GGD. Rotterdam-Rijnmond. Gezonde Slagkracht Voorne Putten

GGD Rotterdam-Rijnmond

Gezonde Slagkracht Voorne Putten Evaluatieonderzoek

juli 2012

Gezonde Slagkracht Voorne Putten Evaluatieonderzoek

juli 2012

Dit rapport beschrijft het evaluatieonderzoek naar de effectiviteit en uitvoering van het programma Gezonde Slagkracht op Voorne Putten. Onderzocht is: 1) welke trends in roken, alcohol en drugsgebruik er zichtbaar zijn onder jongeren in de regio Voorne Putten ten opzichte van voorgaande jaren, en 2) in welke mate en onder welke condities scholen bereid zijn de activiteiten te continueren. De gegevens over jongeren zijn verzameld met behulp van digitale vragenlijsten die zijn ingevuld door leerlingen van groep zeven van het basisonderwijs en leerlingen uit het tweede en vierde leerjaar van het voortgezet onderwijs. De verzamelde gegevens worden vergeleken met gegevens die in voorgaande jaren zijn verzameld door de voormalige GGD Zuidhollandse Eilanden. Voor het onderzoek naar de borging van de activiteiten zijn digitale vragenlijsten ingevuld door respondenten werkzaam op de betreffende scholen. 1) Welke trends in roken, alcohol en drugsgebruik zijn zichtbaar onder jongeren in de regio Voorne Putten ten opzichte van voorgaande jaren. • In vergelijking met 2008 is het aantal basisschoolleerlingen uit groep zeven dat wel eens gerookt heeft fors afgenomen (van 7% naar 2%). Dit is een grotere daling dan landelijk gezien (van 7% naar 4% onder basisschoolleerlingen uit groep zeven en acht). • Op het voorgezet onderwijs is het percentage dagelijkse rokers onder tweedejaarsleerüngen de laatste jaren vrij stabiel gebleven, maar onder vierdejaarsleerlingen afgenomen. VMBO leerlingen roken het vaaks dagelijks. Vergeleken met landelijke cijfers roken op VMBO relatief meer jongeren, maar op het VWO relatief minder jongeren. • In vergelijking met 2008 is het percentage basisschoolleerlingen van groep zeven dat nog nooit alcohol heeft gedronken flink gestegen (van 50% naar 63%), maar blijft nog steeds een stuk lager dan landelijk (81%). • Overmatig alcoholgebruik onder leerlingen uit het vierde leerjaar van het voortgezet onderwijs is flink toegenomen in vergelijking met 2007 (van 13% naar 19%). Opmerkelijk is de toename onder vierdejaars VWO leerlingen (van 5% naar 12%). Landelijk is er een lichte daling te zien met betrekking tot overmatig alcoholgebruik onder leerlingen uit het voortgezet onderwijs. • Op Voorne Putten zijn er duidelijke verschillen in cannabisgebruik tussen de verschillende opleidingsniveaus. !n vergelijking met 2007 is er een verdubbeling te zien in het percentage tweedejaars VMBO leerlingen (van 3% naar 6%) dat in de afgelopen vier weken cannabis heeft gebruikt, maar een forse daling in het percentage vierdejaars VWO leerlingen (van 7% naar 1%). Landelijk is er weinig verschil te zien tussen opleidingsniveaus in prevalentie van cannabisgebruik. • Het spelen van computerspellen (gamen), een nieuw onderdeel van de vragenlijst, vertoont op Voorne Putten een vergelijkbaar patroon met het landelijk speten van games. Zowel op Voorne Putten ais landelijk gamen jongens vaker en langer dan meisjes. Het verschil wordt groter naarmate men ouder wordt. Na het tweede leerjaar neemt het gamen weer af. Op het VMBO wordt het meest gespeeld. 2) In welke mate en onder welke condities zijn scholen bereid de activiteiten te continueren. De resultaten met betrekking tot de borging van activiteiten op het basis- en voortgezet onderwijs zijn vergelijkbaar. • Men is tevreden over de uitgevoerde activiteiten • Er zijn effecten waargenomen van de activiteiten op de leerlingen, zoals een beter bewustzijn en minder indrinken. • Alle respondenten vinden het belangrijk dat de school activiteiten in het kader van verslavingspreventie aan de leerlingen aanbiedt. • Bijna iedereen zou de activiteiten willen continueren op de scholen, maar slechts een minderheid wil dat ook als de school er zelf voor moet betaten. Dit is vooral vanwege een gebrek aan financiën. Gezonde Slagkracht Voorne Putten, Evaluatieonderzoek

Samenvatting

3

inleiding

,

Hoofdstuk 1: Methoden van Onderzoek...

.,

,

6 7

1.1

Analyse van prevafentiecijfers en trends

7

1.1.1

Dataverzameling 2012

7

1.1.1.1

Respons

1.1.2

Dataverzameling voorgaande jaren

1.1.3

Deelname en achtergrondkenmerken

1.2

Borging van de activiteiten

7 „

8 8 10

Hoofdstuk 2: Roken

1

2.1

Basisonderwijs

1

2.1.1

Roken....

1

2.1.2

Toekomstidee over roken.

1

2.1.3

Rookgewoonten ouders

1

2.1.4

Sociale invloed

12

2.1.5

Vergelijking met landelijke cijfers

13

2.2

Voortgezet onderwijs

13

2.2.1

Roken..

13

2.2.2

Trends in roken....

14

2.2.3


15

Hoofdstuk 3: Alcohol

17

3.1

Basisonderwijs

17

3.1.1

Alcoholgebruik

17

3.1.2

Toekomstidee over alcohol

17

3.1.3

Drankaanbod en sociale invloed

18

3.1.4


18

3.2


18

3.2.1

Alcoholgebruik

18

3.2.2

Trends in alcoholgebruik

19

3.2.3

Overmatig alcoholgebruik...

21

3.2.4

Mening ouders

22

3.2.5


23

Hoofdstuk 4: Drugsgebruik

24

4.1

24

Drugsgebruik Gezonde Slagkracht Voome Putten, Evaluatieonderzoek

4

4.2

Trends in drugsgebruik

4.3


,

25 26

Hoofdstuk 5: Computerspellen (gamen)

27

5.1

Gamen

27

5.2


28

Hoofdstuk 6: Borging van Activiteiten

29

6.1

Basisonderwijs

29

6.1.1

Tevredenheid

29

6.1.2

Effect op leerlingen....

29

6.1.3

Continueren van de activiteiten

30

6.1.4

Bekostigen van de activiteiten door de school zelf

30

6.2

Voorgezet onderwijs

31

6.2.1

Tevredenheid

31

6.2.2

Effect op leerlingen.....

32

6.2.3

Continueren van de activiteiten

32

6.2.4

Bekostigen van de activiteiten door de school zelf

32

6.2.5

Samenwerkingspartners voor activiteiten

33

Literatuur

34

Bijlage 1: Vragenlijst basisonderwijs

35

Bijlage 2: Vragenlijst voortgezet onderwijs

39

Bijlage 3: Borg ing vragen lijst basisonderwijs

43

Bijlage 4: Borg ing vragen lijst voortgezet onderwijs

44

Gezonde Slagkracht Voorne Putten, Evaluatieonderzoek

In 2008 zijn twee onderzoeken uitgevoerd naar alcoholproblematiek op de Zuid-Holfandse eilanden. Het eerste onderzoek is uitgevoerd door de voormalige GGD Zuid Hollandse eilanden en richtte zich op het alcoholgebruik onder jongeren. Hiervan is een rapport verschenen onder de titel Genoeg genoten (GGD Zuidhoiiandse Eiianden, 2009a). Hoewei er een dalende trend gesignaleerd werd, was overmatig alcohofgebruik onder jongeren op Voorne Putten nog steeds aanwezig. Het tweede onderzoek is uitgevoerd op basis van de regionale agenda samenleving (RAS) van de stadsregio Rotterdam. Dit onderzoek richtte zich op de organisatorische aspecten van het terugdringen van overmatig alcoholgebruik en specifiek op de rol die de gemeente hierin kan vervullen. Hieruit bleek dat een regionale aanpak belangrijk is voor het terugdringen van alcoholgebruik onder jongeren van tien tot vijftien jaar. Naar aanieiding van de resultaten van beide onderzoeken hebben de gemeenten op Voorne Putten gezamenlijk een meerjaren activiteitenplan, genaamd Gezonde Slagkracht, opgesteld voor verslavingspreventie. Dit plan richt zich op het terugdringen van aicoholgebruik onder jongeren en op de domeinen onderwijs, gezin en vrije tijd/uitgaan. Dit vanuit de gedachte dat als jongeren op de voor hen belangrijkste plaatsen voorlichting krijgen en als ouders en leerkrachten hierbij betrokken zijn het effect het grootst is. In 2010-2011 hebben de gemeenten Spijkenisse, Brielle, Hellevoetsluis, Bernisse en Westvoorne gewerkt aan de implementatie van het meerjarenactiviteitenpian. Op scholen ging het concreet om het uitvoeren van de volgende activiteiten: • No Apologies voor basisonderwijs, • de Gezonde School en Genotmiddelen voor voortgezet onderwijs, en • Ingangscontroles schoolfeesten op het voortgezet onderwijs in combinatie met gezonde school en genotmiddelen. Voor de uitvoering van dit integrale plan van aanpak en de verbetering van de organisatie en coördinatie van de regionale samenwerking is subsidie verkregen bij ZonMw. In de subsidieaanvraag is opgenomen dat na afïoop een evaluatie op de effectiviteit en de uitvoering van het programma zal plaatsvinden. Dit rapport beschrijft het evaluatieonderzoek naar de effectiviteit en uitvoering van het programma Gezonde Slagkracht op Voorne Putten. Onderzocht is: 1) welke trends in roken, alcohol en drugsgebruik zichtbaar zijn onder jongeren in de regio Voorne Putten ten opzichte van voorgaande jaren, en 2) in welke mate en onder weike condities scholen bereid zijn de activiteiten van Gezonde Slagkracht te continueren. De onderzoeksgroep betreft jongeren tussen 10-15 jaar (kinderen in groep zeven van het basisonderwijs en jongeren in de tweede en vierde leerjaar van het voortgezet onderwijs) woonachtig in de vijf gemeenten van de regio Voorne Putten. Voor het onderzoek naar de borging zijn de directies van alle scholen die aan de activiteiten hebben meegedaan uitgenodigd vragenlijsten in te vullen. Hoofdstuk 1 beschrijft de methoden van onderzoek. Hoofdstuk 2, 3 en 4 geven de prevalentie van respectievelijk roken, alcoholgebruik en drugsgebruik onder jongeren weer. Ook wordt hierbij ingegaan op trends en sociale aspecten. Hoofdstuk 5 geeft de prevalentie weer van het doen van computerspellen (gamen), een nieuw onderdeel van de vragenlijst. Vragen over gamen zijn op verzoek van de gemeenten nieuw toegevoegd ten opzichte van het onderzoek Genoeg Genoten. Hoofdstuk 6 beschrijft de resultaten van het onderzoek naar de borging van de activiteiten.


