Op zoek naar het nieuwe turf
Brochure over de mogelijkheden voor Duurzame energie en energiebesparing in de regio Oostermoer.
Opgave Windenergie Het Rijk heeft zichzelf tot doel gesteld om in 2020 6000 MW aan windenergie op land te genereren in Nederland, waarbij elke provincie een deel van deze hoeveelheid voor zijn rekening dient te nemen. De provincie Drenthe heeft bij deze doelstelling van het Rijk besloten om 280 MW aan windturbines te plaatsen, waarbij zoekgebieden zijn vastgesteld door het Rijk in de Provincie Drenthe. Hierbij is een groot gebied in de gemeente Aa en Hunze en gedeeltelijk gemeente Borger Odoorn aangewezen als zoekgebied voor de plaatsing van windmolens.
Zoekgebied Oostermoer In het zoekgebied Oostermoer ligt een plan met een totaal vermogen van 120 tot 150 MW. Het totale aantal windmolens en welk type er zal worden geplaatst is nog in onderzoek. Na de bekendmaking van het plan is de bevolking van het zoekgebied in opstand gekomen uit angst dat de leefbaarheid van hun gebied zou verslechteren door de plaatsing van windmolens.
Lokale initiatieven Naar aanleiding van de plannen voor windmolenpark Oostermoer zijn een aantal lokale initiatieven ontstaan die andere mogelijkheden op het gebied van duurzame energie-opwekking willen onderzoeken. Aangezien de gemeente samen met de lokale partijen de energieopgave wil oppakken is via de Kenniswerkplaats Veenkoloniën een onderzoek gestart naar andere mogelijkheden op het gebied van lokale duurzame energie. Dit onderzoek maakt onderdeel uit van een op te richten Lerend Netwerk, waarin lokale partijen kennis en ideeën kunnen uitwisselen en elkaar kunnen ondersteunen en versterken.
Rekenmodel De afgelopen periode hebben 4 studenten van hogeschool Van Hall Larenstein te Leeuwarden een rekenmodel ontwikkeld waarmee verschillende vormen van duurzame energie kunnen worden vergeleken. Hierbij is uitgegaan van de hoeveelheid energie die het geplande windmolenpark in Oostermoer zou gaan leveren. In deze folder worden de uitkomsten van het rekenmodel en alle mogelijkheden toegelicht. De uitkomsten van het model zijn op basis van aannames, hier kunnen geen rechten aan worden ontleent.
Windmolens
Feiten De windmolen is tot nu toe de meest toegepaste vorm van duurzame energie in Nederland. Het Rijk wil in 2020 6000 MW windenergie op land hebben gerealiseerd. Dit komt neer op 16% duurzame energie van het totale energieverbruik in Nederland. Het Rijk kiest voor windenergie omdat dit tot op heden de meest efficiënte manier is. De opbrengst van een windmolen hangt af van het type windmolen, de windsnelheid, het vermogen (afhankelijk van rotoroppervlak), draaiuren en rendement. In Drenthe zullen die windmolens 120 meter hoog moeten worden, omdat anders niet genoeg wind kan worden omgezet in energie. De gemiddelde productiefactor is 21%, dit komt omdat er niet altijd voldoende wind is om een windmolen op vol vermogen te laten draaien. Windmolens moeten een onderlinge afstand hebben van ongeveer 5 maal de rotordiameter. Kerngegevens Beschrijving Investering
Waarde
Eenheid
€ 480.000.000
Aantal
80
stuks
Oppervlakte
135
ha
Levensduur kWh prijs
15
jaar
0.086
euro
Windmolens in Oostermoer Voor Oostermoer staan 80 windmolens gepland, waarbij €480.000.000 wordt geïnvesteerd. Met de huidige berekeningen, zou de terugverdientijd 50 jaar bedragen. Hierbij wordt uitgegaan dat de windmolens een levensduur hebben van 15 jaar en 1800 vollasturen. Per unit (windmolen) is een oppervlakte nodig van 16,9 hectare.
