ECONOMISCHE FOTO VOORNE-PUTTEN

ECONOMISCHE FOTO VOORNE-PUTTEN Basisrapportage t.b.v. het Economisch Profiel Voorne-Putten

Januari 2016

www.ioresearch.nl

COLOFON

Uitgave I&O Research Zuiderval 70 Postbus 563 7500 AN Enschede Rapportnummer 2016/010 Datum Januari 2016 Opdrachtgever Regiegroep Voorne-Putten Auteur(s) Ruud Esselink Thijs Lenderink Jon Severijn Gert Versteeg

Het overnemen uit deze publicatie is toegestaan, mits de bron duidelijk wordt vermeld.

Economische F oto Voorne -Putten  Col of on

INHOUDSOPGAVE

1.

Inleiding ............................................................................................................................... 6 1.1 Aanleiding ...................................................................................................................... 6 1.2

2.

3.

4.

Economische foto als bouwsteen voor economisch profiel................................................ 7

Bevolking .............................................................................................................................. 9 2.1 Bevolkingsontwikkeling .................................................................................................. 9 2.2 2.3

Migratiesaldo en natuurlijke aanwas ............................................................................. 10 Bevolkingsprognose...................................................................................................... 12

2.4

Leeftijdsverdeling bevolking ......................................................................................... 13

2.5

Etniciteit ...................................................................................................................... 15

2.6

Huishoudens ................................................................................................................ 16

2.7

Onderwijsniveau........................................................................................................... 17

Inkomen en sociale zekerheid .......................................................................................... 20 3.1

Besteedbaar inkomen ................................................................................................... 20

3.2

Uitkeringen .................................................................................................................. 20

3.3

Gezondheid .................................................................................................................. 22

Werk ................................................................................................................................... 24 4.1 Aanbodzijde arbeidsmarkt ............................................................................................ 24 4.2

Vraagzijde arbeidsmarkt............................................................................................... 26

4.3

Toegevoegde waarde.................................................................................................... 30

4.4

Arbeidsvraag ................................................................................................................ 33

4.5

Pendel.......................................................................................................................... 34

5.

Bereikbaarheid................................................................................................................... 39

6.

Ruimtelijke ordening ......................................................................................................... 43 6.1

Woningen..................................................................................................................... 43

6.2

Woningbouw ................................................................................................................ 44

Economische F oto Voorne -Putten  Inhoudsopgave

7.

6.3

Leefbaarheid en voorzieningen ..................................................................................... 45

6.4

Detailhandel................................................................................................................. 46

6.5

Landbouw .................................................................................................................... 47

Toerisme & Recreatie ........................................................................................................ 50 7.1

8.

Ontwikkeling ................................................................................................................ 50

Duurzaamheid .................................................................................................................... 54 8.1 Biomassa ..................................................................................................................... 54 8.2 8.3

Warmtegebruik ............................................................................................................ 54 Wind en zonne-energie en overige bronnen .................................................................. 56

Bijlage 1. Bronnen ..................................................................................................................... 58

Economische F oto Voorne -Putten  Inhoudsopgave

1 HOOFDSTUK

Inleiding

Economische F oto Voorne -Putten  Inlei di ng

5

1. Inleiding 1.1

Aanleiding

Kanteling econom isch perspectief De landelijke economie herstelt zich steeds meer. De landelijke economische vooruitzichten worden na de afgelopen crisisjaren positiever. Na enkele jaren van krimp is de Nede rlandse economie in 2014 met 1,0 procent gegroeid. Ook het economische vertrouwen van de Nederlandse consumenten en producenten groeit. Dit alles vertaalt zich in (geleidelijke) verbetering van diverse economische indicatoren zoals stijgende bestedingen en investeringen, minder faillissementen en ook meer banen. De verwachting is ook dat de economische groei verder aantrekt, tot 2,0 procent in 2015 en 2,4 procent in 2016 (bron: CPB, Macro Economische Verkenning 2016)1. Transities Tegelijkertijd is er sprake van transities, die eerder sneller dan langzamer lijken te verlopen. Denk daarbij aan globalisering, digitalisering (en robotisering), maar ook aan energietransities en demografische en geopolitieke veranderingen. Voorne- Putten Deze veranderingen hebben ook (in-)directe gevolgen voor de herijking economisch beleid en visievorming. Ook de regio Voorne -Putten heeft de blik op de toekomst. In de Strategische Agenda 2015 2018 (zie kader) zijn de belangrijkste ontwikkellijnen uiteengezet waarbij samenwerking een centraal element is. Voor een helder en adequaat toekomstig economisch beleid op Voorne-Putten is een beeld gewenst van de plaats en positie die Voorne-Putten inneemt (een economische foto) en kan innemen op economisch gebied (een economisch profiel). Strategische agenda Het Programma Economie noemt een aantal belangrijke aandachts- en uitgangspunten voor de toekomstige economische ontwikkeling van Voorne-Putten.  Voorne-Putten is anticipeerregio (niet meer officieel na herijking door het Rijk in 2014), wat betekent dat de komende jaren een demografische transitie zal optreden  Voorne-Putten is geen geïsoleerd gebied, maar heeft een nauwe, economische relatie, met het omringende gebied, zoals het Haven Industrieel Complex, Haringvliet/Goeree Overflakkee, maar zeker ook in de Metropoolregio Rotterdam Den Haag  Binnen Voorne-Putten hebben de verschillende gemeenten en gebieden een eigen karakter én eigen potenties. Door het verbinden van deze factoren kan Voorne-Putten er als geheel sterker uitkomen. De Strategische Agenda geeft een aanzet voor het profiel van Voorne-Putten: een groen-blauwe delta tussen stad en ommeland. Om dit te bereiken moeten op verschillende gebieden ontwikkelingen plaatsvinden: bereikbaarheid, evenwichtige bevolkingssamenstelling, landschap, voorzieningenaanbod, woon-werk-afstand en toerisme & recreatie. Voorne-Putten is een regio van contrasten (industrie-rust, overloopsteden-historische kernen, groen/blauw-grijs), een schakelregio tussen het grootstedelijke en economisch dynamische Rotterdam en de Zeeuwse delta met het accent op toerisme en recreatie 2.

1

Deze voors pellingen blijken inmiddels mogelijk iets te roos kleurig vanwege o.a. lagere aardgas baten.

2

Foto anticipeerregio Voorne-Putten. Public Res ult, 2013.


6

1.2

Economische foto als bouwsteen voor economisch profiel

Door het opstellen van een economische foto wordt de huidige economische positie van Voorne -Putten helder. Aan de hand van beschikbare data- en literatuurbronnen wordt de economische ontwikkeling en structuur van Voorne-Putten beschreven en in perspectief geplaatst. De economische foto van Voorne-Putten is in perspectief gezet door haar waar mogelijk in historisch perspectief te plaatsen. Door voor een zo lang mogelijke en relevante periode terug te kijken, ontstaat een scherper inzicht in de ontwikkeling en het economische karakter van Voorne-Putten. Ook zijn kerncijfers verbijzonderd naar gemeente. Hiermee wordt duidelijk waarin gemeenten zich onderscheiden en wat juist gemeenschappelijke dragers/elementen zijn. En de relatieve positie van Voorne-Putten is scherper in beeld gebracht door waar mogelijk van een vergelijking te maken met aangrenzende regio’s (Rotterdam, Goeree-Overflakkee, Hoeksche Waard), de MRDH, Zuid-Holland en het Nederlands gemiddelde. Naast data-analyse is dit feitenonderzoek ook uitgevoerd door middel van literatuurstudie (zie bijlage 2 voor een overzicht van de geraadpleegde bronnen). Naast lokale en regionale beleidsstudies en visies is ook gebruik gemaakt van onder meer coalitieakkoorden, werkprogramma’s van de provincie Zuid -Holland en van MRDH, en visie- en agendadocumenten van Voorne-Putten. Elementen Economische foto: 

Bevolking (o.a. bevolkingsomvang, -samenstelling en –ontwikkeling, onderwijs)



Inkomen en sociale zekerheid (o.a. inkomensverdeling huishoudens, uitkeringsgerechtigden, gezondheid)



Werk (o.a. beroepsbevolking, participatie, werkgelegenheid, werkzoekenden, woon -werk pendel)



Bereikbaarheid (o.a. bereikbaarheidsisochronen per auto en openbaar vervoer)



Ruimtelijke ordening (o.a. woningaanbod, voorzieningenniveau en grondgebruik)



Toerisme & recreatie (o.a. vraag en aanbod en werkgelegenheidsfunctie)



Duurzaamheid (o.a. biosmassa en warmtegebruik)

Economisch profiel Voorne-Putten3 De economische foto brengt zoals gezegd de uitgangssituatie in beeld. De foto is gebruikt als input en basis voor de SWOT-analyse van de economie van Voorne-Putten en het beschrijven van de actielijnen en economische ontwikkelingsagenda. De SWOT-analyse en de economische agenda vormen gezamenlijk het Economisch Profiel voor de periode 2016-2025.

3

Zie Economis ch Profiel Voorne-Putten, december 2015.


7

2 HOOFDSTUK

Bevolking

Economische F oto Voorne -Putten  Bev olking

8

2. Bevolking Dit hoofdstuk beschrijft hierna de demografische en economische basisgegevens van Voorne-Putten vanuit de data-analyse en het literatuuronderzoek.

2.1

Bevolkingsontwikkeling

De bevolking in de regio Voorne-Putten laat een groei zien tot 2004. Hierna is er sprake van afname van de bevolking en de laatste 5 jaar is de bevolkingsomvang ongeveer gelijk gebleven (0,1 procent stijging; figuur 2.1). Op 1 januari 2015 telt Voorne -Putten 154.553 inwoners. Figuur 2.1 Bevolkingsontwikkeling Voorne-Putten in absolute en relatieve cijfers. 170.000

2,0% abs. ontw.

% ontw.

160.000

1,5%

150.000

1,0%

140.000 0,5% 130.000 0,0%

120.000

-0,5%

110.000 100.000

-1,0% 1990

1995

2000

2005

2010

2015

Bron: CBS, bewerking I&O Research

Op gemeenteniveau zijn er verschillen zichtbaar. De gemeente Brielle laat tussen 2009 en 2015 een sterke bevolkingsgroei (van 5,6 procent) zien, in tegenstelling tot de andere drie gemeenten (zie figuur 2.2). Hellevoetsluis heeft sinds 2011 jaarlijks een lichte afname van het aantal inwoners. Figuur 2.2 Bevolkingsontwikkeling Voorne-Putten, gemeenten en regio (1990 = 100). 120

115

110

105

100

95

Brielle

Hellevoetsluis

Nissewaard

Westvoorne

Voorne-Putten 90 1990

1995

2000


2005

2010

2015

9

De bevolkingsgroei in Voorne-Putten is minder groot dan de landelijke bevolkingsgroei. Dit geldt overigens ook voor de naburige regio’s Hoekse Waard, Goeree-Overflakkee en Rotterdam. Maar ook ten opzichte van Hoekse Waard en Goeree-Overflakkee is de bevolkingsgroei in Voorne -Putten minder groot. Figuur 2.3 Bevolkingsontwikkeling Voorne-Putten in regionaal perspectief (1990 = 100). 120

115

110

105

100

Nederland Goeree-Overflakkee Voorne-Putten

95

Hoeksche Waard Rotterdam

90 1990

1995

2000

2005

2010

2015

Bron: CBS

2.2

Migratiesaldo en natuurlijke aanwas

Het migratiesaldo (het verschil tussen verhuizingen naar en uit Voorne-Putten) over de periode 20092014 is negatief met jaargemiddelde van ongeveer -183 (dit is een relatief migratiesaldo van -0,1 procent). Brielle heeft als enige gemeente in Voorne -Putten een positief migratiesaldo, namelijk 0,9 procent. Ten opzichte van Goeree-Overflakkee zijn er in Voorne-Putten relatief minder mensen vertrokken dan er zijn gevestigd (resp. -0,3 en -0,2 procent). Rotterdam en Nederland hebben beide wel een positief migratiesaldo. Zoals blijkt uit tabel 2.1 zijn in 2014 er waarschijnlijk meer jonge gezinnen op Voorne-Putten gevestigd, dan dat er jonge gezinnen zijn vertrokken (blijkt uit het migratieoverschot van kinderen en 25-40-jarigen), alleen is het onzeker of deze trend doorzet. Ongeveer 80 procent van de verhuisbewegingen vindt binnen de regio Voorne-Putten plaats, meestal binnen de eigen gemeente4. In de 20 procent gevallen dat mensen w él verhuizen naar buiten VoornePutten, verhuist men in de meeste gevallen naar Rotterdam. De natuurlijke aanwas voor Voorne-Putten in de periode 2009-2014 bedraagt gemiddeld 212. Dit aantal en het migratiesaldo heffen elkaar ongeveer op, waardoor de bevolking stabiel is gebleven in omvang. In tabel 2.1 is te zien dat Voorne -Putten in 2014 wel een positief migratiesaldo heeft. Vooral de gemeente Westvoorne heeft meer mensen die er zich vestigen dan vertrekken. De meeste mensen die vertrekken uit Voorne-Putten zijn tussen de 15 en 25 jaar (zowel in 2009 als in 2014). In de referentieregio’s Hoeksche Waard en Goeree-Overflakkee is dit ook het geval. Veel jongeren trekken weg omdat ze hoger onderwijs volgen5. Mogelijk heeft de economische crisis dit effect de laatste jaren wat gedempt – jongeren blijven langer bij hun ouders wonen 6.

4

Samenwerkings afs praken woningmarkt. Subregio Voorne-Putten/Rozenburg 2014-2020.

5


6

Beurs krant OP Voorne-Putten, april 2015.


