NR 1 NOVEMBER 2013
‘IN PLAATS VAN BANG WORDEN MOETEN WE TROTS
NU 95 € 2,
BLIJVEN’
- Selene Holdorp
‘IK ZIE ANNIE ALS EEN OMA -FIGUUR’ - Eva Oostra
1
3
voorwoord
5
‘Wie ze was’
6
‘Daar gaan Jip en Jan-ne-ke’
8
puzzelen maar!
10
‘Ze vond zichzelf een vakvrouw’
14
met dank aan
2
Met trots presenteren wij u het allereerste nummer van ‘Annie’. Deze editie is volledig opgedragen aan de welbekende schrijfster Annie MG Schmidt. Wie was zij eigenlijk en waarom is ze nu nog steeds zo succesvol? Heeft Annie eigenlijk invloed op ons gehad en op welke manier? Allemaal vragen die beantwoord zullen worden als u verder leest. Wij hebben als redactie Annie MG Schmidt uitgekozen om in het middelpunt te zetten. Dit doen wij omdat Annie volgens ons een schrijfster was die iedereen kent, jong en oud. De verhalen en liedjes zijn ons bekend en we willen graag met jullie delen waarom wij vinden dat Annie zo’n geweldige schrijfster was en waarom zij niet vergeten zou mogen worden. We hopen dat u zult genieten van de artikelen die u gaat lezen, vergeet vooral niet de kruiswoordpuzzel te maken. Heel veel leesplezier,
3
Vele kinderklassiekers van Annie M.G. Schmidt terug in de schappen! Pluk van de Petteflet, Jip en Jan-neke, Otje e.v.a. NU in de winkel!
Bij 2 boeken krijgt u op het derde boek 20%
korting!
4
nnie MG Schmidt werd geboren op 20 mei 1911 in Zeeland. Haar vader de dominee was niet erg gelukkig getrouwd met haar moeder en ze kregen voor Annie twee dochters met dezelfde naam die allebei stierven. Een goede band had ze niet met haar vader, daarvoor moest ze bij haar moeder zijn. Na de middelbare school werkte Annie als bibliothecaresse en later zelfs als directrice van de Openbare Bibliotheek in Vlissingen. Na de Tweede Wereldoorlog werkte ze als documentaliste en daarna als redactrice bij de Amsterdamse krant Het Parool. Hier ontmoette ze ook Fiep Westendorp, de vrouw die zorgde voor alle leuke tekeningen in de boekjes. Annie begint versjes en verhaaltjes te schrijven voor de krant en op deze manier is haar grote succes begonnen. Bekende verhalen zijn Pluk van de Petteflet, Jip en Janneke, Otje en Floddertje. Niet alleen boeken maakten haar beroemd, maar ook de liedjes die ze schreef deden haar naam eer aan. Wie kent de liedjes uit Ja zuster, nee zuster nou niet? Via een contactadvertentie ontmoet ze eerder Dick van Duijn. Ze hebben een verhouding van 34 jaar. Annie raakt zwanger en Flip wordt geboren. De ervaringen van Flip gebruikt ze later voor de verhalen van Jip en Janneke. Annie begon op haar veertiende met het schrijven van gedichtjes en verhaaltjes. Hier is ze pas mee gestopt in 1991 toen ze vrijwel helemaal blind was. Omdat ze volgens zichzelf nooit ouder is geworden dan 8 was ze zo succesvol in het schrijven van kinderverhalen. En dit succes heeft zich uitbetaald. Zo kreeg ze in 1957 de prijs voor het Beste Kinderboek en in 1988 de Christian Andersenprijs waar ze ontzettend trots op was. Een dag na haar 84ste verjaardag besloot Annie zelf dat het genoeg was geweest en in de vroege ochtend overleed ze.
