NIEUWSBRIEF AZ Heilige Familie Rumst
juni 2012
Onze zorg en talent voor iedere patiënt
02
Editoriaal
03
Netvliesheelkunde: de huidige trends
04
Bipolaire TURis prostaat: een nieuwe methode voor een klassieke ingreep
05
Echogeleide perifere zenuwblokkade
06
Voorstelling OST-PST
07
HFR on the mov(i)e PIP-implantaten in HFR
08
Agenda
2
Editoriaal ’s Herenbaan 172 2840 Rumst
Verantwoordelijke uitgever Ludwig Marchal Redactiecomité Michel Craninx Stefan De Groof Elke Haest Philippe Lebrun Ludwig Marchal Erika Saenen Jan Van Beirendonck Tel. 03 880 90 11 Fax 03 880 95 95 03 844 50 50
Dr. Elke Haest HoofdgeneesheerDiensthoofd Spoedgevallen
Waarde collega’s, In mijn eerste editoriaal als nieuwe hoofdgeneesheer wens ik mijn voorganger, Dr. Tom Michielsens, te bedanken voor zijn jarenlange inzet als hoofdgeneesheer van ons ziekenhuis en als uitstekende neuroloog in de Rupelstreek en omstreken. Daarenboven wensen we hem veel succes in zijn nieuwe functie als adjunct-directeur van het Heilig Hartziekenhuis te Lier. In mijn functie als hoofdgeneesheer wil ik absolute prioriteit geven aan patiëntveiligheid en ook streven naar topkwaliteit in alle aspecten van de zorgverlening. In de huidige, snel veranderende samenleving zijn dit immers cruciale aandachtspunten waar de patiënten en hun familie recht op hebben. Vandaag staan we al zeer ver met de
vernieuwing van onze infrastructuur en zijn we momenteel nog druk in de weer met de uitvoering van het nieuwe operatiekwartier, sterilisatie en recovery. We kiezen bovendien ook nog voor een verdere informatisering van alle diensten. Voorts investeren we niet alleen in bakstenen (zoals elke goede Belg) maar ook in mensen wiens profiel duidelijk aansluit bij ons streven naar patiëntveiligheid en kwaliteitsverbetering. Deze nieuwe krachten worden verder in deze editie voorgesteld. Tegenwoordig is er in de media veel te doen omtrent benchmarking van de ziekenhuizen en we zijn dan ook zeer fier dat we na een grondige visitatie van de FOD Volksgezondheid opnieuw een verlenging van onze erkenning verkregen hebben. Dit is een duidelijke bevestiging van de gekozen strategie en een erkenning van de geleverde inspanningen van al onze medewerkers! Last but not least verheugt het ganse artsenkorps zich verder op een vruchtbare samenwerking die onze patiënten ten goede zal komen! Voor meer inlichtingen of bemerkingen kan u mij steeds contacteren via het ziekenhuis.
3
Netvliesheelkunde: de huidige trends
Dr. G. Haverbeke
Tot een paar jaar geleden was de chirurgie van het glasvocht en het netvlies voornamelijk voorbehouden voor universitaire centra. Het doorgedreven gesubspecialiseerd karakter van dit vakgebied was daarvan de reden (selectie van patiënten, uitgebreidheid van het instrumentarium, de complexiteit van de heelkunde, langdurige aparte opleiding, ...). Vitreoretinale heelkunde werd beschouwd als zware chirurgie binnen de oogheelkunde, met lange ingrepen, lange hospitalisatieperioden, soms weinig functionele verbeteringen na meerdere interventies. Sinds ongeveer 2004 is de situatie veranderd, voornamelijk door belangrijke technische ontwikkelingen. De grootte van de instrumenten is met 50 % verminderd (van 20 naar 23 Gauge ofwel van 0.9 naar 0.6 mm (fig. 2)), de visualisatietechnieken van de achterpool van het oog zijn met sterkere lichtbronnen en betere loupes (fig. 3) enorm verbeterd en dankzij chemische kleurstoffen kan veel selectiever worden gewerkt.
glasvochtbloedingen - al dan niet gepaard gaande met diabetes mellitus of maculadegeneratie.
