Nieuwsbrief Duurzaamheid VWO4 Voor u ligt de nieuwsbrief over het project duurzaamheid 2016. Ook dit jaar hebben de leerlingen van 4 vwo/tto veel kennis en vooral ervaring opgedaan op het gebied van hergebruik, recyclen, wat doen we met ons afval en hoe zorgen we ervoor dat we ook “later” het nog steeds goed hebben met z’n allen. Diverse presentaties, verslagen, lezingen en workshops verder zit het project duurzaamheid vwo/tto4 er weer op voor dit schooljaar. De bijdragen van het vak tekenen vindt u verspreid door de nieuwsbrief. Veel lees- en kijkplezier. Robin Sprinkhuizen docent scheikunde
Start project duurzaamheid (Rik Grashoff) Op dinsdag 26 januari vond op het Grotius College aan de Juniusstraat 8 in Delft de aftrap plaats van het project Duurzaamheid in vwo 4. Deze aftrap werd verricht door de heer Rik Grashoff, oud wethouder van Delft en tweede kamerlid voor Groen Links. Rik Grashoff vertelde onze leerlingen allerlei aspecten van duurzaamheid en verwees o.a. naar het rapport van de VN-commissie Brundtland wat de tot nu toe meest populaire definitie van duurzaamheid heeft voortgebracht: "ontwikkeling die aansluit op de behoeften van het heden zonder het vermogen van toekomstige generaties om in hun eigen behoeften te voorzien in gevaar te brengen" Aan de hand van allerlei voorbeelden liet hij de leerlingen zien op welke manieren je dat kan beïnvloeden. Tot slot was er gelegenheid tot het stellen van vragen waarna Rik snel terug moest naar Den Haag voor het wekelijks overleg in de tweede kamer.
Links: Yasmine en Mats in actie. Onder: Fenna’s choice
Presentatie Hans Ligtenburg (Circulaire Economie) Milieuvervuiling. Een onderwerp dat in ons schone Nederland misschien net iets te ver van ons af staat om er de ernst van in te zien. Die ernst is er echter wel, en niet zo’n beetje ook. Als we zo doorgaan zal er in de toekomst een groot tekort zijn aan o.a. voedsel, water en grondstoffen, dus aan middelen die nodig zijn om in leven te blijven. Hier moet iets aan gedaan worden. Maar hoe doen we dat? Onze huidige samenleving wordt ‘van wieg tot graf’ genoemd. We gebruiken van alles waar we na afloop niet meer naar om kijken terwijl er nog zoveel van bruikbaar is. Wereldwijd gaan steeds meer mensen in grote steden wonen. Daar komt bij dat er steeds meer baby’s geboren worden en de bevolking dus enorm toeneemt. Iedereen heeft eten en een plek om te leven nodig. De verwachting is dat er in 2060 twee keer zoveel voedsel nodig zal zijn, maar er ook veel minder landbouwgrond beschikbaar zal zijn door de grote hoeveelheid mensen. Om nog niet te spreken over het grote tekort aan grondstoffen. De aarde zal, hoe wreed we er ook mee omgaan, het wel redden. Maar als wíj, als alle organismen het willen overleven moeten we oppassen hoe we met alle levensmiddelen om gaan.
