noorwegen lonkt
noorwegen
Foto cover: Knut Bry/tinagent.no
Stegastein, Aurland
Officiële naam Koninkrijk Noorwegen Politiek bestel Constitutionele monarchie Parlementaire democratie Samenstelling van de regering: www.regjeringen.no
minigids ......................................................................2
Koninklijke familie Harald V, Koning van Noorwegen Sonja, Koningin van Noorwegen Haakon, Kroonprins van Noorwegen Mette-Marit, Kroonprinses van Noorwegen Ingrid Alexandra, Prinses van Noorwegen Sverre Magnus, Prins van Noorwegen www.kongehuset.no
noorwegen in belgië.....................................................4 economie ....................................................................6 beleid........................................................................10
Hoofdstad Oslo (560.484 inwoners)
wetenschappelijk onderzoek.......................................16
Bevolking 4.737.171 inwoners 16 inwoners per km2 grondgebied
hoger onderwijs.........................................................18
Oppervlakte 385.199 km2
cultuur ......................................................................20
Officiële talen Het Noors (Bokmål en Nynorsk) Het Samisch (in bepaalde gemeenten van de provincies Troms en Finnmark)
toerisme in noorwegen ..............................................34
Godsdienst Het protestantse christendom (staatsgodsdienst)
wonen en werken in noorwegen .................................40
Munteenheid De Noorse kroon (NOK) 1 EUR = 8,58 NOK in oktober 2008
noors leren ................................................................41
BNP 2.277.000 miljoen kroon (265.385 miljoen EUR) Per inwoner: 483.550 kroon (56.358 EUR)
noorse vertegenwoordigingen.....................................42
Op 1 januari 2008 Voor meer informatie: www.ssb.no/minifakta/ 2
3
De Noordkaap, Magerøya
noorwegen
in belgië België fungeert op veel vlakken als poort tussen Noorwegen en Europa. Op politiek vlak is dat het geval door de aanwezigheid in België van internationale instellingen, zoals de NAVO en de Europese Unie. Op energievlak vervult de aardgasterminal in Zeebrugge de rol van verdeelcentrum voor de uitvoer van gas naar andere Europese mark4
ten. Bovendien is 30 procent van het in België verbruikte gas afkomstig uit Noorwegen. Voor de Noorse scheepvaart zijn Antwerpen en Zeebrugge belangrijke havens voor internationale transporten. Momenteel wonen en werken ten minste 1500 Noren in België. Er is een toenemende belangstelling van het
Onze relaties zijn niet nieuw. Zo’n 1200 jaar geleden al zetten Noorse Vikings voet aan wal in dit deel van Europa. Bij hun terugkeer brachten ze belangrijke goederen mee en verspreidden ze de Europese cultuur. Zowat 800 jaar geleden creëerden de Hanzekooplui een netwerk tussen handelssteden als Bergen en Brugge, waardoor gedroogde Noorse vis kon worden uitgevoerd naar Europa en kostbare stoffen en andere materialen hun weg vonden naar Noorwegen. Heden ten dage heeft de intense uitwisseling van goederen en personen een positieve impact op alle volkeren rond de Noordzee. Als bewoners van de rand van het Europese continent hebben de Noren de bruggen die ons verbinden met Europa op prijs leren stellen. Het verdrag over de Europese Economische Ruimte van 1994 leidde tot een hechtere economische samenwerking tussen Noorwegen en de Europese Unie. Dit verdrag behelst de creatie van een gemeenschappelijke economische ruimte die alle 27 lidstaten van de Europese Unie omvat, plus Noorwegen, IJsland en Liechtenstein. Hoewel Noorwegen geen lid is van de Europese Unie, is het land
in de praktijk sterk geïntegreerd in de Europese economie, een proces dat overigens elke dag nog wordt geïntensiveerd. Met deze brochure willen we geïnteresseerde Belgen en buitenlandse inwoners van België een beeld geven van het moderne Noorwegen, evenals een aantal visuele en elektronische referenties voor verdere informatie. Wij hopen dat deze brochure uw interesse voor ons land en voor nieuwe commerciële, economische en sociale contacten aanwakkert. De brochure is eveneens beschikbaar in elektronische vorm op de website van de ambassade: www.noorwegen.be Jostein Bernhardsen Ambassadeur van Noorwegen
Berlaymont en Norway House
Foto: Rune Bjåstad / EU-delegasjonen
Foto: Trym Ivar Bergsmo/Innovation Norway
Belgische publiek voor Noorse architectuur, literatuur en muziek. Deze interesse is gelukkig ook wederzijds. Een eeuw geleden al deden de Noorse architecten inspiratie op bij hun toonaangevende art-nouveaucollega’s in België. Vandaag worden Noorse ontwerpers aangetrokken door de Antwerpse modescene, en bracht de Noorse bewondering voor avantgardistische Belgische podiumkunsten als dans en theater Belgische choreografen en ensembles naar Noorwegen.
5
economie De Noorse economie is altijd al afhankelijk geweest van de overvloedige natuurlijke rijkdommen waarover het land beschikt. De traditionele uitvoer van o.a. hout, vis en ertsen gaat terug tot de middeleeuwen. Toen begin vorige eeuw de kracht van watervallen werd aangewend voor de productie van energie, zorgde dit voor een grote bloei van energieintensieve sectoren, zoals de metaalindustrie, de chemische nijverheid en de papiersector. In de Noorse economie speelt de zee een cruciale rol. De basis voor de status van Noorwegen als grote zeevaartnatie werd gelegd door het transport van grondstoffen. Deze traditie van transport over zee creëerde op haar beurt het kader voor de hedendaagse maritieme activiteiten van het land: de ontginning van gas en petroleum en de productie van nautische apparatuur en van levensmiddelen op basis van producten afkomstig uit de zee. Meer recent is het toerisme uitgegroeid tot een van de economische sectoren van het land die zich het snelst ontwikkelen. Wat de toekomst betreft, zal de ontwikkeling van de noordelijkst gelegen regio’s (de Ba6
rentszzee, het noordelijk deel van het continentaal plat, Spitsbergen en het noordpoolgebied) aan belang toenemen, met activiteiten op het vlak van petroleumexploratie, marine biologie, Arctische geologie, het beheer van de visbestanden, klimatologisch onderzoek en het algemene bestuur van deze regio’s.
De petroleumsector De petroleumsector speelt een zeer belangrijke rol in Noorwegen en is goed voor een derde van alle staatsinkomsten. De petrochemische nijverheid stelt meer dan 80.000 personen tewerk en de sector heeft een grote impact op andere economische activiteiten. Noorwegen is op wereldvlak de op twee na belangrijkste uitvoerder van petroleum en gas en levert een derde van al het in België verbruikte aardgas. Volgens een schatting uit de begroting van 2006 vertegenwoordigen de resterende olievoorraden in het Noorse continentaal plat waarvan het bestaan werd aangetoond, een bedrag van 4.210 miljard Noorse kroon. Minder dan een derde van de geschatte voorraden werd al aangeboord. De activiteit op het Noorse continentaal plat is bijzonder
Foto: Siv Nerø/Innovation Norway
Natuurlijke rijkdommen
7
op het vlak van innovatie en technologische ontwikkeling, en dat ook in andere takken van de Noorse economie.
