NOTITIE JEUGD- EN JONGERENWERK PKN WIJKGEMEENTE ZEIST-WEST

NOTITIE JEUGD- EN JONGERENWERK PKN WIJKGEMEENTE ZEIST-WEST

SAMEN KERK, SAMEN STERK

Chris Duisterwinkel (jeugdouderling) Erik te Winkel (jeugddiaken) Gellof Kanselaar (lid wijkkerkenraad) 18-5-2009

ZWJeugdwerknotitie-090518.doc

2 / 15

INHOUD 1.

Inleiding ........................................................................................................................................... 4 1.1.

2.

1.1.1.

Beleidsplan SOW-gemeente Zeist-West 2002 – 2006 .................................................... 4

1.1.2.

Visienota ‘Plek en Profiel’, februari 2007 ........................................................................ 4

1.1.3.

Beëindiging Westerstorm (16+) ...................................................................................... 4

Huidige stand van zaken.................................................................................................................. 5 2.1.

Jeugdactiviteiten rond de eredienst........................................................................................ 5

2.1.1.

Kinderopvang .................................................................................................................. 5

2.1.2.

Kindernevendienst .......................................................................................................... 5

2.1.3.

Jeugddienst...................................................................................................................... 5

2.1.4.

Het avondmaalsproject ................................................................................................... 5

2.2.

Catechese ................................................................................................................................ 5

2.2.1.

Basiscatechese................................................................................................................. 5

2.2.2.

Catechese tussen basis en belijdenis .............................................................................. 6

2.2.3.

Belijdeniscatechese ......................................................................................................... 6

2.3.

3.

Historie .................................................................................................................................... 4

Groepen en activiteiten........................................................................................................... 6

2.3.1.

EigenWijze ....................................................................................................................... 6

2.3.2.

Provider ........................................................................................................................... 6

2.4.

Organisatiestructuur ............................................................................................................... 6

2.5.

Beleid ....................................................................................................................................... 7

2.5.1.

Beleidsplan 10 juli 2000................................................................................................... 7

2.5.2.

Plek en profiel.................................................................................................................. 8

2.5.3.

Club en/of participatie .................................................................................................... 8

2.5.4.

Beleidsplan 2008 ............................................................................................................. 8

Jeugdwerk in Zeist ........................................................................................................................... 8 3.1.

Demografische gegevens ........................................................................................................ 9

3.2.

Verlegenheid met geloofsbeleving.......................................................................................... 9

3.3.

Ontwikkeling van jongeren.................................................................................................... 10

3.4.

Jeugdactiviteiten in andere wijkgemeenten van Zeist .......................................................... 10

3.4.1.

Leeftijdsindeling ............................................................................................................ 10

3.4.2.

Samenwerking tussen wijken ........................................................................................ 11

3.4.3.

Leiding ........................................................................................................................... 11

3.4.4.

Organisatie .................................................................................................................... 11

3.4.5.

Typen activiteiten .......................................................................................................... 11

3.4.6.

Enkele conclusies:.......................................................................................................... 11

ZWJeugdwerknotitie-090518.doc 4.

5.

3 / 15

SWOT – Analyse Jeugdwerk Zeist West 2009 ............................................................................... 12 4.1.

Sterke punten: ....................................................................................................................... 12

4.2.

Zwakke punten: ..................................................................................................................... 12

4.3.

Mogelijkheden:...................................................................................................................... 12

4.4.

Bedreigingen: ........................................................................................................................ 12

Uitgangspunten voor te formuleren beleid .................................................................................. 12 5.1.

Samenvatting van voorafgaande ........................................................................................... 12

5.2.

De visie voor het jeugdbeleid ................................................................................................ 13

5.3.

Jongerenactiviteit voor 15-18 jarigen ................................................................................... 14

6.

Enkele suggesties te gebruiken bij te formuleren beleid .............................................................. 14

7.

Geraadpleegde stukken................................................................................................................. 15


4 / 15

1. Inleiding In de wijkgemeente Zeist-West is een commissie ingesteld door de wijkkerkenraad op 17 juni 2008 om een visie voor het jeugdwerk te ontwikkelen1. Dit besluit kwam voort uit de evaluatie van het beëindigen van Westerstorm (club voor 16 – 20 jarigen) in 2007. Het blijkt moeilijk om de oudere jeugd te activeren voor jeugdactiviteiten in de wijkgemeente. Daarnaast blijkt het ook moeilijk om ouderen (ouders en leiding) te betrekken bij jeugdactiviteiten. 1.1. Historie In de afgelopen jaren is binnen Zeist-West vanuit de wijkkerkenraad het volgende geschreven over het jeugdwerk. 1.1.1. Beleidsplan SOW-gemeente Zeist-West 2002 – 2006 2 Hierin staat m.b.t. jeugd: Bij de doop van kinderen wordt aan de ouders gevraagd: ben je bereid om je door hun aanwezigheid in je huis te laten sterken in je geloof? Dat willen wij als gemeente ons ook aantrekken. Daarom richt Zeist-West zich nadrukkelijk op jeugd en jongeren (tot ± 24 jaar) met als wachtwoord: wederkerigheid. Samen zoeken wij – klein en groot, jong en oud – naar wat geloven is, in deze wereld, in deze tijd. In 2006 willen we dat tenminste 40 % van de jeugd en jongeren die deel uitmaken van de wijkgemeente jaarlijks in één of meerdere van de activiteiten participeert. De gemeente biedt een gevarieerd programma, dat met de betrokken leeftijdscategorie wordt opgesteld. 1.1.2. Visienota ‘Plek en Profiel’, februari 2007 Voor het jeugdwerk komt de focus te liggen op participatie in de drie kernactiviteiten: eredienst, pastoraat en diaconaat. Daarbuiten zal het jeugdwerk niet specifiek gestimuleerd worden; wel zal worden doorverwezen naar (door anderen georganiseerde) activiteiten. Er wordt geprobeerd voor elke leeftijdscategorie een passend en aantrekkelijk aanbod te ontwikkelen. Per activiteit zal worden bekeken of deze het best in Zeist-West kan worden opgezet of (Zeist-breed) in samenwerking met andere wijkgemeenten (bv. basiscatechese) dan wel kerkgenootschappen (bv. Provider). 1.1.3. Beëindiging Westerstorm (16+) In 2002 is de oecumenische jeugdclub Westerstorm opgericht. In het begin was er vrij veel belangstelling (enkele tientallen jongeren). In 2007 is deze club opgeheven vanwege verhuizing van leden en onvoldoende nieuwe aanwas. Op 19 januari 2008 is met leden van de wijkkerkenraad en de leiding van Westerstorm een evaluatie gemaakt over het einde van Westerstorm. In de eindevaluatie staan de volgende conclusies en aanbevelingen3. Samengevat zijn de belangrijkste conclusies: 1. er ontbrak een duidelijke visie op het doel van Westerstorm, zowel bij de wijkkerkenraad (of jeugdraad) als bij de leiding; 2. de leiding van Westerstorm werd onvoldoende begeleid en aangevuld bij vacatures; 3. aansluiting van EigenWijze naar Westerstorm kwam niet tot stand; 4. de leiding van Westerstorm was op onderdelen onvoldoende toegerust voor hun taak; 5. met ouders is niet samengewerkt in Westerstorm.


