Noord NL 20. Periodiek magazine SNN juni 2013 jaargang 6

Noord NL•20 Periodiek magazine SNN juni 2013 • jaargang 6

Europa 2020 vraagt regio om duidelijke visie • Directiewisseling bij SNN • Voorzitter SNN blikt terug • Lofar oogst ontdekkingen • SNN voert duurzaamheidsregeling uit voor Gemeente Hoogeveen • Budget Interregprogramma’s omhoog • Website 123subsidie wint Europese innovatieprijs!

2

Inhoud

Agenda in ‘t kort

Europa 2020: vraagt regio om duidelijke eigen visie

4

In Noord-Nederland wordt hard gewerkt aan ontwikkelingsperspectieven voor de lange termijn. Een van deze visies is de innovatiestrategie RIS3 waarin de focus van de regio aangegeven wordt

SNN voert opnieuw subsidieregeling uit voor gemeente

6

Na het succes van de duurzaamheidsregeling van gemeente de Wolden voert het SNN nu een vergelijkbare regeling uit voor de gemeente Hoogeveen

Lofar, de grootste radiotelescoop ter wereld heeft zich de afgelopen jaren snel ontwikkeld. Dit mede door Europese subsidie. Nu volgen de sterrenkundige ontdekkingen zich in hoog tempo op

12

De EU hecht veel waarde aan grensoverschrijdende samenwerking. De contouren van de belangrijkste thema’s voor het Interregprogramma worden steeds duidelijker

Directiewisseling bij SNN

14

Oud-directeur Rob Engelsman en de huidige directeur Eise van der Sluis in gesprek over het verleden en de toekomst van het SNN

En verder Voorzitter Jacques Tichelaar blikt terug 123subsidie valt in de prijzen

25 juni Gezamenlijke Statenbijeenkomst Assen 17 - 21 juni Studytour Russische delegatie aan NoordNederland

Na periode van zaaien is voor LOFAR het oogsten begonnen 10

Budget voor Interregprogramma’s omhoog

24 juni Interreg B&C event Utrecht

8 9

26 augustus - 1 september Afsluiting van het Agro-Valleyproject, met onder meer deelname aan de AgroRus beurs/ expo AgroRus en een afsluitend seminar 28 – 31 oktober Noord-Nederlandse week in Leningrad Oblast Meer informatie over deze en andere bijeenkomsten vindt u op onze website www.snn.eu

Noord NL juni 2013

3

Kort vooraf...

Benieuwd naar het laatste nieuws en ontwikkelingen? SNN tweet u op de hoogte via @HetSNN en @NIOFSNN 3 redenen waarom u ons moet volgen...

Veel belangstelling voor projecten tijdens de Europa Kijkdagen! De Europa om de hoek Kijkdagen zijn dit jaar goed

SNN gaat digitaal!

bezocht. In Noord-Nederland gingen 4.500 mensen

Vanaf 1 juni vraagt u NIOF 2013 en Tender 2013 digitaal aan

op pad om uiteenlopende projecten om de hoek te bekijken. Deze projecten zijn met Europese subsidie gefinancierd. Zo ook het park Vijversburg in Tytsjerk dat twee dagen de deuren opende. 700 geïnteresseerden werden meegenomen op een tour langs de uitbreidingsplannen en konden genieten van muziek, een theatervoorstelling en tal van andere activiteiten.

De eerste stappen zijn gezet, voor de NIOF 2013 en de Tender 2013 kunnen de aanvragen nu digitaal worden ingediend. Geen gedoe meer met het sturen van vele papieren stukken en het afreizen naar ons kantoor, vanaf nu kunt u alle gevraagde documenten eenvoudig uploaden via onze website. De eerste aanvragen zijn inmiddels binnen. Wij zijn benieuwd naar uw ervaringen, vindt u het ook een verbetering? Vindt u uw weg in het nieuwe systeem? Laat het ons weten via [email protected]!

1. U blijft op de hoogte van het laatste nieuws en ontwikkelingen rondom subsidies. U weet wanneer de loketten open gaan, hoever we zijn met het beoordelen van aanvragen en welke regelingen open gaan of juist sluiten 2. Het SNN is er voor de noordelijke economie. Op welke manier dragen we bij? U leest meer over de noordelijke samenwerking, welke activiteiten er plaatsvinden en wat de noordelijke samenwerking concreet inhoudt. 3. U krijgt de kans om vragen te stellen, ons te informeren en op onze berichten te reageren. Wij nodigen u van harte uit om met ons mee te denken en horen graag van u!

4

Europa 2020: vraagt regio om duidelijke eigen visie Noord-Nederland werkt hard aan ontwikkelingsstrategie “De Europese Commissie heeft bepaald dat iedere regio die de komende jaren in aanmerking wil komen voor Europese middelen, met een duidelijke strategie moet komen. Was het tot nu toe zo dat vanuit Brussel werd vastgesteld hoe en wanneer je subsidie kon aanvragen, nu moet een regio zich eerst met een heldere eigen visie zelf onderscheiden.”

