0 07
Obligatiemarkt a Amsterdam arkt Amsterd heeft last van a crisis an
Jos van Heiningen
Publicatiedatum CBS-website: 12 december 2008
Den Haag/Heerlen
Verklaring van tekens . * x – – 0 (0,0) niets (blank) 2005–2006 2005/2006 2005/’06 2003/’04–2005/’06
= gegevens ontbreken = voorlopig cijfer = geheim = nihil = (indien voorkomend tussen twee getallen) tot en met = het getal is kleiner dan de helft van de gekozen eenheid = een cijfer kan op logische gronden niet voorkomen = 2005 tot en met 2006 = het gemiddelde over de jaren 2005 tot en met 2006 = oogstjaar, boekjaar, schooljaar enz., beginnend in 2005 en eindigend in 2006 = oogstjaar, boekjaar enz., 2003/’04 tot en met 2005/’06
In geval van afronding kan het voorkomen dat het weergegeven totaal niet overeenstemt met de som van de getallen.
Colofon Uitgever Centraal Bureau voor de Statistiek Henri Faasdreef 312 2492 JP Den Haag Prepress Centraal Bureau voor de Statistiek - Facilitair bedrijf Omslag TelDesign, Rotterdam Inlichtingen Tel. (088) 570 70 70 Fax (070) 337 59 94 Via contactformulier: www.cbs.nl/infoservice Bestellingen E-mail:
[email protected] Fax (045) 570 62 68 Internet www.cbs.nl
© Centraal Bureau voor de Statistiek, Den Haag/Heerlen, 2008. Verveelvoudiging is toegestaan, mits het CBS als bron wordt vermeld.
Obligatiemarkt Amsterdam heeft last van crisis
Jos van Heiningen De obligatiemarkt van EURONEXT Amsterdam heeft in 2008 in toenemende mate last van de wereldwijde kredietcrisis. De totale waarde van de uitstaande obligaties steeg in de eerste tien maanden nog met ruim 40 miljard euro, maar deze stijging komt bijna geheel voor rekening van de Nederlandse overheid. Deze heeft vooral in de maand oktober veel Treasury Certificates geplaatst om geld op te halen om de financiële sector te kunnen ondersteunen. Per saldo haalde de overheid in oktober ruim 33 miljard euro op. De totale waarde van de obligaties van de financiële sector steeg in de eerste tien maanden van 2008 slechts met 6,5 miljard euro. De financiële sector zorgde juist in de afgelopen jaren voor de grootste stijging van de obligatiemarkt op EURONEXT Amsterdam. In de periode 2000–2007 steeg de totale waarde van obligaties van de financiële sector gemiddeld bijna 22 procent per jaar tot 440 miljard euro. In de afgelopen tien maanden was dat 3,5 procent.
1. Nominale waarde obligaties op Euronext Amsterdam mld euro 800 700 600 500 400 300 200 100 0 ult. 2000
ult. 2001
ult. 2002
ult. 2003
ult. 2004
ult. 2005
ult. 2006
Overheid
Financiële instellingen
Overige private sector
Totaal nominale waarde obligaties
ult. 2007
okt. 2008
Obligaties financiële instellingen zwaar getroffen in eerste tien maanden van 2008 De financiële instellingen zijn sinds 2002 de grootste partij op de obligatiemarkt van EURONEXT Amsterdam. De kredietcrisis die ruim een jaar geleden uitgebroken is, maakt het voor deze instellingen moeilijker om hun obligaties te plaatsen. In de eerste tien maanden van 2008 werd er in totaal voor 8,5 miljard euro aan euro-obligaties geëmitteerd, over dezelfde periode in 2007 was dit nog bijna 15 miljard euro. Ook de al geplaatste obligaties hebben last van de onzekerheid over de stabiliteit van de financiële ondernemingen. De staatsleningen boekten over de eerste tien maanden een koerswinst van 2,2 miljard euro (1,1 procent) door een daling van de kapitaalmarktrente. Normaal volgen de obligaties van de financiele instellingen het koersverloop van de staatsleningen. De onzekerheid zorgt nu echter voor een koersverlies van 1,4 miljard euro (1,4 procent).
3
2. Euro-obligaties van financiele instellingen in 2008 mld euro 5 4 3 2 1 0 –1 –2 Jan.
Febr.
Emissies
Maart
April
Mei
Juni
Aflossingen
Juli
Aug.
Sept.
Okt.