5 / 15

Aanbevelingen aan de wijkkerkenraad: a. denk na over een degelijke visie (‘fundament’) onder het 16+ jongerenwerk; b. verbind de ervaringen van Westerstorm met de verslaglegging van jeugdwerkster Tanneke de Mol; c. neem een time-out van bijvoorbeeld een jaar voor visie-ontwikkeling; d. werf geschikte en gemotiveerde mensen; e. denk na over manieren om met ouders van jongeren samen te werken; f. start over een tijdje opnieuw iets voor 16+ jongeren. De wijkkerkenraad heeft hierop een commissie (jeugdouderling, jeugddiaken en lid van wijkkerkenraad) ingesteld en deze gevraagd n.a.v. deze eindevaluatie een notitie te maken over de toekomst van het jeugdwerk in Zeist-West. Deze commissie is rond 1 oktober 2008 gestart.

2. Huidige stand van zaken 2.1.

Jeugdactiviteiten rond de eredienst

2.1.1. Kinderopvang Hier wordt op de jongsten onder ons opgepast tijdens de eredienst Leeftijd: van 0 tot 5 Frequentie en tijd: wekelijks tijdens de zondagse eredienst Is verantwoording schuldig aan: niet duidelijk Wordt financieel ondersteund door: niet duidelijk 2.1.2. Kindernevendienst In de vieringen op zondagmorgen is er kindernevendienst. Voor de lezingen verlaten de kinderen in de leeftijd van de basisschool de hoofddienst, om onder leiding van een volwassene het bijbelverhaal te horen en daarover te praten of een verwerking te maken. Leeftijd: van 5 tot ongeveer 12 (groep 1 t/m 6 bao, leerlingen van groep 7 en 8 mogen deelnemen) Frequentie en tijd: wekelijks tijdens de zondagse eredienst Is verantwoording schuldig aan: niet duidelijk Wordt financieel ondersteund door jeugdraad 2.1.3. Jeugddienst Jaarlijks zijn er twee jeugddiensten. Over het algemeen helpen jongeren mee met het voorbereiden hiervan. Hoewel het vinden van die jongeren moeizaam gaat. Vanaf dit jaar zijn de jeugddiensten niet oecumenisch. Frequentie: 2x per jaar 2.1.4. Het avondmaalsproject Afgelopen jaar werd er ook een Avondmaalsproject georganiseerd voor de kinderen uit groep B. Op zondag 15 juni 2008 werd het project afgesloten. De zondagen hiervoor hebben de kinderen zich verdiept in de betekenis van de maaltijd van de Heer en op deze zondag hadden zij een taak krijgen in de viering en uitvoering daarvan. 2.2.

Catechese

2.2.1. Basiscatechese De kinderen van 11 en 12 jaar hebben regelmatig hun eigen programma: basiscatechese (3 blokken van 6 zondagen). Leeftijd: van ongeveer 11 en 12 (groep 7 en 8) Tijd: tijdens de zondagse eredienst Deelname: 12 à 15 Is verantwoording schuldig aan: niet duidelijk


6 / 15

Wordt financieel ondersteund door jeugdraad en wijkkerkenraad 2.2.2. Catechese tussen basis en belijdenis Opvallend is dat er in de wijk geen catechese is voor de leeftijd boven de 12 jaar anders dan belijdeniscatechese. Provider (oecumenisch en Zeist breed) is opgezet als catechese voor jongeren van 12-15 jaar, maar de participatie van jongeren uit Zeist-West bestaat vooral uit deelnemen in het zeilweekend (is officieel tot 2010 een activiteit van EigenWijze), het een keer organiseren van een maaltijd voor een inloophuis of daklozen , en een activiteit rond Haloween. Zowel door de aard van de activiteiten als vanwege het incidentele karakter van de participatie is dit volgens ons niet als catechese te zien. 2.2.3. Belijdeniscatechese Het aantal belijdenis catechisanten is zeer beperkt. Op basis van de ledenlijst van 2008 blijken er in de periode van 2000 t/m 2003 13 belijdeniscatechisanten te zijn geweest, terwijl er in de jaren 2004 t/m 2007 geen en in 2008 twee waren die nu nog deel uit maken van de gemeente. Dit is waarschijnlijk een onderschatting doordat jonge belijdenisgangers inmiddels vertrokken kunnen zijn. Frequentie: jaarlijks tenzij er geen vraag naar is. Deelname: zeer beperkt 2.3.