Hugo Recycle: bijdrage tekenen. Als we een goede aarde met genoeg levensmiddelen willen doorgeven aan de volgende generaties zouden we moeten streven naar een ‘van wieg tot
wieg’ samenleving. Producten (of delen van producten) worden dan weer opnieuw gebruikt waardoor er een kringloop ontstaat. Om dit principe na te streven zouden we kunnen kijken naar wat er nog allemaal hergebruikt en gerecycled kan worden van wat we weggooien. Dat is namelijk nogal wat. In onze mobiele telefoons, televisies en andere elektronica zitten allerlei stoffen en metalen die we goed opnieuw kunnen gebruiken. Ook zouden we van allerlei soorten afval nieuwe producten kunnen maken. De vleesindustrie is ook een grote boosdoener binnen de milieuvervuiling. Onder andere het transport, de hoeveelheid grond die nodig is om de dieren te houden en de grondstoffen die nodig zijn voor het voedsel van de dieren hebben een grote negatieve invloed op de opwarming van de aarde (het versterkte broeikaseffect), ons voedseltekort en het tekort aan water. Minder vlees eten is dus al een erg goede investering in het streven naar een duurzame wereld. Bijdragen aan een duurzame wereld is lang niet zo moeilijk als je misschien denkt. Wees creatief, wees bewust en we leven alweer een stuk dichter bij een ‘van wieg tot wieg’ samenleving. Fenna Houweling V4A
Scheikunde (SMOG en zonnecellen) Duurzaam zijn betekent onder meerdere ‘geproduceerd of verkregen op een manier die het milieu en de natuur zo min mogelijk belast’. Duurzame ontwikkeling is een strategie of productiemethode die de natuurlijke hulpbronnen of grondstoffen niet uitput. De wereld is de laatste tijd heel erg veel bezig met duurzaam omgaan met de grondstoffen en hulpbronnen want ze beginnen op te raken. Deze twee PO’s die zijn gedaan door leerlingen gaan over ‘Smog’ en ‘Zonnecellen’. Smog is een uitkomst van niet duurzaam omgaan met de grondstoffen en hulpbronnen en zonnecellen zijn een methode waarop duurzaam elektriciteit wordt gewonnen. Omdat men heel veel olie uit de grond pompt om producten zoals benzine te maken wordt olie snel opgemaakt vanwege de vele voertuigen die op benzine rijden, vliegen of varen. Auto’s, vliegtuigen en boten gebruiken allemaal veel benzine, als ze niet duurzaam gebruikt worden en veel CO2 uitstoten dan zal er smog ontstaan. Met zonnecellen kunnen we schone duurzame energie verstrekken, in plaats van gas of olie kunnen we makkelijker elektriciteit gebruiken. Elektriciteit is goedkoper en beter voor het milieu.
Van Smog wisten we dat er in veel landen met een groeiende of grote economie zoals China en India veel aanwezig was. Dit komt door de uitstoot van alle auto’s die op technisch gebied nog lang niet zo ver zijn als die van de Westerse landen en ook omdat er veel mensen leven in deze gebieden. China heeft 1,357 miljard mensen en India heeft 1,252 miljard mensen, al deze mensen hebben vervoer nodig en dus worden veel motorvoertuigen als auto’s, motoren, scooters etc etc etc. allemaal gebruikt. Over zonnecellen wisten we dat het niet zo lang geleden is ingevoerd bij particulieren. In Nederland leek het ons niet zo een handige stap aangezien er weinig zon is natuurlijk, maar uit onderzoeken blijkt dat het toch niet zo een gekke stap is, het is misschien duur om de zonnecellen aan te schaffen maar om ze te onderhouden en ook gebruiken is veel goedkoper dan het gebruiken van gas bijvoorbeeld, dit wisten we dan weer wel. Deze PO’s, ‘Smog’ en ‘Zonnecellen’ overlappen in veel verschillende vakken, in scheikunde natuurlijk, maar ook in economie bijvoorbeeld. Het uitrekenen van de uiteindelijke prijs heeft vaak de doorslaggevende factor in beslissingen over projecten over duurzaamheid, elektriciteit is bijvoorbeeld goedkoop, dus daarom wordt het veel gebruikt. Verder natuurkunde, veel factoren in de natuurkunde spelen een rol, bijvoorbeeld het maken van zonnecellen. Techniek heeft ook een grote rol, zonder techniek zouden we nooit zonnecellen kunnen bouwen. Aardrijkskunde is ook een vak wat hiermee te maken heeft. Alle informatie over bepaalde landen, over hun bevolkingsgroei, over plekken waar olie en gas wordt gewonnen en over hoeveel wordt gebruikt in elk land, dit heeft allemaal te maken met aardrijkskunde. En als laatste is er natuurlijk wiskunde, al deze data moet verwerkt worden en op papier worden gezet, hiervoor wordt simpel rekenen gebruikt. Wat wij geleerd hebben is dat er nog veel te doen valt voor de bevolking van Nederland op het gebied van duurzaamheid. We weten op dit moment natuurlijk wel dat we zuiniger om moeten gaan met benzine en dat we vaker de fiets moeten nemen in plaats van de auto, maar we moeten het vaker doen. We hebben ook geleerd dat we veel vervuilen en dat oplossingen daarvoor moeilijk zijn om te vinden en ook nog eens veel geld kosten.
