbasis (fig. 2) In figuur 2 laten wij u de weekkoersen zien van de S&P500 Index. Door het koerspatroon heen slingeren het MA10 (rood) en het MA40 (blauw). Einde december/begin van dit jaar heeft het MA10 een poging gewaagd om het MA40 te doorkruisen maar dat is niet geslaagd. Nu lijkt er een tweede poging onderweg maar of het zover zal komen lijkt vooralsnog niet erg waarschijnlijk. Vanuit de laatste top in juli 2015 loopt de dalende trendlijn. In de meeste andere markten begint deze trendlijn eerder. De S&P500 was de laatste die een (hoogste) top zette. Deze trendlijn is op 10-20 punten na bereikt. De momentum analyse daaronder ligt hoog. De oscillator stijgt nauwelijks meer, het MACD histogram nog wel maar het is duidelijk dat beide toe zijn aan een reactie. Misschien wordt deze nog even uitgesteld totdat de trendlijn boven bereikt is, maar daarna lijkt het toch te zijn afgelopen met de stijging. Deze weekgrafiek stelt dus ook dat een reactie zeer dichtbij is. De daggrafiek van de AEX Index hierboven bevestigt onze veronderstelling, dat dit het maximale bereikbare niveau is alvorens zich een reactie gaat inzetten.
Figuur 2.
S&P 500 Index, weekgrafiek
Figuur 3.
AEX Index, maandgrafiek
De AEX op maandbasis (figuur 3) In figuur 3 laten wij u de grafiek zien die wij ook vorig maand hebben getoond. Het zijn maandkoersen en zij laten dus een zeer lange periode zien. Wij hebben u toen gewezen op de zwarte pijltjes, die als ze het met elkaar eens zijn onbetwistbare marktveranderingen aangeven die zich op de langere termijn voordoen. Wij wezen toen ook op de MACD lijn, die toen nog niet negatief was. In feite gaf hij toen een stand van 1,10 boven nul aan. Dit keer is de stand nul. Als er dus niets zeer, zeer bijzonders gebeurt in de komende maand zal hij bij de emissie van de volgende Technische Belegger negatief zijn. De kruising van het MA10 met het MA30, welke moet bevestigen zal dan hoogstwaarschijnlijk nog niet plaats hebben gevonden hetgeen betekent dat wij dan nog geen definitief signaal voor een langdurige daling zullen hebben, maar het lijkt ons zeer onwaarschijnlijk, dat dit signaal er de maand daarna, dat is dus einde mei, niet zal komen. Ondertussen kan er nog steeds een stijging in de koersen optreden. De conclusie uit de eerste paragraaf is mogelijk. Dat de S&P500 zijn dalende trendlijn aan gaat stippen of zelfs iets gaat
doorschrijden is ook nog mogelijk, maar het lijkt ook zeer waarschijnlijk dat de markten zich op moeten gaan maken voor een forse daling, welke zoals u zich zult herinneren al door de januari statistieken grosso modo werd voorspeld.
2
De Rente (figuur 4) Figuur 4 toont de rente ontwikkeling op weekbasis. Het zag er drie weken geleden nog naar uit dat de rentedaling zijn zwaarste tijd gehad had, maar inmiddels is er in figuur 4 wel enige verandering gekomen. De Draghi maatregelen hebben er voor gezorgd, dat de momentum analyse weer is gaan dalen. De koersen doen dat eveneens ook al is daar nog een heel klein lichtpuntje in te onderkennen. De drie zwarte koersen liggen nog steeds binnen de omarming van de voorgaande grote witte candle. Maar of dat van enige invloed gaat zijn ligt niet voor de hand. De Draghi ingreep heeft de markt drastisch veranderd. Een verdere daling ligt daarom voor de hand. De 3maands Euribor is ook nog steeds aan het dalen en hij ligt nu op –0,244%, dus negatief. Voor de geldleners is dat een mooi verhaal maar voor de economie in zijn geheel is de rente ontwikkeling op dit moment behoorlijk negatief.
Figuur 4.
De 10-jaars rente (€)
Figuur 5.
De US$ versus de €
Figuur 6.