Groepen en activiteiten

2.3.1. EigenWijze EigenWijze is een activiteit voor jongeren van 12 tot 16 jaar van de Protestantse Kerk in Zeist-West. Op de eerste zondag van de maand wordt een programma verzorgd tijdens de viering. Daarvoor wordt gezamenlijk ontbeten en na afloop is er gelegenheid om spelletjes te spelen. Leeftijd: 12 tot 16 Frequentie: maandelijks Tijd: tijdens de zondagse eredienst Deelname telt ongeveer 10 tot 15 jongeren Is verantwoording schuldig aan jeugdraad Wordt financieel ondersteund door jeugdraad 2.3.2. Provider In Zeist en Austerlitz biedt Provider steeds een programma aan voor een periode van een half jaar. Het is de bedoeling dat de jongere met zijn/haar ouders een keuze maakt uit de activiteiten die in het programmaboekje staan. Het programma is zo opgezet dat er activiteiten en onderdelen aan de orde komen in verschillende categorieën, zoals zingeving, actualiteit, traditie, creatief en ontmoeting tussen generaties. Doe onderwerpen scoren altijd beter dan praatonderwerpen. Eén keer in het jaar is het zeilweekend een van de activiteiten. Van oorsprong een activiteit van de (O)JR Leeftijd: 12 tot 16 Tijd: divers Frequentie: divers Deelname startavond: ongeveer 5 jongeren Deelname activiteiten: in najaar 2008 ongeveer 20 jongeren in totaal verdeeld over zeven thema’s met eenmalige activiteiten Is verantwoording schuldig aan de penningmeester van de CHJR en zonodig ook aan de deelnemende gemeentes Wordt financieel ondersteund door de deelnemende kerken en wijkgemeenten (totaal 6 stuks) 2.4. Organisatiestructuur De organisatie van het jeugdwerk zit zeer complex in elkaar. Onderstaand drie schema's: verantwoording, vertegenwoordiging en financieel. Voor Zeist-West is het jeugdwerk aangegeven


7 / 15

ten opzichte van de diverse raden. Groepen en commissies die niet het jeugdwerk betreffen zijn niet opgenomen. Verantwoording

Provider

Pastorale Raad

Diakonale Raad

Wijkkerkenraad KerkrentJeugdraad meesters Kindernevendienst

EigenWijze

Predikanten Kinderopvang

Basis catechese

Alleen de kindernevendienst en EigenWijze leggen verantwoording af aan de jeugdraad. Vertegenwoordiging

Pastorale Raad

Diakonale Raad

Wijkkerkenraad KerkrentJeugdraad meesters EigenWijze (per email)

Alleen EigenWijze laat nog uit zichzelf van zich horen bij de Jeugdraad. Per mail wordt de Jeugdraad van de ontwikkelingen bij EigenWijze op de hoogte gehouden. Financieel

Wijkkerkenraad Provider

Pastorale Raad

Diakonale Raad

Kerkrentmeesters

Kinderopvang

Basis catechese

Jeugdraad KindernevenEigenWijze dienst

De financiële structuur is eigenlijke een vast gegeven. Voor een deel van het jeugdwerk krijgen we subsidie van de burgerlijke gemeente Zeist (via de SGJW en de CHJR). De gemeente Zeist stelt geen geld beschikbaar aan een wijkkerkenraad (scheiding van kerk en staat), maar (nog) wel aan een jeugdraad voor het meer 'algemene' jeugdwerk. De begroting van de jeugdraad bestaat dus alleen uit subsidie. Verdere financiering van het meer 'kerkelijke' jeugdwerk loopt via de wijkkas. Wat uit deze schema's blijkt is dat de organisatiestructuur in Zeist-West zeer onoverzichtelijk is. Dit in schril contrast met de organisatiestructuur zoals die bij de Bethelkerk aanwezig is. Verantwoording en vertegenwoordiging

Catechese

Jeugdclub 12-

Wijkkerkenraad Jeugdraad Jeugdclub Kinder12+ opvang

KND

Kinderlied

Koor

De verschillende groepen leggen bij de Bethelkerk allen verantwoording af aan de wijkkerkenraad en zij zijn allen vertegenwoordigd in de Jeugdraad. 2.5.

Beleid

2.5.1. Beleidsplan 10 juli 2000 Wat hierin vooral opvalt is het grote aantal activiteiten dat in die periode door de OJR en de JR georganiseerd of gecoördineerd werden, te weten: kindernevendienst, gezinsdiensten, korte projecten, GJO club, huis- en belijdeniscatechese, club EigenWijze, jeugdcantorij, jeugddienst, Filmclub, Clomp Inn, diaconale en pastorale taken. Maar aan de andere kant valt op dat er een groot aantal activiteiten zijn vervallen, te weten: scholendienst, jaarlijkse startdag van het jeugdwerk, kerstbomenactie, Club Wij c.q. Westside: een