1.1

Analyse van prevalentiecijfers en trends

1.1.1

Dataverzameling 2012 Om aan te sluiten bij metingen van Genoeg Genoten over middelengebruik en verslaving uit het verleden zijn leerlingen uit groep zeven van de basisschool en leerlingen uit het tweede en vierde leerjaar van het voortgezet onderwijs van alle scholen in de vijf gemeenten op Voorne putten uitgenodigd om een digitale vragenlijst in te vullen. Om de bereidwilligheid bij scholen te verhogen hebben de gemeenten zelf de scholen op de hoogte gebracht van het onderzoek en om medewerking gevraagd. Ook zijn er vanuit de gemeenten in formatiebrie ven voor de ouders via de scholen verspreid. Voor de leerlingen in groep zeven van het basisonderwijs en de leerlingen in het tweede en vierde leerjaar van het voortgezet onderwijs (VO) zijn aparte (digitale) vragenlijsten ontwikkeld (één voor groep zeven en één voor tweede en vierde leerjaar VO; zie bijlagen 1 en 2). De vragenlijst voor het basisonderwijs bevat vragen over roken, alcohol en gamen. De vragenlijst voor het voortgezet onderwijs bevat daarnaast vragen over het gebruik van drugs en medicijnen. Vragen over gamen zijn op verzoek van de gemeenten nieuw toegevoegd ten opzichte van het onderzoek Genoeg Genoten. Elke schooi heeft per email een uitnodiging voor het invullen van de vragenlijst ontvangen; deze email bevatte per school een link naar de vragenlijst en een wachtwoord. De vragenlijsten werden door de leerlingen anoniem op schoolniveau ingevuld in ongeveer 10 minuten. Vanwege de gevoeligheid van de vragen is de scholen nadrukkelijk verzocht zorg te dragen voor voldoende privacy bij het invullen, zowel bij de aankondiging van het onderzoek als bij het uitzetten van de vragenlijsten.

1.1.1.1 Respons In tabel 1.1 staat de respons van het onderzoek in 2012 vermeld. Deze cijfers betreffen de scholen op Voorne Putten en de leerlingen die daarop zitten. Daarbij zitten dus ook leerlingen die uit andere gemeenten komen dan de gemeenten op Voorne Putten. Tabel 1.1: Respons in 2012 naar leerjaar, regio Voorne Putten Popu!,atie Scholen Leerling Basisonderwijs Groep 7 62 1623 Voortgezet onderwijs Leerjaar 2 11 2016 Leerjaar 4 11 1999 Totaal 73 5638

Deein ame )!en Leerlingen 31 (50%)

727 (45%)

8 (73%) 6 (55%) 39 (53%)

1236(61%) 813(41%) 2776 (49%)

De helft van de basisscholen heeft deelgenomen aan het onderzoek. Een aantal van de nietdeelnemende scholen heeft aangegeven dat er al te veel onderzoek wordt gedaan, hetgeen te belastend is voor de kinderen. Bovendien vond men dat het onderzoek zowel te laat in het schooljaar werd aangekondigd als gehouden. Van het voortgezet onderwijs heeft ongeveer de helft van de scholen en de leerlingen deelgenomen, Deze lagere respons is vooral het resultaat van het tijdstip van afname van de vragenlijst. Deze vond plaats in de maanden april -juni. Voor scholen is dit een drukke periode, waarin de examens plaatsvinden. Dit heeft geresulteerd in een lager aantal deelnemende leerlingen dan in de voorgaande jaren en een andere samenstelling van de populatie.


1.1.2

Dataverzameling voorgaande jaren Er is gebruik gemaakt van de data zoals beschreven in het rapport Genoeg genoten (GGD Zuidholiandse Eilanden, 2009a). Om in dat rapport de percentages en trends weer te geven in genotmiddelengebruik onder jongeren is gebruik gemaakt van regionale GGD onderzoeken: het Gezondheidsproftel voor Leerlingen basisonderwijs (GPL BO) en het Gezondheidsprofiei voor Leerlingen voortgezet onderwijs (GPL VO}. Voor het GPL 80 heeft de GGD in het schooljaar 2007/2008 in groep zeven van de basisscholen in de regio Zuid Hollandse Eilanden (ZHE) een schriftelijk gezondheidsonderzoek uitgevoerd (GGD Zuidhollandse Eilanden, 2009b). Hierin waren onder andere vragen opgenomen over roken en alcoholgebruik, In het rapport refereren we naar de data uit 2007/2008 met het jaar 2008 (zie tabel 1.2). Het GPL VO is een schriftelijke vragenlijst die tussen 2000 en 2008 is uitgevoerd op het voortgezet onderwijs in het tweede en vierde leerjaar. De laatste jaren gebeurde dit via internet. Elk jaar werd op de helft van de scholen in het najaar de vragenlijst bij alle leerniveaus klassikaal afgenomen. Hierdoor ontstond om de twee schooljaren een compleet referentiebestand met daarin alle scholen: 20002002, 2002-2004, 2004-2006 en 2006-2008. In het rapport refereren we hiernaar met de jaren 2001, 2003, 2005 en 2007 (zie tabel 1.2).

1.1.3

Deelname en achtergrondkenmerken In tabel 7.2 is een overzicht gegeven van het aantal deelnemende leerlingen per gemeente, soort onderwijs en schooljaar. Tabel 1.2: Aantal deelnemende leerlingen BO (groep 7) en VO (leerjaar 2 en 4) per gemeente. Schooljaren

Heiievoetsluis Brielle Westvoorne Bernisse Voorne Putten

Sasisoncerwijs 2008 20^2 ■_."_ ...:

290 118 116 125 1321

138 151 78 59 710

2CC1

888 285 278 274 3425

Voor'go/o*. onderwijs "2007 2003 2CC5 ■■335 1404 1501

599 313 267 256

851 303 328 238

3070

3124

800 305 306 238 3150

" 2G12

639 329 219 185 209 1581

Het 2012 databestand van het voortgezet onderwijs is niet representatief voor de leerlingenpopulatie op Voorne Putten. Vooral het vierde leerjaar van het VMBO is minder vertegenwoordigd doordat de leerlingen al weg waren om te leren voor de examens. De steekproef populatie is daardoor over het algemeen jonger (meer leerlingen uit het tweede leerjaar) en van een hoger schoolniveau dan in de voorgaande jaren. Om toch een representatief beeld te kunnen geven van de resultaten voor de afzonderlijke gemeenten en Voorne Putten ais geheel, is voor het jaar 2012 van het voortgezet onderwijs gebruik gemaakt van weging (Van den Brink, Daan Uitenbroek, Van den Brink, De Boer, Hajema, & Schipper, 2009). Voor weging wordt de populatie in een aantal deelgroepen verdeeld. In dit onderzoek zijn er zes deelgroepen, te weten de drie opleidingsniveaus binnen de twee leerjaren. Binnen één deelgroep krijgen alle waargenomen elementen (in dit geval de leerlingen) hetzelfde gewicht. Die gewichten worden verkregen door de fractie werkelijke leerlingen in een deelgroep te delen door de fractie deelnemende leerlingen in een deelgroep. Ondervertegenwoordigde groepen krijgen daardoor een hoger gewicht en oververtegenwoordigde groepen een lager gewicht (Bethlehem, 2008). Voor het bepalen van het werkelijke aantal leerlingen is gebruik gemaakt van cijfers van de website van het Centraal Bureau voor de Statistiek (Statline, 2011, 2012). Op deze manier zijn de beschikbare gegevens op zodanige wijze gewogen dat de resultaten van de onderzoeksgroep uit 2012 voor wat betreft leerjaar en opleidingsniveau in verhouding staan tot het totaal aantal leerlingen in de afzonderlijke gemeenten en op Voorne Putten als geheel. In het algemeen heeft het de voorkeur om de cijfers per schoolniveau en leerjaar te bekijken; deze geven het meest zuivere beeld van de


werkelijke situatie, in tabel 1.3 staat een overzicht van de sociaaldemografische kenmerken van de leerlingen in het voorgezet onderwijs per schooljaar, na weging. Tabel 1.3: Sociodemografische kenmerken van de leerlingen in het voortgezet onderwijs regio Voorne Putten in procenten Schooljaren 2001 2003 2005 2007 2012 Wonend in de gemeente 50 53 45 48 47 Spijkenisse 20 27 25 26 23 Hellevoetsiuis 10 10 10 11 Brietle 9 10 10 10 Westvoorne 7 Bernisse Gesiacht 50 50 47 Jongen 49 49 50 53 50 Meisje 51 51 Leerjaar 50 50 52 48 52 2 50 50 48 52 4 48 Niveau 51 73 62 58 59 VMBO 24 27 14 22 26 HAVO 22 13 16 17 16 VWO Leerjaar 2 VMBO HAVO VWO Leerjaar 4 VMBO HAVO VWO

74 11 15

68 19 13

59 26 15

58 24 18

50 29 21

71 18 11

56 25 19

57 26 17

60 24 16

53 25 22

Uit tabel 1.3 blijkt dat in sommige van de voorgaande jaren het opleidingsniveau VMBO in meer of mindere mate is oververtegenwoordigd. Het percentage loopt in sommige gemeenten op tot 90% van de leerlingen; hetgeen tot een overschatting van probleemgedragingen kan hebben geleid. Bij het interpreteren van de trendcijfers per gemeente dient enige voorzichtigheid worden betracht; een hoog percentage probleemgedrag in een gemeente kan liggen aan het feit dat er in een gemeente een zeer hoog percentage VMBO leerlingen is vertegenwoordigd. In het algemeen heeft het de voorkeur om de cijfers per schoolniveau en leerjaar te bekijken; deze geven een meest zuivere weergave van de werkelijke situatie. Indien in de tekst geen referentiejaar is aangegeven, dan betreft het de meest recente gegevens, uit het jaar 2012. Voor het basisonderwijs zijn er ook analyses gedaan waarin twee groepen scholen zijn vergeleken: scholen die wel aan de activiteiten hebben meegedaan (329 leerlingen) en scholen die niet mee hebben gedaan aan de activiteiten (381 leerlingen). Hierbij zijn geen verschillen gevonden. Waarschijnlijk komen de probleemgedragingen op het basisonderwijs te weinig voor om verschillen te kunnen vinden. Voor het voortgezet onderwijs was het niet mogelijk om dergelijke analyses uit te voeren; alle scholen die aan het onderhavige onderzoek hebben deelgenomen, hebben ook deelgenomen aan de activiteiten.

Gezonde Slagkracht Voorrte Putten, Evaluatieonderzoek

1.2

Borging van de activiteiten Om inzicht te krijgen in cle mate waarin de activiteiten van Gezonde Slagkracht gecontinueerd kunnen worden, zijn de directies van aiie scholen waar de activiteiten zijn uitgevoerd uitgenodigd om een digitale vragenlijst in te vullen. De activiteiten zijn uitgevoerd op ongeveer de helft van het aantal basisscholen (BO; 30 scholen) en bijna alle voortgezet onderwijs (VO) scholen (11 scholen) in de desbetreffende gemeenten. Er zijn voor het BO en VO aparte vragenlijsten ontwikkeld met daarin zowel open als gesloten vragen (zie bijlagen 3 en 4). De directies van de scholen zijn middels een email uitgenodigd; de emaii bevatte per school een link naar de vragenlijst, een gebruikersnaam en een wachtwoord. De VO-vragen lijst is negen keer (respons 82%) ingevuld, de vragenlijst voor het BO vijftien keer (respons 50%).