De duur van de ingrepen is logischerwijze spectaculair ingekort en — waar vroeger een standaard vitrectomie twee uur duurde — bedraagt de gemiddelde duur van een ingreep nu ongeveer 30 minuten. Zodoende
wordt locoregionale anesthesie nu mogelijk en in A.Z. Heilige Familie wordt dit nu reeds in 80 % van de gevallen toegepast, waardoor bij de grote meerderheid op ambulante manier wordt gewerkt met het dagziekenhuis. Waarmee een vitreoretinaal chirurg het meeste wordt geconfronteerd, zijn electieve degeneratieve aandoeningen van de gele vlek (maculaire gaten of epiretinale membranen), acute netvliesloslatingen en
Fig. 1
Fig. 2
Fig. 3
De belangrijkste trend in de vitreoretinale heelkunde is ongetwijfeld een drempelverlaging van de indicatiestelling tot heelkunde en dit voornamelijk door de verfijning van de technische mogelijkheden dankzij betere functionele resultaten.
Nieuwsbrief juni 2012
4
Bipolaire TURis prostaat: een nieuwe methode voor een klassieke ingreep Het verouderingsproces bij mannen leidt tot vergroting van de prostaat. Bij sommige mannen veroorzaakt deze volumetoename eveneens mictieklachten. Ongeveer één derde van mannen boven de vijftig en de helft van de zeventigjarigen ervaren de effecten van BPH (Benigne ProstaatHyperplasie). Deze mictieklachten worden ook wel omschreven als LUTS (Lower Urinary Tract Symptoms) en vereisen in vele gevallen medicamenteuze of heelkundige interventie.
De klassieke heelkundige behandeling bestaat uit een TURP (TransUrethrale Resectie van de Prostaat). Aanvankelijk werd deze ingreep met monopolaire energie uitgevoerd en gebeurde de resectie op die manier in glycineoplossing. Meer recent kan de ingreep echter ook met bipolaire stroom worden uitgevoerd - hier gebeurt de ingreep in fysiologische zoutoplossing.
Uit eigen ervaring kunnen we dan ook stellen dat de voordelen die in de literatuur beschreven worden in de praktijk duidelijk merkbaar zijn. Eén van de belangrijkste gevolgen is dat het bloedverlies beduidend minder is, wat voor de chirurg die de procedure uitvoert voordeel biedt, gezien de zichtbaarheid gegarandeerd blijft tijdens de procedure. Verder heeft dit uiteraard ook voordelen voor de patiënt: er is minder hematurie postoperatief en daardoor minder transfusienood. Het aantal patiënten die postoperatief een klonterretentie doormaken ligt dan ook lager bij bipolaire resectie. Gezien de hematurie sneller opklaart kan de blaasspoeling sneller worden stopgezet en de transurethrale sonde sneller worden verwijderd, bijgevolg kunnen we ook de hospitalisatieduur inkorten. Naast de voordelen voor de patiënt is er dus eveneens een voordeel op economisch gebied. Een laatste belangrijk voordeel is dat er in fysiologische zoutoplossing wordt gewerkt en niet in glycineoplossing zoals bij de monopolaire TURP-procedure, waardoor er postoperatief geen TUR-syndroom kan optreden.
