Activiteitenverslag 2006 Vlaams Architectuurinstituut
1
Woord vooraf Architectuur? Wat architectuur is lijkt steeds vager te worden. Architectuur is veelzijdig en raakt andere domeinen en kennisgebieden: van ruimtelijke ordening, stedenbouw, woonbeleid en stadsantropologie, tot duurzaamheid en communicatiestrategieën… Waar deze gebieden architectuur ontmoeten is bekend voor de kenners en professionelen, maar is voor de meesten onzichtbaar. Daar ligt de taak van het Vlaams Architectuurinstituut. Via culturele projecten verduidelijken wij voor mensen wat architectuur is, samen met de vakmensen kijken we naar onze omgeving en stellen we de rol die architectuur daarin speelt scherp. Het VAi wil tussen de kenners en niet-kenners van architectuur een brug slaan en aantonen dat architectuur betekenis geeft en heeft. Hoe dan? Het VAi werkt hiervoor met diverse methoden en zoekt steeds naar nieuwe manieren om het publiek te prikkelen. Met de tentoonstellingen, weliswaar een klassiek medium, zoekt het VAi om niet voor de hand liggende thema‟s als ruimtelijke planning op zee, het na-oorlogse woonbeleid in Vlaanderen, een ongrijpbare Afrikaanse metropool, of experimenteel werk van jonge ontwerpers in frisse en uitdagende ensceneringen voor te stellen. Verdieping en reflectie van die thema‟s worden via begeleidende publicaties voor de toekomst vastgelegd. De architectuurrondleidingen zijn een directere vorm van sensibilisatie. Jaarlijks biedt het VAi een reeks van rondleidingen in buiten- en binnenland aan. Omdat we hier de vinger aan de pols houden en inspelen op de actuele noden is in 2006, in overleg met de Vlaams Bouwmeester, een vervolgtraject op de rondleidingen schoolinfrastructuur uitgewerkt. De website van het VAi en architectuurkalender, de nieuwsbrieven, ondertussen is dit voor iedereen in de sector een evidentie geworden. Ook direct advies aan de telefoon voor bouwheren, de pers, overheden, ook daarvoor weet men ons te vinden. Het VAi vervult daarmee zijn rol als aanspreekpunt voor architectuur. Dit is vanzelfsprekend voor het VAi en het publiek, maar achterliggend zijn we oplettend voor het creëren van een groter publieksbereik en de archivering van deze informatie. Het VAi werkt zeer gericht aan deskundigheidsbevordering voor speciale doelgroepen. In het verleden volgden critici en leerkrachten op maat gemaakte workshops. In 2006 werden gidsen begeleid in het deskundig gidsen van „hedendaagse‟ architectuur. Het VAi maakt er een zaak van om steeds meer medestanders in de communicatie over architectuur op te leiden. Cijfers? Enkele opmerkelijke cijfergegevens over 2006: Aantal bezoekers van de VAi-website: Aantal bezochte websitepagina‟s: Aantal verkochte architectuurpublicaties: Aantal abonnees van de VAi-nieuwsbrief: Aantal abonnees van het krantenarchief:
125.446 848.096 3.543 4.327 692 de
Het Jaarboek Architectuur Vlaanderen, 2004-2005 was de 9 in de rij van de 20 meest verkochte architectuurpublicaties, verkocht in Nederland en Vlaanderen! Wie? Het VAi staat met zijn sensibilisatieopdracht voor architectuur niet alleen. Lokale architectuurverenigingen, de Vlaams Bouwmeester ea. timmeren mee aan de weg. Maar om de projecten van het VAi te realiseren werkten het voorbije jaar diverse overheden, culturele organisaties, architectuuropleidingen, architecten, redactieleden, docenten, studenten en een enthousiast team van collega‟s mee aan de verwezenlijking van een bruisend jaar uit de jonge VAigeschiedenis.
2
Centen? In 2006 was de sponsor- en extra fondsenwerving een belangrijk aandachtspunt. Het VAi kon met de basistoelage als steunpunt gesubsidieerd binnen het Kunstendecreet slechts een beperkt aantal van de hierna vermelde acties bekostigen. Het VAi heeft in 2006 zijn basistoelage (450.000,00 €) via projectsubsidies, sponsorgelden en eigen inkomsten (totaal 219.000,00 €) opgetrokken met 49%.Dit vereist een niet aflatende inspanning in de dagelijkse werking en zal in de toekomst een heroriëntering van het organigram en de werking vereisen. Overtuiging? Meer dan ooit zijn wij overtuigd van de noodzaak aan een werk- en denkplek voor architectuur. Een platform waar architectuur als cultureel en maatschappelijk fenomeen voor een publiek bereikbaar wordt gemaakt.
Katrien Vandermarliere Directeur VAi
3
INHOUD
I.
STEUNPUNTOPDRACHTEN
I.1.
Praktijkondersteuning
I.1.1. Informatie en documentatie I.1.1.1. Website I.1.1.2. Engelstalige website I.1.1.3. Architectuurkalender I.1.1.4. Nieuwsbrieven VAi I.1.1.5. Krantenarchief op de VAi-website I.1.1.6. Internationale nieuwsbrief I.1.1.7. Advies aan derden I.1.1.8. Digitaal documentatiecentrum I.1.2. Deskundigheidsbevordering en kwaliteitszorg I.1.2.1. Archiefcoördinatie voor het architecturale erfgoed I.1.2.2. Netwerking lokale architectuurinitiatieven Vlaanderen
I.2.
Praktijkontwikkeling
I.2.1. Onderzoek, debat, reflectie, expertise I.2.2. Culturele diversiteit I.2.3. Bemiddeling voor de sector I.2.4. Samenwerking Vlaams Bouwmeester I.2.5. Overleg met de kunstensteunpunten, Eva kunsten, e.a. culturele actoren I.2.6. Architectuureducatie I.2.7. Workshop gidsen in architectuur
I.3.
Beeldvorming en communicatie
I.3.1. Website, nieuwsbrief en persopvolging I.3.2. Publiekswerking
II.
PUBLICATIES II.1. Jaarboek Architectuur Vlaanderen 04-05 II.2. Publicatie in de reeks Achtergrond: Rol van de ontwerper? Case Mare Meum
III.
PUBLIEKSWERKING III.1. Voorbereiding Dag van de architectuur III.2. Rondleidingen schoolinfrastructuur III.3. Spinoffs Jaarboek Architectuur Vlaanderen III.3.1. Presentatie Belgische ambassade Finland III.3.2. Verkoopsactie jaarboeken Vlaanderen III.3.3. Verkoopsactie jaarboeken studenten III.4. Tentoonstellingen – Promotie 35m3 Jonge Architectuur III.5. Herneming tentoonstelling Mare Meum, Kursaal Oostende III.6. Herneming tentoonstelling Kinshasa, The Imaginary City, Johannesburg, Zuid-Afrika III.7. Studiedag Hoogbouw en beleid III.8. Boekenverkoop
4
Bijlagen: 1. 2. 3. 4.
Overzicht publiekswerking 2006 Overzicht opleidingen, jury‟s Leden Raad van Bestuur en Algemene Vergadering Medewerkers VAi-CVAa in 2006
5
I.
STEUNPUNTOPDRACHTEN
I.1.
Praktijkondersteuning
I.1.1
Informatie en documentatie
I.1.1.1. Website VAi, permanent onderhoud en inhoudelijke aanvulling In 2006 stegen de bezoekersaantallen van de website spectaculair: de website bereikte een 1 gemiddelde van 346 bezoekers per dag waarbij gemiddeld 7 pagina‟s per bezoek werden aangeklikt. Deze stijging werd gedeeltelijk bereikt door een optimalisering van de toegang tot zoekmachines. Dagelijks wordt extra werk geleverd voor de promotie en bevordering van de toegankelijkheid van de website. Ter vergelijking: in 2005 waren er gemiddeld 100 unieke bezoekers per dag waarbij gemiddeld 11 pagina‟s per bezoek werden aangeklikt. Meer en meer wordt de website en de nieuwsbrief gezien als hét communicatiemiddel van het VAi. Dagelijks worden aanpassingen doorgevoerd. Vooral de homepage, het krantenarchief, de architectuurkalender en het Nieuws op de homepage worden frequent geactualiseerd. Door het in gebruik nemen van de nieuwspagina op de homepage kunnen we veel beter op de actualiteit inspelen. Ook de andere rubrieken worden systematisch geactualiseerd. Verder is het hoofdstuk educatie volledig herwerkt en maakt het nu deel uit van de hoofdnavigatie. De nadruk ligt naast de eigen workshops op het aanbieden van een veelheid van links en extra info voor leerkrachten. Er werd verder gewerkt aan een optimalisering van de samenwerking met Cultuurweb. Het technisch onderzoek voor de compatibiliteit van data-uitwisseling is opgestart. Enkele grafieken Bezoekersaantallen daggemiddelde maandtotaal pages visits pages visits januari 1165 124 36115 3844 februari 872 92 26172 2787 maart 1227 128 38046 3986 april 2077 263 62330 7906 mei 1874 200 58097 6228 juni 1884 265 58424 8226 juli 2686 305 80595 9159 augustus 2747 330 85175 10233 september 3020 415 90606 12478 oktober 3295 586 102150 18170 november 3577 659 110899 20448 december 3553 785 99487 21981 totaal 27977 4152 848096 125446 1
Met visits/bezoeken bedoelen we het verzoek van een klant om 1 pagina voor de eerste keer te ontvangen. Als die klant dit binnen een bepaalde tijdspanne herhaalt, wordt dit niet als extra bezoek gemeld. Die tijdspanne bedraagt een half uur. Met pages wordt het aantal volledige pagina’s bedoeld die opgevraagd worden, verschillende items op 1 pagina bv. een beeld, een tekst, een link worden als 1 geheel gezien.1
6
Totaal aantal bezoeken per maand 25000
20000
15000 Reeks1 10000
5000
ju li au gu st us se pt em be r ok to be no r ve m be r de ce m be r
ju ni
m ei
ap ril
ja nu ar i fe br ua ri m aa rt
0
Vanaf de maand april zie je een permanente stijging in de cijfers. Het aantal bezoekers per maand stijgt van minder dan 4.000 in januari naar bijna 22.000 bezoekers per maand in december. Aantal bezochte pagina‟s per maand 120000 100000 80000 60000
Reeks1
40000 20000
ju li au gu st us se pt em be r ok to be no r ve m be de r ce m be r
ju ni
m ei
ap ril
ja nu ar i fe br ua ri m aa rt
0
Ook hier zie je over het hele jaar een sterk stijgende lijn, met misschien uitzondering van de maand februari en december.
