Nederlands Architectuurinstituut. Nederlands Architectuurinstituut. Nederlands Architectuurinstituut

001

NEW Nederlands Architectuurinstituut

www.nai.nl Nederlands Architectuurinstituut

NOW Nederlands Architectuurinstituut

Een jaar NAi is een rijk jaar. Kijk maar naar de inhoudsopgave. Het NAi is een actief museum en bouwkunstarchief waar de bezoeker ook deelneemt aan het programma. We hebben een succesvol jongerenen educatieprogramma. We zijn nationaal sectorinstituut dat zijn verantwoordelijkheid neemt voor de kwaliteit van de ontworpen omgeving. We zijn partner van veel maatschappelijke organisaties en bedrijven. We werken aan een sfeervolle entourage voor ontmoeting en uitwisseling op vele plaatsen en binnen digitale netwerkomgevingen. Kortom, het NAi is een uiterst gemotiveerde organisatie die het beste van architectuur naar boven haalt. Graag geven wij u daar met deze uitgave een indruk van.

003

JAARVERSLAG 2008 VOORUITBLIK 2009

www.nai.nl

004

inhoudsopgave

007 voorwoord verantwoordelijk 009 NL28 olympisch vuur 010 MANIFESTATIE MAAK ONS LAND 011 Presentatie Visieconvenant 011 OASE 75 012 1:500 Ontwerp Heesterveld 012 Het land van gouden piramides 013 Interview Linda Vlassenrood

dialoog

015 Happening, de installatie 016 Archifeniks - speed dates 016 My Public Space 017 The making of ...

Vibe

021 Parade Rotterdam 021 Happening, the party 022 Oorwarmers 022 Platform 023 Interview Karel van Kessel

CO-CREATIE

025 NAi Circle 026 Netwerk 028 Netwerkdiners 029 Interview Henk Ovink

op reis

031 team 10 032 Debates on tour 032 Tangible traces 033 Business of Design Week

VAN WOORD NAAR DAAD

037 Rotterdam mooier dan! 037 architectuurPlaquette

NEW DigitAal

Nederlands Architectuurinstituut

039 Spacesoup 039 Cis 040 Youtube 041 Flickr


005

inhoudsopgave

talent

Educatie 049 Programma’s voor kinderen van 6 tot 12 jaar Kinderparcours Bruggen bouwen StedenspeL 050 Programma’s voor het voortgezet onderwijs City commercials Huisstijl - licht, lucht en ruimte! H.A.N.G. plekken 051 Interview Annette ter Haar en Ferry Piekart CULTUURINSTELLING

055 VIP at NAi 055 NAi gebouw

MBITIEUS A 057 Brazil Contemporary 057 Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam 058 Verbouwing NAi 059 Parade 2009 059 Web 2.0 060 Nieuwe huisstijl 062 Nieuwe vaste opstelling 062 Zwarte Madonna 063 Interview Ole Bouman

NOW NEW Nederlands Architectuurinstituut

043 Nest 043 Acquisitie 044 Huis Sonneveld 045 Am-NAi prijs 045 Cuypers. Architectuur met een missie 046 101 collectiestukken 047 Interview Mariet Willinge


064 Facts and figures 066 Colofon 067 Partners



006

NEW

NOW




007 Een jaar uit het leven van het NAi, daar over gaat dit boek. Maar niet zomaar een jaar. 2008 is een jaar dat model staat voor een zienswijze, een opvatting over waar een cultuurinstelling voor staat, een nieuwe agenda. En die agenda is zonneklaar: De inzet van architectuur maakt het mogelijk grote maatschappelijke opgaven rond stedelijke verdichting, waterhuishouding, klimaatverandering, vergrijzing, kenniseconomie en digitalisering in kaart te brengen en op te lossen. Architectuur is te belangrijk om tot een vakspecialisme te reduceren. Het gaat over de omgeving van ons allen en gaat daarmee iedereen aan. Daarom zetten wij ons er voor in architectuur breed onder de aandacht te brengen. We zien architectuur daarbij als middel, niet als doel. Architectuur vormt het theater van ons leven, het podium voor onze daden, de uitdrukking van onze ambities, het portret van onze idealen. Helder, maar niet vanzelfsprekend. Omdat de architectuur werkt vanuit hele lange tradities en met een jargon waar de buitenstaander vaak weinig van begrijpt, is dit vak voor velen vaak een wereld waar je deel van uitmaakt of juist niet. Je kunt meepraten, of niet. Je kunt bouwtekeningen of studiemodellen begrijpen, of niet. Met andere woorden, je hoort erbij of je hoort er niet bij.

voorwoord Ole Bouman directeur ders niet neer, maar slaat een brug tussen kunst en maatschappij, tussen kenners en leken. Dat doen we ook omdat het van ons als sectorinstituut wordt gevraagd en verwacht. De sector architectuur rekent op ons, evenals de overheid. Ook de markt bij monde van onze nationale en internationale partners uit de bouwen architectuurwereld, doet regelmatig een beroep op ons om verschillende partijen met elkaar te verbinden. We doen dat met alle middelen die we hebben: een wereldberoemd bouwkunstarchief, een zeer actief architectuurmuseum, een levendig debatcentrum, een ambitieus internationaal programma, een energieke web-strategie, een prachtige museumwoning en verder door onze verbintenis met vele partners in binnen- en buitenland. Al doende slaat het NAi ook een brug tussen verleden en toekomst, tussen onze fysieke en de digitale wereld, tussen jong en oud, tussen onszelf en de anderen. Want niet alleen de architectuur is voor ons een middel, dat is het NAi zelf ook. Een medium om onze omgeving beter te begrijpen en daar beter mee om te gaan. Het is een voorrecht te mogen bijdragen aan dit panorama dat als Nederlands Architectuurinstituut bekend staat.

Het NAi legt zich bij deze scheiding tussen bezielde liefhebbers en onverschillige buitenstaanIn 2008 vonden 99.711 bezoekers de weg naar het NAi.

Huis Sonneveld trok in 2008 20.648 bezoekers.

008 verantwoor

delijk

009

verantwoordelijk NL28 olympisch vuur 31.05.08 – 21.09.08

NL28 olympisch vuur 1928: De Spelen zijn in Amsterdam. Voor het eerst in de geschiedenis brandt het Olympisch Vuur en architect Jan Wils sleept met zijn ontwerp voor het Olympisch Stadion een gouden medaille binnen op het onderdeel Bouwkunst. 2028: Honderd jaar na Amsterdam zijn de Spelen terug in Nederland. Het binnenhalen van het evenement heeft gewerkt als een bron van optimisme en als krachtige motor voor stedelijke vernieuwing. De sport bloeit als nooit tevoren; verspreid door het land strijden de atleten in futuristische stadions om de medailles. Fictie of werkelijkheid? Het Nederlands Architectuurinstituut fantaseert en speculeert over sport en ruimte, water en energie, landschap en infrastructuur in een sportieve tentoonstelling over de toekomst van Nederland. Deze tentoonstelling is tot stand gekomen in samenwerking met NOC*NSF, het Berlage Instituut, de Academie van Bouwkunst Rotterdam en architectenbureau MVRDV.

HOE GROTER DE VRAGEN VAN ONZE TIJD, HOE GROTER DE KANSEN VOOR ONS TALENT




De tentoonstellingen die het NAi in het buitenland organiseert, trekken in totaal 300.000 bezoekers.

129.323 mensen bezoeken de Biënnale in Venetië.

010

verantwoordelijk MANIFESTATIE MAAK ONS LAND 11.10.2008 – 03.05.2009

011

MANIFESTATIE MAAK ONS LAND

Presentatie Visieconvenant

Met de manifestatie Maak ons land werkplaats voor de ruimtelijke inrichting roept het NAi iedereen op ideeën aan te leveren over hoe Nederland er in de toekomst uit moet zien. Ruim zes maanden lang is het NAi een werkplaats voor de ruimtelijke inrichting en brengt het de noodzaak van een heldere alom gedeelde visie op de toekomstige ruimtelijke ordening onder de aandacht. Elke maand staat een specifiek thema centraal: mobiliteit, wonen, werken, vrije tijd, groen en water. In de werkplaats van het NAi zijn ideeëntafels ingericht met inspirerende en innovatieve projecten, die op creatieve wijze omgaan met een van de zes centraal gestelde opgaves. Na zes maanden levert Maak ons land een schat aan interessante ideeën op, die bijdragen aan het duurzaam veiligstellen van ons voedsel, het scheppen van meer tijd en ruimte, het creëren van nieuwe energie, het verbeteren van de leefomgeving en het vinden van economische waarde op plekken en momenten dat niemand er aan denkt.

Rotterdam werkt aan een aantrekkelijke binnenstad, met uitstraling en sfeer, die past bij een wereldstad als Rotterdam. Hieruit vloeit de gebiedsvisie Hoboken 2030 voort. t zijn versterking van de economie en de (inter-) nationale concurrentiepositie, verbetering van de woonfunctie en het optimaliseren van de verbindingen. De 36 betrokken partijen, waaronder het NAi, maken met elkaar deze gebiedsvisie. Hierin geven zij aan dat zij er samen voor zullen zorgen dat mensen zich goed voelen in dit gebied. De inspirerende, veilige en duurzame leefomgeving in Hoboken moet hiertoe bijdragen. De gebiedsvisie bestrijkt talrijke thema’s zoals economie, onderwijs, duurzaamheid, werken, buitenruimte, kunst & cultuur, infrastructuur, gezondheid en architectuur.

verantwoordelijk Presentatie Visieconvenant 12.02.2009

verantwoordelijk OASE 75 12.07.2008 – 09.09.2008

OASE 75 OASE, Tijdschrift voor Architectuur bestaat 25 jaar in 2008. In deze periode is OASE uitgegroeid tot een internationaal vaktijdschrift waarin een reflectieve en kritische houding ten opzichte van architectuur, stedenbouw en landschapsarchitectuur centraal staat. Dit jubileum wordt gevierd met een speciale editie van OASE. Ter gelegenheid van het 25-jarig jubileum van OASE is in de foyer van het NAi een tentoonstelling te zien die de gehele geschiedenis van OASE zichtbaar maakt. Alle OASE’s vanaf nummer 1 tot het nieuwste nummer 75 worden gepresenteerd. De presentatie toont bovendien archiefstukken en ontwerpen van grafisch vormgever Karel Martens. Vanaf het najaar van 2008 reist de tentoonstelling naar diverse architectuurinstituten in het buitenland.