5
W
‘ ij doen ook mee, zegt Jip. Wij zijn ook groot.’. Misschien wel mijn levensmotto toen ik een meisje van vier jaar was. Groot ben ik en oud zal ik mij gedragen. Ondeugend als ik was, altijd de grenzen opzoeken, het avontuur. En waarom? ‘Waarom niet?’ zal ik met mijn vier jaar wijsheid gevraagd hebben. ‘Jip en Janneke doen het toch ook?’ .
6
Ik herinner mijn moeder op de rand van mijn bed of dat van mijn zus. Een boek in haar handen. Annie MG Schmidt stond er op. Altijd. Ik genoot van de verhalen, spannend, avontuurlijk, daar hield ik van. Ik ben ervan overtuigd dat ik onder andere uit de kinderverhalen van Annie mijn normen en waarden heb gehaald. Ik ben opgegroeid met de boeken van Annie, de film over Minoes, het liedje over m’n Opa. Ik ben een kind van de Jip en Janneke generatie. De generatie die altijd buiten was om te spelen met vriendjes en vriendinnetjes. De generatie die geen idee had van wat er nog meer in de wereld gebeurde, omdat dit hun wereld was en dat was het enige dat telde. Deze generatie dreigen we te verliezen. Een paar jaar voor mij werden de kinderen geboren van de Harry Potter generatie. Ze verschillen niet veel van mij, maar toch zijn ze net iets anders. De eerste HP film kwam uit en wat een succes was het. Elk kind van 6 jaar keek de film en ieder jaar dat ze ouder werden, werd Harry Potter ook ouder. De film groeide met ze mee. Zij zijn kinderen die hun jeugd zijn begonnen en hebben beëindigd met deze films. Ik bekeek de films stiekem toen ik eigenlijk nog veel te klein was. Alle films heb ik ook gezien, maar toch behoor ik niet toe aan deze generatie. Deze groep kinderen zijn als het ware Harry Potter, zij vertegenwoordigen hem. En ik? Ik sta voor Pluk en voor Otje. Veel minder stoer dan de bekende tovenaar misschien, maar zeker niet minder
belangrijk. Deze figuren hebben mij namelijk gemaakt. Ze vertellen wie ik ben. Het is een soort derde oma waarvan ik meer mocht doen dan van mijn ouders en die me ondertussen stiekem snoepjes voerde. Ze heeft invloed op me gehad, maar niet alles bepaald. Ik heb naar haar geluisterd, maar zelf ook meer gehoord. Ik ben van de Jip en Janneke generatie.
ongeveer tien jaar. Maar de kinderen die niet anders gewend zijn dan smartphones om zich heen, zijn nog geen vijf jaar jonger dan ik.
Mijn generatie is nog niet voorbij. Die begint nu pas. Want het besef waar ik eigenlijk bij hoor, heb ik ook nu pas. De vragen waar ik mijn normen en waarden vandaan heb, beantwoorden zich nu pas. Bang hoeven we niet te Dat is waar ik bij hoor. Dit is zijn. Bang dat mijn generatie wie ik ben. Maar zou het zo uitsterft. De eigenwijsheid van zijn dat mijn generatie de Jip en Janneke, de liedjes van laatste is? Nu is er namelijk beertje Pippeloentje, de film alweer een nieuwe. De jonge over Minoes, ze zullen me kinderen die een iPhone voor altijd bijblijven. Ik zal mijn hun verjaardag krijgen. De kinderen laten kennismaken kinderen die opgroeien in een met Annie net als mijn moeder nu al veel modernere wereld bij mij heeft gedaan. In plaats dan de wereld die ik kende van bang worden, moeten we toen ik klein was. De nieuwste trots blijven. Trots op onze gadgets vliegen je om de oren eigen generatie, bij welke we en social media is een bekend ook horen. Annie zal mij altijd begrip voor de kwajongens bijblijven. Ik kan alleen maar van ongeveer tien jaar. afwachten, wat zal de nieuwe generatie ons brengen? Er is dus allang weer een nieuwe generatie ontstaan. De