Haagse
School
Vereniging
IPC
Lars
en
Pim
Nieuwsbrief 1
Nov 2010
Nieuwsbrief Noorwegen Geografisch IN DE NIEUWSBRIEF:
KLIMAAT NOORWEGEN BLZ 1 • WELKE DIEREN? BLZ 2 • DE ECONOMIE BLZ 2 • DE CULTUUR BLZ 3 MYTHE BLZ 4 en 5 • DE VIKINGEN • Einde •
Wat voor klimaat heeft het land.
over relatief korte afstanden.
Noorwegen wordt beschouwd als een koud en nat land in het hoge noorden van Europa. Het land ligt inderdaad op dezelfde breedtegraad als Alaska, Groenland en Siberië. Vergelijkbaar met deze landen heeft Noorwegen echter een gunstig klimaat met veel variaties. Daarnaast heeft Noorwegen grote verschillen in het aantal zonuren in een jaar. De verschillen zijn het grootst in het noorden van Noorwegen wordt vaak,
Er wordt in Noorwegen ook wel gesproken van een kustklimaat of maritiem klimaat aan de kust en een continentaal klimaat in het binnenland, ver van de kust. Daarnaast heeft men een poolklimaat, bijvoorbeeld op Svalbard en in delen van Finnmark. Tot slot kent men ook nog het bergklimaat in Noorwegen, hogerop in de bergen.
vervolg Interessante informatie:
• Noorwegen heeft veel hoogteverschil. • Wist je dat noren ook schaatsen zijn? • Wist je dat Noorwegen een constitutionele monarchie is
met haar middernachtszon in de zomer en het ontbreken van de zon in de winter. Daarnaast zorgen ook de bergen en dalen voor lokale klimaatverschillen
Veel lees plezier!!
Pagina 2
Welke dieren leven er in Noorwegen Een van de bekendste dieren in noorwegen zijn elanden of het rendier. Dit zijn nog een paar andere dieren: •
Muskusossen
•
Bruine beer
•
Lynx
•
Poolvos en de poolhaas
•
Lemming (Een soort muis)
Noorwegen is vooral rijk aan watervogels: eenden, meeuwen, zeekoeten en de bekende papegaaiduiker komen veel voor. Op sommige eilanden voor de kust komen meer dan 200 vogelsoorten voor. De zee voor de kust is zeer rijk aan vis, mede dankzij de hoge zeewatertemperatuur door de Warme Golfstroom. Enkele walvissoorten komen voor in de Noordelijke IJszee. Koolvis, makreel en kabeljauw komen veel voor. In de meren en rivieren leven o.a. zalm, forel, baars, brasem en snoek. Koud-
bloedige dieren als reptielen zijn maar schaars vertegenwoordigd; de adder komt uitsluitend in het zuiden voor. Toeristen kunnen veel last hebben van muggen, die vooral in Finnmark in grote getale voorkomen. Een goede bescherming hiertegen is het insmeren met muggenmelk en tegen de avond het aansteken van wierrook.
Dit moet je lezen vet Beetje economie Noorwegen verdient veel geld met olie en gas. Er wonen zo ongeveer 4.660.538 mensen in noorwegen, 13 op een km2. Dat is de laagste bevolkingsdichtheid van Europa.
en
Toerisme
Enkele populaire toeristische bestemmingen in Noorwegen zijn: •
Staafkerken zoals de staafkerk van Urnes (sinds 1979 op de Werelderfgoedlijst) en de staafkerk van Heddal
•
Bryggen, de middeleeuwse haven van Bergen (sinds 1979 op de Werelderfgoedlijst) Rotskunst van Alta (sinds 1985 op de Werelderfgoedlijst) Oslo met het Vikingskipshuset (waar opgegraven vikingschepen worden tentoongesteld), het Munchmuseum, het Frammuseum, het Kon-Tiki Museum, de Vigelandpark-beeldentuin en het kasteel Akershus Het fjordengebied in het westen met o.a. Geirangerfjord en het Nærøyfjord Flåmsbana, de spoorbaan van Flåm, een van de steilste treintrajecten
• •
• •
Pagina 3 Pagina 3
Deze pagina gaat over de cultuur van Noorwegen.
Wat eten de Noren In noorwegen eten ze heel veel brood. In supermarkten liggen miljoenen soorten brooden. ONTBIJT Op deze zelfgesneden boterhammen gaat natuurlijk beleg. Naast de soorten die wij kennen, zoals pindakaas, salami, chocoladepasta en jam, bestaat er ook ’typisch Noors’ beleg.