10

Tabel 2.1 Het migratiesaldo uitgesplitst naar leeftijdscategorieën. 2009 tot 15

15 tot 25

25 tot 40

2014 40 tot 65

65 +

tot 15

15 tot 25

25 tot 40

40 tot 65

65 +

Brielle

41

-56

62

7

-15

64

-16

33

53

6

Hellevoetsluis

16

-132

-13

-28

15

58

-147

-9

4

-29

Nissewaard

-65

-115

-249

-136

-60

122

-102

52

-103

-110

Westvoorne

19

-104

5

10

-3

48

-58

79

64

47

Voorne-Putten

11

-407

-195

-147

-63

292

-323

155

18

-86

Hoeksche Waard

-14

-285

-70

-99

1

100

-255

112

36

18

Goeree-Overflakkee Rotterdam Zuid-Holland

0

0

0

0

0

11

-143

46

-18

18

-1.051

2.849

-983

-893

-247

-1.156

3.527

-600

-235

-225

-418

2.589

92

-1.169

-251

357

3.339

285

-365

-106


In tabel 2.2 is te zien dat 40 procent van de mensen die vertrekken uit Voorne-Putten zich vestigt in Rotterdam, gevolgd door Den Haag. Ook verhuist 5 à 6 procent van de ‘vertrekkers’ uit Westvoorne en Hellevoetsluis naar Goeree-Overflakkee. Tabel 2.2 Vestigingsgemeenten van mensen die verhuizen uit Voorne-Putten, 2014. BRIELLE

HELLEVOETSLUIS

NISSEWAARD

WESTVOORNE

VP

40%

36%

44%

36%

40%

's-Gravenhage

5%

3%

7%

4%

6%

Goeree-Overflakkee

3%

6%

2%

5%

3%

Schiedam

2%

5%

3%

2%

3%

Vlaardingen

3%

1%

3%

3%

3%

Albrandswaard

2%

2%

3%

0%

2%

Capelle aan den IJssel

1%

1%

2%

1%

2%

Dordrecht

2%

1%

1%

4%

2%

Rotterdam


In tabel 2.3 is te zien dat de plaatsen waar mensen naar toe verhuizen vanuit Voorne-Putten, ook de plaatsen zijn waarvandaan de mensen verhuizen die zich vestigen op Voorne-Putten. Rotterdam in bijna de helft van de gevallen de plaats waarvandaan mensen verhuizen naar Voorne -Putten.


11

Tabel 2.3 Vertrekgemeenten van mensen die verhuizen naar Voorne-Putten, 2014. BRIELLE

HELLEVOETSLUIS

NISSEWAARD

WESTVOORNE

VP

Rotterdam

40%

35%

48%

37%

43%

Schiedam

3%

3%

6%

6%

5%

's-Gravenhage

4%

3%

3%

3%

3%

Vlaardingen

3%

2%

4%

5%

3%

Goeree-Overflakkee

3%

6%

1%

5%

2%

Capelle aan den IJssel

1%

2%

3%

1%

2%

Albrandswaard

1%

1%

2%

1%

2%

Dordrecht

2%

2%

1%

1%

2%


2.3

Bevolkingsprognose

De bevolkingsomvang van Voorne-Putten blijft, afgaande op de bevolkingsprognose 2015-2040 van Primos, de komende jaren dalen (figuur 2.4). In het Breed Woningmarktonderzoek is de prognose dat het effect van de ‘big 5’ (grote infrastructurele aanpassingen, zie H6. bereikbaarheid) op bevolkingsgroei beperkt is en dat het vertrek van mensen naar de stad een negatief effect zal hebben op de bevolkingsomvang7. Op gemeenteniveau wordt de grootste krimp in Voorne -Putten verwacht in de gemeente Westvoorne (indexcijfer 2040: 90,1 ten opzichte van 100 in 2015) en de kleinste krimp in de gemeente Nissewaard (indexcijfer: 98,5). In de omliggende regio’s Goeree-Overflakkee en Hoeksche Waard wordt ook een daling verwacht in bevolkingsomvang. De stad Rotterdam, de Metropoolregio Rotterdam/Den Haag, Zuid Holland en Nederland gaan volgens Primos wel doorgroeien. Volgens de prognose daalt het aandeel van VoornePutten (qua inwoners) in de MRDH daarom van 6,7 procent in 2015 naar 5,7 proce nt in 2040. Figuur 2.4 Geïndexeerde bevolkingsprognose tot 2040 (2012 = 100). 115

Voorne-Putten Hoeksche Waard

Goeree-Overflakkee

110

MRD H Zuid-Holland

105

100

95

90

2012

2016

2020

2024

2028

2032

2036

2040

Bron: CBS

7

Naar het Breed Woningmarktonderzoek verwezen vanuit het Overdrachts docu ment I ntergemeentelijke Samenwerking Voorne-Putten

& Samenwerkings afs praken woningmarkt. Subregio Voorne-Putten/Rozenburg 2014-2020.


12

2.4

Leeftijdsverdeling bevolking

Nederland vergrijst de komende jaren in een hoog tempo; in 2014 was 17 procent van de bevolking 65 jaar of ouder, in 2025 zal dit aandeel zijn opgelopen tot 22 procent8. Voorne-Putten heeft een vergelijkbaar hoog vergrijzingscijfer als landelijk; in 2014 was 16 procent van de inwoners 65 jaar of ouder (figuur 2.5). Het aandeel inwoners in de leeftijdscategorie 65+ groeit, terwijl de leeftijdscategorie 0-20 jaar in Voorne-Putten krimpt. Op gemeenteniveau valt op dat tussen nu en 2030 de groep 70+’ers in Hellevoetsluis en Nissewaard waarschijnlijk verdubbelt 9. Westvoorne nu is relatief grijs en Nissewaard is op dit moment relatief groen. Figuur 2.5 Ontwikkeling demografische druk Voorne-Putten (procentuele verdeling). 100%

80%

60%

40%

20%

65 jaar e.o. 20-65 jaar

0-20 jaar

0% 1990

1995

2000

2005

2010

2015

Bron: CBS

Het beeld in Voorne-Putten lijkt enigszins op dat in omliggende regio’s (zie figuur 2.6). In Hoeksche Waard en Goeree-Overflakkee zijn er relatief meer 65+’ers en in Rotterdam juist minder. Het aandeel jongeren is in al deze regio’s ongeveer gelijk.

8

Aandeel 65-plus , CBS/PBL, 2013; gegevens niet bes chikbaar op niveau Voorne-Putten.

9

Samenwerkings afs praken Woningmarkt, s ubregio Voorne-Putten/Rozenburg 2014-2020.


13

Figuur 2.6 Ontwikkeling demografische druk Voorne-Putten, in perspectief (procentuele verdeling). 100%

7%

8%

11%

17%

18%

21%

16%

8% 17%

17%

11% 20%

15%

20%

17%

15%

57%

61%

63%

23%

22%

22%

13%

18%

80%

60%

60%

61%

60%

59%

62%

64%

64%

60%

60% 61%

61%

58% 57%

62%

60%

40%

20% 25%

31%

22%

21%

29%

21%

24%

30%

20%

22%

29%

23%

28%

26%

23%

65 jaar e.o. 20-65 jaar

0% 1990 2015 1990 2015 1990 2015 1990 2015

Brielle

Hellevoets luis Nissewaard

1990 2015

Westvoorne

Voorne-Putten

1990 2015 1990 2015 1990 2015 1990 2015

Hoeks che Waard

GoereeOverflakkee

Rot terdam

Nederland

Bron: CBS

Er wonen in Voorne-Putten vooral veel mensen tussen de 50 en 75 jaar in verhouding tot het landelijk gemiddelde (figuur 2.7). Alle leeftijdsgroepen onder de 45 jaar zijn ondervertegenwoordigd ten opzichte van het landelijk gemiddelde. Het aantal kinderen in de leeftijdscategorie 0-14 jaar daalt tot 2020 met 15 procent, is de prognose10, tenzij het migratieoverschot in die leeftijdscategorie de komende jaren groot blijft. Figuur 2.7 Aandeel 5-jaarsgroepen in Voorne-Putten en Nederland per 1 januari 2015. 95 jaar of ouder 90 tot 95 jaar

85 tot 90 jaar 80 tot 85 jaar 75 tot 80 jaar 70 tot 75 jaar 65 tot 70 jaar

60 tot 65 jaar 55 tot 60 jaar 50 tot 55 jaar 45 tot 50 jaar 40 tot 45 jaar 35 tot 40 jaar 30 tot 35 jaar

25 tot 30 jaar 20 tot 25 jaar 15 tot 20 jaar 10 tot 15 jaar

Voorne-Putten

5 tot 10 jaar

Nederland

Jonger dan 5 jaar 0%

1%

2%

3%

4%

5%

6%

7%

8%

9%

Bron: CBS 10



14

2.5

Etniciteit

Het aandeel westerse allochtonen komt met 9 procent overeen met het landelijk gemiddelde (tabel 2.4). In vergelijking met de referentieregio’s Hoeksche Waard en Goeree-Overflakkee heeft Voorne-Putten een hoger aandeel westerse allochtonen in de bevolking. Het aandeel niet-westerse allochtonen op VoornePutten is kleiner dan gemiddeld in Nederland en Zuid-Holland. In vergelijking met Goeree -Overflakkee en Hoeksche Waard heeft Voorne-Putten een hoger aandeel niet-westerse allochtonen in de bevolking. Tabel 2.4 Aandeel westerse allochtonen in de bevolking (%), 1 januari 2014. WESTERSE ALLOCHTONEN

NIET-WESTERSE ALLOCHTONEN

Brielle

8,4%

4,0%

Hellevoetsluis

9,1%

8,2%

Nissewaard

8,9%

12,8%

Westvoorne

6,9%

3,4%

Voorne-Putten

8,7%

9,8%

Hoeksche Waard

5,0%

2,8%

Goeree-Overflakkee

3,7%

1,8%

Rotterdam

11,7%

37,2%

Zuid-Holland

10,4%

19,1%

Nederland

9,5%

11,9%

Bron: CBS

De meeste westerse allochtonen in Voorne -Putten zijn van Poolse afkomst, dit percentage is gelijk met het landelijk gemiddelde, 38 procent (tabel 2.5). In Goeree-Overflakkee is bijna twee derde van het aantal westerse allochtonen van Poolse afkomst, alleen zijn hier relatief minder westerse allochtonen. In vergelijking met Nederland en de refere ntieregio’s zijn er op Voorne-Putten veel mensen uit Spanje en Portugal (respectievelijk 16 en 11 procent; Nederland: 11 en 7 procent). Een mogelijke verklaring is dat veel van deze mensen arbeidsmigranten zijn die naar Nederland zijn gekomen om in de (uit bouw van de) haven te werken. Tabel 2.5 MOE-landers en Zuid-Europeanen (eerste en tweede generatie) uitgesplitst naar land van herkomst, 2015. TOTAAL MOELANDEN EN ZUIDEUROPA

POLEN

HONGARIJE

ROEMENIË

VOORMALIG TSJECHOSLOWAKIJE

BULGARIJE

TOTAAL MOELANDEN

GRIEKENLAND

ITALIË

PORTUGAL

SPANJE

TOTAAL ZUIDEUROPA

Brielle

285

47%

7%

5%

5%

4%

70%

5%

7%

7%

9%

30%

Hellevoetsluis

585

38%

6%

9%

4%

3%

63%

5%

9%

10%

12%

37%

Nissewaard

1.550

34%

4%

4%

4%

2%

52%

4%

10%

14%

21%

48%

Westvoorne

155

52%

3%

0%

6%

3%

65%

3%

16%

3%

10%

35%

Voorne-Putten

585

38%

5%

5%

4%

3%

58%

4%

10%

11%

16%

42%

Hoeksche Waard

285

39%

8%

5%

6%

4%

65%

4%

11%

8%

11%

35%

GoereeOverflakkee

435

64%

6%

2%

3%

1%

79%

3%

6%

7%

5%

21%

Nederland

360.770

38%

6%

6%

4%

6%

64%

5%

13%

7%

11%

36%



15

2.6

Huishoudens

Op 1 januari 2014 telde Voorne-Putten 68.440 huishoudens, ruim 2.500 meer dan in 2009. In Voorne Putten zijn gemiddeld minder eenpersoonshuishoudens en meer meerpersoonshuishoudens met en zonder kinderen dan gemiddeld in Nederland (tabel 2.4). In de periode 2009-2014 is het aantal eenpersoonshuishoudens in Voorne -Putten gegroeid met 12 procent. In heel Nederland neemt het aantal eenpersoonshuishoudens toe, maar deze toename is gemiddeld 7 procent in de periode 2 009-2014. Het aantal meerpersoonshuishoudens met kinderen in Voorne -Putten is in deze periode met 3 procent gedaald. Met de veranderende bevolkingssamenstelling zal ook de huishoudsamenstelling veranderen. Doordat het aandeel alleenstaanden verder zal toenemen, zal de gemiddelde huishoudgrootte afnemen. In Rotterdam zijn net als in andere grote steden veel meer eenpersoonshuishoudens en minder huishoudens met kinderen (al groeit dat laatste aandeel in Rotterdam in de afgelopen jaren). In de referentieregio’s Hoeksche Waard en Goeree-Overflakkee zijn de huishoudens gemiddeld groter dan in Voorne-Putten (beide 2,4 ten opzichte van 2,2). De huishoudenssamenstelling van Goeree-Overflakkee verschilt echter vrij weinig met Voorne -Putten. De samenstelling in Hoeksche Waard verschilt wel: er zijn daar minder eenpersoonshuishoudens en meer meerpersoonshuishoudens. Tabel 2.4 Bevolking naar huishoudgrootte (2014). EENPERSOONSHUISHOUDEN

MEERPERSOONSHUISHOUDENS ZONDER KINDEREN

MEERPERSOONSHUISHOUDENS MET KINDEREN

GEMIDDELDE HUISHOUDENSGROOTTE

Brielle

31%

35%

35%

2,2

Hellevoetsluis

31%

32%

37%

2,3

Nissewaard

32%

31%

37%

2,2

Westvoorne

31%

37%

33%

2,2

Voorne-Putten

31%

32%

36%

2,2

Hoeksche Waard

27%

35%

38%

2,4

Goeree-Overflakkee

31%

31%

38%

2,4

Rotterdam

47%

23%

30%

2,0

Nederland

37%

29%

34%

2,2

Bron: CBS Statline, bewerking I&O Research

Mogelijke gevolgen veranderingen demografie Vooral de veranderende samenstelling van de bevolking heeft grote gevolgen en zal ook aangrenzende regio’s raken, omdat twee derde van de beroepsbevolking van Voorne-Putten in andere regio’s werkt. Zo kan het ten koste gaan van de sociaal-economische vitaliteit op Voorne-Putten zelf, omdat er veel jongeren vertrekken 11. Mogelijke mismatches aan de hand van de demografische transitie (als er niet wordt ingegrepen en zoals weergegeven in de foto anticipeerregio ) zijn de volgende: afname bevolking, afname draagvlak voorzieningen, krapte op de arbeidsmarkt, afnemend draagvlak voorzieningen voor jongeren (sport, scholen), toenemend draagvlak voorzieningen ouderen (cultuur, toerisme & recreatie), veranderende woningvraag, toenemend aantal potentiële vrijwilligers, toenemende zorgvraag.

