Noordelijke krimpbeurs. 21 oktober 2010

Noordelijke krimpbeurs 21 oktober 2010


noordelijke krimpbeurs - 21 oktober 2010 - Verenigingsgebouw veenhuizen

Krimp staat hoog op de agenda in den haag

Leeswijzer gekleurde bladzijden... In dit verslag kunt u rondbladeren zoals u op de dag zelf kon rondneuzen. Aan de hand van kleurgebruik kunt u de programmaonderdelen terugvinden. Op de Krimpbeursvloer hebben 42 organisaties 50 geselecteerde projecten gepresenteerd: 50 interessante en verrassende projecten en experimenten voor het omgaan met demografische ontwikkelingen. U heeft met deze partijen mogen speeddaten om vervolgens uw waardering voor een experiment uit te drukken in ballonnen. Een overzicht van de beursstands, ingedeeld in thema’s, vindt u terug op de groene bladzijden van dit verslag. In het Lagerhuis kon u luisteren naar een zestal sprekers en actief deelnemen aan discussies onder leiding van dagvoorzitter Arno van der Heyden. Een samenvatting van de presentaties, de stellingen en de discussies, vindt u terug op de gele bladzijden van dit verslag. In de discussie wordt de spreker aangeduid met Sp en de zaal met Z. In de Tearoom was tijd en ruimte om, als tegenhanger van het speeddaten en discussiëren, inspiratie op te doen, bijvoorbeeld in het filmzaaltje, via de sneltekenaar of de informatietafels. En u heeft u zelf op de foto laten zetten voor het smoelenboek zodat ook na afloop van de krimpbeurs contacten gelegd kunnen worden. Het smoelenboek vindt u terug op de blauwe bladzijden van dit verslag. De tekeningen van de sneltekenaar zijn door het hele verslag verwerkt. En een indruk van ‘Achterwerk in de kast’ is opgenomen op bladzijde 12. Veel lees- en kijkplezier! Organisatie van de #Krimpbeurs: complimenten voor de vier ronden met speeddates. Informeel, onderhoudend, effectief, druk bezocht.


Inhoud

Leeswijzer

2

Inleiding

5

Wol

6

Een snelgroeiend, kleurrijk netwerk

Opening

7

Een interview met twee gedeputeerden

Beursvloer Speeddaten, ballonnen en 42 organisaties met 50 experimenten Arbeidsmarkt

8 - 11

Woningmarkt, sloop en (her)inrichting

20 - 23

ICT

30 - 33

Jeugd, onderwijs en ouderen

42 - 45

Kennis en bewustzijn

54 - 57

Leefbaarheid, ondersteuning en beleid

64 - 67

Tearoom Achterwerk in de kast en het smoelenboek: 148 potentiele relaties Relatie A t/m relatie B

12 - 17

Relatie C t/m relatie G

24 - 27

Relatie H t/m relatie K

34 - 39

Relatie L t/m relatie O

46 - 51

Relatie P t/m relatie T

58 - 61

Relatie U t/m relatie Z

68 - 73

Het lagerhuis Zes sprekers, 12 stellingen Krimp als kans voor vernieuwing, Dirk Strijker, RuG

18 - 19

Met krimp meer mans, Maria Bolt, Kids2B

28 - 29

Noorderlicht, Frank Broersma, Kamer van Koophandel

40 - 41

Een leven lang werken, Ton Mulder, HANNN

52 - 53

Krimp? Kansen voor detailhandel!, Bert Broekhuis, Broekhuis Rijs Advisering

62 - 63

Burgerparticipatie bij krimpbeleid, Fenna Bolding, STAMM CMO

74 - 75

Publieksprijs

76

Top 10 van de beste krimpexperimenten

Colofon

80



Waar blijven jouw tweetz & wollige foto’s #krimpbeurs Zijn jouw voornemens ook al gekrompen???

Inleiding Als het om krimp gaat hebben we elkaar nodig: samenwerken, netwerken en kennis delen. Krimp maakt mensen creatiever en dit zorgt voor nieuwe verbindingen! Daarom organiseerden de provincies Groningen en Drenthe op donderdag 21 oktober ‘De Noordelijke Krimpbeurs’ in het Verenigingsgebouw in Veenhuizen. De krimpbeurs is bezocht door professionals uit heel Noord-Nederland die nu of straks betrokken zijn bij bevolkingskrimp. Zij zijn werkzaam in onderwijs, zorg, welzijn, wonen, arbeidsmarkt en mobiliteit. In dit verslag vindt u naast samenvattingen van de lezingen in het Lagerhuis ook informatie over de vijftig stands van de krimpvloer. Allemaal Noord-Nederlandse ervaringen, oplossingen en ideeën om met de gevolgen van demografische veranderingen om te gaan. En een smoelenboek zodat u ook na de krimpbeurs uw netwerk kunt uitbreiden. De ‘Noordelijke krimpbeurs’ werd georganiseerd in het kader van het Europese project over demografische verandering: DC NOISE (Demographic Change: New Opportunities In Shrinking Europe (www.dcnoise.eu). En is het vervolg op de conferentie van 10 februari 2010 ‘Kijk op krimp 2020’.

Groningen, november 2010 DCNOISE Provincie Groningen

Inspirerend, die Noordelijke energie. Het Noorden heeft de “demografische voorsprong” van het Zuiden aardig ingehaald!

Contact Provincie Groningen: » projectleider DC NOISE Pieter Dieben, [email protected], tel: 050 316 4378 » projectleider bevolkingsdaling Elmer Koole, [email protected], tel: 050 316 4709

Wat een leuke en succesvolle dag gisteren #krimpbeurs, #nijfinster bij de top10, nu mogen we op 2 dec mee naar volgende happening in 070

Provincie Denthe: » projectleider bevolkingsdaling Eddy Diekema, [email protected], tel: 0592 365 153 DC NOISE: » projectmanager DC NOISE Roos Galjaard, [email protected], tel: 050 549 0902

Er zijn mensen die ons ballonnen geven op de #krimpbeurs

Strijker: Kijken naar kwaliteitsdoelen in #krimp gebieden. oog hebben voor minder mobielen


Een warm en wollig welkom

Wol


Ludieke en sterke opening!

1e inspiratie is binnen #wollig

opening Na een intieme, vertrouwenwekkende, kleurrijke, wollige netwerkstart, wordt de dag ingeleid door Anneke Haarsma, gedeputeerde van de provincie Drenthe. Als het om krimp gaat hebben we elkaar nodig. Ik hoef u niet uit te leggen dat er krimp is. U bent hier allemaal vanuit uw eigen organisatie naartoe gekomen, met uw ervaring en kennis over krimp. U weet als geen ander wat er speelt en hoe u deze kennis met elkaar kan delen. Vandaag zijn we hier met overheden, maatschappelijke instellingen, woningbouwcorporaties, MKB, noem maar op. Het toverwoord vandaag is dan ook ontmoeten: samenwerken, netwerken en kennisdelen. De zeurfase is voorbij. Krimp is een kans, het maakt mensen creatiever, er worden nieuwe verbindingen gelegd. Inspireer elkaar, dat is nodig. In het Interbestuurlijk Actieplan Bevolkingsdaling is Groningen aangewezen als ‘topkrimpregio’. Drenthe is aangewezen als ‘anticipeerregio’. Dat betekent dat er nog tijd is om te werken

aan beleid en aan goede oplossingen. We gaan met elkaar aan de slag. Krimp staat hoog op de Haagse agenda. Het is in ons belang en dat van Groningen, om krimp hoog op die agenda te houden. En dat kan door uw kennis en inspiratie. Bezoek elkaar op de beurs, inspireer elkaar en leg verbindingen!

Mini-inteview Dagvoorzitter Arno van der Heyden heeft nog een paar vragen voor Anneke Haars ma en Pim de Bruijne, gedeputeerde van de provincie Groningen. We hebben een nieuwe regering, krimp staat hoog op de Haagse agenda, de ruimtelijke ordening verdwijnt. Wat betekent dat voor uw provincie? AH: De provincie krijgt meer regie als het gaat om ruimtelijke ordening. Daar zijn we heel blij mee. De provincie wordt wel eens gezien als tussendek, waarvan men niet weet wat men er mee moet. Met deze regie krijgen we een heel belangrijke rol. We

Mooi hoe noord NL krimp omarmt als uitdaging en op zoek gaat naar inspiratie en oplossingen ipv ontkennen en bestrijden

gaan de mouwen opstropen om alles wat met ruimtelijke ordening te maken heeft een goeie plek te geven. Wat voor samenwerking kan hieruit tussen de provincies ontstaan? PdB: Er is al een samenwerkingsverband Noord-Nederland. De drie noordelijke gedeputeerden hebben regelmatig contact, over hoe we met activiteiten en maatregelen kunnen anticiperen op de gevolgen van de demografische ontwikkelingen. Over demografische ontwikkelingen moeten we niet dramatisch doen. Het biedt ook mogelijkheden. Het is belangrijk dat, hetgeen dat we ontwikkelen, gesteund wordt vanuit de wetenschap, de hogescholen en universiteit. Dat wat we bedenken ook goed doordacht en onderzocht wordt. Hiervoor wordt in Noord-Nederland met de hogescholen en de RuG een Kennisnetwerk Krimp Noord-Nederland opgezet. Dit netwerk heeft als doel de kennis over bevolkingsdaling te verzamelen, te delen en nieuwe kennis te verwerven.

Laten we vanaf vandaag praten over een sterk en vitaal platteland ipv over krimp #krimpbeurs

De gedeputeerde van Groningen Pim de Bruijne twijfelt nog tussen ‘#krimp’ en ‘bevolkingsdaling’


vloerBeursvloerBeursvloerBeursvloerBeursvloerBe

Venturi Project Flexwurk Return Studenten en/of studententeams worden gekoppeld aan bedrijven zonder bedrijfsopvolger zodat de bedrijvigheid in krimpgebieden wordt behouden en innovatie door jonge ondernemers wordt gestimuleerd. Contact Janet van der Wal 06 5552 1313 [email protected] www.projectventuri.nl


eursvloerBeursvloerBeursvloerBeursvloerBeursvl

Arbeidsmarkt Arbeidsmarktstrategie

Cottage industries

ZorgpleinNoord

Van Werven

In dit project staat de krimpvraag centraal: hoe kunnen zorgen welzijnsinstellingen zorgen voor voldoende en goed personeel in de toekomst? Om de benodigde zorg te kunnen blijven leveren, is het nodig arbeidsmarktstrategieën te ontwikkelen, gericht op het aanboren van nieuwe arbeidsreserves, de doorstroom en het voorkomen van onnodige uitstroom van personeel.

Cottage industries zijn hooggespecialiseerde kleine bedrijven in perifere gebieden die direct zijn ingeplugd in bovenregionale netwerken. Doordat de bedrijven niet afhankelijk zijn van de regionale afzet- en arbeidsmarkt zijn zij ‘krimpresistent’. Krimpgebieden kunnen de woonwerkmilieus bieden waar de ondernemers naar op zoek zijn en de bedrijven kunnen worden gehuisvest in vrijkomende bebouwing. Het behouden van ondernemers in krimpgebieden is van cruciaal belang voor de leefbaarheid in krimpgebieden.

Contact Ellen Offers 050 575 7470 [email protected] www.zorgpleinnoord.nl

We spreken hier tientallen mensen met ballonnen. Het gaat erom ze die af te troggelen. De ballonnenkoning wint het ballonnenbal!

Contact Wim Bakker 050 360 4433 [email protected] www.vanwerven.com

Strategische personeelsplanning ZorgpleinNoord Van reageren naar anticiperen: De bevolking vergrijst en ontgroent. Hierdoor neemt de zorgvraag toe en het arbeidsaanbod af. Door deze demografische ontwikkelingen worden op termijn personeelstekorten verwacht in de sector zorg en welzijn. Het eerst zullen deze optreden in de krimpregio’s. Strategische Personeelsplanning geeft werkgevers, d.m.v. een model, zicht op de gevolgen voor de eigen organisatie: Hoe ziet onze personeelssamenstelling er bij ongewijzigd beleid over vijf jaar uit? Hoeveel medewerkers heb ik over vijf jaar nodig om onze strategische doelen te behalen en wat moeten ze kunnen? Welk potentieel heb ik in huis en wie moet ik beslist behouden? Hoe verhoudt onze personeelsvraag zich tot het verwachte aanbod op de arbeidsmarkt? Contact Ellen Offers 050 575 7470 [email protected] www.zorgpleinnoord.nl



MKB goed ondernemen in Noord Groningen Stichting DBF MKB goed ondernemen is een driejarig project om ondernemers en ondernemersklimaat te stimuleren op het Hoogeland van Groningen. Doelgroepen zijn ondernemers, ondernemersorganisaties, gemeenten, etc. Het is een samenwerkingsverband van stichting ondernemershuis Eemsmond, Kamer van Koophandel, MKB Noord en stichting DBF. Intentie van het project is om laagdrempelig, door middel van direct contact, bedrijven te stimuleren. Hiervoor worden bestaande producten van de participerende organisaties ingezet. Ook de RUG kan betrokken worden voor onderzoek. Contact Ruud Wubbolts 0566 602 571 [email protected] www.mkbgoing.nl

10



Arbeidsmarkt Federation4Women

Combineren zorg en arbeid

CMO Groningen

STAMM CMO

Doel van het project is om vrouwen in het grensgebied Groningen – Duitsland stimuleren te ondernemen door toe te treden tot een Europese Coöperatieve Vennootschap. Federation4Women (F4W) wordt een Europese Coöperatieve Vennootschap waarbinnen 40 vrouwelijke ondernemers diversiteit in grenzeloos dienstverlenend ondernemen gestalte geven. Het richt zich op ondernemers (zzp-ers) die een breed terrein van dienstverlening bestrijken waarop ze elkaar versterken en ondersteunen in het ondernemen. Het aanbod van de ondernemende vrouwen is divers; van bedrijfsgezondheid tot aan tuinontwerp, van huiswerkbegeleiding tot aan nagelstudio en HR-advies. Het zwaartepunt ligt op de ontsluiting en ontwikkeling van een gemeenschappelijke grensoverschrijdende markt.

Krimp vraagt om creatieve combinaties van voorzieningen en financieringsstromen én om een andere wijze van samenwerking tussen overheden en burgers. Steeds meer mensen willen betaalde arbeid combineren met (mantel)zorg. Daarvoor zijn eigentijdse fysieke en digitale voorzieningen nodig. Ook het combineren van voorzieningen biedt mogelijkheden om zorg en arbeid te combineren. Digitale voorzieningen spelen een ondersteunende rol. Tijdbeleid wordt steeds belangrijker. De ambitie is om te komen tot ruimere openingstijden en een betere bereikbaarheid van voorzieningen zodat er ook na werktijd gebruik van gemaakt kan worden.

Contact Maud Diemer 050 577 0101 [email protected] www.federation4women.eu

Contact Jeichien Martens 0592 394 400 [email protected] www. stamm.nl

Nieuwe doelgroepen voor de arbeidsmarkt STAMM CMO De toenemende vergrijzing in Nederland zorgt voor een toenemende vraag naar zorg. Aan de andere kant daalt de beroepsbevolking. Om in de toekomst aan de stijgende zorgvraag te kunnen voldoen en te kunnen concurreren met andere sectoren in de strijd om arbeidskrachten, is creativiteit nodig in het zoeken naar oplossingen. Een interessante doelgroep vormen allochtone vrouwen, aangezien zij minder participeren op de arbeidsmarkt dan autochtone vrouwen. Bovendien kan hun aanwezigheid bijdragen aan het toegankelijker maken van instellingen voor allochtone zorgvragers. Contact Jeichien Martens 0592 394 400 [email protected] www. stamm.nl


11

aroomtearoomtearoomtearoomtearoomtearoomtearoom

Achterwerk in de kast Studenten van MOP Media uit Leeuwarden hebben, als onderdeel van de Tearoom, Krimpbeursgangers gefilmd in Achterwerk in de kast. Aan de hand van de volgende beginzinnen kon men zijn of haar mening voor de camera spuien. » » » » » » » » »

Als ik aan krimp denk, denk ik aan… Ik woon in een krimpgebied en ik vind er dit van… Ik merk weinig van krimp, want… Vergrijzing is al merkbaar, want… Ik vind het jammer dat steeds meer jonge mensen uit mijn dorp vertrekken, want… Ik ben blij dat er minder mensen wonen in sommige regio’s in het noorden, want… Voor alles is een oplossing, dat merk ik aan… Demografische krimp is geen economische krimp, kijk maar naar… Mensen worden extra creatief bij het zoeken naar oplossingen voor de demografische veranderingen. Dat merk ik bijvoorbeeld aan…

» De krimpbeurs is erg inspirerend. Ik ken zelf ook nog een noemenswaardig project, namelijk… » Die actieplannen krimp zijn leuk en aardig, maar… » Ik mis belangrijke stakeholders op deze beurs, namelijk… » Ik ben Jantje/Pietje/Keesje en het meest inspirerende experiment op deze beurs vind ik de… » Van het noorden valt veel te leren op het gebied van krimp, namelijk… » Een belangrijke thema dat nog nader onderzocht zou moeten worden is… » Als gemeente/zorginstelling/woningbouwcorporatie, etc. heb ik direct te maken met de consequenties van de demografische veranderingen, dat merk ik het meest door…

De studenten hebben het resultaat gemonteerd in twee filmpjes. Deze zijn terug te vinden op YouTube. Bekijk ze op: www.youtube.com/user/provinciegroningen.

