NU 91 MAGAZINE - Juli e jaargang - Nr.145

ORGANNON

NU’91 MAGAZINE - Juli 2015 - 25e jaargang - Nr.145

S

amen turen Nog langer werken!? Benut de mogelijkheden Verpleegkundigen van de toekomst ZORGANNONUMMER 145 - 1

Inhoud 6

Nieuwe cao’s GGz en UMC’s

Een van de speerpunten in deze collectieve arbeidsovereenkomsten is het bieden van meer werkzekerheid door tijdelijke contracten zoveel mogelijk om te zetten in vaste dienstverbanden.

10

9

Vanuit de ledenraad

De ledenraad wil zich als professionele vertegenwoordiging van alle NU’91 leden blijven ontwikkelen. Om dat optimaal te kunnen doen, is input van de achterban nodig.

14

Samen sturen

Nog langer werken!?

Een pleidooi om de verhoging van de pensioenleeftijd voor werkers in de zorg terug te draaien. Het is tenslotte nu echt wel duidelijk dat werken in de zorg een zwaar beroep is.

Een interview met twee verzorgenden die enthousiast vertellen over de voordelen van het werken in zelfsturende teams: ‘Het werk is zo veel leuker geworden. Dat is bijna niet uit te leggen.’

15

Benut de mogelijkheden

Er is volop - en vooral negatieve - aandacht voor de gang van zaken in de VVT. Het is voor verzorgenden niet altijd makkelijk plezier in hun werk te houden.

16

Verpleegkundigen van de toekomst

Gelukkig zien nog steeds veel jonge mensen voor zichzelf een toekomst in de zorg. Mark en Rens vertellen waarom zij ervoor gekozen hebben verpleegkundige te worden. ZORGANNONUMMER 145 - 2

&

Column

Brede achterban Wanneer ik beelden zie van vakbondsbijeenkomsten, zie ik vooral generatiegenoten. Zelf werd ik ooit lid van Het Beterschap in de tijd dat mijn haar nog natuurlijk donker was. Veel van onze collega bonden hebben moeite met het werven van jonge leden én het behouden van hun oorspronkelijke achterban. Bij ons is dat anders. NU’91 ontwikkelt zich naar een evenwichtige en heterogene beroepsorganisatie met een mooie mix van jong en oud. Blond, bruin, zwart en grijs kom ik tegen tijdens onze ledenbijeenkomsten en daar zijn wij erg blij mee. In deze Zorg anno NU komen beide generaties aan het woord. Broeder Jos, zoals hij zichzelf op Twitter noemt, schrijft over de effecten van de verhoging van de AOW leeftijd, in relatie tot de toch al grote uitval onder oudere collega’s. Gelukkig zijn er nog heel wat jongeren die kiezen voor het werk in de gezondheidszorg. Twee jonge leden van NU’91 vertellen waarom zij die keuze hebben gemaakt en hoe zij hun toekomst in deze sector zien. Terwijl jullie dit lezen ben ik net terug van de tweejaarlijkse bijeenkomst van de International Council of Nurses. Samen met vertegenwoordigers uit 134 landen hebben we gesproken over de rol van verpleegkundigen in de gezondheidszorg wereldwijd. Mijn collega Esther doet in dit nummer verslag. Veel dichter bij huis vond het moeizame cao traject plaats voor de Geestelijke Gezondheidszorg. Na twee jaar onderhandelen ligt er een onderhandelaarsresultaat, dat is voorgelegd aan onze leden in deze sector. En ook voor de UMC’s heeft NU’91 haar leden een onderhandelaarsakkoord kunnen voorleggen. De uitslag van beide ledenraadplegingen vind je op onze website. In dit nummer vast de belangrijkste onderdelen van de nieuwe cao’s. Met een schuin oog kijk ik uit het raam van het NU’91 kantoor. Grijs, grauw en nat is het op een late dinsdagnamiddag in juni, de zomer lijkt nog ver weg. Hopelijk wordt het beter en kunnen we genieten van een paar mooie maanden. Ik wens jullie in ieder geval een fijne zomervakantie!

Monique Kempff

Voorzitter NU’91

colofon

Zorg anno NU is het verenigingsblad van Nieuwe Unie ‘91, beroepsorganisatie van deverpleging en verzorging. Hoofdredactie en eindredactie: Yvonne Sturkenboom

Redactie: Ruth Heiligers, Jos Kaldenhoven, Redactieadres: Bernadottelaan 11, Postbus 6001, 3503 PA Utrecht, T. 030 - 296 41 44, [email protected]

Bladmanager: Yvonne Sturkenboom. Vormgeving en productie: Meneer E. / illustratie & vormgeving - Amsterdam www.flickr.com/eriksetalge, Advertentie-exploitatie: NU’91, Utrecht, T 030-2964144, [email protected]. Uitgever NU’91, Utrecht, ISSN 0927 - 4774. De redactie behoudt zich het recht voor ingezonden brieven en artikelen in te korten en te redigeren. De in Zorg anno NU verkondigde standpunten of meningen zijn niet noodzakelijk de standpunten

en menigen van NU’91. Hoofdkantoor NU’91 en regio’s: Postbus 6001, 3503 PA Utrecht. T 030-296 41 44, Groningen, Friesland, Drenthe: Richard Wisman, Overijssel, Gelderland: Gorrit Smit,

Utrecht, Flevoland: Ymke Hylkema Noord-Holland: Esther Tibbe, Limburg, Noord-Brabant: Peer Meesters, Zeeland, Zuid-Holland: Mark Froklage Telefonische spreekuren Serviceloket NU’91: Maandag t/m donderdag van 9.00 - 17.00 uur en vrijdag van 9.00 - 13.00 uur. Tel. 030 - 296 41 44 of [email protected]. Graag lidmaat-

schapnummer vermelden. Zowel voor beroepsinhoudelijke als juridische zaken. NU’91 online: www.nu91.nl Opzegging van het NU’91 lidmaatschap kan halfjaarlijks. Dit dient schriftelijk te geschieden vóór 1 mei of vóór 1 november. Uw opzegging gaat respectievelijk per 1 juli of 1 januari in. U ontvangt een schriftelijke bevestiging van uw opzegging. NU’91 ledenadministratie, Postbus 6001, 3503 PA Utrecht. Of kijk eerst even op www.blijfbetrokken.nl

ZORGANNONUMMER 145 - 3

NUinhet Nieuws! Zorgverlener voelt zich niet altijd competent

Nieuwe regels Op 1 juli 2015 zijn de regels over

Hbo-verpleegkundigen zijn er in het algemeen zekerder van dan mbo-verpleegkundigen dat zij de kennis en vaardigheden hebben die noodzakelijk zijn in de huidige gezondheidszorg. Dit blijkt uit onderzoek van het NIVEL onder 1100 verpleegkundigen. Aanleiding voor het onderzoek zijn de accentverschuivingen in het werk van verpleegkundigen, verzorgenden, begeleiders en praktijkondersteuners. Zo zijn ondersteuning van zelfmanagement en coördinatie van de zorg belangrijker geworden. Ook is de omgang met cliënten en hun naasten vaker gebaseerd op samenwerking en neemt de aandacht voor preventie toe. De meeste respondenten geven aan dat die accentverschuivingen het werk aantrekkelijker maken, maar dat het wel specifieke competenties vereist. In het onderzoek geven hboverpleegkundigen vaker dan mbo-verpleegkundigen aan dat zij dit over soort competenties beschikken. Zorgverleners blijken met name op twee gebieden behoefte te hebben aan bijscholing: het bevorderen van een goede leefstijl en gezond gedrag én het goed organiseren van de zorg van hun patiënten . nivel.nl > nieuws

(tijdelijke) arbeidscontracten veranderd. Om wegwijs te worden in de nieuwe wetgeving heeft het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid informatie op maat gemaakt. De regels worden op een praktische manier uitgelegd. Concrete situaties waarin werknemers zich bevinden of waarover zij vragen kunnen hebben zijn als startpunt genomen. Er zijn factsheets over het nieuwe ontslagrecht, en over de wijzigingen in het flexrecht. Daarnaast zijn er twee online tools beschikbaar: een module waarmee het eventuele recht op en de hoogte van een transitievergoeding kan worden bepaald en een contractencheck met advies op maat over de vraag of een volgend contract vast of tijdelijk kan/moet zijn.

mijnwerkenzekerheid.nl.