‘Met RIS3 ligt er nu een stevige bouwsteen voor de OP’s’

Zo vat de Friese gedeputeerde Hans Konst, voorzitter van de Bestuurscommissie EZ van het SNN, in een paar zinnen samen hoe regio’s moeten inspelen op het beleid van de EU voor de periode 2014-2020. Noord-Nederland bereidt zich momenteel intensief voor op de nieuwe Europese programma’s.

Ambitieuze EU-agenda Even de kernpunten uit de ambitieuze EU-agenda op een rijtje. Europa wil slimme, duurzame en inclusieve groei, die veel werkgelegenheid, productiviteit en sociale cohesie oplevert. De drie kernpunten zijn uitgewerkt in elf thema’s die zijn gedefinieerd in lijn met de doelstellingen van Europa 2020 . De EU-middelen worden beschikbaar gesteld uit fondsen, zoals het EFRO, Interreg en ESF. Daarnaast zijn er fondsen voor plattelandsontwikkeling, maritieme zaken en visserij en het programma voor research en innovatie, Horizon2020. Per fonds wordt aangegeven welke van de elf prioriteiten van belang zijn. De EC ziet voor Nederland drie grote opgaven: vergroting van de innovatie, verhoging van de arbeidsmarktparticipatie en een koolstofarme economie. Ontwikkelingen waar ook het Noorden een wezenlijke bijdrage aan wil leveren onder meer door intensievere samenwerkingsrelaties aan te gaan met andere Europese regio’s.

Innovatiestrategie Zo wordt in Noord-Nederland momenteel gewerkt aan ontwikkelingsperspectieven voor de lange termijn. Een van die visies betreft een Research en Innovatie Strategie voor Slimme Specialisatie (RIS3). “Deze innovatiestrategie tot

2020 is door Europa verplicht gesteld voor iedere regio”, licht Konst toe. “We moeten nog beter aangeven waar we op willen focussen. RIS3 is inmiddels in grote lijnen klaar en is voor Noord-Nederland het leidende vernieuwingsplan. Voor alle fondsen wordt gewerkt aan een operationeel programma (OP), maar ook aan een overkoepelend raamwerk waarmee de samenhang van de afzonderlijke OP’s wordt bewaakt. Naast RIS3 hebben we vanuit regionaal perspectief voor de lange termijn nog Noordervisie waarin de ruimtelijk-economische ontwikkeling tot 2040 wordt geschetst. Deze visie beperkt zich in tegenstelling tot RIS3 niet tot sectoren waar innovatie het centrale thema is.”

Stevige bouwsteen Om met RIS3 optimaal in te spelen op het Europees beleid heeft het SNN in zijn coördinerende rol de afgelopen maanden intensief ruggenspraak gehouden met tal van vertegenwoordigers van overheden, bedrijfsleven, kennisinstellingen en maatschappelijke organisaties. Konst: “We hebben allereerst het economisch beleid tot nu toe onder de loep gehouden, waarbij we vooral hebben gekeken naar de speerpunten in het Noorden, zoals energie, gezondheidszorg, watertechnologie, agro-food en slimme sensorsystemen. Vervolgens hebben we een strategie ontwikkeld die deze speerpunten op natuurlijke wijze kan inpassen. Dat is goed gelukt. Met RIS3 ligt er nu een stevige bouwsteen voor de OP’s. We verwachten overigens wel minder budget dan de voorgaande periodes, met name waar het gaat om landbouwfonds en het EFRO. Voor het Interregprogramma krijgen we iets meer.”

Noord NL juni 2013

5

Vier uitdagingen

Hans Konst: “Veel ondernemers zouden meer over de grens moeten durven denken en een Europees netwerk creëren”. Dat is voor henzelf van belang én voor de NoordNederlandse economie…”

De voorbereidingsgroep heeft in RIS3 vier maatschappelijke uitdagingen centraal gesteld: goede gezondheid, gezond voedsel, duurzaam energieverbruik en schoon water. “Voor deze opgaven hebben we gekozen, omdat we denken dat ze goede aanknopingspunten vormen voor wat we al doen en hebben in Noord-Nederland en omdat ze ook goed aansluiten bij wat Europa wil”, zegt Konst. “We moeten concreet inzetten op doelen die aan RIS3 zijn gekoppeld. Bovendien moeten we ervoor zorgen dat de effecten van de EU-subsidies beter zichtbaar worden. Vanaf nu wordt immers vooraf door Brussel gekeken of haar investeringen wel effectief zijn.” Konst verwacht dat bedrijven die de weg naar Brussel al kennen, geen problemen zullen hebben met de nieuwe koers. Hij roept bedrijven die nog wel onbekend zijn met EUsubsidies op om ook een bijdrage te leveren aan de thema’s waar de EU zich sterk voor maakt. “Veel ondernemers zouden meer over de grens moeten durven denken en een Europees netwerk creëren”, stelt hij. “Dat is voor henzelf van belang én voor de Noord-Nederlandse economie…”

Taskforce werkt aan uitvoeringsagenda RIS3 Een speciale Taskforce, samengesteld uit ondernemers, kennisinstellingen en overheden, gaat de RIS3 visie uitwerken tot een uitvoeringsagenda voor Noord-Nederland die voor de financiering ervan een beroep kan doen op de Europese programma’s voor de periode 2014-2020. Er wordt momenteel hard aan gewerkt. Volgens Konst is het de bedoeling om de uitvoeringsagenda en de operationele programma’s nog voor het eind van dit jaar klaar te hebben en aan te bieden aan de EU.

