ander nieuws Een lied voor de wereld
Een groot deel van dit nummer is gewijd aan de zomerconferenties in Caux, Zwitserland. Enkele hoogtepunten waren de presentatie van het Appèl van Caux (blz. 3) en een historisch concert van de Up with People musici de Colwell Brothers en Herb Allen (zie deze bladzijde). Verder veel aandacht voor training (blz. 4,5,6) en activiteiten van jongeren in Europees verband (blz. 7). Tot slot een oproep aan families om bijdragen te geven voor het internationale werk van Initiatives of Change (blz. 8).
I
n 1961 hadden ze voor het laatst opgetreden in het conferentiecentrum van Initiatives of Change (IC) in Caux, Zwitserland. Afgelopen zomer waren ze terug, de Colwell Brothers en Herb Allen uit de Verenigde Staten. Ondanks hun leeftijd (tussen de 70 en 80) en hun grijze haren gaven ze een spetterende show tijdens de laatste conferentie van de zomer. De reden van hun lange afwezigheid was de scheiding die zich in 1968 voltrokken had tussen het werk van Morele Herbewapening in de VS en Europa. In de VS ging het werk na 1968 door onder de naam Up With People, waarvan de Colwells en Herb Allen de muzikale kern vormden. (Rond 1975 was er een herstart van Morele Herbewapening in de VS.) Dat de Colwells en Allen deze zomer terugkwamen was te danken aan hun vriend uit die tijd, Maarten de Pous, van wie het persoonlijk verslag hieronder.
een betere wereld, de eerste tien jaar met MH en sinds het midden van de jaren 60 met Up With People (UWP). UWP werd één van de langst lopende musicals ter wereld. Er zijn meer dan 20.000 jonge mensen bij betrokken geweest. In 2007 kwam een boek uit waarin het verhaal van de Colwells en Allen is opgetekend: A song for the world door Frank McGee. Toen ik en ook anderen die betrokken zijn bij Initiatives of Change in Europa dit lazen, beseften we hoe weinig we wisten van de uitzonderlijke ervaringen van deze vier musici en van wat UWP allemaal gepresteerd had. Het boek raakte mij bijzonder omdat ik vanaf 1959 negen jaar doorgebracht heb in de VS en actief betrokken ben geweest bij het ontstaan van Up With People. Na lezing werd de hoop in mij geboren dat de Colwells en Herb Allen op een goede dag terug zouden komen in Caux. Toen mijn vrouw Lis en ik tijdens een bezoek aan de VS afgelopen september Ralph Colwell ontmoetten, vroeg ik hem wat hij vond van een mogelijk bezoek aan Caux. Hij reageerde positief. Zeven weken later was er een officiële uitnodiging van veertig mensen die in verschillende landen betrokken zijn bij het werk van IC aan de Colwells, Herb Allen en hun echtgenotes om Caux te bezoeken met als doel om ‘te herdenken en te vieren hoeveel zij gedurende meer dan vijftig jaar hebben bijgedragen om de wereld tot een betere plek te maken’. Tegen het einde van het twee uur durende concert zongen de Colwells het openingslied van de show Up De Colwells in concert in Caux. Staande v.l.n.r Paul, Ralph en Steve, en Herb Allen aan de piano. with People. Ruim dertig alumni Voor velen in het publiek was de show die de Colwells en van UWP kwamen naar voren en zongen mee op het podium. Ik Herb Allen op 14 augustus gaven tijdens de conferentie ‘Verwas persoonlijk erg ontroerd door het lied Where the roads trouwen en integriteit in de wereldeconomie’ een eerste kenniscome together vanwege de symbolische betekenis van dat momaking met deze virtuoze musici. Maar of men nu wel of niet ment. De eerder genoemde scheiding van de jaren 60 was namevan hen gehoord had, het publiek respondeerde enthousiast op lijk niet zonder pijn en moeite verlopen. de pakkende show die ze ten beste gaven en verleidde hen tot De tijd samen in Caux was er een van hernieuwde vriendschap, meerdere encore’s. dankbaarheid voor onze gezamenlijke erfenis en een gevoel van Steve, Paul en Ralph Colwell kwamen voor het eerst in Caux saamhorigheid vanwege onze inzet om te werken voor een betein 1953. Ze hadden toen al, als tieners die ‘country en western’ re wereld. Voor velen was het ook een helende ervaring. muziek maakten, een contract getekend met Columbia Records. Een van de Colwells schreef na afloop: ‘Ofschoon we niet In Caux nodigde Frank Buchman, de toenmalige leider van Momeer officieel UWP vertegenwoordigen, hoop ik dat we erin rele Herbewapening (MH), hen uit om samen met een reizend geslaagd zijn het publiek een idee te geven van wat wij geproteam op te treden in verschillende landen. Dat deden ze samen beerd hebben te doen met ons leven, stevig geworteld in wat we met een andere talentvolle jonge musicus, Herb Allen, ook uit geleerd hebben in Caux en in de wereld in die eerste vormende de VS, die al verbonden was met deze beweging. Sinds die tijd jaren.’ werden de Colwells en Herb Allen muzikale ambassadeurs voor Maarten de Pous
Nieuwsbrief Initiatives of Change
Jaargang 14, nummer 4/5
september/oktober 2010
Ander Nieuws – september/oktober 2010
2
Twee stemmen over Vertrouwen en integriteit in de wereldeconomie
Winst op tweede plaats
R
. Gopalakrishnan, directeur van Tata Sons in India, gaf op 13 augustus de zogeheten Caux lezing. In zijn veelomvattende lezing over kapitalisme, aandeelhouders, stakeholders, de WTO en de GATT, politiek en geschiedenis, doorspekt met luchtige en humoristische opmerkingen, legde hij zijn visie uit dat een bedrijf dat er in de eerste plaats op uit is iets bij te dragen aan de samenleving, automatisch ook winst zal maken. Bedrijven die zich in de eerste plaats richten op winst ten behoeve van de aandeelhouders, redden het vaak niet. Van beide soorten bedrijven gaf hij voorbeelden. De bedrijven uit de Fortune 500 lijst hebben een gemiddelde levensduur van 40 jaar. Tata bestaat al ruim 140 jaar. Volgens Gopalakrishnan heeft dat te maken met het feit dat het doel van Tata is om aan de samenleving terug te geven wat het bedrijf verdient. ‘Het vurige verlangen van de grondlegger van Tata was om India en zijn bevolking zelfvoorzienend te maken. Winst maken kwam op de tweede plaats’.