I.1.1.2. Engelstalige website VAi Vanaf juni werd een beknopte Engelse website gelanceerd. Voor dit Engelse gedeelte van de site werd gekozen om een beknoptere versie van de Nederlandse te hanteren. Naast de voorstelling van
7
het VAi, de medewerkers, de activiteiten en de publicaties wordt er vooral info verschaft over opleidingen en architectuur in Vlaanderen.
I.1.1.3. Architectuurkalender De website van het VAi voorziet een uitgebreide architectuurkalender voor publiek en professionelen. De VAi-kalender geeft een overzicht van activiteiten met betrekking tot architectuurcultuur: tentoonstellingen, lezingen en colloquia, workshops, radio- en tv-uitzendingen, cursussen, architectuurreizen en -rondleidingen. In 2006 zijn ongeveer 350 evenementen ingebracht. Deze data worden gearchiveerd en verschijnen in het tweejaarlijkse overzicht van het Jaarboek Architectuur Vlaanderen. Op deze manier wordt de architectuurkalender naast zijn nut als informatie voor het publiek een belangrijke bron van informatie voor het documentatiecentrum van het VAi.
I.1.1.4. Nieuwsbrieven VAi In 2006 verschenen er 17 nieuwsbrieven. Momenteel zijn er 4327 abonnees. Dit betekent een stijging van meer dan 200 abonnees sinds 2005. Vijf maal werd een extra editie van de nieuwsbrief verstuurd met als doel een bepaalde activiteit of een vacature onder de aandacht te brengen: - jan 2006 - jun 2006 - jul 2006 - sep 2006 - nov 2006
Vacature projectleider VAi Jaarboek Architectuur Vlaanderen Jaarboek Architectuur Vlaanderen 04-05 Tentoonstelling Mare Meum en School zoekt Architectuur programma rondleidingen Rondleidingen School zoekt Architectuur ism. de Vlaamse Bouwmeester Tentoonstelling Wonen in Welvaart. Woningbouw en wooncultuur in Vlaanderen, 1948-1973.
Met de nieuwsbrief brengen we volgende items onder de aandacht: - VAi- en CVAa-activiteiten - VAi- en CVAa-publicaties - samenwerking met derden - samenwerking met de Vlaamse Bouwmeester - informatie over de lokale architectuurverenigingen en hun architectuurprogrammering - architectuurprijzen, wedstrijden, call for papers… - vacatures - overheid en beleid - subsidies - culturele sector - interculturaliseren
I.1.1.5. Krantenarchief op de VAi-website „In de kranten‟ brengt een dagelijkse selectie van nieuwsberichten over architectuur, stedenbouw, stedenbeleid en ruimtelijke ordening uit de Vlaamse kranten. Dit wordt iedere werkdag opgeladen. Om de 3 maand worden de e-mailadressen van de abonnees die de laatste 3 maand niet ingelogd hebben, verwijderd. Het krantenarchief telt 692 abonnees. Ter vergelijking: in 2005 had het VAi eind 2005 in zijn krantenarchief 453 abonnees en eind 2004: 198. Ook hier mogen we dus stellen dat het aantal abonnees een gestage groei kent. Met een verdriedubbeling van het aantal abonnees ten opzichte van 2004.
I.1.1.6. Internationale nieuwsbrief In het najaar van 2006 werd samen met de andere kunstensteunpunten (VTI, IBK, IAK, MCV) onderzocht hoe een internationale Kunstennieuwsbrief zou kunnen worden opgesteld. Hoofddoel is de promotie van de kunsten uit Vlaanderen. Na het bepalen van inhoud en doelgroep werd een eerste
8
testnieuwsbrief uitgevoerd onder de coördinatie van het Muziekcentrum. Dit traject wordt in 2007 verder uitgewerkt.
I.1.1.7. Advies aan derden In vergelijking met 2005 is de adviesverlening in 2006 nogmaals verdubbeld (153 schriftelijk of in mondeling overleg gegeven adviezen). Nog steeds is de vraag naar informatie zeer specifiek en vergt ze meestal onderzoek van de medewerkers. Naast informatie worden ook advies en meer inhoudelijk uit te diepen vragen aan het VAi gesteld. De aard van vragen noch de vragenstellers veranderen van profiel. Het betreft nog steeds ambtenaren van diverse overheden, perslui, buitenlandse journalisten, partners en contacten, architecten, scholen en studenten. Via de e-vai kwamen er in 2006 82 aanvragen voor informatie binnen. Het grootste deel had te maken met de verkoop van publicaties en eigen activiteiten van het VAi.
I.1.1.8. Digitaal documentatiecentrum Naar aanleiding van de jaarlijkse brainstorm met de Algemene Vergadering en medewerkers van het VAi werd onderzocht wat de rol van het VAi/CVAa kan zijn als digitaal documentatiecentrum. Aanleiding voor het voorbereidende onderzoek is de noodzaak om de grote hoeveelheid verzamelde of geproduceerde waardevolle digitale documenten goed en duurzaam te bewaren en een voorbeeldfunctie op te nemen op het vlak van bewaren en ontsluiten van archiefstukken en documentatie. De verzamelde architectuurculturele documentatie dient zo goed mogelijk te worden ontsloten voor zoveel mogelijk geïnteresseerden en ter internationale promotie van architectuur uit Vlaanderen. Na analyse van een aantal aandachtspunten en probleemstellingen werd een actieplan voorgesteld. - het eigen materiaal goed beheren. - op korte termijn een voorbeeldproject voor digitale bewaring en documentatieontsluiting op poten zetten. - parallel verder onderzoeken wie in het veld geïnteresseerd en actief is op het vlak van de digitale archieven. - andere actoren en instellingen informeren en overtuigen om aan te sluiten bij de aanpak. - een groeiscenario uitstippelen voor de website van het VAi van de informatieve website www.vai.be naar het dynamisch digitaal documentatiecentrum www.flandersarchitecture.be.
9
I.1.2.
Deskundigheidsbevordering en kwaliteitszorg
I.1.2.1. Archiefcoördinatie voor het architecturale erfgoed Zie apart document. Ter info geven we hier de inhoudstafel mee. I.
INLEIDING
II.
Sensibiliseren II.1
Visie en algemene doelstellingen
II.2
Concrete acties
II.2.1
Continueren van de website http://www.cvaa.be
II.2.2
E-nieuwsbrief
II.2.3
Erfgoeddag: In kleur
II.2.4
Cultuurmarkt
II.2.5
Monumentenstrijd
II.2.6
Wonen in Welvaart – sensibiliseren
II.2.7
Publicaties
III.
Acties rondom bewaren, onderzoeken en ontsluiten
III.1
Visie en algemene doelstellingen
III.2
Concrete acties
III.2.1
Partnership archief van de Vlaams Bouwmeester
III.2.2
Partnership archief Albert Van huffel
III.2.3
Geïntegreerd project Wonen in Welvaart – onderzoek en thematische ontsluiting
III.2.4
Architectuurarchieven toegankelijk maken: Archiefbank Vlaanderen & ODIS
III.2.5
Opvolgen van signalementen architectuurarchieven
III.2.6
Ondersteuning en advies bij inventarisatie van architectuurarchieven
III.2.7
Project Isia Isgour
IV.
Kennisoverdracht
IV.1
Visie en algemene doelstellingen
IV.2
Concrete acties
IV.2.1
Opleiding 'Archiveren kun je leren' i.s.m. VCM-Contactforum voor erfgoedverenigingen
IV.2.2
Het CVAa als spreker op studiedagen van derden
IV.2.3
Gastcollege VUB – opleiding Archivistiek
IV.2.4
Architectuurhistorische publicatiereeks rondom archieven: Huib Hoste
IV.2.5
Continueren van archivalische deelreeks: onderzoek naar „bewaren‟ en „ontsluiten‟
IV.2.6
Bijdrage in verhandelingenbundel Archiefkunde 8: Uit de oude doos. Culturele
archiefwerking in Vlaanderen IV.2.7
Adviesverlening
IV.2.8
Helpdesk Lokaal Erfgoed
IV.2.9
F.A.Q en Toolbox
IV.2.10 V.