Wanneer vind jij als professional dat je goede zorg levert aan je cliënten? En waarmee zijn jouw cliënten blij of tevreden? Erna van der Weerd verzamelt verhalen over de mooie en positieve kant van de zorg. Dit moet uiteindelijk een Witboek Zorg opleveren. Natuurlijk wil je negatieve ervaringen en situaties vermijden, maar je kunt je ook richten op wat je per se voor elkaar wilt krijgen en noodzakelijk vindt in de zorg aan je cliënten/patiënten. Dan kun je weer werken aan wat echt bijdraagt aan levenskwaliteit en kun je weer trots zijn op je werk. Wil je jouw voorbeelden van goede zorg delen? Doe dan mee aan het Witboek

Positieve verhalen over de zorg ZORGANNONUMMER 145 - 4

witboekzorg.nl

NUin het Nieuws

Weinig kans voor 50-plussers

In de gezondheidszorg in Nederland werken veel 50-plussers. Maar ben je nu als 50-plusser op zoek naar werk in de zorg, dan maak je de komende jaren weinig kans daar aan de slag te kunnen. Dat blijkt uit de tweemaandelijkse barometer 50-plus van het UWV. Het UWV gaat dit jaar én volgend jaar uit van een krimp van banen in de gezondheidszorg. Er zullen aldus het UVW wel vacatures ontstaan als gevolg van baanwisselingen en vervangingsvraag, maar daar zullen 50-plussers nauwelijks van profiteren.

Toolkit ouderen De Toolkit Ouderen geeft informatie over het verouderingsproces bij mensen met een verstandelijke beperking. De veroudering bij mensen met een verstandelijke beperking kenmerkt zich een grotere kans op een ‘slechte oude dag’ door verhoogde kwetsbaarheid op alle levensgebieden. Goed inspelen op deze kwetsbaarheid door passende zorg en ondersteuning is cruciaal voor de kwaliteit van leven. Tot deze groep ouderen rekenen we mensen met een verstandelijke beperking van 50 jaar en ouder. Mensen met het syndroom van Down of een ernstige meervoudige handicap worden al vanaf 40 jaar tot ouderen gerekend. Bij zwakbegaafde mensen begint de veroudering juist later - rond de 65 - waarbij de manier van ouder worden veel meer overeenkomsten heeft met het ouder worden van mensen zonder een verstandelijke beperking. vgn.nl > toolkit ouderen

Stappenplan Zorg en Dwang Het wetsvoorstel Zorg en Dwang ligt ter goedkeuring bij de Eerste Kamer en wordt

in samenhang met het wetsvoorstel

Verplichte Ggz behandeld. Het is nog niet bekend wanneer deze wetten in werking zullen treden.

Vernieuwde handreiking palliatieve zorg endementie

plan Zorg en Dwang ontwikkeld. Omdat het nog om een wets-

De handreiking Zo verbindt u palliatieve zorg en dementie is herzien. Deze handreiking beschrijft hoe de integrale palliatieve zorg voor mensen met dementie kan verbeteren door de verbinding van deze twee zorgketens. De handreiking biedt verschillende mogelijkheden om binnen de eigen regio te werken aan betere afstemming, overdracht en samenwerking bij de palliatieve zorg. De handreiking is aangevuld met de ervaringen van de vier regio’s die in 2013 gestart zijn met het leggen van deze verbinding: Noord-Limburg, Waardenland, Rotterdam en Utrecht. Daarnaast is de opbouw van de handreiking aangepast. Hij sluit nu beter aan bij vragen uit de praktijk en is gebruiksvriendelijker. Ook is de handreiking aangevuld met een stappenplan en bijbehorende acties.

voorstel gaat is het nog niet verplicht om op deze manier te

zorgvoorbeter.nl > handreiking Palliatieve zorg bij dementie

Uitgangspunt van het wetsvoorstel is dat zorgverleners in principe geen vrijheidsbeperking - onvrijwillige zorg mogen toepassen. Onvrijwillige zorg is de allerlaatste optie. In het wetsvoorstel wordt uitgegaan van een getrapt model: als de zorgbehoefte verandert en onvrijwillige zorg nodig lijkt, moeten zorgorganisaties steeds meer deskundigheid inschakelen om te kijken of en hoe ze de zorg vrijwillig kunnen houden. Het wetsvoorstel gaat uit van drie verschillende stadia. Elk stadium vraagt om specifiek handelen. Om zorgverleners te helpen de juiste stappen te zetten in dit afwegingsproces is op basis van het wetsvoorstel, het stappen-

werken. zorgvoorbeter.nl > thema’s> vrijheidsbeperking ZORGANNONUMMER 145 - 5

NUin het NieuwsXtra! Nieuwe cao’s GGz en UMC Na de medewerkers in VVT en de ziekenhuizen, hebben nu ook de medewerkers in de GGz en de UMC’s een nieuwe - meerjarige - cao. Een van de speerpunten in deze collectieve arbeidsovereenkomsten is het bieden van meer werkzekerheid. Dit gebeurt door tijdelijke contracten zoveel mogelijk om te zetten in vaste dienstverbanden en de mogelijkheden voor nul-uren contracten en min/max-contracten te beperken. Voor de Gehandicaptenzorg is er nog steeds geen nieuwe cao. Op verzoek van de werknemersorganisaties is een time-out in de onderhandelingen ingelast, die in september zullen worden hervat.

Geestelijke Gezondheidszorg Nadat de onderhandelingen lange tijd hadden stil gelegen, werd op 23 mei dan toch een onderhandelaarsresultaat bereikt over een nieuwe cao GGz. NU’91 had ter compensatie van de nullijn in 2013 en 2014 ingezet op een forse loonsverbetering per 1 juli 2015. Dit is niet gelukt. Niettemin zijn wij van mening dat het hebben van een cao op dit moment belangrijk is voor de sector en hebben daarom het resultaat van de onderhandelingen neutraal aan onze leden voorgelegd. Op 19 juni is het bestuur van GGz Nederland akkoord gegaan met het resultaat van de cao-onderhandelingen. De nieuwe cao moet gaan gelden voor de periode 1 juli 2015 tot 1 maart 2017. Naast de structurele loonsverhoging van in totaal 3%, een verhoging van de eindejaarsuitkering en eenmalige uitkeringen in december 2015 en juli 2016, zal vanaf 1 juli 2015 onregelmatigheidstoeslag wordt uitbetaald over opgenomen verlof. Door in te zetten op scholing, coaching en het begeleiden van werk naar werk moet worden voorkomen dat werknemers in de WW belanden. Per 1 juli 2015 zal daarvoor de huidige wachtgeldregeling worden vervangen door een activeringsregeling. Die voorziet in een transitievergoeding bij ontslag voor scholing/coaching en begeleiding naar ander werk en in een aanvulling op de WW gedurende maximaal 38 maanden. Als je met een tijdelijk of nul-urencontract structureel werk doet dat tot de core-business van de organisatie hoort, dan wordt dit omgezet naar een contract voor onbepaalde tijd. Als je tenminste een jaar werkzaam bent bij je instelling, krijg je uiterlijk 1 oktober 2015 een vast contract aangeboden. Hoewel scholing een gezamenlijke verantwoordelijkheid van werkgever én werknemer is, zijn bij een verplichting tot ZORGANNONUMMER 145 - 6

scholing de kosten voor de werkgever. Dat hadden we graag beter in de cao willen verankeren, maar daar kregen we de werkgevers niet in mee. NU’91 houdt dit punt op de agenda.