AVONDETEN Het gewone dagelijkse avondeten is niet erg speciaal, bijna Hollands: vlees, aardappels en gekookte wortels, vissticks, spaghetti met saus, pannenkoeken, pizza. Maar ze eten ook anders zoals vaak gehaktballen en vleeskoekjes en nog veel meer.
Allereerst is er natuurlijk kaas. Noren eten er jaarlijks per persoon zo’n 14,7 kilo van (Nederlanders 17). Ongeveer 35 procent hiervan is ’brunost’ (bruine kaas). Deze zoetige kaas bestaat uit gekookte SNACK EN SNOEP koe- of geitenmelk, of een mengsel van deze twee. Er zijn veel verschillende merken en sterktes van brunost, sommige soorten heb- De Mars heet ’Japp’ en de ben een meer uitgesproken geitensmaak dan anderen. Een variant Twix nog steeds Raider. Verder verschilt het Noorse is brunost met syltetøy, bruine kaas met jam er bovenop.
snoep niet zo veel van het Nederlandse. Er is zelfs LUNCH een drop (lakris)-traditie, zij het dat het assortiment De lunch is eigelijk gewoon hezelfde als het ontbijt. Gewoon lekker minder uitgebreid is dan in een boterhammetje. Ze lunchen meestal tussen 11.30 en 12.30. Nederland. Hetzelfde geldt voor koekjes en chips.
De geloven van Noorwegen
Dit is echt een coole tekst
Dit zijn de geloven van Noorwegen. Noorse Kerk 85,7%, Pentecostal 1%, RoomsKatholiek 1%, Ander Christelijk geloof 2,4%, Moslim 1,8% en Anders 8,1%.
Katholieke kerk De Katholieke Kerk in Noorwegen heeft ongeveer 46.000 gelovigen (dat is ongeveer 1% van de totale bevolking) en van die mensen is ongeveer 70% niet in Noorwegen zelf geboren. De Noorse kerk is de nationale kerk van Noorwegen.
Het midzomerfeest Noorwegen In Noorwegen wordt Midzomer Sankthansaften of Jonsok genoemd en het wordt gevierd op de avond van 23 juni. Op de meeste plaatsen in Noorwegen wordt het hoogtepunt van de festiviteiten gevormd door het ontsteken van vreugdevuren. In sommige delen van Noorwegen komen daar nog het gebruik van massale schijnhuwelijken bij van zowel volwassenen als kinderen.
Pagina 4
De Mythe’s Odin en Thor
Dit zijn echt coole mannen! Lees dit!
Odin en Thor Odin
Odin is de alvader, de 'oppergod', van de Noorse mythologie aan wie veel van de andere goden hun bestaan te danken hebben. Hij is onder andere de vader van Thor. In de Germaanse mythologie staat hij bekend als Wodan. Odin gaf de dichtkunst en de magie van de runen aan de wereld, hij had een enorme dorst naar kennis en wijsheid. Hij gooide zelfs een oog van zichzelf in Mimir's put om een slok wijsheid te mogen drinken. Hij hing zichzelf ook op aan Yggdrasil, de boom van de kosmos, om de kennis van de dood te
vergaren. Hij werd gereanimeerd door de magie van de boom.
avonturen die Thor en Loki samen beleefden zijn erg bekend in de Noordse mythologie.
Thor
Thor, (ook wel Donar) zoon van Odin, is eveneens zeer bekend en, vooral door de Vikingen, geliefder. Hij is de vernietiger van het kwaad. Zijn belangrijkste attributen zijn de hamer Mjölnir met bijhorende ijzeren handschoenen (om hem beter te kunnen hanteren) en een speciale gordel die zijn verschrikkelijke kracht nog eens verdubbelde. Thor was vertoornd geraakt op Loki doordat die het haar van zijn vrouw Sif had afgeknipt. De verhalen van de
Er komt ook een film over Thor die is echt cool!!!