Gezonde Slagkracht Voome Putten, Evaluatieonderzoek

10

2.1

Basisonderwijs

2.1.1

Roken Van de leerlingen in groep zeven van het basisonderwijs heeft 2% wei eens gerookt. Hierbij gaat het om tenminste één sigaret, sigaar of pijp. Zie tabel 2.1 voor een overzicht per schooljaar (2008 en 2012) en per gemeente, in vergelijking met 2008 is het aantal leerlingen dat wel eens gerookt heeft fors afgenomen. Tabel 2.1: Percentage leerlingen uit groep zeven dat wel eens heeft gerookt per schooljaar en _gemeente

Spijkenisse Heltevoetsluis Brielie Westvoorne Bernisse Voorne Putten

2.1.2

Totaal 8 3 7 9 8 7

2008 Jongens 11 2 7 10 10 9

'/eisjes 6 4 7 7 7 6

T

9laal 3 1 3 2 2

2012 Jongens 2 3 5 3 3

Meisjes 3 1

Toekomstidee over roken De toekomstideeën van de leerlingen uit groep zeven over roken zijn in 2012 min of meer hetzelfde gebleven als in 2008, zie tabel 2.2. Tabel 2.2: Toekomstidee van leerlingen uit groep zeven over roken per schooljaar en gemeente in procenten

Spijkenisse Hellevoetsluis Brielie Westvoorne Bernisse Voorne Putten

Welke uitspraak cas: ho'! best bij; jouw ideeën over roken later? fk denk dat ik IK ricn-t dal ik Ik denk dat ik Ik rook wel Ik rook wel ga roken eens en denk eens, maar nooit ga roken niet ga roken, maar ik heb er niet dat ik wil daar wel niet goed over daarmee zal mee stoppen nagedacht stoppen 2012 2012 2008 2008 2012 2008 2008 2012 2008 2012 12 2 85 85 10 4 <1 <1 <1 94 <1 <1 <1 <1 93 6 5 . 11 90 85 10 3 1 87 12 89 8 2 1 1 88 85 8 13 2 2 2 87 11 2 2 <1 <1 <1 88 9

Het merendeel van de basisschoolleerlingen van groep zeven denkt nooit te gaan roken (87%), nog eens 11% denkt van niet maar heeft daar niet goed over nagedacht; 2% van de leerlingen verwacht in de toekomst te gaan roken. Alle leerlingen die wel eens roken (<1%) willen daar mee stoppen. 2.1.3

Rookgewoonten ouders Bij bijna een kwart (23%) van de basisschoolleerlingen in groep zeven is in de afgelopen week thuis gerookt waar hij/zij bij was. De kans dat jongeren gaan roken is groter als hun ouders roken. Van de


11

leerlingen van wie de vader rookt, heeft 4% zelf ook wel eens gerookt; van de leerlingen van wie de vader niet rookt, heeft 1% zelf wel eens gerookt. Ook de moeder heeft invloed op haar kind door zelf te roken (zie tabel 2.3). Tabel 2.3: Rookgewoonten ouders van leerlingen uit groep zeven per schooljaar en gemeente in procenten gerookt of aar Wnc bij was

Kind ooit gcrook'. als vace r roe*;

TÏÏJIS

■

-

Spijkenisse Hei ievoets luis Brielle Westvoorne Bernisse Voorn e Putten

2.1.4

"' 2008 " 2012 32 26 25 18 26 30 27 4 22 24 28 23

2008 13 7 13 8 25 12

_

2Öi2 7 3

4

KiPC ooft gcroOH;'. a's vader nic'. rooikt "2008 "2012 6 1 1 5 2 „ 9 3 3 1 5

Kina ooi* goroc>< l a i s nioeoer rcokt 2008 12 2 16 15 12 11

2012 7 6 5

Kina coii Q&CO-tt 3's rroeaer pint rock' 2ÖC8 :2012 2 6 3 4 2 5 2 5 5 1

Sociale invloed Leerlingen van groep zeven krijgen wel eens een sigaret aangeboden van anderen. In de meeste gevallen is dit aanbod afkomstig van een vriend of vriendin. Leerlingen nemen niet snel een sigaret aan als zij dat zelf niet willen: 96% van hen denkt geen sigaret aan te nemen, 4% zal wel de sigaret aannemen, maar er geen trekje van nemen. 1% zou wel roken. Tabel2.4 geeft het aanbod van sigaretten en tabel 2.5 de sociale weerbaarheid daartegen weer. Tabel 2.4: Aanbod van sigaretten aan leerlingen uit groep zeven per schooljaar en gemeente in procenten Hoeft één van ce volgende personen jou vaak oen sigaret aangebocsn?

Spijkenisse Hellevoetsluis Brielle Westvoorne Bernisse Voorne Putten

Je brosr'.Sj of ZuS;sen:

Je vnenaei: C vriendinnen

2008 0.2 0.4 . 0.2

2GG8 0.9 0.5

2012 0.4

0.1

2012 0.4 0.7 1.7 0.4

4 J e i /acer o . rr ceder

2003 0.5 0.7 0.4

2012 0.4 . 0.1

Andere j[ongans oï meisjes b:j jou cp SCrooi 2008 201? 0.4 0.3 0.7 » 0.3 0.1

Tabel 2.5: Weerbaarheid tegen aanbod van sigaretten, leerlingen groep zeven per schooljaar en *meente in procenten Stel dat andere kinderen jou een sigaret geven en je wilt dat niet, wat zou je dan doen? Zeggen dat ik de De sigaret D e :sigaret De sigaret sigaret niet wil (en nemen,, maar nemen en wel nemen en geen trekje een trekje de sigaret niet helemaal nemer i) nep' en nemen oproken 2012 2008 2012 2008 2012 " 2008 2012"' 2008 98 <1 <1 Spijkenisse 2 5 2 93 Hellevoetsluis 97 2 <:1 <1 98 2 Brielle 91 92 7 <1 8 <1 <1 4 Westvoorne 95 96 5 Bernisse 94 2 7 2 93 2 Voorne Putten 94 4 4 1 96 <1 <1 <1


12

2.1.5

Vergelijking met landelijke cijfers Volgens het recent verschenen landelijke Peilstationsonderzoek 2011 van het Trimbos-instituut heeft ongeveer 4% van de basisschoolleerlingen uit de groepen zeven en acht wel eens gerookt (Verdunnen, Monshouwer, Van Dorsselaer, Lokman, Vermeulen-Smit, & Vollebergh, 2012). Dit is tweemaal zoveel als de leerlingen uit groep zeven van de onderhavige onderzoekspopulatie. Landelijk denkt op het basisonderwijs ruim driekwart (80%) van de leerlingen die de afgelopen maand niet hebben gerookt dat zij dit waarschijnlijk (21%) dan wel zeker (59%) in de toekomst ook niet zullen gaan doen. Op Voorne Putten denkt 98% van de leerlingen uit groep zeven dat zij waarschijnlijk (11%) dan wel zeker (87%) in de toekomst niet zullen gaan roken.

2.2


2.2.1

Roken Op het voortgezet onderwijs (tweede en vierde leerjaar) rookt 8% van de leerlingen dagelijks en nog eens 7% van de leerlingen rookt af en toe; 66% van de leerlingen heeft nog nooit gerookt. In het vierde leerjaar is het percentage dagelijkse rokers duidelijk hoger dan in het tweede: in het tweede leerjaar rookt 3% dagelijks, in het vierde leerjaar zegt 14% dagelijks te roken (zie ook tabellen 2.6 en 2.7). Een lager opleidingsniveau hangt samen met een hoger percentage dat dagelijks rookt. Op het VMBO wordt duidelijk het meest gerookt: 13% rookt dagelijks, gevolgd door HAVO-leerlingen, waarvan 5% dagelijks rookt. Van de VWO'ers rookt slechts 1% dagelijks. Van de dagelijkse rokers rookt niemand één sigaret per dag, 17% rookt 2-5 sigaretten, 38% rookt 6-10 sigaretten, 30% rookt 11-15 sigaretten en 15% rookt dagelijks 16 sigaretten of meer. Figuur 2.1 geeft het percentage dagelijkse rokers weer naar leeftijd en opleidingsniveau.

% 3 °1 25 n

20 m Totaal IS VMBO es HAVO «VWO

15

10

5-

13

14

15

16 Leeftijd

Figuur 2.1: Percentage dagelijkse rokers, tweede en vierde leerjaar, naar leeftijd en opleidingsniveau, regio Voorne Putten


13

2.2.2

Trends in roken Tabellen 2.6 en 2.7geven de rookgewoonten van leerlingen weer in het tweede en vierde leerjaar van het voortgezet onderwijs per gemeente, leerjaar en opleidingsniveau. Tabel 2.6 geeft de trend weer van het percentage leerlingen dat nooit gerookt heeft. Vooral onder vierdejaars VWO leerlingen is het percentage nooit-rokers duidelijk toegenomen, zie ook figuur 2.2.

Tabel 2.6: Trend percentage leerlingen tweede en vierde leerjaar dat nog nooit heeft gerookt per leerjaar en opleidingsniveau, regio Voome Putten 2007 2001 2003 2005 2012 Spij'kenisse 53 60 64 66 63 62 Heilevoetsiuis 50 48 54 73 Brietie 47 50 56 63 73 57 51 67 Westvoorne 60 65 Bernisse 58 57 51 60 60 64 Voorn e Putten 52 56 60 66 Leerjaar 2 64 61 71 77 78 VMBO 59 62 67 56 71 HAVO 68 77 75 81 86 84 92 VWO 76 94 93 Leerjaar 4 52 43 46 48 54 37 VMBO 45 44 40 39 HAVO 55 55 55 48 49 VWO 63 76 82 58 70

100 -, 90 -

80-

- Leerjaar 2 -VMBO2 - HAVO 2 -VWO 2 — Leerjaar 4 — VMBO 4 ..... HAVO 4 VWO 4 VO

70 60 50 40 30 20 -

10-

0

2001

2003

2005

2007

2012 Schooljaar

Figuur 2.2: Trend in percentage leerlingen dat nog nooit heeft gerookt naar leerjaar en opleidingsniveau, regio Voorne Putten


14

Tabel 2.7en figuur2.3 geven de trend weer van de dagelijkse rokers. Het percentage vierdejaarsleerlingen dat dagelijks rookt is in vergelijking met 2007 gedaald. Onder tweedejaars leerlingen is het percentage dagelijkse rokers na een dalende trend tussen 2003 en 2007 vrij stabiel gebleven. Tussen jongens en meisjes bestaat weinig verschil, maar tussen de opleidingsniveaus is het verschil aanzienlijk. Tabel 2.7: Trend'in percentage leerlingen dat dagelijks rookt naar leerjaar enopleidingsniveau 2001 2003 2005 2007 2012 Spijkenisse Hellevoetsiuis Brielle Westvoorne Bernisse Voorne Putten Leerjaar 2 VMBO HAVO VWO Leerjaar 4 VMBO HAVO VWO

17 19 18 12 20 18 10 12 2 4 26 29 21 13

18 25 21 22 17 20 19 20 20 11 22 21 22 22

10 12 13 12 9 11 6 10 2 <1 16 24 8 3

10 12 12 8 7 11 3 5 <1 17 24 11 4

10 5 9 7 9 8 3 5 1 14 21 10 1

30 -,.