8 / 15

club voor tieners, Fun and Music, Clomp Inn: een open activiteit voor jongeren van 16 jaar en ouder, waarin discussie en gezelligheid centraal staan, begeleiding van bewoners van Sterrenberg naar de kerkdienst. Het aantal GJO clubs is van twee naar een teruggebracht. Het aantal catechisanten is sterk teruggelopen. 2.5.2. Plek en profiel Jeugdwerk Volgens Plek en Profiel gaan wij ons richten op de kernactiviteiten Zondagse eredienst, Pastoraat en Diaconaat. Daarbij zal er speciale aandacht zijn voor jeugd en jongeren. Wij proberen voor iedere leeftijdscategorie een passend en aantrekkelijk aanbod te ontwikkelen. Per activiteit zal gekeken worden of die het beste alleen in Zeist-West opgezet kunnen worden of in samenwerking met andere wijkgemeenten en/of kerkgenootschappen. Een succesvol voorbeeld van het eerste is de basiscatechese en van het tweede Provider, alhoewel de omvang van de participatie van jongeren beperkt is. Zeist-West levert een actieve bijdrage aan Provider. 2.5.3. Club en/of participatie In Plek en Profiel wordt een keuze gemaakt voor participatie van jongeren in drie kernactiviteiten van de gemeente: eredienst, pastoraat en diaconaat. Is dit wel de meest logische keuze? Hiervoor zijn een aantal argumenten. - In een gesprek met enkele jongeren gaven deze aan meer te zien in contact met leeftijdgenoten dan in deelname aan deze kernactiviteiten. - In enkele andere wijkgemeenten is een duidelijke opzet en structuur van jongeren in de eredienst (frequentie, aard van participatie), weinig in pastoraat en beperkt in diaconaat. De indruk is dat de mate waarin deze participatie succesvol is in belangrijke mate bepaald wordt door een goed functionerende club. - De kans is groot dat als deze participatie gestimuleerd wordt zonder een functionerende club als basis, het vrij snel dezelfde twee of drie jongeren zijn die dit doen. - Een klacht van jongeren zowel als ouders is dat jongeren in de kerk hun leeftijdgenoten niet zien en als zij na enige druk van de ouders naar de kerk gaan, zij dit als argument kunnen zien om een volgende keer niet meer te gaan. Participatie in de kernactiviteiten brengt hen meer in contact met volwassenen dan met leeftijdgenoten. Conclusie: groepsvorming heeft prioriteit boven participatie in de drie kernactiviteiten. Indien we participatie van de jongeren in de drie kernactiviteiten willen stimuleren zullen de liturgiecommissie, de pastorale raad en diaconale raad hier een voortrekkersrol in moeten nemen. De jeugdambtsdragers dienen hierbij betrokken te worden, maar zijn niet de initiators. 2.5.4. Beleidsplan 2008 In het beleidsplan van 2008 staat over de kindernevendienst, dat door gebrek aan leiding niet met een dubbele bezetting per groep gewerkt kan worden, hetgeen voor zowel leiding als jeugd goed zou zijn. De werkdruk bij de medewerkenden is hoog en belemmert verdieping en bezinning. Wens is om de ouderparticipatie van alle groepen en bij alle activiteiten te vergroten. Het werven van nieuwe medewerkers blijft een aandachtspunt, nieuw is dat speciaal voor een project gezocht zal gaan worden naar medewerkers.

3. Jeugdwerk in Zeist Voor een beschrijving van het jeugdwerk in Zeist zijn een aantal activiteiten ondernomen. De eerste is een demografische analyse en de tweede is het inventariseren van jeugdactiviteiten in de andere PKN-wijkgemeenten in Zeist.


9 / 15

3.1. Demografische gegevens De burgerlijke wijk Zeist-West is ongeveer 30 jaar geleden met nieuwbouw tot stand gekomen. Het zou te verwachten zijn dat er een dip in de leeftijdscategorie tussen de 12 en 50 jaar in Zeist-West zou zijn. Immers de kinderen van de eerste generatie bewoners zijn grotendeels vertrokken. Een aantal oudere, eerste generatie bewoners vertrekken nadat hun kinderen het huis uit zijn en er komen jongere gezinnen met kinderen onder de 12 jaar in de wijk wonen. Deze veronderstelling blijkt voor Zeist-West beperkt te gelden. Zij gaat wel enigszins op voor Couwenhoven, een wijk die opvalt door een gemiddeld hoge leeftijd en voor de leeftijdscategorie van 26-45 jaar uit onderstaande tabel. Als wij de leeftijdsopbouw van de PKN-wijkgemeente Zeist-West vergelijken met de burgerlijke bevolking van geheel Zeist, dan is PKN-ZW enigszins ondervertegenwoordigd in de leeftijdscategorieën onder de 45 jaar en oververtegenwoordigd in de leeftijdscategorieën boven de 45 jaar. In Zeist-West is de omvang van de wijkgemeente van 2003 tot 2008 met 400 gedaald, m.n. aan Hervormde kant. Dit is meer het gevolg van uitschrijvingen (actie “ken uw leden”) dan van verhuizingen. In de afgelopen zes jaren is het aantal nieuwkomers iets groter dan het aantal vertrekkenden door verhuizing. Tabel 1. Leeftijdsopbouw van de PKN-wijkgemeente Zeist-West vergeleken met de leeftijdsopbouw van burgerlijk Zeist. leeftijd <5 5-10 11-15 16-20 21-25 26-45 46-65 66-80 >80 totaal

aantal PKNZW

PKN-ZW %

CBSZeist %

50 62 72 81 65 258 539 300 100 1527

3 4 5 5 4 17 35 20 7 100

6 6 6 6 6 27 27 12 6 100

gegevens op basis van adressen PKN-ZW-2009 en CBS-zeist.pdf

Uit deze tabel is te concluderen dat er in PKN-ZW voldoende jongeren zijn om clubs in de leeftijdcategorieën van 12-16 en 16-20 te hebben. Wil een club voor jongeren levensvatbaar zijn, dan zou ongeveer 20% van de leeftijdscategorie moeten deelnemen. 3.2. Verlegenheid met geloofsbeleving Het participeren in jeugdactiviteiten betekent binnen een groep van leeftijdsgenoten voor je geloof uit komen en voor ouders dat zij hun kinderen stimuleren in het deelnemen in een kerkelijke organisatie. Het aansluiting zoeken bij een kerkelijke organisatie is de afgelopen 30 jaar minder vanzelfsprekend geworden. Een citaat uit het werk van James Kennedy in ’Gelovige Nederlanders vanaf de jaren zestig’ (Trouw 29-9-2008) geeft dit weer4. “Secularisatie vormt het kernwoord in de geschiedenis van Nederland sinds de jaren zestig. Het christendom verhuisde van het centrum van de macht naar de marge van de samenleving. Zelfs belijdende christenen gingen onder invloed van een seculiere cultuur soepeler om met hun traditionele en principiële geloofsovertuigingen en moraal. Steeds meer beschouwden gelovigen en ongelovigen religie als een privézaak.