Wonen in Welvaart - kennisoverdracht
COÖRDINATIE V.1
Visie en algemene doelstellingen
V.2
Concrete acties
V.2.1
Rapport Architectuurarchieven in Vlaanderen
V.2.2
Geïntegreerd project Wonen in Welvaart. Woningbouw en wooncultuur in Vlaanderen,
1948-1973
10
V.2.3
Project „Gekwetst Gewest‟
V.2.4
Project Isia Isgour
V.2.5
Adviesraad
VI.
PROCEDURES VOOR overdracht & VERWERVING
VI.1
Visie en algemene doelstellingen
VI.2
Concrete acties
VI.2.1
Archief Charels-Hamel
VI.2.2
Archief Axel Ghyssaert
VII.
COMMUNICATOR EN BEMIDDELAAR
VII.1
Visie en algemene doelstellingen
VII.2
Concrete acties
VII.2.1
Adviesraad
VII.2.2
Vertegenwoordiger in verschillende overlegorganen
VII.2.3
Deelname aan colloquia, aanwezigheid op lezingen en tentoonstellingen
VI.2.4 VIII.
Opleidingen
BESLUIT
I.1.2.2. Netwerking lokale architectuurinitiatieven Vlaanderen Op regelmatige basis (tweemaandelijks) nodigt het VAi alle lokale initiatieven architectuurcultuur uit voor een overlegvergadering. De agenda van het overleg houdt steeds de uitwisseling van ideeën en programma‟s in. Zo wordt de lokaal en bovenlokaal opgebouwde expertise verspreid en getoetst aan de ervaringen van andere regio‟s en organisaties. Bovendien worden gezamenlijke initiatieven, in samenwerking met het VAi, op poten gezet. Zo bijvoorbeeld de workshop Gidsen in Architectuur en de Dag van de architectuur. In 2006 vond het overleg lokale initiatieven architectuurcultuur plaats op 31 januari, 9 maart, 20 april, 22 juni en 30 november.
11
I.2.
Praktijkontwikkeling
I.2.1.
Onderzoek, debat, reflectie, expertise
Het VAi wordt gevraagd om aan onderzoeken van derden deel te nemen. Het gaat hier om diverse organisaties die begeleiding vragen van het onderzoek, deelname aan de denkgroepen, invullen van enquêtes, vertegenwoordiging van de architectuursector... Deze vragen komen uit allerlei hoeken: beroepsverenigingen, besturen, universiteiten en hogescholen, lokale architectuurorganisaties, ... Hiervoor doet het VAi beroep op eigen expertise, huurt ze in beperkte mate expertise in, of zoekt ze een specialist die in naam van het VAi info opzoekt, doorgeeft of de onderzoeken begeleidt. Onderzoeken, reflectietanks en expertise doorgeven waaraan het VAi in 2006 heeft meegewerkt zijn: - thinktank voor agrarische architectuur kabinet Leterme, opzet workshop door Vlaams Bouwmeester - projectmatig wetenschappelijk onderzoek Katholieke Hogeschool Mechelen, Vormgeving van materiële leeromgevingen in relatie tot recente onderwijsontwikkelingen in het lager onderwijs. - redactiesensibiliseringsfolder streekidentiteit Hoppeland stad Poperinge en Provincie WestVlaanderen - redactielid Jaarboek Stedenbouw op vraag van de Vereniging van Ruimtelijke Planners - denkgroep project Wonen in Welvaart van het CVAa
I.2.2.
Culturele diversiteit
- Deelname aan actiedag interculturaliseren op 20 februari 2006 in de Vooruit. Deze werd aangestuurd door Cultuurnet en bestond uit een plenaire zitting, een panelinterview en workshops. - Verschillende contacten met Antena rond het toetreden in de raad van bestuur van het VAi met het oog op het realiseren van meer diversiteit. - Deelname aan debat artistieke selectie in een diverse samenleving georganiseerd door het Kunstenfestival 0090 en het Vlaams Theaterinstituut op 8 februari 2006 in de Monty in Antwerpen. Tijdens dit gesprek vertelt een panel waaronder vooral theatermakers over hun ervaringen met het internationale en de link ermee naar het interculturele. Verder kwamen ook de coördinatoren van het Kunstenfestivaldesarts en het kunstenfestival 0090 aan het woord over de programmering en de invloed van de diversiteit in de samenleving. - Deelname aan het intervisietraject rond het interculturaliseren van de eigen organisatie. Tijdens dit traject werden alle betrokken organisaties gecoacht bij het opzetten van een experiment. Dit traject werd begeleid door Ghislain Verstraete. Het ging van start in april 2006 en werd afgesloten eind januari 2007. Dit traject zal resulteren in een publicatie met de proefprojecten van alle deelnemers, zodat de ervaringen en de opgebouwde knowhow ook bruikbaar kunnen zijn voor andere organisaties in de culturele sector. Deze publicatie wordt verwacht eind 2007.Voor dit traject heeft het VAi de Dag van de architectuur als proefproject genomen. - Het VAi schreef een stageopdracht uit voor het Departement Handelswetenschappen en bestuurskunde, Hogeschool Gent. Het werd helaas door geen enkele student opgenomen. Het onderzoek betrof etnische diversiteit en interculturaliteit binnen de sociale huisvesting in Vlaanderen. Er zou worden nagegaan hoe de Vlaamse Huisvestingsmaatschappijen, als overkoepelend subsidieorgaan, en een aantal lokale huisvestingsmaatschappijen hiermee omgaan. Daarbij aansluitend kon ook het beleid van de Vlaams Minister voor woonbeleid worden geanalyseerd. Op die manier wordt zowel het beleid als de uitvoering ervan doorgelicht. Volgende vragen die in het onderzoek aan bod zouden komen: Wordt in het woonbeleid aandacht besteed aan etnische diversiteit en huisvesting? En zo ja, welke soort van aandacht? Wordt in beleidsadviezen hierover gecommuniceerd? Is er speciale regelgeving omtrent etnische diversiteit en woonbeleid? Is hierover inhoudelijk debat/eventueel onderzoek met specialisten over deze materie? Gebeurt er architectuuronderzoek – theoretisch en ontwerpmatig – met betrekking tot andersoortige ervaring van wooncultuur door andere etniën? Is dit onderzoek in opdracht van de overheid, de lokale huisvestingsmaatschappijen?
12
Worden er specifieke woningen of woningtypologieën gebouwd voor mensen van andere etnische afkomst?
I.2.3.
Bemiddeling voor de sector; samenwerking, netwerking, subsidie-adviezen en dossierbegeleiding
zie adviezen zie netwerking lokale initiatieven architectuurcultuur
I.2.4.
Samenwerking Vlaams Bouwmeester
Er is maandelijks overleg met uitwisseling van info over concrete projecten, informatie-uitwisseling ivm de eigen websites, onderzoeken, publicaties, eigen initiatieven en projecten, vacatures, adresbestanden,.... De samenwerking heeft zich in 2006 toegespitst op de activiteiten rond de inhaaloperatie scholenbouw van de Vlaamse Gemeenschap. Naar aanleiding van de voorbereiding van het Symposium „School maken‟ werd er maandelijks overlegd om info door te geven ivm. sprekers, stand van zaken van de onderzoeken en publicaties, de opbouw van een website schoolgebouwen, die allen door de Vlaams Bouwmeester werden geïnitieerd en gefinancierd. Voor de uitwerking van de rondleidingen Schoolinfrastructuur kon het VAi genieten van de informatie verkregen via onderzoek van de Vlaams Bouwmeester, documentaire foto's van Jan Kempenaers, edm.
I.2.5.
Overleg en acties met de kunstensteunpunten
(Zie ook de nota jan 2006, De kunstensteunpunten, samenwerking in verscheidenheid.) De kunstensteunpunten overleggen maandelijks en werken samen aan diverse thematische projecten. In 2006 is naar aanleiding van de nota De kunstensteunpunten, samenwerken in verscheidenheid overleg geweest met de Eva Kunsten, het kabinet Cultuur, de socio-culturele steunpunten. In 2006 is tevens de concrete uitwerking van een aantal thematische projecten van start gegaan: 1. Culturele diversiteit Ter voorbereiding van het actieplan Culturele diversiteit voor de sectoren cultuur, jeugd en sport van de minister hebben de steunpunten samen met Kunst en Democratie het voortouw genomen om te onderzoeken hoe het kunstenlandschap zich verhoudt tot de culturele diversiteit in onze samenleving. Twee publicaties zijn samengesteld na een theoretisch en praktijkonderzoek. Culturele intoxicatie van Erwin Jans is in 2006 verschenen. Het onderzoek naar praktijkmethodieken door Katrien Smits, Joris Janssens en Ann Van Dienderen liep in 2006. Het VAi stond in voor de vertegenwoordiging van een architectuurcase in de praktijkvoorbeelden. 2. E-cultuur Inzake de relaties tussen kunst en media leverden de steunpunten een substantiële bijdrage aan het onderzoek van een onderbouwde beleidsnota en de publicatie E-cultuur. Bouwstenen voor praktijk en beleid voor de kunstensector. Het VAi volgde mee de inhoudelijke samenstelling van de publicatie en toetst deze informatie aan relevantie en opname voor de architectuursector. Het VAi verspreidt deze informatie aan de lokale partners en architectuursector. 3. Internationale samenwerking De ontwikkeling van het kunstenlandschap gedijt in een internationale context. De kunstensteunpunten hebben elk verschillende instrumenten ontwikkeld om de internationale samenwerking te bevorderen. In 2006 werden de eerste stappen ondernomen om een gezamenlijke internationale nieuwsbrief op te zetten.