12

Ik merk weinig van krimp, want… ik kom uit Brabant. Ik heb er nog weinig kaas van gegeten. Daarom ben ik hier.

Ik ben blij dat er minder mensen wonen in sommige regio’s in het noorden, want… hier hebben we rust en ruimte om van het mooie Noorden te genieten.

Voor alles is een oplossing, dat merk ik aan… de inwoners van het dorp en al hun initiatieven. Niet de professionals aan het woord maar de mensen zelf: Dat is volgens mij de echte oplossing!

Vergrijzing is al merkbaar, want… kijk maar naar mijn hoofd! Maar dat is niet erg, want ouderen hebben ervaring en kennis

De krimpbeurs is erg inspirerend. Ik ken zelf ook nog een noemenswaardig project, namelijk… over de krimp en de veranderingen in de regio een documentaire te maken. Dat lijkt me van groot belang.

Een belangrijke thema dat nog nader onderzocht zou moeten worden is… de behoefte onder de bevolking zelf


mtearoomtearoomtearoomtearoomtearoomtearoomtearo

a-B

Ingrid Ankoné

Guido Aris

Erik Baas

Gemeente Stadskanaal Beleidsmedewerker

Jonge Honden Junior consultant

KNVB Coördinator OC KNVB

Postbus 140 9500 AC Stadskanaal 0599 631 631 [email protected]

Johan de Wittstraat 100 9716 CJ Groningen 06 1019 7874 [email protected]

Ulemar 27 8939 CB Leeuwarden 0513 618 960 [email protected]

Brigitte van Bakel

Flip Bakker

Wim Bakker

Lab08 Topdorpen Architect/ontwerper

Confident Communities/Lab08 Topdorpen Adviseur/projectleider

Van Werven Adviseur regionaal-economische ontwikkeling

Tijberg 11 2716 LH Zoetermeer 06 2468 9649 [email protected]

Laan Corpus den Hoorn 300 9728 JT Groningen 050 360 4433 06 4230 0781 [email protected]

Oost-Groningen 06 2049 1587 [email protected]


13


14

Teye Barkema

Hennie van Beek

Jan Beekman

Jongerenwerk Barkema en de Haan Mede-eigenaar

Hennie van Beek Projecten Organisatie Advies Adviseur/projectmanager

Provincie Groningen Manager PLG

Kruisstraat 2 9953 PL Baflo 0595 423 907 06 4113 4348 [email protected]

Sterremuurweg 5 9753 AT Haren 06 2056 1965 [email protected]

Reina Beijering

Jan Berends

Natascha Bernatska

Gemeente Emmen Beleidsadviseur wonen

UWV Werkcoach

STAMM CMO Adviseur

Postbus 30.001 7800 RA Emmen 0591 685 812 06 5021 8725 [email protected]

Stationsweg 10 Groningen 050 750 5199 [email protected]

Postbus 954 9400 AZ Assen 0592 394 400


Postbus 610 9700 AP Groningen 050 316 4239 [email protected]


a-B

Henk Biemolt

Marijke Bijzitter

Pleuni Boelaars

SPBA/Woonbond Bestuurslid

RuG Culturele Geografie Student/onderzoeker innovatieve voorzieningen

Jonge Honden Jonge Hond

Everts-Mackenostraat 11 9648 BR Wildervank 0598 615 103

De twee gebroeders 73 9207 CL Drachten 06 1918 7883 [email protected]

A.P. Fokkerstraat 41A 9713 JK Groningen 06 1491 8183 [email protected]

Jan Boer

Rudy Boers

Fenna Bolding

Vereniging Groninger Dorpen Vicevoorzitter

Acantus Groep Beleidsadviseur

STAMM CMO Senior adviseur

Wierdeweg 10 9912 PD Leermens 06 5399 1453 [email protected]

Postbus 1010 9640 AC Veendam 0598 651 144 06 2153 8969 [email protected]

Postbus 954 9400 AZ Assen 0592 394 400 06 1268 6160 [email protected]


15


16

Wim Bölle

Harko Braam

Dik Breunis

SPBA/Woonbond Bestuurslid

Gemeente Borger Odoorn Gemeenteraadslid CDA

KAW Architecten en adviseurs Adviseur stedelijke vernieuwing

Avebeweg 21 9563 PN Ter Apelkanaal 0599 413 603

Spoorstraat 5 9527 TA Bronneger 0599 565 317 [email protected]

Hofstraat 8 9712 JB Groningen 06 5574 8585 [email protected]

Robert Brouwer

Pim de Bruijne

Wilna de Bruin

Grontmij Projectleider

Provincie Groningen Gedeputeerde

Provincie Groningen Management assistent

Nieuwe Stationsweg 4 9751 SZ Haren 06 2053 0503 [email protected]

Postbus 610 9700 AP Groningen




a-B

Emile Bruls

Ulferd Bruseker

Jan Buiten

Kenniscentrum Recreatie Senior projectleider

SPBA/Woonbond Adviseur

Provincie Groningen Senior beleidsmedewerker RO

Raamweg 19 2596 HL Den Haag 070 312 4975 [email protected]

Nieuwe Achtergracht 17 1018 XV Amsterdam 020 551 7700 [email protected]

Postbus 610 9700 AP Groningen 050 316 4471 06 4635 2023 [email protected]

Stella Buurma CMO Groningen Adviseur/onderzoeker Wegalaan 3-5 9724 NA Groningen 050 577 0101 [email protected]


17

huislagerhuislagerhuislagerhuislagerhuislagerhuisla

Krimp als kans voor vernieuwing Vanaf 2035 zal het aantal Nederlanders gaan afnemen door vergrijzing en ontgroening. Krimp is een ruimtelijk selectief proces, krimp en groei zit soms ruimtelijk vlak naast elkaar. Centraal Nederland blijft mensen aantrekken, de randen van Nederland krijgen eerder te maken met bevolkingsafname. De stad Groningen blijft (jonge) mensen aantrekken uit het Ommeland. Globaal is er een beweging van platteland naar stad en van stad naar grotere stad: het zogenaamde roltrapmodel. Dirk Strijker; Hoogleraar Culturele Geografie (Rijksuniversiteit Groningen, Faculteit Ruimtelijke Wetenschappen), Mansholtleerstoel voor Plattelandsontwikkeling De Faculteit Ruimtelijke Wetenschappen van de Rijksuniversiteit Groningen (RuG) heeft vier basiseenheden: Culturele Geografie, Demografie, Economische Geografie en Planologie. De faculteit verricht zowel fundamenteel als toegepast onderzoek.

Z

Ik ben het met stelling 1 eens. Krimp gaat over meer dan de woningmarkt en het verdwijnen van voorzieningen. Het gaat ook over economie, werkgelegenheid en arbeidsparticipatie. Als het werk verdwijnt, verdwijnen de mensen ook.

Ik vind de stelling 2 te simpel. Z

18

Landelijk gezien valt het wel mee met de krimp, regionaal en lokaal zijn wel degelijk gevolgen merkbaar. We weten dat de bevolkingsafname in Noord-Nederland toeneemt. Hoe groot de afname uiteindelijk zal zijn en wanneer die plaatsvindt weten we niet. Krimp leidt tot allerlei dilemma’s op het gebied van arbeidsmarkt, woningmarkt en leefbaarheid. Vooral hoog opgeleide jonge mensen gaan elders werken, ook

Ik wilde deze stelling aan bod laten komen, omdat in de beleidsvorming op het moment juist heel erg wordt uitgegaan van de gedachte dat men wel gebruik maakt van voorzieningen, zoals scholen en zorginstellingen, als het maar dichtbij is. Terwijl mensen andere afwegingen maken dan alleen afstand. De moderne keuzeproces is veel ingewikkelder geworden en daar moet het beleid meer op gaan inspelen. sp


als zij geneigd zijn om in het gebied te blijven. De leegstand op de woningmarkt neemt toe. Er zijn niet méér, maar andere woningen nodig. Wie betaalt benodigde herstructurering, publiek of privaat? Het draagvlak voor voorzieningen neemt af. Het verdwijnen van voorzieningen wordt niet primair door krimp veroorzaakt, maar door individualisering, welvaartsstijging en schaalvergroting. Krimp versterkt het proces wel. Dit is voor de meeste mensen geen probleem. Nieuw-vestigers laten zich doorgaans niet leiden door het aanbod aan voorzieningen. Mensen worden wel zenuwachtig als voorzieningen verdwijnen. Maar dat heeft er meer mee te maken dat mensen niet van veranderingen houden. Voor mensen die niet mobiel zijn kan het verdwijnen van lokale voorzieningen wel een probleem zijn. Leefbaarheid bestaat niet (alleen) uit voldoende voorzieningen, het gaat juist ook om activiteiten. Als dorpshuizen verdwijnen krijg je echt een ander soort samenleving.

Het is toch denkbaar dat gezinnen met kinderen zeggen, ga jij maar lekker voetballen, want dat kan je hier in het dorp doen en vriendjes en vriendinnetjes zitten daar ook op. Als je er van uit gaat dat mensen het niet erg vinden om ergens heen te gaan, loop je het gevaar dat er niets meer in de buurt geïnitieerd/ontwikkeld wordt en er steeds meer verdwijnt. Z

agerhuislagerhuislagerhuislagerhuislagerhuislagerh

Van kwantiteit naar kwaliteit Krimp is een niet te voorkomen onomkeerbaar proces. Krimp kan daarom maar beter aangegrepen worden als een kans om te vernieuwen. Bijvoorbeeld op de woningmarkt door het creëren van generatie bestendige woningen, het beter doorschuiven d.m.v. de drie-doelgroepen-methode (starters, jonge gezinnen, ouderen), woonvisies maken op regionaal niveau, fondsen oprichten voor de financiering, niet te bouwen maar te zorgen en het gebruik maken van bestaande panden. Richt een regionaal sloopfonds op om de verloedering tegen te gaan. Stimuleer woon-werk combinaties door de aanleg van een betere ICT-infrastructuur, meer ontplooiingsruimte te bieden, minder regels te hanteren, en een flexibeler houding aan te nemen. Krimp kan ook snel leiden tot concurrentie tussen gemeenten en dorpen. Daarom is coördinatie en regionale planning nodig, die soms haaks staat op de gedachten van de Mededingingsautoriteit. Het is tijd voor ‘ontstemmingsplannen’ om te voorkomen dat onderlinge concurrentie tot problemen leidt. En om het landschap aantrekkelijker te maken door groene ruimten te creëren. Stimuleer en ondersteun lokale initiatieven.

Denk bij het bepalen van welke voorzieningen waar moeten komen, niet alleen in marktgebieden. Veel inwoners zijn extern georiënteerd. Door de welvaart maken mensen andere afwegingen. Dichtbij is niet meer automatisch de eerste keus. Ze gaan bijvoorbeeld naar de kroeg in Leeuwarden en niet naar het dorpshuis. Kinderen gaan naar klarinetles in plaats van naar de lokale basismuziekvorming. Mensen doen boodschappen in de stad omdat ze daar werken. Er zou meer onderzoek gedaan moeten worden naar dit mechanisme en het effect daarvan op het lokaliseren van voorzieningen. Sluit aan bij lokale mogelijkheden en ruimtelijk gedrag. De focus moet gericht worden op wat er wel is, wat goed is, wat bij draagt aan de kwaliteit en wat het leven goed maakt. Wat zijn de sterke punten van een dorp? Die kwaliteiten moeten versterkt worden. Niet om mensen te trekken, met uitzondering van toeristen, maar om het gebied leefbaar en bruisend te houden. Dorpsactiviteiten moeten gestimuleerd en ondersteund worden. Zorg voor maatwerk, creativiteit en lokale actie.

Strijker: Daling voorzieningen door schaalvergroting consumentengedrag -> #krimp werkt dezelfde kant op

Ga zorgvuldig om met de mensen die er wel willen wonen, werken en/of geld uitgeven. Blijf oog houden voor mensen die minder mobiel en flexibel zijn.

Je kan ook kiezen voor voorzieningen dicht bij je werk, zodat je het ‘ergens heen gaan’ (bezoek aan ziekenhuis, kinderen naar school brengen) met woon-werkverkeer kan combineren. sp Nuance voor de discussie: heb je het over mobiele mensen of over niet/minder mobielen? Mobiliteit is namelijk cruciaal. Je hebt niets aan voorzieningen als je er niet kan komen.

Z

Richt een regionaal sloopfonds op om verpaupering te voorkomen

Ouderen mensen kiezen steeds vaker voor een bejaardenhuis in een grotere kern, dan voor een plaatselijke oplossing. ook al zijn ze verknocht aan hun eigen dorp. Afweging die ze hierbij maken is dat ze graag bereikbaar willen zijn voor bezoek. Dat het bezoek bij hen kan komen. sp

Z

Hoe zit het met mensen met een laag inkomen?

Mensen met een laag inkomen zoeken voorzieningen wel meer in de buurt en proberen woon-werkafstand zo klein mogelijk te houden. Reiskosten lopen anders aardig in de papieren. Als dat niet lukt vertrekken ze uiteindelijk toch naar gebieden met werk en voorzieningen. sp


19


20

Beschermde dorpsgezichten

Bloedsomloop

Gemeente Dongeradeel

Gemeente Oldambt

Gedurende het krimpproces zullen de kwaliteiten van de beschermde dorpsgezichten steeds meer onder druk komen te staan. Om dat te voorkomen is een planmatige en integrale benadering van de beschermde dorpsgezichten noodzakelijk.

Winschoten zit in een te grote jas. Krimp kan gebruikt worden om op gerichte plekken via herinrichting en sloop het centrum te revitaliseren. Bloedsomloop is een nieuwe alteliersgewijze planningsmethode voor binnenstadsontwikkeling.

