Nieuwsbrief 14 van RAVON Afdeling Utrecht mei 2013 Contactpersoon RAVON Utrecht Wim de Wild Couwenhoven 7221 3703 HW Zeist
[email protected] tel. 030-6963771 RAVON Utrecht verstuurt onregelmatig een nieuwsbrief naar de RAVON waarnemers en donateurs in de provincie met kort nieuws en de actuele agenda. Voor meer info, zie ook de website www.ravon.nl.
Komende activiteiten Zaterdag 1 juni Landgoed De Boom De Boom is een particulier landgoed in het Utrechtse deel van de Gelderse Vallei in de buurt van Leusden en Achterveld. Het is een fraai, halfopen landschap met bosjes, houtwallen, poelen en heiderestanten. Uit dit gebied komen relatief weinig waarnemingen van amfibieën en reptielen. Daarom gaan we hier proberen wat ‘witte hokken’ op te vullen en oudere waarnemingen te updaten. Deze excursie is ook goed geschikt voor beginners om eens kennis te maken met verschillende soorten; daarbij is het een mooie gelegenheid om van het landschap te genieten. Er zijn geen kosten verbonden aan deze excursie. We beginnen om 10:00 en eindigen zo rond 14:30. Graag aanmelden via email bij Wim de Wild (
[email protected]) Na aanmelding volgt meer informatie. Zondag 16 juni Visinventarisatie Werk aan de Daatselaar (Grebbelinie) Dit fort bij Renswoude heeft recent een make-over gekregen. Een van de ingrepen is dat de Lunterse Beek die eerst om het fort heen liep, nu weer door de fortgracht stroomt. De stuw in de Slaperdijk is vervangen door een overlaatconstructie. En aan de westzijde van het fort ligt nu een kleine vistrap. Er zijn al vissen bij de vistrap gezien, maar het is nog niet duidelijk welke. Nu is een goed moment om te kijken welke vissen dit gebied in gebruik hebben genomen. We gaan vissen met schepnet en elektro en starten om 10:30 uur. Je kunt je aanmelden bij
[email protected]. Er kunnen maximaal 10 personen mee. 1
Activiteiten die geweest zijn Verslag Excursie Langbroek/Sandenburg 7 april 2013 De excursie was gericht op het vinden van enkele kenmerkende soorten van het Kromme Rijn-gebied. Wat betreft de vissen was het hoogste doel het vinden van de Grote modderkruiper (Misgurnus fossilis) alsmede het updaten van de verspreiding van overige beschermde soorten als Kleine modderkruiper (Cobitis taenia) en Bittervoorn (Rhodeus amarus). Daarnaast zijn in het verleden onder andere de volgende amfibieën- en reptielensoorten aangetroffen: Kamsalamander (Triturus cristatus) , Heikikker (Rana arvalis), Poelkikker (Pelophylax lessonae), Hazelworm (Anguis fragilis) en Ringslang (Natrix natrix). Cothergrift Als eerste hebben we een nieuw natuurgebied bezocht, eigendom van dhr. Van Leeuwen. Daar hebben wij in de Cothergrift gevist met schepnet en in een sloot. De vangst was als volgt: Bittervoorn, 1 (3-5cm) Kleine modderkruiper 10-20 (3-5cm), 1 (6-10CM) Marmergrondel 2 (6-10 cm) Tiendoornige stekelbaars circa 20 (3-5 cm) 3 gevlekte Amerikaanse rivierkreeften Foto: Marmergrondel en Kleine modderkruiper 1 staafwants (foto Wouter Teunissen). Met name de marmergrondel was een leuke soort om hier te vangen. Tevens vloog een Havik over en twee Witgatjes. Dichtbij de sloot bevindt zich een poel. Deze hebben wij bemonsterd met schepnet en waadpakken. De poel is vrij modderig , op een kleibodem, en voor een groot deel begroeid met lisdodde. De diepte in het midden is aanzienlijk. Ook met waadpak is het midden niet te bemonsteren. Dat maakte het scheppen wat moeizaam. Ook was het amfibieënseizoen door aanhoudende kou en droogte nog niet op gang gekomen waardoor we zelfs de algemene soorten niet konden vinden. Die zijn hier echter vast wel aanwezig. Ook is de ringslang hier te verwachten. Modderslootje (foto: Angela de Wild)
Wel gevonden zijn: 1 blankvoorn (6-10 cm) Geelgerande waterkever 2 2
Poelslak 2 In het modderige slootje naast de poel werd tevens nog wat driedoornige stekelbaars gevangen. Sandenburg Bij Sandenburg is een griend bezocht waar veel Ringslangen voorkomen. Helaas lieten die zich , ondanks een prettig voorjaarszonnetje, vandaag niet zien. Mogelijk is dit te wijten aan de droogte van de afgelopen tijd. Wel werd een enkele groene kikker waargenomen. In het noorden van het landgoed bevindt zich een kilometerhok (153-447) waar in het verleden (1999) Kamsalamander, Heikikker en Poelkikker zijn vastgesteld. Griend bij Sandenburg (foto: Angela de Wild) Er is een nieuwe waterpartij aangelegd in de buurt van de voormalige poel, maar deze is in gebruik als eendenvijver. Deze vijver bevindt zich op zandbodem . Watervegetatie ontbreekt vrijwel geheel door de eenden. Het water is troebel door de vogelfaeces. De poel is bemonsterd maar er werden, behalve bootsmannetjes, geen waterdieren aangetroffen. Wij concluderen dat de vijver vrijwel ongeschikt is voor amfibieën als de Kamsalamander. Wel werden in de omgeving van de vijver enkele hazen gezien, vier reeën en een kleine vos. Tevens werden Groene specht, Grote bonte specht en Boomklevers gehoord. Vervolgens zijn we naar het zuiden van het landgoed gereden (Landscheidingsweg). In de slootjes hier vonden we een paar Tiendoornige stekelbaarsjes en zagen we een groene kikker. Via het essenhakhout liepen we, op zoek naar ringslangen, naar de nieuwe plas ten zuiden van Walenburg. Hier vonden we: Moerasvergeetmijniet Ca. 60 tiendoornige stekelbaarzen 5 zeelten Gezien wintertaling, watersnip, blauwe reiger, zilverreiger, gehoord goudvink, specht Onderweg ca. 5x kleine vos Aanbevelingen: Bestaande poelen die onderzocht zijn zijn door aanwezigheid van eenden en/of vis niet erg geschikt voor kritische amfibieënsoorten. Voor soorten als de Kamsalamander is het wenselijk dat , in het noorden van het terrein, een middelgrote geïsoleerde amfibieënpoel zou worden aangelegd. We willen Jeroen van Eijk van Landgoed Sandenburg bedanken voor toestemming om het gebied te betreden. Tevens bedanken wij Ton van Leeuwen om toestemming zijn terrein te betreden.
