Nieuwsbrief voor IVN Land van Swentibold / Born
nummer :
117
zomer :
2014
Wandeling vloedgraaf
De IVN missie: Het IVN laat je leren van de natuur en verrijkt daarmee je leven. Het laat je nadenken over je gedrag en motiveert je tot milieubewust handelen. Zie onze website:www.ivn.nl/swentiboldborn
Redactie: Mieke Dullens, Jan Biemans, Jan Cox, Arno Duwel IVN secretariaat: Arno Duwel Dr. Duijsenslaan 23 6127 CV Grevenbicht Tel: 046 – 485 3003 IVN bankgiro:10.83.94948 E-mail:
[email protected] Ter informatie de diverse lidmaatschappen en de bijbehorende contributie voor 2014. Soort lid Contributie Wat houdt lidmaatschap voor u Wat krijgt u ervoor in A € 17,00 Lid van het landelijk IVN 4x Mens en Natuur Lid van IVN Land van 4x Bron 6 Swentibold B € 32,50 Lid van het landelijk IVN 4x Mens en Natuur Lid van IVN Land van 4x Bron 6 Swentibold. Abonnee de 8x De Natuurgids Natuurgids (€15,50) C € 8,50 Donateur (meer bijdrage per 4x Bron 6 jaar welkom) D € 24,00 Donateur. Abonnee de 4x Bron 6 Natuurgids (€15,50) 8x De Natuurgids H € 8,25 Huisgenootlid landelijk IVN IVN verzekering (alleen mogelijk bij A of B stemrecht lidmaatschap) ledenvergadering Geïnteresseerd in een jaarabonnement van het kasteelpark met een aantrekkelijke korting? Neem dan s.v.p. contact op met het secretariaat.
2
In memoriam Léon Willems Waar kwam hij vandaan? Hij sloot onopvallend bij ons aan en al gauw bleek zijn begaafdheid. Een altijd weer verwonderde verkenner van de natuur, zoekend naar een verklaring voor opkomst en neergang, gezegend met het vermogen om velen deelgenoot te maken van zijn onbevangen waarnemingen. Een fluwelen stem, een gevarieerde woordkeus in verzorgde, zuidelijke spreektaal. Met beheerste overtuiging bracht hij zijn inzichten, ruimte latend voor andere opvattingen. Zijn gidsverhalen en presentaties bevatten gedegen natuurkennis vervlochten met serieuze, historische feiten en humoristische, raadselachtige volksverhalen. In zijn voetspoor wandelen over de Kollenberg, langs de Koningssteen en in het Gerendal bracht verademing tussen jachtig en oppervlakkig beleefde dagen. We deden nooit tevergeefs een beroep op hem en met zijn gemoedelijke en zelfrelativerende instelling zou hij een ideale voorganger geweest zijn voor een nieuwe generatie natuurgidsen. Hij genoot met Bernadette van de jaarlijkse Terschellingreizen waar hij steevast op liefhebbers kon rekenen voor zijn ochtend- en avondlijke vogelwandelingen. Wij slaan de jongste Natuurgids open en zien zijn zoveelste zeer leesbare bijdrage, nu over de in ons land ernstig bedreigde kuifleeuwerik. Bernadette, hopelijk biedt het enige troost te weten dat Léon een onuitwisbare indruk nalaat in De Gaard, Bron 6 en overal waar de Land van Swentibolders bij elkaar zijn. Het heengaan van een uitgebluste, versleten grijsaard kunnen we accepteren, maar met een denkbeeldige blik op het gestolde laboratorium van Léon, zijn verweesde boeken en aantekeningen, zijn werkeloos geworden kijker en fototoestel dringt zich de vraag op: “Wat hadden wij nog van hem te verwachten…?” Daar, hij loopt voor ons uit, maakt de boot los van de kant, met rustige, onhoorbare slagen verdwijnt hij in de mist, voorgoed. Bij ons blijft de pijn. Hij riep ons nog op: “ Denk aan mij zonder veel verdriet en…..geniet.” Léon, dat kunnen wij nu nog niet.
3
Door de bomen het bos leren zien Een terugblik op de bossencursus in het voorjaar van 2014. Het zal begin januari geweest zijn dat ik in de Aktueel in Born de aankondiging las van de IVN Bossencursus. Toen ik dat las dacht ik meteen: dat is iets voor mij! en meldde me aan. Niet lang daarna, nog voordat de cursus begonnen was kwam er al een mail binnen van Marry Duwel met moeilijke huiswerkvragen. De toon was gezet: dit werd niet eenvoudig! We zijn in februari begonnen met een binnenles in De Gaard. Marry Duwel en Gert Reijnen heetten ons welkom. Daarna hebben we alle dertien kort verteld waarom we aan de cursus wilden deelnemen en zodoende met elkaar kennisgemaakt. De gemeenschappelijke belangstelling was overduidelijk. Gert vertelde als inleiding de grote lijnen van de geografische geschiedenis van ons land en benoemde de belangrijkste inheemse bomen. Marry legde uit dat je ook in de winter aan de vorm van de bomen, de takken en de knoppen al kunt herkennen met welke boom of struik je te maken hebt. Ze had een grote emmer vol verschillende takken meegebracht en wees ons op de details: knoppen, bladschubben, aanhangsels, schors en stekels. We kregen allemaal wat takken toebedeeld en werden aan het uitpluiswerk gezet m.b.v. het lesboekje van Dirk Slagter. Dat viel nog helemaal niet mee; aan sommige takken konden we de boom herkennen maar andere takken brachten alleen maar verwarring. We kregen aan het eind van de ochtend allemaal een bosje takken mee naar huis om te oefenen. Ik heb de takken in een vaas op het aanrecht gezet en een dag later ontdekt dat de fijngewreven knoppen van de populier zo plakkerig zijn dat je het spul bijna niet meer van je vingers af krijgt. De populier vergeet ik niet meer. Daarna volgden vijf buitenlessen, telkens in een ander bos. Ook hier dezelfde taakverdeling : Gert vertelt in het begin de grote lijnen over het ontstaan van het gebied en de bodemgesteldheid van het bos en Marry wijst op de details. Samen hebben ze ons aandachtig naar de bomen leren kijken. Zo hebben we de spierbundels van de haagbeuk leren zien en de kenmerkende zwarte knoppen en de vele zaden van de es opgemerkt. De kastanje is te herkennen aan de plakjes op de stam en aan zijn gelijkenis met een kandelaar. We hebben de verschillen tussen de hazelaar en de els ontdekt. Het blad van de beuk, de haagbeuk en de iep zijn grondig met elkaar vergeleken. De grilligheid van de eik heeft diepe indruk op ons gemaakt en nog véél meer.