6

SNN voert opnieuw subsidieregeling uit voor gemeente Woningverduurzaming als onderdeel Bouwpakket Hoogeveen

Na het doorslaande succes van de energiebesparingsregeling voor particuliere woningbezitters in de gemeente De Wolden (zie kadertje), voert het SNN nu een vergelijkbare regeling uit voor de gemeente Hoogeveen. Het gaat om de Stimuleringsregeling Energiebesparing, die op 1 mei van dit jaar van kracht is geworden en een looptijd heeft tot 1 maart 2014.

De regeling maakt deel uit van het Bouwpakket Hoogeveen, een even ambitieus als omvangrijk stimuleringsplan waarmee de gemeente de bouwsector ondersteunt. Dat gebeurt met tal van acties en maatregelen. “Naast de regeling voor energiebesparing is bijvoorbeeld ook een verlaging van de prijs voor woningbouwkavels met 20% een belangrijk onderdeel van het pakket”, vertellen Gert Bolkesteijn en Jannetje Kolijn van de gemeente Hoogeveen. “Verder wordt de starterslening voortgezet en is er een gunstige duurzaamheidslening geïntroduceerd. Ook worden bouwvergunningen sneller verleend en is het aanbestedingsbeleid zodanig gewijzigd

Jannetje Kolijn en Gert Bolkestein promoten het Hoogeveen Bouwpakket tijdens de Bouw/verbouw-startersdag in Hoogeveen

‘Lokale en regionale bedrijven meer kans op werk’ dat lokale en regionale bedrijven meer kans maken op werk. In totaal is binnen het Bouwpakket vijf miljoen euro beschikbaar voor investeringen.”

Schil van de woning Voor de energiebesparingsregeling is anderhalve ton uitgetrokken. “We hebben deze regeling vooral ingezet om

burgers te stimuleren iets aan de schil van hun woning te doen”, legt Jannetje uit. “Denk bijvoorbeeld aan spouw-, vloer- of dakisolatie en de aanschaf van warmtepompen. Voor dit soort maatregelen kan een beroep op de subsidiepot worden gedaan. Ook combinaties met de

Noord NL juni 2013

7

duurzaamheidslening, waarbij een deel wordt gesubsidieerd en een deel geleend, zijn mogelijk. Zonnepanelen zijn niet in de regeling ondergebracht. Daar zijn al voldoende subsidiemogelijkheden voor. Wij zetten in op de schil van de woning.” De energiebesparingsregeling heeft in feite een tweeledig doel: het stimuleren van de werkgelegenheid in de bouw (het werkloosheidspercentage ligt in Hoogeveen met 14% boven het landelijke gemiddelde) en het verduurzamen van woningen. De subsidie bedraagt 20% van de subsidiabele kosten, met een maximum van 3.200 euro per woning. De subsidiabele kosten moeten minimaal 5.000 euro bedragen.

Twee tranches Het totale budget van 150.000 euro wordt in twee tranches van ieder 75.000 euro beschikbaar gesteld. Verwacht wordt dat hiermee 75 tot 100 aanvragen kunnen worden gehonoreerd. De eerste tranche loopt inmiddels en duurt nog tot en met september. De tweede ronde gaat op 1 oktober van start. Vanaf de eerste dag was de belangstelling onder particulieren groot.

‘Flinke impuls voor gemeentelijke doelstelling op klimaatgebied’ Dankzij spouw-, vloer- of dakisolatie energie besparen

Tevredenheid over SNN Dat de regeling wordt uitgevoerd door het SNN heeft alles te maken met de manier waarop het SNN dat eerder tot tevredenheid deed voor De Wolden. “Wij zochten een onafhankelijke partij en hoorden van De Wolden goede verhalen over het SNN”, zegt Gert. “De uitvoering is daar vlot verlopen. Het SNN is natuurlijk ook gespecialiseerd in subsidieregelingen. Jammer vinden we het wel dat mensen die een beroep op de regeling willen doen dit in verband met de ondertekening alleen per post of fax kunnen doen of er voor naar Groningen moeten reizen. Dat moet toch ook per e-mail kunnen?”

Het SNN is momenteel druk bezig om digitaal aanvragen van subsidies mogelijk te maken. Voor de NIOF 2013 en de Tender 2013 is dit al het geval. Wij houden u op de hoogte via onze website www.snn.eu.

Gert en Jannetje stellen in het vooruitzicht dat de regeling om de drie maanden wordt gemonitord. “We hopen dat de komende tijd veel woningen worden verduurzaamd en de werkgelegenheid mede door de regeling uit het slop kan kruipen. Bovendien krijgt de gemeentelijke doelstelling op klimaatgebied zo natuurlijk ook een flinke impuls…”

Groot succes in De Wolden Vanaf eind 2010 heeft het SNN ook een subsidieregeling voor energiebesparende maatregelen aan particuliere woningen uitgevoerd voor de gemeente De Wolden. Woningbezitters konden subsidie aanvragen voor woningisolatie en energieop-wekkende maatregelen. Dat werd een groot succes. De regeling liep tot en met 2013. Er is voor 200.000 euro aan subsidie uitgekeerd. Op 2 april van dit jaar werd de laatste tranche opengesteld en op 4 april was het budget van 60.000 euro al volledig op!

