LAST VAN PLAAGDIEREN? In en rond uw woning of bedrijf
Doorgeknaagde kabels, onbruikbare voedselvoorraden, achtergelaten keutels – een plaagdier kan onvoorstelbaar veel schade veroorzaken. De afdeling Plaagdierbestrijding van Van Gansewinkel Overheidsdiensten heeft alle kennis en kunde in huis om overlast door plaagdieren te verhelpen. Wij doen dit door doelgerichte bestrijding en vooral door deskundige advisering over preventieve maatregelen. Plaagdieren zijn er in vele soorten en maten en sommige plaagdieren, zoals ratten, kakkerlakken of papiervisjes kunnen alleen effectief worden bestreden met een goed voorbereide actie van vakbekwame plaagdierbestrijders.
Deze brochure geeft een overzicht van de meest voorkomende plaagdieren in uw directe omgeving. Aan de hand van de afbeelding krijgt u een idee waarmee u te maken kunt hebben. Sommige plaagdieren lijken bedrieglijk veel op elkaar, maar hebben een volledig andere leefwijze, waardoor u een geheel verkeerde actie zou kunnen ondernemen. Van Gansewinkel Overheidsdiensten heeft voor elke vorm van overlast door plaagdieren een oplossing. Onze medewerkers zijn volledig gecertificeerde bestrijdingstechnici. Zij hebben een diploma van het Exameninstituut Volksgezondheid en Milieu (EVM) en beschikken over veiligheidscertificaten. Bij overlast door plaagdieren inventariseren zij de aard en omvang van het probleem en adviseren over de juiste bestrijding.
Overheidsdiensten
1
2
3
Knaagdieren Bruine rat 1 Stevige bouw, stompe snuit, duidelijk zichtbare oren en een kale staart die korter is dan het lichaam. Een volwassen bruine rat is 22-30 cm lang, grijs-bruin van kleur en heeft een lichte buikzijde. De bruine rat vestigt zich het liefst in een vochtige en een niet al te warme omgeving. Hij voelt zich al snel ergens thuis, vooral in de buurt van mensen. Zijn favoriete leefgebieden zijn: kelders, kruipruimten en schuren. Het is een alleseter: van granen, fruit, vis tot kadavers en staat bekend als een ziekteoverdrager. Wat kunt u doen?: het afval van voedingsmiddelen weghalen, toegangswegen zoals kapotte riolen en gaten in muren dichten. Huismuis 2 Een huismuis heeft een zachte, bruingrijze vacht die op de buik iets lichter is dan op de rug. Ze hebben grote ogen en oren en de staart is ongeveer even lang als de muis zelf. Hij leeft voornamelijk op zolders, onder vloeren en in spouwmuren. De huismuis is een alleseter en alhoewel ze vrij weinig eten, vervuilen ze met hun uitwerpselen grote hoeveelheden voedsel dat voor mensen bestemd is. Verder zorgen ze
4
5
door hun geknaag aan kabels en leidingen voor storingen en kunnen hierdoor zelfs kortsluitingen veroorzaken. Ze kunnen door hun snelle voortplanting in korte tijd enorme groepen vormen. Wat kunt u doen?: ruim rommelhoekjes op, maak voedsel onbereikbaar, zorg ervoor dat deuren goed sluiten en dat eventuele gaten en kieren in de buitenmuren goed zijn afgedicht met cement of muiswerend kit. Door gewone kit en pur vreten muizen gewoon heen. Zwarte rat 3 De zwarte rat voelt zich thuis op hoge plaatsen en in gebouwen met holle muren en kleine zolders. Hij kan balanceren over draden en is een alleseter, maar heeft een voorkeur voor plantaardige kost zoals granen en zaden. Wat kunt u doen?: bestrijding moet gebeuren door een deskundig plaagdierbestrijder. Vervang kapotte ruiten in ramen, sluit openingen van ventilatiesystemen die in de buitenlucht uitkomen met gegalvaniseerd gaas af.
