Nieuws. van de Brandweeracademie. Praktijktesten Zutphen en relatie tot onderwijscontent. In dit nummer: december 2014

Nieuws

van de Brandweeracademie

december 2014

In dit nummer: Praktijktesten Zutphen en relatie tot onderwijscontent Afschaffing pasjes examinatoren Leergang SBP Instructievideo ‘Optreden bij incidenten met moderne voertuigen’

Praktijktesten Zutphen en relatie tot onderwijscontent In de week van 20 tot en met 24 oktober vonden in de wijk De Mars in Zutphen praktijkexperimenten plaats, waarbij dagelijks twee jarendertigarbeiderswoningen in brand werden gestoken. De experimenten maakten deel uit van drie grote onderzoeken die de Brandweeracademie uitvoert voor en met de brandweer. Deze onderzoeken richten zich op het brandverloop, op rookmelders en op waterleidingsprinklers. Doel van de experimenten is om de veiligheid bij brand in Nederland te vergroten voor burgers en brandweermensen en het aantal doden te beperken.

Herziening leergang Docent vanaf 2015 Nieuwe collega Implementatie van het kwadrantenmodel in leergangen Vervolg project ‘Verbeteren kwaliteit examencommissies en verbeteren instrumenten’ Samenwerking CFBT Nederland en de Brandweeracademie

Koppeling van wetenschap en vakmanschap Wij kijken samen met Brandweer Nederland erg tevreden terug op de experimenten. Wat ons vooral opviel, was het grote enthousiasme van de 200 collega’s uit het hele land die in de loop van de week ter plaatse waren. Iedereen had duidelijk het gevoel dat we met iets unieks bezig waren: de koppeling van wetenschap en vakmanschap. Daarnaast was er veel belangstelling via reguliere en social media. Dit alles heeft ons gesterkt in onze overtuiging dat brandweermensen graag leren, en dan vooral van de praktijk.

Een schat aan resultaten

Deze nieuwsbrief voor traject­begeleiders, docenten, voorzitters en beoordelaars verschijnt tweemaal per jaar en is een uitgave van de Brandweeracademie van het IFV.

De testen hebben een schat aan onderzoeksresultaten opgeleverd. Ter plekke zijn ons al een aantal dingen opgevallen, zoals het feit dat we meer ondergeventileerde branden zijn tegengekomen dan verwacht. Verder zagen we dat het simpelweg sluiten van een deur brandontwikkeling en rookverspreiding kan beïnvloeden. Inmiddels zijn we bezig met het verder analyseren en interpreteren van de resultaten, aan de hand van metingen en beelden. Aangezien het landelijke

De Brandweeracademie is onderdeel van het Instituut Fysieke Veiligheid.

1

project Rembrand zit te springen om de resultaten, maken we nog vóór december 2014 een eerste analyse. Daarna zal er nog een verdiepingsslag plaatsvinden, maar daarvoor is meer tijd nodig.

Leren van echte branden Leren van echte branden in Nederlandse woningen was een belangrijk uitgangspunt bij de experimenten. De nieuwe kennis en inzichten die we hebben verkregen, gaan we uiteindelijk ook vertalen naar concrete handelingsperspectieven en opnemen in het brandweeronderwijs op het gebied van brandbestrijding, maar bijvoorbeeld ook Brandveilig leven. Daarnaast gaan we, met behulp van het unieke beeldmateriaal dat we tijdens de experimenten hebben gemaakt, de theorie in de les- en leerstof voor een brede doelgroep visualiseren. Begin 2015 verwachten wij de eerste producten in de ELO te kunnen plaatsen. De experimenten zijn een prachtige illustratie van hoe we door het doen van onderzoek het brandweeronderwijs en uiteindelijk het vakmanschap van de brandweer kunnen actualiseren en vergroten.

Afschaffing pasjes examinatoren In het verleden werden vanuit het Nbbe pasjes verstrekt aan examinatoren. Hierop stonden de naam en het registratienummer van de examinator vermeld, en de examens waarvoor de examinator benoemd was. Vorig jaar zijn deze pasjes niet verstrekt, omdat de benoemingen zijn afgegeven voor de duur van een jaar. Hiervoor in de plaats kreeg elke examinator een benoemingsbrief. Het IFV heeft besloten de pasjes en de benoemingsbrieven niet langer te verstrekken, omdat de uitgifte gepaard gaan met een enorme administratieve belasting. Daarnaast ziet het IFV geen meerwaarde voor de kwaliteit van de examinering. De examinatoren zijn veelal bekend in het veld en daar waar wel legitimatie nodig is, kan worden volstaan met een legitimatiebewijs. Bent u examinator van een repressief examen? Dan ontvangt u in het kader van de zichtbaarheid in de loop van 2015 herkenbare kleding. De betreffende examinatoren ontvangen hierover van ons begin 2015 nader bericht.