technologie is veranderd, de wereld is veranderd. De wereld waar de Jip en Janneke generatie in leefde is gegroeid. En het zal alleen maar moderner worden. Het zal sneller, beter en gemakkelijker gaan allemaal. Nieuwe gadgets zijn alweer onderweg. Kinderen worden niet meer voorgelezen uit een boek maar vanaf het nieuwste tablet. Ze spreken niet meer met elkaar af om samen te spelen, maar er wordt een whatsapp verstuurd om te vragen hoe het met elkaar gaat. De wereld veranderd sneller en dus zullen de generaties zich sneller opvolgen. Sterker nog, dat gebeurt al. Tussen mij en de Harry Potter generatie zit Selene Holdorp, 18-11-2013 7
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
Horizontaal
Verticaal
3. Naam van de hond van Jip
1. Maand waarin Annie MG Schmidt geboren is
5. Buurmeisje van Jip
2. Eerste woord van de bekende tv serie over zuster Clivia
8. Het boek waar ze haar eerste literaire prijs binnensleepte
4. Voertuig van Pluk
10. Naam van de partner van Annie MG Schmidt
6. Het beroep van de vader van Otje
11. Achternaam van de illustratrice van Jip en Jan-ne-ke
7. Bekende musical en een dans
16. De naam van de zoon van Annie MG Schmidt
9. Krant waar Annie MG Schmidt een tijdje voor gewerkt heeft
17. Bedenker van dit tijdschrift 18. Bedenker van dit tijdschrift, tevens de naam van de eerste vrouw
12. Belangrijke inspiratiebron van Annie MG Schmidt 13. De naam van de woning van Pluk 14. Naam van de jongen die een giraffe gaat bezoeken om kwart over zeven 15. Naam van de kat van Jan-ne-ke
8
SLUIT NU VOOR EEN JAAR LANG EEN ABONNEMENT AF BIJ HET PAROOL, EN ONTVANG 25% KORTING !
9
Wie werd er nou niet voorgelezen uit ‘Jip en Jan-ne-ke’, ‘Ziezo’ of ‘Floddertje? Wie heeft later nou niet zelf gelezen uit ‘Wiplala’ of ‘Heksen enzo’? Of geluisterd naar de gedichtjes die in liedvorm herschreven zijn door VOF de Kunst? ‘Minoes’ gekeken, ‘Pluk van de Petteflet’, of ‘Ja zuster, nee zuster’? Inder- Annie leest voor aan Jip en Janneke daad, iedereen heeft een van deze kunstwerken wel gelezen, het avonturen waren die je ouders zelf gehoord of gezien. En iedereen kent ook beleefd hadden. Dat is precies de reden, de meesteres van de kinderboeken die waarom ik Annie als een oma-figuur zie. deze kunstwerken geschreven heeft; Een lieve, oude, wijze vrouw die de Annie M. G. Schmidt. avonturen van haar kleinkinderen, en misschien wel haar buurkinderen, Nou, kennen? Kunnen wij echt zeggen, vertaalde naar kinderverhaaltjes voor het dat wij de schrijfster van ‘Jip en bij het slapen gaan. Een oma. Jan-ne-ke’ kennen? Ik zei eerst van wel, zonder blikken of blozen. Voordat ik aan Als ik aan mijn oma denk, en ik denk dat de biografie ‘Anna’ van Annejet van der ik voor iedereen spreek als ik dit zeg, Zijl begon, dacht ik dat ik met moeite dan denk ik aan een lieve gezellige door al die 478 bladzijdes heen zou vrouw, die met mij ging knutselen, komen, omdat ik Annie al ken. schilderen, eindeloos films kijken, Tenminste, dat dacht ik. spelletjes spelen en allemaal met een grote glimlach op haar gezicht. Eerst las Als je het liedje ‘Dikkertje Dap’ hoort, het zij mij altijd voor, totdat ik leerde lezen. boek ‘Pluk van de Petteflet’ in de Dan luisterde ze met diezelfde glimlach, bibliotheek ziet liggen of als je dit stuk hoe ik eeuwen deed over één bladzijde leest met al die titels van verschillende van het boek. Zo zag ik Annie ook. Een boeken, gedichten en liedjes, zullen de lieve, gezellig vrouw die spelletjes deed meesten van mijn generatie, geboren en met haar kleinkinderen en hun getogen in de jaren ’90, een nostalgisch verhaaltjes voorlas. gevoel van binnen krijgen. Ik vond die verhalen geweldig, het waren verhalen die werkelijk konden gebeuren, die je zo na kon spelen als je het zou willen. Alsof