6
Vliegende insecten Duitse WesP en GeWOne WesP 4 Een wesp heeft een felgele en zwarte dwarstekening op het achterlijf en een wespentaille van circa 10-15 mm lang (koninginnen 20 mm) en heeft weinig beharing. Zolang wespen rustig hun gang kunnen gaan, steken ze niet. Een steek is pijnlijk, maar meestal niet gevaarlijk, tenzij het gif direct in een ader is gekomen. Steken kunnen een allergische reactie veroorzaken. Steken in mond of nek kunnen opgezwollen slijmvliezen en soms ademhalingsmoeilijkheden veroorzaken (ga in deze gevallen naar de dokter). Wat kunt u doen?: afvalcontainers en afvalemmers goed sluiten. Horren voor open ramen en deuren plaatsen en in het voorjaar kieren en naden dichten zodat de wesp daarin geen nest kan bouwen. Bij een nest nooit de invliegopening dichtmaken maar ’s avonds een poedervormig insecticide in de vliegopening (in de muur e.d.) aanbrengen. In tegenstelling tot een wesp is een bij (1521 mm) wat boller en heeft een bruin/oranje kleur. Het middenlijf is sterk behaard. Een hommel (10-20 mm) is overal behaard en ziet eruit als een ‘bolletje’. Hommels steken in principe niet. Een
zweefvlieg lijkt uiterlijk heel sterk op een wesp maar steekt niet. Een zweefvlieg is te herkennen aan het feit dat hij af en toe stil in de lucht blijft hangen. VlieG 5 De kamervlieg zit overal op en aan en verspreidt daardoor bacteriën. Dikke brom (vlees-) vliegen zijn begonnen als larve in rottend vlees. Steekvliegen komen voor in de buurt van boerenbedrijven. Drekvliegen komen voor in rottend organisch materiaal. Klustervliegen komen in het najaar in sommige woningen overwinteren. Wat kunt u doen?: etensresten, afval of ander organisch materiaal opruimen. Horren plaatsen en het huis luchten door deuren en ramen tegen elkaar open te zetten (vliegen hebben een hekel aan tocht). Vliegenmeppers zijn goed bruikbaar. Gebruik binnenshuis geen spuitbus. Chemische middelen zijn vaak niet nodig als de bron weg is. Vaststelling van de soort is, in verband met bronopsporing vaak noodzakelijk.
7
8
steeKmuG 6 Muggen zijn er in vele soorten en maten. De steekmug is hinderlijk en ze steken, althans de vrouwtjes die het bloed nodig hebben voor de ontwikkeling van eitjes. Muggenlarven ontwikkelen zich in stilstaand water of andere drassige plaatsen, bijvoorbeeld regentonnen, water in een dakgoot of in de kruipruimte. Wat kunt u doen?: plaatsen waar geen water hoeft te staan droogmaken. Kruipruimten ophogen met zand of argexkorrels en regentonnen afdekken. Horren en vliegenmeppers zijn de beste wapens tegen steekmuggen. Vermijd stiften en sprays. Elektrische apparaten met trillingen etc. hebben geen enkel effect en chemische bestrijding is schadelijk voor uw gezondheid en wordt beslist afgeraden. Vaststelling van de soort geeft informatie over de ontwikkeling en over welke maatregelen nodig zijn. meeltOr 7 Uiterlijk: zwarte tot zwartbruine kever, 13-18 mm lang. Komt voor in partijen graan en meel die (langdurig) worden opgeslagen onder vrij vochtige omstandigheden en in vogelnesten. De meeltor kan hinderlijk zijn, maar is niet schadelijk voor de gezondheid. Wat kunt u doen?: opslagplaatsen van meel schoonmaken en schoonhouden. Vogelnesten onder dakpannen of dichtbij huis zorgvuldig verwijderen. sPeKKeVer 8 Uiterlijk: de spekkever wordt ongeveer 7 – 9 mm lang is langwerpig van vorm en is bruin tot bijna zwart van kleur. De larve heeft lange donkere haren op de rug die bij gevoelige personen netelroos, oogontsteking en irritatie aan de ademhalingsorganen kunnen veroorzaken. De spekkever eet zowel als larve als als kever alles wat dierlijk en droog is, zoals botten, materiaal in wespen- en vogelnesten, gedroogd honden- en kattenvoer en kaas. De spekkever is voornamelijk te vinden in droge en donkere omgevingen. Volgroeide larven boren zich in vaste stoffen om te verpoppen, zoals in hout of leer. Wat kunt u doen?: voedsel afsluiten, voorraden niet te lang bewaren en ‘aangevreten’ verpakkingen weggooien.
