Nr. 3 - Herfst 2011 INHOUD o.a.
Nieuwe natuurparel op Voorne Binnenduinrand Voorne overgedragen aan NM
Bootexcursie van Natuurmonumenten in de Voordelta groot succes Een fotocollage door Gerrit Molengraaf
Een stille kracht aan het werk in Quackjeswater en De Pan Vrijwilliger Gommert van Kampen is solist en werkt het liefste in stilte
Actievoerders op de bres voor behoud broedvogels in Oude Oostdijk NM en NLGO samen in de weer voor betere afspraken met veehouders
Al bijna 30 jaar op zijn plek bij Natuurmonumenten Kennismaking met boswachter Walter van der Pad in Stekelhoek
Laatste nieuws
Dit keer een herfstnummer met daarin wederom een kennismaking met vrijwilliger en boswachter. Maar ook aandacht voor het succes van een aantal NLGO en NM actievoerders voor behoud van weidevogels op Goeree. Verder informatie over een nieuw stuk natuur op Voorne dat in beheer is gekomen van NM. Langzamerhand gaat de natuur in ruste om een welverdiende winterslaap te houden. Voor ons het moment om na te denken wat het afgelopen jaar de revue is gepasseerd en wat we hebben bereikt in het veiligstellen van de natuur. Nadrukkelijk komt op ons netvlies staatssecretaris Bleker naar voren die een streep trekt door vele (vergevorderde) natuurherstelplannen. Ondanks zijn bezuinigingsplannen zullen we ons hard blijven maken voor behoud en herstel van de gebieden in onze beheereenheid.
Natuurmonumenten. Als je van Nederland houdt.
De Drijfveer Nr. 3 - Herfst 2011
2
De redactie is reuze benieuwd naar uw berichten en meningen, bijvoorbeeld over het werk dat u als vrijwilliger verricht of dat u wetenswaardigheden voor ons heeft die we kunnen delen met de beheerteamleden en vrijwilligers in onze beheereenheid. Wij houden ons aanbevolen voor uw reactie.
NM is een nieuwe natuurparel rijker Binnenduinrand Voorne overgedragen aan NM Een binnenduinrand is oorspronkelijk een open overgang van duin naar polder met grote natuurwaarden. Dit historische landschap is echter een aantrekkelijke plaats gebleken waar de mens zich graag vestigt. Zo is ook de binnenduinrand ter hoogte van de Middelweg in Rockanje gaandeweg in cultuur gebracht en zijn er kassen gebouwd in het gebied. De wens ontstond om het oorspronkelijke landschap te herstellen. Dankzij de inzet van de Provincie ZuidHolland, stadsregio Rotterdam, gemeente Westvoorne, Dienst Landelijk Gebied en Natuurmonumenten is het gelukt om het gebied van bijna 18 hectare opnieuw in te richten. Het maakt nu deel uit van de EHS. Bij de herinrichting is plaatselijk de verrijkte bovenlaag van maximaal 50 cm verwijderd. Ook is het waterbeheer aangepast. De lagere delen van het gebied zijn nu vochtig. Er ontstaan duinvalleien met specifieke plantengroei zoals orchideeën.
Een lager gelegen, vochtig gedeelte in het gebied
Natuurmonumenten. Als je van Nederland houdt.
De kleine plevier als pioniersoort in 2011
De hogere en zandige delen van het gebied hebben het karakter van droge duingraslanden. Naar verwachting ontwikkelt zich hier een bloemrijke vegetatie. Voorjaar 2011 is het inrichtingswerk afgerond. Het gebied toont nu weer als een open en aantrekkelijk landschap met relief. De eerste padden hebben zich in de vochtige delen al voortgeplant. Ook vogels zoals de kievit en kleine plevier hebben het gebied als geschikt broedgebied ontdekt. Op vrijdag 19 augustus jl. heeft Han Weber, gedeputeerde van de provincie ZuidHolland, de Binnenduinrand Voorne in de polder Stuifakker officieel overgedragen aan Roline de Wilde, regiodirecteur ZuidHolland/Zeeland van NM. Op een aantal plaatsen staan bankjes en informatiepanelen. Wandelaars en fietsers kunnen zo hun tocht onderbreken voor een rustpunt met uitzicht op de nieuwe natuur. De aanleg van paden door de verschillende deelgebieden werd door omwonenden als ongewenst aangegeven.