11



16

2.7

Onderwijsniveau

In figuur 2.8 is het schooladvies dat kinderen in groep 8 van de basisschool hebben gekregen weergegeven (gemiddeld over de jaren 2010-2013). In vergelijking met Hoeksche Waard, Goeree Overflakkee en Nederland heeft krijgt een groter aandeel van de kinderen in Voorne Putten vmbo -advies en vmbo/havo-advies en een kleiner aandeel havo/vwo -advies. In Rotterdam krijgt nog een groter aandeel als advies praktijkonderwijs en vmbo dan op Voorne-Putten en een nog kleiner aandeel havo/vwo-advies. Figuur 2.8 Schooladvies groep 8 (basisschool) naar niveau, cohort 2010-2013.

Praktijkonderwijs

2% 1% 1% 3% 2% 47% 43% 44% 49% 43%

Vmbo

9% 6% 6% 7% 8%

Vmbo/Havo

38% 45% 44%

Havo/Vwo 36%

43%

Onbekend

Voorne-Putten Hoeksche Waard Goeree Overflakkee Rotterdam Nederland

4% 5% 5% 4% 4%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

Aantallen studenten Er wonen relatief veel meer mbo-studenten en veel minder hbo- en wo-studenten in Voorne-Putten dan landelijk. Ten opzichte van 2009 wonen in Voorne-Putten minder mbo- en wo-studenten en is er een groei van hbo-studenten zichtbaar. Van de gemeenten binnen Voorne-Putten wonen er relatief de meeste hbo- en wo-studenten in Westvoorne en het minste in Hellevoetsluis.


17

Tabel 2.5 Aandeel studenten woonachtig op Voorne-Putten per onderwijsniveau. MBO

HBO

WO

2009/'10

2014/'15

2009/'10

2014/'15

2009/'10

2014/'15

Brielle

59%

60%

31%

32%

11%

8%

Hellevoetsluis

64%

64%

28%

28%

8%

8%

Nissewaard

61%

59%

29%

31%

10%

10%

Westvoorne

59%

54%

29%

35%

12%

12%

Voorne-Putten

62%

60%

29%

31%

10%

9%

Hoeksche Waard

56%

53%

34%

36%

10%

10%

Goeree-Overflakkee

64%

30%

5%

Rotterdam

42%

39%

33%

34%

25%

27%

Zuid-Holland (PV)

44%

40%

33%

35%

23%

25%

Nederland

45%

41%

35%

38%

20%

22%


Scholen Op Voorne-Putten zijn in totaal 13 vestigingen van het voortgezet onderwijs en 3 mbo -vestigingen. De verschillende mbo-vestigingen werken in toenemende mate samen, bijvoorbeeld door betere spreiding en clustering ·. Vanuit de MRDH wordt clustervorming sterk gestimuleerd. De MRDH wil een sterk economisch netwerk faciliteren tussen bedrijven onderling en met kennisinstellingen binnen de MRDH. Het gevolg zijn succesvolle cross-overs tussen bedrijven uit verschillende clusters, sectoren en gebieden. Het STC (Scheepvaart, techniek en havenindustrie) in Brielle is een mooi voorbeeld van de aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt. Hier wordt nieuw technisch talent opgeleid waar vanuit het HIC behoefte aan is 12. Er is op Voorne-Putten een trend gaande dat steeds meer mbo -ers voor een technische opleiding kiezen. Er wordt ook gesuggereerd om op Voorne -Putten een technische hbo te vestigen, om zo in te springen op de toenemende vraag vanuit het HIC naar hoogopgeleide technische mensen. Het primaire onderwijs heeft het (qua toeloop) moeilijker op Voorne-Putten, vooral in de kleine kernen. Veel scholen schommelen nu qua leerlingaantal rond de opheffingsnorm13. De prognose voor het basisonderwijs is dat ten opzichte van 2011 er in 2040 25 procent minder leerlingen zijn.

12

Tot hier. En nu verder! Rabobank, 2015.

13



18

3 HOOFDSTUK

Inkomen en sociale zekerheid

Economische F oto Voorne -Putten  Ink omen en soci ale zeker hei d

19

3. Inkomen en sociale zekerheid 3.1

Besteedbaar inkomen

In Voorne-Putten heeft men ten opzichte van het landelijk gemiddelde een relatief hoog besteedbaar inkomen (figuur 3.1). Het gemiddeld besteedbare inkomen in Voorne -Putten in 2012 bedraagt namelijk € 36.100 per huishouden (landelijk gemiddelde: € 33.600). Ten opzichte van 2009 is het gemiddelde besteedbaar inkomen op Voorne-Putten met € 200 gedaald. Vooral Westvoorne is een vrij welvarende gemeente. Rotterdam zit onder het landelijk gemiddelde. In Hoeksche Waard hebben huishoudens een hoger besteedbaar inkomen dan in Voorne-Putten. Figuur 3.1 Inkomensniveau (besteedbaar inkomen huishoudens 2009 & 2012, x1.000 euro). € 3 7 ,7 € 3 8 ,0

Brielle

€ 3 6 ,4 € 3 6 ,3

Hellevoetsluis

€ 3 4 ,8 € 3 4 ,6

Nissewaard

€ 4 3 ,2 € 4 2 ,7

Westvoorne € 3 6 ,3 € 3 6 ,1

Voorne-Putten

€ 3 8 ,7 € 3 9 ,0

Hoeksche Waard Goeree-Overflakkee

€ 3 6 ,4

€ 2 8 ,2 € 2 8 ,3

Rotterdam Zuid-Holland

€ 3 3 ,7 € 3 3 ,7

2009

Nederland

€ 3 3 ,5 € 3 3 ,6

2012

€ 0 ,0

€ 1 0 ,0

€ 2 0 ,0

€ 3 0 ,0

€ 4 0 ,0

€ 5 0 ,0

Bron: CBS N.B. Gegevens van het inkomensniveau in 2009 van Goeree-Overflakkee ontbreken, omdat dit toen nog geen gemeente was.

3.2

Uitkeringen

Bijstand Het aantal bijstandsuitkeringen in Voorne -Putten ligt onder het landelijk gemiddelde (tabel 3.1). Er is veel verschil tussen de vier gemeenten. Nissewaard zit qua aantal bijstandsuitkeringen ongeveer op het Nederlands gemiddelde terwijl het aantal in Brielle en Westvoorne twee tot drie keer minder is. Hoeksche Waard en Goeree-Overflakkee verstrekken ongeveer drie keer zo weinig bijstandsuitkeringen als VoornePutten en Rotterdam juist drie keer zoveel.


20

Tabel 3.1 Bijstandsuitkeringen per 1.000 inwoners van 20-65 jaar, januari 2015. BIJSTANDSUITKERINGEN Brielle

19,7

Hellevoetsluis

32,5

Nissewaard

37,9

Westvoorne

12,9

Voorne-Putten

32,6

Hoeksche Waard

11,3

Goeree-Overflakkee

13,2

Rotterdam

93,0

Nederland

37,6

Bron: CBS Statline

WAO- Uitkeringen Het aantal arbeidsongeschikten die een WAO-uitkering ontvangen is weergegeven in tabel 3.2. Dit aantal is afgezet tegen de som van de beroepsbevolking en de niet-beroepsbevolking (mensen in de leeftijdsgroep die niet willen werken of daarvoor niet beschikbaar zijn). Voorne -Putten geeft relatief minder WAO-uitkeringen uit dan het landelijk gemiddelde, maar ongeveer evenveel als Rotterdam en Zuid-Holland. De sterke daling van het aantal WAO-uitkeringen in Voorne-Putten en de andere regio’s tussen 2009 en 2014 lijkt grotendeels toe te schrijven aan de vergrijzing. Relatief worden de meeste WAO-uitkeringen uitgegeven in de gemeenten Hellevoetsluis en Nissewaard. Tabel 3.2 Aantal WAO-uitkeringen, afgezet tegen het totaal van beroepsbevolking en niet-beroepsbevolking. 2009 KWARTAAL 4

AFGEZET TEGEN BEROEPSEN NIETBEROEPSBEVOLKING

2014 KWARTAAL 4

AFGEZET TEGEN BEROEPSEN NIETBEROEPSBEVOLKING

340

2,8%

240

1,8%

Hellevoetsluis

1.120

3,6%

680

2,3%

Nissewaard

2.320

3,5%

1.510

2,3%

Brielle

Westvoorne

300

3,0%

200

1,8%

Voorne-Putten

4.080

3,4%

2.630

2,2%

Hoeksche Waard

1.640

2,6%

1.040

1,6%

-

-

700

1,9%

Rotterdam

15.910

3,5%

10.030

2,1%

Zuid-Holland

89.240

3,4%

57.410

2,1%

Nederland

507.480

4,1%

327.080

2,6%

Goeree-Overflakkee

Bron: CBS Statline


21

3.3

Gezondheid

Qua gezondheid zijn de inwoners van Voorne-Putten over het algemeen wat gezonder dan gemiddeld in de regio Rotterdam-Rijnmond, volgens de gezondheidsbarometer14 (tabel 4.3). Als het gaat om de ervaren gezondheid, dan ervaren minder mensen op Voorne-Putten hun gezondheid (zeer) goed dan de referentieregio’s en Nederland. Dit geldt vooral voor Nissewaard en voor de groep 65+-ers. Tabel 3.3 Gezondheidsindicatoren (gezondheidsbarometer en ervaren gezondheid), 2014 ERVAREN GEZONDHEID (% (ZEER) GOED)

GEZONDHEIDSBAROMETER (INDEXCIJFER A)

4-12 JAAR

19-65 JAAR

65+

Brielle

103

95%

81%

64%

Hellevoetsluis

101

95%

80%

58%

Nissewaard

102

94%

78%

55%

Westvoorne

103

96%

86%

64%

Voorne Putten

102

95%

79%

58%

Goeree Overflakkee

103

96%

83%

59%

Albrandswaardb

103

95%

87%

70%

Regio Rotterdam-Rijnmond

100

94%

81%

62%

-

97%

81%

60%

Nederland a

G ebas eerd op het gemiddelde van regio Rotterdam- Rijnmond. b H oeks che Waard is niet opgenomen in de G ezondheid in Kaart 2 0 14, dus is een andere referentieregio weergegeven. Bron: G ezondheid in kaart 2 0 14, G G D Rotterdam-Rijnmond.

14

Gezondheid in Kaart, 2014. GGD Rotterdam-Rijnmond.


22

4 HOOFDSTUK

Werk

Economische F oto Voorne -Putten  W erk

23

4. Werk 4.1

Aanbodzijde arbeidsmarkt

Beroepsbev olking De potentiële beroepsbevolking in Voorne-Putten omvatte in 2014 ongeveer 84.000 mensen, waarvan het grootste gedeelte in Nissewaard woont (tabel 4.1). Dit is één procent minder dan 2009. Tabel 4.1 Potentiële beroepsbevolking per gemeente, 2009-2014 (x 1.000). 2009

2010

2011

2012

2013

2014

Brielle

9

9

9

9

9

9

Hellevoetsluis

22

22

22

22

21

21

Nissewaard

47

47

46

47

47

47

Westvoorne

7

7

7

7

7

7

Voorne-Putten

85

85

84

85

84

84

Bron: CBS

De afname van de beroepsbevolking heeft waarschijnlijk te maken met de vergrijzing en ontgroening (tabel 4.2). De beroepsbevolking van 45 tot 75 jaar is namelijk in 2009-2014 met 9 procent gegroeid, terwijl de groepen 15 tot 25 jaar en 25 tot 40 jaar zijn afgenomen met respectievelijk 8 en 14 procent (de daling in de laatste twee groepen is veel sterker dan de landelijke trend). Tabel 4.2 Ontwikkeling potentiële beroepsbevolking naar leeftijd (%), 2009-2014. 15 TOT 25 JAAR

25 TOT 45 JAAR

45 TOT 75 JAAR

TOTAAL

Brielle

0%

-25%

0%

0%

Hellevoetsluis

0%

-10%

0%

-5%

Nissewaard

-13%

-10%

11%

0%

Westvoorne

0%

-33%

33%

0%

Voorne-Putten

-8%

-14%

9%

-1%

Hoeksche Waard

0%

-10%

11%

-2%

Goeree-Overflakkee

0%

-9%

10%

0%

Rotterdam

-4%

-1%

11%

3%

Zuid-Holland

-3%

-5%

12%

2%

Nederland

-2%

-7%

12%

2%

Bron: CBS, bewerking I&O Research N.B. de procentuele verandering is gebaseerd op absolute aantallen in 1.000-tallen. Vooral in de kleinere kernen ontbreekt het daardoor aan precisie.

De potentiële beroepsbevolking in Voorne-Putten is minder hoog opgeleid dan het landelijk gemiddelde (figuur 4.1). Zowel een kwart van de beroepsbevolking is laagopgeleid als hoogopgeleid. GoereeOverflakkee heeft een beroepsbevolking die in verhouding iets lager is opgeleid dan Voorne -Putten en de beroepsbevolking in Hoeksche Waard is iets hoger opgeleid .