25 - -B~ - Leerjaar 2 ... -•- -VMBO 2 . ,..*, -HAVO 2 - -•- - VWO 2 —-«■— Leerjaar 4 __a—VMBO 4 .....-SW...HAV0 4 _^-^VW0 4

2001

2003

2005

2007

2012 Schooljaar

Figuur 2.3: Trend in percentage leerlingen dat dagelijks rookt naar leerjaar en opleidingsniveau, regio Voorne Putten

2.2.3 V ergelijking met landelijke cijfers De cijfers uit het recent verschenen landelijke Peilstationsonderzoek 2011 van het Trimbos-instituut (Verdunnen et ai., 2012) onder leerlingen van 12 t/m 16 jaar verschillen van die voor Voorne Putten,


15

vooral voor VMBO en VWO leerlingen. Landelijk rookt 6.2% van de leerlingen van het VMBO-t en 10.7% van het VMBO-b, gemiddeld dus ongeveer 8.5%. Op Voorne Putten rookt 13% van de VMBO populatie, meer dan landelijk. Landelijk rookt 2.5% van de VWO leerlingen, op Voorne Putten minder dan 1%, minder dan landelijk dus. Landelijk rookt 6.4% van de HAVO leerlingen dagelijks, voor Voorne Putten is dat minder, namelijk 5%.


16

3.1

Basisonderwijs

3,1.1

Alcoholgebruik Van de basisschoolleerlingen 'm groep zeven heeft 37% wel eens alcohol gedronken; geen enkele leerling drinkt elke week. Het percentage jongens dat wel eens alcohol heeft gedronken is hoger dan het percentage meisjes. Van de jongens heeft 46% wel eens alcohol gedronken, van de meisjes 28%. Jongens geven ook aan vaker te hebben gedronken dan meisjes, zie tabel 3.1. In vergelijking met 2008 is het percentage leerlingen dat nog nooit alcohol heeft gedronken 13% hoger. Tabel 3.1: Percentage leerlingen uit groep zeven dat wel eens alcohol drinkt per schooljaar, ■Nooi'i

Spijkenisse Hellevoetsiuis Brietie Westvoorne Bernisse Voorn e Putten Jongens Meisjes

3.1.2

2CG8 49 57 50 46 48 50 42 59

2012 64 70 62 63 48 63 54 72

Een caar koer GOP slokje 2008 2012 41 31 38 28 44 34 52 36 44 47 42 33 48 40 36 27

At O!' ïoe rraar

rüike week

nie: c k e WCCK

2008 10 5 6 2 8 8 10 5

2012 5 2 4 1 5 4 6 1

2008 <1 <1 <1 -

20^2 -

Toekomstidee over alcohol In tabel 3.2 is een overzicht gegeven van de toekomstideeën over alcohol van leerlingen uit groep zeven. Tabel 3.2: Toekomstidee van leerlingen uit groep zeven over alcohol per schooljaar, gemeente in "rocenten

, lijkenisse Hellevoetsiuis Brielle Westvoorne Bernisse Voorn e Putten Jongens Meisjes

Welke uitspraak past: het best bij jouw ideeën Ik denk dat ik Ik denk dat ik ik denk dat ik de komende 5 binnen 5 jaar nooit zal drinken jaar geen alcohol ga alcohol zat drinken drinken, maar ik heb er niet goedi 3ver nagedacht 2012 2008 2012 2008 2008 2012 49 12 10 43 40 39 42 49 46 43 8 6 54 37 28 51 8 15 32 41 17 10 40 58 34 6 33 58 49 15 47 42 40 43 11 11 41 45 15 15 38 38 45 49 6 7 46 43


over alcohol drinken later? ik drink wel ik drink wei eens alcohoi eens, maar wil daar nu of en denk niet dat ik daar nu binnen een of binnen een half jaar half jaar mee definitief mee zal stoppen stoppen 2008 3 3 2 2 . 2 4 2

2012 2 1

2008 2 1 2

1 1 <1

3 2 2 1

„

2012 <1 2 2 2 1 1 1

17

De toekomstideeën over alcohol zijn ongeveer gelijk gebleven aan die van 2008. Een groot deel van de leerlingen zegt nooit alcohol te gaan drinken (40%). Van de leerlingen zegt 47% de komende vijf jaar geen alcohol te gaan drinken, maar heeft daar niet goed over nagedacht. Dit betekent dat 87% van de leerlingen denkt over vijf jaar nog geen alcohol te zullen drinken. Jongens gever) vaker aan dat zij alcohol zullen gaan drinken. Een op de tien leerlingen zegt binnen vijf jaar te gaan drinken. 3.1.3

Drankaanbod en sociale invloed Het overgrote deel (meer dan 98%) van de basisschoolleerlingen in groep zeven krijgt nooit een drankje met alcohol aangeboden. Bij de enkeling dat het wel gebeurt, zijn het de ouders die alcohol aanbieden. Op de basisschool speelt sociale invloed van leeftijdsgenoten waarschijnlijk nog geen grote rol; 89% van de leerlingen van groep zeven denkt een aangeboden drankje te weigeren als hij/zij dat zelf niet wil. Toch geven sommige leerlingen aan dat zij de alcohol wel zullen drinken, zonder dat zij dit zelf willen. Ongeveer 2% laat zich beïnvloeden en neemt of een slokje of drinkt het drankje geheel op (zie tabel 3.3). Dit percentage is afgenomen ten opzichte van 2008. Tabel 3.3: Weerbaarheid tegen aanbod, leerlingen groep zeven per schooljaar en gemeente, regio Voorne Putten in procenten __ S'sl dat andere kinderen jou een drankje met alcohol geven en je wilt dat niet, wat zou je dan doen? Zeggen dat ik het Het drankje Het drankje Het drankje drankje niet wil (en nemen, maar nemen en wel nemen en drankje niet nemen) niet opdrinken een slokje nemen helemaal opdrinken Spijkenisse Hellevoetsluis Brielie Westvoorne Bernisse Voorne Putten

2008 88 91 90 89 88 89

2012 88 91 89 96 83 89

2008 6 4 4 5 5 5

2012 9 8 7 4 15 8

2008 6 5 3 6 5 6

2012 3 1 4 2 2

2008 <1 <1 3 2 <1

2012 <1 . . <1

3.1.4

Vergelijking met landelijke cijfers Volgens het recent verschenen landelijke Peilstationsonderzoek 2011 van het Trimbos-instituut (Verdurmen et al., 2012) heeft in groep zeven en acht van de basisschool een vijfde van de leerlingen (19%) al eens gedronken: meer jongens dan meisjes geven dit aan (25% versus 13%). Op Voorne Putten heeft bijna twee vijfde van de leerlingen (37%) al eens gedronken, bijna tweemaal zoveel als landelijk. Landelijk is er tussen 2007 en 2011 een daling in de lifetime-prevalentie van alcoholgebruik (van 36% naar 19%). Dit geldt voor zowel de jongens (van 43% naar 25%) als de meisjes (van 28% naar 13%). Hoewel het percentage leerlingen dat wel eens alcohol heeft gedronken op Voorne Putten veel hoger is dan landelijk, is ook op Voorne Putten een aanzienlijke daling te zien tussen 2008 en 2012: van 50% naar 37%, en ook voor jongens (van 58% naar 46%) en meisjes (van 41 % naar 28%).

3.2


3.2.1

Alcoholgebruik In het voortgezet onderwijs heeft 33% (52% tweede leerjaar en 12% vierde leerjaar) van de leerlingen nog nooit een drankje met alcohol gedronken. Van de leerlingen geeft 16% (23% tweede leerjaar en 9% vierde leerjaar) aan wel eens alcohol te hebben gedronken, maar niet in de afgelopen vier weken. Een vijfde van de leerlingen heeft de laatste keer één a twee glazen alcohol gedronken en bijna een vijfde dronk de laatste keer vijf glazen of meer. Het drinken van vijf glazen of meer bij een gelegenheid wordt gezien als binge drinken (het in één keer innemen van grote hoeveelheden


18

alcohol). Figuur 3.1 geeft het percentage leerlingen weer dat de laatste keer vijf of meer glazen alcohol heeft gedronken naar leeftijd en opleidingsniveau voor de regio Voorne Putten. Na het 14e levensjaar neemt het binge drinken enorm toe onder leerlingen van alle opleidingsniveaus. Echter op het VWO in mindere mate dan op het VMBO en HAVO.

%

^ ' 40 35 30 j Totaal

25-

iVMBO HAVO

20

iVWO

1510

J

5 0 -

eis*

13

14

15

16 Leeftijd

Figuur 3.1: Percentage leerlingen, tweede en vierde leerjaar, dat de laatste keer vijf of meer glazen alcohol heeft gedronken naar leeftijd en opleidingsniveau, regio Voorne Putten

3.2.2

Trends in alcoholgebruik Vergelijking van het huidige onderzoek en GPL VO laat een aantal trends zien. Het percentage leerlingen dat geen alcohol drinkt steeg onder leerlingen uit het tweede leerjaar. Bij de leerlingen uit het vierde leerjaar is er de laatste periode, na een stijging in de perioden daarvoor, vooral onder HAVO en VMBO leerlingen een daling te zien (zie tabel 3.4 en figuur 3.2).


19

Tabel 3.4: Trend percentage leerlingen, tweede en vierde leerjaar, dat in de afgelopen vier weken niet heeft gedronken per leerjaar en opleidingsniveau, regio Voorne Putten 2007 2001 2005 2012 2003 49 35 40 42 48 Spijkenisse Hellevoetsluis 32 30 36 41 54 27 25 40 50 Brielle 31 44 32 48 Westvoorne 31 35 42 47 26 26 32 Bernisse 33 34 46 49 Voorne Putten 38 61 75 Leerjaar 2 46 46 53 VMBO 42 45 48 58 66 57 61 82 45 HAVO 51 57 73 56 68 86 VWO 19 21 22 31 21 Leerjaar 4 VMBO 20 21 19 30 18 17 21 27 14 HAVO 25 24 39 33 VWO 21 30

100 9080 -

»Leerjaar 2

70 -

• VMBO2

HAVO 2 -VWO 2 - Leerjaar 4 -VMBO4

6050 40-

HAVO 4 -VWO 4

30-

VO

20 100 2001

2003

2005

2007

2012 Schooljaar

Figuur 3.2: Trend in percentage leerlingen dat in de afgelopen vier weken niet heeft gedronken naar leerjaar en opleidingsniveau, regio Voorne Putten

Tegelijkertijd is te zien dat het aantai leerlingen dat de laatste keer vijf of meer glazen alcohol heeft gedronken, na een daling in de voorgaande periode, in 2012 weer aanzienlijk is toegenomen, vooral onder vierde jaarsleeriingen. Dit geldt vooral voor de gemeenten Westvoorne en Bernisse (zie tabel 3.5 en figuur 3.3),


20

Tabel 3.5: Trend in percentage leerlingen dat de laatste keer vijf of meer glazen alcohol heeft gedronken per leerjaar en opleidingsniveau, regio Voorne Putten 2001 2005 2007 2012 2003 14 17 14 13 16 Spijkenisse 22 18 19 14 14 He He voet sluis 25 23 29 18 20 Brielle 14 18 21 20 30 Westvoo rne 25 23 23 15 23 Bernisse 20 17 18 14 Voorne Putten 18 7 4 Leerjaar 2 8 6 3 8 10 9 5 7 VMBO 7 <1 1 6 3 HAVO <1 2 <1 3 2 VWO 32 27 30 24 34 Leerjaar 4 VMBO 32 31 34 26 38 37 27 23 29 40 HAVO 22 14 22 19 22 VWO

40 35 Leerjaar 2 VMBO 2 HAVO 2 VWO 2 Leerjaar 4 VMBO 4 HAVO 4 VWO 4 VO

30 25 20 15 10 50 2001

2003

2005

2007

2012 Schooljaar

Figuur 3.3: Trend in percentage leerlingen dat de laatste keer vijf of meer glazen alcohol heeft gedronken naar leerjaar en opleidingsniveau, regio Voorne Putten

3.2.3

Overmatig alcoholgebruik Overmatig alcoholgebruik wordt in dit rapport gedefinieerd als "in de afgelopen vier weken meer dan vier keer alcohol gedronken, waarbij de laatste keer meer dan vier glazen". Dit is dezelfde definitie als in de voorgaande rapporten Genieten met mate(n)? en Genoeg genoten (GGD Zuidhollandse Eilanden, 2009a). In de regio Voorne Putten voldoet 10% van de leerlingen (13-17 jaar) aan deze definitie. Voornamelijk vierdejaars HAVO- en VMBO-leerüngen drinken overmatig alcohol, maar opvallend is de grote stijging ten opzichte van 2007 onder vierdejaars VWO leerlingen en in de gemeenten Westvoorne en Bernisse, zie tabel 3.6 en figuur 3.4. Wat overmatig drinken betreft zijn de cijfers weer bijna terug op het niveau van 2001.