4
En dan hebben we het nog niet gehad over de ondergroei op de rijke Limburgse hellingbossenbodem. In het voorjaar vind je daar anemoontjes, daslook, voorjaarshelmbloem en ander schoons zover het oog reikt! Marry is hier in haar element; ze kan er zo toegewijd over vertellen alsof ze zelf al dit moois voor het eerst ziet. We zijn ook verrassingen tegengekomen: zo was er het zilveren boomkussen dat een soort wandelende zwam blijkt te zijn. Bij Elsloo ligt een echte beverdam en op de Brunssummerhei liet de zandhagedis
met zijn gifgroene flanken zich bekijken. Een buitenkans dat je zoiets tegenkomt. En dan waren er dit jaar veel eikenbomen met aardappelgallen, wie verzint zoiets? Van elkaar leer je ook veel: Henny heeft uitgelegd dat die ene tak op die geknotte boom een saptrekker is en niet een slordigheidje van de knotter. Zo’n saptrekker helpt de boom om snel weer nieuwe takken te maken. Lambert vertelde over hoe de paddenonderdoorgangen onder de nieuwe weg door De Doort tot stand zijn gekomen. Gerrit heeft een watersequoia aangewezen en sinds die tijd ontdek ik er in Geleen steeds meer. Els heeft elzenhaantjes ontdekt op de elzen; dat zijn geen pluimveehaantjes maar glanzende kevertjes. Victor wees ons op de gaten die de boktor in de boom heeft gevreten en vertelt uit zijn ervaring als timmerman hoe in de houthandel die gaten worden
5
weggewerkt zodat het hout toch verkocht kan worden aan onwetende consumenten. Wij zijn niet de enigen die leren van de cursus, de opgedane kennis verspreidt zich: Marie-José verzamelt bladeren, schors en takjes om thuis aan haar kleinzoon te laten zien en hem erover te vertellen. Blijkbaar doet ze dat zo enthousiast dat hij erdoor aangestoken wordt, want een paar weken later zei ze dat haar kleinzoon heeft aangekondigd dat hij voor zijn klas een spreekbeurt gaat houden over…… Bomen! Van de buitenlucht krijg je trek. Iedere morgen als we een tijd gelopen en rondgekeken hadden, was er wel ergens een plek gepland met omgezaagde boomstammen waar de koffie werd geserveerd want ook daarvoor was gezorgd. Zelfs het weer was alle keren fantastisch, hoe regelen ze dat toch??? Ik heb iemand tijdens de cursus horen zeggen dat je niet alles hoeft te weten om van de natuur te kunnen genieten, gelukkig niet. Ook zonder veel te weten kun je de schoonheid en rust van de natuur ervaren. Toch draagt kennis bij aan natuurbeleving. Na afloop van de cursus kan ik zeggen dat ik er veel van heb opgestoken. Mijn bewondering en respect voor de natuur zijn toegenomen en ik ben nieuwsgierig geworden naar meer wetenswaardigheden. Aan een heleboel mensen heb ik al verteld hoe léuk het was: een waardevolle belevenis! Namens alle deelnemers: Marry en Gert bedankt voor de leerzame en genoeglijke ochtenden. Neli Kalisvaart Betalen voor natuur?? Veel diensten die de natuur aan de mens levert, zijn gratis. Zoals bomen die fijnstof afvangen. Bijen die zorgen voor de bestuiving van veel planten. Allemaal voor niks, zonder dat we het beseffen? Of raar dat we er nog niet voor betalen? Wat is een ecosysteem? Alle planten, dieren en hun omgeving (bodem, lucht, water, temperatuur) en hun onderlinge wisselwerking in een bepaald gebied. Ecosystemen variëren enorm in omvang. Zowel een tijdelijk plasje in een holle boom, een moeras, een bos of en stad kun je als een ecosysteem zien. Eco komt van het Griekse oikos, dat huis of woonplaats betekent. Wat zijn ecosysteemdiensten? Producten en diensten die een ecosysteem gratis aan de mens levert. Allemaal voordelen, die we vaak niet eens opmerken. Zo vanzelfspre-
6
kend vinden we het. Wij zijn er ook niet bij betrokken; het is gratis en we hoeven er niets voor te doen. Enkele voorbeelden van ecosysteemdiensten. Bomen die fijnstof afvangen en op een warme dag voor verkoeling zorgen. Bijen, hommels en andere insecten die voor de bestuiving zorgen. Groen en water als gelegenheid tot recreatie. Lieveheersbeestjes, die luizen (plaaginsecten) opvreten. Al deze baten die de natuur (gratis) aan de mens kan leveren, zijn ecosysteemdiensten. Ecosysteemdenken Een ecosysteembenadering kan een manier zijn om een bijdrage te leveren aan een gezondere woon- en werkomgeving, waar planten, mensen en dieren beter met elkaar samen leven. Maar…hoe denken wij over het algemeen over onze plaats in de natuur? Al vele eeuwen is de mens gewend om de natuur te zien als iets wat hij moet besturen, beheersen. Veel mensen zien zichzelf als het middelpunt ervan. Of nog erger: de mens aan de top van het dieren- en plantenrijk. Er