9
terecht komen. De eieren worden in of nabij voedselbronnen gelegd. De larve leeft van dierlijk materiaal en dierlijke producten zoals wol, leer, veren, textiel en bont zijn dan ook niet veilig voor de larve. Wat kunt u doen?: vogelnesten onder dakpannen of dichtbij huis zorgvuldig verwijderen, horren plaatsen voor ramen en deuren en weringstrips plaatsen onder dakpannen. HeiPaalKeVer 10 De ongeveer 7 – 15 mm lange kever heeft een geelrode tot bruine kleur. De voelsprieten, ogen en het uiteinde van de dekschilden zijn zwart van kleur. De draadachtige antennes zijn ongeveer half zo lang als het lichaam. Hij wordt dikwijls aangetroffen in waterrijke gebieden en komt van april tot augustus tevoorschijn uit hout dat met water in contact staat. De kever wordt vaak verward met een zogenaamde ‘hardhout’boktor en soms met een kakkerlak. Wat kunt u doen?: omdat verschillende soorten kevers hetzij levend, hetzij droog rottend hout nodig hebben voor hun ontwikkeling zijn de te nemen (bestrijding-) maatregelen verschillend. Vaststelling van de soort is vereist, om aan de hand van hun leefwijze vast te stellen of bestrijding nodig is. GeWOne OOrWOrm 11 De gewone oorworm bereikt een lengte van ongeveer 10 – 16 mm, exclusief de lange pincetachtige lichaamsaanhangsels. De gewone oorworm heeft een geelbruine tot donker bruine kleur. Ondanks de aanwezigheid van vleugels vliegt de gewone oorworm zelden, maar kan dit wel. Ze zijn te vinden in afval, onder stenen en bloempotten en tussen bladeren en bloemen, vooral van dahlia’s. De oorworm is een alleseter die van zachte delen leeft, zoals plantendelen als fruit, jonge blaadjes en plantenwortels, maar ook de eieren en larven van insecten worden gegeten. Vooral bladluizen lijken de voorkeur te hebben. Wat kunt u doen?: organisch materiaal nabij de woning opruimen. Een behandeling met insecticiden is onnodig en wordt beslist afgeraden, omdat deze nachtdieren er meestal niet mee worden bereikt. Bij overlast: ’s avonds vochtige doeken neerleggen en later elders uitschudden.
taPijtKeVer 9 De tapijtkever is een kleine tot zeer kleine kever, ongeveer 5 mm lang. De dekschilden zijn met grijze, gele en bruine vlekken bedekt. De kever is vooral in het voorjaar op bloemen te vinden. In de zomer vliegen de kevers buiten rond en kunnen dan bij toeval in huis
10
11
12
13
14
15
Kruipende insecten mier 12 De mierensoort die men het meest aantreft op terrassen en binnenshuis, is de zwartbruine wegmier. Deze leeft ondergronds, onder stenen (soms in vermolmd hout). De mier bouwt zijn nest vaak in de isolatielaag, in de spouw van een woning en dringt van daaruit via spleten het huis binnen. Wat kunt u doen?: maak zoetigheid onbereikbaar voor mieren. Bij overlast helpt een keteltje kokend water in de nestingang. Liever geen chemische bestrijding met behulp van poeder. Lokdozen helpen soms bij kleine aantallen in huis. Op warme dagen in de zomer vliegen de mannetjes en de koninginnen uit voor hun bruidsvlucht. Dit duurt 1 à 2 dagen. Ze komen dan niet meer terug. mijt 13 Met een zeer sterke loep herkenbaar aan de lange, veervormige haren op het achterlijf. Wordt af en toe in etenswaren gevonden, maar komt ook voor in gestoffeerde meubels. Als het vulmateriaal van een meubel door vocht gaat schimmelen, kunnen de mijten zich sterk vermeerderen. Mijten eten onder andere dode dieren, planten of rottende stoffen. Ze komen veel voor in nieuwbouwwoningen die nog vochtig zijn of in woningen die een groot deel van het jaar niet worden verwarmd en/of geventileerd. Huisstofmijten zijn voor verreweg de meeste mensen volkomen onschadelijk. Zij leven bij voorkeur in bedden. Wat kunt u doen?: bestrijding door vaak en grondig stofzuigen van matrassen. En door het drogen van de woning kan men huismijten kwijtraken.