8

Jacques Tichelaar neemt afscheid als voorzitter SNN “Steek je energie vooral in inhoud, niet in vorm”

Het voorzitterschap van het SNN rouleert om de twee jaar. 1 juli 2013 draagt Jacques Tichelaar, commissaris van de Koning in Drenthe, het voorzitterschap over aan John Jorritsma, commissaris van de Koning in Fryslân. Wij vroegen de huidige voorzitter naar zijn belevenissen van de afgelopen twee jaar. Hoe ervaart hij de samenwerking? Welke resultaten zijn er geboekt? En welke thema’s zijn belangrijk de komende twee jaar? Jacques Tichelaar heeft de onderlinge samenwerking binnen het SNN de afgelopen twee jaar doorgaans ervaren als plezierig en constructief. “Het is vooral goed geweest dat we ons, waar ik vooraf beducht voor was, niet bezig hebben gehouden met nieuwe structuurdiscussies. Of het allemaal altijd perfect werkt, tussen dagelijks bestuur, algemeen bestuur, rekencommissie, uitvoeringsorganisatie, provincies en gemeenten, is een tweede. Maar steek je energie vooral in inhoud, niet in vorm.’’ De Drentse commissaris is tevreden over de rolverdeling die hij aan het begin van zijn voorzitterschap heeft afgesproken met zijn evenknieën in Groningen en Friesland. “John onderhoudt de contacten met het bedrijfsleven, Max doet de internationale relaties, ik zorg voor de kennisinstellingen. Zo voorkom je dat de voorzitter in zijn eentje al het werk moet doen. Je spreidt de druk en deelt samen de verantwoordelijkheid.” Tichelaar betreurt het dat de commissarissen niet de tijd vinden om elkaar buiten de vergadering van het DB vaker te zien. “We hebben wel regelmatig telefonisch overleg. Zo kunnen we tijdig belangrijke onderwerpen agenderen. En als er een keer een misverstand of kou in de lucht hangt, nemen we dat gelijk weg.”

De huidige voorzitter is bijzonder content over de Programmaraad die hij in het leven heeft geroepen. “Daar zitten de toppers van de noordelijke overheden, bedrijfsleven en kennisinstellingen bij elkaar aan tafel. Iedereen werkt en denkt mee, in het belang van de regio.

‘Toppers van het noorden bij elkaar aan tafel’ De rol van de vier grote steden, en hun burgemeesters, is binnen het SNN in de afgelopen periode gegroeid, meent Tichelaar. “Dat maakt het samenwerkingsverband echt sterker. Het heeft bijvoorbeeld de slagkracht van onze lobby’s vergroot. Zo is er tijdens besprekingen met het Kabinet in Den Haag behalve de CdK’s altijd ten minste een van de burgemeesters aanwezig. Dat werkt goed.’’ Voor het Noorden is het alle hens aan dek om het hoofd te bieden aan de vergaande bezuinigingen van het Rijk. Tichelaar leidt zelf de lobby voor behoud van zoveel mogelijk werkgelegenheid bij de rijksdiensten. “We maken ons hard voor bijvoorbeeld kazernes en de vliegbasis, en voor de gevangenissen. En ook hier geldt: we houden elkaar vast. Eendracht maakt macht.”

Jacques Tichelaar: ”Eendracht maakt macht” Lastig voor het SNN is de controledruk vanuit Brussel. “In het begin hield dat drie van onze mensen bezig. Nu zijn dat er al elf. Het heeft bijna een verlammend effect op de organisatie.”

‘Controledruk vanuit Brussel werkt verlammend’ Het SNN heeft de financiën overigens keurig op orde, benadrukt Tichelaar. Hij gaat er vanuit dat John Jorritsma het voorzitterschap met elan overneemt. “Aan de ambtelijke organisatie van het SNN zal het zeker niet liggen. Ik heb op bijzonder plezierige wijze samengewerkt met directeur Rob Engelsman en met zijn opvolger Eise van der Sluis.’’

Noord NL juni 2013

9

Website 123subsidie wint Europese innovatieprijs Vraaggericht en vernieuwend, concept van 123subsidie.nl scoort in Europa De website van het SNN heeft op 6 juni de European Price for Innovation van de Europese Commissie gewonnen. De website moest het opnemen tegen 50 andere inzendingen waaronder een ‘one-stop-shop Business Service Portal’ uit Oostenrijk en ‘HERMES’, een Spaans samenwerkingsplatform voor MKB en reisorganisaties. De jury noemde de website een publieksvriendelijk product en een ‘outstanding initiative’. 123subsidie.nl initiatief van het SNN 123subsidie.nl is een initiatief van het SNN met als doel ondernemers uit de drie noordelijke provincies sneller een beter overzicht te geven van de beschikbare subsidieregelingen. Een gebruiksvriendelijk en laagdrempelig platform werd hiervoor bedacht. Het initiatief komt voort uit vele gesprekken met ondernemers die onvoldoende inzicht hadden in subsidiemogelijkheden op diverse terreinen. In de drie en een half jaar dat de website in de lucht is, hebben ruim 50.000 bezoekers de website bezocht. Dit heeft voor het SNN alleen al geleid tot extra subsidieaanvragen van ongeveer €1 miljoen. Inmiddels staan er bijna 110 subsidie- en financieringsmogelijkheden op de website. Ondernemers geven aan het prettig te vinden snel te kunnen zien wat een bepaalde regeling inhoudt. Zo ook Wiard Jongsma, een jonge ondernemer die zijn