Boortoren
Bourbon Urca, Ulstein werf
Het is de ambitie van Noorwegen om op wereldvlak een toonaangevende positie te bekleden in de domeinen technologie en milieu. Hierbij is het belangrijk om er voor te zorgen dat petroleumactiviteiten de milieubelangen niet in de weg staan. Op dat vlak geldt de aandacht die gaat naar de uitwerking van een CO2-waardeketen als een belangrijke stap.
Buitenlandse handel
intensief: in 2005 werd 250 miljoen kubieke meter standaard petroleumequivalent geproduceerd, wat overeenkomt met het jaarlijkse energieverbruik van meer dan 100 miljoen Noorse gezinnen. De ervaring die Noorwegen heeft opgedaan met binnenkort 40 jaar petroleum- en gasontginning in gebieden met de zwaarste klimato8
logische omstandigheden ter wereld, hebben het land een specifieke knowhow en competentie opgeleverd, en dat zowel op het vlak van efficiëntie als veiligheid van de ontginning. Het verwerven van deze competentie is steeds een van de voornaamste doelstellingen geweest van het Noorse petroleumbeleid. De sector gaat de concurrentie aan op internationaal niveau en zorgt voor krachtige impulsen
Handel tussen Noorwegen en België • Invoer uit België (2007): 9.670 miljoen NOK (1.127 miljoen EUR) • Uitvoer naar België (2007): 20.329 miljoen NOK (2.369 miljoen EUR) Door zijn ligging en de aanwezigheid van de Europese instellingen is België bijzonder inte-
Copyright: Ulstein Group, foto: Tony Hall
Foto: Heidi Widerøe/Innovation Norway
Noorwegen exporteert meer dan 40% van alle goederen en diensten die het land produceert. Invoer is goed voor meer dan een derde van het bruto nationaal product. De belangrijkste afzetmarkten zijn Scandinavië en de rest van Europa, hoewel bepaalde producten, zoals petroleum, gas, ertsen en producten afkomstig uit de visserijsector, wereldwijd worden verkocht. Noorwegen maakt geen deel uit van de Europese Unie (EU), maar heeft als lid van de Europese Economische Ruimte volledige toegang tot de Europese eenheidsmarkt. Op dit ogenblik is deze markt goed voor 75% van alle Noorse handelsbetrekkingen met het buitenland. ressant voor Noorse ondernemingen. De belangrijkste exportproducten zijn petroleum, aardgas, papier, ertsen, geneesmiddelen en farmaceutische producten. Noorwegen importeert uit België textiel, machines, chemische producten, farmaceutische producten, ijzer, staal en voertuigen.
9
beleid Europees beleid De Noorse samenleving en de Noorse culturele, politieke en zakenwereld hebben steeds nauwe banden onderhouden met de rest van Europa. Het buitenlands beleid van Noorwegen is al geruime tijd gestoeld op internationale samenwerking.
Foto: Guri Dahl/tinagent.no
Noorwegen heeft al twee keer – in 1972 en in 1994 – een referendum georganiseerd over de eventuele toetreding van het land tot de EU en telkens was een meerderheid van de kiezers gekant tegen het project. Toch werkt Noorwegen in de meeste domeinen nauw samen met de EU.
10
Leirfjord, Nordland
De verhoudingen tussen de EU en Noorwegen worden in hoofdzaak geregeld door de overeenkomst betreffende de Europese Economische Ruimte (EER), die in 1994 in werking trad. Door deze overeenkomst maken Noorwegen, IJsland en Liechtenstein deel uit van de Europese eenheidsmarkt. Voor alle door de overeenkomst bestreken domeinen geldt dat de Noorse ondernemingen en burgers over dezelfde rechten beschikken als de bedrijven en staatsburgers uit de EU-landen. Het lidmaatschap van de EER betekent ook dat Noorwegen kan meewerken aan de uitwerking van de Europese wetgeving voor kwesties die te maken hebben met de eenheidsmarkt, zoals
transport en milieu, en dat deze wetgeving voor Noorwegen bindend is. Noorwegen neemt ook deel aan diverse programma’s van de Unie in een groot aantal domeinen, zoals cultuur, wetenschappelijk onderzoek, samenwerking op het vlak van regionaal bestuur en onderwijs. Bepaalde beleidsaspecten worden echter niet geregeld door de EER-overeenkomst, zoals de douaneunie, het handelsbeleid inzake derde landen of het landbouw- en visserijbeleid. Op het vlak van justitie en binnenlands beleid werkt Noorwegen volledig samen met de EU. Door de Schengen-samenwerking behoort het land ook tot de zone waarbinnen de grenscontroles tussen de deelnemende landen afgeschaft zijn. Bij de uitbreiding van de EU en de EER in mei 2004 werden twee financiële stelsels gecreeerd, respectievelijk door de EER en door Noorwegen zelf. Uit hoofde van deze stelsels (EER-uitvoeringsregelingen) heeft Noorwegen zich verbonden tot een bijdrage van meer dan 9 miljard kroon voor de periode 2004-2009 om de economische en sociale verschillen weg te werken in de tien nieuwe lidstaten van de EU en in Griekenland, Portugal en Spanje. 11
West jaarlijks een miljoen ton CO2 afgevangen en opgeslagen in een geologische laag 1000 meter onder de zeebodem. Het gaat om de enige locatie wereldwijd waar substantiële hoeveelheden CO2 gedurende meerdere jaren opgeslagen zijn in een geologische laag onder de zeebodem.
euro) te zullen besteden aan de strijd tegen ontbossing in de ontwikkelingslanden.
Het Parlament, Oslo
Milieubescherming Noorwegen levert inspanningen om de CO2uitstoot in de wereld te beperken en heeft als doelstelling om tegen 2030 koolstofneutraal te zijn. De Noorse politieke partijen hebben een akkoord bereikt over ambitieuze klimaatdoelstellingen: • Noorwegen zal tegen 2030 koolstofneutraal zijn, wat betekent dat alle Noorse emissies zullen gecompenseerd worden door emissiereducties op andere locaties. • Ongeveer twee derde van de Noorse emissiereducties zal plaatsvinden in Noorwegen zelf. • Noorwegen zal daarvoor extra steun verlenen aan hernieuwbare energie, research op milieuvlak en technologische innovatie. • Noorwegen verbindt zich er ook toe andere landen ertoe aan te zetten hun uitstoot te beperken. • In het kader van de Kyoto-overeenkomsten zal Noorwegen bovendien maatregelen financieren om emissies te beperken in de ontwikkelingslanden. • In 2007 heeft de Noorse regering aangekondigd jaarlijks 3 miljard kroon (374 miljoen 12
• Het petroleumveld Snøhvit in de Barentszzee levert gas dat vloeibaar wordt gemaakt in de eerste productie-eenheid ter wereld waar koolstof afgevangen en opgeslagen wordt. Jaarlijks wordt zo 700.000 ton CO2 afgescheiden van het aardgas en vervolgens opnieuw
Het is slechts mogelijk om de uitdaging aan te gaan van een toekomst met duurzame energie indien de uitstoot door de productie en het verbruik van fossiele brandstoffen wordt beperkt. De afvang en opslag van koolstof behoren tot de meest veelbelovende technologieën om succes te boeken. Deze technologieën vormen een aanvulling op andere maatregelen om de klimaatsveranderingen te beperken, doordat ze tijdens de overgangsfase naar een economie met laag koolstofverbruik de mogelijkheid bieden om fossiele brandstoffen, zoals steenkool, te gebruiken. Ze bieden een potentiële reductie van 85 tot 95% van de CO2-uitstoot afkomstig uit gas- of steenkoolcentrales. Bovendien kunnen ze ook zorgen voor een substantiële daling van de uitstoot van andere industriële procedés. De doelstelling om de verhoging van de gemiddelde temperatuur op aarde te beperken tot 2°C, een doel van de EU en van Noorwegen, kan onmogelijk worden verwezenlijkt indien er niet op internationale schaal gebruik wordt gemaakt van de afvang en opslag van koolstof. De ervaring van Noorwegen • Sinds 1996 wordt in het gasveld Sleipner
Foto: Petter Foss/MFA Norway
Foto: Petter Foss / MFA Noorwegen
Afvang en opslag van koolstof Volgens de basishypothese van het Internationaal energieagentschap zal de wereldwijde vraag naar energie tegen 2030 toenemen met 55%. 74% van deze toename zal voor rekening van de ontwikkelingslanden zijn.