Brentolie in US$ per vat
De US$ versus € (figuur 5) De ontwikkeling van de dollar is gewoon negatief. De daggrafiek in figuur 5 laat dat duidelijk zien. Vanaf een top op 95,03 werd de daling ingezet. Er is nu sprake van dalende toppen en dalende bodems. De baisse in de dollar werd afgelopen donderdag nog maar eens bevestigd toen de dollarkoers door de steunlijn van 87,9 brak. Deze ontwikkeling is duidelijk negatief voor het beursgebeuren in Europa. Een dalende $ betekent dat de € duurder wordt. Exporteurs schreeuwen natuurlijk al snel moord en brand, maar een val van 7,5% maakt de producten, die uit Euroland komen, ook 7,5% duurder en dat is een slok op een borrel. De indicatoren duiden er niet op, dat er snel een einde aan deze val komt. En Yellen heeft in de afgelopen week de dollar ook niet gesteund. Zij steunde wel het Amerikaanse bedrijfsleven, maar gezien de ontwikkeling van de economie aldaar blijft de vraag of dat nou wel nodig was.
De prijs van een vat Brentolie (figuur 6) De olieprijs is aan het dalen en ook dat is negatief voor de aandelenbeurzen. Een prijs van $41 voor een vat Brentolie bleek (voorlopig) een sprong te hoog. Een reactie heeft zich ingezet en deze is nog niet afgelopen. Misschien brengt de OPEC vergadering van 17 april daar enige verandering in, maar gezien de houding van Iran lijkt dat niet zo maar in de knip. De grafiek vertelt u dat het nog niet gedaan is met de daling maar steun ligt er op US$34,5 en het kan best enige tijd duren, voordat de prijs daar is en het kan daar ook best bij blijven, want de steun die daar ligt lijkt sterk.
3
vlucht naar de veilige haven die het goud zou bieden.
De prijs van een “ounce” goud (figuur 7) In figuur 7 ziet u een daggrafiek van de World Gold Index. De koersen zijn gevat in een Keltner channel. Drie weken geleden heeft zich een daling ingezet. Wij hebben een dalend kanaaltje getekend. De bovenzijde valt samen met de regressielijn 34. De koersen liggen hoog in dat kanaaltje, maar er is nergens een indicatie te vinden, dat deze snel uit gaan breken. Op de weekchart (hier niet getoond) is duidelijk een pull back te herkennen na een forse stijging. In de dag chart ziet men dat de Stochastics is gaan stijgen, maar de CCI daalt nog. Het werkelijk positieve signaal in figuur 7 is het feit dat de zone oscillator vanuit een zeer diepe positie is gaan stijgen. Hij geeft pas een koopsignaal als hij door de horizontale lijn breekt, maar zijn diepe ligging kondigt wel op iets langere termijn een stijging aan. Dit is misschien positief voor de prijs van het goud maar het is negatief voor de aandelenmarkten. Want een stijging van de prijs van het goud betekent toch vaak dat het kapitaal
Figuur 7.