schappelijk verantwoord bezig zijn. Het kan ook een product maken voor een grote groep mensen die tot dan toe geen toegang hadden tot dat product. Veel bedrijven richten zich op kapitaalkrachtige consumenten. Ze zouden zich ook moeten richten op de noden van diegenen die zelfs geen toegang hebben tot de basisbehoeftes. Het verschaffen van veilig drinkwater aan degenen die dat niet hebben is één van de grootste uitdagingen. Tata heeft de Tata Swach op de markt gebracht – een uniek en innovatief apparaat om water te zuiveren. Het is draagbaar, maakt gebruik van goedkope, natuurlijke middelen en kost ongeveer vijftig eurocent. Producten op de markt brengen ten behoeve van benadeelde groepen is zeker geen nieuw concept. Microfinanciering is een ander voorbeeld. Gopalakrishnan zei dat Tata niet uniek is maar wel anders. De uitdaging voor de Indiase multinational is niet zozeer om zijn waarden aan anderen door te geven als wel om die waarden in het eigen bedrijf te handhaven. Met verwijzing naar het thema van de conferentie, noemde hij het gebrek aan vertrouwen één van de oorzaken van de huidige crisis.
Tata is een conglomeraat van bedrijven, waaronder Tata Steel, Tata Motors, Tata Chemicals, en verschaft werk aan zo’n 350.000 mensen. ‘Tata Steel pionierde de achturige werkweek, verlof met behoud van loon en een steunfonds voor de werknemers. De familie Tata spendeerde zoveel aan het opbouwen van een eerste klas infrastructuur voor de gemeenschap in de buurt van hun bedrijf dat mensen zeiden dat ze geld verkwistten.’ Gopalakrishnan vertelt over wat hem inspireerde toen hij twaalf jaar geleden bij Tata kwam werken. Overal waar hij bedrijven van Tata bezocht, merkte hij dat bedrijfspresentaties altijd eindigden met de vraag wat het bedrijf voor de directe omgeving deed. Hij was in het bedrijf nooit een handleiding tegengekomen waarin stond dat ze dat moesten doen, maar de mensen doen dat omdat ze er echt van overtuigd zijn dat zij winst maken ten behoeve van de gemeenschap. Dat overtuigde hem dat het hoofddoel van een bedrijf is om de samenleving te dienen. Dat kan op verschillende manieren, aldus Gopalakrishnan. Het bedrijf kan maat-
R. Gopalakrishnan aan het woord
Economie van het delen
V
oor een overvolle zaal sprak Maria Voce, presidente van de Focolare beweging, over ‘De economie van het delen – een instrument ten dienste van de mensheid voor een verenigde wereld’. Ze riep op om terug te gaan naar ethische waarden en naar een cultuur van delen in plaats van hebben en bezitten. Het vereist een groot onderscheidingsvermogen om de positieve en de negatieve kanten van de globalisering uit elkaarte houden. ‘Creativiteit, een nieuwe ma
Maria Voce (rechts)
nier van denken en nieuwe economische acties zijn een sleutel voor onze toekomst’, zei ze. Het idee van een ‘economie van het delen’ is ontwikkeld door Chiara Lubich, de oprichtster van de Focolare beweging die zelf in 2003 ook een lezing in Caux heeft gegeven. Bij de ‘economie van het delen’ werken ondernemers, werknemers, managers, consumenten en financiële deskundigen samen aan een samenleving waar, ‘in navolging van de eerste christengemeenschap in Jeruzalem, niemand gebrek lijdt’. Bedrijven die deze filosofie aanhangen gebruiken hun winst op drie manieren: een deel is voor de armen, voor hen die gebrek lijden; een ander deel is bestemd voor de training van mensen in solidariteit en broederlijke gemeenschap; en een derde deel wordt in het bedrijf zelf geïnvesteerd zodat het zich verder kan ontwikkelen. Deze manier van werken geeft minder conflicten en is minder individualistisch. Bedrijven moeten gemeenschappen van mensen worden die met elkaar verbonden zijn door echte relaties, zei Maria Voce. Waarden als samenwerking, vertrouwen, luisteren, liefde voor de waarheid en participatie kunnen allemaal creativiteit en innovatie voortbrengen, evenals respect voor de waardigheid van ieder mens. Er zijn verschillende business parken van dergelijke bedrijven, verbonden met de Focolare beweging, in Brazilië, Argentinië, de VS, Portugal, België, Frankrijk en Italië. Over de hele wereld zijn meer dan tweehonderd doctoraalscripties over dit concept geschreven waardoor het ook academisch geloofwaardigheid heeft gekregen. Voce verbond deze ontwikkeling aan de Millenniumdoelen: de technische middelen om die doelstellingen te bereiken zijn er, maar, zei ze, ‘de wereld heeft élan nodig, een ziel, een samenhang tussen plannen en praktische acties, tussen definities en adequaat gedrag’.