13
I.2.6.
Architectuureducatie
De architectuureducatie is een vast onderdeel in de werking van het VAi. Een vaste free-lance medewerker werkte in 2006 een volgende programma uit: 1. Workshops voor leerkrachten Met de pakketten School maken in Architectuur en Ruim gedacht werden twee workshops gegeven in het VAi (op 25/10 en 26/10) De beide pakketten werden er toegelicht. De toepassing voor vakoverschrijdend onderwerpen en opdrachten werden er uitgelegd. Aantal deelnemers: 20 leerkrachten 2. Gratis distributie lespakketten Vijf leerkrachten ontvingen een gratis lessenpakket. Dit zijn leerkrachten die overwegen om later een workshop te organiseren of bij te wonen, al dan niet met collega's. 3. Samenwerking met het tijdschrift Klasse Er werd een wedstrijd uitgeschreven ism. het tijdschrift Klasse voor leerkrachten. Hierdoor konden 5 leerkrachten gratis de workshop School maken in Architectuur en Ruim gedacht volgen. Daarnaast werd tevens een wedstrijd uitgeschreven voor het ontvangen van vijf gratis Jaarboeken Architectuur Vlaanderen 2004-2005. Beiden werden gepubliceerd in het oktobernummer van Klasse. Totaal aantal deelnemers aan de wedstrijden: 184 leerkrachten. Door deze publicaties werd de database voor educatie uitgebreid. Publicatie van het educatief programma voor leerkrachten n.a.v. de tentoonstelling Wonen in Welvaart, Woningbouw en wooncultuur in Vlaanderen, 1948-1973. 4. Uitwerking educatief project rond de tentoonstelling Wonen in Welvaart. Een educatieve map met didactisch materiaal en lestips werd uitgewerkt. Deze map werd toegelicht tijdens een workshop voor leerkrachten op 2/12 in de zwarte zaal in deSingel. Aantal inschrijvingen: 25 (zie verslag Wonen in Welvaart, tentoonstelling) 5. Actieve prospectie naar bestaand educatiemateriaal Deelname aan erfgoeddag op 5 oktober 2006. Deze dag werd georganiseerd door het gemeenschapsonderwijs en vormt een onderdeel van hun HEREDUC-project. Verschillende voorbeelden van erfgoededucatie werden toegelicht. 6. Advies voor educatie over architectuur voor derden Gesprekken met Stad en Architectuur in Leuven ivm een kunst- en architectuurproject voor kinderen op 7/12. Dit wordt een samenwerkingsproject met verschillende musea. Men wil het aspect architectuur hierin duidelijk aan bod laten komen. Verdere samenwerking adhv input tijdens de brainstormfase volgt in de loop van 2007. Deelname Startdag “focus op kunsteducatie in A” op 16/11. Dit is een initiatief van de cultuurbeleidscoördinator van de stad Antwerpen Karel Hermans en werd mede georganiseerd door de Kunsteducatie-instelling De Veerman. Alle kunsteducatieve instellingen uit Antwerpen werden hierop uitgenodigd. Aantal deelnemers: 44. Deze focusgesprekken lopen nog door in 2007. Deelname nascholing MUCRE (muzisch-creatieve vorming) georganiseerd door VSKO te Gent op 8 februari 2006. De educatieve medewerker lichtte de educatieve werking van het VAi toe. Aantal deelnemers: 20 Gesprek met Marc Goddefroy op 6/7. Marc Goddefroy is verantwoordelijk voor het studiegebied KSO in het VSKO. Hij beveelt alle directies aan beroep te doen op het VAi voor architectuureducatie.
14
7. Website De rubriek educatie op de website van het VAi werd uitgebreid en uitgediept. Er zijn nu meer links naar andere architectuureducatiemedia. Verder werd de rubricering verbeterd. Deze website wordt regelmatig geüpdatet. 8. Uitwerking project voor Kijk wijzer architectuur Ter voorbereiding van de Dag van de architectuur 2007 werd een concept voor werkboekje voor jongeren van 12 tot 14 jaar uitgewerkt. Naast een lexicon met architectuurtermen werd aan de hand van een aantal thema‟s een manier van kijken, begrijpen en communiceren over architectuur uitgewerkt met diverse opdrachten. Uitgangspunt was om de leerlingen individueel of klassikaal te laten deelnemen aan het aanbod van de Dag van de architectuur Hiervoor werd een subsidieaanvraag ingediend op 15 september.
I.2.7.
Workshop gidsen in architectuur
Naar aanleiding van de Dag van de architectuur 2007 en de bijhorende rondleidingen en gidsbeurten, nam het Vlaams Architectuurinstituut het initiatief tot het organiseren van de workshop Gidsen in architectuur. Deze workshop werd op vraag van het VAi inhoudelijk ingevuld door Antwerpen Averechts. Doelpubliek waren gidsen en geïnteresseerden die zich willen bekwamen in het rondleiden van groepen in hedendaagse architectuurprojecten. Lesgevers waren Victor Mees en Jan Van Alsenoy van Antwerpen Averechts, beiden hebben ruime ervaring in het aanscherpen van de communicatievaardigheden van gidsen. De workshop werd gecommuniceerd via de VAi nieuwsbrief, de VAi website, rechtstreekse mailings naar mogelijk geïnteresseerden (oa. contactpersonen vorige Dag van de architectuur en de lokale architectuurverenigingen) en de Architectenkrant (digitale nieuwsbrief). Tijdens de inleidende sessie op maandag 13 november 2006 in deSingel gaven de lesgevers toelichting bij de basisprincipes rond het gidsen van groepen. Hoe als gids omgaan met architectuur, de pijlers van een gidsbeurt, het vertellen van een verhaal en de rol van de gids waren enkele van de thema‟s die zij aankaartten. Deze meer theoretische inleiding werd gevolgd door twee praktijksessies waarbij de deelnemers in kleine groepen en onder begeleiding zelf een rondleiding in een markant, hedendaags gebouw verzorgden. Vanuit kleine, voorbereide gidsbeurten werden de eerder uiteengezette aspecten met veel enthousiasme ingeoefend en uitgeprobeerd. Deze sessies vonden plaats op twee locaties: op maandag 20 november 2006 bezochten we met de helft van de deelnemers het nieuwe gebouw van het Warandep'ant in Turnhout (Macken & Macken) en op maandag 27 november 2006 bezocht de andere helft het kantoorgebouw van de Vlaamse Milieumaatschappij in Aalst (De Smet Vermeulen architecten). Alle deelnemers, 24 in totaal, kregen na de inleiding een syllabus waarin zij naast een neerslag van de meer theoretische lezingen ook informatie vonden om de praktijkoefening voor te bereiden zoals plannen en teksten over desbetreffende gebouwen en toelichting omtrent het opzet van de oefening. Via evaluatieformulieren werd gepeild naar de reacties van de deelnemers: deze varieerden bijna unaniem van positief tot zeer positief. De workshop lijkt ons daarom zeker voor herhaling vatbaar.
15
I.3.
Beeldvorming en communicatie
I.3.1.
Website, nieuwsbrief en persopvolging
Zie I.1.1. Het VAi was in 2006 135 keer aanwezig in de media met voor het overgrote deel VAi-projectgelieerde artikels. Vooral de tentoonstellingen Mare Meum, Recollecting Landscapes en Wonen in Welvaart. Woningbouw en wooncultuur in Vlaanderen, 1948-1973 kregen heel wat persaandacht. Maar ook het Jaarboek Architectuur Vlaanderen 04-05 haalde 17 maal de pers. Voor de tentoonstellingen 35 m³ jonge architectuur is een afspraak met het tijdschrift A+ voor opname van een tekstfragment van de schrijfopdracht die het VAi hiervoor uitgeeft. Van de 135 artikels waren er 47 aankondigingen.
I.3.2
Publiekswerking
Naast de kernactiviteiten van het VAi werkten we ook dit jaar verder aan de promotie en een bredere bekendmaking van het instituut. Bij wijze van test werd op diverse soorten beurzen en publieksmomenten aanwezigheid verzorgd. Dit deed het VAi onder meer door het organiseren en/of aanwezig zijn op publieksmomenten, het redactioneel en promotioneel aanwezig zijn in allerlei publicaties. Op alle publieksmomenten werden het promotiemateriaal en de publicaties van het VAi aangeboden en was de publieksmedewerker aanwezig om uitleg over de werking, de activiteiten, de publicaties en de lokale architectuurorganisaties te verschaffen. De bedoeling was om na één jaar te evalueren op welk soort evenementen het VAi wel en niet moet aanwezig zijn. Deze aanwezigheid vereist immers een extra personele inzet op andere dan de kantooruren en is vrij arbeidsintensief. Voor de volledige lijst en evaluatie en resultaten zie het overzicht in bijlage. Algemeen kunnen we besluiten dat deelname op voorhand goed moet worden afgewogen, gezien het niet evident is om ons doelpubliek er aan te treffen. Verder is het aangewezen dat, indien dit wordt verder gezet, het VAi investeert in een promotiestand en informatiefolders (lokale architectuurinitiatieven, publicatiebrochure, ed.) Gezien de beperkte promotiemiddelen binnen het VAi is dit niet evident. Overzicht van de publiekswerking 2006: cfr. bijlagen
16
II.
PUBLICATIES
II.1.