Universitair Medische Centra De Centrale van Middelbare en Hogere Functionarissen (CMHF) waar NU’91 deel van uit maakt, heeft samen met CNV, FNV en FBZ een onderhandelaarsakkoord voor een nieuwe cao UMC afgesloten, die loopt van 1 april 2015 tot 1 januari 2018. Er is een structurele loonsverhoging van in totaal 3% afgesproken en er zal tweemaal een eenmalige uitkering worden uitgekeerd; in 2015 en 2016. Ook zijn er afspraken gemaakt over stagevergoedingen. Die worden, net als de salarissen van de vaste medewerkers, met 3% verhoogd. De eindejaarsuitkering wordt voortaan al in november - in plaats van in december overgemaakt. Werknemers die onregelmatig werken, ontvangen vanaf 1 januari 2016 ook tijdens verlofuren ORT. Daarnaast zijn er afspraken gemaakt over een verhoging van het persoonlijk ontwikkelingsbudget (PB), dat nu bovendien voor een deel kan worden omgezet in tijd. De mogelijkheden voor nul-urencontracten en min/max-contracten worden beperkt. Alleen in uitzonderlijke gevallen kunnen de ziekenhuizen deze nog toepassen. NU’91 is geen voorstander van een volledig verbod op deze contracten. In geval van ziekte of vervanging moet het mogelijk blijven om met dit soort contracten te werken. Uiteraard heeft NU’91 ook dit onderhandelaarsakkoord voorgelegd aan haar leden werkzaam in een van de negen UMC’s. De volledige tekst van de cao’s GGz en UMC en de resultaten van de raadplegingen onder leden vind je - evenals de stand van zaken in de cao-onderhandelingen Ghz - op nu’91 > cao

NUin het NieuwsXtra! ORT

ten onrechte niet uitbetaald Het kan eigenlijk geen verpleegkundige of verzorgende zijn ontgaan: de commotie rond de niet-uitbetaalde onregelmatigheidstoeslag (ORT) tijdens verlof. De rechtbank in Den Haag heeft een verpleegkundige in het gelijk gesteld, die samen met NU’91 van de (voormalig) werkgever met terugwerkende kracht onregelmatigheidstoeslag over de vakantie- en verlofuren eiste. Een uitspraak die veel reacties heeft opgeroepen bij verpleegkundigen en verzorgenden. Overigens niet altijd positief. Er zijn verpleegkundigen en verzorgenden die bang zijn dat het massaal opeisen van deze achterstallige toeslag ten koste zal gaan van de kwaliteit van zorg en voelen zich bezwaard. Rolf de Wilde (cao-onderhandelaar NU’91) reageert: ‘Deze hele kwestie komt echt niet uit de lucht vallen. De discussie met werkgevers hierover liep al twee jaar, en er zijn diverse pogingen ondernomen om het te regelen. Dat is niet gelukt, men heeft het op een rechtszaak aan laten komen. Het is triest dat rechten van werknemers op deze manier afgedwongen moeten worden.’ De uitspraak van de Haagse rechtbank geldt voor alle verpleegkundigen en verzorgenden die in onregelmatige diensten werken - niet alleen in ziekenhuizen maar ook in de VVT, GGz en Ghz - en daarvoor op regelmatige basis ORT ontvangen. Alleen medewerkers in de UMC’s kunnen geen rechten ontlenen aan deze uitspraak. In het cao- akkoord academische ziekenhuizen 1996-1997 is een regeling getroffen waardoor deze medewerkers al sinds dat jaar ORT ontvangen over vakantie- en verlofuren. Veel NU’91 leden hebben al via het Serviceloket de brief opgevraagd waarmee zij bij hun werkgever aanspraak kunnen maken op een onregelmatigheidstoeslag over vakantie- en verlofuren, met terugwerkende kracht over de afgelopen vijf jaar. Denk jij ook recht te hebben op deze toeslag, maar je hebt nog niets ondernomen, neem dan contact op met het NU’91 Serviceloket: 030-2964144 of stuur een mail naar serviceloket@ nu91.nl Of neem contact op met de NU’91 vakbondsconsulent in jouw instelling. Voor meer informatie kun je ook terecht op nu91/login

uz pzel Winnaars

Check De afgelopen maanden stond de NU Check Valt het wel zo mee met de ontslagen in de zorg? op onze website. Aanleiding waren uitspraken van het UWV en vanuit de politiek dat het eigenlijk wel meeviel met het aantal ontslagen in de zorg. De door velen gevreesde ontslaggolf als gevolg van alle hervormingen zou zijn uitgebleven. NU’91 vermoedt echter dat er inmiddels veel zorgmedewerkers ‘ongemerkt’ zijn vertrokken, Werknemers bijvoorbeeld die geen verlenging van hun tijdelijk contract hebben gekregen, zijn namelijk niet terug te vinden in de cijfers. Er hoeft voor hen immers geen ontslag aangevraagd te worden. Om een eerlijk debat over de gevolgen van de hervormingen in de zorg te kunnen voeren, wil NU’91 de vinger aan de pols houden. Verpleegkundigen en verzorgenden van wie het tijdelijke contract niet is verlengd of die een vaststellingsovereenkomst hebben getekend, hebben wij gevraagd dit te melden via NU Check. De check heeft een honderdtal reacties opgeleverd van voornamelijk vrouwen tussen de 40 en 59 jaar, die werkzaam zijn in de VVT. Het gaat in de meeste gevallen om tijdelijke contracten die niet verlengd zijn en om nul-urencontracten die opgezegd zijn. Deze check was de eerste stap om het echte aantal ontslagen in de zorg in kaart te brengen. De volgende stap is om de cijfers van werkgevers in de VVT boven water te krijgen: van hoeveel medewerkers zijn de tijdelijke contracten niet verlengd en/of de nul-urencontracten opgezegd. Daarna komen de andere sectoren aan de beurt. Wordt dus vervolgd!

De oplossing van de puzzel uit Zorg anno NU 144 is:

BEROEPSTROTS Uit de goede inzendingen hebben we tien winnaars getrokken. Zij hebben hun prijs afdruk van de cover Zorg anno NU 144 inmiddels ontvangen.

Rosanne van Zoelen Blaricum Giny van Oosterom Hilversum Dirkje Oegema Franeker Bianca Feijen Almere Caroline Haarsma Weesp Sebastiaan Doornebosch Enschede Marty Naaktgeboren Arnhem Hans van Dijk Berlicum (NB) Janke Kuiper Oldehove Simona Sodo Hoofddorp ZORGANNONUMMER 145 - 7

NUin het Nieuws Internationaal Achtergrond

Tekst: Esther de Vries

Global citizen, global nursing

Project bijna afgerond Het Ens4care project is opgezet om te komen tot evidence based guidelines voor het inzetten van online interventies oftewel eHealth. Het project zit nu in de afrondingsfase. Tijdens de vierde bijeenkomst op 15 april j.l. in Brussel is nogmaals heel goed gekeken naar de best practices zoals die in de vijf subgroepen zijn uitgewerkt. De laatste wijzigingen zijn inmiddels aangebracht en half mei zijn de ontwikkelde guidelines aangeboden aan de Europese commissie en een validatie commissie. Zij zullen de inhoud kritisch bekijken en eventuele laatste aanbevelingen doen. De ENRF (European Nurses Research Foundation) en de ESWO (European Social Work Observator) zullen de komende maanden met een plan van aanpak moeten komen om dit onderwerp na oktober 2015 verder te begeleiden en de implementatie te stimuleren. Hoe we deze guidelines optimaal kunnen gaan gebruiken en of er mogelijk nog een vervolg aan dit project gegeven gaat worden, zijn nu nog open vragen. Meer informatie vind je op ens4care.eu.