Uitwisselingsweek: Microbeads. Ook tijdens de exchange week hebben onze leerlingen samen met de buitenlandse gasten aandacht besteed aan duurzaamheid. Met heel veel dank aan de biologiesectie werd water onderzocht op eventueel aanwezige microbeads, kleine deeltjes plastic die met het blote oog niet zichtbaar zijn, maar met een microscoop wel. Na het toepassen van enkele eenvoudige waterzuiveringstechnieken zoals filtreren, bezinken en adsorptie, ontdekten leerlingen dat zelfs na zuivering hele kleine deeltjes nog steeds te zien zijn onder de microscoop.
Engels In de 4de klassen is ervoor gekozen om klassikaal een artikel uit The National Geographic te bekijken. De titel van het artikel is The New Oil Landscape en het gaat over `fracking`, een nieuwe techniek om olie te winnen. In North Dakota gebeurt dit al op grote schaal. De relevantie van het artikel voor de Nederlandse situatie is de discussie die op het ogenblik hier gevoerd wordt over de pro`s en contra`s van het gebruik van deze techniek bij de winning van het zogenaamde “schaliegas.” In de klas werd er gekeken naar de opbouw van het artikel, de inhoud ervan, de mate
waarin de berichtgeving objectief of subjectief is en hoe dat blijkt. Ook werd gekeken naar de relevantie van het artikel voor de Nederlandse toestand: welke lessen vallen er voor Nederland te leren uit wat in
Amerika al op vrij grote schaal gebeurt? Verder naar wat de `case histories`van Susan Connell en Brent Sanford illustreren gekeken. Afgezien van de inhoud is er ook voor een artikel uit een wetenschappelijk tijdschrift gekozen omdat de meeste VWO leerlingen in hun vervolgopleidingen ook te maken gaan krijgen met Engelstalige, nietliteraire teksten. Het mes snijdt dus aan twee kanten. H.J.Hilbert
Links: Melissa: “Wat te doen met onvoldoendes en frustraties?”
Onder links: Lies: “Save our planet” Onder rechts: Indra:
“Plastic bekers”
Economie Op 24 maart heeft VWO-4 een interactieve les gekregen van twee medewerkers van Avalex, de afvalverzamelaar in de regio Delft. Inderdaad, afvalverzamelaar, geen afvalverwerker. Dat wordt gedaan door een ander bedrijf, in Zwolle. Dit bedrijf had de goedkoopste
aanbesteding (Europese regelgeving) dus gaat het ingezamelde afval per boot, Avalex ligt aan de Schie, naar Zwolle. Geschiedenis van afval Hoe wij omgaan met afval verschilt door de eeuwen heen. In de middeleeuwen werd het afval op straat of in de gracht gekieperd, met ziektes tot gevolg. Toen men dit door kreeg is men het afval gaan inzamelen, afval was dus heel lang een kwestie van volksgezondheid. Maar afval had ook een economische waarde, schillen voor de beesten, lorren voor burger en fabrikant. Na de tweede wereldoorlog ging het zo goed met de welvaart en industrialisatie dat afval haar economische waarde verloor en werd verbrand, mede omdat de eisen voor de volksgezondheid steeds strenger werden.
De publicatie van het rapport van de ‘Club van Rome’ in 1972 waarin werd gewaarschuwd voor grondstoftekorten en milieuverontreiniging heeft het denken over afval verandert, het begrip duurzaamheid is belangrijk geworden.
Hiernaast staat een ladder afgebeeld hoe er nu over afval wordt gedacht, preventie staat bovenaan: gebruik zo min mogelijk materiaal wat tot afval leidt.
In het verleden dacht men er precies andersom over, men begon met storten (5), daarna verbranden (4) etc.