3
Ander Nieuws – september/oktober 2010
Het Appèl van Caux
I
eder land en ieder mens is zo met zijn eigen problemen bezig dat de meesten er niet eens aan toekomen na te denken over de hele wereld en waar die naartoe gaat, terwijl we daar uiteindelijk allemaal van afhangen. Gelukkig zijn er mensen die dat wèl doen en zich daar volledig voor inzetten. Wanneer je meer dan driehonderd van die mensen bij elkaar hebt is dat een krachtig gebeuren! Dat was het geval van 9 tot 16 juli tijdens het derde Caux Forum for Human Security. Leden van regeringen, professoren, journalisten, mensen met een lange staat van dienst bij de Verenigde Naties, leiders van zo’n 25 nongouvernementele organisaties, waaronder Pax Cristi en Peace Direct, leiders van kerken en van Waarheidscommissies uit Afrika. En dit is nog maar een onvolledige opsomming! Zij kwamen uit meer dan vijftig landen, waaronder velen uit Afrika. Onder de Nederlandse deelnemers waren er Paul van Tongeren, erevoorzitter van het Global Partnership for the Prevention of Armed Conflict en Monica Bouman, auteur van het boek Dag Hammerskjöld, Citizen of the World. Deze laatste gaf een prachtige workshop over diens geestelijke denkwereld. Dit Forum, de derde in een serie van vijf, is het initiatief van Mohamed Sahnoun, Algerijns diplomaat en voormalig adviseur van Kofi Annan voor Afrika. Hij is de auteur van een autobiografische roman met de titel Gewonde Herinneringen. Bij de opening zei hij dat we allemaal het gevoel van onveiligheid kennen, uit eigen ervaring of via anderen. Er wordt nu veertien keer zoveel geld besteed aan wapens dan aan het verlichten van honger in de wereld. ‘Niets doen is geen optie.’
Deelnemers discussiëren over het Appèl van Caux
Het programma van het Forum bestond uit vijf onderdelen, waaraan iedere dag aandacht werd besteed: Herinneringen genezen, Rechtvaardig bestuur, Duurzaam leven, Economie die inclusief is en Intercultureel begrip. Naast de plenaire sessies moest je dus kiezen welk onderdeel je wilde volgen: een moeilijke keuze! Het is interessant dat Zwitserland, dat geen koloniaal verleden heeft, toch een afdeling kent op het ministerie van Buitenlandse Zaken om het verleden onder de loep te nemen (Dealing with the Past). Daarvan was een belangrijke adviseur aanwezig. De belangstelling van dit ministerie voor Initiatives of Change bestaat al vele jaren, sinds zij informele besprekingen in Caux tussen rebellen en regering van Burundi heeft gesponsord, met opmerkelijk resultaat. In een toespraak tot de deelnemers van het Forum en bezoekers van buitenaf, waaronder buitenlandse diplomaten, zei de plaatsvervangend staatssecretaris van Buitenlandse Zaken, Pierre Helg: ‘De Zwitserse regering is er trots op dit werk te ondersteunen. Sinds onze ervaring met Burundi zien wij het als complementair met onze buitenlandse politiek.’ Voor mij persoonlijk was het een grote vreugde de Colombiaanse ambassadeur uit Bern, Claudia Turbay en haar man te mogen verwelkomen. Zij voelde zich meteen helemaal thuis, en deed mee aan de kleine gespreksgroepen zowel als aan het praktische werk, zoals bedienen en theeschenken. Want dat is natuurlijk het opmerkelijke van Caux – het is heel wat anders dan een normaal congres! Er was nog een Colombiaanse deelneemster, Olga Lucia Gómez, directeur van País Libre, een organisatie die zich inzet voor mensen die ontvoerd zijn en hun gezinnen. Haar ervaring werd op prijs gesteld door mensen uit andere landen die tegenwoordig ook met dit probleem kampen. Maar de meeste indruk van die hele week maakte toch wel de verklaring die Clare Short, (van 1997 – 2003 minister van Ontwikkelingssamenwerking in de Britse regering), voorlegde aan de deelnemers van het Forum: het Appèl van Caux. ‘Van tijd tot tijd komt er een moment dat de wereld moet kiezen tussen een ingrijpende transformatie of het vasthouden aan de status-quo. Wij staan nu voor zo’n keerpunt. Zo’n moment duurt niet lang. Als we
Clare Short presenteert het Appèl van Caux
deze kans voor een doorbraak niet aangrijpen zal afbraak zeker volgen.’ Clare Short zette uiteen hoe we voor het eerst de technologische, sociale en economische middelen hebben om in de behoeften van iedereen te voorzien. Maar met de huidige ontwikkeling, de hebzuchtige economie, de klimaatverandering, de uitgaven aan wapens, koersen we af op steeds grotere ontberingen en rampen. Nu de politiek hier kennelijk niet genoeg greep op krijgt, moeten we ons herinneren hoe grote veranderingen ten goede in het verleden zijn teweeg gebracht door bewegingen die het geweten wakker schudden en onder andere het einde van de slavenhandel en het koloniale tijdperk inluidden. ‘Twee jaar geleden ben ik naar dit mooie, magische oord met deze fantastische verzameling van mensen gekomen, vanwege mijn respect voor Mohamed Sahnoun en Cornelio Sommaruga. (Twee vroegere voorzitters van IC Internationaal, red.) We moeten de ambitie hebben om de wereld te scheppen waar we naar verlangen. De uitdaging is enorm, maar de gevaren van het niet aanvaarden daarvan zijn nog kolossaler. De toekomst zou wel eens heel naar kunnen zijn.’ Het waren niet alleen haar woorden maar de geweldige passie en overtuiging waarmee zij die bracht, die tot een staande ovatie leidden. (Lees de hele verklaring http://www.iofc.nl/node/50432.) Tijdens de slotbijeenkomst werd deze oproep ondersteund door de deelnemers die verklaarden om ook te leven naar de inhoud van de boodschap, te luisteren naar hun geweten en integer en genereus te werk te gaan. Mevrouw Short is de voorzitter van een stuurgroep die een brede ‘coalitie van het geweten’ wil mobiliseren om specifieke actie te ondernemen. Digna Hintzen