geïnjecteerd en opgeslagen in een formatie van het Snøhvit-veld 2.600 meter onder de zeebodem. • In oktober 2006 besloten de overheid en Statoil (het huidige StatoilHydro) een testcentrum te creëren en voor 2014 een CSC-installatie te bouwen op werkelijke grootte. De voornaamste doelstellingen van de testinstallatie: - Het verfijnen van concepten om de kosten en de risico’s te beperken die gepaard gaan met de afvang van CO2 op de PPCE-site van Mongstad.
Vågsøy, Nordfjord
13
- Ontwikkeling van CO2-afvangtechnologie met ruimere, internationale toepassingsmogelijkheden. • Voor de gasgestookte elektriciteitscentrale van Kårstø plant de overheid de implementatie van een afvanginstallatie op reële grootte, die vanaf 2012 operationeel moet zijn. Hernieuwbare energie Noorwegen is een grote energieproducent, niet alleen van gas en petroleum, maar ook van hernieuwbare energie. Waterkrachtcentrales staan in voor 99% van het Noorse elektriciteitsverbruik. Vijf procent van de wereldproductie van hydro-elektriciteit gebeurt in Noorwegen, dat op dat vlak de op vijf na grootste producent ter wereld is.
Think “Wij willen de manier waarop mensen over auto’s denken veranderen. Door onze denkrichting te wijzigen, kunnen we een betere wereld creëren. We willen de verandering echter zo eenvoudig mogelijk maken.” Het eerste prototype en de voorloper van de hedendaagse TH!NK City werd ontwikkeld in 1991. Met een ervaring van meer dan 17 jaar in het ontwikkelen en produceren van elektrische voertuigen is Think meer dan zomaar een start-up in de auto-industrie. Think combineert nieuwe technologieën en Scandinavisch design met als resultaat praktische, moderne, 100% elektrische voertuigen zonder enige uitstoot, die drie keer energie-efficiënter zijn dan de wagens die we nu gebruiken. www.think.no
14
Think
Hesjadal waterval, Vaksdal
Foto: Per Eide / Innovation Norway
Het klimaat en de geografie van het land (bergen, fjorden, rivieren en een lange kustlijn) zorgen voor een enorm potentieel wat betreft de ontwikkeling van hernieuwbare energie in Noorwegen. Een aantal van de hernieuwbare energietypes waar Noorwegen op dit moment actief aan werkt zijn golfslagenergie, windenergie, warmtepompen en nieuwe vormen van bio-energie, waaronder verschillende soorten biomassa die kunnen worden ingezet voor de productie van warmte, bijvoorbeeld biobrandstoffen (bio-ethanol en biodiesel).
Foto: Knut Bry
Doordat nagenoeg uitsluitend gebruikgemaakt wordt van hydro-elektriciteit, kan Noorwegen zijn industriële installaties exploiteren onder economisch interessante en weinig vervuilende omstandigheden.
15
wetenschappelijk
onderzoek De Noorse raad voor wetenschappelijk onderzoek is het belangrijkste orgaan voor de researchstrategie in Noorwegen. De raad heeft vier prioritaire thema’s gedefinieerd: energie en milieu, voeding, de oceanen en gezondheid. Op technologisch vlak worden ook de investeringen verhoogd in de domeinen ICT, biotechnologie, materiaaltechnologie en nanotechnologie. www.forskningsradet.no • Energie en milieu: De Noorse petroleumindustrie is toonaangevend wat betreft boringen in zee en gascentrales met afvang en opslag van CO2. Momenteel wordt ook veelbelovend onderzoek gevoerd naar waterstof als energiedrager en naar de productie van windenergie in volle zee. Noorwegen beschikt ook over uitstekende centra voor milieuonderzoek. Op de archipel Spitsbergen in het noordpoolgebied huisvest Noorwegen bovendien internationale laboratoria voor pool- en klimaat onderzoek. • Vis en zeevruchten: Het land is een van de grootste exporteurs van vis en zeevruchten ter wereld. Wetenschappelijk onderzoek is een drijvende factor geweest voor de ontwikkeling van de hedendaagse Noorse aquacultuursector, en 16
intensieve researchactiviteiten zullen ook nodig zijn om ervoor te zorgen dat deze rijkdommen in de toekomst eveneens geëxploiteerd kunnen worden. Er is bovendien een groot, onaangeboord potentieel voor synergieën tussen de productie van levensmiddelen op het land en in zee. • Maritieme industrie: De geografische locatie en tradities van Noorwegen en de wetenschappelijke instellingen van het land hebben ervoor gezorgd dat Noorwegen vandaag een belangrijke internationale positie bekleedt in de maritieme industrie. Deze sector is goed voor bijna de helft van de Noorse dienstenexport. • Volksgezondheid: Dankzij goede gezondheidsregisters en grootschalige gezondheidsonderzoeken bij de bevolking is Noorwegen een leider op het vlak van volksgezondheidsresearch en oorzaak- en risicoanalyse. Noorwegen kan bogen op uitstekende instellingen voor medische technologie, neurobiologie, kankeronderzoek en preventieve geneeskunde. De goede kwaliteit van het Noorse gezondheidswezen maakt het land bovendien aantrekkelijk voor het uitvoeren van klinisch onderzoek. Privaat wetenschappelijk onderzoek Bijna de helft (47%) van het wetenschappelijk
Wetenschappelijk centrum Svalbard van Jarmund/Vigsnæs Architecten
onderzoek in Noorwegen gebeurt door de privésector. De Noorse handel en industrie bestaan nog steeds in hoofdzaak uit grondstofgebaseerde activiteiten, die traditioneel relatief weinig investeren in O&O. In de sectoren papier, lichte metalen, textiel, elektronische apparatuur, kantoorapparaten en computers behoren de Noorse ondernemingen echter tot de top op het vlak van research.
alle doctoraatsdiploma’s werden uitgereikt aan vrouwen.