Jaarlijks bezoeken meer dan 1.000 groepen (vooral jongeren) het NAi.

14.021 personen nemen deel aan 816 educatieve programma’s.

In juni, juli en augustus bezoeken bijna 900 kinderen het NAi en Huis Sonneveld.

20% van de bezoekers van het NAi is internationaal.

012

verantwoordelijk 1:500 ONTWERP HEESTERVELD 17.11.2007 – 24.02.2008

1:500 ONTWERP HEESTERVELD Ymere en NAi schrijven gezamenlijk de prijsvraag 1:500 Ontwerp Heesterveld uit met het doel de visievorming voor de inrichting van een stedelijke woonomgeving te stimuleren. De prijsvraag, waarbij de wijk Heesterveld in de Bijlmermeer als uitgangspunt wordt genomen, is erop gericht een duurzame kwalitatieve leefomgeving te creëren. Zes plannen worden uit de bijna veertig inzendingen geselecteerd. Het NAi toont de uitgewerkte plannen van de genomineerden en plaatst ze in de context van de Bijlmermeer, Amsterdam Zuidoost. Naast het presenteren van de zes ontwerpen geeft de tentoonstelling aan de hand van krantenartikelen, bouwtekeningen, foto’s en film een introductie op de Bijlmermeer en Heesterveld.

verantwoordelijk HET LAND VAN GOUDEN PIRAMIDES 22.11.2008 – 22.02.2009

HET LAND VAN GOUDEN PIRAMIDES In deze tentoonstelling zijn de vijf genomineerden van de Gouden Piramide 2008 de Rijksprijs voor inspirerend opdrachtgeverschap en de winnaars van de afgelopen vijf jaar te zien. Met deze tentoonstelling wil het NAi de aandacht vestigen op het feit dat alles om ons heen in opdracht gebouwd, gemaakt en ontwikkeld wordt. Opdrachtgevers kunnen overheden en bedrijven zijn, maar ook particulieren zoals u of uw buurman. Minister Ronald Plasterk van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap reikt op 22 november 2008 in het NAi de Gouden Piramide uit aan de Stichting Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid met het gelijknamige project in Hilversum. De Gouden Piramide is een gezamenlijk initiatief van de ministeries van VROM, LNV, OCW, en VenW.

Het NAi heeft een Debates on Tour programmering in 9 landen.

In 2008 ontvangt het NAi 47 gasten via het HGIS bezoekersprogramma.

013 Maak ons land ademt een nieuwe manier van presenteren. Het is geen tentoonstelling ‘pur sang’. Een van de ambities is meer interactie met het publiek tot stand brengen en daarbij nieuwe formules uitproberen. Het vakpubliek, maar ook een bredere groep actief betrekken bij het genereren van inhoud. Een tweede ambitie is het creëren van een platform, duidelijk maken aan relevante organisaties in Nederland dat het NAi samen met anderen inhoudelijk wil agenderen. Wij vinden dat er te weinig wordt nagedacht over hoe Nederland zich moet ontwikkelen in de toekomst. Er moet meer visie komen op de ruimtelijke inrichting – niet alleen vanuit specialisten, maar juist ook vanuit burgers. Het is nadrukkelijk de ambitie de doelgroep te verbreden. Er is volop engagement op lokaal niveau aan te wijzen, betrokkenheid bij de wijk, bij duurzame idealen. Dat engagement willen we vertalen naar deze manifestatie op nationaal niveau. We werken samen met mediapartners, organiseren acteurs op zaal om in gesprek te komen met bezoekers. Een debatspel dat uitnodigt tot het aandragen van inhoud. Maandelijks een netwerkdiner waarbij een zeer

interview linda vlassenrood hoofd Presentatie gemêleerd publiek met elkaar praat over de inrichting van Nederland – het merendeel van de mensen aan tafel heeft het NAi nooit eerder bezocht. De ministeries van OCW, VROM, LNV en VenW, belangenorganisaties zoals de ANWB en Milieudefensie, de Unie van Waterschappen brengen zelf inhoud door met ons expertmeetings, lezingen en workshops te organiseren. Iedere maand kent een ambassadeur, zoals presidentdirecteur van de NS Bert Meerstadt of landschapsarchitect Adriaan Geuze die op onze uitnodiging lezingenavonden organiseerden met sprekers die zij aan het woord wilden laten. Het NAi wordt een plek om je inhoud te brengen, we bieden de ruimte, we staan open voor experiment. Maak ons land is een gewaagd experiment, een ‘work in progress’. We stellen continu bij, passen formules aan. Als we grote maatschappelijke thema’s op de agenda willen zetten, moeten we daar blijvend aandacht aan besteden in onze programmering en onze samenwerking met derden, of het nu een lezing, tentoonstelling, workshop of educatief programma betreft.

De 47 internationale gasten die deelnemen aan het bezoekersprogramma zijn afkomstig uit 17 landen.

Het NAi organiseert reizende tentoonstellingen in 6 landen.

014

dialoog

015

dialoog HAPPENING, DE INSTALLATIE 01.03.08 – 04.05.08

HAPPENING, DE INSTALLATIE Architect Wiel Arets ontwerpt speciaal voor het NAi een architectonisch bouwwerk waar composities van licht, geluid en videoprojectie je laten ervaren welke invloed gebouwen, pleinen en straten hebben op je emotie en manier van waarnemen. Zowel door het gebruik van hypermodern glas, dat bij bepaalde lichtinval dan weer transparant dan weer ondoorzichtig is, als ook door de licht-, geluid- en videocomposities die elkaar elk kwartier afwisselen, ervaar je de ruimte als bezoeker steeds weer op een andere manier. Geen ruimte is wat die is, maar verandert voortdurend van sfeer.

NIET STILLETJES LANGS OBJECTEN LOPEN, MAAR MET PLEZIER IETS TERUG KUNNEN ZEGGEN




Het NAi Rotterdam ontvangt veel bezoekers die voor de eerste keer het NAi bezoeken.

De publiciteit voor het NAi resulteert in circa 700 vermeldingen in nationale en internationale media.

016

dialoog ARCHIFENIKS - Speed dates 12.09.2008

017

ARCHIFENIKS - Speed dates

THE MAKING OF...

De brand die de Faculteit Bouwkunde van de TU Delft in het voorjaar van 2008 in de as legt, is voor Nederland aanleiding zich tijdens de Nederlandse inzending voor de Internationale Architectuurbiënnale af te vragen welke brandende vragen er voor de architectuur spelen. Een week lang is het Nederlands paviljoen een podium voor onderzoek en een debatcentrum waar o.a. lezingen, rondetafelgesprekken en speed dates plaatsvinden.

The Making Of... is een debatspel, ontwikkeld door Bureau Venhuizen en in samenwerking met educatie aangepast voor de manifestatie Maak ons land. Dit spel voor zowel professionals als non-professionals wordt gespeeld in vijf teams. Zij maken een plan om een ambitie op het gebied van de ruimtelijke inrichting te realiseren. Na het toelichten van de plannen, volgt de uitdaging van argumenteren, lobbyen en bezwaren van de tegenstanders wegspelen. Het publiek heeft hierbij een actieve rol. Welk plan krijgt de meeste steun en wint het spel? En wie maakt zo’n goed plan dat het NAi zich hard gaat maken voor de realisatie ervan? Het spel wordt gespeeld onder leiding van de maker, Hans Venhuizen.

Op 12 september interviewt Jord den Hollander (architect en filmmaker) 26 sprekers over hun visie op praktijk en opleiding. De conclusies van een week onderzoek en debat resulteren in een publicatie die op locatie wordt geproduceerd.

dialoog THE MAKING OF... 11.10.2008 – 04.05.2009

dialoog MY PUBLIC SPACE 06.06.2008 – 09.11.2008

MY PUBLIC SPACE Hoe publiek is onze publieke ruimte? Dat is de vraag die het NAi probeert te beantwoorden met de tentoonstelling My Public Space. Publieke ruimte is in principe toegankelijk voor iedereen, maar veel ruimtes worden geprivatiseerd, krijgen een specifiek thema mee, of worden streng gecontroleerd om de veiligheid te verbeteren. Acht correspondenten deden onderzoek naar stedelijke ontwikkelingen in Dublin, Kopenhagen, Napels, Barcelona, Rotterdam, Tirana, Brussel en Berlijn om uit te vinden hoe de transformatie van de publieke ruimte daar heeft plaatsgevonden. De resultaten van het onderzoek zijn verwerkt in acht verschillende kiosken die te zien zijn op verschillende plekken in de stad en op het terrein van het NAi.

De NAi website trekt in 2008 450.000 bezoekers.

De website van het NAi wordt geschikt gemaakt voor Web 2.0.

Van de bezoekers van tentoonstellingen woont 74% in de Randstad en 24% in de gemeente Rotterdam.

De Collectie telt ruim 18 kilometer archief waaronder meer dan 1.200 maquettes.

018

In 2008 verschijnt het eerste kinderboek over Huis Sonneveld.

019

Huis Sonneveld heeft zowel audiotours voor volwassenen als voor kinderen.

Powerhouse Company wint AM NAi prijs 2008 met het ontwerp voor ‘Villa 1’.

Met de kinderwaaier kunnen kinderen op ontdekkingstocht door het NAi.

