Nederland Handelsland Herziening ranglijst belangrijkste exportlanden voor Nederland
10
10% Verenigd Koninkrijk
Zweden
2%
2
9
Rusland
2%
4
3
Verenigde staten 10% 5%
België
6% 6 % Frankrijk
7
Duitsland 14%
5
4% Spanje
ING Economisch Bureau 6 november 2014
1
8
6
Italië
6%
China
6%
Navigatiesoftware in Duitse auto voor Duitse consument
Export meten op moderne wijze
Navigatiesoftware in Duitse auto voor Chinese consument
Hoeveel exporteert Nederland? Meer weten door beter meten
Waar gaat export heen? Tussenbestemming of eindbestemming
Het belang van de export en exportpartners voor Nederland wordt doorgaans gemeten aan de hand van de exportomzet. De omzet van de hele Nederlandse goederenuitvoer bedraagt 74%* van het BBP. Exportstatistieken op basis van omzetcijfers geven echter geen goed beeld van het belang van de uitvoer voor de economie en het aandeel van de verschillende exportbestemmingen.
De tweede vertekening bij de traditionele wijze van meten betreft de bestemming. Exportpartners van Nederland zijn vaak een tussenstation. Zij bewerken de importen uit Nederland en exporteren deze weer naar de eindbestemming van het product. Zo levert de Nederlandse ‘automotive’- sector onderdelen aan Duitse autoproducenten. Als Duitsland die auto’s vervolgens uitvoert naar China, profiteert Nederland op indirecte wijze mee van de vraag uit China.
De eerste vertekening betreft de benodigde importen. Sommige exportproducten komen bijna geheel uit het buitenland. De waarde die Nederlandse bedrijven toevoegen beperkt zich dan tot, bijvoorbeeld, het verpakken of verhandelen van het product. Een tweede groep exportproducten is binnenlands geproduceerde uitvoer die veel gebruik maakt van buitenlandse grondstoffen en halffabricaten. Tot slot zijn er uitvoergoederen die bijna geheel in Nederland gemaakt worden, waar weinig importen voor nodig zijn.
Tussenstation of eindstation
Navigatiesoftware in Duitse auto voor Duitse consument
Navigatiesoftware in Duitse auto voor Chinese consument
Statistieken die de toegevoegde waarde meten die gemoeid is met export naar eindbestemmingen, nemen bovenstaande vertekeningen weg. De toegevoegde waarde statistieken (naar eindbestemming) laten de werkelijke invloed op de Nederlandse export zien van de directe en indirecte vraag uit verschillende landen. Deze eerste editie van Nederland Handelsland toont het werkelijke belang van de export voor de Nederlandse economie en geeft een juiste ranglijst van belangrijkste exportbestemmingen.
Lage of hoge toegevoegde waarde
Export met lage toegevoegde waarde
Export met lage toegevoegde waarde
* berekend met BBP in basisprijzen
2
Laptop uit China
Metaalproduct gemaakt met ijzererts uit Brazilië
Tomaat weinig import
Laptop uit China
Export met hoge toegevoegde waarde
Metaalproduct gemaakt met ijzererts uit Brazilië
Tomaat weinig import
Export met hoge toegevoegde waarde
Herziening belang exportpartners gemeten in toegevoegde waarde naar finale bestemming
BRIC’s en de VS belangrijker, eurozone verliest aan gewicht Op basis van de toegevoegde waarde blijkt het belang van de export voor de Nederlandse economie lager dan gedacht. Van de totale toegevoegde waarde die Nederland voortbrengt (BBP) gaat 38% naar het buitenland – dat is ongeveer de helft van het cijfer als op basis van de traditionele statistieken. Duitsland blijkt minder dominant als afzetmarkt. Het is nog wel de belangrijkste afnemer maar het aandeel van de Oosterburen halveert. Ook valt op dat België flink zakt op de ranglijst. De export naar Italië draagt meer bij aan de economie dan de uitvoer naar België. Verder springt in het oog dat opkomende economieën belangrijker zijn dan vaak gedacht: China stijgt van de 9e naar de 4e plek en Rusland komt de top-10 binnen. Brazilië en India staan lager, maar stijgen wel flink op de ranglijst. Het gezamenlijk aandeel van Brazilië, Rusland, India en China (BRIC’s) in de totale Nederlandse export is op basis van toegevoegde waarde ongeveer 10%. Grofweg is dat 2,5 maal zo veel als op basis van de traditionele meetmethode (4%). Ook blijken de VS, met een derde plek, belangrijker dan veelal wordt aangenomen. Omdat het VK op de ranglijst eveneens stijgt, tonen deze cijfers aan dat Nederland minder op Duitsland en België leunt dan vaak wordt aangenomen. Het toenemende belang van de BRIC- landen is gunstig vanwege de omvang van deze markten, maar betekent ook dat de huidige terugval van de groei in een aantal BRIC- landen Nederland harder raakt dan veelal wordt aangenomen. Daarentegen profiteert Nederland meer dan gedacht van het gunstige economische tij in het VK en de VS.