Contact Henk Harmsma 0519 298 888 [email protected] www.dongeradeel.nl

Contact Piet Ziel 0597 482 462 [email protected] www.gemeente-oldambt.nl



Woningmarkt, sloop en (her)inrichting Herstructureren woonwijken en streekcentra Acantus Groep Acantus is al geruime tijd ervaren in de aanpak van krimp in woonwijken. Bijvoorbeeld in Delfzijl door sloop van flats, etagewoningen en eengezinswoningen, nieuwbouw van koopen huurwoningen en verkoop van bestaande huurwoningen. Al of niet in combinatie met voorzieningen als steunstee’s, kantoren en para-medische voorzieningen als huisartsen, fysiotherapeuten en apotheken, een compleet nieuw zorgcentrum etc. Wijken zijn hierdoor verdund en vernieuwd en hebben een totale metamorfose ondergaan. Contact Rudy Boers 0598 651 144 [email protected] www.acantus.nl

Aanpak Rotte Kiezen Doarpswurk Doarpswurk heeft met de vier woningcorporaties van Noord Fryslân de handen ineen geslagen om slecht onderhouden panden in de dorpen aan te pakken. Deze panden vormen vaak een bron van ergernis voor de omgeving en hebben een grote negatieve uitstraling. Allereerst is de omvang van het probleem in kaart gebracht. Daarna zijn de juridische en financiële mogelijkheden op een rij gezet. Gemeenten worden gestimuleerd om hun verantwoordelijkheid te nemen. Dit heeft geresulteerd in een methodiek voor de aanpak van verpauperde panden. Het allesomvattende doel van dit project: samen met eigenaren, gemeenten, corporaties, provincie, dorpsbelangen en andere betrokkenen de verpaupering in de Friese dorpen tegengaan! Contact Maeike Lok 0566 625 010 [email protected] www.aanpakrottekiezen.nl


21


Finsterwolde Bouwt Zelf Finsterwolde

Woon- en leefbaarheidsplan regio Eemsdelta Weusthuis

Een bouwinitiatief van een groep bewoners, die door het in eigen beheer realiseren van 10-15 seniorenwoningen hun woontoekomst in het dorp willen zeker stellen. Het initiatief speelt in op krimp, waarborgt de toekomstige leefbaarheid en versterkt de kern van Finsterwolde. Het initiatief moet leiden tot efficiënte doorstroming (verhuisketen) en mogelijke herontwikkeling van woningen in het dorp. Contact Jouke de Jong 06 4126 8340 [email protected] www.woonburo.nl

Ontwikkeling van een strategische ruimtelijke planningsmethodiek voor krimpende regio’s, inclusief visievorming en strategiebepaling. Tegelijkertijd wordt een leefbaarheidmonitor ontwikkeld, die gebruikt om jaarlijks de voortgang van het ontwikkelporogramma te monitoren en zonodig bij te stellen. Burgerparticipatie en samenwerking tussen overheid en de sectoren uit het maatschappelijk middenveld zijn de basis. Contact Christiaan Nieuwenhuizen 050 526 86 63 [email protected] www.weusthuis.nl

Topdorpen DAAD Het Lab Topdorpen analyseert de gevolgen van krimp. Onderzocht wordt of daar waar krimp optreedt ontwerpstrategieën ingezet kunnen worden om de nadelige gevolgen te keren/tot een minimum te beperken. Is het vitaliseren van het platteland middels topdorpen een mogelijk antwoord op de krimpproblematiek? De Regio Noordoost Groningen dient als casus. Contact Michel Melenhorst 0593 582 450 [email protected] www.nederlandwordtanders.nl

22



Woningmarkt, sloop en (her)inrichting

Wongema Wongema Wongema is een voormalig dorpscafé wat omgebouwd wordt tot een plek waar groepen en individuen tijdelijk kunnen verblijven om te werken en te leren. Wongema richt zich in eerste instantie op ontwerponderwijs en creatieve industrie. Daarnaast wil Wongema een bijdrage leveren aan het culturele aanbod in de regio. Het verbinden van de tijdelijke gasten en hun bezigheden aan dorps- en regiobewoners en hun kwaliteiten vormt hierbij een uitgangspunt. Wongema is ook een dorpscafé. Een plek zonder drempel, waar je je dorpsgenoten treft of bezoek mee naar toe neemt. Ieder vrijdagavond is de keuken open voor iedereen en wordt er gekookt met voornamelijk regionale producten. Zo wordt ook zichtbaar en proefbaar wat er in de omgeving verbouwd en gemaakt wordt. Contact Erik Wong 06 2517 0784 [email protected] www.wongema.nl

Sint Jan Kloosterburen Stichting Sint Jan Burgerinitiatief met als doel de leefbaarheid in Kloosterburen te behouden door een nieuwe invulling van het Norbertijnse kloosterterrein Sint Jan. Het versterkt een authentieke plek met een sterke eigen identiteit. De regio is met dit project een toeristische parel rijker. Voor Kloosterburen betekent het een impuls voor de leefbaarheid en de plaatselijke economie. Niet alleen door toename van het aantal bezoekers aan het dorp maar ook door het creëren (terugbrengen) van een dorpskern. Contact Anne Hilderink 0595 481 972 [email protected] www.sintjankloosterburen.nl


23


24



C-G

Tineke Cazemier

Kim van Dam

Ali Dammer-Jonker

Provincie Fryslân Projectleider Demografische Ontwikkelingen

RuG/Kennisnetwerk Krimp Noord Nederland Programmamanager onderzoek FRW

Gemeente Oldambt Projectleider wonen en dorps- en wijkvernieuwing

Leeuwarden 058 292 5682 06 1509 1763 [email protected]

Postbus 800 9700 AV Groningen 050 363 8666 / 06 2144 0609 [email protected]

Veenweg 15 9684 AT Finsterwolde 0597 482 408 [email protected]

Pieter Dieben

Nynke van Dijk

Jan Dol

Provincie Groningen Beleidsmedewerker ruimte

Provincie Groningen Beleidsmedewerker onderwijs en jeugd

Galileï Regisseur



Bordewijklaan 102 9721 WP Groningen 06 2046 6716 [email protected]


25


26

Jaap Drost

Wil Dwarswaard

Ruel Eppink

Kabel Noord Stagiair

Tara TV Producent/regisseur

Hanze Hogeschool Groningen Student Verpleegkunde

Postbus 30 9100 AA Dokkum 0519 701 701 06 3614 2871 [email protected]

Neptunusstraat 53 97242 JL Groningen 050 527 1206 [email protected]

De Zoeke Brink 9 7661 PA Vasse 06 5384 7745 [email protected]

Bama Esurapatham

Gaaike Euwema

Karlo Feunekes

STAMM CMO Adviseur

Nijestee Directeur woondiensten

Gemeente Pekela Adjunct-directeur/Coco-secretaris

Postbus 954 9400 AZ Assen 0592 394 400

06 5159 2647 [email protected]

Raadhuislaan 8 9665 JD Oude Pekela 0597 617 549 06 5316 9660 [email protected]



C-G

Gaby Gabay

Roos Galjaard

Michele Garnier

Bureau PAU Secretariaat & Officemanager

Bureau PAU Adviseur/projectmanager DC NOISE

Partoer CMO Fryslân Directeur/bestuurder

Westerkade 2 9718 AN Groningen 050 549 0902 06 4404 4414 [email protected]


Postbus 298 8901 BB Leeuwarden 058 234 8500 06 2097 3328 [email protected]

Jorn Gelderman

Sandra Grabs

Coresta Group Consultant

Lab08 Topdorpen Architect

Vlasstraat 34 9712 KV Groningen 06 1028 3770 [email protected]

J. Altingstraat 27A 9724 LV Groningen 06 5254 4870 [email protected]


27


Samenwerking voor geïntegreerde Er zijn verschillende onderzoeken gedaan om feiten, prognoses en verwachtingen boven tafel te krijgen omtrent de ontgroening. Om de koers van jeugdbeleid in kleine kernen te bepalen, is het goed om te kijken naar de uitkomsten van deze onderzoeken. Wat opvalt is dat er nog wel eens verschillende resultaten uit komen.

Maria Bolt Directeur Kids2b Kids2b realiseert dienstverlening gericht op begeleiding en ontwikkeling voor kinderen van 0 tot 13 jaar, van ouders in het gebied Noord-Groningen, door de kinderen een plaats te bieden in de kindercentra voor dagopvang en/of peuterspeelzalen, de BSO of bij gastouders.

Zo voorspelt het ene onderzoek een afname van jeugd in Delfzijl van 30-50% en het andere een afname van 50-65%. Wat het wordt moet blijken, maar duidelijk is wel dat afname gaat plaatsvinden. Het platteland loopt leeg en de stad groeit: Stijging van de jeugd van 0-12 en 13-18 jaar in de stad Groningen met resp. 10% en 30%, tegen 20% en 25% daling buiten de stad (m.u.v. de regio Delfzijl waar de daling ca. 50% bedraagt). Verwacht wordt dat tussen 2015 en 2018 het bevolkingsniveau gelijk is aan dat van de jaren 60. Het leven was toen ook goed, maar we moeten zorgen dat we het ook

goed blijven houden. De kunst, uitdaging, kans wordt om het platteland aantrekkelijk te houden. Alle zorgen onderwijsvoorzieningen in stand houden is niet (meer) betaalbaar. Het is daarom goed om de krachten te bundelen in brede samenwerking tussen onderwijs, sport, cultuur, wonen, zorg en recreatie. In een aantal gemeenten wordt al gewerkt aan integrale huisvestingsplannen voor jeugdvoorzieningen. Doel is om voldoende aanbod van goede kwaliteit te creëren. Om goede kwaliteit te kunnen bieden heb je een bepaalde substantiële massa nodig. Vijf peuters op een peuterspeelzaal is niet genoeg massa. We moeten daarom zoeken en toewerken naar grotere en bredere voorzieningen: Samenwerking biedt kansen! Daarvoor moet men wel bereid zijn om uit de eigen organisatie te stappen en de eigen identiteit wat los te laten. Niet met elkaar te concurreren maar naar elkaar toe te groeien en gebruik te maken van elkaars kennis en ervaring.

Maria Bolt (Kids2B) zoekt een goede naam voor een nieuw te vormen “geïntegreerde kindervoorziening”. Suggesties?

Wat wordt bedoeld met die eigen identiteit? Z

28

Besturen van basisscholen en peuterspeelzalen regelen hun zaken allemaal op hun eigen manier met een eigen achterliggende gedachte. We zien vaak dat ze dat liever niet loslaten. Om tot een gezamenlijke visie en aanpak te komen zullen ze hier wel toe bereid moeten zijn. sp

Z

Het gaat om bredere samenwerking en en een brede aanpak, niet om identiteit.

Om goed te kunnen samenwerken hoef je niet perse vrienden te zijn. Je kunt dus best vasthouden aan je eigen identiteit.

Z

Je moet iets bieden dat meer is dan wat er nu is. En uit de praktijk blijkt dat dat beter gaat met een gezamenlijke visie, dan wanneer je vasthoudt aan allemaal eigen beelden. Dat levert versnipperde besturen op. Je kan in een dorp 200 kinderen hebben verdeeld over 3 scholen, een peuterspeelzaal en een dagopvang. Dan zit je al met 5 besturen en veel extra overleg om alles op elkaar af te stemmen. sp



Met krimp meer mans!

kindvoorziening In de gemeenten De Marne en Loppersum zullen twee experimenten plaatsvinden, gericht op multidisciplinaire samenwerking op het gebied van kindvoorzieningen. Hierbij zijn de provincie en alle acht gemeenten betrokken. Belangrijk bij deze experimenten dat we een gedeelde visie hebben en kijken vanuit waarden, waarbij de kinderen centraal staan. Wat hebben kinderen nodig om zich optimaal te kunnen ontwikkelen? Het gaat erom met elkaar in verbinding te komen, de eigen identiteit zal ondergeschikt moeten zijn. De geïntegreerde voorzieningen gaan verder dan de Multifunctionele Accommodaties en Bredeschool. Een kind gaat straks niet meer naar óf de peuterspeelzaal, óf de dagopvang, óf de sportclub. Het gaat straks naar de geïntegreerde kindvoorziening, waar gewerkt wordt vanuit een gezamenlijke pedagogische visie, met een

doorgaande ontwikkelingslijn. Hiervoor zijn geschikte ruimtes/gebouwen nodig. De huidige gebouwen voldoen doorgaans niet. Voor nieuwe gebouwen is geld nodig dat er alleen kan komen als men samenwerkt. Het is heel belangrijk om ouders en burgers vanaf het begin te betrekken bij de experimenten en de ontwikkeling van de geïntegreerde kindvoorzieningen.

Conclusie Als de krimp wordt opgepakt als mogelijkheid om (nieuwe) samenwerkingsvormen te ontwikkelen, kan de bedreiging worden omgebogen tot kansen die een heel nieuw perspectief kunnen bieden. Doel is de leefbaarheid op het platteland te behouden en te versterken. Daarbij kunnen geïntegreerde kindercentra voor kinderen van 0 tot 13 jaar, naast onderwijs en opvang, alles bieden wat kinderen nodig hebben om zich optimaal te ontwikkelen.

Ik vind dat er een grote kans ligt om met het thema krimp verbeteringen aan te brengen. Z

Z

U wilt naar grotere voorzieningen. Hoe verhoudt zich dat tot de steeds meer specialistische keuzes waar Dirk Strijker het eerder over had?

Stelling 1 suggereert dat de kwaliteit van onderwijs afhankelijk van het loslaten van identiteit en dat keuzes die gemaakt worden in het onderwijs, gemaakt worden t.b.v. de leefbaarheid. Maar bij onderwijs staat kwaliteit altijd primair voorop. Als daarmee de leefbaarheid ook bevorderd wordt is dat mooi meegenomen. Z

Maria Bolt (Kids2B): “Een peuterspeelzaal met 5 kinderen heeft te weinig massa”.

Z

Stelling 2 klopt niet: Als krimp er niet was had je ook geen oplossingen en kansen nodig. Z

Krimp is een gegeven. Het is al twintig jaar gaande. Nu is er belangstelling voor en dat biedt een mogelijkheid om faciliteiten, steun en misschien zelfs geld om te krijgen om voorzieningen niet los te laten maar juist te verbeteren.

Z

Als je gaat naar grotere regionale samenwerkverbanden loop je het risico dat mensen zich er niet meer in herkennen omdat het identiteitsloos wordt.

Als ik het heb over identiteit heb ik het over de bestuurders, niet over de invulling in het onderwijs. Je kan de verschillende identiteiten in de lessen een plek geven. sp

Christelijk en Openbaar onderwijs werken in veel kernen al heel nauw samen, en ik sluit niet uit dat in de toekomst dat in elkaar gaat schuiven. Ik wil ook niet zeggen dat je die twee op een hoop moet gooien. In grotere dorpen zullen beide identiteiten waarschijnlijk ook naast elkaar blijven bestaan. Maar juist in die kernen waar je 3 kleine schooltjes van rond de 50 leerlingen zal je andere keuzes moeten maken. Juist om ook daar kwaliteit te kunnen blijven bieden. sp


29


30

Voorzieningen op afstand

Virtuele loketten

NijFinster

aXtion

Breedband internet en moderne ictmiddelen bieden mogelijkheden om verschillende knelpunten in de samenleving op te lossen. Met behulp van bijvoorbeeld videoverbindingen wordt de bereikbaarheid en toegankelijkheid van (thuis)zorg, mantelzorg, specialistische of huisarts consulten enorm vergroot. De uitdaging is niet de techniek, maar het implementeren van een andere vorm van dienstverlening in een bestaande context met nieuwe samenwerkingspartners.

Een virtuele dienstverlening die invulling geeft aan de behoefte van gemeenten en dienstverleners om het persoonlijke gesprek (waarbij alle partijen fysiek aanwezig zijn) te vervangen door een virtueel gesprek die de beleving van het persoonlijke gesprek zo goed mogelijk evenaart. De fysieke afstand tussen de loketbediende en de loketbezoeker wordt overbrugd. Met één druk op de knop komt men in contact, waar tot voor kort nog vele kilometers afgelegd moesten worden.

Contact Anja paap 058 234 3580 [email protected] www.nijfinster.nl

Contact Yolanda Marani 050 850 0181 [email protected] www.virtueleloketten.nl

We staan met #nijfinster gezellig in een tent op de #Krimpbeurs, standje klaar, laat de speeddaters maar komen


eursvloerBeursvloerBeursvloerBeursvloerBeursvl Zometeen mag ik “speeddaten” tijdens de #krimpbeurs. Hoop veel informatie te krijgen over leefbaarheid op het platteland en wat ICT kan betekenen. Heb al een aantal stands gemarkeerd als zeer interessant!

ICT

Telebrink Stichting Welzijn Aa en Hunze Het doel van Telebrink is informatie- en communicatie kanalen aanleggen tussen mensen, clubs, verenigingen, etc op lokaal niveau zodat de gemeenschappelijkheid in een dorp bevorderd wordt en zodoende de sociale cohesie versterkt wordt. Door het wegtrekken van voorzieningen/ scholen/winkels in kleine dorpen is er behoefte om elkaar op andere wijze te ontmoeten, te informeren, elkaar op de hoogte te houden. Telebrink is een dorpsportaal gebaseerd op ICT en een middel dat de leefbaarheid op dorpen vergroot en de sociale cohesie laat toenemen. Het werkt “bottum-up” en is interactief van karakter. Dorpsbewoners gaan samen aan de slag om de kwaliteit van leven te verbeteren. Contact Meike Volders 0592 245 924 [email protected] www.telebrink.info

Participatie & dementie Stichting Welzijn Aa en Hunze Wanneer er sprake is van dementie wordt de wereld kleiner: vaak letterlijk. Niet alleen voor de persoon met dementie, maar ook voor partner/ mantelzorger, zeker op het platteland waar voorzieningen niet dichtbij zijn en winkels etc niet op loopafstand. Als partner/mantelzorger kun je moeilijker weggaan omdat je je partner met dementie niet alleen kan laten. Dit project wil de participatie van dementerenden en hun partner in het eigen sociale netwerk versterken door de inzet van eigentijdse ICT-middelen en beeldcommunicatie. Met bevorderen van welzijn en het overbruggen van afstanden als achterliggend doel. Contact Suzanne Titsing 0592 245 924 [email protected] www.welzijnaaenhunze.nl


31

vloerBeursvloerBeursvloerBeursvloerBeursvloerBe 300 bezoekers 15 twitteraars...juist in tijden van krimp wordt web 2.0 een heel belangrijk sociaal bindingselement.