Opmerkelijk is ook dat 32% van het totale wetenschappelijk korps in 2005 uit vrouwen bestond en dat datzelfde jaar 40 procent van
www.abelprisen.no
Foto: Nils Petter Dale
Nationale prioriteiten
Wetenschapsprijzen Noorwegen reikt belangrijke wetenschapsprijzen uit voor uitmuntende researchers. Zo zijn er de Abelprijs op het vlak van wiskunde en de Kavliprijs voor astrofysica, nanowetenschappen en neurowetenschappen.
www.kavliprize.no 17
De Noorse instellingen voor hoger onderwijs staan open voor getalenteerde studenten van overal ter wereld. Momenteel studeren in Noorwegen meer dan 14.000 personen met een buitenlandse nationaliteit. Het land telt zeven universiteiten, acht gespecialiseerde universitaire instituten, meer dan dertig nationale hogescholen, twee nationale academies voor schone kunsten en heel wat privé-instellingen voor hoger onderwijs.
Foto: Nancy Bundt/Innovation Norway
In de herfst van 2007 waren meer dan 211.000 studenten ingeschreven aan de Noorse universiteiten en hogescholen. In de hogescholen waren 62% onder hen vrouwen; in de universiteiten 56%.
Universiteit van Oslo
hoger
onderwijs
18
Algemeen gezien heeft iedereen met een diploma middelbaar onderwijs in Noorwegen toegang tot het hoger onderwijs. Daarnaast wordt van de studenten in het Noorse hoger onderwijs ook een goede kennis van het Engels of het Noors verwacht. Met uitzondering van enkele privéscholen hangt het volledige hoger onderwijs af van de staat. In principe is het onderwijs gratis. Bepaalde gespecialiseerde, voortgezette en beroepsopleidingen en sommige privécursussen kunnen echter betalend zijn. Noorwegen neemt bovendien deel aan alle onderwijsprogramma’s van de Europese Unie, zoals Erasmus, Socrates en Leonardo da Vinci. Bepaalde universiteiten nemen ook deel aan de Erasmus Mundus-masters.
• Meer informatie over het hoger onderwijs: www.noorwegen.be/education/ • Gids voor het studentenleven in Noorwegen en complete lijst met alle instellingen voor hoger onderwijs: www.studyinnorway.no • Toegang tot het merendeel van de curricula: www.samordnaopptak.no • Centrum voor de internationalisering van het hoger onderwijs: www.siu.no • Financiering: www.lanekassen.no • Website van de Unie van buitenlandse studenten in Noorwegen (ISU): www.isu-norway.no • Erasmus Mundus: www.ec.europa.eu/education • Internationaal studentenfestival van Trondheim: www.isfit.no
Folkehøgskole: De volkshogescholen Wie een jaar doorbrengt aan een van de Noorse volkshogescholen, maakt kennis met de Noorse cultuur en krijgt de kans om samen met jongeren uit Noorwegen en de rest van de wereld de taal onder de knie te krijgen. Een jaar lang krijgen de studenten aan deze internaten een programma met nieuwe en aantrekkelijke para-universitaire activiteiten en universitaire materie aangeboden. Het merendeel van de studenten aan de volkshogescholen zijn jongvolwassenen van 18 tot 25 jaar oud. www.folkehogskole.no
19
Pianist Leif Ove Andsnes, Rosness gebergte (1800m boven de zeespiegel)
cultuur Muziek
Associeert u Noorse muziek haast automatisch met heavy metal? U bent lang de enige niet. Noorse bands als het bekende Satyricon waren inderdaad baanbrekend voor dit genre, en zetten wereldwijd nog steeds de toon. Noorwegen vormt voor hen dan ook een rijke bron van inspiratie, denk maar aan de kou en 20
Foto: Anette Berentsen/NRK
Waarom het een goed idee is om de Noorse muziekscene te ontdekken? De Noorse scene is net zo gevarieerd als die van andere landen, dus het is geen eenvoudige vraag om te beantwoorden. Zeker is dat er dankzij de hoge artistieke kwaliteit voor iedereen een Noorse muzikant bestaat die kan uitgroeien tot uw nieuwe persoonlijke favoriet, of u nu houdt van intense heavy metal, vlotte jazz uit het hoge Noorden of vernieuwende electronica.
21
De voorbije tien jaar kenden Noorse artiesten vooral in het electronicagenre bijzonder veel succes. Voorlopers Röyksopp verwierven op dat vlak naam en faam met hun dynamische, melodieuze en warme sound, maar de Noorse electronische scene is ruimer dan dat: Disjokke, Lindstrøm, Casiokids, The Whitest Boy Alive en Bjørn Torske hebben stuk voor stuk een grote bijdrage geleverd aan de bruisende hedendaagse electronicascene, en dat zowel in de studio als op het podium. Noorse jazzmuzikanten hebben de voorbije vijftig jaar dan weer actief meegewerkt aan de vernieuwing en verruiming van de internationale jazzscene. Artiesten zoals Jan Garbarek, Nils Petter Molvær en Bugge Wesseltoft zijn ondertussen klinkende namen, die veel hebben gedaan voor de populariteit van de Noorse
jazz. Dankzij jongere, getalenteerde muzikanten als Tord Gustavsen, Silje Nergaard, Arve Henriksen, Supersilent en Mathias Eick lijkt voor de Noorse jazzmuziek bovendien een mooie toekomst weggelegd. Een van de grote namen uit de klassieke muziek is ongetwijfeld componist Edvard Grieg. Hedendaagse klassieke musici vinden bij Grieg vaak inspiratie, maar leggen ook steevast moderne accenten in hun uitvoeringen. Oslo Filharmonien en Bergen Filharmoniske Orkester zijn twee uitmuntende filharmonische orkesten die absoluut de moeite van het ontdekken waard zijn, en pianist Leif Ove Andsnes, trompettist Ole Edvard Antonsen en het Vertavo Quartet geven regelmatig concerten in het buitenland. Brussel is zelfs de stad waar Andsnes buiten Noorwegen de meeste concerten heeft
het donker van de lange winternachten of de vele legendes uit de Noorse mythologie. Toppers in het genre zijn onder meer Dimmu Borgir, Enslaved en Mayhem. De Noorse rock is echter ruimer dan het duister van de heavy metal. Wie houdt van een flinke portie energie, moet zeker eens Kaizers 22
Orchestra, Motorpsycho, Datarock, Ida Maria of Turbonegro beluisteren. Op dagen wanneer het best wat kalmer mag, zullen Thomas Dybdahl, Kings of Convenience, The National Bank en Ane Brun dan weer zeker in de smaak vallen. Verkiest u popmuziek, dan is de kans groot dat u overstag gaat voor Marit Larsen, Madcon, Maria Mena of Sondre Lerche.
Foto: Stian Andersen
Foto: Kim Saatvedt
Turbonegro
23
The National Bank
kamermuziekevenementen. Zo worden de zomerfestivals van Risør, Stavanger en Oslo georganiseerd door enkele van de meest vermaarde Noorse musici, zoals Leif Ove Andsnes en Truls Mørk.