Jaarboek Architectuur Vlaanderen 2004-2005
Het Jaarboek Architectuur Vlaanderen 2004-2005 verscheen eind juni 2006 voor de zevende maal en voor de tweede maal als uitgave van het VAi. Wat opviel bij de selectie van de 34 projecten was de intensive care die besteed wordt aan de projecten. Ook het toenemende belang van het proces en van strategieën bij de confrontatie met beperkte budgetten, met tijdsplanning en met strikte randvoorwaarden was opvallend. Architecten worden meer en meer procesbegeleiders van een scenario dat zelden ten volle wordt gerealiseerd. Architectuur is een work in progress. Vanuit deze vaststellingen en vanuit de ambitie om een breder publiek te sensibiliseren, bracht de redactie de fascinaties, de strategieën en het vakmanschap van architecten, de beweegredenen van bouwheren en het recente architectuurbeleid in kaart. Traditioneel bevatte het boek ook een overzicht van publicaties, tentoonstellingen, lezingen, wedstrijden en architectuurprijzen. Door dit alles is het jaarboek een waardevolle bron van informatie en vormt het een aanzet voor de ontwikkeling van het architectuurdebat in Vlaanderen. Een boeiend boek voor geïnteresseerden, architecten, bouwheren en beleidsmensen. De redactieraad bestond uit Ilse Degerickx (vanaf 2006), Caroline Goossens (vanaf 2006), Tom Leenders, Patrick Moyersoen, Raf Snoekx, Sven Sterken, Mechthild Stuhlmacher, Bart Van Gassen, Katrien Vandermarliere, Jan Verhaert en Edith Wouters. Auteur(s) waren Benjamin Eggermont, Caroline Goossens, Lars Kwakkenbos, Patrick Moyersoen, Sarah Poot, Raf Snoekx, Sven Sterken, Mechthild Stuhlmacher, Bart Van Gassen, Peter Vanden Abeele, Katrien Vandermarliere, Stephan Van Den Langenbergh, Christophe van Gerrewey. Voor het in beeld brengen van de projecten werden fotografieopdrachten toegekend aan o.a. ervaren fotografen als Karin Borghouts, Paul d'Haese en Anja Van Eetveldt, maar ook pas afgestudeerden kregen een kans waaronder Sarah Michielsen en Arno Roncada. Er werd tevens gebruik gemaakt van bestaand fotografisch materiaal van diverse fotografen. Het boek werd vormgegeven door Michaël Bussaer en Inge Ketelers. Het jaarboek telt 224 pagina‟s, kost 49,50 EUR en werd in een Nederlandstalige (3 000 exemplaren) en Engelstalige (750 exemplaren) versie uitgegeven. De distributie van de twee taaledities gebeurt door Exhibitions International en via de website van het VAi. Het jaarboek werd op 28 juni 2006 voorgesteld in de tot concertzaal verbouwde melkerij in Gaasbeek, één van de geselecteerde projecten en een erg exclusieve locatie. Op deze voorstelling waren o.a. de architecten, de opdrachtgevers en een select gezelschap van journalisten uitgenodigd. De promotie van het jaarboek gebeurde via de VAi-website en elektronische nieuwsbrief, via een postkaartmailing naar VAi-geïnteresseerden en via een persmailing voor binnen- en buitenland. Het jaarboek verscheen o.a. in volgende media: - www.livios.be en nieuwsbrief livios (ook wedstrijd waarbij je het jaarboek kon winnen) - www.cultuurweb.be (banner en wedstrijd waarbij je het jaarboek kon winnen) - www.archined.nl - De Tijd, 09-09-2006 (Kris Van Hamme) - Architectenkrant 198, 08-09-2006 - Erfgoed Vlaanderen - De Tijd, 12-08-2006 (Marc Holthof) - De Gentenaar (bijlage Plaza), 12/13-08-2006 (Annelies Rutten) - De Standaard, 30-06-2006 (Karel Verhoeven) - Renoscripto (sept 2006) - de Architect, sept. 2006 (Eireen Schreurs) - Architectenweb Magazine 5 (nov 2006) - A+ (okt/nov 2006)
17
- A10 nr 12 (nov/dec 2006) Verschijnt binnenkort: - Zones 02/, 03/, 09/ (maart 2007) De verkoop verloopt naast de boekhandel ook via de VAi-administratie, wat een behoorlijke workload met zich meebrengt. Naar aanleiding van de verkoopsactie werd ook deze laatste editie met korting aan het publiek aangeboden. Overzicht verkoop jaarboeken 04-05 in 2006: Jaarboek Architectuur Vlaanderen 04-05 Flanders Architectural Yearbook 04-05
II.2.
1064ex 23ex
Publicatie in de reeks Achtergrond: Rol van de ontwerper? Case Mare Meum
Naar aanleiding van de tentoonstelling Mare Meum (zie punt III.5.) publiceert het VAi in de cahierreeks ACHTERGROND # 03 met als titel “Architect / Ontwerper: Onderzoeker? – Casus: Mare Meum – Toepassingen op Zee”. Verschillende ruimtelijke planners, architecten en ontwerpers stelden scenario‟s voor voor een duurzame ontwikkeling van de landzijde van het Belgische Kustgebied. Met het oog op de stijging van de zeespiegel en andere bepalende ruimtelijke processen ontwikkelden het GAUFRE onderzoekersteam enerzijds en de ontwerpers FLCextended anderzijds elk voorstellen van exploitatie van de ruimte op zee. Aan de basis daarvan lagen twee verschillende manieren van onderzoek: een fundamenteel wetenschappelijk onderzoek en een artistiek, exploratief onderzoek. ACHTERGROND # 03 is de neerslag van een denkoefening over het belang en de rol van de ontwerper en van het ontwerpmatig onderzoek voor maatschappelijke en ruimtelijke ontwikkelingen in het algemeen en voor visievorming over toepassingen op zee en in het kustgebied in het bijzonder. Katrien Vandermarliere editoriaal Nel Janssens, architect-ruimtelijke planner en onderzoeker aan het Departement Architectuur SintLucas Brussel, en Charlotte Geldof, architect- ruimtelijke planner en ontwerper bij FLCextended, maken een theoretische analyse van de term “ontwerpmatig onderzoek” en bakenen het begrippenkader af. Prof. Frank Maes van de UGent, faculteit rechtswetenschappen - Internationaal recht, herschrijft het GAUFRE project, dat een aanleiding vormt voor een ruimtelijk structuurplan voor duurzaam beheer van de zee, vanuit de optiek van het wetenschappelijke onderzoekskader. Caroline Goossens, architectuurcriticus, schrijft over het MUD project van de ontwerpers FLCextended, waarbij vooral de kenmerken van het project als ontwerpmatig onderzoek worden belicht. Het team van FLCextended ontwierp een experimenteel toekomstbeeld voor de Belgische kust, dat geen voorstel is tot een uit te voeren plan, maar een fascinerend en inspirerend manifest vormt. Filip De Rynck (ism Joris Voet), beleidswetenschapper en docent aan de Hogeschool Gent, analyseert de diverse onderzoeken van GAUFRE en MUD, en gaat na op welke manier de verschillende methodes kunnen bijdragen tot toekomstige visies, inzichten en kennis over stedenbouw en ruimtelijke planning in het kustgebied. De standpunten van deze auteurs en een aantal externe deskundigen werden met elkaar geconfronteerd gedurende een debat, gemodereerd en neergeschreven door Dirk Bogaert, onderzoeker aan het Maritiem Instituut van de Universiteit Gent en benoemd aan de Arteveldehogeschool als lector voor het beleidsdomein milieu. Concept en samenstelling: Roeland Dudal, Katrien Vandermarliere Auteur(s): Dirk Bogaert, Filip De Rynck, Charlotte Geldof, Caroline Goossens, Nel Janssens, Frank Maes, Katrien Vandermarliere Redactie: Eline Dehullu, Roeland Dudal, Katrien Vandermarliere Vormgeving: Katrien Daemers/ Jessika L‟Ecluse –
[email protected] Verschijnt in mei 2007 op 750 exemplaren
18
III.
PUBLIEKSWERKING
III.1.
Voorbereiding van de Dag van de architectuur VAi en lokale partners
Ter voorbereiding van de Dag van de architectuur in 2007 werden gesprekken georganiseerd met alle mogelijke partners voor een inhoudelijke of praktische samenwerking. Tevens werd een oproep gelanceerd naar alle actoren in het veld van de architectuurcultuur voor het bedenken en programmeren van nevenactiviteiten voor, tijdens en in de periode na de Dag van de architectuur, die zal plaatsvinden op 14 oktober 2007. Op zakelijk gebied werd de Dag van de architectuur voorbereid door het opstellen van een sponsordossier en subsidiedossiers voor de organisatie van de Dag van de architectuur (Vlaamse Gemeenschap, Nationale Loterij, de Vlaamse Provincies, … ), door het aanstellen van een medewerker voor de sponsorwerving en de selectie en aanstelling van een communicatiebureau voor de campagne van de Dag van de architectuur. De vorige editie van de Dag van de architectuur (2004) werd kritisch geëvalueerd. Op basis van deze evaluatie werd het organigram, timing, aanpak en stijl van de komende Dag van de architectuur bepaald.
III.2.