10 / 15

Religie mocht in het openbaar niet zichtbaar zijn; ze moest binnenskamers blijven. Toch verdween religie niet. Het religieuze leven in Nederland werd gevarieerder en meer gefragmentariseerd dan ooit tevoren, en dat was vooral te danken aan invloeden van buitenaf.“ Deze beweging heeft ook bij ouders soms tot een zekere verlegenheid geleid in de geloofsopvoeding van hun kinderen. Het betrekken van ouders bij jeugdactiviteiten van hun kinderen is echter gewenst. 3.3. Ontwikkeling van jongeren Bij het aangeven van de sociale, emotionele en morele ontwikkeling van jongeren wordt vaak gerefereerd naar het werk van ontwikkelingspsychologen uit de vorige eeuw. Voor de verandering ontlenen we hier enkele noties van neuropsychologisch onderzoek van o.a. Jolles van de laatste jaren. Volgens Jolles 5 (neuropsycholoog univ. van Maastricht, inmiddels aan de VU) kunnen we op grond van de ontwikkeling van de hersenen (o.a. prefrontale cortex waar zich de plannings- en controle functies bevinden) bij jongeren drie fasen onderscheiden.  De eerste fase, de zogeheten vroege adolescentie, loopt van ongeveer 10 tot 15 jaar - het begin en de eindtijd verschilt per kind. In deze fase worden kinderen beïnvloed door hormonen én door het proces van de hersenrijping. Ze zijn door dit hele proces verhoogd emotioneel en reageren gevoeliger op allerlei zaken. Tegelijkertijd zijn ze erg gericht op het bevredigen van hun directe behoefte.  In de tweede fase, de middel-adolescentie die loopt van ongeveer 14 tot 16 jaar, zijn pubers geneigd om veel risico’s te nemen: ze willen graag dingen doen die hen een gevoel van sensatie geven en letten daarbij niet op de consequenties van hun gedrag.  In de derde fase, de zogenoemde late adolescentie die loopt van 16 tot ongeveer 22 jaar, vindt het integratieproces plaats. Dat zorgt er uiteindelijk voor dat mensen complexer gedrag kunnen gaan vertonen. De adolescenten leren geleidelijk aan meer rekening te houden met de sociale en emotionele gevolgen van hun gedrag, maar ook met de lange-termijn-effecten. De vraag is of de gangbare indeling van 2 fasen van 12-16 en 16-20 jaar niet beter ingedeeld kan worden in drie fasen: 12 tot 14 jaar; 15 tot 17 jaar en > 18 jaar. We zien o.a. bij de participatie in EigenWijze en Provider dat de belangstelling en participatie rond het vijftiende jaar afneemt. Mogelijk dat in die fase ander soort activiteiten ontplooid moeten worden. De relatie met de ouders verandert ook enigszins in deze periode. De steun door ouders gegeven aan hun kinderen neemt in het algemeen af t.a.v. activiteiten buiten het gezin rond het 15e, 16e jaar. Ouderlijke steun hoeft echter geen belemmering te zijn voor de ontwikkeling tot zelfstandige persoon van de jongere6. M.a.w. sociale en emotionele steun van ouders hoeft niet de persoonlijkheidsvorming van de adolescent in de weg te staan. 3.4. Jeugdactiviteiten in andere wijkgemeenten van Zeist Eén van de taken die de commissie zich heeft gesteld is een inventarisatie van de jeugdactiviteiten van de wijkgemeenten van de PKN in Zeist. Daartoe zijn de websites van de wijkgemeenten bekeken naar de vermelding van jeugdactiviteiten en is soms ook het beleidsplan gedownload en gebruikt voor deze inventarisatie. 7 8 De beschrijving per wijkgemeente is opgedeeld in: 1. Rond de vieringen; 2. Catechese; 3. Clubs. Uit de websites is moeilijk te achterhalen in hoeverre de clubs actief en bloeiend zijn. Hier geven we een paar opvallende punten weer. 3.4.1. Leeftijdsindeling Er zijn een aantal interessante verschillen in de leeftijdsopbouw van de clubs. Zo heeft de Bethelkerk een aparte meisjes- en jongensclub van 10-12; een jongerenclub van 12-14; een club van 14-16 jaar en de club Sola Gratia van 16-25 jaar. De indeling van de Pniëlkerk loopt hiermee enigszins gelijk, terwijl uit de informatie is af te leiden dat de club Sola Gratia een gezamenlijke activiteit van de