Pagina 5
Pagina 5
Een verhaal van Thor in Þrýmskviða, waarin de reus Þrymr Thors hamer steelt. Þrymr wil hem enkel teruggeven als hij Freya, de vruchtbaarheidsgodin, tot vrouw krijgt. Dit is natuurlijk onmogelijk, zonder Freya zou nooit de zomer intreden (de Vikingen kenden slechts zomer en winter), en daarom smeedde Loki een plan. Hij leende de verenjurk van Freya, en liet Thor die aantrekken. Verkleed als vrouw ging Thor, samen met Loki, naar Útgard, het land der reuzen, waar zij hartelijk ontvangen werden door Þrymr. Deze laatste dacht namelijk dat Thor Freya was; dat deel van het plan slaagde dus. Maar Thor at en dronk zoveel, dat het de reuzen opviel. Loki legde echter uit dat Freya zo verheugd was te mogen trouwen met de beroemde Þrymr, dat zij zeven dagen en zeven nachten niet had gegeten. Kort daarna, toen de reuzen dronken genoeg waren, vroeg hij de hamer te geven, en daarop sloeg Thor alle aanwezige reuzen dood. Een paar verhaaltjes van Thor
Dit echt moet je echt lezen! Super cool
Wodan (als Haarbaard of Grijsbaard, een veerman) ontmoet Thor als die de rivier wil oversteken. Haarbaard mag alleen eerlijke zielen overzetten op de boot van Strijdwolf. Thor vertelt de zoon van Wodan te zijn en de reus Berggevaarte gedood te hebben en nog vele andere gevechten gewonnen te hebben. Wodan vertelt over zijn avonturen met vrouwen en na een lange discussie vol spot, blijft hij weigeren Thor de rivier over te zetten. Tyr vertelt Thor over de ketel van Hymir en ze ontmoeten de grootmoeder van Tyr met negenhonderd hoofden. Beide worden eerst verborgen door de vrouw als Hymir thuiskomt en er volgt een feestmaal. Thor eet twee stieren. Hij moet echter de volgende dag voor voedsel zorgen en vangt met de kop van een os een draak (of slang). Dan moet Thor een beker breken, maar dit lukt niet. Na advies van de vrouw gooit hij de beker tegen het hoofd van de reus en dan breekt het voorwerp. Thor neemt samen met Tyr de ketel mee naar huis. Een dwerg verlooft zich met de dochter van Thor, maar als Thor thuiskomt (na acht maanden) vindt hij dit geen geschikte partner voor haar. Hij besluit de dwerg vragen te stellen en de dwerg beantwoordt deze. Dan komt de zon op en de dwerg versteent. Ook in de Hymiskviða, een ander Edda lied staan enkele sterke
Vikingtijd tot en met de middeleeuwen
De periode van 800 tot 1066 wordt in de Noorse geschiedenis aangeduid als de Vikingtijd, genoemd naar de Vikingen, die er in die periode met hun vikingschepen op uit trokken om de wereld te verkennen, handel te drijven, oorlog te voeren en te plunderen. Noorse bronnen voor deze periode stammen vooral uit de twaalfde en dertiende eeuw. Het begin van de Vikingtijd valt samen met het ontstaan van de Noorse monarchie. Tot 872 waren er op het huidige Noorse grondgebied ongeveer 30 koninkrijken, die in die tijd door de eerste Noorse koning, Harald Schoonhaar werden verenigd. Tegenwoordige historici nemen overigens aan dat Harald vooral over de kuststreken van Noorwegen regeerde en na diens dood viel wat Noorwegen was weer uiteen in kleinere bestuurslagen die door verschillende edellieden werden bestuurd. In het begin van de 11e eeuw werd het christendom in Noorwegen geïntroduceerd. Koning Olaf II (995-1030) trachtte de Noren te bekeren, maar moest deze poging met de dood bekopen. Hij liet in 1023 een stenen kruis oprichten in Voss, waar het vandaag de dag nog steeds te bekijken is. Olaf zou later heilig verklaard en de schutspatroon van Noorwegen worden. Aan het einde van de elfde eeuw was het christelijk geloof nog de enig toegestane religie in deze gebieden. Enkele Noorse steden kwamen in die tijd tot bloei: Oslo, Trondheim (Nidaros), Bergen (Bjorgvin) en Tønsberg. In 1066 kwam er naar historici over het algemeen menen - een einde aan de Vikingtijd toen Harald Sigurdsson een onsuccesvolle poging ondernam om Engeland te veroveren. De lotgevallen van deze Harald werden door Snorri Sturluson opgetekend in diens Morkinskinna.
Slot Wij vonden het heel leuk om deze nieuwsbrief te maken. Door deze brief zijn we veel meer te weten gekomen over Noorwegen. Het was ook wel lastig om al die informatie te vinden. Maar het is ons gelukt. Wij zouden dit best vaker willen doen maar dan met een ander onderwerp. Pim en Lars