zijn ook mensen die zichzelf zien als een onderdeel van de natuur. Deze visie, over hoe wij denken over onze plaats in de natuur, geeft richting aan ons handelen. Wanneer wij met elkaar spreken over ecosysteemdiensten, is het wenselijk een heldere visie te hebben. Afhankelijk van deze visie, zal de één ecosysteemdiensten zien als een luxeproduct of een verwenartikel, de ander, die zichzelf ziet als onderdeel van de natuur, zal een ecosysteemdienst zien als een basisvoorwaarde van ons bestaan. Deze nieuwe kijk op de natuur biedt de mogelijkheid om al deze diensten, die we als vanzelfsprekend zijn gaan zien, eens onder de aandacht te brengen. Ecosysteemdiensten: raar dat we er nog niet voor betalen? Betalen voor een betegelde tuin, omdat het water niet meer de grond in kan sijpelen, maar door het riool afgevoerd moet worden? Betalen voor de boom waar u op uitkijkt, omdat hij fijnstof afvangt, zorgt voor verkoeling, recreatie, verhoging van de waarde van uw huis en vele
7
andere voordelen? Dit roept veel vragen op. Kan de waarde van een ecosysteemdienst berekend worden? Wie betaalt? Wie ontvangt? Ingeval van de betegelde of groene tuin: stoeptegeltaks? Verlaging waterschapsbelasting? Subsidie groene tuinen? TEEB-stad. ( The Economics of Ecosystems and Biodiversity) Er zijn plannen om met een methode te gaan werken om de economische voor- en nadelen van het groen in de stad in beeld te brengen. O.a. gemeenten worden uitgenodigd om deze methode als instrument te gaan gebruiken in hun besluitvorming over inrichtingsplannen. Deze methode wordt TEEB-stad genoemd: De Economie van Ecosystemen en Biodiversiteit. Een twitteraar: “Het is een beslismodel waarmee de gemeenten kunnen bepalen hoe meer groen op kostenefficiënte wijze kan bijdragen aan het oplossen van maatschappelijke opgaven, zoals fijnstof, klimaatregulatie, biodiversiteit, enz….” Hoe zal dit in de praktijk gaan uitwerken?. Bron; Bomenkrant Rotterdam.
RABOBANK Clubkasactie IVN’ers en andere sympathisanten die hun stemmen van de Rabobank Clubkasaktie wilden verzilveren en daarbij op het IVN Land van Swentibold wilden stemmen konden onze vereniging niet vinden op de site. Hoe kon dat gebeuren? Na het aanmelden door de secretaris Arno Duwel van alle gevraagde verenigingsgegevens, kwam er van de bank bericht van ontvangst van de aanmelding. Helaas heb ik niet gezien dat deze aanmelding wéér bevestigd moest worden! Direct toen het stemmen mogelijk was, kwamen de alarmsignalen, onze IVN-vereniging staat er niet bij!! De bank gebeld en gevraagd om een oplossing, maar dat bleek niet zo eenvoudig! Gelukkig streek de Rabobank, bij wijze van uitzondering, over haar hart en waren we maandag 14 april wél te vinden. Helaas alleen niet onder verenigingen uit Born, maar onder Geleen, omdat dat adres op de bankafschriften voor onze penningmeester staat. Jammer, want waarschijnlijk zal daardoor de opbrengst flink lager uitvallen! Ik hoop alleen dat mensen die het IVN Land van Swentibold niet konden vinden hun stemmen aan een andere IVN of natuurvereniging hebben geschonken! Met verontschuldigingen van uw secretaris: Arno Duwel
8
Notulen Algemene LedenVergadering gehouden op 03-04-2014 in Harmoniezaal “Concordia “ Obbicht Aanwezig : Bestuur en 35 leden. Afwezig met kennisgeving; Wim en Maria Meulenberg, Miel Jaspers Wil en José Hoonings, Goswien Stoffels, Jac Lemmens. 1 : Arno Duwel heet de 35 aanwezigen welkom en opent de vergadering omdat Fenneke Linker, onze voorzitster, opgehouden is door file op de A2/A67. Een speciaal welkom voor Ton Vranken, maker van de natuurfilm “De seizoenen in het IJzerenbos “ Er wordt een minuut stilte in acht genomen om onze overleden IVN-leden te gedenken. 2 : Notulen Algemene Ledenvergadering van 28 maart 2013. Hier waren geen op- of aanmerkingen over. 3 : Jaarverslag 2013 door secretaris Arno Duwel. Arno leest het verslag voor aan de aanwezige leden; geen op-en aanmerkingen. Voorzitster Fenneke is inmiddels gearriveerd en neemt de leiding van de vergadering over. 4 : Financieel verslag door de penningmeester Léon Gemini, verslag kascontrolecommissie. De penningmeester geeft een toelichting aan de leden hoe de baten en lasten zijn samengesteld. Ton Rongen merkt op dat er naar verhouding weinig geld wordt uitgegeven aan educatie. (Het doel van het IVN.) Het merendeel van het geld wordt gebruikt voor instandhouding en onderhoud. Naar aanleiding hiervan zegt Louis Dullens dat het boeken van inzet van onbetaald vrijwilligerswerk niet realiseerbaar is. Mieke