10
Waar wij niet aan denken, is hoe onze lieve oude oma vroeger was. Heel egoïstisch denken wij alleen, als we aan onze oma denken, aan de tijd van haar oma-schap. Dus niet aan de tijd waarin ze zichzelf ontpopte en leerde kennen. Ik doel op de periode toen ze zelf een jonge dame was, die experimenteerde op allerlei gebieden. Zoals elke jonge vrouw dat doet, op het gebied van seks, uitgaan, of misschien had ze wel een idool waar ze vroeger verliefd op was. Het zijn ook allemaal onderwerpen waar wij ons niet in zullen, en soms eerlijk gezegd ook niet in willen, verdiepen. Hoe ouder we worden, hoe meer onze interesse zal stijgen, maar dat zal altijd zijn grenzen hebben. Bovendien, als iemand jou een beschrijving zal vragen over je oma, dan denk je vooral aan de activiteiten die jullie deden toen jij klein was. Dus de vraag is, wie is oma nou eigenlijk? Hoe meer ik las en onderzocht, des te meer ik te weten kwam over oma Annie. Ze heeft onder andere vele vriendjes gehad, een abortus laten plegen en is even getrouwd geweest met de vader van haar minnaar. Mijn omabeeld die ik van haar had, veranderde langzaam maar zeker.
Annie heeft veel meegemaakt. Een aantal van haar belevenissen heeft
ze subtiel verwerkt in haar musicals, versjes (want om ‘verzen’ moest ze lachen) en kinderverhaaltjes. Toen ze nog klein was, had ze niet veel vrienden. Doordat ze zich anders ging kleden, namelijk niet mee doen aan de kledingdracht, en anders gedroeg, de inwoners waren streng gelovig wat Annie bij lange na niet was, Annie met haar zoon Flip meden de kinderen haar. Toen ze naar de HBS omschreef zijn verhalen als ging, nam de helder, direct en humorispuberteit het van de tisch. Dat is wat ze mooi kindertijd over. Feestjes en vond aan schrijven en het de jongens trokken haar kneden van taal. Door aandacht. Ze is onder kinderverhaaltjes te blijven andere stiekem met een schrijven, en ook op een vriendin naar een vliegshow soortgelijke manier als geweest, waarmee ze later Tsjechov, heeft ze zichzelf met de piloten aan het ervan weerhouden, om een dansen en uiteindelijk ook eeuwige ‘degelijke tut’ te vrijen waren. Met ‘haar’ blijven. Ze zette haar piloot heeft ze een tijdje nog gedachten weer op ‘kind’ stiekem contact gehad. zodra ze aan verhaaltjes en gedichten begon. Ze heeft nog een jaar in Duitsland als au-pair gewerkt en is daarna naar Den Haag verhuisd om in de bibliotheek te gaan werken. Het werk daar vond ze zo leuk, dat ze zich volledig ging concentreren op haar werk en werd ze, ik citeer, ‘een degelijke tut’. In de bibliotheek heeft ze veel inspiratie op gedaan van andere schrijvers voor haar eigen werk. Haar grote voorbeeld was Tsjechov. Ze 11
In 1946 wordt ze gevraagd om bij ‘Het Parool’ te gaan werken. Hier hing een uitbundige sfeer, alle getrouwde mannen deden het met elkaars vrouwen. Vond ze eerst wat vreemd, maar later vond ze het wel aardig. Hierdoor raakte ze onverwachts zwanger van ‘een jongen met een blauwe pet’, die ook nog eens homoseksueel bleek te zijn. Uit de paniek en wanhoop, volgde een abortus. Hier heeft ze jarenlang over gezwegen, pas toen ze de musical ‘Foxtrot’ schreef kwam het onderwerp naar boven.
