Jaargang 21 • Nr 8 • 3 juli 2015 Hoogstwaarschijnlijk werd de invloed van een mogelijke Grexit het sterkst gevoeld door de aandelenbeurzen in Europa. Per slot van rekening zou Euroland door een uittreding van Griekenland het sterkst geraakt worden. Maar uiteindelijk had alles niet zoveel om het lijf. De twee andere dreigingen die boven de markt hangen (China en Oekraïne) zijn veel meer mondiaal van aard. Europa heeft zich snel hersteld van de Griekse crisis, maar de wereld lijdt ongetwijfeld onder de terugval van de Chinese economie. Daartegenover staat echter dat in Europa en in Japan continue forse injecties door de betreffende centrale banken wereld worden gegeven. Amerika heeft dit programma afgesloten en zit dus wat betreft de stimulering minder goed (waarbij overigens de bestaande omvang op peil gehouden wordt, de FED koopt nog altijd staatsobligaties op naar de mate waarin deze in haar portefeuille worden afgelost). Daartegenover staat dat de Amerikaanse economie in een goed herstel zit. Maar langzamerhand ziet men een dergelijk herstel ook opkomen in Europa en in Japan. Het voordeel van Amerika, vanuit economisch standpunt gezien, lijkt dus eerder af dan toe te nemen. Langzamerhand zullen de fundamentele argumenten in het voordeel van Europa (en Japan) gaan pleiten, want het enige onderscheid tussen deze gebieden zal het QE-progamma zijn. Volgens Bartjens moeten de aandelenbeurzen in Europa dus voor gaan lopen op die in Amerika. En dat doen zij ook, maar een nieuw gevaar tekent zich af of misschien is het voorzichtiger te zeggen “dreigt zich af te gaan spelen”. Als de Amerikaanse markten achterop raken in hun stijging, dan lijkt er weinig aan de hand. Het enige wat beleggers moeten doen is hun activiteitsgebeid verleggen naar Europa of Japan. Maar als de Amerikaanse beurzen achterblijven doordat ze in een daling zitten dan wordt het gehele beeld volledig anders. Reeds vaak hebben wij op de langere termijn indicaties gewezen van een grotere correctie, die zich dreigt te gaan ontplooien. Een dalende beurs zou daarvan wel degelijk een begin kunnen zijn. In feite is hiermede de analyse van de Amerikaanse beurzen veel belangrijker geworden, dan die van de Europese beurzen. Uiteraard zullen wij Amsterdam niet vergeten maar de Amerikaanse grafieken moeten ons de zekerheid geven die voor Amsterdam voorlopig zonder onderbreking door Draghi gegeven wordt.
De AEX Index op dagbasis Om toch maar eerst met de Nederlandse markt te beginnen: In figuur 1 laten wij u een pagina uit ons handelssysteem op de AEX Index zien. Zoals reeds eerder aangekondigd zullen wij onze activiteiten, hierop gebaseerd, binnen niet al te lange tijd gaan publiceren op onze website. Vooruitlopend hierop beginnen wij in de komende weken met de publicatie van ons dagboek inzake ons handelen op Unibail. Dit handelen maakt van hetzelfde systeem gebruik. U ziet in figuur 1 het dalende kanaal waarin de AEX Index zich bevond vanaf april van dit jaar toen er een top gezet werd van 510,37. In juli brak de AEX Index geheel volgens de theorie uit dit kanaal en een top werd gezet van 506,05. Deze top was hoger dan de voorgaande op 497,20 en daarmede was een breuk gekomen in de dalende trend die sinds mei de markt in Amsterdam beheerste. Op maandag van vorige week werd een bodem gezet op 480,81 en deze bodem lag hoger dan zijn voorganger op 459,04. Op dagbasis gezien was de markt op Beursplein 5 dus weer in een stijgende trend. De koers ligt inmiddels boven zijn MA50 en ook het MA10 (niet getoond) werd doorschreden. Ook dat is een teken dat de beurs de weg naar omhoog weer heeft gevonden. De Zone Oscillator daaronder bevestigt dit door zijn stijging. Hij ligt weliswaar redelijk hoog, maar er is nog ruimte
genoeg. De Momentum Analyse daaronder stijgt en er is geen sprake van negatieve divergentie. Hiermede is de conclusie duidelijk. Op grond van deze pagina (tezamen met nog enkele andere indicatoren) hebben wij onze shortpositie in de AEX (met succes) opgeruimd en wij zullen maandagochtend indien de beurs hoger opent een long positie innemen.
Figuur 1.
AEX Index, daggrafiek
verandert onze mening dus niet, maar het geeft wel aanleiding om even iets verder te kijken.