24

Figuur 4.1 Beroepsbevolking naar opleidingsniveau (%), 2014. Brielle

22%

Hellevoetsluis

44%

24%

Nissewaard

43%

26%

Westvoorne

24%

Hoeksche Waard

24%

5%

21%

43%

Voorne-Putten

11%

29%

49%

14%

GoereeOverflakkee

22%

4%

43%

46%

25%

41%

28%

5%

30% 48%

4% 24%

Rotterdam

23%

Zuid-Holland

23%

42%

34%

1%

Nederland

23%

43%

34%

1%

0%

10%

40%

20%

30%

laag

40%

midden

35%

50%

60%

70%

hoog

80%

1%

90%

100%

onbekend

Bron: CBS

Participatiegraad Het aandeel van de bevolking, dat beschikbaar is voor de arbeidsmarkt is de participatiegraad. De bruto participatiegraad geeft het aandeel van de beroepsbevolking in de totale bevolking tussen 15 en 75 (beroepsgeschikte bevolking) weer. De netto participatiegraad is het aandeel van de werkzame beroepsbevolking in de totale bevolking in de totale bevolking tussen 15 en 75 jaar. De participatiegraad in Voorne-Putten komt overeen met het landelijke beeld en ook zijn er weinig verschillen met de referentieregio’s (Rotterdam is hierop een uitz ondering). Figuur 4.2 Participatiegraad (bruto en netto, %), 2014. 66%

Brielle

70%

65%

Hellevoetsluis

70%

66%

Nissewaard

71%

64%

Westvoorne

68%

66%

Voorne-Putten

70%

Hoeksche Waard

67%

Goeree-Overflakkee

67% 58%

Rotterdam

60%

Netto

70%

65%

Nederland 55%

71%

66% 64%

Zuid-Holland

50%

71%

65%

Bruto 70% 70%

75%

Bron: CBS


25

Werkzoekenden Het aandeel niet-werkende werkzoekenden (NWW) op de beroepsbevolking is tussen 2009 en 2014 in elke regio aanzienlijk gestegen. Het aandeel NWW op de beroepsbevolking in Voorne-Putten is iets lager dan het landelijk gemiddelde, terwijl dit in 2009 nog gelijk was aan het landelijk gemiddelde (figuur 4.3). Van de vier gemeenten is het percentage werkzoekenden in Westvoorne en Brielle het laagst. De referentieregio’s Hoeksche Waard en Goeree-Overflakkee hebben een lager aandeel niet-werkende werkzoekenden op de beroepsbevolking dan Voorne-Putten. Rotterdam zit ver boven het landelijk gemiddelde met bijna 13 procent niet-werkende werkzoekenden van de beroepsbevolking. Figuur 4.3 Gemiddeld aandeel niet-werkende werkzoekenden (NWW) op beroepsbevolking. Brielle

5 ,7 %

3%

Hellevoetsluis

6 ,6 %

4%

Nissewaard

7 ,6 %

4%

Westvoorne

5 ,3 %

3%

Voorne-Putten

7 ,1 %

4%

Hoeksche Waard

5 ,4 %

3%

Goeree-Overflakkee

5 ,1 %

3%

Rotterdam

1 2 ,6 %

7%

Zuid-Holland

8 ,3 %

5%

Nederland

4% 0%

2%

4%

2014

7 ,4 % 6%

2009 8%

10%

12%

14%

Bron: CBS Statline

Omscholing Binnen Voorne-Putten heeft Nissewaard het grootste aandeel werkzoekenden. Nissewaard zet dan ook in op het omscholen van werkzoekenden. Op Voorne-Putten is één ‘arbeidsontwikkelbedrijf’ gevormd, dat opereert onder de naam Voorne-Putten Werkt!.

4.2

Vraagzijde arbeidsmarkt

Bedrijfsv estigingen In 2014 telt Voorne-Putten 5.189 bedrijfsvestigingen. Vanaf 2010 is er een daling zichtbaar in het aantal vestigingen van in totaal 7 procent. Dit druist in tegen de landelijke trend waar in de period e 2010-2014 het aantal bedrijfsvestigingen met ongeveer 10 procent is gestegen. In dezelfde periode is het aantal bedrijven op Goeree-Overvlakkee gegroeid met 2 procent en in de Hoeksche Waard met 3 procent.


26

Figuur 4.4 Ontwikkeling aantal bedrijfsvestigingen in Voorne-Putten. 6%

5.000

5%

3%

4 .3 3 0

4.000 3.000

5%

4%

3% 2%

2%

3%

0% -1 %

-1 % -1 %

-2 %

1.000

4% 2% 0%

1%

1%

2.000

5 .1 8 9

6.000

0%

-2%

-2 %

-4% -5 %

0

-6%

Bron: LISA

Van de 5.189 bedrijfsvestigingen zijn er op Voorne-Putten 16 vestigingen met meer dan 200 werkenden (tabel 4.3). SGS Nederland BV15 is het grootste bedrijf op Voorne -Putten met meer dan 500 werkenden. Dit bedrijf is enigszins atypisch op Voorne-Putten, omdat de sector advisering, onderzoek, specialistische zakelijke dienstverlening relatief klein is op Voorne -Putten. Binnen Voorne-Putten zijn er veel grote vestigingen binnen de sectoren zorg en openbaar bestuur. Dit ligt in de lijn met het relatief grote aandeel van zorg en openbaar bestuur qua werkgelegenheid op Voorne-Putten (samen bijna goed voor een kwart van alle werkgelegenheid op Voorne-Putten, zie tabel 4.4). De bouwsector en de groot- en detailhandelssector hebben op Voorne-Putten een relatief groot aandeel binnen de MRDH, maar opvallend is dat er binnen deze sector geen grote bedrijven zijn op Voorne-Putten. Tabel 4.3 De grootste vestigingen van Voorne-Putten in aantal werkenden, 2014. WERKENDEN

WERKENDEN

SGS Nederland BV

500+

Careyn

200-300

Stadhuis Gemeente Spijkenisse a

500+

NedZorg Zuid-Hollandse Eilanden

200-300

De Welplaat Soc Werkvoorz Schap

300-500

Gemeente Hellevoetsluis

200-300

Spijkenisse Medisch Centrum

300-500

Dorc International BV

200-300

Stichting Careyn

300-500

Politie Eenheid Rotterdam

200-300

Careyn Lokatie Grootenhoek

300-500

Kraamzorg de Eilanden

200-300

Stichting Zuidwester

300-500

Farm Frites BV

200-300

Rijksinrichting Jeugdigen de Hartelborgt

300-500

Dirk van den Broek Supermarkten

200-300

Bron: LISA a

Toenmalige gemeente Spijkenisse, voor de fusie met gemeente Bernisse (Nissewaard)

ZZP’ers Op Voorne-Putten zijn relatief minder starters en eenmansbedrijven in vergelijking met landelijk (figuur 4.5). Uitzonderingen zijn de sectoren industrie en financiële instellingen. Het kleinste aandeel ZZP’ers in vergelijking met landelijk, bevindt zich in de sector cultuur, sport en recreatie.

15

SGS Nederland BV is een bedrijf werkzaam op het gebied van ins pectie, controle, analys e en certificering (zakelijke diens tver lening)


27

Figuur 4.5 Percentage ZZP’ers per sector. 65%

Bouw

70%

61% 61%

Informatie en communicatie

59% 60%

Overige dienstverlening

58%

Advisering, onderzoek, special. zakelijke dienstv. 47%

Cultuur, sport en recreatie Industrie

45% 42%

Verhuur van en handel in onroerend goed

44% 43% 42%

Totaal Landbouw

39% 38%

Onderwijs

39%

Financiële instellingen

36%

52%

52%

46%

35%

Overige zakel. dienstverlening

32%

Gezondheids- en welzijnszorg

29%

Groot- en detailhandel 15%

Logies-, maaltijd- en drankverstrekking

66%

39%

33%

Vervoer en opslag

65%

52%

47%

VP

38%

NL

24%

5% 9%

Openbaar bestuur

0%

20%

40%

60%

80%

Bron: LISA

Banen Wat betreft de werkgelegenheid was er, net als in heel Nederland, een stijging tot 2009. Het aantal banen 16 in Voorne-Putten is sinds 2009 gedaald (figuur 4.6) en deze krimp is groter dan de landelijke trend. Vooral in 2014 was er sprake van een grote daling in werkgelegenheid . In 2014 komt het aantal banen uit op 37.609. Ten opzichte van 2009 is dit een daling van 7 procent. In de hele Metropoolregio Rotterdam-Den Haag is er in deze periode een daling in werkgelegenheid van 5 procent. Sectoren met de sterkste werkgelegenheidsafname op Voorne-Putten in de periode 2010-2014 zijn de sectoren vervoer en communicatie (-17 procent) en bouw (-15 procent). De daling in de bouw is te verklaren door de landelijke crisis in de bouwsector in deze periode. De sectoren horeca (+12 procent) en industrie en nutsbedrijven (+2 procent) kennen als enige sectoren een toename in werkgelegenheid. De werkgelegenheidsgraad in Voorne-Putten is in 2014 ongeveer 45 procent (aantal banen afgezet tegen beroepsbevolking) en daardoor is Voorne-Putten sterk afhankelijk van de werkgelegenheid van bijvoorbeeld Rotterdam. Ter vergelijking, de werkgelegenheidsgraad in Zuid -Holland is 80 procent. Ook in de referentieregio’s is de werkgelegenheidsgraad hoger (Hoeksche Waard: 58 procent en Goeree Overflakkee: 63 procent).

16

Minimaal 12 uur in de week – ZZP’ers vallen ook in deze definitie.


28

Figuur 4.6 Ontwikkeling aantal banen in Voorne-Putten. 45.000

6,0% 5%

40.000

4,0% 3 7 .6 09

5% 35.000

3% 3 1 .9 94

30.000 25.000

2%

2,0%

2%

2%

2%

2% 1%

1%

1% 20.000

0,0%

0%

0%

0% -1 %

15.000 -2 %

-2,0% -2 %

10.000 -4,0%

5.000

-4 %

0

-6,0%

Bron: LISA

Twee enigszins dom inante sectoren Het grootste aandeel banen heeft de sector groot- en detailhandel, met 22 procent in 2014. Dit aandeel is ook groter dan gemiddeld in de MRDH (17 procent). Een andere sector, die qua aantal banen sinds 1996 een groei door heeft gemaakt is de gezondheids- en welzijnszorg, met een aandeel van 19 procent in 2014 (MRDH: 16 procent). Relatief heeft Voorne-Putten met de horecasector het grootste aandeel binnen de MRDH ten opzichte van de andere sectoren (bijna 8 procent aandeel in MRDH). De bouwsector heeft ook een groot aandeel in MRDH (6,9 procent), maar dit aandeel is sinds 1996 gedaald (1996: 8,1 procent). De zakelijke dienstverleners lijken vooral voor Rotterdam te kiezen. De zakelijke dienstverleners die wel op VoornePutten zijn gevestigd, verlenen vooral diensten op Voorne-Putten (slechts 10 procent van de zakelijke verkopen gaat naar Rotterdam – terwijl daar groei wordt voorzien 17 ).

17

UWV Highlights regio in beeld 2015. Arbeids regio Rijnmond, aanvullingen Voorne-Putten.


29

Tabel 4.4 Werkgelegenheidsverdeling, vergelijking met MRDH. 1996

2014

AANDEEL VP IN MRDH

VP

MRDH

VP

MRDH

1996

2014

4%

3%

3%

2%

5,4%

5,8%

Industrie

11%

12%

9%

9%

4,3%

5,2%

Bouw

11%

7%

6%

5%

8,1%

6,9%

Groot- en detailhandel

23%

19%

22%

17%

6,2%

6,6%

Vervoer en opslag

8%

9%

6%

7%

4,5%

4,4%

Horeca

3%

3%

5%

3%

6,2%

7,8%


1%

3%

1%

3%

1,7%

1,7%


2%

4%

1%

3%

2,6%

2,4%


1%

1%

1%

1%

4,6%

5,2%

Advisering, onderzoek, special. zakelijke dienstverlening

6%

7%

7%

10%

4,4%

3,4%

Overige zakelijke dienstverlening

3%

5%

3%

7%

2,7%

2,6%

Openbaar bestuur

4%

5%

5%

5%

3,3%

5,2%

Onderwijs

8%

6%

8%

7%

6,0%

5,6%

13%

12%

19%

16%

5,3%

6,3%

Cultuur, sport en recreatie

1%

1%

2%

2%

4,3%

5,2%


2%

2%

2%

2%

4,6%

5,7%

100%

100%

100%

100%

5,0%

5,2%

Landbouw


TOTAAL Bron: LISA

Bedrijfsdynamiek Bij het aantal oprichtingen en faillissementen per sector in 2014, springt de financiële sector er met ruim 200 oprichtingen bovenuit 18. Hierop volgen de sectoren zakelijke dienstverlening, transport en logistiek en bouw en techniek met tussen de 70 en 110 oprichtingen per sector. De meeste faillissementen zijn in de sectoren toerisme & recreatie, detailhandel en horeca, gevolgd door transport en logistiek, financieel en zorg en welzijn. Voor 2015 werd verwacht dat de industrie, zorg & welzijn, financiële diensten en openbaar bestuur krimpsectoren zijn.

4.3

Toegevoegde waarde

Minder toegev oegde waarde – lagere productiviteit De meeste toegevoegde waarde 19 wordt geproduceerd binnen de sector groot- en detailhandel (14 procent), gevolgd door de sectoren advisering, onderzoek en specialistische zakelijke dienstverlening, openbaar bestuur en gezondheids- en welzijnszorg (elk 10 procent). Het relatief grootste aandeel toegevoegde waarde in de MRDH wordt geproduceerd door de landbouw op Voorne-Putten (tabel 4.5). Het relatief kleinste aandeel wordt geproduceerd in de industriesector van Voorne -Putten. In vergelijking met landelijke cijfers wordt er ook relatief veel toegevoegde waarde geproduceerd in de bouwsector en in de sector vervoer en opslag.