Dr. E. Beckers
Indien er enkel gebruik gemaakt wordt van de vaporisatie-elektrode is er één mogelijk nadeel: er zijn na de procedure namelijk geen weefselfragmenten beschikbaar die anatomopathologisch onderzocht kunnen worden gezien al het weefsel gevaporiseerd werd. Dit nadeel kan echter vermeden worden gezien er eveneens gebruik kan worden gemaakt van een resectielus met bipolaire stroom. Het is dus perfect mogelijk om tijdens dezelfde ingreep — met hetzelfde instrumentarium behoudens de elektrode zelf — een deel van de prostaat te reseceren en dit verder te combineren met de vaporisatiemethode. Indien er enkel gebruik gemaakt wordt van vaporisatie dient het volume van de prostaat in rekening gebracht te worden, gezien bij volumineuze prostaten de operatieduur kan oplopen. Als we dit alles in rekening brengen is het duidelijk dat bipolaire TURP en vaporisatie een positieve ontwikkeling zijn waarbij zowel arts, patiënt als maatschappij voordeel hebben - vandaar dat er ook voor deze techniek geopteerd werd in ons ziekenhuis.
Fig. 1: Een vergelijking tussen de ablatieinstrumenten: de resectielus en de TURis plasma vaporisatie-elektrode
In 2008 werd door Olympus een TURis (Transurethral Resection in Saline) plasma vaporisatie-elektrode op de markt gebracht. Deze elektrode combineert de voordelen van vaporisatie en bipolaire resectie, waardoor het mogelijk is een ingreep uit te voeren met verwaarloosbaar bloedverlies en dit zonder te moeten inboeten aan effectiviteit. Sinds 2009 wordt deze techniek ook toegepast in ons ziekenhuis.
AZ Heilige Familie • Rumst
Fig. 2: Bij de vaporisatie wordt zoals bij een klassieke TURP vanaf de blaashals vertrekkend prostaatweefsel verwijderd
Fig. 3: Uiteindelijk resultaat na een TURis met vaporisatie
5
Echogeleide perifere zenuwblokkade Een van de meest ingrijpende veranderingen van de laatste jaren in het gebied van de anesthesie is de implementatie van de echo in ons vakgebied. De meest gebruikte echotoepassing is het verdoven van het onderste of bovenste lidmaat voor chirurgie. Aangezien deze techniek veiliger zou zijn dan de voorgaande techniek met elektrostimulatie en de succesratio de 100 % benadert, heeft deze toepassing sindsdien een enorme opgang gekend. Ook in ons ziekenhuis zijn we sinds enkele jaren bezig met deze verdovingsmethode en daarom willen we voor jullie de indicaties even op een rijtje zetten.
Dr. H. Vanden Eede
Methode Indicaties De zenuwbundels worden met behulp van ultrasone golven in beeld gebracht. Eenmaal de zenuwen goed in beeld zijn, wordt een naald met botte punt onder zicht tot vlak tegen de zenuwbundels geplaatst. Vervolgens wordt er rond de zenuwbundels een lokaal anestheticum ingespoten. We gebruiken hiervoor twee soorten: een kortwerkend middel dat reeds na twee uur is uitgewerkt en een langwerkend middel dat tot 24 uur kan doorwerken. Bij een chirurgische verdoving zal de motoriek en de pijnsensatie van het lidmaat volledig uitgeschakeld zijn. Bij een langwerkend lokaal anestheticum duurt het wel een 20-tal minuten alvorens deze verdoving diep genoeg is ingewerkt.
Indicaties: Schouderchirurgie Laterale en mid-diafysaire claviculafractuur
Interscalenus blok
Indicaties: Bovenarmchirurgie Elleboogchirurgie Pols- en handchirurgie
Supraclaviculair blok
(Relatieve) contra-indicaties - Infectie t.h.v. de punctieplaats (andere plaats meestal mogelijk) - Allergie voor lokale anesthetica (andere lokale anesthetica mogelijk) - Gebruik van antistolling (afhankelijk van de mate van antistolling)
Consequenties
Het grote voordeel van een echogeleid supraclaviculair blok is dat de pleura tijdens de ganse procedure in zicht is en de kans op een pneumothorax uitermate klein.