Rondleidingen schoolinfrastructuur
III.2.1. In Vlaanderen Het Vlaams Architectuurinstituut (VAi) pleit voor meer culturele uitstraling en ruimte voor kwaliteitsvolle architectuur bij de bouw van nieuwe schoolinfrastructuur. Het VAi vraagt aandacht voor de school- en leefomgeving en de rol die architectuur daarin speelt. Daarom organiseerde het VAi, in samenwerking met de Vlaams Bouwmeester, in het najaar rondleidingen langs recent gebouwde scholen in Vlaanderen en een studiereis naar Nederland. Sinds de hoge nood aan nieuwe schoolinfrastructuur ook op het politieke niveau als een acuut probleem is erkend, lanceerde minister van Onderwijs Frank Vandenbroucke een grootschalige investeringsactie. Tot 2011 wordt in Vlaanderen 1,1 miljard euro geïnvesteerd in schoolgebouwen. Deze inhaalbeweging zal gebeuren via een alternatief financieringssysteem: een vennootschap met financiële aandeelhouders krijgt de verantwoordelijkheid voor het ontwerp, de bouw, de financiering en het in stand houden van de bouwprojecten. Om over de architecturale kwaliteit van projecten te waken wordt samengewerkt met de Vlaams Bouwmeester. Iedereen kon aan de rondleidingen deelnemen. Tot de doelgroep behoorden alle geïnteresseerden in hedendaagse architectuur en alle betrokken partijen in de scholenbouw: leerlingen, leerkrachten, ouders, directies, architecten, lokale opdrachtgevers, overheden en de leden van gecoro‟s en overlegcomités. Rondleiding Schoolgebouwen Vlaams-Brabant Freinetschool De Appeltuin Leuven Vrije Basisschool De Twijg Wijgmaal Steinerschool De Zonnewijzer Wijgmaal
22 september 2006
Rondleiding Schoolgebouwen Brussel Lagere school ‟t Klavertjevier Brussel Basisschool Sint-Joost-aan-zee Sint-Joost-ten-Node Sint-Jan Berchmanscollege Brussel
6 oktober 2006
Rondleiding Schoolgebouwen West-Vlaanderen VTS Regionaal Technisch Centrum Kortrijk De Regenboog Koekelare Koninklijk Atheneum Oostende
20 oktober 2006
19
Rondleiding Schoolgebouwen Oost-Vlaanderen Arteveldehogeschool Campus Kattenberg Gent Kleuter- en basisschool De Letterdoos Oostakker KTA Dendermonde
10 november 2006
Rondleiding Schoolgebouwen Antwerpen Openluchtschool Sint-Ludgardis Brasschaat Kleuterschool De Pinguïn Antwerpen-Kiel Koninklijk Atheneum Deurne
24 november 2006
Deelnemers: schooldirecties, leerkrachten, architecten, studenten, provinciebesturen, bouwsector,… Aantal deelnemers: 177
III.2.2. In Nederland Van zondag 26 november tot dinsdag 28 november organiseerde het VAi op vraag van de Commissie Onderwijs van het Vlaamse Parlement, en in samenwerking met de Vlaams Bouwmeester, een studiereis naar Brede Scholen in Nederland. Programma: 27/11
28/11
III.3.
Bezoek aan de Vensterscholen van Groningen. Presentatie van de Vensterscholen door Liselot Reversma, manager Vensterscholen bij de Dienst Onderwijs Cultuur Sport Welzijn van de gemeente Groningen. Excursie naar drie Brede Scholen in Utrecht. Ontvangst en welkomstwoord door Architectuur Lokaal
Spin-offs Jaarboek Architectuur Vlaanderen
III.3.1. Presentatie Belgische ambassade Finland De Belgische ambassade in Finland organiseerde een presentatie als onderdeel van de omkadering voor de Koningsdag op 15 november 2006. In dat kader kreeg het VAi van hen een vraag naar informatie over hedendaagse architectuurprojecten. Naar aanleiding van dit contact werd het Jaarboek Architectuur Vlaanderen 2004-2005 ter inzage gelegd in de ambassade. Tijdens de presentatie zelf werd bovendien een slideshow getoond met als thema de tegenstellingen historisch erfgoed/hedendaagse architectuur en urbanisatie/natuur in België. Volgende projecten, gepubliceerd in het Jaarboek Architectuur Vlaanderen 2004-2005, werden daarbij in de kijker gezet: privé concertzaal van Robbrecht & Daem in Gaasbeek, woon- en werkruimte van NU architectuuratelier in St-Denijs-Westrem, appartementsgebouw in Brussel van Eugeen Liebaut en de kantoren van de Vlaamse Milieumaatschappij van De Smet Vermeulen Architecten.
III.3.2. Verkoopsactie jaarboeken Vlaanderen Van 1 december 2006 tot 15 februari 2007 organiseert het VAi een verkoopsactie voor alle edities van de Jaarboeken Architectuur Vlaanderen. Ook de eigen VAi-publicaties worden in de actie aangeboden. Het VAi maakt hiervoor een speciale folder die breed wordt verspreid. Op die manier krijgt het publiek de kans om de reeks aan te vullen en vormt de prijs van de publicaties een mindere drempel voor een groot bereik.
20
III.3.3. Verkoopsactie jaarboeken studenten Het VAi geeft een extra korting aan studenten op al zijn publicaties. Dit werd door een affichecampagne in de verschillende opleidingen architectuur meegedeeld.
III.4.
Tentoonstellingen - Promotie 35m3 Jonge Architectuur
Van 2005 tot 2008 programmeren deSingel en het Vlaams Architectuurinstituut gedurende drie seizoenen gezamenlijk de tentoonstellingenreeks „35m³ Jonge Architectuur‟. De titel verwijst naar de ruimte (283 x 408 x 303 cm) waarbinnen de actuele productie of de papieren visie van een nieuwe generatie architecten gepresenteerd wordt. De zwarte monoliet, die binnenin afgewerkt is als een „white cube‟, staat in de wandelgangen van deSingel in dialoog met de spiegelcontainer die de bibliotheek van de lezingenreeks „Curating the Library‟ bevat. Beide ruimtes werden ontworpen door de kunstenaar Richard Venlet. Jonge veelbelovende architecten worden uitgedaagd creatief om te springen met de beperkingen van deze tentoonstellingsruimte. Aan de hand van één of meerdere realisaties, een statement, een visie, een theoretische reflectie, een installatie, … portretteren ze hun drijfveren, hun aanpak en praktijk. Het VAi en deSingel lanceren hiermee een permanente en vitale spreekbuis, een platform, een forum en een prospectieruimte voor architectuurmakers en –geïnteresseerden. Bij iedere tentoonstelling hoort een gratis tentoonstellingsgids. Deze minipublicaties zijn ook gratis downloadbaar van de websites van deSingel en het VAi. Inhoud van de tentoonstellingsgids wordt steeds uitgewerkt, vertrekkende van een interview met de architecten door een jonge architectuurcriticus. In deze coproductie investeren beide partners een gelijk budget. deSingel garandeert de productie van de tentoonstelling, terwijl het VAi instaat voor de kritische reflectie over het geselecteerde werk, door middel van de publicatie van een gesprek tussen een jonge architectuurcriticus en de architecten. Tevens investeert het VAi in de promotie van deze jonge architecten door bijdrage in de communicatiecampagne over de tentoonstelling en door de vertaling en het beschikbaar stellen op zijn website van de gratis tentoonstellingsgids. In 2006 werd achtereenvolgens het werk van Kristoffel Boghaert (Gent), Jo Taillieu (Brussel), Jan De Vylder en Trice Hofkens (Gent) en NU architectuuratelier (Gent) getoond.
III.5.
Herneming tentoonstelling Mare Meum, Kursaal Oostende
Naar aanleiding van de vraag van curator Adriaan Geuze om te participeren aan de landententoonstelling Mare Nostrum op de Internationale Architectuurbiënnale te Rotterdam (27 mei 2005 tot 26 juni 2005), nodigde het VAi enkele ontwerpers en ruimtelijke planners uit om een antwoord te formuleren op de vraag naar een mogelijk ruimtelijk scenario voor het Belgische kustgebied met de wereldwijde gevolgen van de klimaatwijziging en de permanente dreiging van 'de zondvloed' in het achterhoofd. De combinatie van de „Atlas van de zee‟ van het GAUFRE onderzoeksteam en het artistiek visionair ontwerp MUD van FLC extended werd in een multimedia installatie verwerkt en gaf de tentoonstelling Mare Meum vorm. Naar aanleiding van de publicatie Een Zee van Ruimte, neerslag van de studie van het GAUFRE onderzoeksteam, één van de meewerkende teams aan Mare Meum, werd de tentoonstelling hernomen in de Universiteitsbibliotheek van de Universiteit Gent (6 december 2005 tot 13 januari 2006). In de zomer van 2006 werd de tentoonstelling in het Kursaal van Oostende nogmaals hernomen. Mare Meum: een nieuwe kijk op de Noordzee werd opgevat als een tentoonstelling voor een breed publiek en werd aldus uitgebreid met enkele bijkomende thema‟s die de essentie van de tentoonstelling kaderden. In een inleidend luik werd een historisch overzicht van de ontwikkeling van het kustgebied geschetst. Daarop leidde het huidige kustbeheer van de Maritieme Dienstverlening en Kust, dat ressorteert onder het Vlaams ministerie van Mobiliteit en Openbare Werken, de bezoeker in in de thematiek van harde (dijken) en zachte (duinen) kustverdediging. Tenslotte toonden de twee verschillende benaderingswijzen van GAUFRE en MUD opnieuw verschillende denkoefeningen over
21
toekomstige ruimtelijke scenario‟s voor de Noordzee en de Belgische kust, waarbij alternatieven op de klassieke voorbeelden van een dijk, strand en duin naar voor geschoven werden. De klemtoon lag ook nu weer op de uitdagingen voor de architectuur, de ruimtelijke planning en de landschapsarchitectuur. De inhoudelijke uitbreiding van de tentoonstelling met het luik van de Maritieme Dienstverlening & Kust (MD&K) - afdeling Kust is erg waardevol gebleken, in functie van de vooropgestelde tentoonstellingsplek en het doelpubliek. De feitelijke voorbeelden en oplossingen die de afdeling biedt voor problemen van overstroming van het kustgebied waren een welgekomen aanvulling op het onderzoek en visionaire denkwerk van FLC en GAUFRE. MD&K bood context en illustreerde de theorieën met concrete projecten uit het verleden en voor de toekomst. Dat bleek nuttig om het visionaire luik van FLC in te kaderen en te helpen begrijpen. De tentoonstelling was te bezichtigen in de Ridderzaal van het Kursaal van Oostende van 12 juli tot 29 augustus 2006, van maandag tem. zondag, telkens van 11u00 tot 18u00. De toegang was gratis. Doelpubliek: iedereen Aantal bezoekers: 3.500
III.6.