Echter, het denken over afval mag zijn verandert bij de beleidsmakers en een gedeelte van de bevolking, het gedrag van de meerderheid verander je niet zomaar, gewoontegedrag doorbreken is lastig. Daarvoor is, in termen van onze gastspreker, gedragsveranderende communicatie nodig, zodat het van moeten naar willen gaat. Kennis en bewustwording is in dit verband cruciaal, vandaar dat Avalex graag mee werkte aan het duurzaamheidproject van het Grotius.
Onder links: Zazie en Sofie “Plastic Fish” Onder rechts: Loubna “Wat eten we vandaag?”
Frans
We hebben gekeken naar een volgens de leerlingen indrukwekkende (Franstalige) documentaire waarin de “Soupe de plastique” en de gevolgen hiervan voor mens en dier duidelijk werden gemaakt.
Biologie De biologie lln in vwo vier hebben voor het project duurzaamheid gewerkt aan een presentatie naar aanleiding van één van de volgende stellingen:
Hoe kunnen moderne veredelingstechnieken bijdragen aan de verduurzaming van de landbouw? Hoe gaan we de plantaardige productie zodanig verhogen dat we de wereldbevolking blijvend kunnen voeden?
Hoe kunnen we gewassen efficiënter veredelen? Is het mogelijk de wereldbevolking met alleen uitsluitend plantaardige producten te voeden? Is er een alternatief voor het intensieve gebruik van herbiciden en pesticiden in de landbouw? Kunnen planten meer resistent gemaakt worden tegen hoge concentratie zout in de bodem? Welke problemen doen zich nu voor in Nederland bij de productie van dierlijke eiwitten en welke alternatieven zijn daar voor het vervangen van dierlijke eiwitten in het dieet van de mens?
Hieronder zie je een paar foto's die gemaakt zijn van hun PowerPoint of posterpresentatie. (met dank aan Eline Wilmink die de foto's maakte)
Duits Drie teksten zijn doorgenomen en besproken met betrekking tot duurzaamheid. Tekst 1: Duitsland als recyclingnatie. Tekst 2: Tips voor milieubescherming; leerlingen bespreken wat ze nu al doen voor een beter milieu en wat ze in de toekomst zouden kunnen gaan doen. Tekst 3: Minikerncentrales onder de grond en onuitputtelijke energiebronnen.
Twee videofilmpjes werden bekeken en aan de hand van opdrachten besproken. Video 1: Afval wordt steeds meer waard. Video 2: Voor- en nadelen van kerncentrales
SPU (Indra en Calvin) Leerlingen uit TTO4 hebben uitgebreide plannen ontwikkeld voor Grotius 2020. Het Grotius als energieproducent en op elk gebied “zero waste”. Dit is de school zoals leerlingen deze graag zien. De bijdrage zelf is uiteraard in het Engels. Indra en Calvin zetten in op zonne-energie en groene daken, maar hebben ook ideeën onder andere voor afvalscheiding. Hun ideeën zijn goed uitgewerkt. Hier volgt een ingekorte versie. Het volledige plan is in te zien bij dhr. R. van der Ven. Introduction The world and the environment is becoming worse each and every year. The air is heavily polluted by hazardous gases and the deathly effects of global warming are becoming a serious issue. The main culprit of all of these problems is mankind. To save ourselves and the places, we have to change. But what can we do, together as a school, to stop this? Solar energy On this image, on places (1) solar panels are placed for achieving a maximum working surface area. An inverter for converting DC to AC and an electricity meter to measure the actual gain and be placed at (2,3,4).