18

Tempo Team, pres entatie Voorne-Putten, Goeree-Overflakkee en HI C.

19

LI SA heeft voor de Toegevoegde Waarde en Productie cijfers s amenwerking gezocht met BREA (Bas is gegevens voor Regionaal

Economis che Analys es ). Toegevoegde waarde is het vers chil tus sen productie en verbruik. De productiewaarde is gelijk aan de voor de verkoop bes temde goederen en diens ten. Het vers chil met omzet is , over het algemeen, gering.


30

Tabel 4.5 Toegevoegde Waarde (x 1.000, %), gesorteerd naar aandeel op Voorne-Putten, 2014. VOORNE-PUTTEN

MRDH

NEDERLAND

AANDEEL VP IN MRDH


€ 394.423

14%

13%

13%

4,6%


€ 293.245

10%

9%

10%

4,5%


€ 274.964

10%

10%

8%

3,5%

Openbaar bestuur

€ 269.931

10%

8%

8%

4,2%

Vervoer en opslag

€ 251.677

9%

9%

5%

4,8%

Industrie

€ 246.719

9%

13%

16%

2,9%

Bouw

€ 239.813

9%

5%

5%

4,2%


€ 187.332

7%

5%

6%

3,5%

Onderwijs

€ 172.813

6%

5%

5%

4,2%


€ 105.509

4%

7%

6%

3,5%

Landbouw

€ 92.970

3%

2%

2%

6,1%


€ 90.607

3%

6%

8%

3,3%

Horeca

€ 76.911

3%

2%

2%

4,9%


€ 40.068

1%

1%

1%

5,1%


€ 37.184

1%

4%

5%

4,0%


€ 33.736

1%

1%

1%

4,9%

100%

100%

100%

4,2%

TOTAAL

€ 2.807.903

Bron: LISA Definitie toegevoegde waarde: zie voetnoot 19.

Over het algemeen is het aandeel werkzame personen groter dan het aandeel toegevoegde waarde van Voorne-Putten in de MDRH (tabel 4.6). Dit geldt met name voor de industriesector, bouwsector, horeca en de groot- en detailhandel. Men is hier dus gemiddeld minder productief dan mensen werkzaam in deze sectoren in de totale MRDH. De sectoren waarbij het aandeel toegevoegde waarde groter is dan het aandeel werkzame personen zijn informatie & communicatie, overige zakelijk dienstverlening en financiële instellingen. Binnen deze sectoren is men dus productiever op Voorne-Putten dan in de totale MRDH.


31

Tabel 4.6 Het aandeel werkplekken en het aandeel toegevoegde waarde van Voorne-Putten in MRDH, 2014. WERKPLEKKEN

TOEGEVOEGDE WAARDE

Landbouw

5,8%

6,1%

Industrie

5,2%

2,9%

Bouw

6,9%

4,2%


6,6%

4,6%

Vervoer en opslag

4,4%

4,8%

Horeca

7,8%

4,9%


1,7%

4,0%


2,4%

3,3%


5,2%

3,5%


3,4%

3,5%


2,6%

3,5%

Openbaar bestuur

5,2%

4,2%

Onderwijs

5,6%

4,2%


6,3%

4,5%


5,2%

5,1%


5,7%

4,9%

TOTAAL

5,2%

4,2%

Bron: LISA

Lagere productiviteit De lage productiviteit kan deels verklaard worden doordat het bruto gemeentelijk product (bgp) in stedelijke gebieden veel hoger ligt dan in niet-stedelijke gebieden, zo blijkt uit het artikel over bgp 20. Maar ook in het stedelijke gebied op Voorne-Putten ligt de productiviteit lager, want in Spijkenisse (toenmalige gemeente) was het gemiddelde bgp het laagst van de 50 grootste Nederlandse gemeenten (anno 2013). Factoren die het bgp mede beïnvloeden zijn de volgende: een hoog aandeel laagopgeleide mensen hangt negatief samen met bgp en het aandeel hbo - en wo-studenten dat er woont, hangt positief samen met bgp. Een groot aandeel 55 tot 65-jarigen (het oudere deel van de beroepsbevolking) hangt negatief samen met het bgp, terwijl het aandeel 65+’ers weer positief samenhangt. Qua ligging zou VoornePutten het goed moeten doen wat betreft productiviteit, want de nabijheid van mainports hangt positief samen met het bgp. Tot slot hangt de omvang van uitgegeven bedrijventerreinen, het aandeel nutsbedrijven en het aandeel bedrijven in de maakindustrie over het algemeen (in Nederland) positief samen met bgp en het aandeel onderwijs en creatieve bedrijfstakken negatief, aldus het artikel uit het ESB.

20

Het bruto gemeentelijk product. ESB, 2013 (Jaargang 98, 4663).


32

4.4

Arbeidsvraag

Arbeidsv raag HIC Het Haven Industrieel Complex krijgt te maken met een toename in goederentransport en de transitie naar Bio based economy21 22. Het Havenbedrijf verwacht in 20 jaar 1,5 keer zo groot te zijn. Om de drukte van het goederentransport aan te kunnen moet worden ingezet op slimme en duurzame logistiek. Hoewel het nog niet helemaal duidelijk is hoe de vraag naar arbeid vanuit het HIC zal verlopen, is de verwachting dat er op korte en middellange termijn (2 en 4/5 jaar) een toename in de vraag naar arbeid zal zijn. Dit geldt voor alle drie de clusters: Transport en Logistiek, Industrie en maintenance en Maritieme dienstverlening. De verwachting is dat er zowel voor technische functies als voor logistieke functies zo’n 1.200 vacatures komen de komende jaren, waarvan e r 60 tot 70 procent door middelbaar geschoolden en 20 tot 30 procent door hoogopgeleiden moet worden ingevuld. In figuur 4.7 is het aantal openstaande vacatures te zie n van het HIC, eind 2014. De meeste vraag is er naar technische functies en ongeveer 40 procent hiervan zijn hoogopgeleide functies. Figuur 4.7 Aantal openstaande vacatures bij relevante activiteiten in HIC per cluster en beroepsrichting (nov, 2014).

Bron: SEOR Arbeidsmarktonderzoek HIC Rotterdam 2014

21

SEOR Arbeidsmarktonderzoek Haven- en Industriecomplex Rotterdam 2014-2015

22

Visie en uitvoeringsstrategie regionale economie en energie 2012-2015.


33

Vacatures Voorne- Putten De meeste vacatures op Voorne-Putten zijn voor hbo-functies (zowel bij bedrijven als bij intermediairs)23. Naast de sterke groei in hbo-vacatures is er ook een sterke groei in lbo -functies waarneembaar. De kansrijke sectoren voor hbo-ers zijn: bouw & techniek, zorg & welzijn en transport & logistiek. Voor mbo ers: bouw & techniek, retail & leisure (is een combinatie van toerisme & recreatie, horeca en detailhandel), zorg & welzijn en transport & logistiek. Voor lbo -ers: retail & leisure. Er bestaat krapte bij functies in de ICT en de techniek. Op middelbaar niveau geldt dit vooral technische beroepen. Op hbo- en wo-niveau bestaat er krapte, naast veel technische beroepen, bij programmeurs, onderwijs (exacte vakken en talen) en specifieke financiële beroepen (regis teraccountants). In de zorg gaat het om hoger opgeleide functies. Voor 2017-2019 wordt verwacht dat de krapte in de ICT en de technische sector groter zal worden. De beroepen waar overschot in is zijn vooral op lager niveau. Voor het middelbare en hogere niveau gaat het om economisch-administratieve beroepen. Deze beroepsoverschotten worden met name veroorzaakt door de toenemende digitalisering. In de zorgsector verliezen veel helpenden, kinderopvangleid(st)ers en sociaal-cultureel werkers hun baan. Gevolgen van automatisering en technische vernieuwingen op werkgelegenheid Door technische vernieuwingen en automatisering zal er steeds minder werk zijn voor laagopgeleide mensen, in alle clusters. Gemiddeld genomen wordt er een steeds hoger opleidingsniveau gevraagd. Er komt juist meer vraag naar mensen die technisch geschoold zijn en IT’ers in Transport en Logistiek en Maritieme dienstverlening. Er wordt verwacht dat er een afname zal zijn in werkgelegenheid voor de logistieke functies. De modernisering van open overslagactiviteiten en maritieme diensten verklaart de toename in vraag naar technische geschoolden en een afname in vraag naar logistiek opgeleide mensen. Het is dus van belang dat het aanbod van technisch geschoolde mensen voor de toekomst w ordt vergroot, met name voor mbo-niveau 3 en 4.

4.5 Pendel Inwoners van Voorne-Putten werken in iets meer dan een derde van de gevallen in Voorne-Putten zelf (tabel 4.7). Als mensen buiten deze regio werken dan werkt men voornamelijk in Rotterdam (ook ruim een derde). Het HIC valt ook onder de gemeente Rotterdam. Overig MRDH en overig Zuid-Holland is goed voor 16%. Als men buiten Zuid-Holland werkt dan werkt men in de meeste gevallen in NoordHolland en Noord-Brabant.

23

Pres entatie Tempo Team Voorne-Putten, Goeree-Overflakkee en HI C.


34

Tabel 4.7 Banen werknemers, woongemeenten Voorne-Putten (x 1.000 en procentueel). 2010

2011

2012

2013

2014

Voorne-Putten

28,5

29,6

28,1

25,1

26,7

Rotterdam

25,6

25,5

24,8

24,8

24,0

overig MRDH

11,5

11,5

11,1

11,8

11,3

overig Zuid-Holland

5,4

4,8

4,7

4,3

4,7

Noord-Holland

1,1

1,3

1,2

1,9

1,2

Noord-Brabant

1,7

1,8

1,5

1,7

1,5

Utrecht

0,8

0,9

0,8

0,8

0,8

Overig

1,2

1,1

1,1

1,5

1,1

TOTAAL

75,8

76,5

73,3

71,9

71,3

TOTAAL UITGAAND

47,3

46,9

45,2

46,8

44,6

2010

2011

2012

2013

2014

Voorne-Putten

38%

39%

38%

35%

37%

Rotterdam

34%

33%

34%

34%

34%

overig MRDH

15%

15%

15%

16%

16%

overig Zuid-Holland

7%

6%

6%

6%

7%

Noord-Holland

1%

2%

2%

3%

2%

Noord-Brabant

2%

2%

2%

2%

2%

Utrecht

1%

1%

1%

1%

1%

Overig

2%

1%

2%

2%

2%

100%

100%

100%

100%

100%

62%

61%

62%

65%

63%

1

1

TOTAAL TOTAAL UITGAAND Bron: CBS Statline 1 Inclusief niet toe te delen banen

De banen in Voorne-Putten worden vooral ingevuld door mensen die daar wonen (70 procent, tabel 4.8). Ruim een kwart werkt in Voorne-Putten, maar woont in een gemeente daarbuiten. Dit percentage is in de periode 2010-2014 redelijk gelijk gebleven. Het absolute aantal mensen dat werkzaam is in Voorne Putten is in de periode 2010-2014 afgenomen met bijna 3.000. De meeste mensen die werkzaam zijn in Voorne-Putten, maar hier niet wonen, wonen in Rotterdam, gevolgd door Goeree-Overflakkee. Ook de inkomende pendel vanuit Noord-Brabant is substantieel (800 werkzame personen).


35

Tabel 4.8 Banen werknemers, werkgemeenten Voorne-Putten (x 1.000 en procentueel). 2010

2011

2012

2013

2014

Voorne-Putten

28,5

29,6

28,1

25,1

26,7

Rotterdam

2,4

3,0

3,0

2,8

2,9

overig MRDH

2,1

1,8

1,6

1,6

2,0

overig Zuid-Holland

5,2

4,6

4,4

3,9

3,7

Noord-Holland

0,1

0,0

0,1

0,0

0,1

Noord-Brabant

0,7

0,8

0,9

0,8

0,7

Utrecht

0,0

0,1

0,0

0,0

0,1

Overig

2,0

1,9

1,7

2,3

2,0

TOTAAL

41,0

41,8

39,8

36,5

38,2

TOTAAL INKOMEND

12,5

12,2

11,7

11,4

11,5

2010

2011

2012

2013

2014

70%

71%

71%

69%

70%

Rotterdam

6%

7%

8%

8%

8%

overig MRDH

5%

4%

4%

4%

5%

1

Voorne-Putten

overig Zuid-Holland

13%

11%

11%

11%

10%

Noord-Holland

0%

0%

0%

0%

0%

Noord-Brabant

2%

2%

2%

2%

2%

Utrecht

0%

0%

0%

0%

0%

Overig

5%

5%

4%

6%

5%

100%

100%

100%

100%

100%

30%

29%

29%

31%

30%

1

TOTAAL TOTAAL INKOMEND Bron: CBS Statline 1 Inclusief niet toe te delen banen

Voorne-Putten heeft in 2014 een negatief pendelsaldo van 33 duizend werkzame personen (figuur 4.8). De inkomende pendel is licht afnemend de afgelopen jaren. De uitgaande pendel is vrij constant.