Dullens vertelt dat ze veel spullen van scholen krijgt, maar Ton denkt dat het mogelijk voor de subsidiegevers weinig geloofwaardig is dat er relatief weinig geld voor educatie wordt uitgegeven. Waarom zien we geen directe kosten van elke werkgroep, alleen de kosten van de Knotgroep zijn vermeld. Het zou volgens Ton zichtbaarder moeten zijn welke educatieve uitgaven wij als vereniging doen. Veel kosten worden nu uit de kleine kas betaald en bijvoorbeeld reiskosten en gebruik van privégereedschappen voor het IVN worden niet verrekend. Jan Biemans geeft als voorbeeld de inbraak in Bron 6. Er zijn veel materialen gestolen, maar daarna zijn er bijvoorbeeld veel gereedschappen gratis door leden aangeboden. Plus het feit dat we veel dingen zelf kunnen maken. Mieke vindt dat het hele verhaal over de uitgaven duidelijk is . Anda Ramakers (namens de kascontrolecommissie) vertelt dat de penningmeester alles prima heeft kunnen verantwoorden en dat de boekhouding er netjes en overzichtelijk uitziet. Gekeken wordt of volgend jaar de kleine kas op een eenvoudige manier in de boekhouding verwerkt kan worden. Fenneke vraagt décharge voor de penningmeester aan de ALV, die geeft met applaus te kennen daarmee in te stemmen. 6 : Rabobank sponsoractie: Fenneke vraagt aan de leden om niet te vergeten om hun stem uit te brengen voor de Raboclubkasactie .
9
Iedere klant van de Rabobank krijgt een code om tussen 9 en 22 april te stemmen en totaal €20,- aan verschillende verenigingen te laten schenken. Afgelopen jaar was dat € 884,- voor onze vereniging! 7 : Vragen aan en opmerkingen over het jaarverslag van de werkgroepcoördinatoren. Fenneke geeft aan dat het verslag van de Werkgroep wandelingen en excursie helaas maar gedeeltelijk in het jaarverslag is afgedrukt. In de volgende Bron 6 wordt dit hersteld.(zie hiervoor blz. 12). Jan Biemans heeft graag dat het standpunt over de de beverschade in het kasteelpark Obbicht door de werkgroep Kingbeek nader wordt toegelicht. Ben Webers, lid van de werkgroep Kingbeek, geeft aan dat de werkgroep kasteelheer Szymkowiak ondersteund bij het oplossen van het “beverprobleem” , maar dat de wet uiteraard moet worden gerespecteerd. Cor Heutmekers komt met het voorstel om de werkgroep Kingbeek zijn woord te laten doen over de werkzaamheden hoe hij precies werkt. Het is voor veel IVN- leden vaag wat nu precies de problemen met de bevers zijn. De formulering in het jaarverslag van de werkgroep roept volgens Jan Biemans bij veel mensen vragen op . Er wordt voorgesteld om in de volgende Bron 6 een verhelderend artikel hierover te plaatsen. 8 : Verslag van de ARBO – coördinator. Er waren gelukkig geen (bijna) ongeval meldingen. Wel vraagt Fenneke uitdrukkelijk om de veiligheid goed in de gaten te houden en incident(jes) altijd te melden. 9 : Verkiezing van leden bestuur en kascontrolecommissie. Ed Ramakers wordt voorgedragen als bestuurslid en unaniem gekozen. Léon is aftredend penningmeester en weer herkiesbaar; ook hij wordt unaniem herkozen als penningmeester, onze secretaris Arno Duwel ondergaat hetzelfde lotl. Jan Biemans is aftredend kascontrolelid, als nieuw kascontrolelid meldt Leo Bakker zich. Piet Zwierzanski meldt zich alvast aan als beschikbaar voor volgend jaar. Jan Biemans wordt bedankt voor zijn inzet als kascontrolelid. 10 : Doelstellingen van ons IVN. Er is een verzoek van de Werkgroep Kingbeek om het IVN actiever te laten optreden tegen het achteruitgaan van de natuur en de verloedering van ons landschap. Arno geeft de IVN doelstelling weer aan de leden. Er zijn zeker de nodige negatieve effecten, het is daarom belangrijk om met duurzaam beleid hier duidelijk weerstand tegen te bieden. Vraag aan de vergadering: “ Wat vinden de aanwezige IVN leden van deze stelling van de werkgroep Kingbeek?“ De werkgroep Kingbeek komt tevens met vragen en opmerkingen over het rendement van windmolens in onze regio. Ben Webers geeft een beknopte toelichting aan de vergadering en zal met een artikel in Bron 6 meer uitleg over deze complexe materie geven. Marry vindt dat de Milieufederatie hiervoor de aangewezen vereniging is. Henny de Mooij vertelt aan de leden van de Kingbeek dat verschillende IVN-
10