Global was het thema van het 26ste tweejaarlijkse conferentie van de International Council of Nurses (ICN) en global was het. Er waren vertegenwoordigers uit 63 landen aanwezig. Helaas had de uitbraak van MERS in Korea een aantal vertegenwoordigers doen besluiten niet deel te nemen. Uit angst voor besmetting was het enkele vertegenwoordigers van National Nurses Associations (NNA) van overheidswege zelfs verboden af te reizen naar Zuid-Korea. Het Nederlands ministerie van Buitenlandse Zaken geeft in dit soort situaties weliswaar een advies af, maar uiteindelijk ben je zelf verantwoordelijk voor de keuze wel of niet af te reizen. De eerste dag van de vergadering stond de samenwerking met de World Health Organization (WHO) centraal; dit in relatie tot human resources for health. Het opleiden van zorgpersoneel zonder het geld te hebben de gediplomeerden in eigen land vast te houden, is een wereldwijd probleem. De discussie ging over hoe de WHO kan bijdragen aan een mogelijke oplossing van deze wereldwijde problematiek. De conclusie was dat oplossingen allereerst van de betrokken overheden zelf moet komen. Een sprekend voorbeeld is Ierland. De afgelopen jaren is daar enorm bezuinigd op de gezondheidszorg. Verpleegkundigen die klaar waren met de opleiding hadden gegarandeerd geen baan. Daar was Engeland heel blij mee en betaalde hen mooie vergoedingen om naar Engeland te komen. De economie in Ierland trekt echter aan en ziekenhuizen en instellingen hebben weer financiële ruimte om meer verpleegkundigen aan te nemen. Maar nu is de vraag hoe je hen verleidt om terug te keren. Dit voorbeeld betreft een Europees land, maar er zijn tal van voorbeelden te geven uit andere delen van de wereld. In twintig rondetafelgesprekken is er over dit onderwerp gesproken en aan elke tafel zijn een aantal suggesties gedaan over een mogelijke rol voor de WHO. Er zijn tijdens deze biënnale uiterst boeiende discussies gevoerd over actuele onderwerpen, en steeds opnieuw werd benadrukt dat om echte invloed te kunnen uitoefenen op politieke besluitvorming, het van essentieel belang als verpleegkundige beroepsgroep gecoördineerd en met één stem naar buiten te treden.

Wist je dat: • ICN 16 miljoen verpleegkundigen vertegenwoordigt? • de Japanse NNA het groots is met 503.338 leden? • de kleinste NNA - Cook Island - 100 leden heeft? • de ICN conferentie in 2017 in Barcelona is? • als je door de ICN wordt uitgenodigd voor een presentatie, NU’91 een deel van je onkosten betaalt? Houd Zorg anno NU in de gaten voor de call for abstracts. ZORGANNONUMMER 145 - 8

Ledenraad

Tekst: Petra Herbschleb Het is voor verenigingen zoals NU’91 gebruikelijk om jaarlijks een algemene ledenvergadering te houden. Omdat ruim 20.000 leden optrommelen voor een bijeenkomst een lastige - en kostbare - zaak is, worden de leden vertegenwoordigd in de ledenraad. In deze ledenraad zijn 15 zetels beschikbaar. Op dit moment zijn niet alle zetels bezet. De ledenraad is dan ook op zoek naar nieuwe, enthousiaste leden uit diverse sectoren van de zorg (zie onderstaande advertentie). Minimaal vier maal per jaar komt de voltallige ledenraad bij elkaar om belangrijke, actuele zaken te bespreken. Het is voor de vertegenwoordigers in de Ledenraad natuurlijk ondoenlijk om alle leden persoonlijk te kennen of te bevragen. Omdat de ledenraad zich echter als professionele vertegenwoordiging van NU’91 leden wil blijven ontwikkelen, is input van de achterban nodig om goed geïnformeerd en onderbouwd met de voorzitter van de vereniging van gedachten te wisselen en mee te denken over de strategie en het beleid van NU’91. Een belangrijk deel van de activiteiten van NU’91 ligt op het terrein van arbeidsvoorwaarden, maar NU’91 richt zich als beroepsvereniging ook op beroepsinhoudelijke zaken. Op het gebied van de arbeidsomstandigheden krijgen de cao-

onderhandelaren al veel input via de diverse klankbordgroepen. De ledenraad wil dan ook vooral beroepsinhoudelijke thema’s tot een belangrijk speerpunt maken van haar inzet. Een voorbeeld van zo’n beroepsinhoudelijk thema is de huidige discussie omtrent het onderscheid tussen mbo- en hboopgeleide verpleegkundigen. Tijdens de laatste vergadering is de ledenraad op de hoogte gebracht van wat er tot dan toe in de Stuurgroep V&V2020 - waar ook NU’91 deel van uit maakt is besproken en tot welke (voorlopige) conclusies dat heeft geleid. In het kader van de ledenraad themadagen hebben we een bezoek gebracht aan het pensioenfonds PFZW in Zeist, hebben we van gedachten gewisseld met Jos de Blok, directeur Buurtzorg, en zijn we naar de Tweede Kamer geweest, waar we met een aantal volksvertegenwoordigers hebben gediscussieerd over actuele ontwikkelingen in de zorg.

Vanuit de ledenraad

Kom onze ledenraad versterken

Via de verschillende communicatiekanalen van NU’91 worden de leden op de hoogte gehouden van de activiteiten van de ledenraad. Mocht jij de ledenraad van input willen voorzien of aandacht willen vragen voor een specifiek onderwerp, schroom niet en mail naar: [email protected]

Binnen de ledenraad van NU’91 zijn momenteel een aantal vacatures. Wij zijn op zoek naar drie nieuwe, enthousiaste en betrokken leden. Gezien de huidige samenstelling van de ledenraad worden vooral jonge, net afgestudeerde verpleegkundigen - met name ook verzorgenden - of ouderejaars studenten aan een zorgopleiding uitgenodigd te reageren. Uiteraard is je aanmelding ook van harte welkom, wanneer je al wat langer geleden bent afgestudeerd. Lid zijn van de ledenraad - het hoogste orgaan van onze vereniging - geeft je de mogelijkheid mee te denken en mee te praten over het beleid van jouw beroepsorganisatie. Kandidaten voor deze vrijwilligersfunctie moeten minimaal vier keer per jaar beschikbaar zijn voor vergaderingen met het bestuur en voor thema- en studiedagen. Ben je (aankomend) verpleegkundige of verzorgende of in een andere functie - vanaf opleidingsniveau 3 - werkzaam in het primaire proces van de zorg, ga dan naar onze website voor het volledige functieprofiel: nu91.nl > over NU’91 > ledenraad Denk je als lid van de ledenraad een bijdrage te kunnen leveren aan het beleid van NU’91, mail dan je motivatie en CV vóór 30 augustus naar: [email protected] Voor meer informatie kun je contact opnemen met Janny Kuperus, lid ledenraad. Zij is bereikbaar via het directiesecretariaat.

ZORGANNONUMMER 145 - 9

Van de werkvloer

S

amen turen

‘Het duurt natuurlijk even voordat iedereen z’n plaats in het team heeft gevonden’

ZORGANNONUMMER 145 - 10

Iedereen heeft specifieke kwaliteiten en mogelijkheden

Van de werkvloer

Tekst: Sigrid Starremans

In de (ouderen)zorg wordt steeds vaker gewerkt met

Bij binnenkomst in verpleeghuis Stadskwartier in Rijssen blijkt er geen receptie te zelfsturende teams. Als team zelf uren inroosteren, het zijn. Vanuit de hal kun je direct doorlopen naar de grote, gezellige huiskamer. Deze budget beheren en beslissingen nemen over vrijwel locatie van zorgorganisatie ZorgAccent alles. Hoe gaat dat in z’n werk? En willen verzorgen- bestaat uit vijf kleinschalige woongroepen en werd twee jaar geleden geopend. den dat eigenlijk wel? Managers en teamleiders zijn er niet. Verzorgenden en verpleegkundigen beheren zelf het budget, beslissen hoeveel personeel er op welk moment wordt ingezet, wat er wordt ingekocht en hoe om te gaan met ‘moeilijke’ cliënten. Zij regelen alles zelf. Verzorgenden Eefje Stokvis-van Keeken en Jacqueline Vossebeld - duidelijk trots op hun verpleeghuis - hebben inmiddels landelijke bekendheid. Via Facebook en hun twitteraccount @3zusters reageerden ze, samen met een andere collega, op de negatieve berichtgeving in de media over de ouderenzorg. Het kan ook anders, is hun boodschap. Kom maar eens kijken bij ons in Stadskwartier! De actie resulteerde in een groot artikel in de Volkskrant en in bezoeken van onder anderen Tweede Kamerlid Mona Keijzer (CDA) en staatssecretaris Martin van Rijn.