PaPierVisje 14 Het papiervisje is een algemeen voorkomend vleugelloos lichtschuw insect dat tot ongeveer 12 mm lang wordt. Het insect wordt makkelijk verward met een zilvervisje, maar kan in ons klimaat uitsluitend overleven in extreem warme omgevingen, zoals in de boekenkast of bij de CV. Wat kunt u doen?: temperatuur naar beneden brengen, luchtvochtigheid omhoog brengen. Naden en kieren langs plinten, deurposten en plafond dichtkitten.
16
17
ZilVerVisje 15 De naam verwijst naar de zilverachtige glans van de schubben die het lichaam bedekken. Zilvervisjes worden ongeveer 2 cm lang en zijn meestal een aanwijzing voor een vochtprobleem, zoals een lekkage in gootsteenkastjes of een ventilatieprobleem. Wat kunt u doen?: scheppen van een droge atmosfeer in de woning. Bij droog weer zo veel mogelijk luchten. PisseBeD 16 Het lichaam is langwerpig ovaal en afgeplat met een bruine, witte, grijze of blauwachtige kleur en wordt ongeveer 2 cm lang. Het beestje is voorzien van antennes en zeven paar poten. Dit nachtdier leeft vooral op donkere plaatsen in de tuin onder stenen, schors van bomen en in vermolmt hout. Wat kunt u doen?: tuinafval, composthopen in de nabijheid van de woning opruimen. Dit om te voorkomen dat het dier ook het huis binnen treedt. Pissebedden kunnen in centraal verwarmde woningen niet overleven en zijn na 2 à 3 dagen dood en kunnen dan worden weggezogen. BeDWants (WanDluis) 17 De bedwants is een klein insect en wordt 5 – 6 mm lang. De kleur is roodbruin tot bruin. Net vervelde exemplaren zijn lichter, maar kleuren bij. Het lichaam is breed en sterk afgeplat. De geelwitte eieren, 100-200 per wijfje worden tegen vaste voorwerpen gekleefd. Larven verspreiden een geur die aan bittere amandelen doet denken. De bedwants is lichtschuw en verbergt zich in spleten en kieren, in bedden, meubilair, schoenen, etc. De bedwants produceert bloedbevattende, zwarte uitwerpselen die tot rode vlekken indrogen. De bedwants kan mogelijk ziekten overbrengen. Wat kunt u doen?: zet tijdens de vakantie de koffer afgesloten in een kast en zo ver mogelijk van het bed vandaan. Breng geen spullen uit een besmette ruimte naar een andere kamer, zeker niet het beddengoed.