Leergang Specialist brandpreventie onder de loep De leergang Specialist brandpreventie is in overleg en in samenwerking met het veld onder de loep genomen. Dit heeft geleid tot een nieuwe opzet van de leergang. Op 3 november 2014 is deze van start gegaan. De aanleiding van de nieuwe opzet was een analyse uit 2013.

Analyse Uit deze analyse is het volgende naar voren gekomen: vanuit het perspectief van de ontwikkelingen en de koersgang van de brandweer, laten de vakbekwaamheid vereisten voor risicobeheersing voorlopig op zich wachten. Vooralsnog zijn er geen functieomschrijvingen en kwalificatieprofielen. Desondanks is het voor de leergang Specialist brandpreventie goed mogelijk, op basis van de meeste kernpunten van het overleg, te anticiperen op de ontwikkelingen. Het gaat dan met name om technisch inhoudelijke onderdelen die eveneens in de pas lopen met de koersgang van Brandweer Nederland. Het is goed hier reeds op merken dat de pijlers Brandveilig leven, Repressie en Brandonderzoek aan de orde komen.

2

Onderdeel van een groter geheel Een leergang Specialist brandpreventie nieuwe stijl dus. Deze maakt onderdeel uit van een groter geheel van preventie-opleidingen met leergangen en bijscholing. Uit het oogpunt van efficiency ligt het voor de hand te kiezen voor een modulair opleidingssysteem met keuzemogelijkheden voor zowel de primaire doelgroep (brandweer), alsmede voor doelgroepen uit de markt (niet brandweer). Dit laat onverlet dat combinaties van doelgroepen ook tot de mogelijkheid moeten behoren. De leergang Specialist brandpreventie ‘nieuwe stijl’ haakt zo goed als mogelijk in op lopende ontwikkelingen. Dit proces zal de komende jaren nog voortduren. Periodieke actualisering blijft noodzakelijk. De toetsing van de leergang moet net als het onderwijs anticiperen op de ontwikkelingen. Hierbij moet rekening worden gehouden met een weloverwogen evenwicht in tijd en belasting van betrokkenen. Dit vraagt een pragmatische en flexibele insteek op dit deelgebied. Stel studenten centraal. De taakstelling van de Specialist Brandpreventie ‘nieuwe stijl’ is gericht op beheersmatig niveau en heeft een samenhang met de pijlers. De werkzaamheden zijn in- en extern gericht en spelen zich af in het publieke en private domein. Binnen het gedachtegoed van het denkraam van de brandpreventie geeft hij/zij adviezen en maakt hij/zij (integrale) afwegingen. Hij/zij maakt gebruik van relevante wetgeving, documenten en risicobeoordelingsmethoden en geeft voorlichting over de inhoud van zijn/haar vakgebied. Hij/zij draagt bij aan beleidsontwikkeling.

Structuur De leergang bestaat inhoudelijk en vooralsnog uit vier blokken: > Basis voor brandveiligheid > Regelgerichte brandpreventie > Risicogerichte brandpreventie (FSE) > Capita selecta met onder meer: brandveilig leven, brandonderzoek, relatie met repressie, milieu, monumenten en evenementen.

Interesse? Wilt u meer informatie over de leergang of heeft u vragen? Neem dan gerust contact op met op met Hans Veltkamp, decaan Brandpreventie, e-mail [email protected]

Instructievideo ‘Optreden bij incidenten met moderne voertuigen’ Moderne voertuigen, zoals elektrische of hybride voertuigen, doemen steeds vaker op in het straatbeeld. Dit stelt hulpverleners van onder andere brandweer, politie en ambulancezorg voor vragen over de risico’s van incidenten met moderne voertuigen. Het Ministerie van Infrastructuur en Milieu vroeg daarom de Brandweeracademie een instructievideo te ontwikkelen over het optreden bij incidenten met moderne voertuigen.

Angst voor moderne voertuigen onnodig De instructievideo maakt duidelijk dat angst voor moderne voertuigen onnodig is, wanneer bij een incident de juiste stappen worden gevolgd om het voertuig te stabiliseren en spanningsloos te maken. Het incident kan daarna als een ‘gewoon’ verkeersongeval behandeld worden. In de instructievideo ziet u hoe deze stappen op een praktische manier kunnen worden uitgevoerd. Ook leert u hoe u eventuele risico’s op de plaats incident herkent en hoe u deze risico’s met behulp van doelgerichte maatregelen wegneemt. 3

Voor wie is de video bedoeld? Deze video is bedoeld voor alle hulpverleners en dienstverleners die bij een incident met een modern voertuig ter plaatse komen. Het gaat hierbij om medewerkers van de brandweer, politie, ambulancezorg, Rijkswaterstaat, bergingsdiensten en ANWB.