EU innovatie prijs Met de ‘European Price for Innovation in Public Administration’ beloont de Europese Commissie excellente en innovatie initiatieven, die een voorbeeld kunnen zijn voor andere organisaties of burgers in Europa. In drie categorieën: burgerinitiatieven, bedrijveninitiatieven en onderwijs/onderzoekinitiatieven zijn prijzen te winnen. 123subsidie.nl is winnaar in de categorie bedrijveninitiatieven.

bedrijf Zebulon via 123subsidie.nl startte. “De site is erg overzichtelijk. Doordat rechts in beeld een korte samenvatting van de regeling te zien is kun je direct zien of de regeling bij je plannen past of niet, zonder dat je de hele regeling door hoeft te nemen.”

Gebruikers denken mee over verbeteringen Prijzengeld Met het prijzengeld van € 100.000,- is het SNN van plan om de website uit te breiden en te verbeteren. Hoe dit er precies uit komt te zien is nog niet vastgesteld. Passend bij het vraaggerichte concept van 123subsidie.nl, besluit niet alleen het SNN maar vooral ook de gebruiker wat er verbeterd of uitgebreid moet worden aan de website. Heeft u suggesties en/of wilt u meewerken? Laat het ons weten!

Máire Geoghegan-Quinn, Euro Commissaris van onderzoek, innovatie en wetenschap, overhandigt de prijs aan Henk Emmens, hoofd afdeling Regelingen bij het SNN, tijdens het WIRE IV congres in Cork, Ierland op 6 juni 2013.

10

Na periode van zaaien is voor LOFAR het oogsten begonnen

Noordelijk bedrijfsleven ook actief in vervolgproject SKA

“We hebben onze antennes eerst grondig ingezaaid en flink water gegeven. Nu is het tijd om te oogsten. De ontdekkingen volgen elkaar inmiddels in hoog tempo op.” Zo schetst algemeen directeur Marco de Vos van ASTRON, het Nederlands instituut voor radioastronomie in Dwingeloo, hoe LOFAR, de grootste radiotelescoop ter wereld, zich de afgelopen jaren heeft ontwikkeld. Dat gebeurde mede met forse bijdragen uit Europese fondsen.

Duizenden antennes

Ontdekkingen

LOFAR is destijds gebouwd om beter wetenschappelijk onderzoek te doen naar de ruimte, met name de noordelijke sterrenhemel. Astronomen hopen er het prille begin van het heelal mee in kaart te brengen. Met een diameter van meer dan duizend kilometer is LOFAR honderd keer sterker dan andere telescopen en een mondiale voortrekker. Het systeem bestaat uit vele duizenden antennes in Noord-Nederland, Duitsland, Frankrijk, Zweden en GrootBrittannië, die via een netwerk van glasvezel zijn aangesloten op een supercomputer.

Dat gebeurt niet zonder succes. “LOFAR is volop in beweging”, stelt De Vos vast. “We kunnen er goede wetenschap mee bedrijven. Zo hebben we onder meer boven water gehaald hoe pulsars (snel ronddraaiende sterren) werken. Maar ook zijn we meer te weten gekomen over de zwarte gaten in het heelal en zijn er meer details van sterrenstelsels bekend geworden. En recent is zelfs een nieuw radiostelsel, dat onderdeel is van een sterrenstelsel, ontdekt (zie kader). Op allerlei terreinen worden steeds meer gegevens verzameld. En er zit nog meer in de pijplijn.”

Overwogen wordt om ook op locaties in andere landen nog antennes te plaatsen, onder meer in Italië. Uiteraard om nóg betere beelden te krijgen en het draagvlak verder te verbreden. “Maar”, zegt De Vos, “eigenlijk is LOFAR qua hardware wel af. Mede dankzij de subsidies die we via het SNN hebben ontvangen en die voor ons van groot belang zijn geweest, is het stadium van de technologische innovatie in grote lijnen klaar. We zijn nu vooral met sterrenkundige innovatie bezig.” Marco de Vos (l) en Michiel van Haarlem (r): “Samen met het bedrijfsleven kunnen we Noord-Nederland op de kaart zetten als dé hightech regio van ons land”.