In 20-25 years the school will save over €105 000,- changing to solar energy. The materials used for solar panels however are considered toxic waste after use. This problem has yet to be solved. Water On a school, gallons of water is wasted each day. There are many taps on our school, and most of them work by pressing a button and the water will turn itself off after some time. This is very unnecessary. Most students don’t need that much time to wash their hands, so the water keeps running while not being needed. We can already make a difference by changing our taps into the kind of taps you need to twist open and turn off yourself. In addition, faucet aerators can be added on each faucet to limit the amount of water dripping out. Faucet aerators are screwed on the faucet head. They draw air in the stream so the water is broken down
in small droplets, thus making the stream less while still enough to wash one’s hands. For the showers in the changing rooms, we can add low flow showerheads, which are the same concept. Rainwater We live in a country where it rains a lot. We could make good use of this. We don’t need 100% purified water to flush our toilets or to shower with, so we can use rainwater for this. This can be done by installing several rain water collectors. A system like this is inserted underground where it collects the rainfall. The system itself purifies the water mildly, so it’s clean enough to shower or flush toilets with. It may not be meant for drinking purposes, but you won’t get sick if you accidentally drink some of it. After the water is cleansed, it can be connected to the school’s toilet system. Like this, we can flush our toilets with rainwater. The system can also be turned off, so clean water can be used if there is not enough rainwater in the collector anymore. Green roofs A large surface area of most schools and buildings remains unused for a long period of the time. The roof of a building usually doesn’t have many things, other than exits for special ventilation equipment and power boxes. An old practice recently got revived as it provided a good function for this untouched space; green roofs.
With this process, several layers are placed on the roof. The main goal to achieve here is to be able to grow vegetation on the unused space. As things will leak due to water from the soil, many additional layers are used. Generally, the first layer will always be a waterproofing membrane. This helps to protect the building itself against any leakage. In contrary of the materials used at the moment for the roof, green roofs don’t leak or deteriorate over time.
General Arts (Melissa and Kayleigh) Melissa en Kayleigh hebben goed uitvoerbare ideeën over hoe de binnenkant van de school eruit kan gaan zien, vaak met beperkte financiële middelen al. Hier volgt de Engelstalige ingekorte versie van hun ideeën. Het volledige plan is in te zien bij Dhr. R. van der Ven.
Paint In our school we wanted to paint the walls with bio-based paint. This paint is made of non-toxic ingredients that are obtained without overexploitation of nature and are biodegradable. Recycled doors/benches Instead of buying new doors or benches, the deconstructed parts of the roof and ceiling can be used for these. This is not only better for the environment, but it is also beneficial for builders. Builders have to spend less time disposing of waste material, because it is getting recycled.
Besides that, the old doors can be used for other purposes in a creative way, for example: more benches in our school or desks.
Greenhouses Our original plan was to place a couple of these on the roof of the school where lesson would be held in there. This means there has to be no electricity in these greenhouse classrooms, as the sun is a sufficient light source to produce light in them. But greenhouses can also be a good touch to the subject biology as plants and certain vegetables can be maintained there. Maybe some vegetables can be used in the cafeteria, which is healthy and cheaper. It is also a good way to make students more independent and get more in touch with nature and “being green”. Heating system The heating system we own now is more expensive and less green than the solution of Solar PV panels, but if it is kept, it can become greener by turning of the heating system in summer. We have noticed that the heating system is on when it’s summer. That’s a waste of money basically. The conclusion is that it is only needed in the winter, but even then it doesn’t have to be on. With the help of moss, the temperate within the school can be sustained. Floor replacement As for the floor replacement we were thinking of crazy colours. These colours will make the school pop. An inspiration for this floor are the toilet floors in Pathé. There they gave the floor a beautiful golden colour with glitters on it. Of course we also want this in our school.
Toilets At the moment the toilets are a bit messed up (to put it nicely). People don’t know which toilet is for which gender. That’s why we are going to paint the schools toilets. The girls will have pink toilets and for the boys it will be a light blue colour.
More colourful/graffiti To give this school an actual personality, we think our school has to broaden art more. At the moment, there are a lot of paintings present in our school already. That’s a good thing, because it shows the creativity of the students. But the walls can also be painted (with bio-paint) in more colours to make the vibe better. Class rooms don’t have to be painted white. It is true that white is a natural colour, but that makes it boring! In our opinion, we think people focus more when a classroom is painted blue for example. Blue does represent calmness. A more colour school will also give people a better impression and enjoy going to school more. Not only the inside, but also the outside has to be improved. Right now it almost looks like a prison. Graffiti can decorate the outside walls really nicely and also strengthens the “better impression” idea.