21

Tabel 3,6: Trend in percentage leerlingen dat overmatig drinkt per leerjaar en opleidingsniveau, regio Voorne Putten 2007 2012 2001 2003 2005 Spijkenisse 11 7 6 7 9 Helievoetstuis 15 12 11 7 5 17 10 12 16 16 Brielfe 14 10 17 Westvoorne 11 13 14 19 8 16 Bernisse 13 13 10 10 Voorne Putten 10 8 2 4 4 4 2 Leerjaar 2 VMBO 4 5 2 4 5 4 1 <1 HAVO 3 2 <1 2 <1 VWO Leerjaar 4 22 17 17 13 19 VMBO 22 19 15 20 20 16 16 25 HAVO 28 15 10 12 VWO 16 10 5

-a- - Leerjaar 2 -«- -VMBO 2 •fe, • HAVO 2 ■*- -VWO 2 Leerjaar 4 VMBO 4 HAVO 4 VWO 4 VO

2001

2003

2005

2007

2012 Schooljaar

Figuur 3,4: Trend in percentage leerlingen dat overmatig drinkt naar leerjaar en opleidingsniveau, regio Voorne Putten

3.2.4

Mening ouders Het percentage ouders van tweedejaarsleerlingen dat alcoholgebruik goedkeurt, is gedaald van 46% in 2007 naar 27% in 2012. Tegelijkertijd is het percentage ouders dat alcoholgebruik verbiedt toegenomen van 4% naar 13%. Opvallend is echter ook dat in het tweede leerjaar het percentage ouders dat het niet weet sterk is toegenomen. De cijfers voor het vierde leerjaar zijn ongeveer gelijk gebleven (zie tabel3.7).


22

Tabel 3.7: Trend in mening ouders van leerlingen over alcohol drinken naar leerjaar en

-pijkenisse Hellevoetstuis Brielle Westvoorne Bernisse

Voorne Putten Leerjaar 2 VMBO HAVO VWO Leerjaar 4 VMBO HAVO VWO

3.2.5

Wa'. vinden je ouder verzorgers ervan dat je alcoho! drink:? Ze vinden hei goed Zo vertreden he: Ze welen he! nieï 2012 2012 2007 ""' 2012'" 2007 ' 2C07 16 53 44 3 10 19 57 50 5 11 14 56 60 2 10 16 61 56 2 10 19 54 54 4 6 55 46 43 49 55 60 57 63 66

49 27 24 28 38 63 65 58 62

3 4 4 5 1 3 3 3 3

7 13 12 15 17 3 3 5 4

10 14 13 18 9 8 9 6 9

17 33 35 30 27 8 8 5 10

Vergelijking met landelijke cijfers in tegenstelling tot de landelijke cijfers uit het Peilstationsonderzoek 2011 van het Trimbos-instituut (Verdurmen et ai., 2012), waarin een lichte daling is te zien met betrekking tot overmatig alcohol gebruik tussen 2007 en 2011, is er op Voorne Putten, vooral onder de vierdejaarsleerlingen, een flinke stijging te zien tussen 2007 en 2012.


23

4.1

Drugsgebruik In het tweede leerjaar van het voortgezet onderwijs zegt 6% van de leerlingen ooit cannabis te hebben gebruikt en 4% in de afgelopen vier weken. In het vierde leerjaar is dat 24% voor leerlingen die het ooit hebben gebruikt en 12% voor gebruik in de afgelopen vier weken. De percentages XTC en harddrugsgebruik (heroïne of cocaïne) liggen veel lager, respectievelijk 3% en 2% van de leerlingen zegt dit ooit te hebben gebruikt; deze percentages zijn respectievelijk 0.9 en 0.7 voor gebruik in de afgelopen vier weken. Eenentwintig procent heeft wel eens slaap en/of kalmeringsmiddelen gebruikt (18% tweede leerjaar; 24% vierde leerjaar); in de afgelopen vier weken heeft 7% (5% tweede leerjaar; 8% vierde leerjaar) deze middelen gebruikt op voorschrift van een arts en 4% (3% tweede leerjaar; 4% vierde leerjaar) zonder een voorschrift. Ongeveer 3% (2% tweede leerjaar; 4% vierde leerjaar) van de leerlingen heeft in de afgelopen vier weken onder invloed van alcohol of drugs in de klas gezeten. Figuur 4.1 laat het percentage leerlingen zien naar leeftijd dat in de laatste vier weken cannabis heeft gebruikt. Net als bij roken neemt ook hier het gebruik sterk toe na het 14e jaar op het VMBO en, in mindere mate, na het 15e jaar onder HAVO leerlingen.

20 n

15

m Totaal ü VMBO

10 -

giHAVO üVWO

5^

13

14

15

16 Leeftijd

Figuur 4,1: Percentage leerlingen, tweede en vierde leerjaar dat in de afgelopen 4 weken cannabis heeft gebruikt naar leeftijd en opleidingsniveau, regio Voome Putten


24

4.2

Trends in drugsgebruik In de laatste jaren is er in de regio Voorne Putten een dalende trend te zien in het percentage VWO leerlingen dat cannabis in de afgelopen 4 weken heeft gebruikt, zie tabel 4.1 en figuur 4.2,

Tabel 4.1: Trend in percentage leerlingen dat de afgelopen vier weken cannabis heeft gebruikt per leerjaar en opleidingsniveau, regio Voorne Putten __ 2007 2001 2005 2012 2003 7 13 9 9 Spijkenisse 10 15 16 13 10 5 Heilevoetsluis 11 14 7 23 18 Brieüe 7 11 Westvoorne 13 14 13 14 11 6 Bern is se 14 9 14 11 Voorne Putten 8 8 13 2 Leerjaar 2 9 4 4 8 10 5 3 6 VMBO 9 1 5 5 2 2 HAVO 1 4 1 0 VWO 3 14 Leerjaar 4 20 19 12 18 22 22 16 17 VMBO 23 17 12 19 16 12 HAVO 7 13 10 1 VWO 8

25 -

20 4

- Leerjaar 2 -VMBO 2 - HAVO 2

15 -

-VWO 2 Leerjaar 4 VMBO 4

10 1

HAVO 4 VWO 4 VO

2001

2003

2005

2007

2012 Schooljaar

Figuur 4.2: Trend in percentage leerlingen dat de afgelopen vier weken cannabis heeft gebruikt naar leerjaar en opleidingsniveau, regio Voorne Putten


25

4.3

Vergelijking met landelijke cijfers Uit het Peilstationsonderzoek komen voor de gehele populatie vergelijkbare prevalentiecijfers en trends van cannabis naar voren (Verdunnen et al., 2012), Van de Nederlandse jongeren op het voortgezet onderwijs f 12-18 jaar) gebruikte 8% in de afgelopen maand cannabis. Op Voorne Putten gebruikte ook 8% van de leerlingen (13-17 jaar) cannabis in de afgelopen maand. Hoewel de opleidingsniveaus landelijk weinig verschillen in de prevalentie van cannabisgebruik, is regionaal wel een duidelijk verschil zichtbaar tussen de opleidingsniveaus. Op Voorne Putten gebruiken voornamelijk VMBO-leerlingen cannabis, gevolgd door HAVO-ieeriingen. VWO leerlingen gebruiken nauwelijks cannabis.


26

5.1

Gamen De laatste jaren verschijnen er steeds vaker berichten over 'gameverslaving' in de media. In de Nederlandse verslavingszorg worden hulpverleners 'm toenemende mate geconfronteerd met een aan overmatig gamen gerelateerde hulpvraag (Meerkerk, Van Rooij, Amadmoestar, & Schoenmakers, 2009). Ook steeds meer kinderen en jongeren spelen allerlei computerspellen. Om enigszins een beeld te krijgen in welke mate dit gebeur! op Voorne Putten zijn twee extra vragen aan de vragenlijsten voor het basisonderwijs en voortgezet onderwijs toegevoegd. Een over het aantal dagen per week dat computerspellen worden gespeeld (zie tabel 5.1) en één over de hoeveelheid tijd die daaraan op één dag wordt besteed (zie tabel 5.2). Het blijkt dat jongens vaker dagelijks computerspellen spelen en gedurende meer uren per dag dan meisjes. Tabel 5.1: Percentage leerlingen dat computerspellen (games) speelt naar aantal dagen per week naar geslacht, regio Voorne Putten Nooit "t cag of 2 o! 3 dagc-'i 4 5 dagen F:ke aag minder BO vo f30 VO 3 0 VO 3 0 VO 3 0 VO 3 28 v J-_ IL jj: '.i ,)ijkenisse Hellevoetsluis 3 26 35 12 12 27 19 35 16 15 Brielle 5 26 34 34 14 12 26 18 15 16 6 32 21 24 22 14 Westvoo rne 38 20 13 10 24 5 21 29 21 14 Bernisse 25 28 13 20 4 27 24 17 11 Voorne Putten 29 36 19 14 19 1 Jongens 6 19 14 37 23 18 20 34 28 7 37 Meisjes 46 12 5 8 6 33 35 10 : _ ■

Tabel 5.2: Percentage leerlingen dat computerspellen (games) speelt naar aantal uren per dag ~~ar geslacht, regio Voorne Putten __ _ Korter dan 1 1 tot 2 uur 2 tot 4 uur 4 tot 6 uur 6 uur of uur meer BO VO 80 BO BO VO BO VO VO VO 32 Spijkenisse 25 46 9 7 36 13 23 3 6 22 Hellevoetsluis 49 42 10 1 5 40 5 23 3 24 Brielle 48 32 17 3 7 4 46 19 4 47 25 36 1 Westvoorne 46 12 18 6 5 24 50 30 2 Bernisse 39 18 23 6 8 41 24 40 Voorne Putten 39 13 23 3 8 3 6 12 Jongens 33 42 41 16 28 5 11 4 8 Meisjes 50 43 38 37 10 13 1 4 1 3

Door de antwoorden op deze vragen met elkaar te vermenigvuldigen is een schatting gemaakt van het aantal uur per week dat de leerlingen gemiddeld aan computerspellen besteden. Hieruit blijkt dat jongens ook gemiddeld meer uur per week besteden aan het spelen van computerspellen dan meisjes. Zie tabel 5.3 voor een overzicht naar gemeente, geslacht, en, voor het voortgezet onderwijs, leerjaar en opleidingsniveau, regio Voorne Putten.