Niet iedereen even enthousiast Het enthousiasme en de gedrevenheid van de twee verzorgenden komt ook tot uiting in het gesprek over werken in zelfsturende teams. Beide vrouwen werkten voorheen in een klassiek georganiseerd verpleeghuis. Nooit, nooit meer zouden ze terug willen naar de oude situatie, stellen ze beslist. Eefje: ‘Het werk is zo veel leuker geworden. Dat is bijna niet uit te leggen. In de oude situatie zou ik op een gegeven moment zeker zijn afgeknapt.’ Jacqueline: ‘Iedereen voelt zich hier als een vis in het water. Het is echt óns ding.’ Vijf jaar geleden besloot ZorgAccent over te gaan op werken met zelfsturende teams. De financiële situatie van de organisatie was slecht, onder cliënten en medewerkers was weinig tevredenheid te bespeuren over de dagelijkse gang van zaken. Verzorgenden en verpleegkundigen vormen nu samen een zelfsturend team dat kleinschalige en persoonlijke zorg verleent aan een kleine groep bewoners. Vanuit de visie net als thuis is de centrale vraag steeds: hoe zou ik het thuis oplossen? Daarbij hoort ook: goed luisteren naar de wensen van de cliënt. Natuurlijk waren er ook verzorgenden die de ingezette veranderingen niet zagen zitten. Enkelen moesten dus op zoek naar ander werk. Eefje en Jacqueline zien alleen maar voordelen. Eefje: ‘In de oude situatie liep je continu tegen muren aan. Het duurde lang voordat er beslissingen werden genomen. Om bijvoorbeeld een kapotte wcbril te laten vervangen, vulde je in de oude situatie een formulier in dat eerst langs verschillende afdelingen moest, voordat het geregeld werd. Dat kon wel drie weken duren. Nu bel ik degene die avonddienst heeft en vraag of ze aan het begin van haar dienst even langs de Praxis wil rijden om een nieuwe wc-bril te kopen. Ik zorg er intussen voor dat er iemand is die hem kan monteren. Dan is het binnen een dag voor elkaar.’

‘Zelfsturing maakt je veel bewuster van alles wat er bij de zorg komt kijken’

Lees verder op pagina 12

ZORGANNONUMMER 145 - 11

Van de werkvloer Vervolg van pagina 11

Specifieke kwaliteiten benutten

In een zelfsturend team regelen verzorgenden de meeste zaken zelf. Maar hoe werkt dat als je - zoals in Stadkwartier - met vijftien verzorgenden/verpleegkundigen te maken hebt? En krijg je er niet heel veel werk bij? Jacqueline pakt ter illustratie van haar antwoord een hand theezakjes en gooit die op tafel. ‘Kijk, dit zijn de werkzaamheden die moeten worden gedaan. Tijdens een vergadering geven alle medewerkers aan wat zij interessant vinden. Iedereen heeft specifieke kwaliteiten en mogelijkheden. Iemand die fulltime werkt gaat misschien roosteren, terwijl iemand met een kleiner contract het beheer van het incontinentiemateriaal op zich neemt. In principe doe je die werkzaamheden een halfjaar. Het is de bedoeling dat de taken daarna rouleren.’ De verzorgenden hebben geen last van extra werkdruk. Integendeel zelfs. De uren van de managers gingen naar de werkvloer, wat bovendien een forse financiële besparing opleverde. Maar ook de andere manier van werken heeft invloed op de ervaren werkdruk. Eefje: ‘Je moet ons verpleeghuis zien als een gewoon huis met mensen die verzorging nodig hebben. Alles is simpel geregeld, zoals je het thuis ook zou doen.’ Jacqueline: ‘Wij werken niet op de klok. Als het eten niet om halfzes klaar is, eten we een halfuur later. Of we halen Chinees. Het is allemaal zo veel gemoedelijker.’

niet in dank af. Uiteindelijk was het geen probleem omdat de verzorgenden hun keuze goed konden motiveren. Jacqueline: ‘Je gaat ook steeds professioneler met dit soort dingen om. Is het in een groep bijvoorbeeld weer rustiger, dan haal je daar een uur weg en zet je het ergens anders in.’ Nemen de zelfsturende verzorgenden andere en wellicht betere beslissingen dan managers als het om het welzijn van de bewoners gaat? Eefje en Jacqueline denken van wel. Een voorbeeld is de inrichting van de gangen. Er staan nu bankjes en allerlei andere voorwerpen omdat de verzorgenden dat belangrijk vinden voor de bewoners. Met hulp van familieleden kregen ze dat voor elkaar. Hoe langer je op deze manier werkt, hoe creatiever je wordt en hoe meer verantwoordelijkheid je neemt, vinden ze.

Op eigen kompas in de wijk De zorg in de wijk wordt tegenwoordig ook vaak door zelfsturende teams geleverd. Mariëlle van Dijk en Diana Schoonbergen zijn verzorgenden bij een van de zelfsturende wijkzorgteams van Amstelring in Uithoorn. Qua enthousiasme doen ze niet onder voor hun collega’s in Rijssen. Dit zelfsturende team (dertien medewerkers) draait nu twee jaar. Ook hier was het wennen. Mariëlle: ‘Het duurt natuurlijk even voordat iedereen z’n plaats in het team heeft gevonden en je samen iets hebt creëert waar je blij mee bent.’ Diana: ‘En natuurlijk is er protest geweest. Zelf was ik ook een beetje huiverig. Alleen al het moeten werken met een iPad. Dat leek me niks. Maar ik werd meegesleept door het enthousiasme van het team.’ Net als Eefje en Jacqueline zouden beide verzorgenden nooit meer terug willen naar de oude situatie. ‘Als ik kijk naar wat ik in de opleiding heb geleerd en wat ik vroeger in mijn werk mocht doen, dan kom ik nu pas uit de verf’, zegt Mariëlle. ‘Vroeger deed je alleen je kunstje en ging je weer naar huis.’ Diana vult aan: ‘Het is zo leuk om te zien hoe iedereen zijn of haar verantwoordelijkheid neemt en dingen oppakt die hem of haar interesseren.’

‘Vroeger deed je alleen je kunstje en ging je weer naar huis’

Creatiever Niet alles ging natuurlijk meteen van een leien dakje. Zelfsturende teams kunnen een beroep doen op een coach als ze zelf ergens echt niet uitkomen. In het begin werd daar te weinig gebruik van gemaakt. ‘Dat doe je niet omdat je bang bent dat je daarmee aangeeft dat je het niet aankunt’, licht Eefje toe. ‘Op zich kleine problemen bleven daardoor lang doorsudderen.’ Ook kwamen ze een keer in conflict met de directeur, de enig overgebleven leidinggevende van Zorgaccent. Het inzetten van een extra uur zorg op een piekmoment binnen een groep nam ze het team aanvankelijk

ZORGANNONUMMER 145 - 12

Van de werkvloer Het hele pakket Ook is er nu meer budget voor opleidingen en cursussen. Managers en teamleiders zijn er immers niet meer. Mariëlle: ‘Het geld vloeit naar ons toe. Hoe mooi is dat?!’ Diana: ‘Zo ging ik laatst naar een congres over dementie. Daar hoorde ik iets over het inzetten van muziek. Dat vond ik erg interessant. Toen besloot het team mij budget te geven om me daarin te verdiepen. Ik heb er uiteindelijk een presentatie over gegeven. Zo breng je de kennis weer terug in de groep. Op de vraag of dat vroeger ook mogelijk was, antwoorden ze in koor: ‘Nee, natuurlijk niet.’ Mariëlle: ‘Een congres, daar gingen alleen hoofden en managers naartoe.’ Naast de veranderingen in de manier van werken die samenhangen met de zelfsturende teams, moeten de verzorgenden veel meer dan vroeger zelfredzaamheid bij cliënten stimuleren, samenwerken met mantelzorgers en - waar nodig en mogelijk - inzetten op preventie. Mariëlle: ‘Je levert nu het hele pakket, je maakt Janka Stoker, hoogleraar Leiderschap en organisatieverandering aan de iets af. Zelfsturing maakt je veel bewuster van alles Rijksuniversiteit Groningen en gespecialiseerd in zelfsturende teams, noemt wat er bij de zorg komt kijken. We zitten nu ook een aantal voorwaarden voor een goede opstart en de overlevingskansen van bij overleggen met de huisarts, hebben contact met de dagbesteding en de gemeente. Het beeen zelfsturend team: ‘Duidelijk moet zijn wat het doel van een zelfsturend roep is daardoor zo veel uitdagender geworden.’ team is en waar de teamleden verantwoordelijk voor zijn. Ook moet een team Diana: ‘Ik denk dat het grote verschil is dat je de instrumenten krijgen om daadwerkelijk verantwoordelijk te kunnen zijn.’ betrokkenheid groter is. Het is nu jouw verant-