11 / 15

Bethel en Pniëlkerk is. De Bron heeft clubs van 6-10 jaar; 11-14 jaar en van 14-20+. De Thomaskerk verwijst naar andere wijken en heeft geen eigen clubs. Het Witte Kerkje heeft een club van 12-17 jaar op de eerste zondag van de maand. Noorderlicht heeft drie clubs: 8-12 jaar, 12-16 jaar en Ad Fontes vanaf 16 jaar. De Oosterkerk meldt dat er nu geen clubs actief zijn. East Coast op de zaterdagavond trekt veel jongelui, maar is niet specifiek voor kerkelijke jeugd. 3.4.2. Samenwerking tussen wijken Op de websites wordt vaak niet aangegeven in hoeverre er samenwerking tussen clubs is van de verschillende wijkgemeenten. Uit de naamgeving van de club of uit de locatie waar de jeugdactiviteit plaats vindt, lijken de Bethel en de Pniël kerk samen te werken in de club Sola Gratia (16+). Opvallend is dat jeugdclubs van de Pniël- en Bethelkerk afwisselend gebruik maken van ’t Lichtpunt (Bethelkerk) en het Soephuis (Pniëlkerk). - Frequentie van bijeenkomsten Bij de Behtel- en Pniëlkerk zijn de bijeenkomsten wekelijks op de vrijdag- of zaterdagavond. Bij de Bron zijn de bijeenkomsten eens per veertien dagen. Bij Noorderlicht komen de twee jongste clubs eens per veertien dagen bij elkaar en Ad Fontes (16+) iedere zondagavond. Bij de Oosterkerk is East Coast iedere zaterdagavond van 21-01 uur. 3.4.3. Leiding Bij de jongere clubs is meestal leiding aanwezig. Bij Sola Gratia is er iedere maand een groep uit de jongeren die verantwoordelijk is voor het thema van die maand. Ook bij Ad Fontes organiseren de jongeren zelf hun bijeenkomsten “We nemen onze eigen initiatieven, hebben geen leiding en hebben ons eigen honk”. Voor East Coast is een jeugdwerker (Nieke Horjus) aangesteld. 3.4.4. Organisatie Bij enkele gemeenten is er een jeugdraad waar vertegenwoordigers van alle jeugdactiviteiten in zitten (van crèche, kindernevendienst en catechese tot en met de clubs) 3.4.5. Typen activiteiten Bij Sola Gratia komen afwisselend inhoudelijke besprekingen en discussies over een thema voor met sociale activiteiten als bowlen, barbecue, Sinterklaas, bal masqué. Ook bij Ad Fontes komen dergelijke activiteiten voor. East Coast is een zaterdagavond café. 3.4.6. Enkele conclusies: De clubs onder de 16 hebben meestal leiding die de clubs mede draaiend houden. Bij de 16+ clubs zijn het de jongeren zelf die de club draaien met een variatie aan activiteiten. De participatie van de jongeren in de eredienst is meestal (maar niet heel frequent) geregeld. Soms is er participatie in een ZWO-project of het bezorgen van de bloemen uit de dienst of het bezoeken van ouderen (BODproject van Oosterkerk)


12 / 15

4. SWOT – Analyse Jeugdwerk Zeist West 2009 4.1.

Sterke punten: - Veel ervaring in de gelederen op het gebied van jeugd- en jongerenwerk - Relatief grote groep aanwas bij jongste leeftijd kinderopvang en kindernevendienst - Initiatieven die er zijn bestaan relatief lang (EigenWijze) - Mooie ruimte om jeugdactiviteiten te ontplooien - Tijdens de eredienst is / wordt er ruimte vrijgemaakt om de jeugd aandacht te geven - Meerdere momenten in het jaar voor de jeugd (jeugddiensten) - Gemeente staat open voor inbreng van jeugd in de Eredienst.

4.2.

Zwakke punten: - Door de vele ervaring is er weinig vernieuwing en wordt er te veel teruggevallen op wat goed is/was. - Het kost moeite ouders bij het jeugdwerk en kerk zijn te betrekken. - Nauwelijks overleg en verband tussen de verschillende initiatieven (kinderopvang, kindernevendienst, basiscatechese, EigenWijze) - Ontbreken visie en daaraan gekoppelde doelstelling - Te weinig contact met de huidige groep 16+ - Te weinig andere c.q. extra initiatieven voor verschillende leeftijdsgroepen - Weinig animo bij gemeenteleden om een initiatief te nemen of over te pakken; (dit is natuurlijk breder te trekken) - Te weinig wijkoverstijgend overleg tussen de jeugdambtsdragers. - Geen heldere organisatiestructuur van jeugdwerk

4.3.

Mogelijkheden: - Groei jeugdactiviteiten d.m.v. doorstroming huidige jeugd. - Betere uitwisseling van gegevens tussen verschillende activiteiten - D.m.v. beter zicht op beschikbare activiteiten kunnen we “gezinnen” beter betrekken bij specifieke activiteiten die passen bij de gezinssamenstellling. - Het instellen van een roulatiegroep als leiding voor verschillende activiteiten (minder tijdrovend) Voor dezelfde activiteit een grote wisselende groep leiding met 1 vast aanspreekpunt. - Ontplooien van wijkoverstijgend overleg en dan puur informatief. Overleg tussen ambtsdragers onderling bijv. 1x per kwartaal om zo ook Zeistbrede activiteiten te ontplooien.

4.4.

Bedreigingen: - te weinig Animo bij huidige jeugd voor nieuwe initiatieven - Gemeente wordt ‘jeugd’ moe. - Mogelijk te weinig leiding beschikbaar - Het niet van de grond krijgen van de jeugdactiviteiten - Weinig vernieuwende concepten, blijven hangen in wat is geweest - Er wordt wel over jeugdwerk gepraat maar er wordt weinig actie ondernomen

5. Uitgangspunten voor te formuleren beleid 5.1. Samenvatting van voorafgaande We willen een omgeving creëren waarin de jeugd van jong tot oud hun geloofsbeleving met elkaar kan delen en verder kan ontwikkelen in een vrije en stimulerende omgeving. Dit kan worden bereikt door:  Te zorgen voor een verbindende factor tussen de groepen en activiteiten. De verbindende factor zorgt voor vanzelfsprekendheid van doorstroming naar volgende groepen en / of activiteiten in


 

13 / 15

de leeftijdscategorie 0 t/m 20+. Deze verbindende factor wordt alleen bereikt wanneer zowel de organisatie, de groepen als de activiteiten duidelijk geformuleerd zijn. Een duidelijke organisatiestructuur. Zorgt voor vertegenwoordiging van de groepen en activiteiten in de jeugdraad. Laat aan de jeugdraad verantwoording afleggen. En laat de financiële ondersteuning via de jeugdraad lopen. Toegankelijke groepen en laagdrempelige activiteiten aan te bieden. “Dit kan zorgen voor bloeiend jeugdwerk”

5.2.