27

Tabel 5.3: Gemiddeld aantal uur per week dat leerlingen computerspelletjes spelen naar geslacht, leerjaar en opleidingsniveau, regio Voorne Putten BO VO Spijkenisse 7 7 Helievoetsluis 4 9 Brielle 7 4 Westvoorne 5 5 Bernisse 5 8 Voorne Putten 6 8 Jongens 13 8 Meisjes 3 3 Leerjaar 2 8 VMBO 9 7 HAVO VWO 7 Leerjaar 4 7 8 VMBO 5 HAVO 6 VWO

Op het voortgezet onderwijs wordt meer tijd per week aan computerspellen besteed dan op het basisonderwijs. In het tweede leerjaar van het voorgezet onderwijs wordt meer tijd per week aan computerspellen besteed dan in het vierde leerjaar.

5.2

Vergelijking met landelijke cijfers Het landelijke Peilstationsonderzoek 2011 onder leerlingen van 12 t/m 16 jaar heeft onderzocht hoe vaak leerlingen verschillende vormen van internet gebruiken (Verdunnen et at., 2012). Hierin zijn ook diverse soorten onüne spellen opgenomen. De vragen die zijn afgenomen op Voorne Putten betroffen alleen computerspellen en besloegen ook 'offline' spellen. De landelijke meetmethode verschilt dus van die op Voorne Putten. Rekening houdend met deze zaken lijken de cijfers op Voorne Putten een zelfde patroon te iaten zien als de landelijke cijfers. Landelijk gezien speelt één op de vijf (21%) jongeren dagelijks een online game. Meer jongens (37%) dan meisjes (4%) spelen dagelijks een online game. Bij gamen wordt het verschil tussen jongens en meisjes groter op hogere leeftijd. Het dagelijks spelen van games en andere online spellen neemt iets af naarmate leerlingen ouder worden. Dit zien we ook terug in het onderzoek op Voorne Putten. Net als op Voorne Putten zijn er ook landelijk duidelijke verschillen te zien tussen schoolniveaus. Op het VMBO-b en VMBO-t wordt door meer scholieren dagelijks gegamed dan door scholieren van HAVO en VWO.


28

6.1

Basisonderwijs In het kader van het project Gezonde Slagkracht is op het basisonderwijs de activiteit No Apologies uitgevoerd, al dan niet in combinatie met een ouderavond (een voorlichtingsbijeenkomst voor ouders). No Apologies is een karaktervormend programma. Het is gericht op het weerbaarder maken en leren nee zeggen tegen alcohol en drugs. Jongeren worden uitgedaagd na te denken over hun eigen leefwereld, waaronder: identiteit, vriendschappen, media, risicogedrag, seksualiteit en groepsdruk. De vragenlijst is ingevuld door vijftien respondenten (veertien geheel, één gedeeltelijk): zeven leerkrachten, vijf directeuren, één adjunct-directeur, één locatieleider en één teamleider. De adjunctdirecteur geeft aan dat geen van beide activiteiten {No Apologies en ouderavond) op de schooi is uitgevoerd, maar dat "dit is besproken op de informatieavonden aan het begin van het schooljaar en elk jaar zijn in groep zeven en/of acht lessen van de GGD en politie gevolgd". Op de overige veertien scholen is No Apologies wel uitgevoerd en op vijf daarvan ook de ouderavond.

6.1.1

Tevredenheid Iedereen is tevreden over de uitgevoerde activiteiten. In tabel 6.1 staat een overzicht met redenen waarom men tevreden is over de activiteiten. Tabel 6,1: Tevredenheid over de activiteiten Waarom bent u tevreden over de activiteit No Apologies? • Op het niveau van het kind, pakkende activiteiten en met een vleugje humor • Levert veel gespreksstof • Leerlingen leren erg veel en zijn erg betrokken • Goed aanbod en wordt op goede manier gebracht naar de kinderen • Leuk en zinvol • De inhoud was op het niveau van de leerlingen, zij zijn er later ook nog actief mee bezig geweest omdat het hen interesseerde. « Duidelijk, helder, confronterend, aansluiting bij belevingswereld. • De leerkracht en de kinderen hebben het als zeer positief ervaren. • Betrokkenheid, enthousiasme • Prima programma • Duidelijke uitleg. Goede werkvormen, creëert betrokkenheid bij de leertingen. • Kinderen waren heel betrokken en hebben er veel van geleerd. • Educatief en sprak de kinderen aan. • De grootste kracht zijn de symbolen die verhelderen hoe je in elkaar zit als puber. Waarom bent u tevreden over de activiteit ouderavond? • Hoge opkomst!!! dus ouders hebben belangstelling • Informatie wordt goed overgebracht naar ouders toe. • Ouders werden 'geraakt'... goede presentatie • Inhoudelijk goed • Zeer leerzaam en verhelderend.

6.1.2

Effect op leerlingen Volgens elf van de veertien respondenten heeft de activiteit No Apologies effect gehad op de leerlingen, drie geven aan niet te weten of het effect heeft gehad op de leerlingen. Van de


29

ouderavond'wordt door één van de vijf respondenten aangeven dat er een effect op de leerlingen is geweest; de overige geven aan het niet te weten. Tabel 6.2 geeft een overzicht van de effecten die men heeft waargenomen, vooral bewustwording is vaak genoemd. Tabel 6,2: Effect op leerlingen Welke effect heeft u waargenomen na de activiteit No Apologies? • Ze lijken wat verstandiger over de materie te denken. • Allerlei posters bij de lokalen die ze gemaakt hebben en ze hebben het er over • Bewustzijn en inzicht ook voor ouders • Zoals gezegd zijn zij nog aan de slag gegaan met het maken van posters die zij in de schooi verspreid hebben. • Lastig aan te geven, ik denk in openheid. Ik bedoel dan in de gesprekken die we met elkaar hier overvoeren... • Ze zijn zich veel bewuster geworden • Bewustwording bewustzijn ... effect langere duur is niet meetbaar omdat kids schooi verlaten • Gedragsveranderingen omdat de leerkracht een aantal punten verder heeft uitgewerkt • Actueel maken van de onderwerpen, staan weer in de belangstelling, wordt over nagedacht • Bewustwording, erover praten met eikaar Meer bewust van gevaren Welk effect heeft u waargenomen na de activiteit ouderavond? « Ouders spreken er met kinderen over in hot verlengde van de school 6.1.3

Continueren van de activiteiten Alle respondenten vinden het belangrijk dat de school activiteiten in het kader van verslavingspreventie aan de leerlingen aanbiedt. Op één respondent na, die de activiteit No Apologies niet wil continueren op de school, willen alle respondenten de activiteiten op hun school continueren (twaalf No Apologies en vijf ouderavond). Zie tabel 6.3 voor een overzicht van de redenen. Tabel 6.3: Redenen voor al dan niet continueren van de activiteiten Waarom zou u de activiteit No Apologies op uw school wilien continueren? • Ik denk dat het een waardevolle aanvulling geeft op ons aanbod • Het lijkt effect te hebben • Lijkt mij duidelijk • Zoals eerder aangegeven prima project passend bij de teerlingen van groep 8. • Preventief bezig zijn met het voorkomen van verslavingen • Inhoudelijk en maatschappelijk prima • Positief en het is belangrijk • Ik zie dat het kinderen raakt en dat ze bewuster bezig zijn met hoe zij en de wereld in elkaar zitten. Wat het effect op langer termijn is, kan ik nog niet zeggen • Zie voorgaande antwoorden (4x) Waarom zou u de activiteit Afo Apologies niet op uw school willen continueren? Er zijn te veel activiteiten die aandacht vragen Waarom zou u de activiteit ouderavond op uw school willen continueren? • In combinatie met gebeuren in de groep essentieel • Inhoudelijk en maatschappelijk goed • Heel goed voor ouders om te weten wat hun kinderen krijgen die 2 dagen • Zoals eerder vermeld. Goede informatie, geeft ouders ook inzicht en maakt gedrag bewust. • Lijkt mij duidelijk

6.1.4

Bekostigen van de activiteiten door de school zelf Vier van de dertien ingevulde vragenlijsten hebben 'ja' ais antwoord op de vraag 'Wanneer uw school de activiteiten zelf zou moeten bekostigen, zou u deze dan aanbieden aan leerlingen?'. Redenen waarom de school de activiteiten niet zou aanbieden indien de schooi deze zelf zou moeten Gezonde Slagkracht Voorne Putten, Evaluatieonderzoek

30

bekostigen staan in tabel 6.4. D eze redenen betreffen vooraf een gebrek aan budget voor ó\t soort activiteiten. Tabel 6.4: Redenen voor niet aanbieden activiteiten ■ Waarom zou u activiteiten niet aanbieden warmeer uw school deze zelf zou moeten bekostigen • Ik zou de materie dan in allerlei lessen en projecten aanbieden • D e school wordt op andere zaken afgerekend • Heel simpei er is geen budget! • Bezuinigingen • Financiën • Geen geld voor! • Omdat dat geld er niet is • Kleine school weinig budget • Er is te weinig geld.

6.2

Voorgezet onderwijs ïn het kader van het project Gezonde Slagkracht zijn in het voortgezet onderwijs de activiteiten Ingangscontrole schoolfeesten en de module E-learning: Gezonde school en genotmiddelen uitgevoerd, eventueel in combinatie met een oucVai/ona'(voorlichtingsbijeenkomst voor ouders). Ingangscontroles zijn gericht op het tegengaan van indrinken vooraf en signaleren van problemen met alcoholgebruik. Bij de ingangscontrole alcohol wordt bij de jongeren bij binnenkomst gecontroleerd of ze alcohol hebben gedronken. Daarnaast wordt tijdens de controle gericht voorlichting gegeven. De module E-learning gezonde school en genotmiddelen is een preventieprogramma over alcohol, roken en drugs. Het bestaat uit voorlichtingslessen, het betrekken van ouders, het opstellen van een genotmiddelenreglement en het signaleren en begeleiden van leerlingen die (problematisch) middelen gebruiken. De vragenlijst is ingevuld door negen respondenten (acht geheel, één gedeeltelijk): twee rectoren, twee conrectoren, twee zorgcoördinatoren, één directeur, één adjunct-directeur en één onbekend. Volgens de respondenten is op alle scholen de activiteit ingangscontrole schoolfeesten uitgevoerd; op twee scholen de module E~iearningen op vijf scholen de ouderavond.