Goede voorwaarden scheppen

woordelijkheid. Door deze manier van werken ben je je daar heel bewust van.’ Nadelen zijn er ook zoals het zelf moeten zorgen voor vervanging. Diana: ‘Toen er laatst griep heerste en we vier zieken hadden in het team was dat wel even lastig. We moeten het zelf opvangen. Uitzendkrachten inhuren mag niet.’ Mariëlle: ‘Maar meestal lukt het wel. We kunnen als dat nodig is andere teams in Uithoorn om hulp vragen.’ Diana: ‘Maar wat ik zo mooi vind is de saamhorigheid in ons team. Dat wordt ook door de cliënten gezien.’

Op dat laatste punt gaat het nog al eens mis, blijkt uit haar onderzoek.

NOOT: Dit artikel is met toestemming van de redactie overgenomen uit TvV, 2015, nr.5

volgens Stoker geen probleem te zijn. ‘Het betekent wel dat je daar als team

‘Verantwoordelijkheden delegeren aan teams is heel makkelijk zolang het goed gaat. Cruciaal is of en hoe er wordt ingegrepen als het misgaat. Krijgen teams de kans te leren van hun fouten of pakt een directeur meteen de verantwoordelijkheid weer terug? Op die moeilijke momenten blijken veel leidinggevenden ervoor terug te schrikken om de nieuwe manier van werken echt door te zetten.’ Ruimte geven aan medewerkers om die verantwoordelijkheid te kunnen nemen is dus van cruciaal belang evenals de nodige (bij)scholing. Dat sommige mensen meer behoefte hebben aan sturing dan anderen hoeft

rekening mee moet houden en de een wellicht wat eerder verantwoordelijkheden moet geven dan de ander. Als team moet je erkennen dat er individuele verschillen zijn.’

En wat gebeurt er als mensen niet met elkaar kunnen samenwerken? Als er ruzie ontstaat binnen het team? ‘Dat komt inderdaad nogal eens voor’, erkent Ben Wenting, schrijver van twee boeken over zelfsturende teams en directeur van het Instituut voor Samenwerkingsvraagstukken. ‘Dat wat niet goed gaat, komt nu scherper aan het licht. Overigens waren dat soort problemen er in de hiërarchie natuurlijk ook, maar toen werden ze opgelost door de leidinggevende.’ Wenting vindt dat teams vaker een beroep zouden moeten doen op ondersteuning van de coach. Ook moet het acceptabeler worden dat iemand die niet binnen het team blijkt te passen, het team verlaat. Soms moet er ingegrepen worden om het team goed te laten draaien.

ZORGANNONUMMER 145 - 13

Column

Nóg langer werken!? Tekst: Jos Kaldenhoven Op Facebook vind je een filmpje waarin OK-verpleegkundige Rigney nietsvermoedend door het ziekenhuis Tacoma General Hospital (VS) loopt en verrast wordt door haar zingende en juichende collega’s. Zij is jarig…. 90 jaar geworden en al bijna 70 jaar verpleegkundige. Deze verpleegkundige heeft er ondanks haar hoge leeftijd blijkbaar nog alle plezier in. Dat is mooi, maar de dagelijkse werkelijkheid gebiedt te zeggen dat zij een in de praktijk nauwelijks voorkomende uitzondering is. Wat staat ons wat dit betreft te wachten? Vanuit de redenering Reactie Ellie van Soelen, NU’91 De levensverwachting stijgt, dus dan kan de AOW later ingaan, zal de AOW-leeftijd de komende jaren in Nederland stijgen Ook NU’91 maakt zich grote zorgen over het stijgen van de tot - voorlopig - 67 jaar. Toen de eerste plannen hierover beAOW leeftijd. Verschillende onderzoeken hebben wel uitgekend werden, hebben diverse partijen zich sterk gemaakt om wezen dat weliswaar de levensverwachting stijgt, maar dat daarbij voor zware beroepen een uitzondering te maken. de lichamelijke fitheid daarmee geen gelijke tred houdt. Sterker nog, een flexibele AOW was zelfs onderdeel van het Onder meer de recente verzuimcijfers in de VVT onderboupensioenakkoord uit 2010. Maar helaas bleek de staatssecrewen dat. taris van mening dat dat onbetaalbaar was. NU’91 heeft, voordat de wet waarin de verhoging van de AOW leeftijd is geregeld werd aangenomen, gepleit voor het Recente verzuimcijfers in de sector VVT laten een stijging zien maken van een uitzondering voor medewerkers in de zorg. van ruim 7% in het eerste kwartaal van 2015. Daarbij valt op De politiek heeft hier echter andere keuzes in gemaakt. dat er relatief vaak sprake is van langdurig ziekteverzuim. NU’91 heeft de zwaarte van het beroep nogmaals onder de Extra zorgwekkend is het feit dat naarmate de werknemer ouder aandacht gebracht van - in dit geval - Eerste Kamer leden, wordt, het verzuimpercentage stijgt, oplopend tot bijna 9% voor voorafgaande aan het besluit dat de senaatleden op 2 juni de groep 56-jarigen en ouder. moesten nemen over een versnelde verhoging van de AOWEr wordt in de zorg al jaren gedacht en gesproken over manieleeftijd. In een mail aan alle Eerste Kamerleden heeft NU’91 ren om het verzuim terug te dringen. Er wordt gewerkt met haar zorgen geuit over de consequenties van deze wet voor verzuimcoaches. Je mag je niet meer ziek melden, maar je vraagt haar achterban. In de huidige situatie zijn er immers weinig verzuimverlof aan. Je leidinggevende gaat met je in gesprek en mensen binnen de zorg die in staat zijn gezond en met plezier je moet een aantal EVOB-vragen beantwoorden. EVOB?! Ja, hun werk te blijven doen tot hun 65ste, laat staan langer. Eigen Verklaring Omtrent je Belastbaarheid. Populair gezegd: Werken in de zorg is zwaar en daar zal voorlopig weinig in wat kun je nog wel en wat niet. Bij rugklachten kun je niet meer veranderen. tillen, maar wel de telefoon beantwoorden. Er kan dan vervanNU’91 voert momenteel gesprekken met alle politieke pargend werk voor je worden gezocht. tijen over de problemen met betrekking tot de arbeidsmarkt in de zorg. De zwaarte van het beroep en de vraag hoe medewerkers in de zorg gezond kunnen blijven werken, staan in Mag ik - om in ieder geval erger te voorkomen - een simpele deze gesprekken boven aan de agenda. oplossing voorstellen? Draai de verhoging van de pensioenleeftijd voor zorgmedewerkers terug. Het is zo langzamerhand De Eerste Kamer heeft op 2 juni jl. het wetsvoorstel de AOWecht wel duidelijk dat werken in de zorg - met de handen aan leeftijd versneld te verhogen met 51 stemmen voor en 23 stemhet bed - een zwaar vak is. Je hoeft er tenslotte de langdurige men tegen aangenomen. De AOW-leeftijd gaat vanaf 2016 verzuimcijfers maar op na te slaan. En dat ziekteverzuim zal versneld omhoog: naar 66 jaar in 2018 en 67 jaar in 2021. zeker nog hoger worden wanneer er een aantal jaren langer Vanaf 2022 wordt de AOW-leeftijd gekoppeld aan de levensdoorgewerkt moet worden. verwachting. Als dan blijkt dat mensen gemiddeld steeds Omlaag dus die pensioengerechtigde leeftijd voor mensen ouder worden, gaat de AOW-leeftijd nog verder omhoog. met zware beroepen, zodat zij kunnen stoppen voordat ze helemaal zijn versleten! Wil je precies weten wanneer voor jou de pensioenleeftijd NOOT: Samenvatting van blog van Jos Kaldenhoven ( Nursing nieuwsbrief - 19 mei jl.) ZORGANNONUMMER 145 - 14

ingaat? Kijk op rijksoverheid.nl > aow-leeftijd berekenen.