De visie voor het jeugdbeleid

Het stimuleren en verder ontwikkelen van de geloofsbeleving en geloofsopvoeding van jongeren passend bij de verschillende leeftijdsfasen. Deze stimulering richt zich op de relatie tussen jongeren onderling, op de relatie tussen kinderen en hun ouders en op de relatie tussen jongeren en de wijkgemeente. Onder geloofsbeleving verstaan we: weten (kennis van geloofsinhoud), beleven van geloof ( emoties delen) en doen (activiteiten in diaconaat, pastoraat en deelname in eredienst). Het uit te werken beleidsplan stoelt op drie uitgangspunten: 1. Een doorlopende ontwikkeling in jeugd- en jongerenactiviteiten. 2. Het versterken en ondersteunen van gedeelde geloofsbeleving tussen jongeren onderling en tussen jongeren en hun ouders. 3. Het realiseren van bloeiende jeugdactiviteiten voor jongeren van 0 tot 20 jaar als basis voor een blijvende geloofsgemeenschap in Zeist-West. ad 1. Doorlopende ontwikkeling Kinderen nemen aan verschillende opeenvolgende activiteiten deel: crèche, kindernevendienst, basiscatechese en EigenWijze. Naarmate de kinderen ouder worden is het belangrijker dat er continuïteit is in de groepssamenstelling en er gericht aandacht wordt besteed aan de overgang tussen de verschillende vormen. Dit betekent dat de leiding van de opeenvolgende vormen met elkaar en met de jongeren in een overgangsfase gericht deze overgang introduceren en begeleiden. Ook moeten de ouders hierbij betrokken worden en informatie krijgen over inhoud en organisatie van de volgende organisatievorm. Ook is het mogelijk dat leiding van de ene vorm (soms) meegaat naar de volgende vorm, bijv. van kindernevendienst naar basiscatechese en/of van basiscatechese naar EigenWijze. Om deze samenhang te organiseren is het wenselijk dat er een jeugdraad komt waarin vertegenwoordigers van alle jeugdactiviteiten in Zeist-West zitten en die verantwoordelijk is voor de begeleiding van de overgangen en inhoudelijke afstemming van activiteiten. Op dit moment is het idee dat door het bestaan van de basiscatechese er enige groei is bij EigenWijze. ad 2. Betrokkenheid (groot)ouders De kerk doet weinig in het ondersteunen van de ouders bij de geloofsopvoeding. Daar waar de deelname van kinderen in bijv. catechese na het 12e jaar veel minder vanzelfsprekend is dan vroeger, wordt de inbreng van de ouders in de geloofsopvoeding belangrijker. De kerk zou actiever moeten zijn in het onderzoeken van de behoefte van ouders in ondersteuning bij de geloofsopvoeding van hun kinderen. Dit kan al beginnen met een gesprekskring van doopouders, bijeenkomsten organiseren voor ouders van pubers (dit gebeurt nu in het kader van Forum/Provider door Anton en Bob Horjus), maar ook ouders inlichten in een of twee bijeenkomsten over de thema’s van de basiscatechese. Ook grootouders hebben mogelijk behoefte aan ondersteuning als zij zeggen:


14 / 15

“mijn kinderen geloven nog wel, maar naar de kerk gaan zij niet meer”, en hoe gaan zij om met bidden als hun kleinkinderen aan tafel zitten? (groepsgericht contextueel pastoraat?) Misschien is het ook mogelijk om ouders als leiding te werven voor een activiteit waarin jongeren participeren die ouder zijn dan hun kinderen, m.a.w. een ouder van kinderen in de leeftijd van de kindernevendienst vragen voor de basiscatechese of een ouder van kinderen in de leeftijd van 10-12 jaar vragen voor EigenWijze. Dit kan ook de brug tussen opeenvolgende fasen versterken. Continuïteit in de betrokkenheid van de ouders is een belangrijke pijler voor continuïteit in de participatie van jongeren. ad 3. De wijkgemeente Zeist-West Als de wijkgemeente het contact verliest met de jongeren boven de 16 jaar, vormt dit een bedreiging voor de toekomst van de wijkgemeente. Dit wil niet zeggen dat activiteiten (mede) door anderen georganiseerd niet kunnen bijdragen aan de geloofsontwikkeling van jongeren, bijv. Provider, Youth for Christ kampen, christelijk onderwijs, literatuur, e.d. Als echter de sociale cohesie tussen jongeren van Zeist-West en de wijkgemeente verdwijnt, is dit een bedreiging voor de geloofsgemeenschap van Zeist-West. Dit betekent dat jeugdwerk een hoge prioriteit verdient. Ook mag van betrokken ouders verwacht worden dat zij de belangrijkheid van jongerenactiviteiten in de gemeente inzien en willen steunen. Vanwege de focus op de wijkgemeente stellen wij niet voor op dit moment aansluiting te zoeken bij andere jeugdclubs in Zeist. 5.3. Jongerenactiviteit voor 15-18 jarigen Een belangrijke aanleiding voor deze notitie is de afwezigheid van jeugdactiviteiten voor de groep 16+. Op dit moment stellen wij voor bij deze leeftijd prioriteit te leggen bij de jongeren van 15 tot 18 jaar. Hiertoe zou de leeftijd van de groep Eigenwijze op 12 tot 15 jaar gesteld kunnen worden. We kunnen dan een kleine kerngroep proberen te maken van jongeren van 15 jaar en ouder die nu in EigenWijze participeren, aangevuld met enkele oudere jongeren. Gezien de ideeën van Ter Horst9, die aangeeft dat je jongeren eerst trekt met het starten van attractieve gebeurtenissen en activiteiten. Vervolgens geef je ze gelegenheid om zinvol te participeren en pas daarna komen abstracte zaken als bezinning en geloofsinhouden aan de beurt. Bij de start is het gemakkelijker om de groepsbinding te versteken als de attractieve activiteit in de startfase een zekere duur heeft, bijv. het organiseren van een musical. In een volgende fase (najaar 2010) wordt onderzocht op welke wijze de jongeren van 18+ (na het voortgezet onderwijs) bij kerkelijke activiteiten betrokken kunnen worden.