020

021

VIBE

PARADE ROTTERDAM In 2008 wordt het Paradeterrein rondom het NAi voor het eerst in een nieuw jasje gestoken. Een vijf meter hoge en 600 meter lange traverse, naar een idee van en ontworpen door de kunstenaars van Observatorium, bakent het terrein af. De traverse is een openbare wandelroute die ervoor zorgt dat de verbinding tussen de stad en het Museumpark open blijft en waarvandaan je een goed uitzicht hebt op de Parade en de bouw van de parkeergarage onder het Museumpark. Deze stedenbouwkundige ingreep sluit aan bij de permanente bouwlust van Rotterdam en de activiteiten van het NAi. Ook doet hij dienst als podium voor Publieke Geheimen: een reeks prikkelende, persoonlijke en vaak onbekende verhalen over de omgeving.

VIBE HAPPENING, THE PARTY 01.03.08 – 04.05.08

Happening, the party Het NAi organiseerde samen met clubs, concertpodia en filmhuizen als ConClub, de Doelen, Worm en Lantaren/Venster wekelijks van donderdag tot en met zondag happenings voor jong en oud. Tijdens Museumnacht 2008 werd ‘Happening’ geopend. Een twee maanden durend evenement met lichtshows, videoprojecties, theater, dans en muziek. Museumnachtbezoekers konden als eerste ervaren hoe lichtshows en videoprojecties, maar ook muziek, theater en dans onze waarneming veranderen en ons gebruik van de stad beïnvloeden. Andere Happenings waren onder andere een concert van het Rotterdams Philharmonisch Orkest, een clubavond door NOW&WOW en het driedaagse

NEW

HAPPENING, THE PARTY

NOW

eeN PLEK WAAR DE CULTUUR BRUIST


VIBE PARADE ROTTERDAM 12.06.2008 – 22.06.2008



Concerten, lounges, diners, performances: onder de titel Happening organiseert het NAi twee maanden lang samen met clubs, concertpodia en filmhuizen als ConClub, de Doelen, Worm en Lantaren/Venster wekelijks van donderdag tot en met zondag ‘happenings’ voor jong en oud. Tijdens Museumnacht 2008 wordt Happening geopend. Museumnachtbezoekers kunnen als eerste ervaren hoe lichtshows en videoprojecties, maar ook muziek, theater en dans onze waarneming veranderen en ons gebruik van de stad beïnvloeden. Andere ‘happenings’ zijn onder andere een concert van het Rotterdams Philharmonisch Orkest, een clubavond door NOW&WOW en het driedaagse kunstenfestival Motel Mozaïque.

De bibliotheek heeft ongeveer 45.000 boeken en tijdschriften ter inzage.

In 2008 zijn 250 bruiklenen verstrekt aan 34 musea wereldwijd.

022

VIBE OORWARMERS

OORWARMERS Oorwarmers is een tweemaandelijks jongerenprogramma en biedt een podium voor nieuw talent. Naast muzikale en theateroptredens is er een zaaldebat, waarin elke keer een ander thema centraal staat. Jongeren kunnen tijdens dit debat laten horen wat hun ideeën zijn voor de stad. En tenslotte is er de jamsessie waar iedere Oorwarmers mee wordt afgesloten.

VIBE PLATFORM

PLATFORM Het NAi heeft een landelijke platformfunctie in het presenteren van actuele ontwikkelingen en het stimuleren van publiek debat op het gebied van architectuur in de breedste zin van het woord. De platformfunctie is nauw verbonden met de missie van het NAi; de culturele betekenis van architectuur bediscussieerbaar, ervaarbaar en zichtbaar maken. De architectuur als ontwerpdiscipline is van groot belang voor de inrichting van het land en het scherp krijgen van de maatschappelijke achtergronden. Dit belang wil het NAi uitdragen naar een zo breed mogelijk publiek. Wekelijks worden in samenwerking met verschillende partijen uiteenlopende lezingen en debatten georganiseerd.

De maquettes van architect G. Rietveld worden geregeld uitgeleend.

Musée de Strasbourg leent 10 tekeningen van Van Doesburg.

023

interview Karel van Kessel hoofdsuppoost

Aan de manier waarop mensen binnenkomen zie je vaak al of ze de weg weten. Het NAi is geen traditioneel museum met kunstwerken die je kunt komen bekijken. En dat schept soms verwarring. We hebben nu in zaal 1 Maak ons land, een manifestatie met bijeenkomsten en wisselende thema’s over de inrichting van Nederland. Wie voor het debatspel komt, kan ook wat met de expositie. Maar een argeloze museumbezoeker heeft daar misschien minder mee. Een gezin met kinderen wil iets concreets zien. Dus probeer ik ze zelf wegwijs te maken. Bijvoorbeeld via dit prachtige gebouw van Jo Coenen – daar kan ik uren over vertellen. Of door ze te wijzen op onze vaste opstelling met collectiestukken. Architectuur is overal; maak het tastbaar. Een architectuurmuseum zonder maquettes is als een maritiem museum zonder scheepsmodellen. Ik ben blij dat we straks een nieuwe permanente tentoonstelling over de Nederlandse architectuur presenteren die dat tastbare heeft. Heb je de aandacht te pakken, dan komt ook de betrokkenheid en kun je volop experimenteren met andere activiteiten.

In de studiezaal registreren we 1.999 unieke bezoekers.

Inclusief herhalingsbezoek wordt de studiezaal meer dan 4.000 keer bezocht.

024

CO-CREATIE

025

CO-CREATIE NAi CIRCLE

NAi CIRCLE De NAi Circle is een exclusief netwerk van zakelijke partners werkzaam in de bouwkolom, dat rechtstreeks in verbinding staat met de leiding van het NAi. Lidmaatschap van de NAi Circle biedt op een informele manier de mogelijkheid om kennis van en visie op architectuur uit te wisselen en contact te onderhouden met de sector. Voor de NAi Circle worden verschillende activiteiten verzorgd, waaronder informele bijeenkomsten in het NAi en architectuurexcursies binnen en buiten Nederland. Ook wordt de Circle altijd uitgenodigd voor openingen, lezingen en debatten. Op deze manier vormt het NAi een platform en inspiratiebron voor bouwend Nederland.

SAMEN is meer dan de som der delen




De dienstverlening op de studiezaal krijgt een 8 van bezoekers.

Er zijn 31 kleinere en grotere aanwinsten aan de collectie toegevoegd.

026

027

CO-CREATIE netwerk

Architectuur instellingen

Berlage Instituut

Beroepsorganisaties

FBKVB - Fonds voor beeldende kunsten, vormgeving en bouwkunst

CO-CREATIE netwerk

Internationale netwerken

AAO - Association of Architectural Organisations ICAM - International Confederation of Architectural Museums

Sfa - Stimuleringsfonds voor Architectuur

BNO - Beroepsorganisatie Nederlandse Ontwerpers

ICOM - International Council Of Museums

Architectuur Lokaal

BNI - Bond Nederlandse Interieurarchitecten

Al Manakh

IABR - Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam

BNA - Bond van Nederlandse architecten

Mies van der Rohe Foundation

Europan

BNSP - Beroepsvereniging van Nederlandse Stedenbouwkundigen en Planologen

Archiprix

NVTL - Nederlandse Vereniging voor Tuin- en Landschapsarchitectuur

nationale netwerken

AM Vastgoedontwikkeling

Sica - Stichting Internationale Culturele Activiteiten

MCN - Muziek Centrum Nederland

MAB Development / Bouwfonds Ontwikkeling

Kunsten 92

Stichting Museumpark

EN - Erfgoed Nederland

Sika Group

EVD - Internationaal ondernemen en samenwerken

Regieraad Hoboken

NMI - Nederlands Muziek Instituut

OVG Projectonwikkeling

Ministerie van Verkeer en Waterstaat

Directeurenoverleg Rotterdam

Premsela

Woningcorporatie Com. wonen

Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijk Ordening en Milieubeheer

Museum Boijmans van Beuningen

Kunstfactor

Woningcorporatie Ymere

Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap

Nederlands Fotomuseum

Virtueel Platform

BankGiro Loterij

Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport

Kunsthal Rotterdam

Filmmuseum

NTI - Nederlands Theater Instituut

Sectorinstituten

Partners

SKVR - Stichting kunstzinnige vorming Rotterdam

Researchinstellingen

A10

MEDIAPARTNERS

Rigo research en Advies

Volume

Nirov – Nederlands Instituut voor Ruimtelijke Ordening en Volkshuisvesting Bakema Stichting

Design Academy


Onderwijs

NAi Publishers

Rijksakademie van Beeldende Kunsten TU’s Delft en Eindhoven

NEW

VVNAi - Vereniging Vrienden van het Nederlands Architectuurinstituut DDFA - Dutch Design Fashion Architecture

BONAS

Netwerk Rotterdam

NMV - Nederlandse Museum Vereniging

Flickr

Web 2.0 YouTube

Kunsthistorische instituten

NOW NEW AvB’s - Academies van Bouwkunst

NAi Circle

Hyves Facebook

Hogeschool Rotterdam






028

CO-CREATIE NETWERKDINERs

Voor mij is het NAi een partner in het ruimtelijke ordeningsnetwerk. Vanuit die relatie verwacht ik een actieve rol en een positie van het NAi in het maatschappelijk debat over ruimtelijke ordening. Vrijblijvendheid is niet meer aan de orde. Dat is nieuw, maar noodzakelijk. We stappen met de nieuwe relatie een nog niet ontgonnen terrein op, waarin nog veel onzeker is. Ik realiseer me dat deze open source constructie meer risico inhoudt. Maar daar komen we niet onderuit in het maatschappelijk debat over ruimtelijke ordening. Ruimtelijke ordening is immers nooit klaar. We hebben constant verhalen nodig. Verhalen die ons verleiden na te denken, ons verwonderen, die leiden tot verandering, of inzicht kunnen geven. Het NAi zie ik als een verhalenfabriek met nadrukkelijk een eigen positie. Daartoe daag ik het NAi ook uit. Want zonder positie kun je geen bijdrage leveren aan een dynamisch en belangrijk debat. En, die eigen positie werkt door in alle activiteiten zoals educatie, de ontvangst van publiek en het toekomstige programma. Mij hebben de verhalen in ieder geval sterk verleid na te denken over de positie die ik kies. En dat is waar het om gaat.