Woonhorizon

Electronisch Zorgleefplan

Coresta Noord & IDMM

Lable & Zorggroep Noorderbreedte

De Woonhorizon is straks HET communicatieportaal voor burgers, overheden en bedrijfsleven voor wonen en welzijn. In het licht van WEB 2.0 kunnen inwoners en overheden straks direct met elkaar en onderling anticiperen op demografische uitdagingen. Social media maken de fysieke afstanden in krimpgebieden kleiner. Er komen applicaties die ouderen helpen zelfredzamer te blijven en te worden. Burgers gaan toetsen invullen. Naast bewustwording bij burgers leveren deze toetsten een schat aan informatie op voor overheden om hun beleid op af te stemmen. Trends worden vroegtijdig onderkend en met scenarioplanningen worden door WEB 2.0 applicaties publiek private besluitvormingsprocessen gefaciliteerd.

Zorginstellingen staan voor de moeilijke opgave om een balans te vinden tussen de individuele zorgvraag en het beschikbare budget vanuit het zorgzwaartepakket van de client. Het instrument maakt het mogelijk om in begrijpelijke taal zorgbehoeften en leefwensen te bespreken. Het Electronisch Zorgleefplan geeft cliënten en hun familie, het personeel en de instelling houvast in deze ingewikkelde en deels emotionele afwegingen. Het maakt ook de aanvullende inzet van mantelzorg of eigen bijdrage bespreekbaar en inzichtelijk. Dit alles wordt waargemaakt in een fraaie vormgeving die voor alle betrokkenen veel toegankelijker is dan papieren plannen of traditionele software.

Contact Bert Pathuis 0522 820 238 [email protected] www.woonhorizon.nl

32

Goede opening... ronald zijn tweet is gelijk opgepakt. (jongerenE) ook Twitter en web 20 wordt (al) ingezet in tijden van krimp

Contact Michiel Wijgmans 06 4412 4860 [email protected] www.ezlp.nl



ICT

Masterprogramma Zorg voor de Toekomst

Steunstee nieuwe stijl Zorginnovatieforum

Zorginnovatieforum Om vroegtijdig in te spelen op de krimpproblematiek, is het masterprogramma Zorg voor de Toekomst Noord- en Oost-Groningen opgezet. Het heeft tot doel de zorg in de regio Noord- en Oost-Groningen toekomstbestendig te maken, om huidige negatieve trends af te buigen en om een positief resultaat te bereiken op het terrein van gezondheidszorg ten opzichte van de rest van Nederland. Hiervoor moet enerzijds de zorgvraag worden teruggedrongen en moet anderzijds het aanbod efficiënter georganiseerd worden. Om dit doel te realiseren zijn vijf actielijnen uit gezet.

De afname van het voorzieningenaanbod in de kleine kernen wordt deels gecompenseerd door de groter geworden mobiliteit van de inwoners. Dit geldt echter niet voor veel ouderen, de jongeren en de minder draagkrachtigen voor wie de mobiliteit een (te) hoge kostenpost vormt. In Oost-Groningen zijn in de vorm van het Steunstee-model maatregelen genomen om dit tekort zo goed mogelijk te compenseren. Door meer voorzieningen te koppelen aan de steunstee en gebruik te maken van moderne technologie (zorg op afstand), wordt het mogelijk grote kostenbesparingen te maken en wordt het voor mensen mogelijk langer zelfstandig te wonen.

Contact Aafke Scharft 050 521 4484 [email protected] www.zorginnovatieforum.nl

Contact Marieke van Ginkel 050 521 4484 [email protected] www.zorginnovatieforum.nl


33


34



H-J

Ronald de Haan

Oscar Haffmans

Marieke Harkink

Jongerenwerk Barkema en de Haan Mede-eigenaar

Fooq Senior projectmanager

Bureau PAU Adviseur/planoloog

Kruisstraat 2 9953 PL Baflo 0595 423 907 06 2309 2822 [email protected]

Postbus 693 8440 AR Heerenveen 06 1061 1153 [email protected]


Henk Harmsma

Robbert van Hasselt

Klaas-Jan Havinga

Gemeente Dongeradeel Projectleider

IDMM Projectleider

Gemeente Delfzij Gemeentesecretaris

Vechtstraat 306 9725 CZ Groningen 06 2335 3830 [email protected]

Gruttostraat 14 7948 DK Nijeveen 06 2865 7841 [email protected]

Korreweg 211-33 9714 AL Groningen 06 5043 7104 [email protected]


35


36

Karin Hazewinkel

Anke van der Helm

Dick Henderikse

K.A. Hazewinkel Ontwerp en Onderzoek - Architect

HELM-ontwerp &vorm Grafisch vormgever

Stichting Openbaar Onderwijs Marenland Algemeen directeur

Kamerlingheplein 2 9712 TR Groningen 050 525 6695 06 1531 0576 [email protected]

Jonker Lewestraat 1 9961 PE Mensingeweer 0595 850 910 06 2493 8442 [email protected]

Wijmersweg 43 9919 ZG Loppersum 0596 583 320 [email protected]

Maurice Hermans

Gijs van Hesteren

Arno van der Heyden

Driezesnul/vanmeernaarbeter.nl Directeur

Nijfinster Innovator

Dagvoorzitter

Pancratiusstraat 30 6411 KC Heerlen 06 4879 9963 [email protected]

Postbus 30 9100 AA Dokkum 0519 701 701 06 5353 6162 [email protected]


Pijpstraat 6 9712 LZ Groningen 06 5460 5922 [email protected]


H-J

Rachel Hiemstra

Anne Hilderink

Jaap Hoekzema

Hanze Hogeschool Groningen Student Culturele & Maatschappelijke vorming

Stichting Sint Jan Projectleider

Gemeente Winsum Wethouder

Julianastraat 58 9601 LS Hoogezand 06 2220 4450 [email protected]

St. jansstraat 25 9977 RT Kloosterburen 0595 481 972 06 1439 1806 [email protected]

Hoofdstraat (o) 10 9951 AH Winsum 0595 442 556 [email protected]

Andree Hofer

Henk Holstein

Arnoud Hoogsteen

Gemeente Dantumadiel Directieondersteuner

Gemeente Vlagtwedde Beleidsmedewerker

FNV Vakcentrale Beleidsmedewerker

Postbus 22 9104 ZG Damwoude 0511 426 201 06 5435 0827 [email protected]

Postbus 14 9550 AA Sellingen 06 5474 1371 [email protected]

Postbus 11046 9700 CA Groningen 06 3047 6237 [email protected]


37


38



H-J

Tijmen Hordijk

Oene van der Iest

Francisca de Jong

Roeg en Roem Projectleider/verbinder

Finsterwolde bouwt zelf Voorzitter

Provincie Groningen Programmamanager Ketenregie

Postbus 1527 9701 BM Groningen 06 1515 5914 [email protected]

H. J. Siemonsstraat 1 9684 CN Finsterwolde 0597 332 960 06 5233 8597 [email protected]


Geert-Willem de Jong

Jouke de Jong

Wybren Jorritsma

CAB - Bedreigd Bestaan Onderzoeker

Finsterwolde bouwt zelf Bewonersadviseur

RuG Onderzoeker

Martinikerkhof 30 9712 JH Groningen 050 311 5113 [email protected]

Lageweg 37 9479 PA Noordlaren 050 409 3885 06 4126 8340 [email protected]

Billitonstraat 17 9715 EM Groningen 06 4302 8528 [email protected]


39


Noorderlicht, een toekomstperspectief

Frank Broersma Regiomanager Kamer van Koophandel Noord-Nederland De Kamer van Koophandel stimuleert en ondersteunt succesvol en vernieuwend ondernemerschap en bevordert een gunstig ondernemersklimaat. Ze registreert ondernemingen en rechtspersonen, vormt de schakel tussen overheid en ondernemers bij informatieverstrekking en uitvoering van ondernemerschapsbeleid en stimuleert de economische ontwikkeling in de regio.

De Kamer van Koophandel Noord-Nederland heeft dhr. P. Tordoir, hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam, gevraagd om een visie te geven op het ruimtelijk economische toekomstperspectief voor Noord-Nederland. Dit heeft geleid tot de Regiovisie Noorderlicht. Het noorderlicht vormt in twee opzichten een goede metafoor voor de economische toekomstkansen in Noord Nederland. Het staat voor de energie en de waarde die voorkomt uit de combinatie van kennis, ideeën en activiteiten. Ten tweede staat het noorderlicht voor de ijlheid die het Noorden kenmerkt. Het Noorden is voor Nederlandse begrippen weinig verstedelijkt en de afstanden zijn relatief groot. Vaak wordt dat beschouwd als een economisch nadeel en dat is het tot op zekere hoogte ook. Toch heeft dit nadeel ook z’n voordelen.

valt op dat de stedelijke gebieden het m.u.v. de A7-zone niet beter doen dan het landelijk gebied. De inkomensontwikkeling in de krimpgebieden blijft wel wat achter op de landelijke ontwikkeling. De meer traditionele economieën, de landbouw en industrie, leveren steeds minder werkgelegenheid. De basis van de visie wordt dan ook gevormd door het slim inspelen op nieuwe welvaartsmotoren: de diensten - en kenniseconomie. Deze economieën functioneren alleen in een netwerkeconomie en floreren alleen binnen stedelijke systemen. Het is de kunst om te blijven zoeken naar nieuwe slimme combinaties en samenwerkingen. Bovendien hebben we ook de stedelijke omgeving steeds meer nodig voor de realisatie van kwaliteit van leven, recreëren en wonen.

Het gaat goed met de economische situatie in het Noorden. De achterstand op de rest van Nederland wordt ingelopen. Dit komt vooral door de toenemende economische diversiteit. Met name door de inhaalslag van de dienstensector is de economie op een heel behoorlijk niveau beland. Er zijn wel verschillen tussen de (sub)regio’s. In de grensstreek met Duitsland bestaan structuurproblemen. Verder

Ruimtelijk-analytisch raamwerk De opkomende welvaartsmotoren bevinden zich economisch en ruimtelijk in drie hoofdsystemen, die onderling zijn gekoppeld, maar elkaar ook deels uitsluiten: Agro- en industrieellogistieke systemen, Stedelijke systemen en Landschappelijke & recreatieve systemen. De strategische waarde zit in de overlap van deze syste-

Broersma op #krimpbeurs: conurbatie noordelijke steden is een soort vlinder (??)

Demografische krimp wordt juist versterkt door economische krimp! Z

Z

Het ligt eraan op welk schaalniveau je kijkt. Lokaal is de werkgelegenheid beroerd, daar ligt het gemiddeld inkomen lager. Maar als je op een wat hoger schaalniveau kijkt dan is er voldoende werkgelegenheid en heb je de snelst groeiende gebieden van Nederland, ook qua werkgelegenheid. sp

40

U kijkt op een hoog schaalniveau naar het Noorden! Goed voor de recreatie! Maar ik geloof er niet in dat het vergroten van de stedelijke netwerken, het landelijk gebied ten goede komt. Mensen uit de Eemsdelta trekken naar de stad. Dat verzwakt dit gebied en de kracht van het stedelijk netwerk verspreidt zich niet over het landelijk gebied.

Door de economische teruggang lokaal, vertrekken mensen dus naar die groeigebieden.


Z


ruimtelijk economisch voor Noord Nederland men. Cruciaal in dit ruimtelijk analytisch raamwerk is de ligging in het netwerk; max. 45 minuten reistijd (woon-werk, recreëren, etc.), de lokale kwaliteiten; bijvoorbeeld ruimte en het lokale laadvermogen; bijvoorbeeld geen Vinex-wijk bij elk Fries dorp want dan gooi je je lokale kwaliteit weg. Agro- & industrieellogistieke systemen omvatten procesactiviteit, zoals de verbinding tussen industrie, agribusiness & zware logistiek, met concentraties in de havens van het Eemsgebied en Harlingen e.o. Belangrijk hierbij is de verbetering van vaarroutes en de opwaardering van de N33. Ook de midtech constructiesectoren (zoals scheepsbouw) vallen binnen dit systeem, met concentraties in zeehavens en in de overlap tussen het zwaar logistieke netwerk en het stedelijk systeem. Tot slot, in mindere mate, is er nog de hightech die zich in kwaliteitsmilieus en op campussen bevinden, en zich vooral richten op netwerksectoren. De demografische veranderingen bieden kansen aan bedrijfssectoren die veel ruimte willen, zoals de industriële en de logistieke sector. In Agro- & industrieellogistieke systemen hebben bedrijven alleen bestaansrecht in systematische samenwerkingen. Industrieën die op zich zelf staan hebben in Nederland weinig toekomst. Bijzondere aandacht vraagt het overlapgebied met stedelijke systemen. Vooral daar ontstaan kansen op geavanceerde netwerkorganisatie en internationalisering.

Juist in die gebieden moet goed gekeken worden naar mogelijkheden voor een nieuw evenwicht tussen de toenemende woonbehoefte van de stad en de woonbehoefte van het gebied zelf. Delfzijl, de Eemsdelta hebben iets wat Groningen en Amsterdam niet hebben: ruimte. Daar moet toch een oplossing zitten...

sp

Het Noorden kent verschillende stedelijke systemen waarbinnen zich het grootste deel van economische interacties en markten voor diensten, arbeid en huisvesting afspelen. Het kent echter geen grootstedelijk milieu, maar we willen graag dat de stedelijke systemen wel zo gaan functioneren. De opgave is dan ook om bij een geringe bevolkingsgroei toch een expansie van stedelijke systemen plaats te laten vinden. Dit kan bijvoorbeeld door onderlinge integratie van stedelijke systemen, de Noordelijke conurbatie, en door opname van kernen hierin. Een spoorverbinding Heerenveen-Groningen kan daarbij het cement vormen. Een extra opgave is de vergroting van kwaliteit en diversiteit van werk-, woon- en recreatiemilieus binnen stedelijke systemen. Hiervoor kan met name de overlap tussen het stedelijke en het landschappelijk/recreatieve systeem meer strategisch uitgebuit worden. Deze overlap maakt het Noorden uniek. Concentreer het grootschalig werken, en maak verspreiding van woon- en woon-werkmilieu’s mogelijk. Voorwaarde is een effectief vervoersnetwerk, met een belangrijke rol voor de auto. Aandachtsgebieden zijn Emmen-Coevorden en de Veenkoloniën. Diensteninnovatie, aanboren Duitse markt, opname in de conurbatie en recreatieve ontwikkeling behoren hier tot de mogelijkheden. Water is het goud van het Noorden. De kunst is om het hele recreatieve systeem als één geheel in de markt te zetten (à la Grand Canyon), met krachtige coöpe-

Ja er is krimp, maar je kan geen geen struisvogelpolitiek toepassen. Je kan krimp niet laten verdwijnen. Selffulfilling prophecy suggereert dat krimp iets relatiefs is, maar het is een gegeven.