In de praktijk

Benut de mogelijkheden

Meer zeggenschap betekent meer invloed op de kwaliteit van zorg

Dagelijks werken er in de verpleegen verzorgingshuizen in ons land 111.000 mensen met een zorgfunctie, waarvan 73% als verzorgende. In de thuiszorg zijn 101.000 mensen in een zorgfunctie werkzaam waarvan 46% als verzorgende. (bron: Werknemers in de zorg)

Tekst: Rolf de Wilde

Wat is ook al weer het doel van die hele transitie in de zorg? Ik heb het idee dat het voor ‘niet-ingewijden’ vaak niet meer te volgen is. Tijdens de vakbeurs Zorgtotaal in Utrecht sprak ik met een verzorgende over haar werk en over de rol en positie van de verzorgende in het licht van de huidige ingrijpende veranderingen. Zij was bezorgd over de toekomst van verzorgenden in het algemeen en specifiek over haar eigen werk. Ik kon en kan die zorgen niet wegnemen. Wel kan ik proberen duidelijk te maken dat je als verzorgenden mogelijkheden hebt zaken naar je toe te trekken en samen met je collega’s veranderingen te bewerkstelligen. Wat de verzorgende met name opviel was dat er in de media zo weinig aandacht is voor haar beroep. Kranten en tv-programma’s staan bol van de verhalen over massaontslagen onder medewerkers in de huishoudelijke ondersteuning, perikelen rond de WMO, de roep om meer hoog opgeleide verpleegkundigen, de noodzakelijke uitbreiding van de wijkverpleging et cetera. Ook is er volop aandacht voor het domein waarin verzorgenden werkzaam zijn. Dan gaat het over schrijnende situaties in verpleeg- en verzorgingshuizen, over sluiting van verzorgingshuizen of vereenzaming van ouderen in de thuissituatie. Maar daarbij komt vrijwel nooit de positie van verzorgenden aan bod, laat staan dat zij de kans krijgen aan het woord te komen. Hoe houd je plezier in je werk als je iedere dag met die negatieve beeldvorming over de ouderenzorg in je achterhoofd naar je werk gaat, wetend dat jij dat niet zomaar kunt veranderen?

Wat wel in het vermogen van elke individuele verzorgende ligt, is je best doen voor bewoners en cliënten waar je de zorg voor hebt. Door kwaliteit te leveren, met passie voor je vak, en samen met je collega’s staat voor wat je doet en dit uitdraagt. Daarin zit de kracht van de verandering. Die zit niet in de discussie over topsalarissen - een onacceptabele zelfverrijking die natuurlijk wel moet stoppen - en ook niet in alleen maar meer geld naar de zorg of in het ontslag van alle managers. Ik ben echt van mening dat de kracht tot verandering in de mens zelf zit, in de passie voor wat hij of zij doet en in het aangrijpen van geboden mogelijkheden. Vaak wordt gezegd dat de werknemers in de zorg slecht voor zichzelf opkomen omdat dat ten koste zou gaan van de cliënt of patiënt. Ik denk daar als oude pleeg toch anders over. Met elkaar kun je een verandering teweeg brengen, gebruikmakend van de middelen en mogelijkheden die er zijn. Wat heeft het voor zin te blijven hameren op wat er niet is? In de cao VVT rondom de zeggenschap van de werknemer over bijvoorbeeld werktijden en roosters, is geregeld dat werknemers op de werkvloer meer invloed kunnen uitoefenen om tot verandering te komen. Maar dat gaat niet vanzelf, die verantwoordelijkheid moet dan wel opgepakt worden. Meer zeggenschap betekent meer invloed op de kwaliteit van zorg en dat is dus in het voordeel van cliënten en patiënten. Daag jezelf en je collega’s uit om die negatieve beeldvorming te kantelen. En kan NU’91 jou daarin ondersteunen of adviseren, dan horen we dat graag! ZORGANNONUMMER 145 - 15

Interview

Verpleegkundigen van de toekomst Tekst: Martijn van den Bergh

Mark Dekker

Mark Dekker • Wanneer wist je dat je in de zorg wilde werken? Al heel jong wilde ik de zorg in. Toen ik een jaar of 10 was riep ik dat ik voor ouderen wilde zorgen. Later leek tandarts me wel wat. Maar toen mijn nicht de opleiding voor operatieassistent deed, werd dat het nieuwe doel. Toen was ik een jaar of 13. Maar met mijn vmbo vooropleiding moest ik eerst de mbo-verpleegkunde opleiding afronden voordat ik operatieassistent kon worden. Nu ik ben afgestudeerd als verpleegkundige, vind ik het werk zo leuk dat ik niet langer operatieassistent wil worden. • Heb je wel eens getwijfeld aan je beroepskeuze? Tijdens de opleiding geen moment! Nu ik een aantal jaar fulltime werk, denk ik wel na over mijn toekomst. Wat wil ik verder, wat heb ik daarvoor nodig, wat moet ik daarvoor doen? Wil ik richting de acute zorg - ambulancezorg of de IC - of ga ik meer richting management? • Hoe zie jij de rol van vakbonden? Bij een vakbond moet ik terecht kunnen met vragen over diverse onderwerpen die binnen de zorg spelen. De medewerkers van het juridisch loket van NU’91 kennen de ins en outs van de diverse cao’s die van belang zijn voor de zorgsector. Daarnaast pakt de vakbond zaken aan die duidelijk afwijken van hetgeen daarover is afgesproken in de cao, bijvoorbeeld met betrekking tot het inroosteren van medewerkers. Ook kun je als individueel lid van een vakbond - bijvoorbeeld bij dreigend ontslag wegens ‘niet functioneren’ of wanneer je te maken krijgt met het tuchtrecht - een beroep doen op de juridisch medewerkers. Wat volgens mij belangrijk is dat zorgmedewerkers weten dat er vakbonden zijn en dat ze goed geïnformeerd worden over wat een vakbond doet en voor hen kan betekenen. • Ben jij op de hoogte van wat er in jouw cao staat? Ja…niet van elk punt, maar wel van de voor mij meest belangrijke onderwerpen. • Wat vind jij van de huidige ontwikkelingen in de zorg? Ik maak mij ernstig zorgen. Er is minder geld beschikbaar terwijl de zorgvraag steeds complexer en zwaar-

ZORGANNONUMMER 145 - 16

der wordt. Hoe kunnen we met steeds minder mensen nog kwaliteit blijven leveren?

Rens Vermeire • Wat doe je op dit moment (mei 2015)? Voor mijn opleiding hbo-v loop ik stage in het zuiden van Duitsland op de kinderafdeling van een plaatselijk ziekenhuis. Ik heb net de conceptversie van mijn eindverslag ingeleverd, dus het einde is in zicht. • Is er wat de rol van verpleegkundige betreft een groot verschil tussen Duitsland en Nederland? Het verschil zit ‘m vooral in wat je als verpleegkundige mag en kan doen. Binnen de opleiding in Duitsland is weinig aandacht voor het sociale aspect van het beroep. In Nederland krijg ik op de opleiding bijvoorbeeld communicatie lessen; hier is daar geen sprake van. De manier van omgaan met patiënten is totaal anders dan in Nederland. Er wordt weinig gevraagd aan de patiënt, maar er wordt vooral ‘gedaan’. Met de privacy van patiënten wordt nauwelijks rekening gehouden; gordijnen tussen de bedden is een onbekend fenomeen.