NETWERKDINERS Kan de ruimtelijke inrichting van Nederland weer een bevlogen en ambitieuze missie zijn? Deze vraag staat tijdens de manifestatie en alle overige activiteiten van Maak ons land centraal. Om het denkproces over de ruimtelijke inrichting te versnellen en reeds bestaande kennis en ideeën uit te wisselen in de hoop ze zo ook verder te brengen, organiseert het NAi iedere maand een informeel netwerkdiner voor maximaal 50 gasten die allemaal in meer of mindere mate bij het onderwerp betrokken zijn. Na een prikkelende aftrap door een columnist krijgen genodigden alle gelegenheid om tijdens een toepasselijk diner met elkaar van gedachten te wisselen.

M.F. Duintjer’s bureau-archief is opgenomen in het archief.

029

interview Henk Ovink MINISTERIE VAN VROM

Piet Sanders schenkt een serie aquarellen van Steven Holl.

In 2008 zijn 42 oeuvre inventarisaties afgerond.

Het acquisitiebeleid is aan revisie toe: naast oeuvres nu ook thema georiënteerd.

030

S I E R OP

031

op reis team 10 PARIJS

team 10 De tentoonstelling Team 10 - A Utopia of the Present (1953-1981) is een samenwerkingsproject van de Faculteit Bouwkunde TU Delft en het NAi, en een initiatief van prof. ir. Max Risselada. De tentoonstelling belicht het werk van ‘Team 10’, een groep Europese architecten die voortkwamen uit de CIAM (Congrès Internationaux d’Architecture Moderne), en die het debat over Moderne Architectuur en de stad in de jaren 50 en 60 van nieuwe impulsen voorzag. ‘Team 10’ bekritiseerde de technorationalistische koers van de architectuur en stedenbouw van hun tijd. Zij vonden onder andere inspiratie bij nieuwe ontwikkelingen in de sociologie, in de kunsten en in niet-westerse culturen. 19.03.2008 – 11.05.2008: Cité de l’Architecture, Parijs. Team 10 was eerder te zien in het NAi en aan de Yale University, New Haven.

p REËLE o en d ie b en d antwoor internationale opgaven




Onderzoek naar Cuypers’ woonhuizen met Rijksuniversiteit Leiden.

Met Faculteit Bouwkunde TU Delft onderzoek naar faculteitsgebouw na vernietigende brand.

032

op reis DEBATES ON TOUR

033

op reis BUSINESS OF DESIGN WEEK HONG KONG

DEBATES ON TOUR In 2008 wordt het programmaonderdeel Debates on Tour voortgezet en verder uitgebreid. Dit leidt tot een veelzijdig internationaal programma waarbij Nederlandse ontwerpers en critici de kans krijgen om met buitenlandse vakgenoten in debat te gaan. Vaak fungeert een debat op locatie ook als aanleiding om aanvullende activiteiten te programmeren zoals een workshop met studenten of een ontmoeting met potentiële opdrachtgevers.. Het NAi organiseert de debatten op aanvraag, in samenwerking met een lokale partner. 04.06.2008 & 05.06.2008: Seoul, Zuid-Korea 05.07.2008: Belgrado, Servië 01.10.2008: Praag, Tsjechië 09.12.2008 & 10.12.2008: Hong Kong, China 16.10.2008: Ierland, Dublin 10.03.2009: Roemenië, Boekarest

op reis TANGIBLE TRACES WENEN / HONG KONG

TANGIBLE TRACES

BUSINESS OF DESIGN WEEK

Tangible Traces – Dutch Architecture and Design in the making is één van de tentoonstellingen die de hele wereld over reist. Vakmanschap, traditie en context zijn de bindende schakels tussen het werk van architectenbureau Onix, ruimtelijk vormgever Frank Havermans, stoffenontwerpster Claudy Jongstra, modeontwerper Alexander van Slobbe en industrieel vormgeefster Hella Jongerius. Diepere betekenislagen worden aangeboord door een nieuwe aandacht voor het detail en de (locale) context, het herontdekken van ambachtelijke technieken en een fascinatie voor gewone materialen.

De Business of Design Week (BoDW) is het meest toonaangevende evenement voor de creatieve sector in Azië. Nederland is partnerland van de BoDW in Hong Kong en vult een belangrijk deel van het programma in. Dit bestaat onder meer uit business-tobusiness evenementen, individuele matchmaking, een handelsbeurs, een inspiratiebeurs, een groot congres en publiekstentoonstellingen. Met het thema ‘open minds’ wordt de Nederlandse creatieve industrie in Hong Kong gepresenteerd als innovatief, inventief en open minded. Ole Bouman geeft acte de présence met een verhandeling over ‘Culture and the City’.

04.10.2008 – 19.10.2008: Design Week in Wenen 08.12.2008 – 21.12.2008: Business of Design Week in Hong Kong

08.12.2008 – 15.12.2008: Business of Design Week in Hong Kong

Architectuurbiënnale Venetië is discussieplatform voor de nieuwe Bouwkunde faculteit.

In de BONAS-boekenreeks verschijnt het boek ‘Architect en tuinarchitect’ over J.D. Zocher.

Het nieuwe e-depot maakt verkrijging van digitale archieven mogelijk.

Huis Sonneveld bestaat 75 jaar in 2008.

034

In 2008 is voor het eerst een viral ingezet als pr-middel voor Maak ons land.

035

In 2008 trok de Museumnacht 5.712 bezoekers.

Een van de nieuwe aanwinsten is het archief van P.H. Tauber.

De bibliotheek van het NAi heeft 300 lopende abonnementen op kranten en tijdschriften.

036

VAN WOORD NAAR DAAD

037

VAN WOORD NAAR DAAD Rotterdam mooier dan!

Rotterdam mooier dan! Rotterdam Mooier Dan! is een ontwerpwedstrijd voor scholieren om hun eigen wijk opnieuw vorm te geven. Gedurende vijf maanden daagt het NAi middelbare scholen in de Rotterdamse ‘probleemwijken’ uit om een vernieuwend ontwerp voor hun eigen buurt te maken. Bijvoorbeeld door het buurtplein op te knappen of het lokale sportcomplex te verbouwen, maar ook door een ontwerp voor de nieuwste moskee in te dienen. In deze ontwerpwedstrijd is alles mogelijk, als het de buurt maar verbetert! Met dit initiatief trekt het NAi de wijk in en wil het jongeren stimuleren te discussiëren over de rol van architectuur in relatie tot de maatschappij.

VAN WOORD NAAR DAAD architectuurPLAQUETTE

architectuurPLAQUETTE

WISSELWERKING TUSSEN MUSEUMPRESENTATIE EN ACTIE OP LOCATIE




Huizen, gebouwen en parken, kortom de gehele gebouwde omgeving, voorzien van een permanent visitekaartje, dat is het doel van de NAi architectuurplaquette. De plaquette is een initiatief van Vereniging Vrienden van het NAi om de interesse in architectuur en de betrokkenheid met onze gebouwde omgeving te stimuleren. Tijdens de bouwfase informeert het bouwbord over het project en de opdrachtgever, over wie het ontworpen heeft en wie het realiseert. Maar als het project voltooid is, verdwijnt het bouwbord en blijft het gebouw anoniem achter. Wie weet dan nog wie de bouwheer of de architect was, wie het project gebouwd heeft en wanneer? De NAi architectuurplaquette, ontworpen door Bruno Ninaber van Eyben, beantwoordt al die vragen.

Happening is eerste stap richting actievere tentoonstellingsvorm.

Wiel Arets ontwerpt installatie voor Happening.

038

DI DIG GIT ITAALAL ARCHITECTUURNIEUWS PLATFORMS

039

DIGITAaL SPACESOUP

SPACESOUP Spacesoup is een online lesprogramma over architectuur en vormgeving. In Spacesoup staat de eigen leefomgeving centraal. Leerlingen kijken naar, en leren vragen stellen over de eigen omgeving en die van anderen. Ze gaan actief aan de slag om met behulp van het ontwerpproces oplossingen te vinden voor problemen die ze signaleren. Spacesoup heeft een duidelijke navigatie, en biedt inspiratie in de vorm van talloze foto’s, illustraties, filmpjes en links naar andere sites. In zeven stappen maken de leerlingen kennis met de wondere wereld van architectuur en vormgeving. Spacesoup is ontstaan vanuit de overtuiging dat architectuur en vormgeving een plek in het onderwijs verdienen. Het programma is ontwikkeld door het NAi, Premsela en het Stimuleringsfonds voor Architectuur, met steun van het ministerie van OCW.

DIGITAaL CIS

CIS

CIS Im vel il dolorem veraesed delit lam quat. zzrit dolesto odionsequi tis accum vero consenim ing ex et adipit adit il in heniatie tet nit, se modigna facilis do dit el ulla feugue digna consed tie elit ilit aliquisim adit eugait wis nulput ad el ut atem volendre dolendipisit luptat. Ommod euis amet am, quip ent duipsum velent ad magnim ipsum vendre molorpero odip exeraesecte commodiam amet am, quisi.

NEW

NOW

WAAR RUIMTE EN NETWERK ELKAAR RAKEN




De afdeling Collectie van het NAi werkt sinds 2009 met een Collectie Informatie Systeem (CIS) waarmee de archiefcollectie, de bibliotheekcollectie en de museale objecten worden beheerd en voor iedereen toegankelijk zijn. Het CIS maakt het mogelijk de collecties geïntegreerd te beheren, zoals het registreren van aanwinsten, het catalogiseren van publicaties, het maken van inventarissen en het registreren van bruiklenen waardoor de efficiëntie aanzienlijk wordt verbeterd. Iedereen kan hier vrij gebruik van maken en de gebruiker kan eenvoudig biografieën en boeken over architecten koppelen aan bijvoorbeeld archieven, maquettes, foto’s en publicatielijsten.