ers ook al jaren actief zijn om de natuur en landschap in de gaten te houden. Lambert is van mening dat het belangrijkste IVN-motto nog steeds educatie is. Marry vindt dat het IVN absoluut geen aktiegroep moet worden. Ed Ramakers vertelt dat als de gemeente Groenplannen maakt het IVN die nu kritisch bekijkt en er ook op reageert. Dit in samenwerking met IVN SittardGeleen en IVN Munstergeleen. Leo Bakker zegt dat schuilen achter de Milieufederatie geen goede optie is. De werkgroep Kingbeek vertelt dat ook de flora van wegbermen erg achteruit is gegaan. Het IVN moet zich inzetten om te behouden wat er nog is, ook inzetten tegen de verloedering van de landschappen. Cas van Heugten sluit zich aan bij de opmerking van de werkgroep Kingbeek, maar wil je als IVN actie voeren, dan moet dat wel in de statuten staan. Arno meldt dat onze IVN-statuten daar voldoende duidelijk over zijn. 11 : Contributiebeleid Landelijk IVN. Penningmeester Leon legt uit dat het aanmelden van een nieuw IVN-lid sinds dit jaar via een nieuwe methode kan gebeuren. Het nieuwe landelijke IVN-lidmaatschap kost € 24,- daarvan krijgt de plaatselijke IVN-afdeling € 12,- Bij onze afdeling kost het IVN-lidmaatschap thans € 17,- Per IVN-lid dragen wij nu € 8,65 aan het landelijk IVN , nu krijgt onze afdeling dus maar € 8,35 per lid. Onze afdeling maakt altijd al een duidelijk onderscheid tussen leden en donateurs. Wij vinden dat donateurs absoluut gewenst zijn, echter het landelijk IVN ziet hen als “zwarte” leden omdat bij verschillende IVN verenigingen niet duidelijk is of leden donateurs zijn of IVN lid. Hier speelt bij veel Limburgse verenigingen het abonnement op het blad “de Natuurgids” een rol. Léon zegt dat nog niet duidelijk is of het landelijk IVN naar € 24,- streeft of naar € 17,-, het bedrag dat wij momenteel betalen. Het bestuur heeft hier nog geen standpunt over ingenomen. Er is wel een overgangregeling tot 2018 om verenigingen die financiële problemen kunnen krijgen, tegemoet te komen. Het ledental is voor het voor het landelijk IVN belangrijk vanwege het feit dat het landelijk IVN financieel in hoge mate afhankelijk is van de Postcodeloterij. 12 : Rondvraag. Hennie komt met de vraag omdat bij andere verenigingen ook zoveel activiteiten op een donderdag zijn, of er bij het IVN een mogelijkheid is om te switchen naar een andere dag voor lezingen en vergaderingen. Arno meldt dat Jan Cox mede auteur is van het dialectwoordenboek “De Dunne van de Nuustjadt “ Jan Koert meldt dat de inventarisatie van de landslakken langs de Kingbeek ook op internet staat. (www.majoor.eu/Slakkenfiles/Landslakken%20Kingbeek.pdf) Dit zal in Bron 6 worden vermeld en er komt een link met informatie op onze site te staan. Fenneke sluit de vergadering en bedankt de leden voor hun aanwezigheid en inbreng.
11
13 : Pauze . Er melden zich, verrassend, ruim 25 belangstellenden! extra voor de vertoning van de prachtige natuuropnames van Ton Vranken gemaakt in het IJzerenbos. Hierdoor wordt de ALV pas tegen 22.45 uur, na een dankwoord door voorzitster Fenneke aan de maker Ton Vranken besloten. Notulant: Jan Boumans
Jaarverslag werkgroep wandelen en excursies. In 2013 heeft het weer in al zijn grilligheid duidelijk invloed op onze (buiten) activiteiten gehad. De voorjaarswandeling langs de Vloedgraaf in Susteren moest wegens zeer slecht weer én onbegaanbaarheid van het terrein 3 weken uitgesteld worden. Maar toen hadden we met een lekker voorjaarszonnetje wel 73 deelnemers. En dan 3 november de dagwandeling in het Land van Herve (B). Weerswaarschuwing op radio en t.v.: storm, regen, hagel en zelfs onweer! Desondanks toch 6 enthousiaste deelnemers, allen leden. We hebben heerlijk gewandeld, prachtige vergezichten en afgetekende voorbijrazende donkere wolken gezien. Maar géén regen, géén hagel en ook géén onweer! Hoe was het ook alweer: “Alle weer is I.V.N. weer “ ! Mooi weer in mei bij de luisterwandeling in de Doort en toch maar 3 deelnemers. Jammer, jammer vooral ook voor onze gids die zoveel interessante extra’s kan toevoegen. Samenvatting en cijfers van onze binnen en buiten activiteiten in 20013: 12 x wandelingen, (uitschieter Nacht. v.d. Nacht) aantal deelnemers 406. 4 x regio wandelingen 86 pers. + 2 x geschat aantal deelnemers 156. 3 x open dag met inloop (Bron 6 + kasteelpark) aantal deelnemers 172. 2 x vogelexcursie aantal deelnemers 57. 1 x fietstocht aantal deelnemers 26. 3 x op verzoek gidsen geleverd (ver. en part.) geschatte deelnemers 88. 4 x lezing: (1 x met IVN-Sitt./Gel.) aantal bezoekers 156. In totaal hebben zeker 1061 pers. van onze activiteiten genoten, 121 pers. meer dan in 2012 ! Alle lof voor onze enthousiaste gidsen die bij activiteiten bezoekers steeds weer weten te boeien. Tenslotte: “Het geheim van vooruit komen, is beginnen met lopen “! Namens de werkgroep, Lambert Theunissen.