Best presterende product van Vladeracken in 2015: Vladeracken Amsterdam Selector + 27,5%
De DJIA Index op dagbasis Hoe anders ziet een zelfde pagina, maar nu met de koersen van de Dow Jones Industrial Index, eruit. U vindt dit beeld in figuur 2. Er is hier ook sprake van een dalend kanaal. Maar van een uitbraak is niets te bespeuren. De laatste top lag lager dan zijn voorganger en de laatste bodem lag ook lager dan de voorgaande. De herstelbeweging van de laatste week kwam niet verder dan halverwege het kanaal. De koers is door zijn MA200 gezakt (dat wordt in de theorie gezien als een absoluut bewijs van de dalende trend) en hij ligt daar nu tegenaan. De beurs in New York bevindt zich dus in een baisse. De Zone Oscillator daaronder is dalende (zie het verschil met die van de AEX). Vanuit deze indicator gezien mag men geen stijging verwachten. De Momentum Analyse daar weer onder stijgt en er is geen negatieve divergentie te zien. Dit laatste is dus het enige wat positief is. Het
Figuur 2.
DJIA Index, daggrafiek
De S&P500 Index op dagbasis In figuur 3 tonen wij u opnieuw een daggrafiek. Het beeld is anders dan dat van de DJIA. Er is geen sprake van een dalend kanaal. De S&P500 heeft nog in juli een nieuw All-Time-High neergezet. Hij is ook niet door zijn MA200 gevallen. Integendeel het MA200 heeft gediend als steunniveau. De Momentum Analyse ondersteunt de koersontwikkeling, maar de Zone Oscillator is aan het dalen. Er is echter nog heel iets anders aan de hand. Het zou kunnen zijn dat er een Kop/Schouderpatroon in de maak is. Iedere koers boven de zwarte lijn dat wil zeggen duidelijk hoger dan 2.132, maakt dit patroon af. Mocht dit gebeuren dan komt de zaak duidelijk positief te liggen. De doelstelling, die afgeleid kan worden uit het patroon brengt de S&P500 circa 80 punten hoger. Dat betekent dat alle ellende opnieuw op de lange baan wordt geschoven. Dit heeft alles te maken met de positieve ontwikkeling van de techniek op de beurzen in Amerika. En daarom laten wij u hieronder ook nog een daggrafiek van het grootste technische fonds zien namelijk. de grafiek van Apple.
Figuur 3.
.
De S&P500 Index op dagbasis
Jaargang 21 • nr 8• 3 augustus 2015 • 5 pagina's Redactie: Drs. B.H.M. van Dommelen & drs. G.K. van Dommelen Frankenstraat 26, 2582 SL Den Haag “De Technische Belegger” is een uitgave van Vladeracken BV, vermogensbeheerder met vergunning van de AFM. Abonnement: Gratis voor cliënten van Vladeracken Vermogensbeheer Grafieken m.b.v. Tradestation 2000i; koersen TC2000 & EuroBench. www.vladeracken.nl ; Tel.: +31.70.3118730
2
Maar de daggrafiek van Apple ziet er zoals men in figuur 4 kan zien niet zo mooi uit. De koers is gezakt (ondanks de mooie winstcijfers) en is blijven steken op het MA200. Dit is beduidend slechter dan wat S&P500 deed en het ligt in lijn met het negatieve beeld dat in figuur 2 (de DJIA op dagbasis) te zien is. De Momentum Analyse daaronder divergeert duidelijk negatief. Maar wat echt zorgen baart is het feit van het mogelijke negatieve Kop/Schouderpatroon. Het is geen erg evenwichtig beeld dat men ziet maar bij een doorbraak van de mogelijke neklijn rond US$117 (in neerwaartse richting dus), is dit patroon af en de volgende doelstelling ligt dan toch zeker nog $17 punten lager rond US$100. Eén aandeel bepaalt natuurlijk niet de beurs, maar wij hebben het hier over Apple, het aandeel van een bedrijf, dat wij bij uitstek zien als een High-Tech bedrijf en dat al langer tijd de belangrijkste speler in de Nasdaq Indices is. Een conclusie ligt nog niet zo maar voor de hand en daarom gaan wij ook nog even naar de S&P500 op weekbasis.
Het aandeel Apple op dagbasis
Figuur 4.