36

Figuur 4.8 Uitgaande pendel, inkomende pendel en pendelsaldo (x 1.000). 20

10

1 2 ,5

1 2 ,2

- 4 7 ,3

- 4 6 ,9

1 1 ,7

1 1 ,5

1 1 ,4

0

-10

-20

-30

-40

- 4 5 ,2

- 4 4 ,6

- 4 6 ,8

-50 Uitgaande pendel

Inkomende pendel

Saldo

-60 2010

2011

2012

2013

2014



37

5 HOOFDSTUK

Bereikbaarheid

Economische F oto Voorne -Putten  Ber eikb aar hei d

38

5. Bereikbaarheid Door het feit dat Voorne-Putten een ‘eiland’ is, is de bereikbaarheid logischerwijs anders dan de bereikbaarheid van plaatsen op het vaste land. De waterbarrières moeten letterlijk worden overbrugd of er moeten tunnels worden aangelegd. Vanaf 1903 is er de eerste vaste verbinding met het vaste land, de Spijkenissebrug. Doordat de haven sterk is gegroeid en daarmee de bevolking op Voorne-Putten zijn in 1968 de Hartelbrug en de Harmsenbrug gebouwd. De bevolking en de economische bedrijvigheid van het HavenIndustrieel Complex zijn sindsdien alleen maar gegroeid en dit heeft geleid tot een grotere mobiliteit op Voorne-Putten (aanleg Tweede Maasvlakte). Goede bereikbaarheid is zowel belangrijk voor de beleving van Voorne-Putten als voor de economie (files en opstoppingen kosten geld, voertuigverliesuren). Bereikbaarheid is een opgave De huidige bereikbaarheid van en naar Voorne-Putten wordt door vrijwel alle partijen als een basisopgave gezien om vele andere problemen te kunnen aanpakken. Knelpunten ontstaan als gevolg van interferentie van havengerelateerd verkeer (logistiek) met lokaal verkeer van en naar Voorne-Putten. De kwetsbaarheid en onvoorspelbaarheid van de oeververbindingen leiden tot een negatieve beleving van de ontsluiting van de woongebieden op Voorne-Putten. Zowel bewoners als bedrijven hebben last van de kwetsbaarheid van de oeverkruisingen. Zo komt het (regelmatig) voor dat er sprake is van storingen, ook van de nieuwe Botlekbrug, van onderhoud of langdurende heffingen en doordat alle aansluitingen op de A15 al maximaal belast zijn, kan het wegennetwerk volledig vastlopen. De openbaar vervoer ontsluiting van Voorne-Putten op het netwerk van Rotterdam is ontoereikend, evenals de fietsverbindingen. De verwachting is dat de verkeersdrukte nog zal toenemen, zeker bij verdere economische groei en dat daarmee de problemen zullen toenemen. Het bestaande wegennetwerk is nu niet robuust genoeg is en te kwetsbaar. De kwetsbare verkeerskundige situatie van Voorne-Putten betekent door de frequent optredende files ergernis en economische schade. Maar deze kwetsbaarheid houdt ook in dat bij calamiteiten, in het Botlekgebied of elders in de omgeving, Voorne -Putten een groot risico loopt geen route ter beschikking te hebben die geschikt is voor een evacuatie of grootschalige hulpverlening. Deze kwetsbaarheid raakt ook het gevoel van veiligheid in geval van calamiteiten op , en bereikbaarheid van, het eiland zelf door hulpdiensten. In figuren 6.1 tot en met 6.4 is goed te zien dat Voorne-Putten een regio is waarvandaan binnen een uur reistijd een klein relatief gebied kan worden bereikt. Met name met het OV lijkt Voorne -Putten een relatief slecht te bereiken gebied en zijn er ook meer verschillen tussen de verschillende plaat sen. Figuur 5.1 Bereikbaarheid naar Brielle met auto en met OV, tijdens ochtendspits.


39

Figuur 5.2 Bereikbaarheid naar Rockanje met auto en met OV, tijdens ochtendspits.

Figuur 5.3 Bereikbaarheid naar Hellevoetsluis met auto en met OV, tijdens ochtendspits.

Figuur 2.20 Bereikbaarheid naar Spijkenisse met auto en met OV, tijdens ochtendspits.

Figuur 5.4 Bereikbaarheid naar Spijkenisse met auto en met OV, tijdens ochtendspits.


40

Autobezit relatief hoog Omdat de bereikbaarheid van Voorne-Putten niet goed is (per OV) en er sprake is van een hoge uitgaande pendel, zijn de bewoners van Voorne-Putten meer auto-afhankelijk dan gemiddeld in Nederland. Dit is terug te zien in cijfers van de Nationale Atlas Volksgezondheid 24 over autodichtheid per gemeente, in 2013. In 2013 waren er gemiddeld 59 personenauto’s per 100 inwoners van Nederland van 18 en jaar en ouder. Hoe westelijker men woont op Voorne-Putten, hoe hoger de autodichtheid. Zo zijn er in Westvoorne 69,7 auto’s per 100 inwoners, In Brielle 66,1, in Hellevoetsluis 61,7, Berniss e 68,1 en in Spijkenisse 55,1 (55,1 ligt onder het landelijk gemiddelde; autobezit in grote steden is relatief laag). Toekomstige bereikbaarheid De verwachting is dat het aantal verplaatsingen op en rond Voorne-Putten verder zal groeien. Hoe de bereikbaarheid van, op en naar Voorne -Putten zich ontwikkelt, heeft alles te maken met hoe de vijf factoren (de ‘big 5’)25 zich ontwikkelen en wat de effecten hiervan zullen zijn. De ‘big 5’: 

de ontwikkeling van de Tweede Maasvlakte

 

de realisatie van de Blankenburgtunnel de herontwikkeling van de Rotterdamse stadshavens



de ontwikkeling van het bedrijventerrein Kickersbloem 3 en



de vervangingsvraag in de havens van Rotterdam

Er zijn wel ontwikkelingen gaande die de bereikbaarheid ten goede komen26. Rijkswaterstaat verbreedt de A15 tussen de Maasvlakte en het Vaanplein (inmiddels gereed). Het doortrekken van de A4 DelftSchiedam komt de bereikbaarheid van Voorne-Putten ook ten goede. Een groot project dat er aan komt is de Blankenburgtunnel, die de A20 en de A15 ten westen van Rotterdam verbindt. Ten slotte zou de opwaardering van de N57 naar een snelweg de reistijd van en naar Voorne-Putten verbeteren, maar deze ontwikkeling is nog onzeker en zal zeker tijd vergen. Het is daarom goed een extra verbinding met het vaste land te realiseren en de bestaande verbindingen te verbeteren . Door een betere informatievoorziening en belevingswaarde van de oeverkruisingen kan de woonkwaliteit voor de bewoners van Voorne Putten worden verbeterd. Voor het OV is behoud van de intercity-status van station Schiedam van (onmiddellijk) belang voor Voorne-Putten. Er is aandacht nodig voor het in stand houden en uitbreiden van verbindingen voor langzaam verkeer.

24

Deuning CM (RI VM). Dichtheid pers onenauto's 2013. I n: Volks gezondheid Toekoms t Verkenning, Nationale Atlas Volks gezondheid.

25

Foto anticipeerregio Voorne-Putten. Public Res ult, 2013. Met de big 5 worden belangrijks te economis che ontwikkelingen op en rond

Voorne-Putten bedoeld die effect hebben op de arbeids markt en de woningmarkt. 26

Overdrachts document I ntergemeentelijke Samenwerking Voorne-Putten


41

6 HOOFDSTUK

Ruimtelijke ordening

Economische F oto Voorne -Putten  Rui mtelijke or dening

42

6. Ruimtelijke ordening 6.1

Woningen

In 2014 zijn er in totaal 69.889 woningen op Voorne-Putten met een gemiddelde woningwaarde van € 192.000 en daarmee is de gemiddelde woningwaarde lager dan het landelijk gemiddelde (tabel 6.1). Ook ten opzichte van de referentieregio’s is de w oningwaarde in Voorne-Putten lager. In Rotterdam is de woningwaarde weer lager dan in Voorne -Putten. De helft van de woningen staat in Nissewaard met een gemiddelde woningwaarde van € 166.000. In Westvoorne zijn de woningen bijna twee keer zoveel ‘waard’ als in Nissewaard (€ 303.000). In de periode 2009-2014 is de waarde van de woningen gedaald met gemiddeld 13 procent. In 2014 zijn de prijzen van woningen op Voorne-Putten gestabiliseerd en is er in de meeste kernen inmiddels sprake van prijsstijging27. Tabel 6.1 Aantal woningen en gemiddelde woningwaarde, 2009-2014 (x € 1.000). 2009

2014

WONINGWAARDE

AANTAL

WONINGWAARDE

ONTWIKKELING

Brielle

262

7.383

225

-14%

Hellevoetsluis

226

17.248

195

-14%

Nissewaard

186

38.582

166

-11%

Westvoorne

373

6.676

303

-19%

Voorne-Putten

221

69.889

192

-13%

Hoeksche Waard

264

35.984

231

-13%

Goeree-Overflakkee

251

20.542

220

-12%

Rotterdam

163

308.121

148

-9%

Zuid-Holland

225

1.632.604

199

-12%

Nederland

241

7.512.159

211

-12%


Voorne-Putten heeft relatief veel woningen die na 1965 gebouwd zijn in vergelijking met de referentieregio’s en met Nederland (tabel 6.2). Het percentage van de woningen die na 1965 zijn gebouwd is 84 procent, in vergelijking met 65 procent in heel Nederland, 59 procent in GoereeOverflakkee en 73 procent in Hoeksche Waard. Met name in Nissewaard en Hellevoetsluis is er bijna geen vooroorlogse woningbouw (respectievelijk 3 en 4 procent).

27

Bron: Afdeling Wonen, gemeente Nis s ewaard


43

Tabel 6.2 Verhouding woningen naar bouwjaar, 2014. TOT 1945

1945-1965

1965-1985

1985-2005

2005+

14%

10%

43%

22%

10%

Hellevoetsluis

4%

6%

54%

30%

6%

Nissewaard

3%

11%

50%

29%

6%

Westvoorne

17%

14%

37%

21%

11%

Voorne-Putten

6%

10%

49%

28%

7%

Hoeksche Waard

15%

12%

42%

24%

7%

Goeree-Overflakkee

24%

17%

29%

21%

9%

Rotterdam

31%

17%

24%

21%

7%

Zuid-Holland

22%

16%

31%

23%

8%

Nederland

19%

16%

33%

24%

8%

Brielle


In tabel 6.3 is de verhouding van woningen naar eigendom weergegeven. Op Voorne-Putten is de koopsector relatief groter dan gemiddeld in Nederland. In Brielle is de koopsector relatief groter dan de overige drie gemeenten op Voorne-Putten. Tabel 6.3 Verhouding woningen naar eigendom, 2015 (alleen Voorne-Putten, overige regio’: 2013). KOOPSECTOR

HUURSECTOR

Brielle

78%

22%

Hellevoetsluis

65%

35%

Nissewaard

62%

38%

Westvoorne

66%

34%

Voorne-Putten

65%

35%

Hoeksche Waard

66%

34%

Goeree-Overflakkee

58%

42%

Zuid-Holland

50%

50%

Nederland

55%

45%

Bron: CBS in uw Buurt en opgave gemeenten

6.2

Woningbouw

In de periode 2013-2020 is op Voorne-Putten een oplevering voorzien van 3.700 woningen. Uit onderzoek van Stec-onderzoek28 blijkt dat dit totaal de vraag naar woningen overstijgt. Als wordt uitgegaan van de huishoudgroei, de aanleg en realisatie van Maasvlakte II, Kickersbloem III, de Blankenburgtunnel, herstructurering van de stadshavens in Rotterdam en de vervangingsvraag van het HIC, moeten jaarlijks 300-500 woningen worden gebouwd. Uit de samenwerkingsafspraken woningbouw komt naar voren dat de vraag aan woningen tussen 2013 en 2019 tussen de 1.350 en 2.200 ligt 29. In oktober 2015 zijn met de provincie Zuid-Holland afspraken gemaakt over de planperiodes 2015-2019 en 2020-2024. Voor beide periodes geldt dat de gemeenten gezamenlijk binnen de bandbreedte blijven die is aangegeven door de provincie. 28

Aangehaald in Foto Anticipeerregio Voorne-Putten. Public Res ult, 2013.

29

Samenwerkings afs praken woningmarkt. Subregio Voorne-Putten/Rozenburg 2014-2020.


44

De bandbreedte is gebaseerd op de woningbehoefteraming bevolkingsprognose 2013-2016 van de provincie. Er worden daarnaast ook woningen gesloopt waar een overschot aan is (of die te oud zijn), om zo een gevarieerder woningaanbod te creëren 30. Er moet voorzichtig worden omgegaan met het bijbouwen van nieuwe woningen, omdat het anders kan resulteren in leegstand. De gemeenten op Voorne-Putten hebben over woningbouw samenwerkingsafspraken waarin staat dat er voornamelijk woningen zullen worden bijgebouwd waar in het woonmilieu een tekort aan is en koopwoningen in een duurder prijssegment met onderscheidende architectuur. Daarnaast is er veel aandacht voor verduurzaming en levensloopbestendig maken van de bestaande woningvoorraad. Er zullen alleen woningen worden gesloopt waar een overschot aan is. Hierbij wordt de veranderde bevolkingssamenstelling meegenomen. In de hele regio betekent dit dat er afname is gewenst van suburbaan grondgebonden woningen. In Spijkenisse en Hellevoetsluis bestaat het probleem van een eenzijdig woningaanbod ten opzichte van de andere meer organische gegroeide gemeenten28. Dit komt omdat die plaatsen in de jaren ’70 en ’80 hard zijn gegroeid. Door dit eenzijdige woningaanbod blijft de kwaliteit en aantrekkelijkheid van de woningen een aandachtspunt. Er zijn relatief veel gestapelde woningen in Spijkenisse en Hellevoetsluis (resp. 33 en 24 procent). In Spijkenisse bestaat bijna de helft van de woningen uit huurwoningen (43 procent). De andere gemeenten hebben iets meer dan een derde huurwoningen. Ruim drie kwart van de woningen in Spijkenisse is minder dan € 200.000 waard. In Westvoorne is dit 19 procent. Deze prijsverschillen zijn mede te verklaren door de woz-waarde van de grote sociale huurvoorraad in Spijkenisse en Hellevoetsluis, het type en de grootte van de woningen en het verschil in woonmilieus. Groei in de wooncarrière van mensen is op Voorne-Putten over het algemeen goed mogelijk31.