6. Enkele suggesties te gebruiken bij te formuleren beleid Enkele gedachten ter overweging a. Hebben jeugdclubs en catechese voor jongeren > 14 jaar nog wel toekomst of moeten we aan heel andere vormen van “participatie” denken? Bij het nadenken over jeugdactiviteiten nemen we vaak een historisch perspectief in, waarbij we de verschillen benadrukken in de manier waarop de jeugd deze tijd beleeft in vergelijking met de jeugd van vorige generaties (30 en 60 jaar terug). Wij menen dat het beter is uit te gaan van jongeren, volwassenen en ouderen die leven in eenzelfde tijd en eenzelfde wereld met gedeelde problemen.10 b. Geef een prioritering aan voor de uitwerking van het beleidsplan m.b.t. clubvorming vanaf 15 jaar en participatie in kernactiviteiten van wijkgemeenten. c. Maak duidelijke afspraken over beheer van de jeugdruimte (zie bijv. Beleidsdocument Jeugdwerk Bethelkerk); hoe verhoudt zich het plan over Inloophuis tot gebruik van de jeugdruimte?


15 / 15

d. Het jeugdwerk in de wijkgemeente Zeist-West heeft o.i. weinig baat bij het werk van Provider. Kan Provider een rol vervullen in het versterken van onderling contact tussen jongeren (12-15) van Zeist-West. e. Onderzoek of er ideeën over activiteiten met andere clubs uit andere wijkgemeenten van Zeist te delen zijn. Verspiederactie: Jongeren uit Zeist-West vragen om de clubs in andere wijkgemeenten te bezoeken en hun bevindingen te rapporteren voor een nadere invulling van een actieplan door jongeren zelf op te stellen f. Onderzoek (o.a. uit ervaringen van andere clubs en de potentiële omvang van de groepen) wat een goede leeftijdsindeling is voor de clubs. g. Leiding: hoe voldoende leiding te werven; hoe leiding te scholen?; wel/geen leiding 16+club? h. Inhuren van een JOP jeugdwerker? Dit is een professional die een lokale gemeente ondersteunt in het jeugdwerk, betaald wordt door diezelfde lokale gemeente, maar in dienst is van JOP. Of het inhuren voor het uitwerken van het beleidsplan van een JOP regiocoach? i. Intensiveer het contact met de ouders. Bijv. Het benaderen van vrijwilligers uit de medewerkergids die kinderen hebben in de leeftijdscategorie van 12-20 jaar. De aanname is dat deze mensen kerkelijk meelevend zijn en mogelijk hun kinderen weten te motiveren om aan jeugdactiviteiten in Zeist-West deel te nemen. Het betreft hier 23 gezinnen. Onderhoud na de doop van kinderen de banden met de ouders. Hierdoor wordt de verbinding tussen ouders en kerk geïntensiveerd. Door deze intensievere band met de ouders stimuleert dit een intensieve band met het kind en ontstaat er hopelijk een nauwe band tussen kind en jeugdwerk

7. Geraadpleegde stukken 1

Notitie van Moderamen van 11 juni 2008: Visie-ontwikkeling Jeugdwerk Problemen en mogelijkheden voor 16+ jongerenwerk in Zeist-West, Marian van Giezen, 22-05-2008 3 Verslag jeugdwerk van Zeist-West in 2008 – JR & OJR 4 ’Gelovige Nederlanders vanaf de jaren zestig’ James Kennedy (Trouw 29-9-2008) 5 http://www.jmouders.nl/nieuwsartikelpagina/hetpuberbreinontraadselddelaatstegroeistuipen.htm 6 Wim Meeus, Jurjen Iedema, Gerard Maassen, Rutger Engels. (2005). Separation–individuation revisited: on the interplay of parent–adolescent relations, identity and emotional adjustment in adolescence. Journal of Adolescence, 28, 89–106. 7 Jeugdactiviteiten PKN-Zeist in de wijkgemeenten, 19-01-2009 gemaakt door Gellof Kanselaar 8 Beleidsplan jeugdwerk Bethel-kerk 2009 9 W. ter Horst (1995). Wijs me de weg. Mogelijkheden voor een christelijke opvoeding in een postchristelijke samenleving. Een boek voor opvoeders in gezin, school, kerk en daarbuiten en voor opvoedkundigen. Uitgever: Kok, Kampen. 10 Zie het artikel van Pieter van Dijk in Trouw (29-4-2009) p. 24 over generaties. 2

NOTITIE JEUGD- EN JONGERENWERK PKN WIJKGEMEENTE ZEIST-WEST

Recommend Documents