Ander Nieuws – september/oktober 2010
4
Europees Moslim Vredesnetwerk in Caux
M
et veel positieve energie en goede moed vertrokken zes jonge Nederlanders eind juli naar Caux om deel te nemen aan een training van de Britse imam Ajmal Masroor, die daar vorig jaar de cursus Learning to be a Peacemaker gaf. Zijn initiatief om jonge Europese moslims tot vredestichter op te leiden vond deze zomer zijn vervolg in de vorm van een speciaal ontwikkeld Train-de-Trainers programma. De training was voornamelijk bedoeld om een groep Europese jongeren, overwegend maar niet uitsluitend moslims, in staat te stellen om in de zomer van 2011 als groeps- en discussieleiders te fungeren tijdens een nieuwe Learning to be a Peacemaker conferentie. Daarnaast kunnen we alle opgedane kennis en vaardigheden toepassen bij het opzetten van lokale projecten onder de noemer van het overkoepelende European Peacemaker Network (EPN). Onze training (zie foto) vond plaats in de namiddagen gedurende de Iedereen telt mee! conferentie, waarvan we het ochtendprogramma dus konden meemaken. In onze trainingssessies gingen we in op inhoudelijke thema’s als: wat zijn religieuze voorschriften en wat slechts culturele gebruiken? Welke islamitische kwesties spelen vandaag de dag en zorgen deze voor problemen in het dagelijks leven van een moslim? Hoe interpreteer je als moslim je religieuze bronnen om antwoorden te vinden op actuele vragen? Zijn er fundamentele verschillen tussen islamitische en Europees-seculiere waarden? Wat zegt de islam over vrede en vertrouwen, en hoe kunnen we daaraan werken in onze samenleving? Ten dele kwamen ook de praktische vaardigheden omtrent groepsen discussieleiding aan bod, maar wegens tijdgebrek zal dit deel in een aparte training in november afgerond worden. Het was een zeer nuttige training die
ons een flinke dosis positieve energie gaf om onze kennis over te dragen en een zo goed mogelijk leven te leiden in het land waar we wonen. De term peacemaker betekent namelijk ook dat je je kennis kunt gebruiken om op een vruchtbare manier in contact te komen met de mensen in je eigen omgeving en om conflicten op te lossen die vandaag de dag spelen rondom de islam. Zo hopen wij op een goede toekomst in eigen land en een goed vooruitzicht naar de volgende zomer in Caux! Rudy van der Aar
Andere ervaringen: Andries Jan Zijlstra: Tijdens de gesprekken in de cursus bleek dat de meeste islamitische waarden goed verenigbaar zijn met West-Europese waarden. Kritisch denken bijvoorbeeld: de islam leert dat het beter is om zelf onafhankelijk na te denken dan om blind de mening van autoriteiten te volgen. Dat zou ik hier graag in de praktijk brengen: ik zou de mensen in Nederland willen aansporen om zelf het gesprek aan te gaan met moslims en zo hun vooroordelen eens kritisch onder de loep te nemen. Het (letterlijke) hoogtepunt van de week was de nachtelijke beklimming van de
Rochers de Naye. Het was een magische ervaring om samen onder de bescherming van een aluminium deken de zomerzon te zien opkomen boven de Alpen (zie foto). Ifa Chaeron: Elke ochtend deden we mee aan de gespreksgroepen, en daarnaast vond ik het heerlijk om samen te werken met andere mensen van zeer verschillende achtergrond tijdens de lunchploegendienst. In de middagen volgden we de cursus Train-de-Trainers. Het heeft mij aan het denken gezet over mijn islamitische opvoeding in een Europese context. Het heeft mijn geloof versterkt in die zin dat ik al die tijd de juiste middelen had, maar deze niet effectief gebruikte. Kennis, zelfstandig nadenken, een gezonde en zuivere intentie, naastenliefde, begrip, samenwerking en ambities zijn termen die een belangrijke rol spelen in de islam, en in elke samenleving. Saleh Safiruddin: De eerste indruk die ik kreeg bij aankomst was: het is net een sprookje! Met een uitzicht om eindeloos van te genieten, en een frisse, schone lucht om in te ademen, waren we na een lange reis alweer vol energie. Elke ochtend was het genieten van de zeer creatieve Ochtendshow: de dag beginnen met positieve en tot nadenken stemmende boodschappen, gebracht op een manier waardoor je geen keuze hebt dan om hardop te lachen, is echt een aanrader! Bij de eerste trainingssessie met Ajmal was ik gelijk onder de indruk. De training was doelgericht en effectief. Ik heb veel inspiratie en motivatie meegenomen en ik hoop dat wij de methoden en technieken die we geleerd hebben goed kunnen toepassen om meer harmonie te ontwikkelen tussen moslims en niet-moslims in Nederland. Wati Chaeron: Het was een bijzondere ervaring om mijn man en mijn zus dit jaar naar Caux mee te mogen nemen. Het is geweldig om zoiets prachtigs te kunnen delen met mensen die je lief hebt. Persoonlijk vond ik dat er een goede wisselwerking was met de conferentie Iedereen telt mee. De normen en waarden die we leren, kun je goed tijdens de conferentie in praktijk brengen. De islamitische wet leert ons bijvoorbeeld hoe we ook vanuit een minderheidspositie respect en rechtvaardigheid kunnen betrachten. Het was dus een geweldige oefening om als leider van een gespreksgroep ook met verschillende mensen (en dus verschillende overtuigingen) samen te werken. Ik kijk zeker naar volgend jaar uit voor de grotere EPN conferentie!