6.3

Leefbaarheid en voorzieningen

De leefbaarheid op Voorne-Putten staat mogelijk onder druk, omdat het voorzieningenniveau terugloopt en er daardoor kans is op verschraling. Het is daarom erg belangrijk om te zorgen voor vitale leefgemeenschappen 32. De bewoners van Voorne-Putten zijn op dit moment, ondanks het wat beperktere voorzieningenniveau, tevreden. De Leefbaarometer33 van het ministerie van BZK laat op basis van een vijftal aspecten zien hoe het isgesteld met de leefbaarheid op gemeenteniveau. De vijf aspecten zijn: woningen, bewoners, voorzieningen, veiligheid en fysieke omgeving. Deze aspecten, en de totaalscore (leefbaarheidssituatie) zijn afgezet tegen het landelijk gemiddelde. De landelijke leefbaarheidssituatie is gemiddeld ‘ruim voldoende’/op de grens met ‘goed’. De totaalscores voor Brielle en Westvoorne liggen daarboven, en voor Bernisse, Hellevoetsluis en (in iets sterkere mate) Spijkenisse daaronder. Een ander thema dat samenhangt met de aantrekkelijkheid van de regio Voorne-Putten is het aanbod en de nabijheid van voorzieningen. In tabel 6.4 is weergegeven wat de afstand is tot de dichtstbijzijnde voorziening. Vergeleken met het landelijk gemiddelde is te zien dat het ziekenhuis, kinderdagverblijf, voortgezet onderwijs en treinstations verder weg zijn. Vergeleken met de referentieregio’s Hoeksche Waard en Goeree-Overflakkee zijn voorzieningen voor mensen wonend in Voorne -Putten juist dichterbij. Kijkend naar horeca en vrije tijd / cultuur is te zien dat de afstand tot voorzieningen in de categorieën redelijk overeenkomen met het landelijk gemiddelde. 30

Cijfers hierover ontbreken voorals nog.

31

Tot hier. En nu verder! Rabobank 2015.

32

Overdrachts document I ntergemeentelijke Samenwerking Voorne-Putten.

33

www.leefbaarometer.nl.


45

Tabel 6.4 Nabijheid voorzieningen in km’s, 2014.

BRIELLE

HELLEVOETSLUIS

NISSEWAARD

WESTVOORNE

VOORNE-PUTTEN

HOEKSCHE WAARD

GOEREEOVERFLAKKEE

ROTTERDAM

ZUID-HOLLAND

NEDERLAND

Huisartsenpraktijk

1,4

0,9

1,0

1,1

1,0

1,1

1,1

0,6

0,7

1,0

Ziekenhuis

15,0

16,0

5,3

20,2

10,4

16,2

9,0

2,9

4,7

6,6

Grote supermarkt

0,9

0,8

0,9

1,1

0,9

1,0

1,1

0,5

0,7

0,9

Overige dagelijkse levensmiddelen

0,9

0,7

0,8

1,0

0,8

0,9

0,8

0,4

0,6

0,8

Cafés

1,3

1,3

1,0

1,2

1,1

1,1

1,5

0,6

1,0

1,1

Restaurants

0,9

0,9

1,0

0,8

0,9

1,2

1,2

0,4

0,6

0,8

Kinderdagverblijf

2,1

0,8

1,2

3,0

1,4

1,4

2,5

0,5

0,7

0,9

Buitenschoolse opvang

1,2

0,9

0,9

1,0

0,9

1,1

1,3

0,5

0,6

0,8

Basisonderwijs

0,9

0,7

0,7

0,8

0,7

0,8

0,7

0,5

0,6

0,7

Voortgezet onderwijs

1,5

3,1

4,1

5,9

3,7

5,8

8,0

1,1

1,9

2,4

Verkeer en vervoer

Treinstations

11,5

16,8

15,1

17,6

15,4

16,6

33,6

2,8

4,7

5,0

Vrije tijd en cultuur

Afstand tot bibliotheek

1,9

2,0

1,9

1,2

1,9

2,7

3,9

1,5

1,5

1,8

Bioscoop

8,5

2,0

4,8

9,6

4,9

19,0

23,2

4,3

5,5

6,6

Attractie

4,6

10,5

5,0

10,9

6,9

9,9

9,8

3,4

5,7

6,6

3,8

4,1

3,1

5,4

3,6

5,6

7,0

1,4

2,1

2,6

Gezondheid en welzijn

Detailhandel

Horeca

Kinderopvang

Onderwijs

GEMIDDELD Bron: CBS Statline, bewerking I&O Research

6.4

Detailhandel

Tabel 6.5 geeft een beeld van het detailhandelsaanbod op Voorne-Putten. Het stadscentrum van Spijkenisse is de grootste geconcentreerde aanbieder van niet-dagelijkse goederen. In vergelijking met de MRDH heeft Voorne-Putten in vierkante meters relatief minder leegstand. Nissewaard kampt met relatief de meeste leegstand. Uit het meest recente Koopstromenonderzoek (2011) blijkt dat de koopstromen op Voorne-Putten relatief gering zijn. De meeste afvloeiing gaat naar Rotterdam, en met name naar Hoogvliet (9 procent van de dagelijkse en 8 procent van de niet-dagelijkse omzet in Hoogvliet RT Centrum komt uit Spijkenisse). Anderzijds is de aantrekkingskracht voor buurgemeenten buiten het eiland beperkt, met uitzondering van stromen vanuit Rotterdam naar Spijkenisse-centrum en vanuit Goeree naar Hellevoetsluis.


46

Tabel 6.5 Oppervlakte winkelvloer totaal, leegstand, dagelijks en niet-dagelijks, jan. 2015. AANBOD WINKELS TOTAAL M² WVO 34

Brielle Hellevoetsluis

LEEGSTAND TOTAAL M² WVO

DAGELIJKS M² WVO

NIET-DAGELIJKS M² WVO

ABS

ABS

REL

ABS

REL

ABS

REL

23.085

541

2%

6.915

30%

15.629

68%

69.488

6.507

9%

14.155

20%

48.826

70%

Nissewaard

134.860

26.502

12%

29.434

22%

88.924

66%

Westvoorne

20.971

2.075

10%

4.279

20%

14.617

70%

248.887

26.736

11%

54.775

22%

167.376

67%

3.520.854

412.824

12%

753.983

21%

2.354.047

67%

Voorne Putten Totaal MRDH Bron: Locatus/MRDH

6.5

Landbouw

Vijfenveertig procent van het totale grondoppervlak op Voorne-Putten is agrarische grond. Producten die vooral worden verbouwd zijn aardappelen, granen en suikerbieten (samen goed voor bijna de helft van het agrarische grondgebruik), zie tabel 6.6. Tabel 6.6 C ultuurgrondgebruik op Voorne-Putten, 2014. BRIELLE

Consumptieaardappelen

HELLEVOETSLUIS

NISSEWAARD

WESTVOORNE

VOORNE-PUTTEN 2009

2014

16%

17%

15%

16%

15%

16%

4%

5%

0%

3%

3%

5%

29%

35%

26%

20%

28%

27%

Handelsgewassen

1%

2%

0%

1%

1%

1%

Suikerbieten

6%

7%

8%

5%

6%

7%

Tuinbouw open grond, totaal

5%

1%

0%

4%

4%

3%

Fruit open grond

2%

0%

0%

0%

1%

0%

Tuinbouwgroenten

2%

1%

0%

4%

4%

2%

Glastuinbouw 35

5%

0%

0%

5%

2%

2%

Grasland, totaal

27%

26%

37%

37%

34%

33%

6%

6%

6%

9%

5%

6%

Akkerbouwgroenten Granen

Groenvoedergewassen

Bron: CBS Statline, bewerking I&O Research ª Het absolute grondoppervlak is afgenomen (van cultuurgrond en in grotere mate van het totale grondoppervlak)

34

Wvo = winkelvloeroppervlak.

35

Glas tuinbouwclus ters Tinte en Vierpolders .


47

Hand aan de ploeg? De akkerbouwers op Voorne-Putten werken (in vergelijking met Hoeksche Waard 36) weinig zichtbaar samen en innoveren weinig. Er moet een landschapsstrategie worden ontworpen om verbreding van activiteiten in de landbouwgebieden te bevorderen37. Als de agrarische sector te klein wordt, dan komt de sector in een neerwaartse spiraal, dan raakt de regio veel toeleveranciers en verwerkende industrie kwijt (aldus een agrarische ondernemer, gerapporteerd door de Rabobank). De agrarische sector is volgens de Rabobank al aan het innoveren en is bezig met vernieuwende concepten waarbij er naar samenhang wordt gezocht tussen recreatie, natuur, zorg en streekproducten. Omdat het grootste deel van de grond uit landbouwgrond bestaat, is het een belangrijke vormgever van het eiland. Er liggen mogelijkheden om de glastuinbouw aan te sluiten op het Greenportcluster 38: Westland en Oostland. De gemeente Westvoorne is dit aan het onderzoeken. Het proces van het concentreren van al het glastuinbouw is al in gang gezet (clustervorming met name in het gebied onder Brielle).

36

Samenvatting werkconferentie 17 april 2015 MRDH.

37


38

Tot hier. En nu verder! Rabobank, 2015.


48

7 HOOFDSTUK

Toerisme & Recreatie

Economische F oto Voorne -Putten  Toeri sme & Recreati e

49

7. Toerisme & Recreatie Als het gaat om Toerisme & Recreatie op Voorne -Putten heeft de regio veel te bieden. Belangrijke pijlers zijn water, haven, natuur en historie. De sector is ook belangrijk voor - het profiel van - de regio.

7.1

Ontwikkeling

Cijfers laten zien dat Toerisme & Recreatie sector flink gegroeid is in de afgelopen jaren, maar nog steeds iets onder het Nederlands gemiddelde ligt qua werkgelegenheid (zie figuur 7.2). In 2014 zijn er 2.350 banen, dit is 11 procent meer dan in 2009 (ter vergelijking: in deze periode is de totale werkgelegenheid op Voorne-Putten afgenomen met 7 procent en de landelijke groei qua werkgelegenheid in deze sector in dezelfde periode is 2 procent). In absolute zin bevindt een groot deel van de T&R-banen zich in Nissewaard (iets meer dan de helft). Gerelateerd aan de totale werkgelegenheid per gemeente is het werkgelegenheidsaandeel van de sector evenwel het kleinst in Nissewaard. Westvoorne heeft het grootste aandeel T&R-banen in de totale werkgelegenheid (zie figuur 7.1). Wat betreft het werkgelegenheidsaandeel van Toerisme & Recreatie op Voorne -Putten is dit ongeveer gelijk aan het landelijke aandeel. Figuur 7.1 Aantal T&R-banen geïndexeerd, gemeenten en Voorne-Putten totaal, 2009-2014 (2009=100). 130

125

Brielle

Hellevoetsluis

Nissewaard

Westvoorne

Voorne-Putten

120

115

110

105

100

95

90 2009

2010

2011

2012

2013

2014

Bron: LISA


50

Figuur 7.2 Aandeel T&R in totale werkgelegenheid, 2014. Brielle

5 ,7 %

Hellevoetsluis

6 ,2 %

Nissewaard

5 ,2 %

Westvoorne

1 4 ,0 %

Voorne-Putten

6 ,2 %

Nederland

6 ,3 % 0%

Bron: LISA

5%

10%

15%

Bron: LISA

Qua samenstelling van de sector Toerisme & Recreatie wijkt Voorne-Putten enigszins af van het landelijke beeld (zie tabel 7.2). Vooral cultuur, recreatie en amusement zijn minder vertegenwoordigd, terwijl horeca, logiesverstrekking en sport qua aantal werkplekken een groter aandeel hebben in de sector. Uitgesplitst naar gemeenten is te zien dat de horeca het grootste aandeel h eeft in Nissewaard (65 procent), sport het grootste aandeel in Hellevoetsluis (14 procent) en logiesverstrekking het grootste aandeel in Westvoorne (42 procent). Tabel 7.2 Samenstelling sector Toerisme & Recreatie naar branche, 2014. WERKGELEGENHEID

AANTAL VESTIGINGEN

VOORNE-PUTTEN

NEDERLAND

VOORNE-PUTTEN

NEDERLAND

4%

11%

3%

18%

Cultuur, recreatie en amusement Detailhandel / groothandel

3%

3%

8%

6%

Horeca

58%

51%

41%

33%

Logiesverstrekking

17%

14%

7%

7%

Vervoer

4%

7%

12%

12%

Sport

8%

3%

14%

10%

Watersport

3%

3%

8%

10%

Overig T&R

3%

7%

6%

3%

100%

100%

100%

100%

TOTAAL Bron: LISA

Toegev oegde waarde Op basis van cijfers over de Toegevoegde Waarde uit het vestigingen - en werkgelegenheidsregister van Stichting LISA is berekend dat de toegevoegde waarde van de sector Toerisme & Recreatie zo’n € 98 miljoen is. Gerelateerd aan het regiototaal is het aandeel van de T&R in de totale Toegevoegde Waarde van Voorne-Putten 3,4 procent. Landelijks is dat 3,0 procent.


51

Ontwikkelingen en aandachtspunten T&R Begin 2016 is het rapport ‘Kern van de gastvrijheidsvisie Voorne -Putten 2030’ uitgekomen met daarin de actielijnen voor toerisme en recreatie. Hierin staan actielijnen voor de komende jaren op T&R-gebied. Door diverse andere betrokkenen en bronnen, los van het zojuist genoemde rapport, zijn diverse ontwikkelingen en aandachtspunten benoemd, waaronder: 

Inspelen op stijgende vraag naar korte vakanties



Meer aandacht voor groeiende (potentiele) doelgroep leeftijdsgroep van 50 jaar en ouder



Regiobranding (versterking regionale naamsbekendheid en imago)



Doorontwikkeling aanbod van toeristische voorzieningen en accommodaties, met onder meer meer



samenhang tussen verblijf, vermaak en vervoer op Voorne-Putten en stimulering agrotoerisme Toeristische verbinding tussen stad en ommeland


52

8 HOOFDSTUK

Duurzaamheid

Economische F oto Voorne -Putten  Duur zaamhei d

53

8. Duurzaamheid Vanuit de provincie komt naar voren dat duurzaamheid veel aandacht verdient 39. Een doel is CO2reductie. Het is belangrijk om meer economisch en maatschappelijk rendement uit duurzaamheid te halen. Omdat duurzaamheid vanuit de provincie als erg belangrijk wordt gezien is het voor ondernemers op Voorne-Putten mogelijk om ondersteuning te krijgen op bijvoorbeeld het gebied van geothermie en restwarmte als dit moeilijk van de grond komt (Green Deals).