12
Stageverslag Veroniek Smeets, Trevianum Dit verslag gaat over de drie dagen stage die ik heb gelopen bij het IVN, Werkgroep Behoud Knotbomen. Op: 18 januari, 15 februari en 15 maart, van 9.00 tot 12.00. Op 18 januari ben ik samen met een vriendin van mij, die ook stage liep bij IVN voor school; Veerle Munsters, naar de Graetheide gereden. Toen we bij de wei aankwamen, werden we meteen verwelkomd door de leden van de werkgroep en door de eigenaar van de wei met fruitbomen. Nadat iedereen gearriveerd was en de kar met het gereedschap naar de wei was geduwd, kon het werk beginnen. Eerst een paar handschoenen uitzoeken en een snoeischaar pakken en we konden aan de slag. Aangezien Veerle en ik niks afwisten van snoeien hebben we uitleg gekregen van een hele aardige man, van wie ik helaas de naam ben vergeten. Hij legde ons uit welke takken we moesten afknippen en welke niet, hoe je een perenboom van een appelboom kan onderscheiden, kortom alle basisbeginselen van het snoeien. Na deze uitgebreide uitleg zijn Veerle en ik naar een groep knotters toegelopen en hebben we gekeken hoe zij de bomen snoeiden, zodat wij er een goed beeld van kregen. Tijdens het kijken werden we door iemand aangemoedigd om ook al te snoeien. Dus klom ik na Veerle ook voor het eerst de boom in. Tijdens het snoeien kregen we veel tips. Ik heb veel vragen gesteld omdat ik niet zeker wist
13
of ik de wel de goede takken afknipte. Als ik twijfelde heb ik de takken vaak gewoon laten zitten, om te voorkomen dat ik belangrijke takken eraf haalde. Toen die boom klaar was, zijn Veerle en ik naar een andere boom gelopen om zelf te gaan snoeien. Later kwam er een man bij die ons hielp met het selecteren van takken die we konden afknippen. De tijd vloog voorbij; ineens klonk het sein: “koffiepauze”. De ‘koffietafel’ vond ik erg goed geregeld. Er was genoeg keus, koffie; thee en zelfs chocomel. Tijdens het drinken van de chocomel kwamen veel mensen met me praten, over het snoeien en alles wat daarmee samenhangt. Iedereen was echt heel aardig. Na een kleine pauze konden we weer meteen aan de slag. Om 12 uur konden we een broodje eten met wat soep erbij en toen was de dag al voorbij. Op 15 februari, hadden Veerle en ik weer een stagedag, dit keer in Born. De precieze plaats weet ik niet meer. Hier konden we meteen aan de slag, aangezien we bij de vorige stagedag al alle uitleg hadden gehad en dus wisten we wat we moesten doen. Veerle en ik zijn naar een heg gegaan en hebben alle uitlopers weggeknipt of zelfs afgezaagd met een handzaag. Hier hebben we uiteindelijk de hele middag aan besteed; ook al omdat we vóór de heg ook kleine boompjes moesten weghalen. Soep na afloop en de morgen was alweer voorbij. Op 15 maart hadden Veerle en ik een stagedag bij een boomgaard in Grevenbicht. Ook hier gingen we meteen aan de slag. We hebben samen nog een hele dikke tak afgezaagd, waar ik later heel trots op was. Op deze dag zijn de papieren voor mijn officiële stage ondertekend. Over het algemeen is de stage me heel goed bevallen. Iedereen was heel vriendelijk en overal kreeg je als het nodig was hulp. Natuurlijk soms ook wat kritiek, maar dat hoort erbij en daar leer je alleen maar van. Ik heb me iedere dag met plezier bij de knotters gemeld. Beveroverlast, ingezonden stuk Punt 1 van het jaarverslag van de werkgroep Kingbeek (zie blz. 14 Bron6 nr.116) gaat over de schade die de bever in het kasteelpark heeft aangericht en mogelijke andere (ongewenste) consequenties van zijn aanwezigheid in dit gebied. Verder lees ik in het verslag dat ook vraatschade van bevers zichtbaar is aan bomen rond de Kink in Illikhoven. De werkgroep heeft de eigenaar van het kasteelpark alle steun toegezegd bij het werken aan de oplossing: het bevervrij maken van dit gebied. Ik heb het volste begrip voor de eigenaar die alle moeite doet om beverschade in zijn park te voorkomen. Aan de andere
14
kant is het zo dat de bever een strikt beschermde status geniet en dat ik als natuurliefhebber respect toon voor zijn natuurlijk gedrag. Uit het jaarverslag van de werkgroep Kingbeek lees ik niet dat er contact is geweest met deskundigen. Als dat contact er niet geweest is, zou ik de eigenaar en de werkgroep dringend willen aanraden om voor een passende oplossing te overleggen met de Zoogdiervereniging, het Waterschap en Natuurmonumenten. Misschien werkt een gesprek met onze eigen werkgroep Zoogdieren al verhelderend. Jan Biemans De Bever (Castor fiber) Uiterlijk: De bever is het grootste knaagdier van Europa. Aan het uiterlijk is duidelijk te zien dat het dier goed is aangepast aan het leven in het water. De bever heeft korte voorpoten met 5 tenen en achterpoten met zwemvliezen. De grijze tot donkerbruine vacht bestaat uit haren die zo dicht op elkaar zitten dat er geen water tot op de huid kan doordringen. De kleine oren en de neusgaten Bever in het water (© Vilmar Dijkstra) kunnen worden afgesloten. De platte 'geschubde' staart wordt gebruikt om in het water te kunnen sturen. Als er gevaar dreigt, slaan bevers de staart met kracht op het water om hun soortgenoten te waarschuwen. Vrouwtjes hebben een langere en smallere staart dan mannetjes. Zeer kenmerkend zijn de grote voortanden, bedekt met een harde laag oranje glazuur, waarmee bevers in staat zijn vrijwel alle houtige gewassen door te knagen. Leefwijze en voedsel: Bevers zijn vooral 's nachts actief. Overdag brengen ze de tijd voornamelijk slapend door op legers, in holen of in burchten. Bevers houden geen winterslaap maar moeten in de winter soms noodge-