Z

Frank Broersma ziet op #krimpbeurs Noord Nederland als de Grand Canyon van Nederland.

ratieve structuren voor beheer, exploitatie, ontwikkeling en productmarketing. Bronpunten zoals Harlingen, moeten versterkt worden. In de meer afgelegen kwaliteitsgebieden liggen kansen voor vestiging van tweede woningen en cottage industries; een Amerikaans concept voor ondernemers die een hooggespecialiseerd product leveren, footloose, en waar een combinatie van wonen en werken gezocht wordt. Strategisch is de overlap met en aantakking aan de stedelijke systemen met hun voorzieningen en ontsluitende infrastructuur. Het Noorden moet vooral op eigen kracht internationale verbindingen vormen. Er liggen kansen voor de havens in combinaties van zakelijke netwerken met goederennetwerken en lijndiensten. Vliegveld Eelde kan internationaal meer betekenis krijgen voor het Noorden, door slimme combinaties te ontwikkelen tussen internationaal zakelijk en toeristisch verkeer. Verder moet er meer aandacht komen voor Brain Gain: de magneetwerking voor vakspecialistisch en ondernemend talent. De visie is een inspiratiebron en een startpunt voor actie. Overheid en bedrijfsleven zijn samen aan zet om economische acties op te starten, zoals het creëren van arena’s voor nieuwe ondernemers netwerken, nieuwe combinaties, leidend tot innovaties en nieuwe markten en lerende netwerken met continue feed & feedback. Verder zal de overheid het kernzonebeleid moeten bijsturen.

Het is wel zo dat als we maar vaak genoeg zeggen dat het minder wordt, er ook minder mensen willen komen. In de media staan vaak tendentieuse verhalen. Citaat: “.. nu nog een dorp met redelijk wat voorzieningen, maar het komt straks in zware regen...” Wie wil daar nou nog heen? Of vragen aan burgers als “De winkel in uw dorp gaat weg, vindt u dat erg?” Ja natuurlijk vinden ze dat erg. Terwijl men er nooit boodschappen doet.

sp


41

vloerBeursvloerBeursvloerBeursvloerBeursvloerBe Weer terug van de #krimpbeurs. Inspirererende gesprekken, vooral met #plattelandsjongeren.nl

42

Integraal ouderenproject

Jongerenactivering op het platteland

UMCG

Plattelandsjongeren

Door het structureel versterken en verankeren van een integraal zorgen ondersteuningsaanbod gebaseerd op de behoeften van ouderen, moet het integraal ouderenproject leiden tot een hogere mate van welbevinden bij ouderen, een verhoging van de zelfredzaamheid, het functiebehoud van ouderen en een beperking van de zorgkosten. De voorwaarden zijn dat deze zorg toegankelijk, betaalbaar, kwalitatief hoogwaardig en doelmatig is.

Een landelijke organisatie van, voor en door jongeren in de leeftijd van 16 tot 30 jaar, wonende op het platteland en/of dorpskernen. Het streven is om de leefbaarheid op het platteland te bevorderen. Het platteland aantrekkelijk te blijven houden door jongeren een plek te bieden en zo jongeren voor de krimpgebieden te behouden. Plattelandsjongeren.nl inspireert, motiveert en ondersteunt jongeren die actief willen bijdragen aan hun vrijetijdsinvulling en die van anderen.

Contact Antoinette van Etten 050 361 1181 [email protected] www.npo.umcg.nl

Contact Marchien Ensing 0512 305 282 [email protected] www.plattelandsjongeren.nl


In elk dorp een plek op maat voor en door jongeren met goede ondersteuning.


Jeugd, onderwijs en ouderen Geïntegreerde kindvoorziening Provincie Groningen Het experiment geïntegreerde kindvoorziening op het Groninger platteland zoekt antwoorden op het vraagstuk hoe met de verminderde instroom van 0 tot 12 jarigen in het onderwijs in de komende decennia toch kwalitatief, betaalbaar en bereikbaar onderwijs blijvend kan worden geboden in Noord-Groningen. Vergaande samenwerking tussen verschillende voorzieningen in het primair onderwijs en kinderopvang van verschillende denominaties is noodzakelijk om een financieel en kwalitatief verantwoord aanbod te kunnen blijven doen. Contact Francisca de Jong 050 316 4388 [email protected] www.provinciegroningen.nl

Onderwijsteams Stichting obo Midden-Drenthe & Stichting Lauwers en Eems Omgevingsfactoren en ontwikkelingen in het onderwijs (dalend aantal kinderen, de druk om kwalitatief goed en bereikbaar onderwijs te verzorgen, verdere professionalisering van leerkrachten, bieden van loopbaankansen, hoge werkdrukbeleving, een bekostigsystematiek die niet gericht is op krimpsituaties) maken dat gezocht wordt naar een nieuwe oplossingsstrategie voor schoolorganisatie. Door schoolteams om te vormen naar onderwijsteams denken wij tegemoet te kunnen komen aan deze ontwikkelingen Contact Fijko Kiewiet 0593 535 104 [email protected] www.obomd.nl


43

vloerBeursvloerBeursvloerBeursvloerBeursvloerBe Plattelandsjongeren. nl promoot het project doen! op de #krimpbeurs in Veenhuizen

Eemsdelta

Vandaag actief op de #Krimpbeurs. Stelling: investeer in jongereninfrastructuur om krimp tegen te gaan.

me!

Gemeente Appingedam Een bijzonder project om de aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt te verbeteren. Het belangrijkste onderdeel van dit project is het vormen van een jongerendenktank; een multidisciplinair team van ongeveer twintig jongeren/studenten/leerlingen. De jongerendenktank gaat zich buigen over vragen als die hen treffen in relatie tot werk en opleiding in krimpgebieden. De Gemeente Appingedam wil de stem van de jongeren horen en hiermee de jongerenparticipatie versterken. Jongeren zijn zelf namelijk heel goed in staat om concrete en realistische ideeën te formuleren waarvan zij vinden dat die leiden tot een betere aansluiting van onderwijs met arbeidsmarkt, en hen zal stimuleren in de eigen leefomgeving te blijven wonen, leren en werken. Contact Dorine Sibbes 050 577 0101 [email protected] www.cmogroningen.nl

Preventieve acties ouderenzorg Stichting Welstad Door middel van preventief huisbezoek vroegtijdig welzijns/gezondheidsrisico’s inventariseren en oplossingen bieden, waardoor langer zelfstandig wonen mogelijk wordt. Dit is van belang bij krimp in kleinere kernen. Contact Coen Ronde 0599 635 999 [email protected] www.welstad.nl

Jongerenbehoud Nightcity Winschoten Nightcity is een digitale jeugdsoos die de jongeren informeert over scholen, werk, uitgaan, sport & entertainment en zet zich in voor de jongeren in de regio Oost-Groningen. Het doel is jongeren verleiden te blijven dan wel terug te keren naar de regio en daar ook actief te participeren in de woon- en leefgemeenschap. Jongeren betrekken bij hun omgeving, beleid en politiek m.b.v. moderne participatie en communicatie instrumenten, die aansluiten bij hun leefstijl. Uit onderzoek van Nightcity is gebleken dat jongeren (na hun studie) graag willen blijven/terugkeren naar hun geboortestreek wanneer aan een aantal voorwaarden wordt voldaan. Een van de belangrijkste daarvan is: werk passend bij het opleidingsniveau, kwalitatief goede en betaalbare woonruimte en er moet “voldoende te doen” zijn. Contact Marian Scharft 050 577 0101 [email protected] www.nightcity.nl

44



Jeugd, onderwijs en ouderen Jongerenvoorzieningen platteland Jongerenwerk Barkema & De Haan Ook tijdens en na hun studie blijven jongeren terugkeren naar hun oude dorp en jeugdhonk. Deze binding remt de ontgroening in krimpgebieden. Jeugdhonken kunnen er voor zorgen dat de jongeren een eigen plek hebben, eigen activiteiten ontwikkelen en goed bereikbaar zijn. Door het eigen jeugdhonk te beheren, vrijwilligers te werven en activiteiten te ontplooien zijn de jongeren ook klaar om door te groeien in het plaatselijke verenigingsleven. Jongeren op het platteland kunnen zo hun eigen voorzieningen overeind houden of zelfs uitbouwen. Contact Teye Barkema 06 4113 4348 [email protected] www.jongerenwerk.com


45


46



K -O

Meta Kampen

Henny Keijzer

Vera van Kesteren

Zorgplein Noord Projectleider

Gemeente Eemsmond Beleidsadviseur samenleving

Gemeente Borger Odoorn WMO-coördinator

Rummerinkhof 2 9751 SL Haren 050 575 7470 [email protected]

Ayttawei 4 9008 SK Reduzum 0566 601 833 [email protected]

Postbus 3 7875 ZG Exloo 0591 535 390 [email protected]

Corien Kingma

Tineke Kingma

Kirsten Klasen

Hanze Hogeschool Groningen Student FM/onderzoeker Leefbaarheid Houwerzijl

Hanze Hogeschool Groningen Student HBO-V

Gemeente Coevorden Beleidsmedewerker wonen

Grote Markt 17 9712 HR Groningen 06 2304 4046 [email protected]

Postbus 2 7740 AA Coevorden 0524 598 113 [email protected]

Kloosterweg 5 9851 TC Burum 0594 249 382 06 2061 7287 [email protected]


47


Elmer Koole

Hans Koopmans

Marcel Lambers

Provincie Groningen Projectleider bevolkingsdaling

Hans Koopmans Ontwikkeling en Advies Directeur

DIA licht, beeld & geluid Geluidstechnicus


Hanckemaborg 14 9722 KS Groningen 06 5314 8859 [email protected]

Eelco Last

Anja Lichter

Geke Löhr

Bureau PAU Adviseur

Stichting Welstad Ouderenadviseur/projectmedewerker DC NOISE

Gemeente Oldambt Beleidsadviseur wonen

Westerkade 2 9718 AN Groningen 050 549 0902 [email protected]

48

Brummelkant 4 9502 BB Stadskanaal 0599 652 053


Australiëweg 6 9407 TE Assen 0592 342 098 [email protected]

Molenstraat 2 9686 MC Beerta 0597 482 407 06 1392 6365 [email protected]


K-o

Maeike Lok

Antsje Lootsma

Yolanda Marani

Doarpswurk Consulent/projectleider

Provincie Groningen Senior beleidsmedewerker

AXtion Directeur

Buorren 28 9012 DH Raerd 0566 625 010 [email protected]


Zernikepark 16d 9747 AN Groningen 050 850 0181 06 4132 4519 [email protected]

Jeichien Martens

Rolf Middelberg

Patricia Mooren

STAMM CMO Adviseur

Transparant Interim manager

Plaatselijk Belang Witteveen/Stichting Welzijn Midden Drenthe Bestuurslid

Postbus 954 9400 AZ Assen 0592 394 400 06 1268 7802 [email protected]

Parklaan 9A 9724 AM Groningen 050 318 8913 06 5179 0035 [email protected]

Mr. J. B. Kanweg 19 9439 TD Witteveen 06 1501 5611 [email protected]


49


50

Claudia Mulder

Jos Mulder

Nelleke Mulder

Provincie Groningen bestuursadviseur Pim de Bruijne

Gemeente Delfzijl Projectleider Centrum

Gemeente Emmen Beleidsmedewerker wonen


Kramerstraat 40 9731 MK Groningen 06 2185 1537 [email protected]

Postbus 30.001 7800 RA Emmen 0541 685 877 [email protected]

Sjikke Mulder

Ton Mulder

Wout Neutel

CMO Groningen Directeur

HANNN Programmamanager Healthy Lifestyle

Besturenraad Adviseur

Postbus 2266 9704 CG Groningen 050 577 0101 [email protected]

Beneden Veensloot 18 9651 CK Meeden 0598 452 444 06 5206 4205 [email protected]

Houttuinlaan 5b 3447 GM Woerden 0348 744 420 06 2292 1974 [email protected]



K-O

Antje Noorda

Josina Nooren

Cisca Oenema

Acantus Groep Beleidsmedewerker wonen

Metrium Onderwijs Administratie Consultant huisvesting&bekostiging

Onderwijs Service Groep Adviseur

Aquapark 7 9641 PJ Veendam 0598 651 143 06 2156 5980 [email protected]

Buitensingel 134 7204 HH Zutphen 06 5132 5471 [email protected]

Borgstee 11 9403 TS Assen 0592 367 886 [email protected]

Ellen Offers

Johan van Omme

Wietske Overmars

Zorgplein Noord Hoofd arbeidsmarkt en onderwijs

Vereniging Groninger Dorpen Bestuurslid

Dorpenoverleg Midden Drenthe

Rummerinkhof 2 9751 SL Haren 050 575 7470 [email protected]

Hoofdweg 30 9905 PD Holwierde 0596 682 407 06 1321 1637 [email protected]

De Akkers 6 9414 BJ Hooghalen [email protected]


51


Een leven lang werken In Noord-Nederland is het cluster Healthy Ageing opgericht. Door de sterke demo grafische ontwikkeling van de ouder wordende mens ontstaan geweldige uitdagingen en kansen voor bedrijven, kennisinstellingen en overheden. Systematisch (samen)werken aan “gezond ouder worden” levert zowel een verhoogde ‘quality of life’ als substantiële economische en maatschappelijke activiteiten op. NoordNederland zet in op versterking van de concurrentiekracht én reductie van de nadelen van vergrijzing door het stimuleren van innovaties, waardoor mensen langer gezond leven.

Ton Mulder Healthy Ageing Network NoordNederland (HANNN)

HANNN richt zich op het creëren van kansen voor meer omzet en bedrijvigheid rondom het thema “gezond ouder worden”. Hierbij worden kennisontwikkeling, innovatie/kennisvalorisatie en business development gestimuleerd. De kerngebieden staan niet los van elkaar, maar zijn deels overlappend. Bedrijven en kennis instellingen zijn vaak in meerdere werk

HANNN is het kennis- en ontwikkelingscluster op het gebied van gezond ouder worden. Het doel van HANNN is het realiseren van innovaties en fundamentele doorbraken, die de condities voor gezond ouder worden structureel verbeteren. Het stimuleert langs die weg economische activiteiten in NoordNederland. HANNN biedt losse initiatieven een overkoepelend perspectief, plaatst ze in een NoordNederlandse strategie en biedt een bovenregionaal podium.

Ton Mulder (Healthy Aging Netwerk Nrd Ned) op #krimpbeurs over het 65+ brein: “Use it or loose it”.

Z

Z

52

velden actief en juist in cross-overs tussen de werkvelden vinden innovaties plaats. De kerngebieden hebben met elkaar gemeen dat ze bijdragen aan meer kennis en business op het vlak van gezond ouder worden. Een van de kerngebieden is Healthy Lifestyle.

Healthy Lifestyle Een gezonde leefstijl draagt in belangrijke mate bij aan het voorkomen van ziekte. Van gezonde voeding, genoeg lichaamsbeweging, niet roken en matig of geen alcoholgebruik, weten we dat we gezonder oud kunnen worden. Daarnaast zijn zelfredzaamheid, de leefomgeving en een sociaal netwerk van belang.

Een leven lang werken Steeds meer aandacht krijgt een leven lang leren en een leven lang werken. Nog vaak wordt de grens van 65 jaar aangehouden, terwijl je na je 65ste echt nog wel in staat bent om nieuwe dingen te leren en ook te praktiseren. Het leven houdt niet

Stelling 2 is te vrijblijvend: Je bent verplicht om je competenties, expertise en ervaring ter beschikking te stellen van de maatschappij.

Talent komt vaak pas tot zijn recht als men met pensioen gaat omdat men dan eindelijk tijd heeft om te doen waar men goed in is en wat men leuk vindt. Dat lukt vaak niet binnen een baan.

Als je kijkt naar de discussie rondom AOW gaat het niet om leeftijd maar om geld. Daarbij wordt vergeten dat er mensen zijn die graag willen blijven werken, zij het onder aangepaste condities. sp


De grens van 65 jaar is kunstmatig. Je veranderd niet op de dag dat je 65 wordt, je bent dan niet ineens incompetent. Z


op met 65. In het werkende leven wordt je echter geacht om met 65 te stoppen. Hiermee gaan competenties, kennis en werkervaring verloren voor het bedrijf. Met name in het onderwijs en de zorg is het wenselijk om deze expertise te behouden. Ook vanuit het individu gezien is het belangrijk dat hij of zij ook op latere leeftijd zowel lichamelijk als geestelijk actief blijft. “Use it or loose it”: daarmee is zijn of haar eigen welzijn gediend. Dat kan door, wellicht onder flexibeler condities, ook beroepsmatig actief te blijven. Opgebouwde kennis en competenties blijven dan langer beschikbaar en kunnen daarmee op krimp anticiperen.