Indicaties: Pols- en handchirugie
Axillair blok
Indicaties: Kniechirurgie
Zoals blijkt uit dit overzicht zijn er veel indicaties voor deze techniek en is de kans groot dat uw patiënten in de toekomst hiermee in aanraking zullen komen. Soms zullen we langwerkende lokale anesthetica gebruiken voor dagziekenhuispatiënten om ze 12 tot 24 uur pijnvrij te houden. Deze patiënten zullen dan met een mitella naar huis worden gestuurd. Een zeldzame complicatie die kan optreden is zenuwschade t.g.v. de naald of het inspuiten van de medicatie. Als een patiënt na langer dan 24 tot 36 uur nog steeds een motorisch blok behoudt, zou hier sprake kunnen zijn van schade en kan best de dienst anesthesie gewaarschuwd worden.
Femoralis blok
Indicaties: Enkelchirurgie
Ischiadicus blok
Popliteaal blok
Nieuwsbrief juni 2012
6
Voorstelling OST-PST
Kanker is één van de belangrijkste doodsoorzaken in de Westerse wereld. De moderne behandelingen hebben van kanker een chronische ziekte gemaakt. Mensen die geconfronteerd worden met kanker beamen dat kanker een enorme impact heeft op het leven van de patiënt, maar ook op het leven van zijn naasten. Naast de medische behandeling stijgt dan ook de aandacht voor psychosociale ondersteuning van patiënten en hun omgeving.
In het kader van het Nationaal Kankerplan werd in 2009 in dit ziekenhuis het Oncologisch Support Team (OST) opgericht met als doel patiënten en hun naasten te ondersteunen in het hele proces van aanmelding, behandeling en nazorg en dit in nauwe samenwerking met de behandelend arts en de verpleegkundigen van de verscheidene afdelingen. Als fundament van onze zorg onderscheiden wij vier pijlers: begeleiden, informeren, ondersteunen en adviseren. Als er medisch niets meer te bereiken is en de patiënt elke dag achteruit gaat (wanneer genezen niet meer kan), verschuift het zwaartepunt van de zorgverlening van ‘cure’ naar ‘care’. De nadruk wordt dan gelegd op het aanbieden van optimaal comfort en het verzekeren van de best mogelijke levenskwaliteit voor de patiënt en zijn nabestaanden. Sinds 2002 wordt deze functie verzorgd door het Palliatief Support Team (PST) in ons ziekenhuis. Waar de vroegtijdige zorgplanning op de voorgrond staat in het OST, verschuift de aandacht bij het PST naar vragen rond het levenseinde. Met de
AZ Heilige Familie • Rumst
patiënt en zijn omgeving worden op dat moment de mogelijkheden van palliatieve zorgen besproken: Palliatieve Hulpverlening Antwerpen (PHA), mantelzorg, palliatieve eenheid. Het PST biedt een ondersteunende en organiserende functie bij vragen inzake euthanasie en palliatieve sedatie.
Het OST/PST heeft een aanvullende functie. Elke zorgverlener blijft zelf verantwoordelijk, maar kan een beroep doen op deze beide teams. Het OST/PST neemt geen taken over, maar vervult een ondersteunende, begeleidende, informerende en adviserende functie.
Het OST/PST is multidisciplinair samengesteld. Elk teamlid benadert de zieke als individu op fysisch, psychosociaal en spiritueel gebied. Toch beklemtoont ieder teamlid een specifiek actiedomein volgens de aard van zijn of haar discipline. Het OST/PST werkt bovendien nauw samen met andere disciplines (behandelend arts, thuisverpleging, huisarts, palliatieve thuiszorg, palliatieve eenheid, VLK, Stichting tegen Kanker,…).