De Drijfveer Nr. 3 - Herfst 2011
3
Op woensdag 21 juli jl. vond een bootexcursie plaats in de Voordelta. Deelnemer Gerrit Molengraaf heeft een prachtige fotocollage gemaakt van het evenement. Gerrit is net afgestudeerd als IVN-er. We zullen hem de komende jaren ongetwijfeld gaan terugzien als natuurgids. De bootexcursie was dit jaar weer een groot succes. Mede dankzij het zonnige weer konden we met drie volle boten de Voordelta laten zien. Per tocht gingen er 60 personen mee. Twee vrijwilligers Ad van den Berge en Wim Prins (met vaarachtergrond) gingen mee om te vertellen over de natuur in de Voordelta. Ook de boswachters Han Meerman en Jan de Roon waren van de partij. De tochten voeren vanuit de buitenhaven Stellendam voor de Haringvlietsluizen langs naar de kust van Voorne. Daarna terug en langs de kop van de Kwade hoek richting Ouddorp. Bij elke tocht zijn lepelaars en zeehonden gezien. Beheerteamlid Wim Bouman stond op de kade met de TIP-wagen en zorgde dat de deelnemers informatie over Natuurmonumenten konden inwinnen of lid konden worden. Wegens succes en groeiende interesse in de Voordelta is het zeker de bedoeling om volgend jaar een blijvend vervolg te geven aan deze mooie bootexcursie. Hou volgend jaar informatie over de bootexcursie in de gaten!
Een stille kracht aan het werk in Quackjeswater en De Pan Vrijwilliger Gommert van Kampen is solist en werkt het liefste in stilte Toen het werk voor Gommert als procesoperator bij Shell Pernis erop zat en hij kon genieten van zijn pensioen, wilde hij iets om handen hebben. Hij heeft toen gereageerd op een oproep in de regiokrant. Er was nog niet onmiddellijk geschikt werk voor hem voorhanden, maar toen degene stopte die de peilbuizen opnam in Quackjeswater en De Pan, kon hij aan de slag. Twee keer in de maand gaat hij rond en neemt dan van 8 peilbuizen het waterpeil op.
De Pan
Natuurmonumenten. Als je van Nederland houdt.
De Drijfveer Nr. 3 - Herfst 2011
Het peilen gebeurt met een meetlint dat wordt neergelaten in de peilbuis. De lengte van bovenkant peilbuis tot het waterpeil wordt afgelezen. Van elke peilbuis is de NAP-hoogte bekend. Gommert maakt in het veld gebruik van een wel zeer handig apparaat: een zgn. GPS-navigator. Op de GPS-gestuurde kaart van het apparaat heeft hij de 8 peilbuizen aangegeven en kan hij de peilingen registreren. Nadien worden de peilingen doorgegeven aan boswachter Han Meerman. Nadat hij goed bekend was met beide gebieden, is Gommert ook rommel gaan verzamelen. Tegenwoordig haalt hij twee dagen per maand het vuil op. Gommert van Kampen werkt het liefst in alle rust. Hij houdt van de stilte en kan enorm genieten van het struinen door de natuur. In het voorjaar bespiedt hij met telescoop de vele broedvogels. Van natuurliefhebber wordt hij langzamerhand een natuurkenner. Hij vindt het prachtig dat Quackjeswater en De Pan qua karakter zo sterk verschillen. Quackjeswater is een vochtig dichtbegroeid duingebied met grote plassen. De Pan daarentegen is opener en een stuk droger. Hij hoopt het werk nog lang te kunnen volhouden. Het is geen werk, het is genieten!
Waar worden de peilbuisgegevens voor gebruikt? De peilbuisgegevens worden opgeslagen in een landelijke databank, genaamd DINO. Net zoals andere monitoringgegevens (flora en fauna) gebruikt worden om het beheer te evalueren, is dat met grondwaterstandgegevens ook het geval. Bij sommige peilbuizen in het meetnet is sprake van een jarenlange meetreeks. Een voorbeeld: om de effecten van de kustversterking in Voornes Duin, ter hoogte van de Schapenwei, te kunnen volgen zijn 4 extra peilbuizen geplaatst. De verwachting is namelijk dat door het aangebrachte zandpakket de grondwaterstanden in de omgeving zullen stijgen. Op de Schapenwei zou die vernatting kunnen leiden tot het verdwijnen van de zeldzame groenknolorchis, een Natura 2000 aandachtsoort. Door middel van de 4 nieuwe buizen en de al bestaande buizen houden we een vinger aan de pols. Ander voorbeeld: in beide droog duingrasland-herstelprojecten op Voorne (de Pan en Vogelpoel) zijn hectaren bomen en struiken verwijderd. Je kan je voorstellen dat dit van invloed is op de grondwaterstand omdat er nu minder verdamping plaatsvindt, de bomen en struiken zijn immers gekapt. Ook hier kunnen peilbuizen op die locaties uitsluitsel over geven.