6.2.1

Tevredenheid Voor zover uitgevoerd en ingevuld is iedereen tevreden over de uitgevoerde activiteiten. In tabel 6.5 staat een overzicht met redenen waarom men tevreden is over de activiteiten. Vooral de preventieve werking wordt vaak genoemd. Tabel 6.5: Tevredenheid over de activiteiten Waarom bent u tevreden pver de activiteit ingangscontrole schoolfeesten? • Vermindering van indrinken • Geen problemen meer met indrinken • Preventieve werking (2x) • Omdat het problemen voorkomt • Aandacht voor preventie alcohol bij de leerlingen • Effectiviteit • Het had een preventieve werking en wij konden leerlingen die te veel alcohol hadden genuttigd weigeren Waarom bent u tevreden over de activiteit E-learning? * D irecte betrokkenheid leerlingen bij risico's alcoholgebruik Waarom bent u tevreden over de activiteit ouderavond? Ouders waarderen het. Wellicht levert het een bijdrage aan het voorkomen van problemen Leuke, interessante presentatie Grote belangstelling, goede inhoud


31

6.2.2

Effect op leerlingen Volgens zeven van de acht respondenten heeft de activiteit Ingangscontrole schoolfeesten effect gehad op de leerlingen, één geeft aan niet te weten of het effect heeft gehad op de leerlingen en één respondent heeft deze vraag niet ingevuld. Van de module E-learning weet de enige respondent die deze vraag heeft beantwoord niet of deze effect heeft gehad. Van de ouderavond weten aile vier de respondenten die deze vraag hebben beantwoord niet of dit een effect op de leerlingen heeft gehad. Tabel 6.6 geeft een overzicht van de effecten die men heeft waargenomen met betrekking tot de activiteit Ingangscontrole schoolfeesten. Tabel6£: Effectop leerlingen

_WeIke_effect heeft u.waargenomen • • • • • • •

6.2.3

j^ó^w^l^jr^angscpn^le^iq^^ter^

Minder indrinken, wei drank meogesmokkeld Bovenbouwleerlingen komen niet of minder naar schoolfeesten. Minder tot geen leerlingen die indrinken Geen indrinken Beiangsteiling voor de stand met informatie over risico van alcoholgebruik Minder leerlingen, minder dronkenschap Het had een preventieve werking en wij konden leerlingen die te veel alcohol hadden genuttigd weigeren.

Continueren van de activiteiten Alle respondenten vinden het belangrijk dat de school activiteiten in het kader van verslavingspreventie aan de leerlingen aanbiedt. Van de acht respondenten die de vraag hebben beantwoord vinden er twee alcoholgebruik het belangrijkst om aandacht aan te besteden op school, de overige zes vinden alcohol- en drugsgebruik even belangrijk. Iedereen die de vragenlijst heeft ingevuld wil de uitgevoerde activiteiten continueren op hun school (acht ingangscontroles, één Elearning, vier ouderavond). Zie tabel 6.7 voor een overzicht van de redenen. Tabel 6.7: Redenen voor al dan niet continueren van de activiteiten

Waarornjou u ^ • • • •

Signaalfunctie Het zou zonde zijn als leerlingen merken dat het een tijdelijke maatregel zou zijn Veilig voor leerlingen, het voorkomt problemen Voorkomen dat leerlingen binnenkomen die thuis al alcohol genuttigd hebben / aandacht voor preventie • Minder leerlingen, minder dronkenschap • Het had een preventieve werking en wij konden leerlingen die te veel alcohol hadden genuttigd weigeren. Waarom zou u de activiteit E-fearning op uw school willen continueren? • Belang aandacht risico alcoholgebruik Waarom zou u de activiteit ouderavond op uw school willen continueren? Omdat ouders soms onvoldoende geïnformeerd blijken over risico's Hoewel de opkomst niet groot was, hebben de aanwezige ouders er veel aan gehad in het kader van de opvoeding van hun kinderen. Je moet de boodschap blijven herhalen

6.2.4

Bekostigen van de activiteiten door de school zelf Vier van de acht ingevulde vragenlijsten hebben 'ja' als antwoord op de vraag 'Wanneer uw school de activiteiten zelf zou moeten bekostigen, zou u deze dan aanbieden aan leerlingen?'. Redenen waarom de school de activiteiten niet zou aanbieden wanneer de schooi deze zelf zou moeten bekostigen staan in tabel 6.8. Deze redenen betreffen vooral een gebrek aan budget voor dit soort activiteiten.


32

Tabel 6.8: Redenen voor niet aanbieden activiteiten Waarom zou u activiteiten niet aanbieden wanneer uw schooi deze zelf zou moeten bekostigen? • Financiële problemen • In de afweging van andere door de school te betalen zaken komt dit onderwerp niet zodanig hoog op de lijst voor dat de zeer beperkte middelen hiervoor toereikend zijn. • Geen budget.

6.2.5

Samenwerkingspartners voor activiteiten Alle vier de respondenten die de activiteiten ook zouden willen aanbieden aan leerlingen wanneer de school de activiteiten zelf zou moeten bekostigen willen samenwerken met aanbieders verslavingszorg en ervaringsdeskundigen (ex-verslaafden). Drie zouden er willen samenwerken met de politie en twee met de gemeente. De rollen die men weggelegd ziet voor de gemeente in de samenwerking zijn: 'informatie' en 'faciliterende'.


33

Bethlehem, J. Wegen als correctie voor non-respons. Voorburg/Heerlen: Centraal Bureau voor de Statistiek, 2008, GGD Zuidhollandse Eilanden. Genoeg genoten. Onderzoek naar de trends van genotmiddelengebruik onder jongeren op de Zuid-Hollandse eilanden en de relatie met vernielingen. Spijkenisse: GGD Zuidhollandse Eilanden, 2009a. GGD Zuidhollandse Eilanden. Gezondheidsprofiel voor Leerlingen basisonderwijs. Spijkenisse: GGD Zuidhollandse Eilanden, 2009b. Meerkerk, G.-J., Van Rooij, A.J., Amadrnoestar, S.S., & Schoenmakers, T. Nieuwe verslavingen in zicht. Een inventariserend onderzoek naar aard en omvang van 'nieuwe verslavingen' in Nederland. Rotterdam: IVO, 2009. Statiine. (2011). Leerlingen en studenten naar woongemeente 2010-2011. Voorburg/Heerien: Centraal Bureau voor de Statistiek, http://statline.cbs.nl/. Statiine. (2012). Voortgezet onderwijs; deelname leerlingen naar onderwijssoort 2011-2012. Voorburg/Heerlen: Centraal Bureau voor de Statistiek, http://statline.cbs.nl/. Van den Brink, C , Daan Uitenbroek, D., Van den Brink, M., De Boer, E., Hajema, K., & Schipper, M. Richtlijn wegen voor GGD-epidemiologen, Utrecht: GGD Nederiand, 2009. Verdunnen, J., Monshouwer, K., Van Dorsseiaer, S., Lokman, S., Vermeulen-Smit, E., & Vollebergh, W. Jeugd en riskant gedrag 2011. Kerngegevens uit het peilstationsonderzoek scholieren. Utrecht: Trimbos Instituut, 2012.


34

Welkom bij deze vragenlijst! In deze vragenlijst stellen we je vragen over roken, alcohol en games. Het volgende is belangrijk om te weten voordat je de lijst invult: Jouw naam komt niet op deze vragenlijst. Dus niemand komt te weten welke antwoorden jij gegeven hebt. Dit is geen proefwerk of test. Er zijn dus geen foute antwoorden. Het is belangrijk dat je alle vragen eerlijk beantwoordt. De antwoorden zijn altijd goed, het gaat om jouw mening. Lees elke vraag goed door, maar denk er niet te lang over na. Kies het antwoord dat het beste bij jou past en klik het rondje aan. Je kunt steeds één antwoord per vraag geven. 1

Ben je een jongen of een meisje?

[13 Jongen [2] Meisje

2

Hoeveel jaar ben je?

JU jaar

3

Heb je wel eens gerookt? (tenminste één sigaret, sigaar of P'iPÏ

[0] Nee [1]Ja

4

Hoe vaak rook je nu?

[1] minder dan één keer per week [2] tenminste één keer per week, maar niet iedere dag [3] iedere dag [4] weet ik niet

5

Welke uitspraak past het best bij jouw ideeën over roken later?

[1] ik denk dat ik nooit ga roken [2] ik denk dat ik niet ga roken, maar ik heb er niet goed over nagedacht [3] ik denk dat ik ga roken [4] ik rook wel eens en denk niet dat ik daarmee zal stoppen [5] ik rook wel eens, maar ik wil daar wel rnee stoppen


door naar 5

35

6

Heeft één van de volgende personen jou wel eens een sigaret aangeboden?

je broer(s) of zus(sen) je vrienden of vriendinnen je vader of moeder andere jongens of meisjes bij jou op school 7

[0]

[1]

[2]

[3]

[4]

heb ik niet

nooit

bijna nooit

af en toe

vaak

D D D D

D D D D

D D D D

D D D D

D D D

[0]

[1

[2]

[3]

[4]

heb ik niet

weet ik niet

soms

nee

ja

D D

D D

D D

D D

D D

□

Roken je ouders?

moeder vader

Stel dat andere kinderen jou een sigaret geven en je wilt dat niet, wat zou je dan doen?

[1] zeggen dat ik de sigaret niet wil {en de sigaret niet nemen) [2] de sigaret nemen, maar geen trekje nemen [3] de sigaret nemen en weleen trekje nemen [4] de sigaret nemen en helemaai oproken

Is er gerookt in huis in de afgelopen 7 dagen waar jij bij was?

[1] nee, er wordt bij mij in huis nooit gerookt [2] nee, er wordt bij mij in huis nooit gerookt als ik erbij ben [3] nee, in de afgelopen 7 dagen werd bij mij in huis niet gerookt toen ik erbij was [4] ja, in de afgelopen 7 dagen werd bij mij in huis gerookt waar ik bij was

Heb je wel eens een drankje met alcohol gedronken (zoals bier, wijn of mixdrankjes)?

[0] [1] [2] [3]

nog nooit -~»door naar 12 een paar keer een slokje af en toe maar niet elke week efke week

11 Wanneer was de laatste keer dat Je een drankje met alcohol gedronken hebt {zoals bier, wijn of mixdrankjes}?

[1] [2] [3] [4]

gisteren deze week nog afgelopen maand langer dan een maand geleden

10


36

12 Heeft één van de volgende personen jou wel eens een drankje met alcohol aangeboden (zoals bier, wijn of mixdrankjes}?

je broer(s) of zus(sen) je vrienden of vriendinnen je vader of moeder andere jongens of meisjes bij jou op schooi

[0]

n:

[2]

[3]

[4]

heb ik niet

nooit

bijna nooit

af en toe

vaal

D D D D

D D D D

D D D D

D D D D

D D D D

13 Welke uitspraak past het best bij jouw ideeën over alcohol drinken later?

[1] ik denk dat ik nooit zal drinken [2] ik denk dat ik de komende vijf jaar geen alcohol zal drinken, maar ik heb er niet goed over nagedacht [3] ik denk dat ik binnen vijf jaar alcohol ga drinken [4] ik drink wel eens alcohol en denk niet dat ik daar nu of binnen een half jaar mee zal stoppen [5] ik drink wel eens, maar ik wil daar nu of binnen een half jaar definitief mee stoppen

14 Stel dat andere kinderen jou een drankje met alcohol geven en je wilt dat niet, wat zou je dan doen?

[1] zeggen dat ik het drankje niet wil (en het drankje niet nemen) [2] het drankje nemen, maar niet opdrinken [3] het drankje nemen en wel een slokje nemen [4] het drankje nemen en helemaal opdrinken

15 Hoe vaak speel je computerspellen (games), ook Playstation, Gameboy, X-box, Wii enz.?

[0] nooit —> door naar 17 [1 j 1 dag per week of minder [2] 2 of 3 dagen per week [3] 4,5 of 6 dagen per week [4] elke dag

16 Op een dag dat je computerspellen speelt, hoeveel tijd besteed je daar dan meestal aan?

[1j Korter dan 1 uur [2] Ongeveer 1 tot 2 uur [3] Ongeveer 2 tot 4 uur [4J Ongeveer 4 tot 6 uur [5] Ongeveer 6 tot 8 uur [6] 8 uur of meer


37

17 In welke plaats woon je?

I] Spijkenisse 2] Hellevoetsluis 3] Brieile 4] Oostvoorne 5] Rockanje 6] Zuidiand 7] Heenvliet 8] Zwartewaai 9] Vierpoiders 10] Geervliet I I ] Hekelingen 12] Abbenbroek 13] Nieuwenhoorn 14] Oudenhoorn

15] Tinte

16] 17] 18] 99]


Simonshaven Beerenplaat Biert Een andere woonplaats

38

Welkom bij deze vragenlijst! In deze vragenlijst stellen we je vragen over roken, alcohol, drugs en games. Het volgende is belangrijk om te weten voordat je de lijst invult: De vragenlijst is anoniem. Je hoeft je naam niet in te vullen op deze lijst. Zo komt niemand te weten dat jij deze lijst hebt ingevuld. Vut de vragen rustig in. Beantwoord de vragen zelfstandig, dus niet met je klasgenoten overleggen. Je kunt geen foute antwoorden geven: het gaat erom wat jouw mening is! 1

Ben je een jongen of een meisje?