Herneming tentoonstelling Kinshasa, The Imaginary City, Johannesburg, Zuid-Afrika.
Met de extra steun van culturele internationale subsidies van de Vlaamse Gemeenschap was het mogelijk de tentoonstelling Kinshasa, The Imaginary City ten toon te stellen in de Johannesburg Art Gallery in Zuid-Afrika. De tentoonstelling belicht aan de hand van foto‟s en video‟s de dagelijkse realiteit van een postkoloniale stad. Er wordt meer bepaald ingegaan op de zichtbare en onzichtbare lagen in de publieke ruimte. De tentoonstelling is het resultaat van een jarenlange samenwerking tussen antropoloog Filip De Boeck en de fotografe Marie-Françoise Plissart. De tentoonstelling werd opgezet als inzending voor de negende Architectuurbiënnale van Venetië door architect Koen Van Synghel, het VAi fungeerde als commissaris van de tentoonstelling. De herneming in Johannesburg werd voorbereid door het VAi en architect Van Synghel, de scenografie werd aangepast, een educatief programma werd uitgebouwd voor de Kongolese gemeenschap in Johannesburg. Doelpubliek: algemeen cultureel, Kongolese gemeenschap in Johannesburg, Belgische en Kongolese contacten in Zuid-Afrika,… Aantal bezoekers: 13.000 Seminarie ‘Sightings/Site-ings of the African City’ nav. de tentoonstelling ‘Kinshasa, The Imaginary City’, in de Johannesburg Art Gallery, Zuid-Afrika Wiser, School of Architecture and Planning, University of the Witwatersrand Datum: 14 juni 2006 Naar aanleiding van de opening van de tentoonstelling Kinshasa, The Imaginary City, in de Johannesburg Art Gallery op 11 juni 2006 werd een seminarie gehouden. Dit seminarie had als doel om de manieren in vraag te stellen waarop steden in Afrika worden gezien, gelezen en voorgesteld, zowel in Zuid-Afrika als elders, en om te zien welke invloed deze waarnemingen hebben op verschillende publieksgroepen. Het is de bedoeling dat er een debat ontstaat omtrent het hedendaagse, Afrikaanse stedelijk landschap en de manier waarop Afrikaanse steden kunnen bijdragen tot het globale stedelijke discours. Programma: sessie 1: Kinshasa sprekers: Filip De Boeck en Koen van Synghel voorzitter: Achile Mbembe discussiegroep: Viewing Kinshasa, The Imaginary City Exhibition 1 (South African response) voorzitter: Sarah Nuttall
22
deelnemers: Khwezi Gule, Hannah le Roux, John Matshikiza, Mphethi Morojele discussiegroep: Viewing Kinshasa, The Imaginary City Exhibition 2 (Congolese in Johannesburg response) voorzitter: Desiré Wa Kabwe-Segatti deelnemers: Jean-Paul Mansoni, andere Kongolese deelnemers sessie 2: Lagos, Dakar, Johannesburg Screening of Near and Far, Rem Koolhaas‟ film over Lagos voorzitter: Robert Muponde respondent: Christo Doherty Stephen Hobbs en Marcus Nieustetter Urbanet: Hillbrow-Dakar Presentatie van werk voor de 2006 Dakar Biënnale voorzitter: Clive Kelner respondent: Rory Bester Achille Mbember en Lindsay Bremner Thinking citiness from Johannesburg Alan Mabin Conclusie en discussie Voorzitter: Tom Odhiambo
III.7.
Studiedag Hoogbouw en beleid
Het hoogbouwdiscours blijkt vandaag actueel. In Vlaanderen worden immers talrijke stadsprojecten gepland die hoogbouw terug op de agenda plaatsen. Een beleid dat ruimte wil maken voor hoogbouw moet beschikken over de nodige juridische kaders en accurate planinstrumenten om garanties te bieden op kwalitatieve hoogbouwontwikkelingen. In Nederland werd hiervoor de hoogbouwnota ontwikkeld. Met deze studiedag beoogden de initiatiefnemers de hoogbouwexpertise vanuit Nederland naar Vlaanderen te brengen. De studiedag Hoogbouw en Beleid was een initiatief van de Stadsbouwmeester Antwerpen, het Hoger Instituut voor Architectuurwetenschappen Henry van de Velde en het Vlaams Architectuurinstituut.
Programma lezing door Jan Klerks, Stichting Hoogbouw Nederland lezing door Erik Pasveer, Hoofd vakteam Ruimtelijke Ordening Delft lezing door Tjerk Ruimschotel, vertegenwoordiger hoogbouwbeleid Groningen lezing door Mirik Jung, vertegenwoordiger DSV Rotterdam, projectleider Wilhelminapier Kop van zuid lezing door Allart Joffers, architect Mecanoo architecten lezing door E.W.B. Faber, ING Real Estate Development Aantal deelnemers: 110 Locatie: Wintertuin, Hoger Instituut voor Architectuurwetenschappen Henry van de Velde, Mutsaardstraat 31, Antwerpen Website: powerpointpresentaties van de sprekers zijn na de studiedag consulteerbaar gemaakt op de website van het VAi
III.8.
Boekenverkoop
De boekenverkoop van het VAi gebeurt via de website, op locatie bij activiteiten van het VAi, in de kantoren van het VAi en via de distributeur Exhibitions International die de boekhandels lokaal en internationaal verzorgt.
23
Aangezien de boeken ook de sensibiliseringsopdracht vertegenwoordigen is er een politiek van gratis exemplaren voor de pers, partners, lokale architectuurinitiatieven, internationale architectuurinstituten en relaties. Voor studenten en afnemers van grote hoeveelheden voorziet het VAi een aanzienlijke korting. Een samenwerkingsovereenkomst voor verkoop werd opgezet met deSingel in Antwerpen, het Zwart Huis, galerie in Knokke en de KULeuven. Zij verkopen de publicaties van het VAi in hun bookshop. Zij ontvangen de boeken in consignatie. Hieronder vindt u de cijfers van de boekenverkoop. Deze bestaan uit de cijfers van de reguliere boekenverkoop gedurende het jaar 2006 en de cijfers van de VAi-boekenactie. Het VAi organiseerde een VAi-boekenactie van de Jaarboeken Architectuur Vlaanderen en de reeks Jonge Architecten in Vlaanderen. Naast de losse verkoop van de Jaarboeken Architectuur Vlaanderen en titels in de Reeks Jonge Architecten in Vlaanderen bood het VAi ook combinatiepakketten aan. In de reeks Jaarboeken werden de Jaarboeken 02-03, 00-01 en 98-99 in één pakket aangeboden. En ook in de reeks Jonge Architecten in Vlaanderen konden er drie willekeurige nummers uit de reeks samen besteld worden aan een substantiële korting.
Cijfers TOTAAL VERKOOP Reeks Jonge Architecten in Vlaanderen 01 Macken&Macken Architecten - 5 Huizen / 5 Houses 02 Fucklecorbusier / Future conflicts 03 Huiswerk Architecten / Homework 04 Tomas Nollet & Hilde Huyghe / Stills from a design pRocess 05 Alexander D'Hooghe / Public Form 06 Ney & Partners / Freedom of Formfinding
223 131 156 203 144 431
Reeks Achtergrond Achtergrond #01 – Bedrijfsgebouwen Achtergrond #02 - Publieke ruimte, openbare gebouwen
15 12
Jaarboeken Architectuur Vlaanderen Jaarboek Architectuur Vlaanderen 04-05 Jaarboek Architectuur Vlaanderen 02-03 Jaarboek Architectuur Vlaanderen 00-01 Jaarboek Architectuur Vlaanderen 98-99 Jaarboek Architectuur Vlaanderen 90-93 Flanders Architectural Yearbook 04-05 Flanders Architectural Yearbook 02-03
1279 275 227 219 102 97 29
Het totaal aantal verkochte boeken bedraagt 3.543.