Voordelen Voordelen voor de werkende 65+’er zijn behoud van het sociaal netwerk, blijven leren en dus het brein op peil en actief houden, een langduriger zelfredzaamheid wat weer leidt tot een vermindering van

de zorgvraag. Bovendien ligt het aantal scheidingen bij gepensioneerden hoog. Langer werken kan dus relaties ontlasten.

Belemmeringen Doorwerken na je 65ste kent ook belemmeringen. Ten eerste bijvoorbeeld als je een fysiek en/of emotioneel zwaar beroep hebt gehad, met name in de zorg, de bouw en het onderwijs. Maar ook dan zou je, in een andere vorm van werken, kennis kunnen overdragen, zodat het niet verloren gaat. Verder is het niet eenvoudig om zaken rondom je pensioen te regelen, als je afwijkt van de 65-jaargrens. Tot slot willen bedrijven vaak af van oudere werknemers in verband met het relatief hoge loon en omdat het handhaven van oudere werknemers de instroom van jongeren remt.

Condities Een leven lang werken vergt een aantal condities op het gebied van omgaan met expertise, technologie en beloning. De beschikbare competenties die bij oudere werknemers aanwezig zijn zouden op een andere wijze benut moeten worden, bijvoorbeeld in een “gildeconstructie”, waarbij de jongere van de oudere leert. Zo breng je de praktijk dichter bij het onderwijs en andersom. Verder moet meer gebruik gemaakt worden van beschikbare technologieën. Met werken op afstand en flexibele werktijden kunnen ouderen langer actief blijven. Tenslotte zouden we toe moeten naar flexibele beloningssystemen. Een leven lang werken is een kwestie van kunnen en willen. Doe je dat dan blijf je langer gezond en gelukkig. En tenslotte een heel oubollige: “Rust Roest”, maar niet minder waar..!

Ton Mulder: “Jan wolkers is een goed voorbeeld van ‘een leven lang werken’”.


53


SEV-projecten Noord Nederland

Stappenplan krimp

SEV (Stuurgroep Experimenten Volkshuisvesting)

Bureau PAU

SEV richt zich op kennisontwikkeling en het uitwisselen van ervaring ten aanzien van onder andere krimp, door middel van diverse pilots en projecten. In Noord-Nederland zijn dit onder meer Ganzedijk, Bomenbuurt Winschoten, Aanpak Rotte kiezen en Beschermde dorpsgezichten Dongeradeel.

Bureau PAU is sinds 2007 actief in verschillende projecten met betrekking tot krimp en demografische verandering. De projecten variëren van analyse en onderzoek, tot strategieën en scenario’s tot gebiedsontwikkeling en uitvoering. Daarnaast verzorgt Bureau PAU het internationale projectleiderschap van DC NOISE.

Contact Roeland Kreeft 010 282 5050 [email protected] www.sev.nl

Contact Roos Galjaard 050 549 0902 [email protected] www.pau.nl

Ik lees net diverse artikelen over de #krimpbeurs. Zijn daar mensen uit Holwerd geweest? Lijkt me zeker van (dorps)belang

54



Kennis en bewustzijn Leefbaarheidsmonitor Eemsdelta CMO Groningen Om inzicht te krijgen in de leefbaarheid van de regio Eemsdelta ontwikkelt CMO Groningen een Leefbaarheidsmonitor Eemsdelta. Op termijn geeft de monitor inzicht in de veranderingen die optreden in de leefsituatie en leefbaarheid. Het doel is om objectieve ‘harde’ gegevens te combineren met de subjectieve beoordeling door bewoners. De objectieve kant van leefbaarheid wordt ook wel de veronderstelde leefbaarheid genoemd. De subjectieve kant van leefbaarheid wordt ingevuld door de ervaren leefbaarheid en tevredenheid en hoe die aansluit bij de behoefte. Contact Carola Simon 050 577 0101 [email protected] www.cmogroningen.nl

Roeg en roem Roeg & roem Een noordelijk kennisplatform voor dorps- en wijkvernieuwing. Roeg & Roem biedt een inspirerende en kritische omgeving waarin professionals en bewoners met elkaar van gedachten wisselen over werken aan leefbare wijken. Door middel van trainingen en workshops, publicaties, debatten, een website, lezingen en congressen, pilots, experimenten en stages is en wordt de krimpproblematiek verkend. Het platform geeft handen en voeten aan de landelijke doelstellingen van de wijkvernieuwing én aan de specifiek noordelijke ontwikkelingen in dit veld. Een ander doel is het Noorden op de kaart te zetten en verbindingen te leggen met kenniscentra elders in het land. De website www.roegenroem.nl is ook een podium voor uitwisseling van kennis, ervaring en contact. Het is de digitale dorpskroeg voor ieder die wat te vragen of te melden heeft over dorps- en wijkvernieuwing in het noorden van Nederland. Maar gewoon een praatje maken mag ook… Contact Tijmen Hordijk 06 1515 5914 [email protected] www.roegenroem.nl


55


Bedreigd bestaan CAB en stichting Bedreigd Bestaan Een onderzoek naar de economische, sociale en culturele situatie in Noord Groningen. De thema’s van vijftig jaar geleden zijn nog steeds actueel, zoals krimp van de bevolking en leefbaarheid van het platteland. De ontwikkeling over de afgelopen 50 jaar geeft inzicht in wat men heeft gedaan om de krimp tegen te gaan en de leefbaarheid te bevorderen. Maar ook welke maatregelen daarbij hebben gewerkt en welke niet, en in hoeverre bewoners ook zelf een belangrijke bijdrage aan hun eigen leefhaarheid hebben geleverd. Contact Jan Dirk Gardenier 050 311 5113 [email protected] www.bedreigdbestaan.nl

56



Kennis en bewustzijn Belevingsonderzoeken Brede Overleggroep Kleine Dorpen in Drenthe Er wordt vooral gekeken naar de veronderstelde leefbaarheid (spreiding van voorzieningen en bereikbaarheid) en bevolkingsprognoses . Deze ‘harde’ gegevens alleen zijn te beperkt. De confrontatie van de beleving en de “harde”cijfers is een essentiële toets. Harde cijfers over ontbrekende voorzieningen kunnen leiden tot een lage beoordeling van leefbaarheid terwijl ontbrekende voorzieningen niet worden beleefd als zijnde een gemis. Harde cijfers geven problemen aan die na het peilen van de beleving helemaal geen probleem blijken te zijn. Dorpsbewoners hebben streefbeelden voor de toekomst geformuleerd voor hun dorp, het belevingsonderzoek toetst de huidige stand van zaken aan deze streefbeelden. Het verschil tussen de huidige stand van zaken en de streefbeelden levert de creatieve spanning voor planvorming. Contact Luit Hummel 0592 315 121 [email protected] www.bokd.nl

Kennisnetwerk Kennisnetwerk Krimp Noord Nederland Het KKNN is een netwerk van instellingen rond het onderwerp krimp in Noord Nederland, gehuisvest bij de kennisinstellingen Rijksuniversiteit Groningen, Faculteit Ruimtelijke Wetenschappen, en de Hanzehogeschool Groningen-Kenniscentrum Gebiedsontwikkeling NoorderRuimte. KKNN moet een centraal punt worden; van het noorden, voor het noorden. Een van de belangrijkste functies is: een loket, een interface die verbanden legt tussen praktijk en wetenschap. Contact Kim van Dam 050 363 8666 [email protected] www.vanmeernaarbeter.nl/kknn

Er komt een kennisnetwerk krimp noord nederland #krimpbeurs


57


58

Anja Paap

Kees Parent

Karin Peeters

Nijfinster Directeur

Schoolbestuur Lauwers&Eems Sectordirectie

HKB Stedenbouwkundigen Stedenbouwkundig ontwerper/ stadssocioloog

F. Haverschmidtwei 3 8914 BC Leeuwarden 06 2632 8715 [email protected]

Noorderstraat 13 9989 AA Warffum [email protected]

Michiel Pellenbarg

Yvonne Pijper

Wolter Postema

Kadaster Projectmanager

KUUB centrum particuliere bouw Projectcoördinator

Hanze Hogeschool Groningen Student Bouwkunde

Emmasingel 4 9726 AH Groningen 088 183 4597 06 5248 1845 [email protected]

Postbus 8051 9702 KB Groningen 050 313 2681 06 2694 7150 [email protected]

Koetsekralen 28 9281 RR Harkema 0512 363 661 [email protected]


Zuiderpark 21 9724 AH Groningen 050 318 3100 [email protected]


P-T

Rita Rolink

Coen Ronde

Jannie Rozema

Gemeente Delfzijl Beleidsmedewerker krimp

Stichting Welstad/Stichting Wel-com Beleidsmed. innovatie en ontwikkeling

Hanze Hogeschool Groningen Onderzoeker Leefomgeving

Postbus 20000 9930 PA Delfzijl 0596 639 948 06 2902 1516 [email protected]

Postbus 343 9500 AK Stadskanaal 0599 635 999 06 1595 7526 [email protected]

Zernikeplein 11 9747 AS Groningen 050 595 4547 [email protected]

Aafke Scharft

Marian Scharft

Mariet Schilperoort

Zorg Innovatie Forum Projectmedewerker

CMO Groningen Regio-coördinator/adviseur

Van Beekveld en Terpstra Organisatieadviesbureau Senior adviseur

Torenpad 4 9931 TE Delfzijl 06 1095 3520 [email protected]

Wegalaan 3-5 9724 NA Groningen 050 577 0101 06 4607 8444 [email protected]

Nieuwe Steen 18 1625 HV Hoorn 06 5174 9966 [email protected]


59


60

Roelf Schoenmaker

Sacha Schram

Floor de Sera

Dignis/Lentis Algemeen manager

HKB Stedenbouwkundigen Stedenbouwkundig adviseur/directeur

Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie Beleidsmedewerker

Noorderdiep 4A 9501 XC Stadskanaal 0599 621 502 06 1336 1784 [email protected]

Johan Ellenbergerstraat 20 9746 AJ Groningen 050 318 3100 [email protected]

Dorine Sibbes

Hilko Sibering

Janneke Sikkema

CMO Groningen Adviseur

DIA licht, beeld & geluid Medewerker licht & geluid

Bureau PAU Adviseur/planoloog

Wegalaan 3-5 9724 NA Groningen 050 577 0101 06 5190 9106 [email protected]

IJselstraat 43 9406 TP Assen 0592 858 110 06 4149 8577 [email protected]

Bergstraat 58 9717 LV Groningen [email protected]


Postbus 30032 9700 RM Groningen 06 4813 1500 [email protected]


P-T

Carola Simon

Auktje Smedes

Piet Smid

CMO Groningen Onderzoeker

Provincie Groningen Projectsecretaris bevolkingsdaling

Metrium Consultant

Wegalaan 3-5 9724 NA Groningen 050 577 0101 [email protected]


Veenkampen 5 9481 CC Vries [email protected]

Ida Snippe

Maryam Tallouch

Pol Taverne

Gemeente Borger Odoorn Beleidsmedewerker

Ministerie van Binnenlandse Zaken Beleidsmedewerker

Wongema

Postbus 3 7875 ZG Exloo 0591 535 219 [email protected]

Schedeldoekshaven 100 2511 EX Den Haag 070 426 6447 [email protected]

Tammingastraat 58 9978 PD Hornhuizen 06 1005 2464 [email protected]


61


Krimp? Kansen voor de detailhandel! De zorg voor het behoud van de detailhandelvoorzieningen is in de krimpregio’s groot. Het verdwijnen van de winkels leidt tot een algemene aantasting van de leefbaarheid: dorpen zullen versneld ontvolken en vergrijzen. Maar... klopt dit beeld wel? Wat zijn de feiten en wat zijn de fabels?

Trends

Bert Broekhuis Broekhuis Rijs Advisering Broekhuis Rijs Advisering is een adviesbureau op het gebied van de distributieplanologie en ruimtelijke economische advisering. Het werkt op verschillende schaalniveaus: van een provinciaal koopstromenonderzoek of een gemeentelijke detailhandelsnota met een visie op meerdere kernen tot een distributie-planologische analyse op lokaal niveau. Broekhuis Rijs Advisering is opgezet door drs. Bert Broekhuis en mw. drs. Janny Rijs-Schuring.

In de detailhandel zien we een aantal trends die landelijk plaatsvinden. Eén daarvan is schaalvergroting: supermarkten worden steeds groter, het aantal vierkante meters neemt toe. Naast schaalvergroting vinden ook kleinschalige specialistische ontwikkelingen plaats. Behalve krimp is er nog iets anders gaande, namelijk vergrijzing en gezinsverdunning. Op dit moment is 30% van de bevolking 50+, over 10 jaar zal dit 40% zijn. De detailhandel zal een behoorlijke slag moeten maken om in te spelen op deze verandering in bevolkingssamenstelling en de daarmee samengaande verandering in productbehoefte. Een vierde trend is de toename van de diversiteit in bezoekmotieven. Behalve dat men naar een winkelgebied gaat

omdat men iets nodig heeft, gaat men ook om zich te vermaken en er te verblijven in combinatie met horeca, bioscoop of museum. Dit veranderd hoe de consument naar een gebied kijkt, wat een gebied aantrekkelijk maakt. Verder is het thuiswinkelen via internet sterk is toegenomen: 40% van de consumenten oriënteert zich op internet op een aankoop. Vervolgens doet 20% zijn aankoop via internet. Afgelopen jaar is 5 miljard besteed op Marktplaats! Door de toegenomen mobiliteit kunnen mensen winkelen waar ze willen in gebieden die ze interessant vinden. Ze gaan niet meer automatisch dichtbij huis hun producten kopen. En de onderlinge concurrentie tussen winkelgebieden is toegenomen. Als je je niet goed profileert en je aanbod niet goed op orde hebt mis je de boot.

Krimp en recessie Actuele trends zijn krimp en recessie. Recessie versnelt de gevolgen van krimp. Verschil is dat krimp onomkeerbaar is en recessie wel weer bijtrekt als de economie weer aantrekt.

Als je niet investeert in het platteland gebeurt er nog minder en kom je in een negatieve spiraal. Z Klopt. Als je goede keuzes maakt denk ik namelijk dat het toch wel mogelijk is om ook in kleine kernen succesvol te investeren. Zie het voorbeeld van het dorp Wedde. sp

Z

62

De wens is de vader van de gedachte. Er is steeds meer te zeggen voor het bedenken van bovenlokale oplossingen. Dat zie je ook bij gemeenten; dat er visies ontwikkelt worden. Er is hoop.

Er moet ook hoop zijn! Zonder samenwerking kom je er niet. We kijken in onze adviezen altijd verder dan de gemeentegrens, ook al wil de opdrachtgever dat liever niet. Er moeten beleidsinstrumenten ontwikkeld worden die intergemeentelijke samenwerking mogelijk maken. Die zijn er nog lang niet, maar er is wel hoop! sp


De gemeenten Aa en Hunze en Assen bevinden zich beiden in/aan het landschapspark de Drentsche Aa. De gemeente Assen wil daar een plan ontwikkelen met recreatie en dus ook handel, maar ze doen dat niet in samenwerking met Aa en Hunze. We gaan daar nog wel actie op nemen! Z

agerhuislagerhuislagerhuislagerhuislagerhuislagerh Bert Broekhuis op de #krimpbeurs over detailhandel:”Keuzes worden voor u gemaakt als u ze zelf niet maakt. En dan mist u de boot.”

De effecten van krimp zijn bevolkingsdaling en bevolkingsstabilisatie, vergrijzing en minder bestedingen in winkels. Dit zijn lange termijn effecten. De effecten van recessie zijn meer werkloosheid, minder investeringen (banken verlenen niet gauw leningen voor nieuwe initiatieven), en dus minder nieuwe ontwikkelingen, minder bestedingen in winkels. Dit zijn tijdelijke effecten.

Minder meters Een van de gevolgen van krimp voor de detailhandel is de afname van het aantal rendabele vierkante meters. Ter indicatie: Een rekensom voor een middelgrote kern laat zien dat bij een afname van 2.000 inwoners (van 12.000 naar 10.000 per verzorgingsgebied) een vermindering in omzet voor dagelijkse goederen plaatsvindt van 3.9 miljoen euro, wat resulteert in een afname van rendabele oppervlakte van 500m2 per dag. In Delfzijl-Appingedam is tussen 2000 en 2010 het aanbod aan winkelverkoopvloeroppervlakte (wvo) gedaald met 7%. Dat heeft te maken met dat in deze periode het bevolkingsaantal in deze kernen met 10% gedaald is.