18
VlO 18 In de meeste gevallen gaat het om de kattenvlo (ook bij honden). Vlooien zijn parasieten en zuigen bloed bij de gastheer/-vrouw en veroorzaken daardoor huidirritaties en/of jeuk. Sommige soorten kunnen ziekten overbrengen. De eieren van een vlo worden meestal op rustige plaatsen gedeponeerd. Wat kunt u doen?: huisdieren en hun verblijf- en slaapplaatsen regelmatig controleren. Zodra vlooien worden geconstateerd kan men het dier behandelen met daarvoor toegelaten middelen. Raadpleeg de dierenarts. Als men langdurig de woning verlaat, deze grondig stofzuigen (stofzuigerzak vernietigen). Vlooienbanden en – druppels hebben vaak beperkt resultaat. N.B. een vlooienband is chemisch afval. Voorkom dat kinderen huisdieren die een vlooienband dragen, aaien. Laat deze dieren ook niet in de slaapkamer toe. Bij ernstige overlast is een poeder of een spray met permethrin de beste keus. GeWOne teeK 19 Uiterlijk: circa 2 mm lang, wijfjes 4 mm (als ze niet volgezogen zijn). De teek zuigt bloed van allerlei soorten zoogdieren, inclusief mensen, maar ook van vogels. De beet kan in sommige gevallen een infectieziekte met ernstige complicaties veroorzaken. Teken zitten te wachten tot een gastheer langskomt. Meestal in struikgewassen, bomen en op grassprieten. Teken gaan extreem zuinig met hun energie om en kunnen meer dan een jaar zonder voedsel. De meeste tekenbeten komen voor in de zomer. Het lijkt erop dat het percentage met de veroorzaker van de Lymeziekte besmette teken in Nederland de laatste jaren toeneemt.
19
20
Wat kunt u doen?: een vastzittende teek niet verdoven met olie of alcohol, want dan spuit deze als reactie een verdunnende vloeistof in het bloed. Daardoor kan overdracht van bacteriën optreden. Het beste is om het dier, met behulp van een tekentang (verkrijgbaar bij apotheek of dierenspeciaalzaak) met een draaiende beweging voorzichtig te verwijderen. Na het verwijderen van de teek de plek met alcohol ontsmetten. Duitse KaKKerlaK 20 Uiterlijk: strogeel tot lichtbruin van kleur, twee zwarten lengtestrepen op het borstschild en 10 – 15 mm lang, exclusief lange antennes. Hij is lichtschuw en overdag houdt hij zich schuil op donkere, warme vochtige plaatsen. In, achter, onder keukenkastjes, bij motoren van koelkasten, onder plinten, in kieren en bij aquaria. De Duitse kakkerlak is een alleseter. Hij is een drager van bacteriën en mijten, hij versleept smetstoffen en verspreidt een onaangename geur. Wat kunt u doen?: hygiëne is van belang. Voedsel goed opbergen in gesloten bussen. OOsterse KaKKerlaK (BaKKerstOr) 21 Is plomper en veel donkerder dan de Duitse kakkerlak en komt weinig voor. Wat kunt u doen?: kan alleen effectief worden bestreden door een deskundige plaagdierbestrijder.
21
Wat kunt u doen? Wat kunt u in het algemeen doen tegen plaagdieren? • Spleten en kieren in de buitenmuur afsluiten met daarvoor geschikt materiaal • Sluit ventilatieopeningen af met fijnmazig gaas of bijenbekjes, deze zijn verkrijgbaar in diverse maten • Plaats horren voor deuren en ramen • Ruim etensresten en afval op • Berg etenswaar op in goed afgesloten bussen • Lucht het huis regelmatig
• Regelmatig stofzuigen, ook in kasten en laden • Kleding voor langere tijd schoon wegbergen in gesloten zakken • Verwijder oude vogelnesten onder de dakpannen • Voorkom schimmelvorming
Bestrijding Bestrijdingsmiddelen zjjn schadelijk voor het milieu. Reden genoeg om goed na te denken alvorens een dergelijk product te kopen en toe te passen. In veel gevallen kunnen plaagdieren ook bestreden worden door wering of fysische bestrijding (klimaatbeheersing).
Bij overlast van plaagdieren of vragen over de juiste wijze van bestrijding kunt u contact opnemen met onze afdeling plaagdierbestrijding telefoonnummer 070 – 311 77 75 (maandag t/m vrijdag van 8.30 tot 16.00 uur)
Plaagdierbestrijding Plutostraat 1 2516 AL Den Haag T +31 70 311 77 75 F +31 70 311 77 77
Overheidsdiensten