8.1

Biomassa

Een belangrijk thema, wat onder andere vanuit de beleidsvisie en uitvoeringsstrategie regionale economie en strategie naar voren komt, is het Bio-based Economy programma dat is ontwikkeld. Dit programma geeft ruimte aan nieuwe ontwikkelingen op het terrein van groene grondstoffen. Bio -based economy houdt onder andere in dat bedrijven non-food toepassing maken uit groene grondstoffen (biomassa). Biomassa is in Zuid-Holland in de vorm van mest 40 en groenafval ruimschoots aanwezig. Voorbeelden van toepassingen zijn transportbrandstoffen, chemicaliën, materialen en energie (warmte en elektriciteit). Ook cleantech, schone technologie, kan een toekomstige groeisector worden. Nu wordt biomassa nog weinig duurzaam toegepast, kost de afvoer ervan geld en is het een bron van broeikasgassen.

8.2

Warmtegebruik

Een vorm van duurzaamheid die mogelijk erg geschikt is voor Voorne-Putten is het gebruik van aardwarmte en restwarmte van bedrijven uit het havengebied. Ongeveer 30 procent van het totale energiegebruik in Zuid-Holland is om te verwarmen en hier kan een grote slag worden geslagen qua verduurzaming van de energievoorziening. Op 18 november 2015 werd bekend dat het mogelijk is om een warmtenetwerk aan te leggen in Zuid-Holland waar warmte kan worden verhandeld 41. Dit netwerk is een markt waarin men overschotten aan warmte kwijt kan en tekorten kan inkopen. Het idee is dat het warmtenet kan worden gevoed door geothermie, biogas, rioolwaterzuivering, warmte uit elektriciteitsopwekking en restwarmte uit industrie en glastuinbouw (alle bronnen zijn geheel CO2neutraal). Het warmtenet draagt bij aan verbetering van de luchtkwaliteit en van de concurrentiepositie (minder afhankelijk van fossiele brandstoffen)42. Het warmtenetwerk kan op termijn deels het gasgebruik in Zuid-Holland vervangen. De Greenport is de grootste afnemer van warmte en in de toekomst waarschijnlijk ook de grootste leverancier van aardwarmte. Deze ontwikkeling kan de concurrentiepositie van Greenport versterken. Voorne-Putten maakt geen onderdeel uit van de Greenport, maar heeft wel glastuinbouw (gemeenten Brielle en Westvoorne), waarbij in de glastuinbouwcluster Vierpolders al aardwarmte wordt ingezet en dit in Tinte in ontwikkeling is .

39

Beleids vis ie en uitvoerings s trategie regionale economie en energie 2012 -2015.

40

Overigens heeft Voorne-Putten een mes ttekort.

41

Warmte in alle openheid, november 2015.

42

Koers 2020, Economis che Programmaraad Zuidvleugel, 2014.


54

Voor Voorne-Putten zijn vooral de restwarmtes die op de Maasvlaktes worden geproduceerd interessant en is het gebied onder Brielle in potentie te gebruiken voor geothermie (figuur 8.1 en 8.2). Figuur 8.1 Schetskaart warmteaanbod Zuid-Holland.

Bron: Beleidsvisie en uitvoeringsstrategie regionale economie en energie 2012-2015

Figuur 8.2 Warmtenetwerk Zuid-Holland.


55

Bron: MRDH

8.3

Wind en zonne-energie en overige bronnen

Door de 15 gemeenten binnen de voormalige stadsregio Rotterdam is een convenant ondertekend om 150 MW extra aan windenergievermogen op te wekken. Er zijn plannen gemaakt voor het plaatsen van turbines op Voorne-Putten 43, zie tabel 8.1. Tabel 8.1 Plannen voor windturbines op Voorne-Putten. GEMEENTE

LOCATIES

TE REALISEREN MW

HAALBAARHEID

Westvoorne

Noordzee boulevard, 5 turb.

15 MW

5 turbines lijkt lastig

Te realiseren locatie Haringvlietdam Noordzijde, upgrade 4 turb.

12 MW

Mogelijk in strijd met Rijkswaterstaat: geen windturbines in de kernzone van de primaire waterkering, nog in overleg

Studielocatie Haringvlietdam Noordzijde, 2 turb.

6 MW

Hartel Oost Spijkenisse, 2 turb.

6 MW

Hartel Oost Bernisse, 2 turb.

6 MW

Brielle

Hellevoetsluis

Nissewaard

Niet mogelijk i.v.m. technische beperkingen op dijkvlak, dus samennemen met versterking dijk?

Wat betreft de haalbaarheid van deze plannen, hier zijn vraagtekens bij te plaatsen. Goedkeuring voor verschillende turbines lijkt in sommige gevallen nog ver weg. Daar komt bij dat er veel publieke weerstand is tegen het plaatsen van nieuwe windmolens. Uit een persbericht op Voorneputten.nl44 blijkt dat de gemeenten niet willen uitwijken naar alternatieve locaties voor de plaatsing van windturbines. Een deel van de locaties die in de eerste instantie waren aangewezen voor het plaatsen van windturbines, om als provincie 150MW aan windenergie te realiseren in 2020 (Convenant Realisatie Windenergie Stadsregio Rotterdam) blijken niet haalbaar te zijn. De alternatieve locaties op Voorne-Putten die de provincie nu op het oog heeft zouden het open landschap aantasten en ten koste gaan van de leefomgeving. Zonne- energie Per saldo wordt op Voorne-Putten nog relatief weinig zonne-energie opgewekt, maar ook hier zijn ontwikkelingen in. In 2013 heeft Voorne -Putten een ‘groepsaankoop van zonnepanelen’ georganiseerd voor woningeigenaren en huurders. In tota al hebben 747 mensen samen 8.217 zonnepanelen aangeschaft, wat leidt tot een jaarlijkse CO2-reductie van ca. 1.053.000 kg (blijkt uit het overdrachtsdocument 45). Elektrische laadpalen In het overdrachtsdocument staat dat er op Voorne-Putten een paar jaar terug financiële ruimte is gemaakt voor het plaatsen van ongeveer 42 elektrische laadpalen. Het plan maakt nu deel uit van een projectvoorstel van MRDH.

43


44

Voorne-Putten wil geen alternatieve locaties voor windturbines , Voorneputten.nl. 12 -12-’15.

45

Overdrachts document I ntergemeentelijke Samenwerking Voorne-Putten


56

Kreken kweken Dit is gericht op de realisatie van 13,6km ecologische oevers, 12,7km laarzenpaden (w andelpaden door boerenland) en 8 steppingstones op Voorne-Putten (beoogt 60 procent van de aangegeven selectie van kreken op Voorne-Putten). Uit het overdrachtsdocument blijkt dat e r subsidies beschikbaar zijn vanuit de provincie en stadsregio Rotterdam. CO2- com pensatie Om de grote uitgaande pendel en de schadelijke uitstoot van de petrochemische bedrijven in het havengebied te compenseren, wordt er elk jaar bos bij geplant. Jaarlijks zoekt het Nationaal Bosfonds 10 hectare bos waar ca. 4.500 bomen per hectare worden aangeplant als compensatiebos. Alleen om de uitgaande pendel te compenseren is al 30 hectare bos per jaar nodig. Energieakkoord Een belangrijk speerpunt uit het overdrachtsdocument is het energiezuiniger maken van de bestaande woningvoorraad. Vanuit de VNG is er een stimuleringsbudget beschikbaar gesteld voor de stadsregio Rotterdam van maximaal € 155.000 per jaar. Belangrijke voorwaarde voor het verkrijgen van subsidie was dat het moet gaan om een samenwerking van minimaal 5 gemeenten met minimaal 70.000 particuliere woningen. De 15 gemeenten van de voormalige Stadsregio die samenwerken ter uitvoering van de regionale Duurzaamheidsagenda 2013-2016 hebben de aanvraag gedaan. Het doel van de in de regio op te richten alliantie is om de belemmeringen, aan de vraag- en de aanbodkant, weg te nemen die particulieren woningeigenaren, inclusief VVE’s, er nu nog van weerhouden om te investeren in energiebesparing en (het zelf opwekken van) duurzame energie. Om dit doel te bereiken wil de alliantie, in s amenwerking met woningeigenaren/VVE’s, bedrijfsleven, kennispartners en financiers, inzetten op o.a. de volgende resultaten: • Een regionaal energieloket; • Voor woningeigenaren/VVE’s goed toegankelijke financieringsmogelijkheden en –constructies en (maatwerk)advies daarover via het regionale energieloket; • Wijkgerichte acties en collectieve inkoop van duurzame maatregelen met garanties over kwaliteit, prestaties en service; • Lokale en regionale netwerken van bedrijven die maximaal profiteren van de toegenomen vraag; • Extra werkgelegenheid voor lokale en regionale aanbieders en extra kansen voor werkzoekenden om aan het werk te komen. Middels de ondersteuningsstructuur zijn er vanaf september 2015 in alle Voorne-Putten-gemeenten wijkgerichte acties om de bestaande woningvoorraad te verbeteren.


57

Bijlage 1.

Bronnen

Regio Voorne- Putten  Foto Anticipeerregio Voorne-Putten, Public Result (december 2013)  Overdrachtsdocument Intergemeentelijke samenwerking Voorne-Putten (mei 2014)  Strategische Agenda Voorne-Putten 2015-2018 (januari 2015)  Strategie Marktbewerking Voorne-Putten 2016-2018, Marketing OP Voorne-Putten (april 2015)  Voorne-Putten, Goeree-Overflakkee en HIC, Tempo-Team (2014)  Tot hier en nu verder!, Rabobank (maart 2015)  Samenwerkingsafspraken Woningmarkt, Subregio Voorne-Putten/Rozenburg 2014-2020 (januari 2014)  Eén economisch sterke regio op Voorne -Putten (over VP20), Ondernemend Voorne-Putten (2 e kwartaal 2015)  OP Voorne Putten, Hoe ziet Voorne-Putten er straks uit (april 2015)  Gebiedsperspectief Noordrand Voorne-Putten, SpaceValue (september 2015)  Toerist met pareltjes verleiden. Zes tips om Voorne -Putten prominenter op de kaart te zetten, Algemeen Dagblad (27 oktober 2015)  Op Voorne-Putten, Beurskrant 01 (april 2015)  Op Voorne-Putten, Beurskrant 03 (september 2015)

MRDH / Prov incie  Economische Monitor Zuid-Holland 2015, Economische Programmaraad Zuidvleugel (2015)  Kansen zien, kansen grijpen, Beleidsvisie en uitvoeringsstrategie regionale economie en energie 2012 2015, Provincie Zuid-Holland  Werkprogramma Economisch Vestigingsklimaat 2015, MRDH (december 2014)  Agenda Economisch Vestigingsklimaat, MRDH (juni 2014)  Agenda Economisch Vestigingsklimaat – Bijlage: Werkprogramma, MRDH (april 2014)  Port Compass – Havenvisie 2030, Port of Rotterdam (november 2011)  Landschap als vestigingsklimaat voor de metropool, Samenvatting werkconferentie, MRDH & West8 (17 april 2015)  Koers 2020, Ambitiedocument Economische Programmaraad Zuidvleugel (juli 2014)  Economische Agenda Zuidvleugel 2012-2015, uitvoeringsprogramma (november 2011)  Overzicht pijler, programma’s en projecten van de Economische Agenda Zuidvleugel 2020  Prioriteiten voor investeringsstrategie, MRDH, Prof dr P.P. Tordoir (september 2015)

Gem eenten Brielle:  Sociaal en Verantwoord, Coalitieakkoord 2014-2018, Brielle (mei 2014)  Strategische Economische Visie 2010-2020 Gemeente Brielle (december 2009) Hellev oetsluis:  Maatregelen Uitvoering Programma – kadernota Economie (juni 2009)  Verder op weg met toerisme & recreatie in Hellevoetsluis (oktober 2008)  Ambitie en realiteit – Kadernota Economie 2008-2020 (juli 2008)  Kadernota Detailhandel, DTNP (januari 2011)

Economische F oto Voorne -Putten  Bi jl age

58

Nissewaard:  Kadernota Economie Nissewaard ‘onderscheidend en toekomstbestendig’ (2014)  Doorkijk 2020, gemeente Spijkenisse (mei 2012)  Detailhandelsvisie Nissewaard (2015)  Coalitieakkoord Nissewaard ‘Verbinden en versterken‘ Westv oorne:  Nota economisch beleid (april 2013)  Startnotitie Economisch Beleid (januari 2012)  Sterk, lokaal en betrokken, Coalitieakkoord 2015-2018, Westvoorne (mei 2015)  Economisch Inzicht Westvoorne (mei 2012)

Ov erig  Regionale duurzaamheidsagenda, 2015-2016, alliantie duurzaam Rijnmond (juni 2015)  Arbeidsmarktonderzoek Haven- en industrieelcomplex Rotterdam 2014-2015, Seor (maart 2015)  Het bruto gemeentelijk product, ESB (nr. 4663, p.390-393, 28 juni 2013)  Kerngegevenstabel 2013-2016, Centraal Planbureau (september 2015)  Warmte in alle openheid, een warmtemarkt in Zuid-Holland, Programmabureau Warmte Koude Zuid Holland (november 2015)

Economische F oto Voorne -Putten  Bi jl age

59

ECONOMISCHE FOTO VOORNE-PUTTEN

Recommend Documents