5
Ander Nieuws – september/oktober 2010
Iedereen telt mee! Foto-impressie van de conferentie te Caux, Zwitserland Juli 2010
Trainingen en Duurzaamheid: Een conferentieweek in Caux
H
et bonte gezelschap van de familieconferentie Iedereen telt mee! (zie boven) maakte begin augustus plaats voor een dynamische groep waarvan menigeen voor het eerst in Caux was. Zij kwamen voor twee conferenties die tegelijkertijd georganiseerd werden: Verandering voor een duurzame wereld en Training door Initiatives of Change. Dat deze twee conferenties parallel liepen, zorgde voor nogal wat verwarring bij de deelnemers én organisatoren, maar leverde ook een vruchtbare kruisbestuiving op. Zo konden de deelnemers van de trainingsconferentie ook profiteren van de ochtendsessies waarin sprekers uit de hele wereld lieten zien hoe zij bezig waren positieve verandering te bewerkstelligen op de gebieden van milieu en economie. Aansluitend gaf Louie Gardiner, een trainster uit Engeland, in vijf sessies een op zeer spirituele leest geschoeide workshop in leiderschap. In haar aanpak stond ‘bewustzijn’ centraal: om effectief te kunnen fungeren is bewustzijn van je eigen emoties en ingesleten reactiepatro-
nen cruciaal. Dit sloot weer naadloos aan bij de middagsessies van de training in vredesonderwijs waar ik aan deelnam. Daar belichtte Jonathan Levy, als pedagoog en trainer verbonden aan IC Frankrijk, hoe het leefklimaat in de klas eronder lijdt als docenten niet in staat zijn om met een zekere distantie zichzelf en hun werkwijze te evalueren. Daarom geeft Jonathans team cursussen aan zowel leerlingen als docenten, waardoor de mate van verbaal en fysiek geweld duidelijk vermindert. Centraal staan ideeën als rechtvaardigheid en gelijkwaardigheid, wederzijds respect en waardering van diversiteit, open communicatie en creatieve zelfexpressie. Met allerlei werkvormen gingen we met dit materiaal aan de slag: van het verzinnen van verhalen aan de hand van foto’s, tot rollenspellen en Socratische debatten. Een veelzijdig en leerzaam pakket voor kinderen én volwassenen! De andere opties van de Trainingsconferentie waren: een beginners- en gevorderden cursus over de Peace Circles, een model waarmee reeds in vele landen door
vrouwen aan vrede wordt gewerkt; een training op basis van het programma Hope in the City dat zich richt op het ontwikkelen van vertrouwen tussen verschillende culturen; een workshop over het helen en verbeteren van familierelaties door een Taiwanese trainster; een cursus ‘Leiderschap in transformatie’; en tenslotte de sessies van Monica Bouman uit Nederland over spiritualiteit in bestuur en beleid, gebaseerd op het werk van voormalig VN Secretaris-Generaal Dag Hammarskjöld. Een intensieve week dus, met volop ideeën en inspiratie om mee naar huis te nemen en in concrete acties om te zetten. Tessa Calkhoven Tessa Calkhoven
Een oefening in ‘foto-taal’ tijdens de training in vredesonderwijs
Ander Nieuws – september/oktober 2010
Multiculturele samenleving
T
weehonderd mensen waren naar Caux gekomen om van 2 – 7 juli deel te nemen aan de conferentie ‘Leren leven in een multiculturele wereld’. De conferentie werd mede gefinancierd door de afdeling tegen rassendiscriminatie van het ministerie van Binnenlandse Zaken van Zwitserland. Het doel van de conferentie was het bevorderen van een discussie over de bescherming van de fundamentele rechten in multiculturele situaties in Zwitserland en Europa. Het referendum tegen minaretten in Zwitserland, de controverse over de ban van boerka’s of over de karikaturen van de profeet Mohammed laten alle het belang zien van een dergelijke discussie. Er werden vier thema’s behandeld: Multiculturalisme – een uitdaging voor het verdedigen van fundamentele rechten?; Kinderrechten in een multiculturele samenleving; Vrouwenrechten en seksuele identiteit tegenover culturele praktijk; en Europees migratie beleid: het fort Europa? De deelnemers konden luisteren naar en van gedachten wisselen met academici, deskundigen en vertegenwoordigers van Zwitserse en Europese ngo’s, zoals Daniel Bolomey, algemeen secretaris van Amnesty International in Zwitserland, Annemarie Sancar, gender adviseur van het Zwitserse agentschap voor Ontwikkeling en Samenwerking en Christine Adam, juridisch medewerker van het IOM, de Internationale Organisatie voor Migratie in Brussel. Over elk van de vier thema’s bespraken en analyseerden de deelnemers bestaande situaties in Zwitserland en Europa. Zo sprak Arif Awan, een van de oprichters van MAT (Moslim Arbitrage Tribunaal) over de sharia rechtbanken in GrootBrittannië. Hij liet zien hoe vooroordelen overwonnen kunnen worden. In de discussiegroepen werden actieplannen ontwikkeld om interculturele dialogen te bevorderen en deelnemers besloten om die plannen in hun dagelijks leven in de komende weken en maanden daadwerkelijk uit te voeren.