24
Bijlagen:
1. Overzicht publiekswerking 2006 23/01/2006 Persconferentie lancering publicatie Huib Hoste en nieuwjaarsdrink Zwart Huis, Knokke Wat: persconferentie naar aanleiding van de publicatie Huib Hoste 1881-1957 gecombineerd met een nieuwsjaarsdrink Cijfers: 40 ingeschrevenen. Eerder beperkte opkomst. Grotendeels niet-VAi publiek door de aanwezigheid van eigenaars van Huib Hoste huizen. Grote interesse voor het VAi en het CVAa door aanwezigen. 23/02/2006 Afstudeerbeurs Sint-Lukas Brussel Wat: Afstudeerbeurs van het Sint-Lukasinstituut voor de studenten bouw, audio-visuele en beeldende kunsten en studenten architectuur en interieurarchitectuur. Doelstelling: studenten Sint-Lukas en Sint-Lucas laten kennismaken met het VAi. Cijfers: Kleinere beurs, een 200-tal studenten werden verwacht. Door het afspringen van de samenwerking met Sint-Lucas was de opkomst veel kleiner dan verwacht en de interesse in het VAi klein. De aandacht van de studenten ging vooral uit naar de carrièremogelijkheden. 03/2006 Batibouw Brussel Wat: advertentie in infofolder van de Orde van architecten. Brochure heel zichtbaar op de stand van de Orde van architecten. Hierbij werd tevens onderzocht of aanwezigheid van het VAi op Batibouw opportuun is. Voorlopige conclusie is dat de bezoekers van Batibouw niet naar 'architectuur' informeren op deze beurs. Gezien het commerciële karakter van deze beurs is de prijs voor een stand voor het VAi niet betaalbaar. 01/04/2006 Cultuurnacht Wat: cultuurmarkt „s avonds Conclusie van de prospectie is dat tijdens de Cultuurnacht de nadruk ligt op podiumkunsten en muziek. Dit is niet interessant voor het VAi. 21/04/2007 Absoluut Architectuur 03 Wat: Publicatie, voor dit boek worden architecten, meubelontwerpers, interieurarchitecten, industriële vormgevers en ook tuin- en landschapsarchitecten uitgenodigd om aan de hand van een wegwerpcamera hun wereld vast te leggen. Een selectie daarvan verschijnt in het boek. Het VAi kreeg van de organisatoren, het reclamebureau What if, een gratis dubbele pagina advertentieruimte in de publicatie Absoluut Architectuur 03. 21/04/2007 What if Happening Brussel Wat: What if koppelt een evenement in de oude vertrekhal van de luchthaven van Zaventem aan de voorstelling van het boek Absoluut Architectuur 03. Het VAi nam voor het eerst deel met een actie voor het Jaarboek Architectuur Vlaanderen 04-05. In een doorzichtig plastiek zakje bood het VAi een badge en een kortingskaart voor het jaarboek aan. Dit zakje werd samen met commerciële brochures aangeboden in de goodiebag die uitgedeeld werd aan de deelnemers van het feest What if. Naast aanwezigheid leverde dit ook 21 bestellingen voor het Jaarboek Architectuur Vlaanderen op.
25
Maart/april/mei 2006 Publicatie Flanders / La Flandre Artikel: Architectes flamands à l’étranger/Flemish Architects abroad met insert over het VAi. Het VAi zocht hiervoor een auteur en werkte mee aan de inhoudelijke samenstelling van het artikel. 16/06/2006 Wedstrijd van Archiflash en Architectenkrant. Vijf winnaars van respectievelijk Archiflash en de Architectenkrant ontvingen het boek 06 Ney & Partners / Freedom of Formfinding uit de reeks Jonge Architecten in Vlaanderen. 27/08/06 Cultuurmarkt Wat: het in de kijker stellen van culturele initiatieven in Vlaanderen. Meer dan honderd culturele organisaties stelden hun werking voor. Ook dit jaar was het VAi met een eigen stand aanwezig. Doelstelling: bekendmaking van het VAi en partner architectuurorganisaties bij het grote publiek. Alle publicaties, postkaarten en folders van het VAi werden voorgesteld. De lokale architectuurverenigingen werden uitgenodigd folders en documentatie over hun organisatie en programma te bezorgen aan het VAi. Bijgevolg werd ook promotiemateriaal van Stichting Stad & Architectuur, Amarant en Oostende Werft verspreid. Cijfers: 150.000 bezoekers en 150 exposanten. Aanpak: Er werd voor gekozen om folders en postkaarten niet lukraak, maar heel doelgericht uit te delen, dwz enkel aan geïnteresseerden. 14-15/10/06 Het andere boek Wat: boekenbeurs die zich richt naar het geïnteresseerd, maatschappijkritisch publiek. Doelstelling: publicaties van het VAi bekend maken bij een ander publiek. Cijfers: slechts 12 boeken werden verkocht De doelstelling: de verkoop en bekendmaking van het Jaarboek Architectuur Vlaanderen en andere publicaties van het VAi en de lancering van de boekenactie die later dat jaar werd hervat (30/11/0631/01/07). Deze doelstelling werd niet gehaald. De interesse in het VAi was er wel, maar resulteerde niet in verkoop. Augustus/september/oktober 2006 Artikel in Erfwoord introductieartikel over het VAi en het CVAa in het tijdschrift Erfwoord van Erfgoed Vlaanderen 20/11/06 Colloquium scholenbouwen Vlaams bouwmeester Wat: het VAi is aanwezig met een boeken- en informatiestand tijdens de pauzes van het colloquium. Doelstelling: promotie voor het VAi en het verschaffen van extra info over de rondleidingen en studiereizen die het VAi in samenwerking met de Vlaamse Bouwmeester organiseert mbt schoolinfrastructuur. Op de stand konden geïnteresseerden hun contactgegevens doorgeven zodat ze op de hoogte blijven van komende activiteiten. Cijfers: een 50tal geïnteresseerden gaven contactgegevens door. Publicatie: Cultureel Jaarboek 2005 van de Stad Antwerpen Opname in Cultureel Jaarboek 2005 van de Stad Antwerpen met oa. vermelding activiteiten en publieksbereik 10/12/2006-15/02/2007 Eindejaarsverkoopactie boeken Het VAi pakte voor de tweede maal uit met een uitzonderlijke verkoopactie van Jaarboeken Architectuur Vlaanderen en de reeks Jonge Architecten in Vlaanderen. De boeken kunnen ook online besteld worden. Deze actie wordt afgesloten op 15/02/07.
26
2. Overzicht opleidingen, lezingen, studiedagen en jury’s
Opleidingen, lezingen en studiedagen - Procura, kenniscentrum voor non-profit en sociale economie vzw, Waarderen en belonen - Actiedag Interculturaliseren, 20/02/2006 in de Vooruit in Gent de - 4 Dag van de Cultuurcommunicatie op 4 december 2006 in het PSK in Brussel - Debat artistieke selectie in een diverse samenleving georganiseerd door het Kunstenfestival 0090 en het Vlaams Theaterinstituut op 8 februari 2006 in de Monty in Antwerpen - 16/2 Colloquium Newer Orleans, NAi, Rotterdam, Nederland - 14/3 Uitreiking Architectuurprijs Oost-Vlaanderen, Gent - 20/4 Lezing Auditorium, PLOT, Leuven - 10/5 Lezing Toyo Ito, ICC, Gent - 8/6 – 9/6 Forum for European Architectural Policies, Wenen, Oostenrijk - 6/9 – 10/9 Architectuurbiënnale Venetië, Italië - 19/11 Colloquium schoolinfrastructuur, Vlaams Bouwmeester - 18/9 Lezing Oostende Werft O³, ARJM Kathy Van Hulle, Koninklijk Atheneum Oostende - 09/10 Lezing Leerstoel Charles Vermeersch, Willem-Jan Neutelings, Universiteit Gent - 12/10 Lezing Auditorium Manuel de Aires Mateus, Leuven - 18/10 – 21/10 Forum for European Architectural Policies, Helsinki, Finland - 24/10 Lezing Dirk Sijmons - ontwerpend onderzoek in landelijke gebieden - 24/10 Presentatie Jaarboek Stedenbouw en Ruimtelijke Planning Jury’s - Provinciale Prijs Beeldende Kunst 2006 voor Architectuur, Provincie Antwerpen
27
3. Leden Raad van Bestuur en Algemene Vergadering
Ledenlijst van de Raad van Bestuur Wivina Demeester, voorzitter Piet Van Cauwenberghe, ondervoorzitter Christian Dugardyn, penningmeester Hilde Heynen, secretaris Kristiaan Borret André Loeckx Paul Van Lindt Jan Vermassen Inge Schoups Jan Strubbe Ignace Vandenabeele Marcel Smets
Ledenlijst van de Algemene Vergadering Wivina Demeester, voorzitter Piet Van Cauwenberghe, ondervoorzitter Christian Dugardyn, penningmeester Hilde Heynen, secretaris Kristiaan Borret André Loeckx Paul Van Lindt Jan Vermassen Inge Schoups Jan Strubbe Ignace Vandenabeele Marcel Smets Geert Bekaert Bob Van Reeth Filip De Pau Christine Conix André Bergen Goedele Desmet Marc Dubois
28
4. Medewerkers VAi-CVAa in 2006
VAi Katrien Vandermarliere directeur Roeland Dudal projectleider Ilse Degerickx projectleider Eline Dehullu projectleider Siska Claessens medewerker website en publiekswerking Ine Lemmens medewerker educatie Kristien Anseeuw office manager
CVAa Tom Avermaete coördinator tot 31/03/06 Sofie De Caigny coördinator vanaf 01/11/06 Annelies Nevejans archivaris Bregje Provo projectleider Karina Van Herck projectleider Herlinde Van Langenhove projectleider (tijdelijke vervanging Bregje Provo)
29