Gebruik in opleidingen en als zelfstudiemateriaal De video kan in opleidingssituaties gebruikt worden. Daarnaast kan hij uitstekend als zelfstudiemateriaal dienen. Meer informatie over de opzet van de video en de gemaakte keuzes leest u in de Toelichting bij de instructievideo moderne voertuigen.

Wie leverde een bijdrage? De volgende partijen hebben meegewerkt aan de realisatie van de video: Rijkswaterstaat, RAI Vereniging, ANWB Opleidingen, Ambulancezorg Nederland, ABNED, VBM, Brandweer Drenthe, Politieacademie, Rescue & Extrication en Twente Safety Campus.

Bekijk de video Bekijk de instructievideo op www.ifv.nl. Ook vindt u daar de Toelichting bij de instructievideo moderne voertuigen.

Vragen of meer informatie? Neem voor meer informatie contact op met Rijk Hofman, e-mail [email protected]

Herziening leergang Docent Wilt u bijdragen aan vakbekwaamheid: het opleiden en bijscholen van brandweermedewerkers? Volg de leergang Docent en word vakbekwaam om als docent competentiegericht onderwijs te verzorgen. Begin 2015 gaat de eerste herziene leergang van start! Het afgelopen jaar is met het werkveld volop van gedachten gewisseld over de rollen, taken en verantwoordelijkheden van de docent. Dit traject heeft ertoe geleid dat de leergang Docent op punten is aangepast.

4

Combinatie leren en werken De leergang is opgebouwd volgens het principe van duaal leren, een combinatie van leren en werken. U leert afwisselend op de Brandweeracademie en op uw werkplek. In de leergang Docent wordt u voorbereid op de volgende kerntaken: > didactisch handelen > coachen en begeleiden van cursisten in hun leerproces > begeleiden van toetsmomenten > functioneren binnen het opleidingsinstituut

Interesse? Een uitgebreide omschrijving en uitleg van de herziening leergang Docent is opgenomen in het document ‘Herziene leergang Docent per 2015’. Heeft u vragen of wilt u meer informatie over deze herziene leergang? Neem gerust contact met ons op.

Nieuwe collega Per 1 december 2014 verwelkomen we Chris Blanken als collega in de functie van hoofd onderwijskundigen. Zij neemt de plaats in van Marianne Heijndijk, die inmiddels bij de Academie voor Talent en Leiderschap Veiligheidsregio’s werkt.

Implementatie van het kwadrantenmodel in leergangen Het kwadrantenmodel voor gebouwbrandbestrijding is het resultaat van een onderzoeks- en ontwikkeltraject dat onder andere naar aanleiding van de tragische brand in De Punt is opgestart door Brandweer Nederland en de Brandweeracademie. Het model ondersteunt de keuze van de tactiek en daarmee uiteindelijk ook het veilig en effectief optreden bij de bestrijding van brand in een gebouw.

Het werkdocument Kwadrantenmodel voor gebouwbrandbestrijding (een coproductie van het Implementatieteam Brandweerdoctrine en de Brandweeracademie) is inmiddels vastgesteld door het procesteam Brandweerdoctrine en is daarmee het eerste product waarin de brandweerdoctrine en het kwadrantenmodel helder beschreven zijn. De volgende stap voor de Brandweeracademie is uiteraard zorgen dat dit gedachtengoed ook in het lesmateriaal en de leergangen wordt verwerkt. De consequenties van deze implementatie worden momenteel in beeld gebracht en getoetst bij docenten, lectoren en onderzoekers en Brandweer Nederland.

5

In de leergang OvD die zojuist van start is gegaan, is het kwadrantenmodel al als hulpmiddel voor besluitvorming verwerkt. Het zal u niet verbazen dat dit meer om het lijf heeft dan het simpelweg aanpassen van een paar lesdagen en het actualiseren van een tekstboek. Herkennen en gebruiken van preventieve voorzieningen tijdens een repressieve inzet, werken met het kenmerkenschema, doel van de inzet bepalen zijn slechts een paar voorbeelden van de reikwijdte van het kwadrantenmodel. Dit geldt niet alleen voor de theorielessen, maar ook voor de praktijklessen. Het gevolg hiervan is dat er ook oefeningen moeten worden ontwikkeld waarin geschakeld moet worden tussen de verschillende kwadranten en bijvoorbeeld oefeningen waarbij offensief binnen niet de enig juiste oplossing is. De volgende stap is het verwerken van de nieuwe benadering in de leergangen Manschap a en Bevelvoerder. Zoals u mogelijk weet worden deze beide leergangen komend jaar omgezet in zogenaamd blended learningmateriaal dat via de Elektronische leeromgeving (ELO) aan de Nederlandse brandweer wordt aangeboden. De implementatie van de brandweerdoctrine en het kwadrantenmodel zijn een integraal onderdeel van de omslag naar een meer taakgerichte, blended samengestelde leergang. Meer informatie? Neem dan contact op met Jaap Molenaar, decaan incidentbestrijding, e-mail [email protected]