Goud in US$ per ounce
Beleggen bij Vladeracken Het eerste kwartaal van 2016 is een van de meest beroerde kwartalen geworden in het bestaan van Vladeracken als zelfstandig vermogensbeheerbedrijf. De resultaten zijn over de hele linie negatief. Nu is dat niet de eerste keer, maar vervelender is dat de resultaten flink zijn achtergebleven bij de AEX Index. Dat heeft verschillende oorzaken. De eerste is gelegen in de samenstelling van de AEX Index. Die leunt relatief zwaar op energie en grondstoffen, banken en voeding. En met name de sectoren olie, grondstoffen en voeding hebben zich, na een forse daling begin dit jaar, weer stevig hersteld. Veel andere sectoren daarentegen hebben nauwelijks enig herstel laten zien. Dat blijkt ook uit de prestaties van andere grote indices in de wereld zoals de EuroStoxx 50 en de MSCI Wereld Index. Die zijn met respectievelijk 8,0% en 5,9% gedaald dit kwartaal waar de AEX Index slechts 0,4% daalde. Maar ook ten opzichte van deze grotere, meer representatieve indices bleven wij achter en dat heeft, naast de relatieve samenstelling van onze portefeuilles qua sectoren, ook te maken met het feit dat wij voor onze cliënten een voorkeur hebben (momenteel) voor kleinere aandelen. En die hebben het herstel van de afgelopen maand in veel mindere mate meegemaakt. Vervolgens is de rente in Europa per saldo dit kwartaal gedaald hetgeen goed is geweest voor kwalitatief hoogstaande obligaties van (vooral) Noord Europese overheden. Het effectief rendement op 10-jarige Nederlandse staatsobligaties daalde van 0,79% naar 0,24%. Maar wij vonden 0,79% al niet aantrekkelijk als rendement, 0,24% is dat nog minder. Het risico dat uiteindelijk obligatiekoersen onderuit gaan als gevolg van een rentestijging is veel te groot. Ondertussen kozen wij al vorig jaar voor korterlopende, bedrijfsobligaties van minder kwaliteit. En ook dat heeft dit kwartaal niet goed uitgepakt. Vorige maand berichtten wij u al over German Pellets en de cliënten voor wie wij deze obligaties in portefeuille hebben aangekocht hebben van ons inmiddels een brief speciaal over dit onderwerp ontvangen. De obligaties zijn inmiddels nog 2,2% waard van de hoofdsom. Dat kan nog ten goede keren, want de onderhandelingen lopen nog, maar voorlopig is het verlies in termen van marktwaarde een feit en dat vertaalt zich ook in een slecht obligatierendement in het voorbije kwartaal. Daar kwam bovendien bij dat ook de goede debiteuren onder druk kwamen te staan. Bedrijven als KTG Agrar en Enterprise Holdings, die keurig resultaten hebben laten zien, hebben desondanks hun obligaties met 20% in waarde zien dalen. En ook over Rickmers maken beleggers zich kennelijk zorgen, want ook hier is de koers van de obligaties inmiddels bijna gehalveerd. Wij gaan er vanuit dat uiteindelijk de schade zal meevallen en de meeste van deze obligaties weer in koers zullen herstellen. Maar ondertussen moeten wij wel onze kwartaalrapportages opstellen en dat zal geen vrolijk beeld opleveren. Toch zijn wij voor 2016 niet pessimistisch. Want de meeste bedrijven die wij voor onze cliënten in portefeuille houden hebben tot op heden prima resultaten laten zien. En niets wijst er op dat deze resultaten in de komende maanden onder druk zullen komen te staan. Het dividendseizoen nadert en veel bedrijven hebben een hoger dividend aangekondigd ten opzichte van vorig jaar. En dat betekent meer rendement in de portefeuille in een omgeving waar de rente verder is gedaald.
4
En ondertussen trekken de consumentenbestedingen in Europa en de VS verder aan. Het lijkt er op dat de daling van afgelopen maanden vooral sentimentgedreven is geweest. En dat betekent een goede kans op een herstel in de loop van dit jaar. Tabel 1 Resultaten vermogensbeheer Vladeracken BV * Risico profiel
Methode
Zeer defensief
Stamrechtportefeuilles
7,8 %
4,0 %
0,4 %
Defensief
Obligatieportefeuille
7,9 %
3,2 %
0,8 %
Matig
Mix aandelen / obl.
Matig / fondsen
Fund Selector
Normaal aandelen Actief aandelen
PRIJS<Waarde
Benchmark
2012
2013
2014
2015 2,9 %
2016 t/m 31-3 -/- 8,2 %
Doel per jaar 4%
3,7 %
-/- 13,0 %
4%
11,6 %
6,5 %
-/- 0,9 %
16,2 %
-/- 7,5 %
6%
-/- 1,1 %
6,6 %
3,6 %
-/- 1,5 %
-/- 3,9 %
6%
8,8 %
10,8 %
-/- 16,0 %
23,2 %
-/- 8,8 %
8%
3,5 %
15,3 %
-/- 2,8 %
27,3 %
-/- 12,6 %
8%
Wereld Selector
16,0 %
47,7 %
-/- 4,4 %
22,9 %
-/- 14,1 %
8%
AEX Index EuroStoxx 50
9,8 % 13,8 %
17,2 % 17,9 %
5,6 % 1,2 %
4,1 % 3,9 %
-/- 0,4 % -/- 8,0 %
Amsterdam Selector
* Het gaat hierom het netto behaalde rendement, ná alle kosten van de beheerder. Voor oudere cijfers verwijzen wij u naar onze website.