Feiten PV-panelen zijn zonnepanelen die zonlicht omzetten in elektriciteit. PV staat voor photovoltaïsch, afgeleid van het Griekse woord photos (Licht) en volt, de eenheid voor elektrische spanning. De opgewekte stroom kan geleverd worden aan het lichtnet door middel van een omvormer, of rechtstreeks gebruikt worden om accu’s op te laden of een apparaat te laten werken. Het is gebruikelijk om de panelen aan het lichtnet te koppelen waardoor stroom wordt geleverd aan de energieleverancier wanneer de zon schijnt. ’s Nachts kan dan energie worden gebruikt. De gebruikte en opgewekte energie kan met elkaar worden verrekend als de panelen op een woonhuis zijn geplaatst. Kerngegevens Beschrijving Investering Aantal
Waarde
Eenheid
€ 814.818.324 3.158.211
stuks
Oppervlakte
616
ha
Levensduur
25
jaar
0.088
euro
kWh prijs
Zonnepanelen in Oostermoer Er zijn 3 miljoen panelen nodig om even veel energie op te kunnen wekken als de geplande windmolenparken in de gemeente Aa en Hunze. Het is niet haalbaar om een dergelijke hoeveelheid panelen in het gebied in te passen. Wel is het mogelijk voor particulieren om panelen op hun dak te plaatsen. Op die manier wordt het financieel ook interessanter omdat de gebruikte en opgewekte energie dan kan worden verrekend. Hierdoor levert een kilowattuur niet de handelsprijs van 5,5 cent maar de gebruikersprijs van 23 cent op. De terugverdientijd zal dan ook drastisch lager liggen.
PV-Panelen
Isolatie
Feiten Isoleren is dan wel geen vorm van duurzame energie, het helpt wel om het energieverbruik terug te dringen. Wanneer een gebouw goed is geisoleerd levert dit veel op in energiereductie en comfort, in die zin is het een van de meest rendabele vormen van energiebesparing. Dit zou in gebouwen dan ook het eerste aandachtspunt moeten zijn wanneer er energie moet worden bespaard. Bijkomende voordelen naast energiebesparing en comfort zijn dat isoleren in bijna elke woning financieel rendabel is, veel werkgelegenheid geeft op lokale schaal en niet gelijk zichtbaar is. Kerngegevens Beschrijving Investering Aantal
Waarde
Eenheid
€ 689.324.493 55.146
huizen
Oppervlakte
0
ha
Levensduur
30
jaar
Terugverdientijd
17
jaar
0.055
euro
kWh prijs
Isoleren in Oostermoer
Dit product is extra goed toepasbaar in de Veenkoloniën vanwege de relatief lage isolatie van de bestaande woningen en de relatief hoge werkloosheid. Bijna op elke denkbare plaats in gebouwen kan isolatie aangebracht worden door de vele variaties op het gebied van kruipruimte, muur, spouwmuur, vloer en dakisolatie. Ook het toepassen van dubbel glas levert energiebesparing op.
Feiten Bij co-vergisting wordt mest van dieren samen met organisch afval, omgezet in biogas. De toevoeging van organisch materiaal zorgt voor een verhoogde biogasproductie. De productie van biogas door middel van co-vergisting is gebonden aan strenge regels omtrent vervoer van mest, ruimtelijke ordening en milieu. Om een evenredig hoeveelheid energie te verkrijgen, ten opzichte van de windmolens, is er een totale hoeveelheid biomassa nodig van 4,5 miljoen ton. Hierbij wordt uitgegaan van een 50-50 input en een capaciteit van 30000 ton. In totaal zouden er 150 co-vergisters nodig zijn. Kerngegevens Beschrijving Investering Aantal
Waarde
Eenheid
€ 596.422.359 149
stuks
Oppervlakte
37.276
ha
Levensduur
15
jaar
0.267
euro
kWh prijs
Vergisters in Oostermoer Een nadeel van de co-vergister is de kWh-prijs. Deze is meer dan 3x zo hoog als de kWh-prijs van de windmolens. Het is daarom niet realistisch om Oostermoer vol te bouwen met co-vergisters. Echter de mix van verschillende duurzame energievormen, dus inclusief de co-vergister, maakt het veel interessanter om verder door te rekenen. Een ander voordeel is dat met de bouw en onderhoud van de co-vergisters de werkgelegenheid in het gebied gestimuleerd wordt.
Vergister
Donqi
Feiten De Donqi is een kleinschalige windmolen die boven op bedrijven/woningen kan worden geplaatst. Het principe is eigenlijk hetzelfde als dat van de grote windmolen. De afgelopen jaren zijn door grote bedrijven Donqi´s neergezet. De Donqi levert in werkelijkheid vrij weinig energie op, maar geeft bedrijven wel een duurzame uitstraling. Kerngegevens Beschrijving Investering Aantal Oppervlakte Levensduur kWh prijs
Waarde
Eenheid
€ 1.928.767.123 292.237
stuks
117
ha
15
jaar
0.346
euro
Donqi’s in Oostermoer Om de vergelijking te maken met de windmolens die gepland zijn in het gebied Oostermoer, zal bijna 2 miljard moeten worden geïnvesteerd om dezelfde hoeveel energie te produceren. Daarnaast zal de Donqi geen winst gaan opleveren, omdat de kosten hoger zijn dan de opbrengst.