3
Verslag excursie Grebbeberg / Blauwe Kamer 13 april
Blauwe kamer vanaf de Grebbeberg (foto Piet Spaans)
Gebied De Blauwe Kamer is een natuurgebied dat gedeeltelijk in Utrecht en gedeeltelijk in Gelderland ligt. Het beheer is in handen van stichting het Utrechts Landschap. In het kader van Ruimte voor de Rivier is een dijk doorgestoken waardoor het gebied een dynamische uiterwaard is geworden. Het wordt begraasd door runderen en paarden. Het gebied bestaat uit grasland, ruigte, struwelen, plassen en bosjes. De Grebbeberg is de zuidoostgrens van de Utrechtse Heuvelrug. Het meest interessante gedeelte is de overgang van de heuvelrug naar de rivier waar een bijzondere vegetatie voorkomt. Hier zijn ook zonbeschenen struwelen die interessant zijn voor reptielen als de ringslang. Excursie Onder leiding van Ron Martens en Ronald de Vries is een excursie georganiseerd vanuit Ravon Utrecht. Er was geen specifiek inventarisatiedoel; de excursie was gericht op het verzamelen van zoveel mogelijk informatie over amfibieën, vissen en reptielen en we waren met name benieuwd naar de vele ringslangen die hier voorkomen. Er waren ongeveer tien mensen aanwezig op de excursie. Omdat het weer ’s morgens wat tegenviel, het was koud en druilerig, is er besloten om eerst een aantal locatie te bemonsteren met schepnet in de Blauwe Kamer. De Grebbeberg is bewaard voor ’s middags. De eerste locatie die we bezocht hebben was een grote waterpartij ten zuiden van de voormalige steenfabriek. Deze waterpartij is diep en gedeeltelijk beschaduwd door het omringende bos. Daardoor is onderwatervegetatie slechts beperkt aanwezig; er is wel wat moeras vergeet-me-nietje aangetroffen. Er werd geen vis gevangen in deze poel. Daarom vroegen we ons af of het een geschikt water voor de Kamsalamander zou kunnen zijn, die is waargenomen in tuinvijvers in de buurt. De diepte van de poel maakte het te moeilijk om de poel goed te bemonsteren, maar er zijn wel enkele Kleine watersalamanders gevangen. Een beheersadvies: verwijder bomen en struiken rondom het water om de groei van watervegetatie te stimuleren en de poel geschikter te maken voor amfibieën. Vervolgens zijn we naar een uiterwaardplas gegaan. Deze plas is groot, volledig zonbeschenen, met ondiepe oevers en een rijke onderwatervegetatie.Hier werden de volgende soorten gevangen: Baars, Kleine watersalamander, foto Harold van der Meer Amerikaanse rivierkreeft, veel Bittervoorn, 4
veel Marmergrondel, Driedoornige stekelbaars, Kleine modderkruiper. Later werden ook nog wat Kleine watersalamanders gevangen. Vervolgens deden we een poging om ringslangen te vinden bij de Steenfabriek. Helaas was het te koud, dus daar hebben we niets gezien. In de loop van de middag echter vertrokken we richting Grebbeberg. Gelukkig brak er even een zonnetje door. Onderlangs de heuvel vonden we vervolgens in korte tijd zo’n 20 ringslangen, dit tot grote vreugde van alle excursiedeelnemers! Er werden ook zgn. ‘kluwen’ gevonden van meerdere ringslangen ineen. Zie de foto’s hieronder voor een impressie. Gevlekte Amerikaanse rivierkreeft, foto Harold van der Meer
Kleine modderkruiper, foto Harold van der Meer
Baars, foto Harold van der Meer
Fotograferen ringslang, foto Angela de Wild
Kluwen ringslangen, foto Angela de Wild
Zwemmende ringslang, foto Angela de Wild
Ringslang, foto Angela de Wild
5
De slangen worden uitgebreid bewonderd, foto Peter Pfaff
Ringslang, foto Piet Spaans
We bedanken Ron Martens en Ronald de Vries voor deze fantastische excursie. Ook danken wij stichting Het Utrechts Landschap voor de toestemming het terrein te betreden. Daarnaast alle excursiegangers/fotografen bedankt! Overig nieuws RAVON Utrecht heeft een facebook pagina! Deze Nieuwsbrief zal daarom binnenkort wel overbodig worden === Mocht je deze nieuwsbrief ook of juist niet meer willen ontvangen, meld dat dan even bij
[email protected], Willie van Emmerik. Oude nieuwsbrieven en excursieverslagen kun je terugvinden op de RAVON website, zie hier.
6