Voor inlichtingen over concerten van Noorse muzikanten in Noorwegen of daarbuiten kunt u terecht op de kalender van het Noorse centrum voor muziekinformatie (www.mic.no). Het Centrum beschikt tevens over een Engelstalige muzieknieuwsdienst met nuttige info. De website www.musiconline.no is ook bereikbaar via de website van het Centrum (klik op het menu-item Listen & buy).
Wat de Noorse jazzfestivals betreft, bestrijken het jazzfestival van Kongsberg, het internationaal jazzfestival van Molde en het improvisa-
Festivals
Traditionele Noorse folkmuziek maakt nog steeds een belangrijk deel uit van de Noorse muzikale scene. Het is muziek die vaak van generatie op generatie is overgeleverd en zo voortdurend verder werd ontwikkeld en vernieuwd. Groepen als Majorstuen en Valkyrien Allstars, twee bands met jonge muzikanten die hedendaagse folk spelen, zijn warm aan te bevelen. Voor wie nieuwsgierig is naar de muzikale tradities van de Sami, zijn Adjagas en Mari Boine aanraders. Ze staan bekend om de rock- en jazzelementen die ze hebben toegevoegd aan de traditionele 'yoiks' (of omgekeerd). Meer informatie over Noorse muziek vindt u op de website van de Noorse ambassade: www.noorwegen.be/culture/music 24
Risør Kamermuziek Festival
De Noorse muziek ontdekken kan het best op een van de meer dan 200 grote en kleine Noorse muziekfestivals. Er is een enorme variatie, van festivals voor kamermuziek tot grote rockfestivals. Bepaalde van deze evenementen vinden plaats op heel speciale locaties of momenten: tijdens de middernachtzon of de poolnachten, in natuurlijke theaters en spectaculaire landschappen die de reis zo al de moeite waard maken. Jarenlang was het woord 'festival' in Noorwegen haast synoniem voor het Internationaal festival van Bergen. Dit in 1953 voor het eerst georganiseerde evenement was geïnspireerd op het muziekfestival dat Edvard Grieg in Bergen had georganiseerd in 1898. Het vindt jaarlijks plaats tijdens de maanden mei en juni en wordt gekenmerkt door een enorme diversiteit en een groot aantal bezoekers. Sinds de jaren 90 zijn er echter ook heel wat festivals voor hedendaagse muziek. Het bekendste is Ultima, het festival voor hedendaagse muziek van de stad Oslo, waar volop de kaart van de jonge componisten wordt getrokken. Noorwegen telt ook een aantal opmerkelijke
Naast de jaarlijkse wedstrijd voor traditionele Noorse muziek en dans, die telkens op een
Foto: Liv Øvland
gegeven. Ook de jonge trompettiste Tine Thing Helseth is het ontdekken waard.
tiejazzfestival Punkt in Kristiansand het volledige spectrum van dit genre. Op Vossa Jazz worden jazz en folkmuziek gecombineerd, terwijl op het festival Sildajazz in Haugesund eerder het accent wordt gelegd op traditionele jazz.
25
andere locatie plaatsvindt, zijn de belangrijkste folkevenementen de festivals van Førde en van Bø. Verder is er ook nog het festival Folkelarm in Oslo, waar jonge folkmuzikanten ten dans spelen.
Ibsen’s Peer Gynt in een productie van Robert Wilson
Op rockgebied zijn de voornaamste evenementen het Quart Festival, het Festival van Øya et het Hove-festival. Ten slotte zijn er ook diverse gespecialiseerde concertreeksen, zoals het metalfestival Inferno, dat ironisch genoeg op Goede Vrijdag plaatsvindt.
Literatuur: Een frisse wind uit het Noorden… Paula Stevens, vertaalster van Noorse literatuur bij De Geus De Noorse literatuur heeft jarenlang geleden onder de misvatting dat ze uitsluitend vuistdikke romans voortbrengt vol verlaten winterlandschappen en zwijgende zwoegers – met eeuwig zingende bossen en winden die om de rotsen waaien. Maar gelukkig ontdekken lezers overal ter wereld in toenemende mate dat literatuur uit Noorwegen juist zeer divers is: Noorse auteurs zijn internationaal gezien succesvoller dan ooit.
Foto: Lesley Leslie-Spinks / Det norske teateret
Begin vorige eeuw bestond er in België ook grote belangstelling voor literatuur uit het hoge Noorden – Stijn Streuvels was zo’n groot bewonderaar van Nobelprijswinnaar Bjørnstjerne Bjørnson dat hij zelfs Noors leerde om diens werk te kunnen vertalen. Ook Knut Hamsun en Sigrid Undset werden al vroeg vertaald, en de toneelstukken van Henrik Ibsen werden in vele theaters opgevoerd.
26
De huidige “Noorse golf” begon in 1994 met De wereld van Sofie van Jostein Gaarder. Deze roman, een unieke, fascinerende combinatie van een filosofieboek en een spannend jeugdverhaal werd in meer dan vijftig talen vertaald en was in 1995 het meest verkochte boek ter wereld. Daarmee was de Noorse literatuur op de kaart gezet en al snel braken ook andere auteurs internationaal door, zoals Herbjørg Wassmo, met haar historische romans over de tegendraadse, eigenzinnige Dina. Het boek Dina werd ook verfilmd (als I am Dina), met Gerard Depardieu in een van de hoofdrollen.
Wassmo past in de Noorse verteltraditie die teruggaat op de oude saga's. Ook auteurs als Dag Solstad, Roy Jacobsen, Erik Fosnes Hansen, Jan Kjærstad en Lars Saabye Christensen zijn epische vertellers: hun grootse, meeslepende romans met vele kleurrijke personages, anekdotes en verhaallijnen zijn afwisselend filosofisch, geestig, maatschappijkritisch of flamboyant, maar altijd boeiend. Per Petterson behoort tot dezelfde generatie auteurs, maar schrijft in een veel ingetogener, bijna verstilde stijl. Zijn roman Paarden stelen werd bekroond met zowel de International Impac Dublin Literary Award als de Independent Foreign Fiction Prize and stond wekenlang in de Amerikaanse bestsellerlijsten. Het boek is inmiddels in 42 talen vertaald. Ook zeer succesvol is Anne B. Ragde, die Het Leugenhuis schreef, een ontroerend én geestig boek over een disfunctionele boerenfamilie. Humor speelt ook een belangrijke rol in het werk van Ingvar Ambjørnsen: in zijn droogkomische romans Bloedbroeders en De vogeltjesdans probeert zijn protagonist, de wereldvreemde Elling, grip te krijgen op zijn bestaan: Ellings scheve kijk op de samenleving zorgt voor hilarische taferelen, maar stemt ook tot nadenken. Greep krijgen op onze verwarrende wereld is ook vaak het thema in het werk van jongere auteurs. Sommige van hen keren terug naar het kleine, het beheersbare, zoals Hanne Ørstavik, die in prachtig, afgemeten proza schrijft over familieverhoudingen. Anderen zoeken juist grenzen op en doorbreken taboes, zoals Jonny Halberg en Levi Henriksen. Auteurs als Erlend Loe en Johan Harstad 27
28
Erlend Loe
Jan Kjærstad
Hanne Ørstavik
Foto: Cato Lein
Per Petterson
Foto: Hans Fredrik Asbjørnsen
Foto: Chris Johnsen
Foto: Finn Ståle Felberg
treden min of meer in de voetsporen van Ingvar Ambjørnsen en beschrijven de wereld vanuit een prettig-gestoorde invalshoek. Erlend Loe ontketende in 1996 een hype met zijn hilarische roman Naïef. Super., over een jongeman die in een crisis schiet omdat hij het leven te gecompliceerd vindt. Hij besluit terug te keren naar de basis – in zijn geval een rode bal, een hamerbankje en lijstjes – om zo weer grip te krijgen op zijn bestaan. Loe, die overigens geïnspireerd is door Jean-Philippe Toussaint, werd door zijn absurde humor en verrassende taalgebruik ongekend populair. In 2007 kreeg hij de Prix Européen des Jeunes Lecteurs.