Foto: Gommert van Kampen
Natuurmonumenten. Als je van Nederland houdt.
4
De Drijfveer Nr. 3 - Herfst 2011
Actievoerders op de bres voor behoud broedvogels in Oude Oostdijk NM en NLGO samen in de weer voor betere afspraken met veehouders Op donderdagavond 26 mei jl. stonden ze op de hoek van de Romeinseweg en de Kafhoekweg in Goedereede. Krijn Tanis (coördinator vogelwerkgroep NLGO en vrijwilliger NM), Jan Baks (bestuurslid NLGO), Cees Appel (lid vogelwerkgroep en vrijwilliger NM), Hendrik Baas (voorzitter NLGO) en Bram Brinkman (lid vogelwerkgroep). Actievoerders die het verdwijnen van de weidevogels in de hooilanden van polder Oude Oostdijk aan het hart gaat en die met ludieke borden van bedreigde weidevogels bij een breder publiek aandacht vragen voor de problematiek in de polder. Een deel van de polder heeft bij de laatste ruilverkaveling een natuurbeschermingsstatus gekregen. Het is het enige erkende weidevogelgebied van Goeree. De mensen van NLGO hebben in het verleden goed samengewerkt met de vier boeren in het gebied. Er werden elk jaar stokjes bij de nesten geplaatst om vernieling tijdens het maaien te voorkomen. Gaandeweg werd de samenwerking met drie boeren minder en werden de mensen van NLGO geweerd van het land met als resultaat dat het aantal broedgevallen van de grutto, tureluur, kievit en scholekster drastisch terugloopt.
In de afgelopen jaren is het door het ontbreken van beschermende maatregelen steeds slechter gegaan met de weidevogels in de polder Oude Oostdijk. De boeren in de polder hadden geen behoefte meer aan beheerpakketten. Nadat Natuurmonumenten in het vroege voorjaar 2011 constateerde dat de nesten van grutto’s, kieviten en tureluurs in de polder Oude Oostdijk tijdens het maaien werden platgereden, werd eind april in de pers melding gemaakt dat het mis gaat met de weidevogelbescherming in het gebied. Dit resulteerde tevens in de ludieke actie van NLGO op 26 mei waaraan in de regionale pers ruimschoots aandacht werd besteed. Er moest iets gebeuren om het tij te keren. NM trad in overleg met de Provincie Zuid-Holland om tot een oplossing te komen. Dit heeft ertoe geleid dat de weidevogelcoördinator van de provincie alle boeren in het gebied heeft bezocht en zoals het er nu uit ziet met twee boeren een weidevogelpakket kan gaan afsluiten. Een van deze boeren gebruikt de zgn. zilte weitjes; een perceel met absolute potentie voor weidevogels. Uiteraard zijn we heel benieuwd hoe dit voorjaar 2012 gaat uitpakken. Er wordt aan gewerkt om ook de andere twee boeren te winnen voor het nieuwe contract zodat de mensen van NLGO met een gerust hart volgend voorjaar de polder in kunnen gaan om beschermende maatregelen te nemen. Terugkijkend op de akties van NM en NLGO rond Oude Oostdijk komt het beeld naar voren dat het belangrijk is om zeker in deze tijd gezamenlijk (natuurorganisaties en vrijwilligers) op de bres te staan voor de natuur en dat niet onder stoelen of banken te steken.
Natuurmonumenten. Als je van Nederland houdt.