Vervolg project ‘Verbeteren kwaliteit examencommissies en verbeteren instrumenten’ In de vorige nieuwsbrief informeerden we u over de stand van zaken met betrekking tot het project ‘Verbeteren kwaliteit examencommissies en verbeteren instrumenten’ en de nog uit te voeren fasen. Hieronder het vervolg hierop. De projectleiding is intussen overgenomen door Femke Gerretzen en we lopen op schema om het project eind december 2014 af te ronden. Wat is er in de afgelopen periode gedaan? In de eerste fase van het project zijn onder andere de examencommissieleden Manschap A en Bevelvoerder getraind in het gebruik van nieuwe instrumenten zoals beoordelingsformulieren, zwaartepuntmatrices en werkwijze. Deze worden vanaf 1 januari 2014 gebruikt. De ervaringen en resultaten bij 165 examens (Manschap A en Bevelvoerder) in de eerste vijf maanden van 2014 zijn inmiddels geëvalueerd onder leiding van Anne-Marie de Graaf. In deze evaluatie is meegenomen: een vergelijking tussen de slagingspercentages van 2013 en 2014, een analyse van de beoordelingsformulieren, een gesprek met het veld en een enquête onder de examencommissie.

Uitkomsten evaluatie Uit de vergelijking van de slagingspercentages blijkt dat een lichte daling te zien is bij de leergang Manschap. Het blijkt dat nog steeds gemiddeld vier van de vijf gezakten het examen niet halen als gevolg van een kardinale onvoldoende (KO). Bij de analyse van de beoordelingsformulieren hebben we niet alleen gekeken op welke criteria kandidaten zakken maar ook naar de motiveringen daarbij. Concreet hebben we het over de motiveringen bij het beoordelingscriterium ‘veiligheid’. 6

De enquête en ontvangen feedback hebben tevens waardevolle input opgeleverd. Het geeft aanleiding voor het verder aanscherpen van de instrumenten van de proeve van bekwaamheid Manschap en Bevelvoerder.

Vervolgtraject ‘professionalisering examencommissieleden’ Deze evaluatie geeft aanleiding tot een aantal vervolgstappen. Onderstaande stappen zijn al uitgevoerd of lopen op dit moment: > > > >

Aanpassingen instrumenten De feedback die we hebben ontvangen, is verwerkt in de zwaartepuntmatrices en de beoordelingsformulieren. Daarnaast gaan we onderzoeken of een andere scoringsmethodiek tot de mogelijkheden behoort. Periodieke bijscholing Op 17 en 25 november 2014 zijn tijdens bijscholingsdagen met de voorzitters van de examencommissie de uitkomsten van de evaluatie besproken. De beoordelingscriteria uit de rubriek Veiligheid was het hoofdthema. Vooral is uitvoerig bediscussieerd wanneer er sprake is van een dusdanige onveilige situatie dat een KO terecht wordt toegekend. Verder hebben we kritisch gesproken over de formuleringen in de motiveringen bij KO’s. Een nieuwe definitieve versie van de instrumenten verwachten we begin 2015 in te voeren. Communicatie met de opleidingsinstituten Met de opleiders gaan we duidelijker communiceren over de terugkoppeling van thema’s waarop kandidaten zakken. Mooi als input voor de opleiding ten behoeve van een heldere link tussen examineren en opleiden.

Samenwerking CFBT Nederland en de Brandweeracademie Wist u dat sinds enige tijd een nauwe samenwerking is ontstaan tussen Compartment Fire Behavior training (CFBT) Nederland en de Brandweeracademie? Doelen van deze samenwerking zijn de volgende: het hanteren van eenduidige terminologie en resultaten van internationaal onderzoek vertalen en waar nodig passend maken voor de Nederlandse brandweer. Inmiddels zijn we een tijdje bezig met een kleine kerngroep om de route voor een grotere studiegroep voor te bereiden. De leden van deze kerngroep werken ook mee aan verschillende onderzoeken zoals die door de Brandweeracademie worden uitgevoerd. Daarnaast wordt ook hard gewerkt aan het updaten van lesprogramma’s voor instructeurs in het vakgebied brandontwikkeling en brandbestrijding zodat ook deze programma’s goed aansluiten bij de laatste ontwikkelingen. Begin 2015 hopen wij u concreter over deze samenwerking te kunnen informeren. Meer informatie? Neem dan contact op met Jaap Molenaar, decaan incidentbestrijding, e-mail [email protected]

7