Het zal u duidelijk zijn dat bovenstaande auteurs slecht het spreekwoordelijke topje van de ijsberg zijn: vele titels en schrijvers zijn helaas onvermeld gebleven. Van alle hierboven genoemde auteurs zijn een of meerdere romans in het Nederlands en/of Frans vertaald. Meer (Nederlandstalige) informatie over Noorse literatuur en over de inmiddels meer dan 60 Noorse auteurs die in het Nederlands zijn vertaald vindt u o.a. op de volgende websites: www.noordseliteratuur.nl www.degeus.nl www.noorwegen.be/culture/literature/ www.norla.no
Ook de hoofdpersonen van Johan Harstad hebben moeite met het leven: in Buzz Aldrin, waar ben je gebleven? verliest hoofdpersoon Mattias zijn baan en vriendin en wordt hij na een in alle opzichten vochtige bootreis wakker in een bushokje op de Faeröer, letterlijk de weg kwijt. Harstad verwerkte in deze geweldige, onderkoeld-komische roman vele verwijzingen naar popmuziek. Uiteraard mag in een overzicht van de Noorse literatuur, hoe beknopt ook, de misdaadroman niet ontbreken. Auteurs als Unni Lindell, Jo Nesbø, Tom Egeland en Karin Fossum zijn overal bekend: zij hebben het misdaadgenre vernieuwd en schrijven een type thriller waarbij een spannende plot gekoppeld wordt aan aandacht het leven van de hoofdpersonages. Ook bevatten de boeken vaak een flinke dosis maatschappijkritiek. 29
Noorwegen, een land van valleien en fjorden, spreekt de toerist aan met bekende beelden als de blokhut en de middeleeuwse houten staafkerk. Deze gebouwen getuigen van een rijke traditie, maar stimuleren tevens vernieuwing. Rond 1900 werd in talrijke Europese steden volop geëxperimenteerd met de zogenaamde Art Nouveau of Jugendstil. Tegelijk werden ook in steden als Oslo en Trondheim pareltjes van diezelfde vernieuwing gerealiseerd, geïnspireerd door de eeuwenoude Noorse tradities. Europa, met daarin Noorwegen, werd ervaren als één grote smeltkroes. Zo werd Ålesund, na een stadsbrand in 1904, grotendeels in Jugendstil heropgebouwd, en dit met Europese steun avant la lettre. Tussen 1930 en 1950 hebben architecten als Arne Korsmo, Arnstein Arneberg en Magnus Poulsson moderne ‘monumenten’ nagelaten. Arne Korsmo is met de woning ‘Stenersen’ (1937-39) in Oslo een voorbeeld van die modernistische aanpak. Deze toeristische must kan na afspraak met de stichting Norsk Form bezocht worden. En wie kent er niet het bakstenen stadhuis (1950) van Oslo van de hand van het architectenteam Arneberg & Poulsson? Waar architectuur en design oorspronkelijk hecht met elkaar verbonden waren en als het ware één geheel vormden, krijgt het design later, onder impuls van Norsk Form, steeds meer een zelfstandige rol toebedeeld en verovert het stilaan een eigen forum. 30
Een bezoek aan deze stichting illustreert hoezeer het Noorse design de laatste jaren een toonaangevende internationale plaats heeft verworven, en zich onderscheidt doordat ze de ervaringswereld van de gebruiker centraal stelt. De bekende ‘trip-trapstoel’ getuigt van deze zorg en is zeker voor onze allerkleinsten geen onbekende. De opmerkelijke carrière van architect Sverre Fehn omvat ontwerpen die uiteenlopen van het Noorse paviljoen op de Expo 58 te Brussel tot zijn jongste creatie: het nieuwe architectuurmuseum van Oslo (2008). In 1997 ontving hij de Pritzker Price, een erkenning die mag vergeleken worden met een Nobelprijs voor architectuur. Jonge architecten vinden de laatste decennia een uitdaging in zowel belangrijke internationale realisaties als ontwerpen in eigen land. Hierbij is het architectenbureau Snøhetta toonaangevend. De bibliotheek in het Egyptische Alexandria (2002) en de opera in Oslo (2008) vormen in dat opzicht echte paradepaardjes. De opera wordt nu reeds wereldwijd beschouwd als een meesterwerk. Het ontwerp is gebaseerd op een ijssculptuur, dat als een krachtig signaal uit de fjorden opduikt. Deze gebouwen zijn een greep uit de Noorse ‘architecturale hitlijst’. Het Architectuurmuseum in Oslo (NAM), is al meer dan vijfentwintig jaar actief om deze rijke actuele tendensen te tonen aan het ruime publiek en aan de vaklui. Het voorbeeld bij uitstek van een combinatie van landschap, architectuur en design is te vinden in het toeristische traject OMWEG. Een parcours is uitgezet van ongeveer 1800 km, dwars door Noorwegen, langs rustplaatsen,
Foto: Nynorsk Kultursentrum
Raf de Saeger, docent Sint-Lucas Hogeschool, departement architectuur
Foto: Nils Petter Dale
Noorse Architectuur en Design
Het Ivar Aasen erf van Sverre Fehn
"Northern Lightning"
Oceaanvilla, Stavanger, van Jarmund/Vigsnæs Architecten
31
Foto: Bjørn Eirik Østbakken/Innovation Norway
De Nieuwe Opera, Oslo
32
uitkijkposten, stromende beekjes en architecturale hoogstandjes. De eenvoudig maar krachtige ontwerpen nodigen de reiziger uit om tot zichzelf te komen en zich door het landschap te laten betoveren.
Samenwerking tussen de Vlaamse en de Noorse theaterwereld: Tijd voor verandering
Dit alles geeft Noorwegen een unieke positie op het internationale architectuurforum, waarbij duurzaamheid, ecologie en zorg voor mens en omgeving centraal staan.