Andere meters In Nederland zit desondanks nog circa drie miljoen m2 wvo in de pijplijn. Vernieuwing van de beleidsvisie op een gebied is hierbij noodzakelijk. Het accent moet liggen op vervanging in plaats van uitbreiding en op kwaliteit. Nieuwe ontwik-

In hoeverre heeft de korte ambtstermijn van gemeenteraadsleden te maken met de moeite die ze hebben om over de gemeentegrens heen kijken? Colleges willen binnen die termijn succes boeken door bijvoorbeeld een winkelketen binnen de grenzen te krijgen. Ze worden afgerekend op lokale successen. Z

kelingen zijn goed, maar moeten wel op de juiste plek plaatsvinden. Bovendien moeten de rangering en aanlooproutes zodanig zijn, dat het het gebied versterkt ten opzichte van de huidige situatie.

Verwachte ruimtelijke effecten In de binnenstad (A-locatie) zijn nieuwe ontwikkelingen mogelijk door herstructurering. Aandachtspunten zijn ambiance en uniciteit, verblijfs-/recreatiefunctie, bereikbaarheid en parkeren. B- en C lokaties en aanlooproutes zullen het meeste risico lopen. Dit zijn moeizame winkellokaties. Kansen liggen bij thematisering en herontwikkeling met andere functies. Aandachtspunten zijn ambiance en uniciteit, bereikbaarheid en parkeren. Heldere beleidskeuzes zijn gewenst. Stadsdelen en grote wijkcentra moeten hun brancheprofiel up-to-date houden. Er s een beperkte groei mogelijk als men een volledig pakket aan dagelijkse voorzieningen biedt (AH-Aldi-combinatie is ideaal), met aanvullend een non-food pakket. Zonder supermarkt is de overlevingskans erg klein. Dit geldt in grote lijnen ook voor wijken buurtcentra en voor grote dorpscentra. Dorpscentra zullen meer andere functies moeten vervullen. Met name de kleine dorpscentra zullen het heel zwaar gaan krijgen. Specifieke winkelgebieden (PDV-clusters) zoals woonboulevards lopen veel risico door branchevervaging. Hier zal een sterke kwaliteitsimpuls moeten plaatsvinden wil men de huidige vierkante meters behouden.

Dat speelt zeker mee! Het is natuurlijk leuk om aan het eind van zo’n periode iets te hebben dat door jouw hand daar gekomen is. Aan de andere kant moet men bij dit soort bovenlokale beleidsterreinen ook afstemmen met andere partijen in het veld, die kunnen meesturen doordat zij instrumenten hebben om de economie te stimuleren. sp

Wat te doen? Als er niets gebeurd zal het aanbod aan voorzieningen achteruitgaan. Gemeenten moeten daarom actief beleid formuleren en sturend optreden. Het beleid moet ook gaan over randvoorwaarden als parkeren en bereikbaarheid. De gemeenten moeten een visie ontwikkelen, deze vaststellen en communiceren naar ondernemers en bevolking. Bij de ontwikkeling van de visie is regionale afstemming met buurgemeenten nodig. Ondernemers moeten hun eigen situatie checken; Zit ik op de juiste bedrijfsplek? Waar komen straks mijn klanten vandaan? Wat betekent krimp voor m’n eigen toko? Moet ik m’n doelgroep herdefiniëren? Ze moeten de beleidsvisie van hun gemeente kennen en nieuwe kansen benutten. Door actief ondernemerschap en gezamenlijke promotie en profilering van het eigen winkelgebied maken ze meer kans op overleving. De teruggang in het aanbod aan voorzieningen kan ook beperkt worden door functies te combineren. Denk bijvoorbeeld aan combinatie van de detailhandel met de zorgfunctie en vastgoed (winkels in ziekenhuizen, bij verzorgingshuizen), met de sociaal culturele functies (dorpshuis, bibliotheek) en met recreatie en toerisme.

Tot slot Maak keuzes! Als u zelf geen keuzes maakt, worden die voor u gemaakt en mist u de boot! Wees alert en benut kansen !

Gemeenten moeten over hun eigen schaduw heen kunnen stappen om iets te bereiken. Z Ja en communicatie is daarbij cruciaal. Weet wat je visie is en maak duidelijk van je visie is, ook bovenlokaal. Maak keuzes, als je die niet maakt worden ze voor je gemaakt en gaat de spiraal verder naar beneden dan wanneer je afstemt! sp


63


Krimpkompas

Aanpak MFC’s

Berenschot

KAW

In de aanpak van krimp speelt beleidsontwikkeling een grote rol. Voorbeelden hiervan zijn de Alliantiefabriek, de Krimpscan of de Werkplaats Kracht door Krimp. Vanuit de benadering van dit “krimpkompas” geeft dit beleidsontwikkeling vorm.

Multifunctionele accomodaties bieden een oplossing voor behoud van voorzieningen in krimpgebieden door efficiente benutting van ruimte en faciliteiten.

Contact Hessel Heins 030 291 6452 [email protected] www.berenschot.com

64

Contact Tijmen Hordijk 050 369 5873 [email protected] www.kaw.nl



Leefbaarheid, ondersteuning en beleid Kern en kader Gemeente Borger Odoorn Verminderen en herschikken van voorzieningen (minder maar beter), door eerst een kernenhierarchie en een normenkader voor voorzieningen vast te stellen en vervolgens in overleg met de bewoners van een dorp maatwerk toe te passen. Deze methodiek brengt krimp onder de aandacht van de bevolking en bevordert de zelfredzaamheid van burgers doordat zij verantwoordelijkheid moeten nemen voor het behoud van voorzieningen in hun leefomgeving. Contact Jaap Gorseling 0591 535 427 [email protected] www.borger-odoorn.nl

Vanaf 1 november online, nu al in print op de Noordelijke #krimpbeurs: de nieuwe vanmeernaarbeter.nl website

Ganzedijk Finsterwolde Gemeente Oldambt Doelstelling van het experiment is het creëren van een leefbare toekomst voor Ganzedijk. In Ganzedijk kwam leegstand voor in zowel de koopals de huursector. Dat dat in een krimpgebied om andere maatregelen vraagt dan wanneer er sprake is van groei, was voor de gemeente evident. De vraag was dan ook welke maatregelen er genomen moesten worden om Ganzedijk leefbaar te houden. Tevens was het doel om te leren van Ganzedijk en de opgedane kennis en ervaring in te zetten in vergelijkbare situaties. Er worden een aantal huur- en koopwoningen gesloopt ten behoeve van vergroening en de levensduur van de woningen in de linten wordt verlengd door woningverbetering toe te passen. Het project zit in de uitvoeringsfase. Contact Ali Dammer 0597 4842 408 [email protected] www.gemeente-oldambt.nl


65


Provinciaal Actieplan

Provinciale krimpaanpak

Provincie Groningen

Provincie Drenthe

Het ‘Provinciaal Actieplan Bevolkingsdaling - Kijk op krimp’ beschrijft hoe provincie en krimpregio’s samen werken aan een positief toekomstperspectief van gemeente De Marne, regio Eemsdelta en Oost-Groningen. Hoe gaan we om met bevolkingsdaling? Daarbij wordt gekozen voor een actieve benadering. Wat kunnen we doen en wat is er nodig om de kwaliteit van het leven in deze regio’s hoog te houden? Wat zijn de kansen die we juist nu voor en samen met deze gebieden kunnen creëren?

Een provinciale krimpstrategie met als centrale doelstelling te komen tot een verbetering van de kwaliteit van de Drentse leefomgeving. Deze provinciale inzet bevat twee sporen: een generieke en een gebiedsgerichte aanpak. De generieke aanpak richt zich met name op bewustwording rond het thema bevolkingsdaling. Bij de gebiedsgerichte aanpak richt men zich in eerste instantie op de regio Zuidoost-Drenthe.

Contact Elmer Koole 050 3164709 [email protected] www.provinciegroningen.nl/actueel/dossiers/krimp

66

Contact Bas Dijkema 0592 365 416 [email protected] www.provincie.drenthe.nl

N.a.v. ontmoeting op #krimpbeurs gisteren, vandaag een journalist op bezoek geweest in #witteveen voor radio1- serie ‘help ons dorp loopt leeg’

Dorpen van Morgen

Buurtsupermarkten in kleine kernen

Brede Overleggroep Kleine Dorpen in Drenthe

Support & Co

De hedendaagse dorpssamenleving stelt nieuwe eisen aan het dorp van morgen. In het tijdsgewricht waarin we nu leven ligt een uitdaging op het gebied van versterking van sociale netwerken, het vinden van nieuwe samenwerkingsvormen en positieversterking van voorzieningen. Door zaken die regionaal georganiseerd worden te clusteren in een facilitaire unit, wordt lokaal tijd vrijgemakt voor het ontwikkelen van ‘nieuw’ lokaal aanbod passend op de vraag van de hedendaagse dorpssamenleving. Hierdoor wordt draagvlak bevordert en het toekomstperspectief van je dorpsactiviteiten en voorzieningen verbetert.

Support en Co organiseert klein bijzonder ondernemerschap door buurtsupermarkten die op het punt van sluiten staan over te nemen. De werkplekken worden aangeboden als leerwerkervaringsplaatsen aan iedereen die moeite heeft op de arbeidsmarkt. Support en Co zet zich in voor de leefbaarheid in kleine kernen, werknemersvaardigheden (doorstroom naar regulier werk) en passende dagbesteding voor geïndiceerde zorg op basis van PGB en Awbz. In november 2007 heeft Support en Co de eerste buurtsuper overgenomen, zij heeft nu twaalf locaties.

Contact William Prinsen 0592 315 121 [email protected] www.bokd.nl

Contact Jan van der Meer 0346 357 051 [email protected] www.supportenco.nl

Inspirerende #krimpbeurs in Veenhuizen belangrijke bijdrage aan een vitaal platteland, met de complimenten voor de organisatoren



Leefbaarheid, ondersteuning en beleid Dorpsbewoners geven geen krimp Groninger Dorpen De verandering van de bevolkingssamenstelling gaat gewoon door. Krimp doet een beroep op de veerkracht en de creativiteit van de dorpelingen. Naar aanleiding van de notitie “Dorpsbewoners geven geen krimp” is de folder “20 keer kop d’r veur” ontwikkeld met 20 praktische aanbevelingen aan dorpen en dorpsbewoners, hoe in te spelen op krimp en samen te werken aan oplossingen. Contact Nienke Vellema 050 306 2900 [email protected] www.groningerdorpen.nl

Voetbal in kleine kernen KNVB Het verenigingsleven in de kleine kernen heeft het moeilijk. Ten gevolge van de bevolkingskrimp zien ook de sportclubs hun leden aantal achteruit lopen. Het gevolg is te weinig spelers om een elftal op de been te brengen en er is sprake van een kader tekort. Kortom het voortbestaan van de vereniging komt in gevaar. De KNVB biedt aan om: samen met gemeentes en verenigingen te kijken naar oplossingen, waarbij gedacht kan worden aan jeugd samenwerkingsverbanden, samenwerking op allerlei gebied met andere verenigingen (inkoop producten, accommodatie gebruik etc.). Ook fusies behoren tot de mogelijke oplossingen. Contact Erik Baas 0513 618 964 [email protected] www.knvb.nl


67


68



U-Z

Reint van der Veen

Marieke Vegter

Hans Veldhuis

Stichting Cultureel Erfgoed Delfzijl Bestuurslid

KAW Architecten en adviseurs Stagiair

Gemeente Eemsmond Directeur Beleid en Realisatie

Kleine Belt 143 9933 RE Delfzijl 0596 611 973 06 8338 4166 [email protected]

Westerbadstraat 39 9726 CP Groningen 06 4499 5293 [email protected]

Alfred Meijerlaan 20 9981 NR Uithuizen 06 2062 6144 [email protected]

Nienke Vellema

Albert Velthuis

Richard Velthuis

Groninger Dorpen Adviseur

Christelijke Onderwijsgroep Drenthe Voorzitter College van Bestuur

Fooq Projectmanager

Postbus 23 9790 AA Ten Boer 050 306 2900 [email protected]

Wolgastraat 20 9406 RX Assen [email protected]

Postbus 693 8440 AR Heerenveen 06 2221 4598 [email protected]


69


Goffe Venema

Catharina Vens

Janneke Verdijk

Van Heijst & Partners Adviseur Krimp & gebiedsontwikkeling

Stichting Welstad Ouderenadviseur

Stichting Welzijn Midden Drenthe Medewerker Plattelandsontwikkeling

Postbus 1473 8001 BL Zwolle 038 426 0040 06 2250 3500 [email protected]

Dingspil 6 9531 HA Borger 06 5570 4526 [email protected]

Nassaukade 4 9411 KG Beilen 0593 523 450 [email protected]

Marco Verhek

Willem Visser

Jos Voppen

Gemeente Emmen Algemeen beleidsadviseur concernstaf

Willem Visser Advies Eigenaar

Voppen Interim Eigenaar

Laagduurswoude 18 8423 VN Makkinga 0516 522 692 06 4261 6247 [email protected]

Mw Jans-Dijkstralaan 29 7921 KG Zuidwolde (Dr) 0528 321 801 06 5134 6655 [email protected]

Mr. Schaapstraat 6 9301 BK Roden 0591 689 364 06 2055 9647 [email protected]

70



U-Z

Henk de Vries Interzorg Directeur Beilerstraat 12 9401 PJ Assen [email protected]

Eva Vrieze

Netty Weijenberg

Anna Weijer

Roeg en Roem Coördinator en enthousiasteling

Gemeente Aa en Hunze Fractievoorzitter Groen Links

CAB Onderzoeker

Postbus 1527 9701 BM Groningen 06 2157 8923 [email protected]

Asserstraat 56a 9451 AE Rolde 0592 242 658 [email protected]

Martinikerkhof 30 9712 JH Groningen 050 311 5113 [email protected]


71


72

Merijn Wienk

Allard Wiersma

Jur Wiersum

Bügel Hajema Adviseurs Stedenbouwkundig adviseur

Bügel Hajema Adviseurs Stedenbouwkundig ontwerper

Gemeente Aa en Hunze Wethouder

Beeldhouwerstraat 6 6824 EH Arnhem 06 5158 8554 [email protected]

Postbus 274 9400 AG Assen 0592 316 206 [email protected]

Spiekersteeg 1 9461 BH Gieten 0592 267 701 06 5361 5581 [email protected]

Bart Willemsen

Marianne Wintermans

Erik Wong

DIA licht, beeld & geluid Videomanager

UWV Werkbedrijf Accountmanager

Wongema Initiatiefnemer

Zuidenveld 45 9406 LJ Assen 06 5422 2111 [email protected]

Hoofdweg 34 9684 CH Finsterwolde 06 5568 3621 [email protected]

Tammingastraat 58 9978 PD Hornhuizen 06 2517 0784 [email protected]



U-Z

Gerrit Zock

Wiebe Zorge

Maaike Zunderdorp

Zock Advies Adviseur

Gemeente Winsum Wethouder

Berenschot Adviseur

Wassenberghstraat 60 9718 LN Groningen 050 318 0516 06 5370 7672 [email protected]

K. ter Laanstraat 11 9951 NN Winsum

Hoge Nieuwstraat 22-24 2514 EL Den Haag 06 1501 4769 [email protected]


73


Betrokkenheid van burgers bij krimpbeleid Veel Drentse gemeenten krijgen de komende jaren te maken met structurele bevolkingsdaling. Drenthe is in het Interbestuurlijk Actieplan Bevolkingsdaling aangewezen als ‘anticipeerregio’. De krimp slaat minder hard toe dan in gebieden als Zeeuws-Vlaanderen, ZuidLimburg en Oost-Groningen. Er is nog tijd om te werken aan goede oplossingen voor vraagstukken die samenhangen met de demografische veranderingen.

Fenna Bolding kernteam krimp, STAMM CMO STAMM CMO is het kenniscentrum en adviesbureau voor de sociale sector in en buiten Drenthe. STAMM CMO is expert op het terrein van jeugdbeleid, maatschappelijke participatie, wonen, welzijn & zorg, emancipatie & diversiteit. Instellingen en gemeenten kunnen bij STAMM CMO terecht voor onderzoek, advies, projectmanagement, kennis en informatie.