De ideeënrijkdom uit de werkplaats Maak ons land is uitgereikt aan ZKH Willem Alexander.

Met de Telegraaf is intensief samengewerkt rond de manifestatie Maak ons land.

040

DIGITAaL YOUTUBE

041

YOUTUBE

FLICKR

In het educatieve programma H.A.N.G. plekken trekken leerlingen met een NAirondleider én met digitale videocamera’s de stad in om eens heel anders naar de stad te kijken. Ze wandelen langs openbare plekken zoals het Museumpark en het Schouwburgplein, en de rondleider vertelt bij elke plek iets over waarom die plek is zoals-ie is. Tegelijkertijd filmen de jongeren hun eigen docusoap, waarin ze hun visie op de openbare ruimte geven, en nadenken over hoe die er anders uit had kunnen zien. Vinden ze die plekken Heel Aardig of Niet Geweldig? Alle filmpjes worden verzameld en op het YouTube-kanaal van H.A.N.G. plekken gezet.

Als beeldinstituut is het NAi vanzelfsprekend vertegenwoordigd op grote online beeldbanken. Zo heeft het instituut zijn eigen pagina op foto sharing site Flickr. Naast eigen foto’s worden hier beeldverzamelingen gecreëerd met foto’s van andere gebruikers rond bepaalde thema’s of evenementen. In 2008 is bij het project My Public Space de foto-pool ‘Your Public space’ in het leven geroepen waaraan gebruikers zelf beelden van hun beleving van openbare ruimte konden toevoegen. In de toekomst wil het NAi zijn aanwezigheid op Flickr versterken door deel te gaan nemen aan Flickr the Commons, de institutionele tak van Flickr met beelden van erfgoed wereldwijd.

Maak ons land geeft impuls aan agenda NAi voor komende jaren.

Bert Meerstadt, president-directeur NS, is ambassadeur voor opgaven rond mobiliteit.

NAi toont Olympische opgave voor 2028.

DIGITAaL FLICKR

NAi richt zich met Matchmaking actief op Midden-Oosten, China en India.

042

043

talent

talent NEST

NEST In Zaal 3 van het NAi huist vanaf 2005 de eenpersoonsgalerie NEST. NEST is een eenvoudig vormgegeven ‘parasite’ van 15 m2, waar iedere zes weken een kunstenaar, architect of ontwerper autonoom werk toont. Het gaat hier om persoonlijk werk dat bijzonder genoeg is om niet over het hoofd te worden gezien en kan bestaan uit tekeningen, foto’s, film, installaties, gedichten of geluidsopnames. 05.07.2008 – 31.08.2008: beeldend kunstenaar Christine Saalfeld (1968) toont de installatie ‘Omloopmachine’, een kritische constructie over techniek en modernisme.

talent ACQUISITIE

ACQUISITIE

MOMENTEN VAN GROTE SCHOONHEID




Als beheerder van een Rijkscollectie heeft het NAi tot taak het werk van Nederlandse architecten en stedenbouwkundigen te verzamelen. Selectie is het sleutelwoord bij het samenstellen van een evenwichtige architectuurcollectie. In 2008 is de NAi collectie verrijkt met een aantal nieuwe aanwinsten. Zo werd het archief van M.F. Duintjer (19081983) verworven. Zijn omvangrijke oeuvre bevat onder andere de ontwerptekeningen van de Kruiskerk in Amstelveen (1955). Bijzonder zijn ook de kleinere aanwinsten, zoals de persoonlijke schetsboeken van stedenbouwer en landschapsarchitect Pieter Verhagen (1882-1950) en de originele perspectief-tekeningen van een ontwerp voor de bebouwing van het Binnenwegplein Rotterdam (1976) van het prijsvraagontwerp van de Bibliotheek Rotterdam uit 1976 van Van den Broek en Bakema.

Ole Bouman heeft namens het NAi zitting in jury van de Mies van der Rohe award.

NAi profileert zich internationaal zeer actief met tentoonstellingen en debatten op locatie.

044

talent Huis sonneveld Museumwoning

045

HUIS SONNEVELD

AM-NAi PRIJS

Naast het NAi ligt museumwoning Huis Sonneveld. Huis Sonneveld is een van de best bewaarde woonhuizen in Nederland in de stijl van het Nieuwe Bouwen. Het is begin jaren dertig ontworpen door architectenbureau Brinkman en Van der Vlugt, bekend van de Van Nellefabriek en het Feyenoordstadion. Na een intensieve periode van restauratie en herinrichting, is Huis Sonneveld sinds maart 2001 als museumwoning van het NAi toegankelijk voor publiek. Huis Sonneveld is een totaalkunstwerk van architectuur, interieur en kunst. De nog steeds hypermoderne villa is geheel ingericht met Gispen-meubels. De kleuren van het interieur zijn met veel brons, gifgroen, maar ook oranje en beige zeer gedurfd. Kunstenaar Bart van der Leck heeft dit kleurenprogramma destijds ontworpen. In 2008 bestaat Huis Sonneveld 75 jaar.

Sinds 2002 organiseert het NAi samen met AM, ontwikkelaar van woonomgevingen, stedelijke centra, kantoren(parken) en winkelcentra, tweejaarlijks de AM NAi prijs. De prijs wordt uitgereikt voor het beste, opgeleverde gebouw ontworpen door een architect jonger dan 40 jaar. Met deze architectuurprijs voor jonge architecten willen het NAi en AM de ontwikkelingen zowel in binnen- als buitenland voor het voetlicht brengen. Voor de editie van 2008 wordt uit 76 inzendingen onder meer de Villa Overgooi in Almere van Next Architects genomineerd. Powerhouse Company sleept de prijs echter terecht in de wacht met het ontwerp voor ‘Villa 1’.

talent AM-NAi PRIJS Nominatie 11.08.08 prijsuitreiking 08.11.08

talent CUYPERS. ARCHITECTUUR MET EEN MISSIE 22.09.2007 - 03.02.2008

CUYPERS. ARCHITECTUUR MET EEN MISSIE Het grootste overzicht ooit van het werk van de bekende Nederlandse architect Pierre Cuypers (1827-1921) is te zien in de tentoonstelling Cuypers. Architectuur met een missie. Na zeven jaar heeft het NAi de inventarisatie van dit omvangrijke archief afgerond en wordt het gepresenteerd aan het publiek. Beroemd is Cuypers om zijn ontwerpen van het Rijksmuseum, het Centraal Station Amsterdam, zijn vele kerken en de restauratie van Kasteel de Haar. Berucht is hij om zijn positie in het debat over de betekenis van architectuur in relatie tot religie en gemeenschapszin. De tentoonstelling in Rotterdam zoomt aan de hand van tekeningen, schetsen, brieven, foto’s en kerkinterieurstukken in op de architect Cuypers en zijn projecten in het jaar 1877.

Tentoonstelling Tangible Traces reist naar Wenen en Hong Kong.

In februari 2009 opent Tangible Traces, Dutch Architecture and Design in the making in Jakarta.

Met Debates on Tour is het NAi in Seoul, Praag, Belgrado, Hong Kong en Dublin.

Hugo de Groot school winnaar Rotterdam Mooier Dan! met ontwerp ‘Hasan en Grietje’.

046

talent 101 COLLECTIESTUKKEN

Tot voor kort verzamelde het NAi hoofdzakelijk in retrospectief complete archieven van de belangrijkste Nederlandse architecten en stedenbouwkundigen. We wilden niet alleen de hoogtepunten, de mooie tekeningen van een architect, maar het complete oeuvre, ook de krabbels, de administratie. Omdat het geheel iets zegt over de ontwikkeling, hoe iets tot stand is gekomen. Vanaf de wederopbouw in de jaren 50/60 is er zo gigantisch veel gebouwd dat we gaandeweg strengere keuzen moesten maken. Welke architecten en stedenbouwkundigen waren van belang in een periode? Welke projecten in hun oeuvre vernieuwend? Dus werd er ook binnen de oeuvres geselecteerd. Elke tijd heeft zijn thema’s, verhalen. In de jaren 90 waren dat bijvoorbeeld de Vinex-wijken – voor Nederland en ook internationaal heel bijzonder. Latere generaties moeten bij het NAi kunnen terugvinden hoe die wijken hebben kunnen ontstaan, hoe ze eruit zagen, wie erbij betrokken waren.

101 COLLECTIESTUKKEN De webtentoonstelling 101 Collectiestukken geeft een beeld van de veelzijdigheid van de collectie. De bezoeker treft ontwerpen aan van H.P. Berlage en J.J.P. Oud, maar ook van minder bekende architecten. De collectiestukken zijn gekozen uit het verzamelgebied van het NAi, de negentiende- en twintigste-eeuwse architectuur, en daarbinnen uit alle disciplines. Die veelzijdigheid van objecten, variërend van interieurontwerpen tot landschapsarchitectuur, van vroeger en nu, geeft ook een beeld van de onvoorstelbare rijkdom die in de archieven ligt opgeslagen. Niet alleen tekeningen zijn te zien, maar ook andere collectiestukken, zoals maquettes, correspondentie en foto’s. Er worden bijzondere boeken en tijdschriften getoond, maar ook ontwerpschetsen en uitgewerkte presentatietekeningen. Daarnaast is een keuze gemaakt uit de prachtige collectie affiches die het NAi in zijn bezit heeft.

Met het educatieve programma H.A.N.G. plekken geven jongeren visie op stad.

047

Het NAi opent in 2008 zijn eerste YouTube videokanaal bij het programma H.A.N.G. plekken.