Ons team bestaat uit: Oncologisch Verpleegkundigen: Kris Du Mont, Suzy Laeremans Psychologen: Leen Braem, Lieselotte Verhavert Pastorale medewerkers: Lutgart Rens, Dirk Asselberg Diëtiste: Liesbet Onghena Verantwoordelijke artsen: Dr. Bruno De Belie, Dr. Erika Saenen
Het OST/PST komt wekelijks samen op maandag en woensdag; twee keer per jaar komt de reflectiegroep samen om de werking van zowel OST als PST vanop afstand te evalueren. Op deze vergaderingen worden vertegenwoordigers van verschillende diensten uitgenodigd.
Maatschappelijk assistente: Tanja Windelen. Zij is het aanspreekpunt van het OST/PST en tevens de eerste contactpersoon voor patiënten en hun omgeving. Zij is te bereiken op het nummer: 03 880 90 94.
7
Dr. M. Craninx
Filmevent A.Z. Heilige Familie Op zondag 12 februari ll. was het weer zover: ons jaarlijkse symposium, dat sinds 2 jaar onder vorm van een zondagochtendbrunch en -film plaatsvindt met de bedoeling om – mede als vervanging van de nieuwjaarsreceptie - een moment van contact met zowel intra- als extrahospitaalzorgverleners te creëren.
De locatie werd aangepast naar Utopolis te Mechelen, wegens een meer gezellig, intiem en uniek karakter. Een lekker en uitgebreid ontbijt ging vooraf aan de film. Qua filmaanbod was het opnieuw een schot in de roos: na vorig jaar het Oscargenomineerde “Rundskop” hadden we dit jaar opnieuw een Vlaamse topaffiche met “Tot altijd”: alle aanwezigen waren ontroerd en aangedaan door het onderwerp en de verfilming van dit drama. Voor de kinderen werd “de Gelaarsde Kat” uitgekozen, nadat ze tevoren ballonnen in allerlei vormen hadden gekregen, zelf badges hadden gemaakt en geschminkt konden worden. Het was zeker een aangenaam en gezellig samenzijn op een koude, regenachtige zondagochtend in februari, MAAR … Daar waar het doel is om op een gezellige,
aangename, ongedwongen manier samen met de familie een contactmoment te creëren is de opkomst van de huisartsen eerder bescheiden. Is de gekozen dag en periode minder goed? Spreekt de locatie of het thema minder aan? Dit zijn een aantal punten waarvan we het antwoord niet weten … Vandaar een OPROEP aan alle eerstelijns zorgverleners om ideeën en voorstellen te willen formuleren: op welke manier kunnen we een goed contactmoment realiseren? Omdat ik blijf streven naar toch minstens een jaarlijkse bijeenkomst met de huisartsen, is het immers meer motiverend indien vele huisartsen aanwezig kunnen en willen zijn. Alle voorstellen zijn dan ook welkom via
[email protected],
[email protected]. M. Craninx
PIP-implantaten in HFR Dr. J. Hiel, Dr. T. Tondu en Dr. F. Thiessen
De artsen verbonden aan de dienst Plastische Heelkunde van het A.Z. Heilige Familie te Rumst (Dr. Jozef Hiel, Dr. Thierry Tondu en Dr. Filip Thiessen) hebben nooit borstimplantaten van het merk PIP gebruikt. Er is dan ook geen reden tot ongerustheid hieromtrent voor patiënten die geopereerd werden door onze dienst. Volgens de richtlijnen van de Koninklijke Belgische Vereniging voor Plastische, Esthetische en Reconstructieve Heelkunde (RBSPS) is het steeds raadzaam vanaf 10 jaar na de ingreep op controle te komen voor nazicht van uw prothese om prothesegebonden complicaties (ruptuur, kapselcontractuur, …)
vroegtijdig op te sporen. Uiteraard zijn patiënten uit andere centra die een borstvergroting ondergingen d.m.v. PIP- of andere implantaten eveneens welkom voor verder advies en follow-up. Meer informatie hieromtrent kan u bekomen via onze raadpleging, via onze website www.clinic12b.be en via de website van de Koninklijke Belgische Vereniging voor Plastische, Esthetische en Reconstructieve Heelkunde (RBSPS): www.rbsps.org met in het bijzonder de nieuwsbrieven van 22.12.2011 en 02.02.2012.