Feiten Deze vorm van duurzame energie wordt opgewekt op het water. Tijdens het afstudeeronderzoek van Ties Conradi en Jules van Haaren, studenten van Hogeschool van Hall-Larenstein, is dit product ontwikkeld in samenwerking met ingenieursbureau Tauw. Zonne-energie vanaf het wateroppervlak brengt veel voordelen met zich mee. Zo is er relatief veel ruimte, kan oppervlaktewater gebruikt worden voor de koeling van de zonnepanelen en kunnen de panelen met de zon mee bewegen. Al deze factoren zorgen ervoor dat dit een rendabel product is, dat veel potentie heeft om breed ingezet te worden. Kerngegevens Beschrijving Investering Aantal
Waarde
Eenheid
€ 701.041.820 24.571
stuks
Oppervlakte
0
ha
Levensduur
25
jaar
0.10
euro
kWh prijs
Drijvende PV in Oostermoer Uit het rekenmodel blijkt dat het realiseren van drijvende pv-panelen een dure aangelegenheid is die zich ook niet goed terug zal verdienen in de toekomst. Om dezelfde energie te produceren als het windmolenproject, zullen er 24000 drijvende panelen moeten worden geplaatst. Omdat het gebied veel ongebruikte watergangen heeft uit de periode van de veenwinning kost het plaatsen van de units geen extra ruimte. Daarnaast is het ook minder zichtbaar in het landschap.
Drijvende PV
SolTech energy
Feiten Het SolTech systeem is een revolutionair systeem dat op een geïntegreerde manier zonlicht doorlaat en energie opwekt. In plaats van traditionele dakbedekking, wordt er glas gebruikt. Hierdoor kan zonlicht binnentreden en wordt de warmte gebruikt om energie op te wekken. Het systeem werkt ook op dagen dat er minder licht is. Een voordeel van dit systeem is een ongeveer gelijke kWhprijs ten opzichte van de windmolens. Daarnaast kan dit systeem op ieder dak worden gerealiseerd en heeft daarmee minder impact op het landschap. Een nadeel van dit systeem zijn de hoge investeringskosten. Kerngegevens Beschrijving Investering Aantal
Waarde
Eenheid
€ 789.953.428 5.266.35600
m2
Oppervlakte
527
ha
Levensduur
25
jaar
0.092
euro
kWh prijs
Soltech in Oostermoer Op dit moment wordt dit product nog voornamelijk in Scandinavië geproduceerd en toegepast. Er zou onderzocht kunnen worden of de productie naar Nederland kan worden gehaald. Tevens zou de regio Oostermoer als test/voorbeeld voor Nederland kunnen fungeren.
Feiten Het Amerikaanse concept V3 solar heeft bestaande technieken gecombineerd tot een nieuw soort zonnecollector. De kegelvormige cellen draaien rond op magneten, zoals de Maglev trein in Duitsland. Door de rotatie komen de cellen steeds even in de zon en dan weer aan de schaduwzijde. Door deze afwisseling is het mogelijk om door middel van lenzen het licht versterkt op de cellen te laten komen. Bij normale cellen zou dit betekenen dat deze doorbranden, maar door de rotatie koelen de cellen aan de schaduwzijde af. Door deze techniek haalt de V3 een veel hoger rendement dan conventionele zonnecellen. Kerngegevens Beschrijving Investering Aantal
Waarde
Eenheid
€ 179.606.557 131.148
stuks
Oppervlakte
13
ha
Levensduur
20
jaar
Terugverdientijd
6
jaar
0.055
euro
kWh prijs
V3 in Oostermoer Om met de V3 evenveel energie op te kunnen wekken als het geplande windmolenpark in Oostermoer is het nodig om 131.148 units te plaatsen. Omdat de investering een stuk lager is dan de 400 miljoen euro kostende windmolens zal na de levensduur van 20 jaar een hoger financieel rendement gehaald worden. Het is aan te raden deze optie goed te bekijken, het is echter niet realistisch om 131.148 units in het gebied te plaatsen. Landschappelijk is dit niet in te passen in het gebied. Aangezien de V3 zichzelf nog niet heeft bewezen is het aan te raden hier verder onderzoek naar te verrichten.
V3 solar
Teksten: Maickel Burgers
[email protected]
Andries Faber
[email protected]
Eelke Rijpstra
[email protected]
Emma Rijpstra Pranger
[email protected]
Opmaak: Maickel Burgers Emma Rijpstra-Pranger
Deze brochure is mede mogelijk gemaakt door: Gemeente Aa en Hunze Kenniswerkplaats Veenkoloniën Afbeelding omslag: J. Pranger