6
‘Ja’ zeggen, ‘ja’ leven: Een training in dienstbaar leiderschap, gebaseerd op Dag Hammarskjöld’s boek ‘Merkstenen’
T
erwijl voetbal-liefhebbend Nederland zich in oranje tooide en zich voor de televisie schaarde om de groepswedstrijd tegen Japan te volgen, verzamelden zich op zaterdagochtend 19 juni een tiental deelnemers in de Tuin van Kapitein Rommel in Castricum. Op deze onbekende, maar prachtige locatie, verdiepten zij zich onder leiding van Monica Bouman (zie kader) een dag in het gedachtegoed van Dag Hammarskjöld.
Dag Hammarskjöld, bekend als VN secretaris-generaal van 1953 tot 1961, werd in 1905 geboren in Jönköping (Zweden). Zijn vaders’ kant was een familie van bestuurders en het idee om volgens je idealen te leven stond centraal. Het was dan ook zijn vader die Dag Hammarskjöld het belang van dienstbaarheid meegaf. Zijn moeder, die uit een familie van kunstenaars en denkers kwam, gaf Dag Hammarskjöld maatschappelijk engagement mee. Hierin nam het geloof een belangrijke plaats in. Het waren deze twee kanten die Dag Hammarskjöld in zijn leven verbond: de spiritualiteit met de ethiek. Deze verbinding is het meest zichtbaar in zijn geestelijk dagboek Merkstenen. Dit dagboek waarin Dag Hammarskjöld van 1920 tot aan zijn dood in 1961 zijn innerlijke dialoog laat spreken is zijn queeste naar rijpheid. Het zoeken naar innerlijke vrijheid waarbij telkens weer evenwicht gevonden moet worden, de spiritualiteit en mystieke ervaringen spelen in zijn teksten een belangrijke rol. In de fragmenten uit Merkstenen die we deze dag doornamen, stond het thema “Ja zeggen tegen het leven” centraal. De volgende passage uit Merkstenen gaf
daartoe in de uitnodiging van deze training al de aftrap: “Je durft ja te zeggen – en ervaart een zin. Je herhaalt je jawoord – en alles krijgt zin. Als alles zin heeft, hoe kun je dan iets anders leven dan een ja.” Gedurende de dag namen we met elkaar een aantal teksten uit Merkstenen door. Na een algemene analyse was er ruimte om de persoonlijke betekenis voor een ieder uit de fragmenten te halen. Vervolgens werden we uitgenodigd om onze persoonlijke beleving te delen in kleine groepjes. Gesprekken, in groepen en plenair om de tafel, waren vaak van openhartige en diepgaande persoonlijke aard. Het werd dan ook ten volle onderschreven door alle deelnemers, toen er aan het einde van de dag een dankwoord werd uitge-sproken voor de rijkdom aan gedachtes, zowel aangereikt door Dag Hammarskjöld als ook door de deelnemers, in een sfeer van openheid en vertrouwen. Willemijn Lambert Monica Bouman (op de middelste stoel op de groepsfoto) is auteur van het boek Dag Hammarskjöld, Citizen of the World. In 2001 is zij aan de Radbouduniversiteit Nijmegen gepromoveerd op een proefschrift over de ethiek en spiritualiteit van VN secretaris-generaal Dag Hammarskjöld. Ze geeft cursussen en lezingen over onderwerpen als dienstbaar leiderschap en integriteit, identiteit en burgerschap, en good governance. Voor de Denktankgroep van Initiatives of Change leidde zij dit voorjaar vijf bijeenkomsten over de spiritualiteit van Dag Hammar-skjöld.
7
Ander Nieuws – september/oktober 2010
IC in Oekraïne: Foundations for Freedom
W
e zijn een stuk buiten het piepkleine dorpje Baranivka in het oosten van Oekraïne. Een groot stuk land met daarop een vervallen huisje, geen stromend water of elektriciteit, maar wél heel veel muggen. Dat is de plek waar nu door een groep jongeren het toekomstig centrum van Foundations for Freedom (F4F) gebouwd wordt. En hier vond in mei 2010 de zogeheten ‘visiting course’ van F4F plaats. Dit is een 10-daagse cursus, gebaseerd op het gedachtegoed van Initiatives of Change (IC), die al ruim 15 jaar in Oekraïne en omliggende landen georganiseerd wordt. Ditmaal waren voor het eerst ook vier jonge IC-ers uit West-Europa aanwezig.