15
dwongen een poos in hun hol blijven wanneer er een ijslaag op het water ligt. Ze eten dan van hun aangelegde wintervoorraad twijgen en schors. Op het land bewegen de dieren zich onbeholpen voort, maar in het water zijn ze snel. Ze zwemmen en duiken uitstekend en kunnen met gemak 5 minuten onder water blijven. 's Winters bestaat het voedsel voornamelijk uit bast van houtige gewassen en wortelstokken (b.v. van de waterlelie). Van de boomsoorten worden voornamelijk de zachte soorten gekozen zoals populier en wilg. In het zomerseizoen wordt dit menu aangevuld met kruidachtige land- en waterplanten, maar ook boombladeren. Van omgeknaagde bomen worden de zijtakken als wintervoorraad naar de burcht gesleept waar ze onder water worden bewaard. Schors en blad worden opgegeten. Afmetingen: kop-romplengte: 70-100 cm staartlengte: 25-37 cm en 12 – 16,5 cm breed gewicht: 15-35 kg Bedreiging en bescherming: De bever staat op de rode lijst voor bedreigde zoogdieren. Volgens de Europese Habitatrichtlijn (1992) is de bever strikt beschermd en moeten beschermde leefgebieden (Natura2000) worden aangewezen. De bever is bovendien beschermd door de Flora- en faunawet. Hoewel de populatie sterk groeiend is, zijn de grootste bedreigingen momenteel het kleine aantal populaties en de relatief geringe omvang van deze populaties. Het uitbreken van een ziekte kan tot gevolg hebben dat een populatie zoals in de Biesbosch geheel verdwijnt. Jongen, nog in het nest, komen soms om door een te hoge waterspiegel in het voorjaar. Uit onderzoek in o.a. de Biesbosch bleek vooralsnog dat de aanwezigheid van een gevarieerd voedselaanbod belangrijker is dan rust en de kwaliteit van het water. De Nederlandse beverpopulatie is de afgelopen twee decennia hard gegroeid en dat zal ook nog wel een tijdje zo doorgaan. Hiermee wordt de kans op overlast groter. Bijvoorbeeld door het graven in rivierdijken en het bouwen van dammen. Hoe kunnen terreinbeheerders, waterschappen en landbouwers hiermee omgaan? Na in 1826 te zijn uitgestorven, werd de bever in 1988 weer uitgezet in de Biesbosch. Daarna volgden andere gebieden en de bever heeft zich inmiddels verspreid over een groot deel van Nederland. Momenteel ( 2012) zijn het er ongeveer 600 en dit aantal zal zich de komende twee decennia waarschijnlijk vertienvoudigen tot zo’n 7000 dieren in 2035. Problemen zijn te voorkomen door tijdig maatregelen te treffen.
16
Verrijking: voor natuurgebieden is de bever meestal een verrijking. Door zijn invloed op de waterhuishouding door het bouwen van dammen, het omknagen van bomen heeft de bever een grote invloed op zijn omgeving. Dit zorgt voor een grotere soortenrijkdom, daarom is de bever geliefd bij natuurbeheerders. Schade: Maar dezelfde eigenschappen komen minder van pas buiten natuurgebieden, omdat zij daar tot overlast kunnen leiden. Voorbeelden zijn het aanvreten van gewassen in de akkerbouw en boomteelt, wateroverlast door de bouw van dammen op ongewenste plekken (zoals op landbouwpercelen en wegen) en het graven in dijken. De financiële schade in de landbouw blijft waarschijnlijk beperkt in verhouding tot de schade die bijvoorbeeld ganzen en muskusratten aanrichten, maar het bouwen van dammen en het ondermijnen van dijken kan tot substantiële kosten leiden. Maatregelen: Overlast is meestal te voorkomen. En ook als dit niet lukt, zijn er vaak nog genoeg mogelijkheden om problemen op te lossen. Maar dan moeten waterschappen, Rijkswaterstaat, provincies, terreinbeheerders en landbouwers wel tijdig maatregelen nemen Bron: zoogdiervereniging Nederland
Wist u dat de bevers vroeger in een groot deel van Nederland voorkwamen? Ze werden intensief bejaagd, vooral voor de pels en het vlees. De bever werd als waterdier en vanwege zijn geschubde staart door de katholieken tot de vissen gerekend en daarom mocht bevervlees in de vastentijd gegeten worden. Ze werd ook bejaagd om zijn geurklieren die in de parfumindustrie werden gebruikt. Daarnaast maakte biotoopvernietiging het overleven voor de bevers steeds moeilijker. Natuurvakantie in Salland, de 31e “IVN Zomerweek” Dit jaar gaan we weer met het IVN kamperen. Er zij 40 binnenslaapplekken en ongeveer 40 (goedkopere) kampeerplekken. Samen met lokale (IVN)- vrijwilligers wordt een boeiend programma met excursies in de natuur geboden, toegespitst op het thema: Overijssel Salland: je kunt de Sallandse Heuvelrug op. Voor de kinderen/ jongeren is er een apart programma met activiteiten onder begeleiding van jeugdleiders. (voor volwassenen, jeugd en jongeren vanaf 5 jaar).