Een aantal Drentse gemeenten heeft die handschoen inmiddels opgepakt. Zij houden rekening met krimp in hun nieuwe woon- en structuurvisies. Kijken over hun eigen grenzen heen om nieuwbouwplannen te coördineren met andere gemeenten, om te voorkomen dat er gebouwd wordt voor leegstand. En zij gaan in gesprek met burgers over de vraag hoe ook in de toekomst het voorzieningenniveau in de dorpen op peil kan blijven. Krimp is enorm ingrijpend op het leven van burgers. Daarom wordt het tijd om burgers aan het woord te laten over hoe

Ik vind dat de burger best in staat is om te participeren. Maar je moet dan wel selectief zijn. Wat is het probleem? En maak een goede inschatting wat de burger aankan. © NRC, 27 februari 2010

74

Z

krimpbeleid inhoud gaat krijgen. We gaan hier in op twee aspecten van burgerparticipatie. Ten eerste hoe je de betrokkenheid van burgers bij beleid ten aanzien van krimp kunt bevorderen. En ten tweede hoe je mensen stappen kunt laten zetten op de participatieladder.

Krimp, Hoezo? STAMM CMO heeft een film gemaakt waarin zij burgers aan het woord laat over krimp. Hoe kijken bewoners zelf naar hun dorp, hoe wonen ze er, wat hebben ze zien veranderen en wat verwachten ze van de toekomst? Het resultaat “Krimp, Hoezo? Bewoners over de toekomst van hun dorp.” is terug te zien op YouTube.

Krimp en Burgers Hoe staat het met het bewustwordingsproces van burgers ten aanzien van krimp? Wat weten burgers over krimp, wat betekenen de cijfers voor ze en sluiten die cijfers aan bij hun persoonlijke beleving? In een filmfragment is te zien dat burgers niet zo geloven in de krimpcijfers. Er wordt gesproken over afname, maar er wordt

Kan ik me goed voorstellen. Je kan natuurlijk niet over alles burgers beslissingsbevoegdheid en financiële zeggenschap geven, zonder kaders aan te geven. Daarentegen blijkt dat als je burgers wel maximale ruimte geeft, ze zich vaak bescheiden opstellen en niet heel veel ambitie tonen, omdat wel degelijk rekening houden met de haalbaarheid van plannen.


sp


nog steeds gebouwd. De beleving van de bewoners en de cijfers uit de rapporten komen niet met elkaar overeen. Verder is de relatie tussen bevolkingsdaling en leefbaarheid niet altijd heel makkelijk te trekken. Er wordt in rapporten vaak vanuit gegaan dat een bevolkingsdaling leidt tot minder voorzieningen en dat dus het gebied ook wel minder leefbaar zal zijn. Terwijl bewoners van die gebieden daar vaak heel anders over denken. Zolang zij met elkaar nog in staat zijn om oplossingen te vinden voor de voorzieningen die zij missen, dan ervaren zij dat ook niet zo als probleem. Tot slot wordt vaak verondersteld dat beleidsmakers zich bewuster zijn van krimp omdat zij toegang hebben tot alle rapporten. Maar regelmatig blijkt nog dat beleidsmakers en bestuurders redeneren: als wij nou maar gewoon blijven bouwen, dan gaat die krimp wel aan ons voorbij. Ook in de collegeprogramma’s van de twaalf gemeenten wordt nog schrikbarend weinig gesproken over krimp en bevolkingsdaling als belangrijke maatschappelijk omgeving.

Burgerparticipatie bij krimpbeleid De film laat ook zien dat het dorp heel vitaal is, ondanks dat er veel voorzieningen zijn verdwenen. De burgers zetten zich vrijwillig enorm in voor de samenleving. Ze zijn bereid om zich in te zetten voor de volgende thema’s: » zorg voor buurtgenoten, het zogenaamde noaberschap » onderwijs » voorzieningen » sport » vervoer » ontmoeten » woningen passend bij de vraag in dorp. Het dorpshuis dient als ontmoetingsruimte en vormt het levendige centrum van het dorp. Het wordt gerund door vrijwilligers. Er worden bruiloften en begrafenissen georganiseerd, er zijn activiteiten voor jeugd en voor senioren, stoelmassages en er worden cursussen gegeven. Kortom: Er wordt te makkelijk voorbijgegaan aan de kracht die in de dorpen zelf aanwezig is om de leefbaarheid op peil te houden, zonder dat hier enige overheidsbemoeienis aan te pas komt.

Burgers als gebiedskenners Burgers weten wat er speelt in hun dorp en zijn daardoor bij uitstek een gouden groep experts voor beleidsmakers. Ze vertegenwoordigen de vitaliteit van hun dorp en zijn belangrijke partners voor eigentijdse oplossingsrichtingen. De film laat zien dat burgers prima weten wat er veranderd is en waar nu behoefte aan is.

Burgerparticipatieladder Democratie houdt meer in dan alleen eens per vier jaar naar de stembus gaan. Mensen hebben pas echt zeggenschap wanneer ze hun lot in eigen hand kunnen nemen. Wanneer ze hun leefomgeving direct kunnen beïnvloeden, om zo hun eigen toekomst vorm te geven. Dat kan

Je moet burgers, vrijwilligers in een vroeg stadium al betrekken bij het ontwikkelen van beleid. En dat mag verder gaan dan alleen informeren.

We hebben in Nederland drie gekozen politieke bestuurslagen. Dat lijkt me voldoende vertrouwenwekkend.

Z

alleen als burgers sterk genoeg staan om die rol op zich te nemen en samen met anderen in staat zijn om initiatieven te nemen. Soms is daar de voorwaarde aan verbonden dat overheden (financiële) ruimte bieden. Er zijn verschillende vormen van participatie te onderscheiden, waarin de mate van participatie en dus de rol van burgers verschilt. Er zijn verschillende redenen voor burgerparticipatie en de bijbehorende vormen kunnen in een reeks worden gezet zodat er een zogenaamde participatieladder ontstaat. Hoe hoger op de ladder, hoe meer de burger betrokken wordt bij het besluitvormingsproces. De volgende rollen kunnen burgers toebedeeld krijgen: » meebeslissen door burgers » co-produceren, mede-ontwikkelen door burgers » adviseren door burgers » raadplegen en inspraak burgers » informeren van burgers

Kaders afbakenen Het is belangrijk om van te voren de rol- en taakverdeling tussen burgers en overheid scherp te krijgen en duidelijk te maken. Wat wordt er van de burger verwacht. Als je als overheid tot de conclusie komt dat er geen participatieruimte is, hou burgers dan ook niet voor de gek en beperk je tot het informeren van de burger en laat het daarbij. En waar je je ook op die ladder bevindt: toon lef!

Fenna Bolding (STAMM CMO) op #krimpbeurs: “Burgers zijn krachtige partners bij ontwikkeling krimpbeleid”. Is dat zo? We gaan zo stemmen.

Z


75

Publieksprijs De hele dag hebben de speeddaters op de krimpbeursvloer hun waardering voor de experimenten kunnen laten blijken door ballonnen uit te delen. Zo is een Top 10 samengesteld van de meest innoverende en inspirerende krimpexperimenten. Dit werd door twee gedeelde plaatsen een Top 9 met daarin 11 experimenten... Volgt u het nog? De dag wordt afgesloten door Pim de Bruijne die de winnaars bekent maakt. Deze organisaties zijn uitgenodigd om deel te nemen aan de Landelijke Bestuurdersconferentie: “Krimp in beweging” op 2 december in Den Haag.

Gefeliciteerd, Groninger Dorpen, met de Publieksprijs tijdens de #krimpbeurs.

Dorpsbewoners geven geen krimp Groninger Dorpen De verandering van de bevolkingssamenstelling gaat gewoon door. Krimp doet een beroep op de veerkracht en de creativiteit van de dorpelingen. Naar aanleiding van de notitie “Dorpsbewoners geven geen krimp” is de folder “20 keer kop d’r veur” ontwikkeld met 20 praktische aanbevelingen aan dorpen en dorpsbewoners, hoe in te spelen op krimp en samen te werken aan oplossingen. www.groningerdorpen.nl

76


Laatste nieuws, er komt een grootschalig onderzoek naar de ballonnenmaffia, italiaanse toestanden met vele verdachten.......

‘s Nachts schrikken we wel ‘ns wakker: “Doen we het wel goed?” Maar we doen het goed: Zestien ballonnen! #krimpbeurs

Geïntegreerde Kindvoorziening Provincie Groningen

Het experiment geïntegreerde kindvoorziening op het Groninger platteland zoekt antwoorden op het vraagstuk hoe met de verminderde instroom van 0 tot 12 jarigen in het onderwijs in de komende decennia toch kwalitatief, betaalbaar en bereikbaar onderwijs blijvend kan worden geboden in Noord-Groningen. Vergaande samenwerking tussen verschillende voorzieningen in het primair onderwijs en kinderopvang van verschillende denominaties is noodzakelijk om een financieel en kwalitatief verantwoord aanbod te kunnen blijven doen. www.provinciegroningen.nl

Preventieve acties ouderenzorg Stichting Welstad Door middel van preventief huisbezoek vroegtijdig welzijns/gezondheidsrisico’s inventariseren en oplossingen bieden, waardoor langer zelfstandig wonen mogelijk wordt. Dit is van belang bij krimp in kleinere kernen. www.welstad.nl

Voorzieningen op afstand NijFinster Breedband internet en moderne ictmiddelen bieden mogelijkheden om verschillende knelpunten in de samenleving op te lossen. Met behulp van bijvoorbeeld videoverbindingen wordt de bereikbaarheid en toegankelijkheid van (thuis)zorg, mantelzorg, specialistische of huisarts consulten enorm vergroot. De uitdaging is niet de techniek, maar het implementeren van een andere vorm van dienstverlening in een bestaande context met nieuwe samenwerkingspartners. www.nijfinster.nl

mijn zus heeft succes op de #krimpbeurs met #nijfinster dus nu ben ik de broer van ....


77

Finsterwolde Bouwt Zelf Topdorpen

Finsterwolde

Daad Het Lab Topdorpen analyseert de gevolgen van krimp. Onderzocht wordt of daar waar krimp optreedt ontwerpstrategieën ingezet kunnen worden om de nadelige gevolgen te keren/tot een minimum te beperken. Is het vitaliseren van het platteland middels topdorpen een mogelijk antwoord op de krimpproblematiek? De Regio Noordoost Groningen dient als casus. www.nederlandwordtanders.nl

78

Een bouwinitiatief van een groep bewoners, die door het in eigen beheer realiseren van 10-15 seniorenwoningen hun woontoekomst in het dorp willen zeker stellen. Het initiatief speelt in op krimp, waarborgt de toekomstige leefbaarheid en versterkt de kern van Finsterwolde. Met woningen die aangepast kunnen worden voor meerdere doelgroepen, o.a. voor ouderen waar welzijn en zorg geïntegreerd zijn. Het initiatief moet leiden tot efficiënte doorstroming (verhuisketen) en mogelijke herontwikkeling van woningen in het dorp. www.woonburo.nl


Telebrink Stichting Welzijn Aa en Hunze Het doel van Telebrink is informatie- en communicatie kanalen aanleggen tussen mensen, clubs, verenigingen, etc op lokaal niveau zodat de gemeenschappelijkheid in een dorp bevorderd wordt en zodoende de sociale cohesie versterkt wordt. Door het wegtrekken van voorzieningen/scholen/ winkels in kleine dorpen is er behoefte om elkaar op andere wijze te ontmoeten, te informeren, elkaar op de hoogte te houden. Telebrink is een dorpsportaal gebaseerd op ICT en een middel dat de leefbaarheid op dorpen vergroot en de sociale cohesie laat toenemen. Het werkt “bottum-up” en is interactief van karakter. Dorpsbewoners gaan samen aan de slag om de kwaliteit van leven te verbeteren. www.telebrink.info

Een 7e plek voor Plattelandsjongeren. nl op de #krimpbeurs Beloning: een plek op de landelijke manifestatie in Den Haag

Yes, 6e geworden op #krimpbeurs in Veenhuizen!! Op naar Den Haag op 2 december

Eemsdelta

Aanpak Rotte Kiezen

Me!

Gemeente Appingedam

Doarpswurk

Een bijzonder project om de aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt te verbeteren. Het belangrijkste onderdeel van dit project is het vormen van een jongerendenktank; een multidisciplinair team van ongeveer twintig jongeren/studenten/ leerlingen. De jongerendenktank gaat zich buigen over vragen als die hen treffen in relatie tot werk en opleiding in krimpgebieden. De Gemeente Appingedam wil de stem van de jongeren horen en hiermee de jongerenparticipatie versterken. Jongeren zijn zelf namelijk heel goed in staat om concrete en realistische ideeën te formuleren waarvan zij vinden dat die leiden tot een betere aansluiting van onderwijs met arbeidsmarkt, en hen zal stimuleren in de eigen leefomgeving te blijven wonen, leren en werken. www.cmogroningen.nl

Sint Jan Kloosterburen Stichting Sint Jan

Jongeren activering op het platteland Plattelandsjongeren Plattelandsjongeren.nl is een landelijke organisatie van, voor en door jongeren in de leeftijd van 16 tot 30 jaar, wonende op het platteland en/of dorpskernen. Het streven is om de leefbaarheid op het platteland te bevorderen. Het platteland aantrekkelijk te blijven houden door jongeren een plek te bieden en meer jongeren voor de krimpgebieden te behouden. Plattelandsjongeren. nl inspireert, motiveert en ondersteunt jongeren die actief willen bijdragen aan hun vrijetijdsinvulling en die van anderen in hun leefomgeving. www.plattelandsjongeren.nl

Doarpswurk heeft met de vier woningcorporaties van Noord Fryslân de handen ineen geslagen om slecht onderhouden panden in de dorpen aan te pakken. Deze panden vormen vaak een bron van ergernis voor de omgeving en hebben een grote negatieve uitstraling. Allereerst is de omvang van het probleem in kaart gebracht. Daarna zijn de juridische en financiële mogelijkheden op een rij gezet. Gemeenten worden gestimuleerd om hun verantwoordelijkheid te nemen. Dit heeft geresulteerd in een methodiek voor de aanpak van verpauperde panden. Het allesomvattende doel van dit project: samen met eigenaren, gemeenten, corporaties, provincie, dorpsbelangen en andere betrokkenen de verpaupering in de Friese dorpen tegengaan! www.aanpakrottekiezen.nl

Burgerinitiatief met als doel de leefbaarheid in Kloosterburen te behouden door een nieuwe invulling van het Norbertijnse kloosterterrein Sint Jan. Het versterkt een authentieke plek met een sterke eigen identiteit. De regio wordt een toeristische parel rijker. Een impuls voor de leefbaarheid en de plaatselijke economie, door toename van het aantal bezoekers aan het dorp en door het creëren (terugbrengen) van een dorpskern. www.sintjankloosterburen.nl


79

colofon

De lunch was heerlijk, genoeg energie voor de rest van de middag!

De Noordelijke Krimpbeurs 2010 is een initiatief van de provincies Groningen en Drenthe en Bureau PAU, Groningen, georganiseerd in het kader van het Interreg IVB Noordzee project DC NOISE (Demographic Change: New Opportunities In Shrinking Europe). De dag is mede georganiseerd door ZieOmmeZijde uit Groningen en werd voorgezeten door Arno van der Heyden. De techniek is verzorgd door DIA licht, beeld & geluid uit Assen en NMarketing uit Haren. Het onderdeel ‘Achterwerk in de kast’ is gefilmd en gemonteerd door studenten van MOP Media uit Leeuwarden. Dit is een publicatie van de provincies Groningen en Drenthe en DC NOISE, gemaakt naar aanleiding van de Noordelijke Krimpbeurs 2010, gehouden op 21 oktober 2010 in Het Verenigingsgebouw te Veenhuizen.

Productiebegeleiding en verslaglegging Cartoons Fotografie Vormgeving Druk

HELM-ontwerp, Mensingeweer Ton de Vries provincie Groningen Pjotr Wiese Fotografie / Live Beaming HELM-ontwerp, Mensingeweer provincie Groningen

November 2010 Morgen dagvoorzitter op de Noordelijke #Krimpbeurs in Veenhuizen! Er zal getwitterd worden. En gekrompen natuurlijk. Aanvang: 10:00u

80



Noordelijke krimpbeurs. 21 oktober 2010

Recommend Documents