‘Meer ontdekkingen in de pijplijn’ Michiel van Haarlem, oud-projectleider van LOFAR en nu hoofd SKA Nederland (waarover verderop meer), noemt LOFAR ‘een baanbrekende telescoop die alle mogelijkheden biedt om met een grote gevoeligheid op nieuwe golflengtes waar te nemen.’ ”We zien steeds meer nieuwe dingen. We leren de natuurkunde van het heelal steeds beter te begrijpen. Maar veel gegevens moeten nog verder worden uitgewerkt en er zullen ook vervolgwaarnemingen moeten

Noord NL juni 2013

11

Nieuw radiostelsel Bij het onderzoek van LOFAR naar de noordelijke sterrenhemel hebben astronomen van ASTRON een tot dusver onbekend en gigantisch radiostelsel, dat onderdeel is van een sterrenstelsel, ontdekt. Als dit stelsel - 750 miljoen lichtjaar van de aarde verwijderd - met het blote oog te zien was, zou het groter zijn dan de volle maan. Het stelsel, waarvan de ontdekking ook voor de astronomen als een verrassing kwam, moet tientallen tot honderden miljoenen jaren geleden zijn ontstaan.

De LOFAR High Band antenne maakt observaties tussen de 110 en 250 MHz mogelijk boven de FM-band worden gedaan. Ofwel via LOFAR, ofwel via andere nog sterkere telescopen.”

SKA en SKA-Noord-Nederland Dat brengt ons bij de Square Kilometre Array (SKA), een mondiaal project waarin twintig verschillende landen samenwerken om een nóg gevoeliger telescoop dan LOFAR te bouwen. ASTRON is in dit project een van de belangrijkste spelers. “SKA wordt in twee delen opgebouwd, één in Australië en één in Zuid-Afrika”, vertelt Van Haarlem. “Met extra gevoelige sensoren gaat SKA de activiteiten van LOFAR op het zuidelijk halfrond een vervolg geven. Met LOFAR kunnen we bijvoorbeeld het tijdstip bepalen van de vorming van sterrenstelsels, SKA is nodig om weer te geven hoe de detailstructuur van een stelsel er destijds uitzag.” Om de positie van SKA zo sterk mogelijk te maken, heeft ASTRON het project SKA Noord-Nederland (SKA-NN) opgezet. SKANN ontwikkelt in samenwerking met het Noord-Nederlandse bedrijfsleven voor SKA intelligente sensorsystemen. Het is de

bedoeling dat deze technologie ook kan worden ingezet in de gezondheidszorg, telecommunicatie, veiligheid en mobiliteit. SKA-NN wordt gesubsidieerd uit Koers Noord en het EFRO-fonds.

Hightech regio De participatie in SKA kan Noord-Nederland een flinke impuls bezorgen op hightech gebied. De Vos en Van Haarlem constateren dat het mes aan meerdere kanten snijdt. “ASTRON en SKA-NN kunnen door de inbreng van het bedrijfsleven SKA versterken en de bedrijven kunnen op termijn profiteren van hun deelname. Ze kunnen hun eigen productielijn verhogen en hun innovatief vermogen op een hoger niveau brengen. Door met ons mee te doen leren ze hoe ze slimmer hightech elektronica kunnen bouwen. Samen kunnen we Noord-Nederland zo op de kaart zetten als dé hightech regio van ons land…”

‘De technologie van de Square Kilometre Array kan ook toegepast worden in andere sectoren’

12

Contouren thema’s Noord-Nederland steeds duidelijker Budget voor Interregprogramma’s omhoog In tegenstelling tot veel andere Europese subsidieprogramma’s wordt het budget voor de Interregprogramma’s voor 2014-2020 verhoogd. Precieze bedragen zijn nog niet bekend, maar inmiddels is wel duidelijk dat Brussel voor Interreg B iets meer beschikbaar stelt en voor Interreg A aanmerkelijk meer.

Dat verwacht Albert Haan, projectmanager Internationale Zaken bij het SNN. “De EU geeft hiermee aan dat ze veel waarde hecht aan grensoverschrijdende samenwerking”, stelt hij vast. “Daar moet Noord-Nederland optimaal op inspelen.”

Voorbereiding Dat gebeurt inmiddels op meerdere fronten. Zowel regionaal als nationaal en internationaal wordt er door speciale

Naast Interreg B participeert Noord-Nederland ook in Interreg A en C. In het B-programma gaat het om transnationale samenwerking in het Noordzeegebied. Namens het SNN is Anna van Dijk coördinator van Interreg B. Bij Interreg A draait het om samenwerking met de directe buren en via Interreg C worden samenwerkingsprojecten verspreid door Europa ondersteund.

voorbereidingscommissies hard gewerkt aan inhoudelijke en administratieve aspecten. “Bij de administratieve organisatie staan harmonisatie en vereenvoudiging voorop”, zegt Haan, die zelf voor Noord-Nederland en andere Nederlandse regio’s in de commissie zit die zich bezighoudt met de inhoud. “Harmonisatie moet leiden tot een goede samenhang tussen de Europese programma’s en vereenvoudiging moet de deelname aan projecten laagdrempeliger maken.” Bij de inhoud wordt er naar gestreefd de Interregprogramma’s zodanig vorm te geven dat ze goed aansluiten bij de innovatiestrategie RIS3, het leidende vernieuwingsplan voor Noord-Nederland (zie elders in dit nummer). Haan: “De EU heeft bepaald dat iedere regio met RIS3 een eigen strategie moet ontwikkelen. Ook moeten resultaten van projecten beter zichtbaar worden. Europa heeft elf prioriteiten benoemd, waaruit wij er vier moeten selecteren. We moeten aangeven waar we op willen focussen.”