“Explosion! The whole fucking generator just blew up. We have to leave this area. Something else may explode as well. Somewhere. We cannot stay here any longer. We have to leave. We have to get away. Now. We have to take action.”
www.nasjonalmuseet.no www.norskform.no www.turistveg.no www.jugendstilsenteret.no
(Frank Vercruyssen in The Answering Machine van Finn Iunker)
Sven Birkeland, artistiek directeur van BIT Teatergarasjen
Bergen, halfweg de jaren negentig: alles klopte. The Answering Machine, tekst voor theater,
de première. Op het podium de uitstekende acteur Frank Vercruyssen van Tg Stan (Antwerpen) in de eerste coproductie van BIT Teatergarasjen en Tg Stan. Nauwelijks had hij de woorden uitgesproken of onze splinternieuwe bar ontplofte. Was het een geluk, een ongeluk of gewoon het lot? De timing was nagenoeg perfect. Er was een pauze nodig voor we voort konden met de voorstelling: we moesten actie ondernemen. Deze spectaculaire gebeurtenis vormde het eerste echte hoofdstuk in het verhaal van de samenwerking tussen de Noorse en de Vlaamse theateren danswereld, waaraan nog steeds volop wordt geschreven. Alles begon halfweg de jaren tachtig na een gesprek met Hugo De Greef en Celesta Rottiers in het Kaaitheater in Brussel. Enkele jaren later brachten we in ons seizoensprogramma telkens belangrijke dans- en theatervoorstellingen van de vele fantastische Vlaamse artiesten. Parallel hieraan bouwden we ook zelf onze reputatie op als theater, waarbij we ons spiegelden aan voorbeelden uit Vlaanderen. De relatie werd hechter, specifieker en het voelde alsof BIT Teatergarasjen, Bergen en Noorwegen deel uitmaakten van een groots en internationaal gebeuren. Na enige jaren wisten we uiteindelijk ook onze uitstekende collega’s in Oslo en Trondheim te overtuigen van deze samenwerking. Op die manier werden locaties als het Black Box Theatre in Oslo, Teaterhuset Avant Garden in Trondheim en BIT Teatergarasjen in Bergen vertrouwde partners voor tal van Vlaamse artiesten en gezelschappen. De samenwerking bleef echter niet beperkt tot deze gouden generatie: vandaag steekt een volledig nieuwe lichting enthousiaste theater-
en dansvoorstellingmakers de vorige generatie immers naar de kroon. Steeds meer theaterfans voegen Noorse festivals toe aan hun lijstje en heel wat grote huizen staan op het punt om eveneens hun medewerking te verlenen. Het aantal Noorse theater- en dansgezelschappen en regisseurs dat samenwerkt met Vlaamse theaters en festivals stijgt zienderogen. Op afstand stellen we ook een verandering vast in het Vlaamse theaterlandschap. De grotere instellingen kiezen steeds vaker voor projecten en focussen hierbij op jonge kunstenaars met een internationale visie. De internationaal vermaarde zalen zijn niet langer de enige spelers op de markt. In Noorwegen zien we op een iets ander niveau een gelijkaardige trend. Een jonge generatie regisseurs is volop bezig de theaters in de grote steden en de nationale instellingen te veroveren. De kans is groot dat ook Vlaamse regisseurs en artiesten binnenkort deze laatste bastions van het Noorden zullen bestormen. Dit zal uiteindelijk leiden tot een interessante situatie waarbij de grote, nationale zalen zullen concurreren met BIT Teatergarasjen en co om de interessantste regisseurs en gezelschappen uit het zuiden. Een dergelijke situatie zal een ingrijpende invloed hebben op de samenwerking tussen de verschillende locaties. Tijd voor verandering? Absoluut! www.bit-teatergarasjen.no
33
Dit is Noorwegen Noorwegen is een bijzonder lang en uitgestrekt land dat zich in noordelijke richting tot een flink stuk voorbij de poolcirkel uitstrekt. Als we het omdraaien, krijgen we een land dat zich van noord naar zuid doorheen Europa zou uitstrekken tot aan de Middellandse Zee. Het leven in steden als Oslo verschilt sterk van dat in de kuststeden aan de Atlantische oceaan. Toch kunt u beide ontdekken op enkele dagen tijd.
noorwegen Rafting, Voss
34
Foto: Nancy Bundt/Innovation Norway
Foto: Nils-Erik Bjørholt/Innovation Norway
In de noordelijke helft van Noorwegen heerst ’s zomers de middernachtzon en kunt u tijdens de winterse poolnachten de magische dans van het noorderlicht bewonderen. En in Oslo geniet u overdag van een heerlijke langlauftocht en maakt u ’s avonds een keuze uit niet minder dan vier restaurants met Michelinsterren.
Oslo
Overal in Noorwegen liggen tal van kleine boerderijen verspreid. De meeste ervan kunt u bezoeken en u kunt er ook overnachten. Beklim de scherpe bergtoppen en geniet van de indrukwekkende kliffen die verdwijnen in de fjorden. Maak kennis met de geschiedenis van de Vikings en ontmoet de Sami in het hoge Noorden. Zwem in het verfrissende water van de fjorden en laat de poolwind door uw haren spelen op het noordelijkste punt van Europa: de Noordkaap. www.visitnorway.com Voor verdere inlichtingen kunt u contact opnemen met: Het Noors Verkeersbureau Benelux Postbus 101 NL-2460 AC Ter Aar Nederland
[email protected]
Sognefjorden, Sogn og Fjordane
Foto: Jens Henrik Nybo/Innovation Norway
toerisme in
35
Veelgestelde vragen
Foto: Johan Wildhagen/Innovation Norway
Heb ik een visum nodig wanneer ik naar Noorwegen ga? Algemeen is het zo dat iedereen die geen Noors burger is een visum nodig heeft om het land te bezoeken. Er bestaan echter uitzonderingen, bijvoorbeeld voor onderdanen van Schengenlanden, zoals België. Het Schengenakkoord bepaalt dat er geen paspoortcontrole is aan de onderlinge grenzen van de landen die het akkoord hebben ondertekend. Onderdanen van deze landen kunnen het Noors grondgebied dan ook betreden zonder visum, maar moeten wel over een geldig paspoort of een geldige identiteitskaart beschikken. Onderdanen van niet-Schengenlanden, die een geldige verblijfsvergunning voor een van de Schengenlanden en een geldig nationaal paspport hebben, kunnen zich eveneens zonder visum naar Noorwegen begeven. Meer informatie over de noodzakelijke documenten voor een verblijf in het buitenland vindt u op de website van de Federale Overheidsdienst Buitenlandse Zaken: www.diplomatie.be
Zoetwatervissen, Finnmark
Op vakantie met de hond? De reglementering voor de import van dieren (honden, katten en fretten) in Noorwegen vindt u op de website van de Norwegian Food Safety Authority: www.mattilsynet.no Wat mag ik binnenbrengen in Noorwegen en wat mag ik meenemen uit het land? Op de website van de Noorse douane vindt u de douanereglementen voor bezoekers die het
36
Noors grondgebied betreden of verlaten: www.toll.no Welk weer is het in Noorwegen? Op de website www.yr.no van het Noors meteorologisch instituut vindt u actuele weersinformatie. Ik verplaats me met de wagen of met een motorhome. Waar vind ik informatie over de Noorse wegen? De website van de Noorse administratie Wegen en Verkeer, www.vegvesen.no en de website www.camping.no, bieden u hierover nuttige informatie.