Apple opdagbasis
De S&P500 Index op weekbasis In figuur 5 ziet u de grafiek van de S&P500 op weekbasis. In feite is de weekgrafiek een gecomprimeerde daggrafiek en de weekgrafiek laat dus zien wat de daggrafiek al deed. De koers is op het MA40 (op de daggrafiek het MA200) gestuit en vandaar uit is er aan een opmars begonnen. Deze opmars is duidelijk te zien op de daggrafiek maar hier ziet men slechts één enkele candle. Maar deze ene candle mag, zij het amper, gekwalificeerd worden als een Piercing Line, hetgeen positief is. Daaronder vindt u de Momentum Analyse. Deze stijgt. Tot aan half mei was hij duidelijk negatief divergerend maar sinds begin juni (zie het vierkante blok) is dat veranderd. Hij divergeert nu positief. Al met al is dus de mogelijkheid, dat er een nieuwe trend omhoog gaat volgen, groter dan de mogelijkheid, dat de markt verder omlaag gaat. Maar het is zeker geen opgelegd pandoer. En als het omhoog gaat, dan lijkt het ons een moeilijke stijging te worden, die veel afgewisseld zal worden met zwarte dagen. Maar grosso modo lijkt Amerika de komende stijging van de beurzen in Europa te gaan ondersteunen en dat ondersteunt onze mening over een komende rally in Europa.
Figuur 5.
De S&P500 op weekbasis
De Rente De rente is in de voorbije maand verder weggezakt, maar het tempo van de daling is wel afgenomen. De stijging begin dit jaar was zo groot dat een correctie omlaag eigenlijk alleen maar natuurlijk genoemd kan worden. Getuige de indicator onder de weekgrafiek in figuur 6 is de overbought-positie van de rente op weekbasis inmiddels opgeheven. De Oscillator is terug op het nul-punt. Of de daling al voorbij is, is nog niet te zeggen, maar wel kan geconstateerd worden dat een eerste steunpunt is
Figuur 6.
3
De rente in de Europa
bereikt op 0,83% en dat daaronder meer steun ligt. Natuurlijk heeft het opkoopprogramma van de ECB een drukkend effect op de rente, maar of de ECB er in zal slagen om de rente weer helemaal naar het dieptepunt in de figuur te drukken wagen wij ernstig te betwijfelen. Voor de korte termijn lijkt een pas op de plaats of een lichte stijging het meest waarschijnlijke scenario. Een verder aantrekkende Europese economie en het ophogen van de rente door de FED en de Engelse centrale bank zal zeker ook zijn invloed hebben op de lange rente in Europa. Feit is dat de indicatoren in de daggrafieken inmiddels positief divergeren. eerste verhoging van de rente komt terwijl de ECB nog tot in september 2016 verder gaat met het eigen QE-programma, zo luidt de redenering, dan zal het renteverschil tussen de VS en Europa oplopen en dat kan in feite alleen maar tot een verdere stjging van de koers van de US$ t.o.v. de € leiden. Maar wie naar de grafiek in figuur 6 kijkt kan slechts tot de conclusie komen dat de stijging van de afgelopen maanden vooralsnog niets anders is geweest dan een correctie op de eerste forse verzwakking van de $ begin dit jaar. De koers draaide onmiddellijk toen de kortere termijn dalende trendlijn bereikt werd en heeft inmiddels de onderste oplopende trendlijn bereikt, die de beweging van de afgelopen 2 maanden markeert. En ondertussen is de oversold-positie in de indcatoren onderin de figuur opgelost. Er is weer ruimte genoeg voor een doorbraak omlaag van de koers van de $ t.o.v. de €. Spannend wordt het wel want een uitbraak naar een van beide kanten kan in deze figuur niet lang meer uitblijven. Het is dus wachten op hetzij een doorbraak omhoog tot boven 92,5 hetzij een doorbraak omlaag tot onder 89,8. En wij neigen naar het laatste op basis van onze grafieken.
De US$ versus de €
Figuur 7.
US$ versus €
Al twee maanden lang stijgt de koers van de US$ heel voorzichtig ten opzichte van de €. Algemeen wordt daarvoor de aanstaande renteverhoging in de VS aangevoerd. Als de FED in september met een
posities en bereid u voor op een ommekeer in de koerstrend van het goud.