Contouren worden duidelijk Volgens Haan zijn in het Noorden de discussies over deze keuze volop gaande en worden de contouren van de belangrijkste thema’s steeds duidelijker. “Twee thema’s staan wel vast”, zegt hij. “Het verhogen van het innovatieve vermogen van de regio en het verhogen van de concurrentiekracht van het MKB. Andere mogelijke thema’s zijn: terugdringen van CO2, de gevolgen van klimaatverandering, milieubescherming en grondstoffengebruik en transport en logistiek. Uit deze vier thema’s moeten er nog twee worden gekozen of moeten combinaties worden gemaakt.” Het Ameland Outdoor Beach Centre is ingericht met duurzame materialen volgens het Cradle to Cradle principe

Noord NL juni 2013

13

Noord-Nederland is maandag 24 juni op een bijeenkomst in Media Plaza in Utrecht vertegenwoordigd met een stand waarin diverse Interregprojecten van de afgelopen periode worden gepresenteerd. Tijdens deze bijeenkomst wordt teruggekeken op de successen en vooruitgeblikt op de komende jaren. Dat gebeurt met alle overheden, kennisinstellingen en bedrijven die een rol hebben gespeeld in de Interregprojecten.

Noord-Nederland actief in bijna 40 Interreg Noordzeeprojecten

Een animatie van een Dryport terminal. Via deze logistieke hub kunnen goederen snel naar Noord- en Oost-Europa vervoerd worden

Communicatie met achterban Over de samenstelling van de programma’s wordt met de achterban (politiek, bedrijfsleven, kennisinstellingen en maatschappelijke organisaties) gecommuniceerd via de website van het SNN en LinkedIn (Groep: Interreg IVB NoordNederland). “Zo kunnen we alle betrokken partijen goed op de hoogte houden en meteen ook vragen om input”, licht Haan toe. “Op LinkedIn kunnen reacties worden geplaatst. Ik roep iedere betrokkene op zich bij dit netwerk aan te sluiten.” Haan verwacht dat de Interregprogramma’s door de EU pas vlak voor de zomer van 2014 definitief worden vastgesteld. In het najaar van 2014 kan de eerste call voor nieuwe projecten worden gedaan die dan op z’n vroegst eind 2014 of begin 2015 van start kunnen gaan. “Dat is jammer voor de continuïteit van de projectontwikkeling, want de fondsen voor de huidige programmaperiode zijn inmiddels vrijwel leeg…”

Op zoek naar nieuwe manieren om te communiceren met de burger

In de programmaperiode 2007-2013 zijn ruim 60 projecten ontwikkeld in het Interreg Noordzeeprogramma. NoordNederland is zeer actief en doet in bijna 40 mee”, zegt coördinator Interreg B Anna van Dijk. “In de afgelopen zes jaar is zo’n 13 miljoen euro naar het Noorden gevloeid. Dat geld gaat naar projecten op het gebied van natuur en milieu, stedelijke ontwikkeling, transport, scheepvaart, visserij of een maatschappelijk thema, zoals vergrijzing.” De inhoud kan heel divers zijn. Zo voerde de provincie Fryslân ‘Cradle to Cradle Islands’ uit, gericht op het toepassen van innovaties op eilanden in de Noordzee, zodat deze duurzaam en minder afhankelijk van fossiele brandstoffen kunnen worden. De gemeente Groningen was actief in ‘Smart Cities’, dat zocht naar nieuwe manieren om met burgers te communiceren. En in Drenthe speelde ‘Dryport’, wat heeft geleid tot nieuwe samenwerking met andere logistieke hubs in het achterland en over de grens. “Dit is slechts een kleine greep uit een groot aantal Interreg-projecten. Uit alle projecten blijkt de meerwaarde van internationale samenwerking, die bijna altijd leidt tot verrassende oplossingen.”

14

Directiewisseling bij SNN “Denken in kansen en mogelijkheden, daar gaat het om”

Eise van der Sluis is per 2 april aangetreden als directeur van Samenwerkingsverband Noord-Nederland (SNN). Hij neemt het stokje over van Rob Engelsman, die de uitdagende functie de afgelopen 13,5 jaar met veel verve vervulde. Bij het wisselen van de wacht ontmoeten zij elkaar. Beiden bevlogen, beiden met een visie, een bijzonder gesprek tussen de komende en gaande man.

Rob Engelsman (63) is zeer content met zijn opvolger Eise van der Sluis (44). “Je hebt de ideale mix van ervaring, zowel in het bedrijfsleven als bij de overheid. Weten hoe de hazen lopen, zal je in deze dynamische baan waarin je diverse partijen met elkaar moet verbinden, bijzonder goed van pas komen.” De functie van directeur SNN voegt inderdaad allerlei dimensies van de eerdere functies van Van der Sluis samen. “Ik zie deze functie als mijn droombaan”, reageert Van der Sluis. “In mijn eerste baan was ik politiek adviseur in de Tweede Kamer, hierdoor ken ik de Haagse wereld van binnenuit. Daarna was ik directeur van MKB-Amsterdam en belangenbehartiger voor het bedrijfsleven. Naast lobby voor ondernemersbelangen was ik actief binnen verschillende projecten in de sfeer van arbeidsmarkt en onderwijs waarin er goede samenwerking was met de overheid

en kennisinstellingen. De afgelopen jaren was ik secretaris - algemeen directeur van de gemeente Achtkarspelen in Friesland, waar ik het reilen en zeilen binnen het publieke domein heb leren kennen. Daarnaast was ik actief als directeur regionale economische ontwikkeling, waarbij intensief samenspel met bedrijfsleven en andere instellingen van groot belang was. In deze functie komen alle facetten samen.”