David Curtis leidt een sessie in de schaduw van de legertent.
De training werd gegeven door drie Oekraïense trainers plus David Curtis, die vanuit IC Engeland aan de wieg van dit project heeft gestaan. De primitieve omstandigheden dempten het enthousiasme niet: ’s morgens hielden we stille tijd terwijl de muggen door al je kleren heen prikten, en op een paar gasbranders werd er driemaal daags heerlijk Oekraïens eten geproduceerd. In een vol dagprogramma gingen we in op onderwerpen als: hoe komen onze gedachten tot stand en wat is de waarde van innerlijke stilte; wie ben ik en wat is mijn rol als individu en in de samenleving; wat zijn mijn motivaties en welke waarden houd ik hoog; hoe communiceren we en hoe gaan we relaties aan; en hoe kunnen we individuele maar ook grootschalige verandering bewerkstelligen?
De meeste sessies vonden buiten plaats; gelukkig zat het weer erg mee!
School for Changemakers: IC voor studenten Het is 18 juni 2010. De examenperiode is net voorbij en de meeste studenten zijn al naar huis, maar op de campus van Liverpool Hope University is het nog een drukte van jewelste. Hier arriveren uit binnen- en buitenland zo’n 100 studenten die meedoen aan de School for Changemakers. Dit zesdaagse programma is een idee van drie samenwerkende partijen: IC Engeland, de oecumenische Hope University in Liverpool (Groot-Brittannië), en het aan IC gelieerde trainingsbedrijf ‘Learn to Lead’. Een gemengde en internationale staf heeft een uitdagend
Een ‘open space’ discussiegroep op het gazon van Liverpool Hope University
programma bedacht dat tot doel heeft om jongeren wat dieper aan het denken te zetten over wat ze met hun (professionele) leven willen doen en bereiken. Het draaide allemaal om ‘vocation’, dat in het Engels zowel beroep als roeping betekent. De deelnemers konden kiezen uit zes thematische ‘tracks’, die varieerden van politiek, milieu en onderwijs tot maatschappelijk bewust ondernemen en burgerschap in de gemeenschap. Ook was er een speciale track over het gedachtegoed van IC, waar ik aan meedeed. Met behulp van videofragmenten over de beginjaren van de beweging verdiepten we ons in de persoon en overtuiging van grondlegger Frank Buchman. Ook kwamen de ‘traditionele’ thema’s als stille tijd en de vier absolute maatstaven (liefde, zuiverheid, onzelfzuchtigheid en eerlijkheid) aan bod, waar deze groep van zo’n vijftien jongeren op zeer serieuze en betrokken wijze over nadacht en discussieerde. Mijn vermoeden dat zij, als het product van een postmoderne samenleving, aanstoot zouden nemen aan dat woordje ‘absoluut’, kwam dus niet uit!
In een land als Oekraïne, dat nog aan het herstellen is van de littekens van een communistisch regime, vinden deze ideeën gretig aftrek bij de jongere generatie. Men wil iets doen aan de corruptie en onverschilligheid in hun land, en dit is één van de vooralsnog weinige plekken waar handvaten daartoe worden aangereikt. De ‘westerse’ delegatie van twee Fransen, een Zwitser en mijzelf, werd gedwongen om bij zichzelf te rade te gaan met de vraag waarom er in onze landen vaak zoveel minder animo is voor dit soort initiatieven. In ieder geval was het een kans om een vriendschap te beginnen met onze collega’s in Oost-Europa, die hopelijk tot meer samenwerking in de toekomst zal leiden. Tessa Calkhoven
En buiten stond ook de geïmproviseerde eettafel.
De bedoeling van de School for Changemakers was om ‘Caux naar de campus’ te halen. Vandaar dat iedereen de dag kon beginnen met een gezamenlijke periode van stilte en reflectie, en na de plenaire ochtendsessies werd er in kleine groepjes op meer persoonlijke wijze op het thema van de dag ingegaan. Ook was er een interreligieus panel waar een christen, moslim, sikh en hindoe vertelden hoe hun religie hen steunt in hun roeping als changemaker. De meest gehoorde reactie van de deelnemers was dat het zo bijzonder was om samen te zijn met anderen die, net als zij, een positieve bijdrage aan de wereld willen leveren. Ook tijdens pauzes en maaltijden werden er dus druk ideeën uitgewisseld en plannen gesmeed om samen op lokaal niveau aan de slag te gaan. Het slotwoord van professor Gerald Pillay, vice-rector van Hope University, benadrukte nogmaals dat het niet alleen gaat om succes en status in het leven, maar ook om waarachtige ontmoetingen en persoonlijke transformatie, ofwel de ‘glorieuze chaos’ van het leven als changemaker. Tessa Calkhoven
Ander Nieuws – september/oktober 2010
8
Gezocht: 100 families…
Er komt weer een winterconferentie in Caux!