De prijs van een troy ounce goud In figuur 8 hebben wij een grafiek opgenomen met daarin de wekelijkse koersontwikkeling van een troy ounce goud sinds 1999. Bovenin ziet u de prijs afgemeten in US$, onderin is dezelfde koersontwikkeling te zien maar nu in €. De grafiek toont een meerjarige grote bullmarkt die in 2011 is geëindigd. Sindsdien is de prijs van een troy ounce goud aan het dalen. Die daling heeft zich afgelopen maand voortgezet. Maar in geen van beide gevallen is de zeer lange termijn trend al gebroken. Wel worden de eerste belangrijke Fibonaccisteunlijnen genaderd, hetgeen betekent dat een stevige rally waarschijnlijk niet zo lang meer op zich zal laten wachten. Dat de media momenteel roepen, dat grondstofprijzen nu echt vergane glorie zijn, tekent het negatieve sentiment. Wie short wilde gaan in goud zit nu short en veel verkopers zullen er dus niet meer zijn. Opvallend is dat de schade in € eigenlijk nog wel meevalt, ook op de korte termijn. Want de steunlijn bij A is niet alleen nog steeds in takt, hij stijgt bovendien. Dat is in $’s gemeten anders, daar daalt die lijn, maar ook hier is nog geen sprake van een breuk. In de weekgrafieken divergeren inmiddels veel indicatoren positief. Hoedt u daarom voor short-
Figuur 8.
4
Goud in $ per troy ounce
ligt wel veel, heel veel steun. Dus dit is nog niet de plaats om uw geld te gaan beleggen,
De prijs van een vat Brentolie De olieprijs is weer stevig gezakt afgelopen maand. Wie zo nu en dan een krant open heeft geslagen is daar wel van doordrongen geworden. Alle oliemajors lijken er nu vanuit te gaan, dat de daling langdurig van aard zal zijn en passen daarom hun lange termijn strategie aan. Maar wie de maandgrafiek ziet moet constateren, dat dit allemaal enigszins voorbarig is. Ja, de prijs van een vat olie is afgelopen maand weer stevig gezakt. Maar op het lange termijn plaatje, dat wij hier hebben getekend en dat teruggaat tot begin jaren negentig van de vorige eeuw, is duidelijk te zien dat de huidige daling niets anders is dan een daling binnen een veel groter lange termijn driehoek waarbinnen de olieprijs nog steeds een flink eind omhoog kan uiteindelijk. Wie in olie en oliegerelateerde aandelen belegt, moet zich pas echt zorgen gaan maken als de koers zich onder het vorige dieptepunt begeeft en dat ligt op U$45,2. Daar zijn wij nu wel hard naar op weg, maar daar
Figuur 9.
Brentolie in US$ per vat
Beleggen bij Vladeracken Beleggen betekent driekwart van de tijd wachten en geduld hebben. Dat kan heel frustrerend zijn omdat de belegger graag beloond wordt voor zijn inspanningen en hij ondertussen wel voortdurend op zijn qui vive moet zijn. Maar de meest voorkomende beslissing is telkens weer: niets doen en afwachten. Natuurlijk, zo nu en dan wordt er enig onkruid gewied, maar de actieve handelsinsteek werkt doorgaans vooral transactiekosten verhogend. En al sinds de maand april zitten wij in deze voortdurende patstelling. Telkens als de markt enige energie vertoont wordt de opmars weer in de kiem gesmoord en zakt het geheel vervolgens als een plumpudding in elkaar. Maar per saldo gebeurt er in feite niets. En dat is ook afgelopen maand weer het geval geweest. De AEX Index steeg zegge en schrijve slechts 0,15% terwijl de EuroStoxx 50 Index een magere 0,59% daalde. En dat in een maand waarop het voortbestaan van de € op het spel stond en de Chinese aandelenbeurs crashte. De winnaar van dit alles? De belegger die rustig bleef zitten waar hij zat en genoot van dividend- en renteopbrengsten in de portefeuille. Gelukkig staan wij aan die kant en tekenden dus ook de portefeuilles van onze cliënten voor een pas op de plaats, waarbij in de meeste gevallen nog wel de vermogensbeheerfee, die aan het begin van dit kwartaal werd geïncasseerd, al geheel werd ingelopen. Maar wij blijven wel voorzichtig want geheel vertrouwen doen wij het niet en daarom zijn de saldi liquiditeiten geleidelijk aan toch weer aan het oplopen. Wij houden graag ons kruit nog even droog. Tabel 1 Resultaten vermogensbeheer Vladeracken BV * Risico profiel
Methode
2009
2010
2011
2012
2013
Zeer defensief
Stamrechtportefeuilles
8,3 %
8,2 %
-/- 1,6 %
7,8 %
4,0 %
Defensief
Obligatieportefeuille
9,8 %
10,0 %
3,2 %
7,9 %
3,2 %
Matig
Mix aandelen / obl.