INTERVIEW Mariet Willinge voormalig hoofd Collectie Dat kan deels via het werk van architecten, originele archieven in de collectie, die je (ook) ontsluit via het trefwoord Vinex-wijken. En deels via de relevante boeken en tijdschriften, krantenknipsels en andere documentatie die vergaart worden rondom dat thema. We moeten veel meer gebruik maken van de mogelijkheden die de bibliotheek biedt in relatie met archieven. Daarom is het Collectie Informatie Systeem dat sinds eind maart online is zo belangrijk. Op termijn kun je met één druk op de knop al het materiaal opvragen dat het NAi in huis heeft over een architect, locatie, of thema, zowel in de bibliotheek, als in de archieven en maquettes. Met deze nieuwe manier van integrale ontsluiting kunnen en moeten we, naast een meer thematische aanpak van de acquisitie, veel meer inhaken op hedendaagse thema’s.

Lesprogramma Spacesoup heeft als doel probleemoplossend denken te stimuleren.

Culture Clash is ontwikkeld voor VMBO leerlingen om inspiratie te halen uit eigen roots.

048

e i T A EDUC

049

EDUCATIE programma’s voor kinderen van 6 tot 12 jaar

KINDERPARCOURS In de zomer van 2008 kijkt de hele wereld naar de Olympische Spelen in Beijing, China. Over 20 jaar, in 2028, worden de Olympische Spelen misschien in Nederland georganiseerd. In de tentoonstelling NL28 Olympisch vuur worden de plannen daarvoor gepresenteerd. Speciaal voor kinderen is er in de tentoonstelling een Olympisch parcours gemaakt: de tienkamp. Daarmee komen ze van alles te weten over de Olympische Spelen, stadions en sporters. Bij de balie van het NAi krijgen kinderen een medailleboekje vol leuke vragen en opdrachten. In de tentoonstelling kunnen ze hun kunsten vertonen op de balk, het paard, de brug of aan de ringen. BRUGGEN BOUWEN groep 7 en 8 Het nieuwe techniekprogramma Bruggen Bouwen verbindt de thema’s architectuur en techniek. Het programma start met een interactieve introductie over de constructie en architectuur van bruggen. Daarna volgt een workshop waarin de leerlingen in duo’s maquettes van bruggen bouwen. Die bruggen worden vervolgens getest op ontwerp en constructie. Uiteindelijk is er één winnend ontwerp dat de ultieme combinatie is van het beste ontwerp met de meeste draagkracht. STEDENSPEL groep 7 en 8

KEN K E TD N O G IN V E G M O JE EIGEN




In het maquettedepot van het NAi krijgen leerlingen te zien hoe beroemde architecten en stedenbouwkundigen aan steden en gebouwen hebben gewerkt. Daarna wordt de klas verdeeld in groepjes. Met miniatuurmaquettes en geheime opdrachten richten zij op de grote basis plattegrond een stadswijk in. In de rol van bijvoorbeeld een bewoner van een torenflat of een winkeleigenaar heeft iedereen andere wensen. Als blijkt dat er tegenstrijdige belangen zijn, barst de discussie los. Het spel eindigt met een presentatie van het resultaat. De leerlingen maken met een vingercamera een virtuele wandeling door de ontstane stadswijken.

AM NAi prijs 2008 toont het hoge kwaliteitsniveau jonge architecten in Nederland.

De Parade vindt plaats om en in het NAi.

050

EDUCATIE programma’s voor het voortgezet onderwijs

CITY COMMERCIALS In samenwerking met Digital Playground (DP) ontwikkelt NAi het programma City Commercials rondom Reclame en Architectuur. In de multimedia-workshop van DP werken de leerlingen hun reclamecommercial uit, in een still (reclameaffiche) of moving (commercial). Het programma begint met een bezoek aan het NAi. Daar tonen we de leerlingen in een film welke rol de stad en de architectuur spelen in reclame en welke rol reclame speelt in de stad. HUISSTIJL - LICHT, LUCHT EN RUIMTE! Huisstijl is een educatief programma waarin leerlingen een aantal voorbeelden van het ‘Nieuwe Bouwen’ met eigen ogen gaan bekijken. Samen met een architectuurgids fietsen en lopen ze door Rotterdam, en brengen daarbij een bezoek aan Huis Sonneveld, de museumwoning naast het NAi, en een arbeiderswoning in Rotterdam Zuid. In Huis Sonneveld kunnen de leerlingen zelfstandig door de villa dwalen, met behulp van een audiotour. Huis Sonneveld is dankzij haar strakke inrichting, felle kleuren en technische snufjes nog altijd een modern huis, waar veel jonge mensen met plezier zouden willen wonen. Dit programma is een samenwerking van het NAi en Rotterdam ByCycle.

051 Met kinderen heb je een doorsnee van de bevolking te pakken. Weet je die de eerste keer te boeien, dan komen ze terug. Doe je het niet goed, dan ben je ze voor altijd kwijt. Bij elke activiteit laten we ze eerst zelf ontdekken wat een plek, gebouw met ze doet, en daarmee aan de slag gaan. Zíj zijn aan zet. Bij H.A.N.G. plekken nemen we groepjes jongeren van 13-18 jaar mee langs vijf openbare plekken. Ze krijgen een camcorder en maken een docusoap waarin ze commentaar geven op die plek. Dat werkt enorm goed – of het nu gaat om vmbo of vwo. Er hangt geen ‘leersfeer’, maar ze gaan wel bewust naar de omgeving kijken en presenteren hun mening daarover. Die clips zetten we op YouTube, jongeren nemen ze over op hun Hyvespagina, sturen links rond, en zo reikt het NAi veel verder.

interview Annette ter Haar en Ferry Piekart team educatie We willen óók dat jongeren uit zichzelf naar het NAi komen. In NL28. Olympisch Vuur was er een tienkamp waar kinderen aan ringen konden hangen, over een balk lopen, meedoen aan een ontwerpwedstrijd. Bij Maak ons land organiseren we het debatspel – ook voor volwassenen. Voor jongeren vanaf 18 is er Oorwarmers, een live act in de foyer met muziek, debat en een jamsessie. Dan zitten hier zo’n 60 jongeren en reken maar dat ze meedoen – ook in het debat gaat het er heftig aan toe.

H.A.N.G. PLEKKEN In het educatieve programma H.A.N.G. plekken trekken leerlingen met een NAi-rondleider én met digitale videocamera’s de stad in om eens heel anders naar de stad te kijken. Ze wandelen langs openbare plekken zoals het Museumpark en het Schouwburgplein, en de rondleider vertelt bij elke plek waarom die plek is zoals-ie is. Tegelijkertijd filmen de jongeren hun eigen ‘docusoap’, waarin ze hun visie op de openbare ruimte geven, en nadenken over hoe die er anders uit had kunnen zien. Vinden ze die plekken Heel Aardig of Niet Geweldig? Alle filmpjes worden verzameld en op het YouTube-kanaal van H.A.N.G. plekken gezet.

Via de Parade trekt het NAi met de tentoonstelling Het aantal partners waarmee het NAi Brazil Contemporary in 2009 17.000 bezoekers. in 2008 samenwerkt groeit enorm.

We experimenteren ook met lessen op de brede school in het basisonderwijs. In Mijn Stad Jouw Stad ontwerpen kinderen van 8-12 samen hun ideale stad. Er komt een NAi’er naar school – ze leiden hem rond in hun buurt, bedenken wat daar beter kan, en gaan in de klas zelf bouwen.

Adriaan Geuze toont zijn optimistische antwoorden op de verstedelijkte omgeving.

Aaron Betsky ontvouwt in Beyond Architecture zijn plannen voor Biënnale Venetië.

052

Zaal 1, 2 en 3 hebben samen 1.800 m2 tentoonstellingsoppervlak.

053

In de boekwinkel zijn in 2008 zo’n 40.000 artikelen over de toonbank gegaan.

De bestseller van de boekwinkel was in 2008 Yes is More.

Tijdens Motel Mozaïque sliepen er 100 gasten in Zaal 1 van het NAi.

054

CULTUURINSTELLING

055

CULTUURINSTELLING VIP AT NAi

VIP AT NAi Minister Plasterk van OCW is een vaste gast van het NAi. Binnen het tijdsbestek van een half jaar is hij drie maal in huis. In oktober 2008, tijdens de manifestatie Maak ons land - Werkplaats voor de ruimtelijke inrichting, gaat hij in gesprek met het NAi-netwerk over de nieuwe architectuurvisie ‘Een cultuur van ontwerpen’. Een maand later reikt hij de Gouden Piramide uit, de Rijksprijs voor inspirerend opdrachtgeverschap. Het NAi biedt met de tentoonstelling Het Land van Gouden Piramides een podium daarvoor. In maart 2009 maakt de minister de prijswinnaars bekend van de internationale ideeënprijsvraag Building for Bouwkunde. De ideeën van de acht genomineerden vormen de basis voor concrete toekomstplannen en zijn te zien in de gelijknamige tentoonstelling in het NAi.

Op woensdag 29 april 2009 nemen Z.K.H. Prins Willem-Alexander en de Secretarisgeneraal van VROM, de heer Hans van der Vlist, als plaatsvervanger van de minister, de resultaten van Maak ons land in ontvangst. De manifestatie wordt diezelfde dag afgesloten met een ideeënmarkt, de verkiezing van het ultieme idee én een feest in het NAi.

CULTUURINSTELLING NAi GEBOUW

NAi GEBOUW

ideeënmachine voor de architectuur




Het NAi-gebouw dat Jo Coenen in 1992 neerzette, heeft nog altijd icoonwaarde. Maar om een baken van de architectuur te blijven mét een uitstraling die toekomstproof is, is animatie van het gebouw broodnodig. Niet alleen door een sprankelende inhoudelijke samenwerking met andere kunsten cultuurvormen, maar ook door het gehele gebouw zelf te bespelen en te animeren met de nieuwste projectietechnieken. De missie van het NAi is om de culturele betekenis van architectuur zichtbaar en ervaarbaar te maken. Zijn wij in staat om dit ook uit te stralen in en om ons gebouw?