Koersverschil
Securitisatiemarkt valt stil na juni 2008 De forse stijging van het genoteerde obligatiebedrag van de financiële sector in de afgelopen jaren is vooral het gevolg geweest van de opkomst van securitisatie. Hierbij brengen bedrijven rechten (bv. hypotheken, consumptieve leningen, leasecontracten) van hun balans onder in speciale BV’s (Special Purpose Vehicles). Voor deze rechten zijn de bedrijven verplicht een deel van hun eigen vermogen te reserveren. Door securitisatie maakt de onderneming dit kapitaal vrij voor nieuwe activiteiten. De bij de Special Purpose Vehicles (SPV’s) ondergebrachte leningen en contracten moeten echter wel gefinancierd worden. Hiervoor brengen SPV’s speciale obligaties op de markt die Asset Backed Securities (ABS) worden genoemd. 3. Asset Backed Securities, aantal en genoteerd bedrag mld euro 700
350
600
300
500
250
400
200
300
150
200
100
100
50
0
0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Jan. Febr.Maart April Mei Juni Juli Aug. Sept. Okt. 2008
Aantal obligaties (linker schaal)
Genoteerd bedrag (rechter schaal)
Ondanks de kredietcrisis is er door de SPV’s in de eerste helft van 2008 nog voor ruim 14 miljard euro aan ABS op de markt gebracht. De totale beurswaarde van de ABS bereikte zijn hoogtepunt eind juni 2008. Op dat moment was er voor bijna 254 miljard euro aan ABS op EURONEXT Amsterdam genoteerd. In juli vond een omslag plaats op deze markt. Door grote onzekerheid over de hypotheken, die als onderpand van veel ABS gelden, is de emissie van ABS in juli 2008 helemaal stilgevallen. Uiteindelijk is door
4
Centraal Bureau voor de Statistiek
het gebrek aan emissies en een aantal vervroegde aflossingen het uitstaande bedrag van ABS met ruim 5 miljard euro gedaald tot 248 miljard euro aan het eind van oktober.
4. Emissies, aflossingen en beurswaarde Asset Backed Securities 2008 mld euro
mld euro
8
256
7
254
6
252
5
250
4
248
3
246
2
244
1
242 0
0 Jan.
Febr.
Maart
Emissies (linker schaal)
April
Mei
Juni
Aflossingen (linker schaal)
Juli
Aug.
Sept.
Okt.
Totale beurswaarde (rechter schaal)
Ook Special Structured Notes lijden onder dalende aandelenkoersen Financiële instellingen introduceren met hoge frequentie nieuwe beleggingsproducten voor beleggers, zoals de Special Structured Notes. De markt voor dit nieuwe beleggingsproduct is de afgelopen jaren spectaculair gegroeid, ondermeer als gevolg van de dalende aandelenkoersen aan het begin van deze eeuw. Eind 2007 stonden bijna 300 Special Structured Notes op de beurs van EURONEXT Amsterdam genoteerd voor een totaalbedrag van ruim 20 miljard euro. Het rendement van dit product is afhankelijk van de ontwikkeling van een onderliggende waarde, zoals een aandelenindex, grondstoffen, valuta of alternatieve energie. Het biedt daardoor beleggers de mogelijkheid te beleggen in exotische markten en producten die normaliter moeilijk of niet toegankelijk zijn. Bij sommige van de Special Structured Notes staat het rendement voorop, bij andere de risicobewaking. Zo krijgen beleggers bij een aantal van deze notes een garantie op de inleg. 5. Koersveranderingen en beurswaarde Special Structured Notes (SSN) in 2008 %
mld euro
5
25
0
20
-5
15
–10
10
–15
5
0
–20 Jan.
Febr.
Maart
Koersverandering met garantie (linker schaal)
April
Mei
Juni
Juli
Koersverandering zonder garantie (linker schaal)
Aug.
Sept.
Okt.
Totale beurswaarde SSN (rechter schaal)
5
Ook de Special Structured Notes hebben in 2008 te kampen met forse koersverliezen als gevolg van de malaise op de aandelenmarkten. Vooral de notes waarbij geen garantie op het inlegkapitaal is, zijn in de eerste tien maanden van 2008 fors gedaald. Het koersverlies bedroeg in deze periode ruim 650 miljoen euro. Dat is 38 procent van de beurswaarde van eind 2007. Bij de notes waarbij wel een garantie is afgegeven, bleef de daling beperkt tot 10 procent.
6
Centraal Bureau voor de Statistiek