[1] Jongen [2] Meisje

2

Hoeveel jaar ben je?

r a jaar

3

Welk soort onderwijs volg je?

[1] VMBO-beroepsgericht [2] VMBO-theoretisch/gemengd [3] VMBO/HAVO [4] HAVO [5j HAVO/ VWO [6] VWO (atheneum,gyrnnasium)

4

Heb je wel eens sigaretten/sjekkies gerookt?

[0] ik heb nog nooit gerookt ~*door naar 6 [1] ik heb een paar keer gerookt -»■ door naar 6 [2] ik heb vroeger gerookt, maar ik ben helemaal gestopt -+ door naar 6 [3] ik rook af en toe, maar niet iedere dag [4] ik rook iedere dag

Hoeveel sigaretten of sjekkies rook je gemiddeld per dag?

[1] 1 sigaret per dag [2] 2-5 sigaretten per dag [3] 6-10 sigaretten per dag [4j 11-15 sigaretten per dag [5] 16 of meer sigaretten per dag

Heb je wel eens een drankje met alcohol gedronken (zoafs bier, wijn of mixdrankjes)?

[1]Ja [0] Nee


door naar 13

39

Hoe vaak heb je de afgelopen 4 weken alcohol gedronken? Zoals bier, wijn, whisky, likeur, maar ook 'shooters' en andere frisdranken/sappen gemengd met alcohol. Als je alleen alcoholvrije/~arme dranken hebt gedronken kruis je het eerste hokje aan. Hoeveel glazen heb je de laatste keer gedronken?

nooit een enkele keer 1-2 keer 3-4 keer 5-6 keer 7-8 keer 9-10 keer meer dan 10 keer [1] 1-2 glazen [2] 3-4 glazen [3] 5-6 glazen [4] 7-8 glazen [5] 9-10 glazen [6] meer dan 10 glazen

Waarom drink je alcohol? Je mag meerdere antwoorden aankruisen

I] Omdat iedereen dat doet 2] Omdat ik dan wat makkelijker praat 3] Omdat ik dan mijn problemen vergeet '4] Omdat dat van me wordt verwacht 5] Omdat ik dat lekker vind 6] Omdat mijn ouders ook gewoon drinken 7] Omdat het gezellig is 8] Omdat er makkelijk aan alcohol te komen is 9] Om dronken te worden 10] Omdat het me wordt aangeboden en ik eigenlijk geen nee durf te zeggen I I ] Omdat ik me verveel 12] Omdat het eigenlijk niet mag

10

Hoe kom je aan de alcohol? Je mag meerdere antwoorden aankruisen

1] Ik koop/bestel zelf alcohol 2] Mijn ouders kopen alcohol 3j Anderen kopen/bestellen alcohol voor mij

11

Als je alcohol drinkt, waar is dit dan meestal? Je mag maximaal drie antwoorden geven; ais je op meer plekken alcohol drinkt, geef dan alleen de drie belangrijkste aan

12

Wat vinden je ouders/verzorgers ervan dat je alcohol drinkt?


1] Thuis, alleen

2] Thuis, met anderen 3] Bij anderen thuis 4] Op een schoolfeest 5] In een discotheek 6] In een café, bar, snackbar of op een terras 7] In een restaurant 8] In de sportkantine of bij een vereniging 9] Op straat, in een park of ergens anders buiten (en dan niet op een terras) 10J Ergens anders, nl: 1] Ze vinden het goed

'2] Ze vinden dat ik minder alcohol zou moeten drinken 3] Ze verbieden het 4] Ze weten het niet 5j Ze zeggen er niets van

40

13

Vind je dat er in je omgeving teveel alcohol wordt gedronken?

1] Ja 03 Nee

14

Heb je wet eens hasj of wiet/marihuana gebruikt?

1]Ja 0j Nee

15

Hoe vaak heb je de afgelopen 4 weken hasj of wiet/marihuana gebruikt?

0] geen enkele keer 1] 1-2 keer 2] 3-4 keer 3] 5-6 keer 4] 7-8 keer 5] 9-10 keer 6] meer dan 10 keer

16

Heb ]e wel eens XTC-plilen gebruikt?

1]Ja 0j Nee

17

Hoe vaak heb je de afgelopen 4 weken XTCpillen gebruikt?

0] geen enkele keer 1] 1-2 keer 2] 3-4 keer 3] 5-6 keer 41 7-8 keer 51 9-10 keer 6] meer dan 10 keer

Heb je wel eens harddrugs (cocaïne of heroïne) gebruikt?

1]Ja 0] Nee

Hoe vaak heb je de afgelopen 4 weken harddrugs (cocaïne of heroïne) gebruikt?

03 geen enkele keer 1] 1-2 keer 23 3-4 keer

19

3] 5-6 keer

4] 7-8 keer

53 9-10 keer

6J meer dan 10 keer 7] meer dan 10 keer

20

Heb je wel een onder invloed van alcohol of drugs in de klas gezeten?

13 Ja OJNee

21

Heb je de afgelopen 4 weken onder invloed van alcohol of drugs in de klas gezeten?

l]Ja 0] nee

22

Heb je wel eens slaapmiddelen en/of kalmeringsmiddelen gebruikt?

13 Ja 0]Nee

23

Heb je de afgelopen 4 weken slaapmiddelen en/of kalmeringsmiddelen gebruikt?

1] niet gebruikt 2] wel gebruikt, op voorschrift van een arts 3] wel gebruikt, zonder voorschrift van een arts

24

Hoe vaak doe je computerspellen (games), ook Playstation, Gameboy, X-box, Wii enz.?

03 nooit -+ door naar 26 131 dag per week of minder 2] 2 of 3 dagen per week 3} 4,5 of 6 dagen per week 4] elke dag


41

25

Op een dag dat je computerspellen speelt, hoeveel tijd besteed je daar dan meestal aan?

1] Korter dan 1 uur 2] Ongeveer 1 tot 2 uur 3] Ongeveer 2 tot 4 uur 4] Ongeveer 4 tot 6 uur 5] Ongeveer 6 tot 8 uur 6] 8 uur of meer

26

In welke plaats woon je?

I ] Spijkenisse 2] Hellevoetsiuis 3] Brieüe 4] Oostvoorne 5] Rockanje 6] Zuidland 7} Heenvüet 8] Zwartewaal 9] Vierpoiders 10] Geervliet I I ] Hekellngen 12] Abbenbroek 13] Nieuwenhoorn 14] Oudenhoorn 15] Tinte 16] Simonshaven 17] Beerenplaat 18] Biert 99] Een andere woonplaats


42

Algemeen 1

Wat is uw functie?

Activiteiten 2

Welke activiteit is op uw school uitgevoerd? Meerdere antwoorden mogelijk

No Apoiogies Ouderavond

3

Bent u tevreden over de activiteit? No Apoiogies Ouderavond

Ja Nee

4

Indien ja, waarom bent u tevreden over de activiteit? Indien nee, waarom bent u niet tevreden over de activiteit?

5

Heeft de activiteit effect gehad op de leerlingen? No Apoiogies Ouderavond

6

Indien ja: welk effect heeft u waargenomen?

7

Zou u de activiteit op uw school willen continueren? No Apoiogies Ouderavond

8

Indien ja, waarom? Indien nee, waarom niet?

Ja Nee

Ja Nee

Verslavingspreventie algemeen 9

Vindt u het belangrijk dat uw school activiteiten in het kader van verslavingspreventie aan haar leerlingen aanbiedt?

10

Indien ja, wat is de reden dat u dat belangrijk vindt? Indien nee, wat is de reden dat u dat niet belangrijk vindt?

11

Wanneer uw school de activiteiten zelf zou moeten bekostigen, zou u deze dan aanbieden aan feedingen?

12

Zo nee, waarom niet?


Ja Nee

Ja Nee

43

Algemeen 1

Wat is uw functie?

Activiteiten 2

Welke activiteit is op uw schooi uitgevoerd? Meerdere antwoorden mogelijk

ingangcontrole feesten E-iearning Ouderavond/voorlichting

Bent u tevreden over de activiteit? ingangcontrole feesten E-learning Ouderavond/voorlichting

Ja Nee

Indien ja, waarom bent u tevreden over de activiteit? Indien nee, waarom bent u niet tevreden over de activiteit? 5

Heeft de activiteit effect gehad op de feedingen? ingangcontrole feesten E-learning Ouderavond/voorüchting

6

Indien ja: welk effect heeft u waargenomen?

7

Zou u de activiteit op uw school wiilen continueren? Ingangcontroie feesten E-learning Ouderavond/voorlichting

8

indien ja, waarom? Indien nee, waarom niet?

Ja Nee

Ja Nee

Verslavingspreventie algemeen 9

Vindt u het belangrijk dat uw schooi activiteiten in het kader van verslavingspreventie aan haar leerlingen aanbiedt?

10

indien ja, wat is de reden dat u dat belangrijk vindt? Indien nee, wat is de reden dat u dat niet belangrijk vindt?

11

Welk type middelengebruik vindt u het belangrijkst om aandacht aan te besteden op schooi?

Alcoholgebruik Drugsgebruik Beide even belangrijk

12

Wanneer uw schooi de activiteiten zeif zou moeten bekostigen, zou u deze dan aanbieden aan leerlingen?

Ja Nee

13

Zo nee, waarom niet? Gezonde Slagkracht Voorne Putten, Evaluatieonderzoek

Ja Nee

44

14

Zo ja, met welke partij(en) zou u hiervoor willen samenwerken? Meerdere antwoorden mogelijk

15

indien antwoord 'gemeente': Welke rol ziet u weggelegd voor de gemeente in de samenwerking?


Gemeente Aanbieder verslavingszorg Ervaringsdeskundigen (ex-verslaafden) Politie Anders, namelijk: ....

45

Colofon GGD Rotterdam-Rijn mond Bezoekadres: Schiedamsedijk 95 3011 EN Rotterdam Tekst: Ineke Vogel Petra van de looij-Jansen Drukwerk: Digitaal beschikbaar Datum:


Juli 2012

46

GGD. Rotterdam-Rijnmond. Gezonde Slagkracht Voorne Putten

Recommend Documents