Meer informatie over vrijwel alle effectentransacties, welke wij in de portefeuilles van onze cliënten hebben uitgevoerd en andere beleggingsoverwegingen, welke uit onze dagelijkse analyses voortvloeien, treft u aan op onze website, www.vladeracken.nl. De volgende uitgave van de Technische Belegger verschijnt op maandag 2 mei 2016.
Blog, Twitter, Linked-In, Alex Op de website van Vladeracken kunt u in onze “Publicaties” artikelen vinden over de effecten waarin wij al dan niet beleggen alsmede een wekelijkse update van onze beleggingsvisie. Deze artikelen hebben wij tevens gekoppeld aan een Twitter-, en zakelijk Facebookaccount en het Linked-In-netwerk. Wie zich aanmeldt als volger (Twitter) of wie zich in het Linked-In-netwerk opgeeft als contact van G.K. van Dommelen, wordt vervolgens doorlopend van nieuwe publicaties op de hoogte gebracht.
Reeds besproken onderwerpen:
Obligaties
Algemeen
- Eurobonds, Euro Treasuries, staatsobligaties van de “PIGS”landen, van Italië en van Nederland
- Hoe spreken de statistieken over 2014, 2015 en voor 2016?
- Bedrijfsobligatiefondsen, rentegroeifondsen en trackers zoals Lux-O-Rent, Carmignac Global Bond, ING Renta Grf, JPM Global Bond Opportunitie, Lyxor SGI Double Short Bund en ProShares Ultra Short Treasury
- Onze macro-economische- en rentevisie (2013, 2015) - De Japanse beurs Aandelen - Vastgoed: Corio, Unibail-Rodamco (incl. handelsdagboek), Wereldhave
- Credit Linked Notes, Floored en Reversed Floaters en Inflatielinkers en de HICP Inflatie Index en Steepeners van Aegon, BNG, Ned. Waterschapsbank, NIBC, Rabobank en RBS en Hybride en variabele renteobligaties van Linde
- Aandelen: Aalberts, Arcadis, BAM, Bourbon, CGG Veritas, Colruyt, Fugro, Heineken (Holding), Imtech, Koninklijke Olie, Nokian Renkaat, Saipem, Samsung, SAP, SBM Offshore, Schneider Electric, Sligro, Unilever, Technip, Tenaris, Vallourec, Volkswagen.
- High yield en bedrijfsobligaties van Altice, Bombardier, Cirsa Gaming, Clondalkin, ConvaTec Healthcare, FCE Bank, FGA Capital, Findus Group, Gazprom, Gazprombank, Heidelberg Zement, ING, Servus, Stork TS, Sunrise en Volkswagen.
- Afdekken van aandelenrisico’s m.b.v. calls, puts, short sprinters en short trackers met een hefboom
- MKB Obligaties van Air Berlin, Enterprise Holdings, German Pellets, KTG Agrar, Praktiker en Rickmers.
Overige onderwerpen - Goud en Zilver, de Amerikaanse Dollar, de Australische Dollar, het Britse £, de Japanse ¥en, de Noorse kroon, de Zwitserse Franc, de BRIC Valuta en een BRIC Valuta note en de Russische Roebel
- Achtergestelde en/of perpetuele obligaties en effecten van Achmea, Aegon, ASR, Casino Guichard, Credit Agricole, Depfa, Friesland-Campina, Fürstenberg, ING, Rabobank, SNS Reaal, SRLev, Tennet, Tier 1, 2 of 3? en Coco’s.
- Volatility, handelssytemen, derivaten, ETF’s
- Rente en hoe te profiteren van stijgende rentes op de kapitaalmarkten.
- TA Indicatoren zoals Woodies CCI, Martingale, de Coppock Indicator en het Hindenburg Omen
5