17
Een actieve week waarin natuurbeleving, landschap en cultuurhistorie centraal staan. Ieder jaar doet de IVN zomerweek een mooie plek in Nederland aan. In 2014 is dit Salland (Overijssel). De accommodatie is in Haarle, vlak naast Nationaal park De Sallandse Heuvelrug. Zie: www.deheidebloem.com Salland is een mooi stuk van Overijssel. Wij logeren naast het Nationaal Park De Sallandse Heuvelrug. Deze rug is ontstaan in de voorlaatste ijstijd, en zorgt voor een grotere afwisseling van biotopen. Er zijn nogal wat organisaties actief in deze regio. Naast een grote diversiteit aan natuur is er een Sterrenwacht in het Buitencentrum “Sallandse Heuvelrug” van Staatsbosbeheer. Een Schaapskooi, een Bijenstal en Informatieschuur “De Pas” zijn te vinden op een steenworp afstand van ons pittoreske logement. Activiteitenprogramma Excursies onder begeleiding van lokaal bekende mensen. Ook actief bezig zijn in de natuur. Programma vindt plaats tussen 9.45 uur en 16.00 uur met enkele ochtend- en avondactiviteiten. Kinderen (5 t/m 13 jaar) volgen onder begeleiding hun eigen natuurprogramma tussen 9.30 uur en 16.00 uur Kort weekoverzicht Zondag 3 augustus: iedereen vanaf 16.00 uur welkom op De Heidebloem, huis de Delle, Haarle. ’s Avonds kennismaking Maandag 4 augustus: per fiets verkenning van de omgeving voor alle deelnemers van het kamp. Vanaf dinsdag is er een gevarieerd keuzeprogramma met diverse excursies in kleine groepen. De donderdag is zonder programma zodat iedereen deze dag naar eigen wensen in kan vullen. vrijdag: natuurwerkdag. zaterdag programma met excursies. Zaterdagavond Bont Kampvuur. Zondag 10 augustus: ontbijt en afbreken. Gezamenlijk afscheidsslokje Vertrek uiterlijk 10.00u. Aanmelden bij: Harrie Moonen Berthold Brechtstraat 185 1102 RG Amsterdam, 06-38106238
[email protected] Locatie De Heidebloem, Oude Deventer weg 8, 7448 RL Haarle www.deheidebloem.com. Zie ook www.ivn.nl/zomerweek
18
Activiteitenkalender van IVN Swentibold/Born, IVN Munstergeleen en IVN Sittard-Geleen De organiserende vereniging wordt met een letter aangeduid. B=IVN LvS/Born SG-M=IVN Sittard-Geleen en IVN Munstergeleen (samen!)GEZ= een gezamenlijke activiteit van alle IVN’s in de Westelijke Mijnstreek! Zondag 15 juni. IVN Regiowandeling Absbroekbos en en Geleenbeek ism. IVN Munstergeleen en Sittard-Geleen. Vertrek 09.30u de Gaard, 10.00u markt Munstergeleen. GEZ Zondag 22 juni. 10.00 tot 15.00u Landelijke IVN waterdag. Werkgroep Kingbeek organiseert ivm 35 jarig bestaan wateractiviteiten bij het Millenniumplantsoen aan de Kuppelkovenderstraat in Grevenbicht. B Zondag 29 juni. 11.00 tot 16.00u.Kruiden in de heemtuin Proeverijen en koken uit eigen gaard. Demonstraties bierbrouwen en werken met honingproducten. Heemtuin IVN Munstergeleen. SG-M Zondag 13 juli. 10.00u. Uiltjeswandeling met bezoek aan heemtuin Munstergeleen. Vertrek P-plaats Wintraak info; 06 17178209 SG-M info; H.Gijsen 046- 4514594. Vrijdag 22 juli 19.00u. Avondwandeling door de Doort Echt. B Vertrek IVN home de Gaard Born, info; 046 485 3003 Zondag 27 juli. 13.00 tot 17.00u.”Het Weer” in Kasteelpark Born. Diverse weeractiviteiten in het Kasteelpark info; 046-850 4940 B Zondag 24 aug.13.00 tot 17.00u. Inloopdag Bron 6 IVN werkgroepen en als extra: gebruik van GPS bij wandelingen. Info; 046-4810475 B Zondag 24 aug. 09.15u. Insectenexcursie St. Jansgeleen SG-M olv. L.Vliex 0465411554. Vertrek P-plaats Biesenhof Geleen. Zondag 31 aug.10.00u. IVN Regiowandeling Heidekamppark, GEZ. Info J. Wolters 06.15271081. Vertrek; IVN gebouw Steinerbos. Don. 11 sept. 20.00u. Paddenstoelenlezing H. Henczyk. SG-M Zondag 14 sept. 10.00u. Paddenstoelenexcursie in Danikenbos SG-M Olv H..Henczyk. Vertrek P-plaats manege TenEijsden, Geleen. Zondag 14 sept.Verrassingstocht door Limbrichterbos met koffie of thee na in Bron 6. Vertrek Bron 6 tussen 13.00 en 14.00u. B Zondag 21 sept. Fietstocht Sittard-Geleen-Born 70 jaar bevrijd. SG-M 30 of 55 km. Vertrek van 10.00 tot 14.00u. Freeride t.o. Foroxcity Sittard Zondag 28 sept. 09.30u. Fietstocht; “Nieuwe Natuur” ca. 35km. B Vertrek; IVN home De Gaard Born info 046-4492099
Op het gebied van wilde planten is 2014 het Jaar van de zwartblauwe rapunzel. FLORON heeft voor deze plant gekozen, omdat het een zeldzame soort is waar het niet zo goed mee lijkt te gaan
19
20