Flip verteld in een interview dat zijn moeder zichzelf zag als een vakvrouw. Niet als een vrouw die haar geld verdient met haar talent. Want iedereen die werkt, verdient daar mee zijn of haar geld. Zij werkt als schrijfster, en verdiend daar mee haar geld. Zo bescheiden als ze was. Deze uitspraak laat mij weer even terug denken aan het oma-beeld wat ik had. Aan het einde van het boek, was ze een vrouw die een bewogen leven heeft had, maar wel met een glimlach stierf. Als ik over 6 jaar mijn In 1947 leerde ze haar grote liefde Dick oude ‘Jip en Janneke’ boek van de plank van Duijn kennen, een getrouwde man met pak om dat aan mijn kind voor te lezen, zal 2 kinderen. De relatie tussen Annie en Dick ik oma Annie nog steeds voor me zien. zou 34 jaar duren. In 1952 wordt hun Maar eerste en zodra mijn enige zoon kinderen gaan geboren, vragen naar haar, “Soms vloog hij met zijn toestel heel laag Phillip Dirk zal ik vertellen dat boven de HBS, waar ik met kloppend hart in van Duijn, ze wilde kanten beter heeft gehad en zat. Ik durfde niet aan mijn medeleerlingen bekend als verdriet heeft vertellen dat het voor mij was. Ze zouden Flip. gekend. Want als het niet geloofd hebben.” Doordat hij je je oma zo ziet - ‘Wat ik nog weet’ van Annie M. G. een zitten, dan zou je Schmidt getrouwd dat niet verman was, wachten. en zijn vrouw niet wilde meewerken aan een scheiding, is Annie voor een korte tijd getrouwd geweest met zijn vader, zodat Flip dezelfde achternaam als Dirk zou krijgen. Dit was toentertijd de enige, nogal rebelse, manier om aan dezelfde achternaam te komen voor Flip. Hoewel Dirk stapelgek was op Annie, vond hij de bekendheid van Annie en hoe ze er mee omging maar overdreven ijdelheid. Hij kon er niet goed mee omgaan. Net als dat hij problemen had met zichzelf. Hij kreeg een depressie en was hier niet meer uit te praten. Annie heeft naast hem gezeten en zijn hand vastgehouden tot dat de pillen zouden werken en zijn hart niet meer zou kloppen. ‘Otje’ is rond de tijd van zijn zelfmoord uitgekomen. Otje is een meisje die haar vader helpt om de depressies te overwinnen. Iets wat Annie niet gelukt is bij Dirk. Eva Oostra, 18-11-2013
12
‘Ze vond zichzelf een vakvrouw’
“Anna” – Annejet van der Zijl http://www.geschiedenis24.nl/andere-tijden/afleveringen/20092010/Annie-oud-en-out.html http://www.annie-mg.com/ http://nl.wikipedia.org/wiki/Annie_M.G._Schmidt https://webshop.donemus.nl/action/front/composer/ Schmidt,+Annie+M.G. http://www.dewereldmorgen.be/artikels/2011/05/21/flip-vanduijn-over-annie-mg-schmidt-zij-vond-zichzelf-een-vakvrouw
‘Daar gaan Jip en Jan-ne-ke’ & ‘Wie ze was’
“Anna” – Annejet van der Zijl http://www.annie-mg.com/ http://nl.wikipedia.org/wiki/Annie_M.G._Schmidt http://entoen.nu/anniemgschmidt
13
14
