Nieuwe natuur en nieuw land, kolonisatie en rol van uitzaai voorbeelden uit Overijssel en Flevoland Piet Bremer (prov. Overijssel) Leemringveld, 2007
140
Overijssel 1900 - 2000
120
ontginning heide
Index
100 80
slopen houtwallen
60 40
ploegen, ontwateren en overbemesting grasland
20 0 1900 1910 1920 1930 1940 1950 1960 1970 1980 1990 2000 2010 houtwallen
bos
half nat gl
maar: aanplant van bos (op heide)
heide
verzuring verdroging na vernieling verthema`s vermesting grote verarming versnippering
NBP 1990 Natuurherstel- en ontwikkeling abiotiek zaadlimitatie
Floron studie dag 2008 Provinciale richtlijn voor inbreng van soorten
Voorsterveld
• Staphorsterveld
O.-Flevoland rivierdijken
Mega project Olde Maten Natuurontwikkeling en –herstel 2012 - 2014
Verbindingszone Wieden-Olde maten
nieuwe hoofdader, wateraanvoer bij droogte verhoging winterpeil met 0,4 m!
afplaggen boerenland blauwgrasland
herstel weidevogels
open maken boksloten
ingericht 1997
Proefgebied Veerslootslanden Afgraven van laagveengrasland op 2,5 dm en 4 dm 10 jaar onderzoek DLG, Waterschap, SBB, Provincie
1997
2e jaar na afgraven (1998) Op afstand: aspect van russen In feite massale kieming: Geelgroene zegge, Blauwe zegge, ook Sterzegge, Zwarte zegge Met grond vrijwel alle P afgevoerd, Braam die verpieterde
• Bij 40 cm afgraven > 10 jaar deels kale bodem • lage pH, laag P, opvriezen bodem ontwikkeling na 10 jaar Veenmosrietland
veenmosrietland
blauwgrasland
Uitzaai proef, in drievoud, drie reeksen plus controle
uitzaai, ld opgezogen uitzaai, hd
controle
?
Vestiging kenmerkende soorten blauwgrasland Vooral natuurlijke vestiging uit langdurig in bodem bewaarde gebleven zaden: Tormentil, Blauwe zegge, Geelgroene zegge, Biezeknoppen, Moerasviooltje Knotszegge, Sterzegge, Blonde zegge Vooral uitzaai met opgezogen materiaal, kolonisatie vanuit proefvakken Moerasstruisgras, Pijpestrootje Uitzaai in proefvakken, uitbreiding bij proefvakken, hink-stap-sprong Spaanse ruiter (90%), Blauwe knoop (80%) Geen vestiging Gewone vleugeltjesbloem, Vlozegge Nieuw ontstaan in het gebied! Hybride Spaanse ruiter x Kale jonker (Cirsium x fosteri)
15 jaar na afgraven aspect van Blauwe zegge/Geelgroene zegge zuur Blauwgrasland maar anders dan in reservaat bedekking
90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 1997
1998
2000
kruidlaag (totaal)
2002
2004
2007
blauwgrasland
2011
Kolonisatie ondersteunende uitzaai Algehele karakteristiek kolonisatie Flevoland •
Rol van zaadbank van voormalige zeebodem
•
Rol van wind verspreiders
•
Onbewust rol van mens
•
Bewuste rol van de mens
Ontwikkeling bermvegetatie, Glanshaverhooiland situatie ca. 2000 rol van brongebied, afstand, tijd, lutum?
• Uitzaai van 50 soorten in `graslanden en bosranden • Vooral soorten Glanshaverhooiland: • Wilde peen, Pastinaak, Glad walstro, Bereklauw, Veldlathyrus, Margriet
• Twijfelachtig: floragebied-vreemd: Veldsalie (9x)
Uitzaai door RIJP, 1970 - 1975 data verzameld A.Smit Voorbeeld van `kolonisatie ondersteunende uitzaai
Lelystad
Aantal uitgezaaide soorten per locatie 1-5, 6-10, 11-15, > 15
A6
Mate van voorkomen, Tansley
• flora Oostelijk Flevoland: • Uitzaai heeft aantal soorten Glanshaverhooiland begunstigd = kolonisatie versneld • opbouw duurzame gebiedsvreemde populaties • (Agrimonie, Duifkruid, Heelkruid)
Voorsterveld Nieuwe natuur uit landbouwgrond, Urkzand
Introductie met maaisel
Londo
Voorsterveld 2007-2008: 22 ha
Voorstervled Ingericht 2007-2008
Rosse vossestaart
Open zand Droog schraal grasland met duinsoorten
Op kalkrijke zandkoppen Voorsterveld zeer soortenarme ontwikkeling zaadlimitatie Schelphoudend zand duinsoorten? IJzerrijke zand rivierduingrasland Vechtdal
Uitstrooien van strooisel maaisel in november 2008 Herkomst van maaisel, Festuco-Thymetum, Bergklooster
* kruiden
in voordeel * primariteits regel
Situatie 2012:
Zandblauwtje
II
Uitzaai op winterdijken langs Vecht en Ijssel herintroductie inheems, uitheems, introductie
• uitzaai door waterschappen na dijkverzwaringen in jaren negentig • massale uitzaai, herkomst ? • deels geen inheems materiaal !
Goudhaver
II
Vecht, Ijssel
niet
Genetische `vervuiling`: wegdrukken restpopulatie
IJsseldijk, Kampen
Grote bevernel
Conclusies: • * uitzaai deels tot veel bijgedragen aan ontwikkeling • * materiaal van korte afstand uit zelfde floragebied • * uitzaai met uitheems materiaal `negatief` te beoordelen; genetische vervuiling • * uitleggen maaisel; risico van geen doelsoorten
• * doorgaan in nieuwe natuur, maaisel>zaad • * infrastructuur pas op de plaats!!