Kleinzoon van de familie Sonneveld, Leonard Kooy, houdt lezing ‘Een moderne familie’.

Debat samen met ministerie van VROM over Randstad als wereldstad.

056 AMBITIEUS

057

AMBITIEUS BRAZIL CONTEMPORARY 30.05.2009 – 23.08.2009

BRAZIL CONTEMPORARY Het NAi brengt in de zomer van 2009 samen met Boijmans van Beuningen, het Nederlands Fotomuseum en Rotterdam Festivals de rijke Braziliaanse cultuur naar de Maasstad. Brazil Contemporary – Hedendaagse Kunst, Architectuur, Beeldcultuur en Design biedt een spannende mix van beeldende kunst, architectuur, film, fotografie, design, games, street art, film, dans en muziek. Het NAi laat het publiek kennismaken met één van de grootste steden ter wereld: São Paulo. De tentoonstelling focust zich vooral op het dagelijkse leven van de Paulistanos, de inwoners van São Paulo. Omringd door filmschermen, foto’s en objecten uit het straatbeeld van São Paulo waant de bezoeker zich even in de Braziliaanse metropool.

AMBITIEUS Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam 24.09.2009 – 10.01.2010 Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam

NEW

EEN NAi OP VELE FRONTEN




Wat is een Open City? Hoe krijgt een samenleving vorm? Hoe kunnen architecten en stedenbouwers een bijdrage leveren aan het ontwikkelen van sociaal duurzame steden? Dit zijn enkele van de vragen waarmee Open City: Designing Coexistence de bezoeker confronteert. Het NAi vormt deze gehele periode het hart van de 4e Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam (IABR). Met een rechtstreekse verbinding tussen de straat en de grootste tentoonstellingszaal, opent het NAi zich letterlijk naar de stad Rotterdam en verwelkomt de bezoekers en voorbijgangers in een publiek forum. De IABR en het NAi organiseren doorlopend lezingen, debatten, films, documentaires, performances, voorstellingen, workshops, rondleidingen en presentaties. Met subthema’s als community, collective, refuge, squat en reciprocity worden kwaliteiten en mogelijkheden van de ‘open stad’ belicht.

NAi houdt debat over toekomst van Islamitische architectuur.

Antonio Cruz van Cruz & Ortiz Architects houdt drukbezochte lezing in NAi.

058

AMBITIEUS verbouwing NAi

059

VERBOUWING NAi

PARADE 2009

Het NAi gebouw is in 1992 opgeleverd en sindsdien zeer intensief gebruikt. Naast een opknapbeurt zijn er belangrijke redenen voor een verbouwing. Zo moet de ontvangst van bezoekers en zeker van groepen een stuk beter georganiseerd worden. Daarnaast is er nu te weinig ruimte voor het uitgebreide educatieprogramma. Laat staan voor groei. Ook streven we naar een verbetering van de verblijfskwaliteit. Het NAi wil de culturele verblijfsplek van Rotterdam zijn. Verder is het klimaatsysteem van het collectiegebouw maar ook van de kantoren onvoldoende. Als laatste is een aantal onderdelen bij de oplevering niet gerealiseerd uit budgettaire overwegingen. We streven ernaar met de heropening van het Museumpark einde zomer 2010 een vernieuwd NAi te presenteren. Een NAi dat prima toegankelijk is voor alle bezoekers, waar de verblijfskwaliteit uitnodigt voor regelmatig bezoek en, een NAi dat zijn belangrijke rol rond educatie verder uit kan bouwen.

Voor de vijfde keer start de Parade haar rondreizende theaterfestival in en om het NAi. Dit jaar zijn bijna 80 theater-, dans-, video- en muziekvoorstellingen te zien van befaamde artiesten en nieuw, jong talent. De Parade wordt omringd door een vijf meter hoge en 800 meter lange traverse die ook dwars door het NAi loopt. Op de traverse worden bezoekers verleid met levendige geluidseffecten en verhalen over het Braziliaanse straatleven. Tijdens de Parade is de tentoonstelling Brazil Contemporary te zien in Zaal 1.

AMBITIEUS WEB 2.0

Deze verbouwing is, op een kleine aanpassing van het exterieur na, intern gericht. Op middellange termijn onderzoeken we de verdere ontwikkeling van onze grond. Dit relatief grote plot ligt op de grens van stad en museumpark en is een knooppunt in het gebied Hoboken. Ontwikkelen van het plot geeft ruimte aan culturele verdieping en verdere culturele diversiteit op een strategische plaats aan de rand van het Museumpark. Dit geeft een essentiële impuls aan de internationale culturele ambitie van Rotterdam en past goed binnen de gebiedsvisie Hoboken 2030 die de Gemeente Rotterdam begin 2009 presenteert in het NAi.

NAi Maastricht wordt het zelfstandige NAiM/Bureau Europa

AMBITIEUS PARADE 2009 11.06.2009 – 21.06.2009

WEB 2.0 ‘We Make The Web’: dat is de basisgedachte achter web 2.0, de internetfilosofie die het web de laatste jaren tot een écht sociaal medium heeft gemaakt. Op grote 2.0 sites als Flickr en YouTube draait alles om het delen van informatie. Bezoekers zijn er geen passieve passanten, maar deelnemers die zelf actief content kunnen leveren. Het NAi is volop bezig zijn eigen site web 2.0 proof te maken. In 2009 worden onder meer 2.0 technieken als blogging en social bookmarking ingezet op de eigen site. Daarnaast profileert het NAi zich actiever op andere 2.0 sites. Door actief te participeren in sociale netwerken en inhoud via een brede waaier aan digitale middelen beschikbaar te stellen, geeft het instituut zijn doelstellingen ook in een toenemend gedigitaliseerde netwerkmaatschappij gestalte.

Spijkenisse heeft uitgesproken Architectuurplaquettestad te worden.

Jeanne van Heeswijk neemt eind 2008 zitting in de Raad van Toezicht van het NAi.

Peter Haasbroek is per 1 januari 2009 zakelijk directeur van het NAi.

060

AMBITIEUS Nieuwe Huisstijl

061

AMBITIEUS Nieuwe Huisstijl

new Nederlands Architectuurinstituut

now NAi sluit 18 januari 2009 overeenkomst met Urban Planning Council in Abu Dhabi.

In februari 2009 wordt in het NAi convenant getekend rond gebiedsvisie Hoboken 2030.

NAi wordt met grote interne verbouwing in 2010 de culturele verblijfsplek in Rotterdam.

Via het Goed Geld Gala van de BankGiro Loterij ontvangt het NAi een check van € 300.000.

062

AMBITIEUS NIEUWE VASTE OPSTELLING 2010 – 2014

NIEUWE VASTE OPSTELLING Het NAi presenteert een nieuwe vaste opstelling waarin de Stad van Nederland is te zien: een stad waarin stedelijk Nederland is samengebald tot één geheel. Gevisualiseerd aan de hand van meer dan 150 maquettes. In een maatschappij die steeds meer verstedelijkt, wil het NAi zich sterk maken voor een sterker bewustzijn van de rol die architectuur speelt in maatschappelijke kwesties in de stad. Architectuur gaat over schoonheid, maar ook over veiligheid, duurzaamheid, identiteit, democratie, productie en bezinning. De Stad van Nederland herbergt niet alleen gebouwen, maar ook de wens van architecten, stedenbouwkundigen en elke bewoner om te komen tot de ideale stad, en hun verschillende visies om daar te komen.

AMBITIEUS ZWARTE MADONNA

ZWARTE MADONNA Het archief van Carel Weeber is de nieuwste aanwinst in het NAi. Het topstuk: de maquette van de Zwarte Madonna. Met het archief van Weeber en de overdracht van de maquette van de Zwarte Madonna toetst het NAi zijn nieuwe verzamelbeleid. Het gaat het NAi niet langer alleen om het vergaren van de grote namen, maar om het aanleggen van een collectie van relevante of inspirerende antwoorden op de grote maatschappelijke en ruimtelijke opgaven. Dit betekent dat het NAi slechts van een klein aantal ‘meesters’ in de Nederlandse architectuur nog de complete archieven acquireert, terwijl van andere architecten alleen projectdossiers worden verzameld.

Tijdens de Museumnacht werkt het NAi nauw samen met Motel Mozaïque.

De 4de Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam heeft het NAi als hoofdlocatie.

063 ‘Werken aan de regel, niet alleen de uitzondering.’ Een van de belangrijkste bouwstenen van het NAi is het archief. Het omvat 200 jaar rijke architectuurgeschiedenis van Nederland. Waar de kunstgeschiedenis de grote architecten en ontwerpers beschouwt als geniale individuen, maken de verzamelde werken in het NAi ons duidelijk dat al die toptalenten niet voor zichzelf bezig waren, maar voor iets groters. Zij werkten aan belangrijke maatschappelijke opgaven: volkshuisvesting, stadsuitleg, waterbeheer, aanleg van wegen, landschapsontwikkeling. Het zijn stuk voor stuk opgaven die niet aan actualiteit hebben ingeboet. Er is bijzonder veel creativiteit ontwikkeld in al die jaren. Er valt heel wat te leren uit die historische archieven. Zelfs in een museum en een interactief archief, is het mogelijk de toekomst centraal te stellen, de nieuwe opgaven, de agenda. Het NAi definieert architectuur heel breed; niet alleen de mooie gebouwen, maar de overgrote meerderheid van wat er gebouwd wordt, bedrijfsterreinen, wegen, landschappen. Dat levert een breed perspectief op. Geen instituut als een bastion van architecten en stedenbouwers, maar een denken werkomgeving voor iedereen die zorg heeft voor de gebouwde omgeving. Daarmee is het NAi een

interview Ole Bouman directeur publieksinstelling. Tegelijkertijd hopen we als sectorinstituut iets te doen voor het vakgebied. Door de sector te bedienen met inspirerende ideeën, experimenten en met draagvlak. Het doorbreken van de afzondering is essentieel. Te veel, te vaak hebben architecten als vakbeoefenaren het vak als iets speciaals beschouwd. Door de afzondering heeft het elders geen consequentie meer. Het is niet alleen de uitzondering, het is ook de regel die je op een hoger niveau moet brengen. We staan voor grote maatschappelijke opgaven: robuuste tendensen met grote ruimtelijke consequenties. De architectuur moet daarover nadenken, een visie ontwikkelen. Klimaatverandering, globalisering, migratie, vergrijzing, het zijn dynamieken waardoor de architectuur in brede zin zich bij uitstek moet laten inspireren. Het NAi wil de mogelijkheid bieden daarop te reflecteren en te oefenen met nieuwe concepten. En soms zelfs vooruit te lopen op bepaalde ontwikkelingen. Het gaat om het bij elkaar brengen van opgave en ontwerp.