Nieuwsbrief juni 2012
8
Nieuwe gezichten in ons ziekenhuis Dr. Hervé Vanden Eede Anesthesie
Dr. I. Van Hooff Pathologische anatomie
Dr. E. Beckers Urologie
Dr. I. Van Hooff
Dr. Hervé Vanden Eede
Dr. E. Beckers
Vanaf 01.02.2012 vervoeg ik de artsenequipe van het labo pathologische anatomie. Ik ben in Mechelen geboren en getogen. Mijn vorming in de pathologische anatomie kreeg ik onder meer van Prof. Gepts en Prof. De Roy. Na mijn opleiding bleef ik in Brussel in het St.-Jan Ziekenhuis werken om daarna een korte tijd voor het Monicaziekenhuis in Deurne actief te zijn.
Sinds 01.03.2012 versterk ik het anesthesieteam in het Algemeen Ziekenhuis Heilige Familie. Na mijn opleiding anesthesie in het Universitair Ziekenhuis van Antwerpen en het Middelheim Ziekenhuis heb ik mij in Nederland verder gespecialiseerd in verschillende onderdelen van de anesthesie. De voorbije 4 jaar ben ik werkzaam geweest in Rotterdam (kinderanesthesioloog en kinderintensivist), Den Haag (cardio-anesthesioloog en intensivist), Amsterdam (internistische intensivist), Nijmegen (anesthesioloog specialisatie perifere zenuwblokkades) en Beverwijk (brandwondencentrum). Als Europees erkend intensivist zal mijn taak er onder andere uit bestaan de kwaliteit van zorg op de dienst intensieve zorgen mee verder uit te bouwen en het verder implementeren van echogeleide technieken om de patiënten peroperatief zo comfortabel mogelijk te behandelen.
Ik heb mijn basisopleiding geneeskunde genoten aan de Universiteit Antwerpen, waarvan gedurende 1 jaar — in het kader van het Erasmusprogramma — de cursussen en stages gevolgd werden aan de universiteit van Valladolid in Spanje.
Mijn jarenlange ervaring wil ik nu graag inzetten voor de ziekenhuizen in het samenwerkingsverband voor pathologische anatomie, waarin A.Z. Heilige Familie participeert. Mijn interesses gaan in het vak uit naar weke weefseltumoren en cytologie. Buiten het vak zijn mijn honden en de natuur mijn passie.
Wat mijn specialisatie betreft volgde ik de tweejarige opleiding heelkunde in ZNA Jan Palfijn. De opleiding urologie vervolledigde ik in het Atrium Medisch Centrum te Heerlen in Nederland en in het Universitair Ziekenhuis Antwerpen. Naast meewerken aan het reeds bestaande aanbod in de verschillende takken van de urologie is het de bedoeling in de toekomst het huidige aanbod uit te breiden met functieonderzoeken zoals urodynamica.
Agenda
PRENATALE INFO OVER BORSTVOEDING DOOR ONZE LACTATIEDESKUNDIGE Elke eerste vrijdag van de maand van 13.30u tot 15.30u Info en inschrijvingen op Materniteit (tel. 03/880.93.99) MULTIDISCIPLINAIR ONCOLOGISCH CONSULT (MOC): Elke donderdag om 12 uur in vergaderzaal 1 (route 86)
INFORMATIEAVONDEN KIND & GEZIN VOOR AANSTAANDE OUDERS • 3 en 10 oktober 2012 • 5 en 12 december 2012 • 6 en 13 februari 2013 • 3 en 10 april 2013 • 5 en 12 juni 2013 Telkens op woensdagavond om 19.30u in de vergaderzaal van het ziekenhuis. Voorinschrijving is niet nodig.