Interview Mark Dekker (22) en Rens Vermeire (21) hebben gekozen voor een baan in de zorg. Mark is inmiddels afgestudeerd en werkzaam als verpleegkundige in een ziekenhuis en Rens heeft net zijn stage in Duitsland afgesloten en begint in september aan zijn derde jaar HBO-V. Zowel Rens als Mark zijn actief op Generation NU’91, de facebook pagina van en voor jonge zorgverleners. Martijn van den Bergh, die voor NU’91 onder meer gastlessen verzorgt op zorgopleidingen, legde beide heren enkele vragen voor.

Rens Vermeire besloot ik de opleiding hbo-v te gaan doen. Al in mijn eerste jaar kwam ik er achter hoe geweldig het beroep van verpleegkundige is. Wat betreft mijn echte droombaan binnen de zorg ben ik me nog volop aan het oriënteren. Ik kom er steeds meer achter wat er mogelijk is: de spoedeisende hulp, ambulance zorg, intensive care, neonatologie. Maar ook verpleegkundige bij defensie of OK verpleegkundige komen in aanmerking. Wat mij uiteindelijk het meest zal aanspreken, daar kom ik in de loop van de jaren wel achter. Wat ik nu al zeker weet is dat ik echt gemotiveerd ben voor dit vak.

Wat ook echt anders is: Nederlandse zorgverleners worden geacht na te denken over mogelijke psychosociale gevolgen van lichamelijke klachten. Daar is in Duitsland vrijwel geen aandacht voor. • Wat is jouw droombaan? Ik kwam al vroeg met de zorg in aanraking door mijn diabetes, maar dat heeft er niet toe geleid dat ik al jong verpleegkundige wilde worden. Pas toen ik na de middelbare school een keuze moest maken,

• Wat adviseer je studenten die een buitenlandstage overwegen? Doe het! In het begin levert het misschien wat spanning op en je zult vast momenten van heimwee hebben, maar het is een onvergetelijke ervaring. Ik had nooit gedacht zo veel te leren over mijn vak, mijn eigen handelen en vooral over mijzelf als persoon. Je groeit in ieder opzicht. Ik kan in alle eerlijkheid zeggen dat ik na deze stage anders terugga naar Nederland: volwassener, zelfverzekerder en vooral rijker; rijker aan kennis en ervaring. • Wat is voor jou het belang van vakbonden en hoe zie jij hun toekomst? Vakbonden geven ons als werknemers een stem. Het is belangrijk dat er vakbonden zijn, maar zij zullen zich wel moeten blijven ontwikkelen. Zij moeten zich aanpassen aan de eisen van de tijd en vooral oog blijven houden voor de - veranderende - behoeftes van hun leden.

De klankbordgroep Generation NU adviseert het managementteam en de ledenraad van NU’91 op het gebied van de dienstverlening en het beleid, specifiek waar het gaat om de belangen van jongeren die in de zorg werkzaam zijn. Om het draagvlak onder hun jonge collega’s te vergroten, organiseren de actieve leden van Generation NU bijeenkomsten die ook toegankelijk zijn voor zorgmedewerkers die (nog) geen lid zijn van NU’91. Momenteel wordt een idee voor een evenement dat na de zomervakantie zal plaatsvinden, verder uitgewerkt. Houd Facebook en de NU’91 website in de gaten voor meer informatie.

ZORGANNONUMMER 145 - 17

Interview

Studenten

delen hun skills

In het NU’91-skillslab op Zorgtotaal demonstreerden een aantal studenten van het ROC Flevoland samen met hun docent Fiona Kooman verpleegtechnische vaardigheden als reanimeren, infuus prikken en agraves verwijderen. Geïnstrueerd door de studenten kregen bezoekers van de NU’91 stand de gelegenheid te oefenen met de verschillende technieken.

Teksten foto’s: Fiona Kooman

Jasper en Roeland (tweedejaars): Een topdag. Naast de verpleegkundige skills werd er ook een beroep gedaan op onze communicatievaardigheden. NU’91 bood ons de kans om in een praktijksimulatie de verschillende technieken aan te scherpen. Het was een dag vol leermomenten.

Veronique: Het was echt een leerzame ervaring. We hadden vooraf goede uitleg gekregen zodat we de verpleegkundige handelingen op de juiste manier aan de bezoekers konden uitleggen.

Elise, Dyantha en Natasja (vierdejaars): Wij zijn inmiddels bedreven geraakt in de handelingen die wij op het skillslab demonstreerden. Wij kunnen nu heel goed aan iedereen uitleggen hoe je een infuus moet prikken en wat de aandachtspunten zijn wanneer je gaat reanimeren. Wij zullen daar bij het examen zeker geen moeite meer mee hebben.

ZORGANNONUMMER 145 - 18

Arjan: Ik heb ook zelf de kans gekregen nieuwe verpleegtechnische handelingen onder de knie te krijgen.

Ilse, Sylvana en Candy (tweedejaars): Wij vonden het ontzettend leuk om te zien hoe enthousiast de mensen waren en hoeveel vragen er werden gesteld. Het gaf ons een goed gevoel om te zien dat veel bezoekers - zelfs degenen die eigenlijk niet durfden - door de uitnodigende sfeer probeerden een verpleegkundige techniek als reanimatie onder de knie te krijgen. Voor ons was het een uitdaging en erg leerzaam.

Hoe ga je om met de bezoekers en hoe geef je je op een juiste manier jouw kennis door aan de bezoekers. Het was echt geweldig! Zeker voor herhaling vatbaar. Pim: Ik heb erg genoten van de dag op de NU’91 stand. Door de verpleegtechnische handelingen te demonstreren heb ik zelf de nodige ervaring opgedaan..

App’s

Risico signalering Met de nieuwe app Risicoscan - een voor de smartphone ontwikkelde versie van de Verkorte Checklist Veilige Zorg - kunnen zorgmedewerkers eenvoudig en snel gezondheidsrisico’s bij ouderen signaleren. Hij is bedoeld voor zorgmedewerkers in verpleeg- en verzorgingshuizen én voor thuiszorgmedewerkers. Vijf voordelen van de app: • eenvoudig en direct bij de cliënt te gebruiken • snel door gebruik van verkorte lijst • signaleert verbanden tussen verschillende risico’s • resultaten en acties makkelijk toe te voegen aan zorgplan • praktische tips

NUfo

© Meneer E. 2015

Bekijk het instructiefilmpje en download de app. De app is de eerste drie maanden gratis. Eenmaal gedownload is hij ook daarna gratis te gebruiken. Voor aanvullende diensten en functionaliteiten moet betaald gaan worden. zorgvoorbeter.nl > thema’s > risicosignalering

is de digitale nieuwsbrief van NU’91. Hierin vind je het laatste nieuws over NU’91 en over de ontwikkelingen binnen de zorg. Wil jij ook NUfo ontvangen? Ga dan naar www.nu91.nl en log in via Mijn NU’91 en pas Mijn gegevens aan.

Ikben

NUlid

Geef het ons op tijd door wanneer je van adres verandert of van werkgever. Vul de nieuwe gegevens in en stuur de bon -zonder postzegel - naar: NU’91 Ledenadministratie Antwoordnummer 9331 3500 ZC Utrecht Je kunt de wijzigingen natuurlijk ook per email doorgeven: [email protected]

naam lidnr. email

Nieuw adres adres postcode tel. nr.

woonplaats

oude postcode

rekeningnr.

Nieuwe werkgever naam instelling adres postcode

plaats

ingangsdatum email werk ZORGANNONUMMER 145 - 19

NU’91 Monitor Zomer bezetting

Ervaar jij op je werk problemen in verband met onderbezetting tijdens de vakantieperiode?

Meld het ons! NU’91 inventariseert de klachten over onderbezetting en als de meldingen daar aanleiding toe geven zal NU’91 opnieuw het gesprek daarover aangaan met werkgevers en politici. Een verhoogde werkdruk door een tekort aan personeel in de vakantieperiode gaat immers ten koste van jou, je collega’s en je patiënten en cliënten. werkt voor DE ZORG

www.nu91.nl