Interessante websites om uw verblijf in Noorwegen te plannen Toeristische gids: www.visitnorway.com Algemene informatie: www.norway.com De fjorden: www.fjordnorway.com Restaurants: www.spisekartet.no Kamperen: www.camping.no Bed & breakfast: www.bbnorway.com Jeugdherbergen: www.vandrerhjem.no Hurtigruten: www.hurtigruten.no Trein: www.nsb.no The Norwegian Trekking Association: www.turistforeningen.no/english/ Bureau Scandinavia: www.bureauscandinavia.be/ Exclusieve reizen en expedities: www.norwegianhideaways.com www.norge.be
37
38 Foto: Johan Wildhagen/Innovation Norway
Jæren, Rogaland Foto: Siv Nærø/Innovation Norway
Foto: Petter Foss/MFA Norway
Foto: Bjørn Jørgensen/Innovation Norway
Skilopen in de noorse bergen Foto: Marta B. haga/MFA Norway
Foto: Lars Verket/
[email protected]
Het Ervik strand, Stad De kade in Bergen
Koningskrabsafari, Kirkenes, Finnmark Fietsen, Oslo
Het Noorderlicht, Troms Foto: Johan Wildhagen/Innovation Norway
Zuid-Noorwegen
Ijsbeer, Svalbard Foto: Paul Smit / IMAGO
Foto: Arild Lyssand/MFA Norway
Besseggen, Valdres
Foto: Hege M. Kolshus / Innovation Norway
Foto: Jens Henrik Nyno / Innovation Norway
Foto: Casper Tybjerg/Innovation Norway
Hondenrace in Finnmark
Foto: Nancy Bundt/Innovation Norway
Foto: Nancy Bundt/Innovation Norway
Tryvann Winterpark, Oslo
Stavanger
17 mei, nationale feestdag
39
noors
Foto: Frithjof Fure / Innovation Norway
in noorwegen werken. Werknemers en werkzoekenden kunnen er vrij een woonplaats kiezen voor een periode van drie maanden. Indien de werkzoekende een baan vindt, moet hij of zij zich tijdens de week die volgt op de indiensttreding persoonlijk aanbieden op het politiekantoor van de plaats waar hij of zij verblijft. Vindt de persoon in kwestie geen baan binnen de drie maanden en heeft hij/zij ook geen werk in het vooruitzicht, dan kan hem of haar gevraagd worden het Noors grondgebied te verlaten, tenzij hij of zij kan aantonen de verblijfskosten op een wettige manier te kunnen betalen en te beschikken over een ziekteverzekering. Indien het verblijf langer duurt dan drie maanden, is een verblijfsvergunning vereist.
Ålesund, de Jugendstil-stad
Ik wil me in Noorwegen vestigen en er een baan zoeken. Hoe ga ik hiervoor te werk? Het beginsel van vrij verkeer van personen in de EER betekent dat onderdanen van de landen van de Europese Economische Ruimte zich vrij binnen de EER mogen bewegen en er naar eigen goeddunken in mogen wonen en 40
- Nuttige informatie in verband met emigratie naar Noorwegen vindt u op de website van het UDI: www.udi.no. - Gids voor wonen en werken in Noorwegen www.noorwegen.be/work - Vacatures: www.nav.no - Huizen en appartementen die te huur worden aangeboden vindt u meestal in de lokale krant. U kunt tevens terecht op de website www.finn.no - De Belgische ambassade in Oslo: www.diplomatie.be/oslo
leren? Verschillende Belgische universiteiten en talenscholen bieden studierichtingen of cursussen Noors aan. Wie een intensieve cursus wenst, kan bovendien terecht in de Noorse universiteiten voor zomerlessen.
In België Aan de universiteiten Universiteit Gent Tel. 09 264 37 96 www.scandinavistiek.ugent.be
Foto: Nils-Erik Bjørholt
wonen en werken
Universiteit Antwerpen Tel. 03 820 27 88 www.linguapolis.be
In Noorwegen – zomercursussen Aan de talenscholen De Scandinavische talenschool Deens Cultureel Instituut, Brussel Tel. 0487 414 691 www.scandinavianschool.be
International Summer School – University of Oslo Tel. +47 22 85 63 86 E-mail:
[email protected] www.uio.no/iss/
Borealis Language Center, Overijse Tel. 02 768 08 21 E-mail:
[email protected] www.borealis-language-center.be
University of Bergen Tel. +47 55 58 24 07 E-mail:
[email protected] www.uib.no 41
Noorse verenigingen
noorse
De Noorse Kerk in Brussel Tel. 02 387 56 50 E-mail:
[email protected]
vertegenwoordigingen Noorwegen is in België vertegenwoordigd op politiek, economisch en cultureel vlak. Zo’n 1500 Noren wonen in België, het merendeel van hen in Brussel. Koninklijke Noorse Ambassade Archimedesstraat 17 1000 Brussel Tel. 02 238 7300 Fax: 02 238 7390 E-mail:
[email protected] Website: www.noorwegen.be Noorse missie bij de Europese Unie Archimedesstraat 17 1000 Brussel Tel. 02 238 7400 E-mail:
[email protected] Website: www.eu-norway.org Permanente vertegenwoordiging van Noorwegen bij de NAVO Leopold III-laan 1110 Brussel Tel. 02 707 63 11 E-mail:
[email protected] Website: www.norway-nato.org 42
Consulaten Koninklijk consulaat-generaal van Noorwegen in Antwerpen Consul-generaal: Baudouin Lagrange Schaliënstraat 3 2000 Antwerpen Tel. 03 247 61 11 E-mail:
[email protected] Koninklijk consulaat van Noorwegen in Luik Consul: Didier Bronne Rue de l’Espérance 42 4000 Luik Tel. 04 224 99 20 E-mail:
[email protected] Website: www.norcons.etilux.be Koninklijk consulaat van Noorwegen in Zeebrugge Consul: Vincent De Saedeleer Havenbedrijf Brugge-Zeebrugge/MBZ Isabellalaan 1 8380 Zeebrugge Tel. 050 54 32 11 E-mail:
[email protected]
De Noorse Kerk in Antwerpen Tel. 03 201 19 90 E-mail:
[email protected] De Noorse vereniging in België www.norske.be
Regio’s Mid-Norway European Office Tel. 02 235 02 35 Website: www.mid-norway.no E-mail:
[email protected] North Norway European Office Tel. 02 237 69 02 Website: www.northnorway.org E-mail:
[email protected] Oslo Region European Office Tel. 02 501 08 31 Website: www.osloregion.org E-mail:
[email protected]
South Norway European Office Tel. 02 511 48 55 Website: www.south-norway.be E-mail:
[email protected] West Norway European Office Tel. 02 285 00 00 Website: www.west-norway.no E-mail:
[email protected]
Ondernemingen Een lijst met Noorse ondernemingen in België vindt u op: www.noorwegen.be/noorwegenbelgie Hydro Tel: 02 286 48 80 E-mail:
[email protected] Statkraft Tel. 02 280 24 64 Statoilhydro EU Affairs Office Tel. 02 234 54 20 E-mail:
[email protected] Yara Tel. 02 773 55 00
Stavanger Region European Office Tel. 02 231 18 84 Website: www.one-market.org E-mail:
[email protected]
43
Redactie: Mari Ane Osnes. Grafisch ontwerp: Space Invaders. Drukwerk: Drukkerij Jan Verhoeven N.V. Gedrukt in België 2009.
www.noorwegen.be