“We moeten ons in sterke, nieuwe en innovatieve coalities van publieke en private partijen gaan organiseren” Kansrijke regio Rob Engelsman heeft Noord-Nederland, vanuit een achterstandspositie, zien opbloeien tot een kansrijke regio. “De versterking van de economische ontwikkeling is te danken aan de wil om er samen uit te komen. The Triple Helix; overheden, het bedrijfsleven en onderwijs-

en kennisinstellingen zien het belang van samenwerking. Er zijn al diverse mooie doelstellingen behaald op het gebied van investeringen en het creëren van banen.” Als voorbeeld van een van de succesvolle projecten waar Engelsman trots op is noemt de oud-directeur het ‘Kompas voor het Noorden’. De subsidiegelden van 1 miljard werden toegekend en zijn op bijna een eurocent nauwkeurig in NoordNederland terechtgekomen. “Dat is een uitstekend resultaat, maar in een tijd dat er nog voldoende financiën waren”, aldus Eise van der Sluis. “Nu hebben we te maken met krimpende middelen en veranderende subsidieregelingen en zal het rechtstreeks verwerven van geld uit Den Haag en Brussel steeds moeilijker worden. De uitdaging is nu om de lobby, public affairs en projectontwikkeling zo vorm te geven dat veel meer geld rechtstreeks vanuit de EU naar de regio vloeit.” De urgentie voor het bevorderen van een goed samenspel van overheden, bedrijfsleven, onderwijs- en kennisinstellingen is volgens Van der Sluis groter dan ooit. “We moeten veel meer de taal van verbinding gaan spreken en ons in sterke, nieuwe en innovatieve coalities van publieke en private partijen gaan organiseren.

Noord NL juni 2013

15

De eerste aanzetten zijn er in de topsectoren en clusters van bedrijven en kennisinstellingen. Mijn ambitie is om ook het brede midden- en kleinbedrijf te laten profiteren van onze inspanningen. Een inzet die niet exclusief door de overheid wordt bepaald, maar juist profiteert van de goede inbreng van ondernemers.”

“De economische ontwikkeling is te danken aan de wil om er samen uit te komen” Het SNN werd in 1992 opgericht als een platform voor samenwerking van drie provincies en vier steden gericht op versterking van de economische ontwikkeling van het noorden. Inmiddels is SNN uitgegroeid tot een zeer professionele organisatie met 70 medewerkers. De nieuwe directeur heeft een duidelijke visie over het SNN: “Ik herken in de SNN-organisatie een gemotiveerd team van mensen, dat binnen gegeven kaders het maximale wil bereiken voor de noordelijke economie. Denken in

Rob Engelsman (l) geeft het stokje door aan zijn opvolger: Eise van der Sluis (r) kansen en mogelijkheden daar gaat het om. Ook in een ondernemend ingesteld samenwerkingsverband van overheden die de luiken open zet voor nieuwe partnerschappen, die samen meer kunnen dan ieder voor zich.”

Samenwerken Engelsman is ervan overtuigd dat het SNN bij zijn dynamische opvolger in goede handen is, en doet zijn reputatie als ‘menselijke directeur’ eer aan met een persoonlijke boodschap.

“Het is een uitdagende, maar veeleisende job waarmee je makkelijk in de tijd verdrinkt, zorg dat je een gezonde balans tussen werk en privé houdt.” Van der Sluis neemt het advies graag ter harte. “Ik ben ook in mijn voorgaande functies gewend aan lange werkweken. Mijn vrouw, die een parttime HR-functie heeft, weet ons gezin, met drie tienerzoons, uitstekend te managen. En wij weten als geen ander dat quality time met elkaar doorbrengen erg belangrijk is.”

Terwijl Rob Engelsman gaat genieten van zijn prepensioen zet Eise van der Sluis graag zijn tanden in zijn nieuwe functie. “De intrinsieke drijfveer voor het uitvoeren van deze functie is samenwerken. Ons resultaat is de optelsom van de gezamenlijke inspanningen van velen.”

16

Kop www.snn.eu Hoofdkop Noord NL is een uitgave van Samenwerkingsverband Noord-Nederland namens Drenthe, Fryslân en Groningen en verschijnt vier keer per jaar. tekst Harry Knevelbaard Marleen Grotenhuis – TEXT4ALL Communicatie SNN foto’s Studio voor fotografie en AV Producties W.J. Kleppe, Assen Marcel de Jong grafische vormgeving VNR Communicatie bv druk Scholma Druk, Bedum abonnementen Gratis aan te vragen via www.snn.eu redactie SNN Postbus 779, 9700 AT Groningen [email protected] www.snn.eu ISSN 2213-591X