T
D
oen de Zwitserse diplomaat Philippe Mottu – vorige maand op hoge leeftijd overleden – in 1946 zijn handtekening onder het koopcontract voor het Caux Palace Hotel zette, deed hij dit in de overtuiging dat Zwitserse vrienden van Morele Herbewapening het benodigde bedrag bijeen zouden brengen. En inderdaad: honderd Zwitserse gezinnen/families legden hun spaargeld bij elkaar om de aankoopsom te kunnen betalen. Aan de zegenrijke invloed die er sindsdien van ‘Caux’ is uitgegaan hoeft niemand te twijfelen. Nu zijn we 64 jaar verder en weer staan we, niet als Zwitsers, maar als wereldwijde IC-familie, voor een uitdaging. In oktober komt namelijk voor het eerst de nieuwe International Council bijeen, die de hele International Association (IA) van Initiatives of Change vertegenwoordigt: niet alleen een beperkt aantal landelijke organisaties, zoals voorheen, maar al het ‘voetvolk’ dat zich over de hele wereld bij dit werk betrokken voelt. Om deze nieuwe opzet een goede start te geven is er CHF 100.000,- (= € 80.000,-) nodig. Toen dit op de algemene IA vergadering genoemd werd, kreeg ik de gedachte: zouden er op dit moment niet wereldwijd honderd families zijn die dit bedrag bij elkaar willen brengen? Wanneer je het boek van Hennie de Pous Reiken naar een nieuwe wereld* doorbladert, zie je hoe in Nederland, maar ook elders, dit werk gedragen is door diverse generaties van een aantal families. Op de conferentie Iedereen telt mee! in Caux deze zomer zag je er de jongsten van rondrennen! Maar ook niet-Cauxgangers hebben door hun (groot)ouders vaak veel waardevols meegekregen. Dus, een geste uit dankbaarheid of uit overtuiging dat IC een wezenlijke bijdrage kan leveren aan de noden van onze tijd, is welkom. En ieder bedrag, hoe klein of groot ook, is welkom. Met mijn broers en zusje doe ik er in elk geval aan mee! Digna Hintzen Bijdragen graag op rekeningnummer 158481 t.n.v. Initiatives of Change te Den Haag o.v.v. ‘honderd families’.
* Hennie de Pous-de Jonge, Reiken naar een nieuwe wereld. Uitgave: Kok, Kampen. Te bestellen via redactieadres. € 10,- inclusief portokosten.
eze winter is het weer zover. Van zondag 26 december 2010 tot zaterdag 1 januari 2011 vindt er een Winterconferentie plaats in een hopelijk besneeuwd Mountain House te Caux. Als thema voor dit jaar is gekozen voor ‘Familie, werk en waarden: spanningen en mogelijkheden’. Wat is in onze 24-uurseconomie de verhouding tussen carrière en gezin? Wat is daadwerkelijk belangrijk voor ons, en hoe brengen we deze aspecten weer in evenwicht, in ons leven en in de maatschappij?
Naast discussie over deze vragen is er ook voldoende ruimte voor sport en vermaak in de Zwitserse bergen. Kijk voor meer informatie en om je (gezin) op te geven op: http://www.caux.iofc.org .
Gevers bedankt!
D
e briefactie van de Nederlandse Stichting IC heeft deze zomer het mooie bedrag opgeleverd van bijna € 10.000,-. Alle gevers worden daarvoor heel hartelijk bedankt! In de brief werden diverse projecten genoemd waaraan het geld besteed zou worden. Zo is er geld gegeven aan drie mensen uit Sierra Leone zodat die deel konden nemen aan een conferentietrainingsprogramma in augustus in Caux. Hetzelfde gold voor een aantal Nederlanders onder wie een groep jongeren. Er werd een bijdrage gegeven aan de reis van Rajmohan Gandhi, voorzitter van de International Association van IC, en een klein team om een aantal landen te bezoeken om nationale IC teams te ondersteunen. Ook werd een klein bedrag beschikbaar gesteld voor een ontmoeting van mensen uit het Midden-Oosten die zich inzetten voor vrede in die regio. Het werk van IC in Nederland wordt gefinancierd door middel van speciale acties, met opbrengsten uit beleggingen (met geld dat aan onze stichting in de loop der jaren is nagelaten), soms door een subsidie, en door vrienden-donateurs. Het bestuur is er veel aan gelegen dat het aantal vrienden-donateurs wordt uitgebreid zodat er meer ruimte komt voor nieuwe initiatieven. Mocht u ook donateur willen worden, of overweegt u misschien onze stichting te legateren en u wilt daar meer over weten, neemt u dan contact op met ons kantoor in Den Haag (zie colofon hiernaast).
Initiatives of Change is een voor ieder toegankelijk wereldwijd netwerk van mensen van verschillende levensovertuiging met als gemeenschappelijk doel zich in te zetten voor een betere wereld. Zij proberen in hun leven ruimte te maken voor stilte en zich te oriënteren op morele waarden als eerlijkheid, zuiverheid, onzelfzuchtigheid en liefde. Geloof is voor velen de inspiratiebron. Initiatives of Change daagt een ieder uit pionier te zijn voor een positieve verandering in de samenleving, te beginnen in eigen leven.
Ander Nieuws Nieuwsbrief Initiatives of Change Redactie: Geert-Willem Overdijkink, Hennie de Pous-de Jonge, Johannes de Pous, Lotty Wolvekamp, Marina van der Zee. Redactie en administratie: Nieuwsdienst Initiatives of Change Amaliastraat 10, 2514 JC ‘s-Gravenhage tel. 070 - 3643591; fax. 070 - 3617209 E-mail:
[email protected] Internet: www.iofc.nl; www.iofc.org; ING 974. IBAN: NL44INGB0000000974 BIC: INGBNL2A Abonnementen: gratis, vrijwillige bijdrage welkom, die aftrekbaar is voor de belasting. (Productie/verzendkosten bedragen per kalenderjaar € 17,-.)