5
De Drijfveer Nr. 3 - Herfst 2011
6
Nadere kennismaking met de Vereniging Natuur en Landschap Goeree-Overflakkee (NLGO) In verband met de actie voor behoud van de weidevogels in polder Oude Oostdijk hebben we nader kennis kunnen maken met Krijn Tanis uit Ouddorp. Hij is coördinator vogelwerkgroep van NLGO en tevens vrijwilliger van NM. De vereniging Natuur en Landschap Goeree-Overflakkee is in 1978 als vogelwerkgroep opgestart en met steun van de Natuur- en Vogelwacht Schouwen-Duiveland in 1979 omgevormd tot vereniging. De vereniging heeft als doel het behoud en versterking van de natuur en het karakteristieke landschap op Goeree-Overflakkee. Om dit doel te bereiken heeft de vereniging een aantal werkgroepen opgericht. De vogelwerkgroep met 20 mensen verzorgt vogeltellingen en broedvogelinventarisaties. Kent een kerkuilenwerkgroep en verzorgt het weidevogelbeheer. De telgegevens worden doorgegeven aan SOVON. Men inventariseert voor zowel Natuurmonumenten als Staatsbosbeheer. De plantenwerkgroep houdt zich bezig met het inventariseren van de flora.. De gegevens worden doorgegeven aan FLORON. De werkgroep terreinbeheer is actief in het onderhoud van kleine landschapselementen. Zo worden onder andere wilgen geknot en elzemeten onderhouden. De amfibieënwerkgroep organiseert een jaarlijkse paddenoverzetactie tijdens hun voorjaarstrek. De werkgroep planologie in de persoon van Jos Hendriks heeft speciaal aandacht voor ontwikkelingen die het plattelandskarakter van het eiland versterken of verstoren. Ruimtelijke (her)inrichtingsplannen worden hieraan getoetst. Krijn vertelt dat het ledental terugloopt zoals je dat ook elders ziet bij natuurbeschermingsinstanties. Het heeft alles te maken met een tanende belangstelling en met weerzin tegen de omvorming van agrarisch gebied tot natuur. Ook zal bijdragen dat NLGO niet zo erg bekend is. Daarom wil de vereniging meer aan de weg timmeren om leden te werven en vrijwilligers voor met name de vogelwerkgroep aan te trekken. Verdere informatie: www.nlgo.nl.
Al bijna 30 jaar op zijn plek bij Natuurmonumenten Kennismaking met boswachter Walter van der Pad in Stekelhoek
Op een mooie nazomermiddag ontmoeten we Walter van der Pad bij de werkschuur in Stekelhoek. Hij komt net met de tractor terug van een stevige opknapklus in de duinen. Walter is bijna 30 jaar geleden in dienst gekomen bij NM. Hoewel hij altijd al boswachter wilde worden, heeft het weinig gescheeld of hij was werkzaam geweest in de tuinbouw. Na de LAS in Brielle en de niet afgemaakte bosbouwschool in Utrecht, is hij als jonge gast gaan werken in een crysantenkwekerij in Tinte. Na zijn diensttijd bleek er echter geen werk meer voorhanden en is hij gaan solliciteren.
Natuurmonumenten. Als je van Nederland houdt.
Uiteindelijk heeft hij gereageerd op een vacature bij NM en is hij in mei 1982 begonnen in Voornes Duin. Met vier mensen werd in de buitendienst gewerkt. Door de jaren heen is er wel een en ander veranderd. Meerdere collega’s zijn naar de binnendienst gegaan. Walter werkt nu als enige in het beheerwerk van Stekelhoek, Waterbos en Breede Water en op Goeree en Schouwen. Van augustus tot eind oktober bestaat het werk uit maaien en afvoeren in de duinvalleien en onderhouden van de paden, van november tot en met januari is dat voornamelijk snoei- en zaagwerk.
De Drijfveer Nr. 3 - Herfst 2011
7
Het voorjaar van maart tot en met mei is een relatief rustige periode. Dan worden rasterwerk, bebording en recreatievoorzieningen nagelopen. Walter is blij dat zijn beheertaak wordt verlicht doordat hij elke week wordt ondersteund door een groep van 10 vrijwilligers (om de week de woensdag- of donderdagploeg). Naast zijn beheertaak is hij ook verantwoordelijk voor de machinekeuringen in de regio Zuid-Holland/Zeeland van Natuurmonumenten. Een keer per jaar verricht hij arbo-technische en veiligheidskeuringen van alle motoraangedreven machines van NM zoals maaimachines, motorzagen en tractoren. Elke dag komt hij met de motor naar Stekelhoek vanuit zijn woonplaats Spijkenisse. Uit alles merk je dat Walter het prima naar zijn zin heeft in Stekelhoek. Zijn wens om boswachter te worden is uitgekomen en hij voelt zich erg op zijn plek bij Natuurmonumenten.