In 2009 en 2010 rolt het NAi een nieuwe huisstijl uit met De Designpolitie.

In 2008 is het NAi 228 keer verhuurd aan externe partijen.

064

065

FACTS AND FIGURES

COLLECTIE

WERKNEMERS 350 300

Bedrijfsresultaat

250

x € 1.000

200

400

150

350

100

300

50

250

PARTNERS

Ruim 18 kilometer archief waaronder ruim 1.200 maquettes. Ruim 45.000 boeken en tijdschriften. De museumwonig Huis Sonneveld. We verstrekken veel bruiklenen uit onze collectie. In 2008 zijn dit er 250 aan 34 musea wereldwijd. De studiezaal trekt jaarlijks ruim 2.000 unieke bezoekers. Veel van hen maken regelmatig gebruik van de studiezaal. De kwaliteit wordt gewaardeerd met gemiddeld een 8. 2.000 Jaarlijks worden grote en kleinere archieven toegevoegd aan de collectie. In 2008 zijn dit 31 kleinere en grotere aanwinsten. Het merendeel hiervan betreft aanvullingen op al aanwezige 1.500 archieven.

400

Bij het NAi werken ongeveer 100 medewerkers.

200

2004

2005 1.000 2006

EDUCATIE

500

2007

Algemeen directeur

400 50 2004

2005

2006

2007

2008

300 250

BEZOEKERS 200 Gemiddeld bezoeken ruim 100.000 mensen het NAi 150 waaronder ongeveer 20.000 internationale bezoekers. 100tentoonstellingen die het NAi in het buitenland De organiseert, trekken in jaren van een Biënnale (het NAi 50 verzorgt de statelijke presentaties in Venetië en Sao Paolo) 150.000 0 300.000 bezoekers. 2004 meer2005 2006bezoekers 2007 per jaar. 2008 De website trekt dan 450.000 In 2008 ontvangt het NAi 47 gasten via het HGIS 120.000 bezoekersprogramma.

Assistentie directie Internationaal Webteam

Presentatie

2008

90.000

60.000

0 120.000

400 2004

2005

2006

2004

2005 40

2007

2008

350 300

90.000

2004

2005


2006

2007

Financiële administratie

Educatie

Kennis- 2005 2004

Platform

E-projects

ontwikkeling

2006 Sponsoring

2007

2008

Verhuur

2004

2005

2006

80 70 60

2007

2006

2007

2008

30 20 10 0

2008

2004

2005

2006

Inkomsten uit sponsoring

2007

2008

x € 1.000

2.000 2007

2008 1.500

1.000

NOW NEW 20

500

10 0

2004


2005

2006

2004 2007


2005 2008

2006

2007

2008

0

2004

2005


2006

NAi CIRCLE LEDEN Gemiddeld 70 leden Voor specifieke projecten ondersteunt de Circle al sinds de oprichting in 2003 het NAi op structurele wijze.

SPONSOREN en begunstigers

40 0

AM Vastgoedontwikkeling MAB Development / Bouwfonds Ontwikkeling Sika Group OVG Projectonwikkeling Woningcorporatie Com.wonen Woningcorporatie Ymere BankGiro Loterij

Salarisadministratie

30

50 0

Personeelszaken

FTE’s

40

100

2008

Marketing & Communicatie

50

150

NEW 0

Collectieverwerking

2008

20

200

30.000

FinanciËN

50

De publicitaire aandacht voor het NAi resulteert in circa 700 80 10 vermeldingen in nationale en internationale media. 70 Ook geven vele webartikelen informatie over de collectie, 0 2004 2005 2006 aanwinsten en actuele thema’s die samenhangen met de 60 collectie.

250

60.000

PERSONEEL & ORGanisatie

30

MEDIA

bezoekersaantallen 30.000 150.000

2007

70 De gemiddelde omzet ligt rond de € 9 miljoen. Het NAi is een stichting en streeft geen winst na. 60 30.000 Het Eigen Vermogen is beperkt en bedraagt eind 2008 4% van het balanstotaal. 50 0

EXTERNE ZAKEN

Projectbureau

90.000

60.000

Collectie

500

500

80

Gebouwbeheer ICT Ontvangst

1.000

0

2.000 dan 1.000 groepen (vooral jongeren) Jaarlijks leiden we meer rond. 0 In 2008 nemen ruim 14.000 personen aan ruim 800 2004 deel 2005 2006 programma’s. 1.500 In de zomermaanden juni, juli en augustus bezoeken bijna 900 kinderen het NAi en Huis Sonneveld. 150.000 Spacesoup trekt 37.542 1.000bezoekers. 1.271 kinderen doen mee aan de zomerspecial 120.000 Olympisch Vuur. 459 kinderen beleven 47 kinderfeestjes.

FINANCIEEL

Zakelijk directeur

1.500

150 100

Directie

2.000

Curatoren

0

350 0

Facts and figures

2007

2008


ANWB, Dura Vermeer Bouw Rotterdam, Echte Helden, de E-fitzone, Embedded Fitness, Erco Lighting Nederland, Gemeente Amsterdam, Gemeente Rotterdam, Gutzz, Ingenieursbureau Zonneveld Rotterdam, International Olympic Committee (IOC), JanssenFritsen, Kasteel Groeneveld, Klokhuis, Koningin Wilhelminaschool Rotterdam, Koninklijke BAM Groep, Koninklijke Saint-Gobain Glass Solutions Nederland, Lensvelt, Leven met Water, Ministerie van Landbouw Natuur en Visserij (LNV), Ministerie van Onderwijs Cultuur en Wetenschap (OCW), Ministerie van Verkeer en Waterstaat (VenW), Ministerie van Volkshuisvesting Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer (VROM), Ministerie van Volksgezondheid Welzijn en Sport (VWS), Mondriaan Stichting, NOC*NSF, Prins Bernard Cultuurfonds, Pronova, Provincie Flevoland, Quinze and Milan, Rijkswaterstaat – Waterdienst, Rotterdam Atletiek, Scheldebouw B.V. Heerlen, Shipmate Vlagproductie B.V., Stichting Sporterfgoed te Arnhem, Stimuleringsfonds voor Architectuur, Dhr. J.A. Treurniet, Unie van Waterschappen, Wetering Raadgevende Ingenieurs, Woonstichting De Key.


066 Deze publicatie kwam tot stand met medewerking van: TEKST & BEELDREDACTIE Martine Heijnen Joyce Langezaal Ontwerp De Designpolitie Interviews Gemmeke van Kempen Vertaling Lisa Holden Druk DonMail culturele publicaties, Oosterhout Uitgave NAi, juli 2009

067

Colofon

Fotografie


007 Daria Scagliola Robert Oerlemans Kees Spruijt

Museumpark 25 3015 CB Rotterdam T +31(0)10 4401200 F +31(0)10 4366975 E [email protected] W www.nai.nl

009 Katrien Franken 010 Katrien Franken Jeroen Bodewits Dirk Vroemen 011 OBR Karel Martens

partners

Het NAi wordt structureel ondersteund door het Ministerie van OCW en het Ministerie van VROM.

012 Alifil Daria Scagliola 015 Alifil 016 ZUS 017 Maarten Laupman 018 Alifil

021 Bas Czerwinski Maarten Laupman 022 Cye Wong Loi Sing Francis Weijmer

"

!!! # !

031 Gaston Bergeret 034 Alifil 043 Alifil 044 Jannes Linders 045 Kees Spruijt Alifil Katrien Franken 049 Ralph Kämena 050 Ralph Kämena 052 Alifil 055 Kees Spruijt 057 Hans Wilschut IABR, George Brugmans 058 Maarten Laupman 059 Bas Czerwinski

Er zijn 8.771 gasten geregistreerd bij verhuurbijeenkomsten in 2008.

Dit jaarverslag is gedrukt op Cocoon, een 100% gerecyclede FSC-gecertificeerde papiersoort.




Het Nederlands Architectuurinstituut (NAi) behoort tot de grootste architectuurcentra ter wereld. Gevestigd te Rotterdam en wereldwijd actief, produceert het tentoonstellingen, organiseert het debatten en lezingen, en verzorgt het onderzoek en educatieve programma’s op internationaal topniveau. Het beheert voorts een uniek architectuurarchief en bibliotheek, en maakt deze voor het publiek toegankelijk. Het NAi informeert, stimuleert en inspireert daarmee een breed publiek: live op het hoofdkwartier, maar ook internationaal en digitaal. Door zijn vele en veelzijdige activiteiten wil het NAi zorgen voor de publieke erkenning dat architectuur antwoorden kan bieden op de grote vragen van onze tijd: huisvesting, veiligheid, duurzaamheid, participatie en culturele dialoog. Lukt het ons? Volg en bekijk ons op www.nai.nl

Nederlands Architectuurinstituut. Nederlands Architectuurinstituut. Nederlands Architectuurinstituut

Recommend Documents