17,8 %
13,3 %
-/- 7,4 %
11,6 %
6,5 %
-/- 12,7 %
-/- 1,1 %
6,6 %
8,8 %
10,8 %
2014
0,4 %
2015 t/m 31juli 3,9 %
Doel per jaar 4%
0,8 %
4,6 %
4%
-/- 0,9 %
13,8 %
6%
3,6 %
3,8 %
6%
-/- 16,0 %
20,8 %
8%
Matig / fondsen
Fund Selector
34,3 %
13,1 %
Normaal aandelen Actief aandelen
PRIJS<Waarde
44,8 %
14,2 %
Amsterdam Selector
14,3 %
16,8 %
-/- 15,9 %
3,5 %
15,3 %
-/- 2,8 %
27,5 %
8%
6,0 %
14,0 %
-/- 10,5 %
16,0 %
47,7 %
-/- 4,4 %
17,8 %
8%
36,4 % 21,0 %
5,7 % - 5,4 %
-/- 11,9 % -/- 17,1 %
9,8 % 13,8 %
17,2 % 17,9 %
5,6 % 1,2 %
16,7 % 14,4 %
Wereld Selector Benchmark
AEX Index EuroStoxx 50
-/- 38,5 %
* Het gaat hierom het netto behaalde rendement, ná alle kosten van de beheerder. Voor oudere cijfers verwijzen wij u naar onze website.
Meer informatie over vrijwel alle effectentransacties, welke wij in de portefeuilles van onze cliënten hebben uitgevoerd en andere beleggingsoverwegingen, welke uit onze dagelijkse analyses voortvloeien, treft u aan op onze website, www.vladeracken.nl.
De volgende uitgave van de Technische Belegger verschijnt op maandag 31 augustus 2015.
5
Blog, Twitter, Linked-In, Alex Op de website van Vladeracken kunt u in onze “Publicaties” artikelen vinden over de effecten waarin wij al dan niet beleggen alsmede een wekelijkse update van onze beleggingsvisie. Deze artikelen hebben wij tevens gekoppeld aan een Twitter-, en zakelijk Facebookaccount en het Linked-In-netwerk. Wie zich aanmeldt als volger (Twitter) of wie zich in het Linked-In-netwerk opgeeft als contact van G.K. van Dommelen, wordt vervolgens doorlopend van nieuwe publicaties op de hoogte gebracht.
Reeds besproken onderwerpen:
Obligaties
Algemeen
- Eurobonds, Euro Treasuries, staatsobligaties van de “PIGS”landen, van Italië en van Nederland
- Hoe spreken de statistieken over 2014 en voor 2015?
- Bedrijfsobligatiefondsen en rentegroeifondsen zoals Lux-ORent en ING Renta Grf
- Onze macro-economische- en rentevisie - De Japanse beurs
- Credit Linked Notes en Floored en Reversed Floaters van Aegon, Rabobank en RBS en Hybride en variabele renteobligaties van Linde
Aandelen - Hoogdividend aandelen: Corio, Koninklijke Olie, Unibail Rodamco (incl. handelsdagboek), Wereldhave
- High yield obligaties van Altice, Bombardier, Cirsa Gaming, Clondalkin, ConvaTec Healthcare, FCE Bank, FGA Capital, Findus Group, Gazprom, Gazprombank, Heidelberg Zement, ING, Servus, Stork TS en Sunrise.
- De “Dogs of Amsterdam” (2007 – 2014) - Aandelen: Aalberts, Arcadis, BAM, Bourbon, CGG Veritas, Colruyt, Fugro, Heineken (Holding), Imtech, Nokian Renkaat, Saipem, Samsung, SAP, SBM Offshore, Schneider Electric, Sligro, Unilever, Technip, Tenaris, Vallourec.
- Inflatielinkers en de HICP Inflatie Index - MKB Obligaties van Air Berlin, German Pellets, KTG Agrar, Praktiker en Rickmers. - Perpetuele obligaties en effecten van Achmea, Aegon, ASR, Casino Guichard, Credit Agricole, Depfa, FrieslandCampina, Fürstenberg, ING, SNS Reaal, SRLev en Tennet
- Afdekken van aandelenrisico’s m.b.v. calls, puts, short sprinters en short trackers met een hefboom - Sprinters op de AEX, RD en Unibail combineren met Calls
- Rente en hoe te profiteren van stijgende rentes op de kapitaalmarkten.
Grondstoffen, metalen en valuta - Goud en Zilver, de Amerikaanse Dollar, de Australische Dollar, het Britse £, de Japanse ¥en, de Noorse kroon, de Zwitserse Franc, de BRIC Valuta en een BRIC Valuta note en de Russische Roebel
- Steepeners (incl. renteherziening) van BNG, NIBC, Ned. Waterschapsbank en Rabobank Overige onderwerpen - Volatility, handelssytemen, derivaten, ETF’s - TA Indicatoren zoals Woodies CCI, Martingale, de Coppock Indicator en het Hindenburg Omen
6