Een eerste planteninventarisatie in de Binnenduinrand Voorne De oplevering van het gebied is nog vers, maar toch heeft de Plantenwerkgroep KNNV Voorne tijdens een eerste inventarisatie o.a de volgende leuke soorten aangetroffen: rietorchis, echt duizendguldenkruid, dwergzegge, hazenpootje enpijlkruid. Het is een greep uit een veel langere lijst van soorten. Wat opvalt is dat er een aantal zoutminnende planten voorkomen zoals zulte, melkkruid, zilte rus, aardbeiklaver en behaarde boterbloem. Het is een indicatie van zoute kwel.
Melkkruid
Natuurmonumenten. Als je van Nederland houdt.
De Drijfveer Nr. 3 - Herfst 2011
8
LAATSTE NIEUWS Ter bescherming van vooral de strandplevier zijn delen van het strand van de Kwade Hoek tijdens het broedseizoen van 15 maart tot en met 15 juli gesloten geweest. Hoewel het definitieve rapport Broedvogelinventarisatie Duinen van Goeree 2011 nog niet binnen is, kunnen we al wel enige soorten noemen die mogelijk gebroed hebben in het dit jaar nieuw afgesloten deel van de Kwade Hoek. Helaas heeft de strandplevier (nog) niet gebroed dit jaar; dat is wel de doelsoort waarvoor we rust wilden creëren d.m.v. afsluiting. Wel succesvol waren o.a: bergeend, scholekster, kievit, graspieper en veldleeuwerik.
In Waterbos (Voornes Duin) is gestart met het LIFE-project voor herstel van 100 hectare open duin Aannemer Krinkels is volgens planning begin oktober begonnen. Er is geen vertraging, de eerste week is gebruikt om materieel uit den lande naar de werkplek te verplaatsen; ook is samen met NM het gebied doorkruist om te sparen delen, zorgvuldig werken etc. goed herkenbaar te maken. Deze week wordt het volgende aangepakt: hoofdtransportroutes worden gemaakt en de begraaflocatie van plagsel (tegen buitenduin) wordt ontdaan van struiken. Naar verwachting gaat het ‘echte werk’ : opruimen struikgewas en bomen verwijderen volgende week van start. Omdat het een omvangrijk karwei is loopt e.e.a. naar verwachting zeker tot eind februari 2012 door.
Natuurmonumenten. Als je van Nederland houdt.
De Drijfveer Nr. 3 - Herfst 2011
9
In de kantlijn Vrijwilliger gezocht voor een interessant karwei Wij zoeken een vrijwilliger die in de gebieden van Natuurmonumenten Deltakust in kaart wil brengen waar de volgende exoten groeien. Het gaat dan om de Japanse Duizendknoop, Kaukasische Berenklauw, Amerikaanse Vogelkers en Rimpelroos. Als dit de komende jaren in kaart wordt gebracht, kunnen we een vervolgplan maken hoe we deze soorten gaan aanpakken. Plaatselijk nemen deze soorten talrijk toe, maar ook hier en daar steekt er wel één de kop op maar dat kan een begin zijn van velen! We zoeken dus een vrijwilliger die het leuk vindt om de gebieden af te gaan en op kaart aan te geven hoe groot de plek per soort is en waar ze staan. Mocht iemand interesse hebben, bel of mail met Jan de Roon, 06-54295286,
[email protected]
Colofon Redactie: Jan de Roon, Ted Sluijter, John Jansen Aan deze Drijfveer werkten mee: Gommert van Kampen, Walter van de Pad, Krijn Tanis, Han Meerman Fotografie: Ted Sluijter, tenzij naders vermeld Contact met de redactie: Wij van de redactie zijn reuze benieuwd naar uw reactie op deze nieuwsbrief, maar ook naar kopij voor het volgende nieuwsbulletin. Indien u suggesties heeft of belangrijke nieuwsfeiten, laat het ons weten. U kunt ons het beste bereiken via de e-mail of mobiele telefoon.John Jansen is te bereiken op:
[email protected] of 06-29054085.
Natuurmonumenten. Als je van Nederland houdt.