3
Op basis van de omzet en eerste bestemming
Op basis van de toegevoegde waarde en finale bestemming
1
25%
14%
1 Duitsland
2
11%
10%
2 Verenigd Koninkrijk
3
8%
10%
3 Verenigde Staten
4
8%
6%
4 China
5
5%
6%
5 Frankrijk
6
4%
6%
6 Italië
7
3%
5%
7 België
8
2%
4%
8 Spanje
9
2%
2%
9 Rusland
10
2%
2%
10 Zweden
11
2%
32
0.3%
1.1%
15
Brazilië
36
0.3%
1.1%
22
Indonesië
Aandeel in Nederlandse export op basis van verschillende meetmethoden
De tien belangrijkste finale exportbestemmingen van Nederland Gemeten naar hun aandeel in de totale export
10
10% Verenigd Koninkrijk
Zweden
2%
2
9
Rusland
2%
4
3
Verenigde staten 10% 5%
België
6% 6 % Frankrijk
4
Duitsland 14%
5
4% Spanje
Bron: CBS en Rijksuniversiteit Groningen, bewerking ING
1
7
8
6
Italië
6%
China
6%
Snelst groeiende exportbestemmingen Groei per jaar • 1995-2011*
14
Finland +7% 12
+8% Ierland
1
11
9
10
Mexico +8%
China en de Centraal- en Oost-Europese landen zijn de snelst groeiende bestemmingen voor Nederlandse goederen. Sinds 1995 nam de export (gemeten in toegevoegde waarde) in veel gevallen met meer dan 10% per jaar toe. China loopt voorop met jaarlijks 17% groei. Dat is nu het 4e exportland voor Nederland. De meeste Centraal- en Oost-Europese landen staan nog buiten de top-20, al is de regio als geheel, met een aandeel van 6% in de Nederlandse goederenexport, wel net zo belangrijk als China. Andere snel groeiende afzetgebieden zijn Turkije, Mexico en Ierland. * Geometrisch gemiddelde Bron: CBS en Rijksuniversiteit Groningen, bewerking ING
5
+7% Spanje
Rusland +8%
China +17%
Turkije +9%
13
6
Letland +11%
2 +10% Polen
+7% Tsjechië
7
4
15
+9% Slowakije
Litouwen +15%
Roemenië +12% 3
8
+11% Hongarije 5 Ce nt ra a l- e n
O o st-E u r
Bulgarije +13%
opa
+9
%
Exportbestemmingen: kansen en risico’s voor ondernemers risico
groei
marktomvang
afstand
volatiliteit
mate van vrijhandel
Duitsland
1,4
4,5
0,6
2,0
18
12
34
VK
2,5
3,2
0,4
2,2
15
14
42
VS
2,7
21,0
6,2
1,8
16
19
-
China
7,0
11,5
7,8
1,7
98
80
-
Frankrijk
1,7
3,4
0,5
1,6
10
22
54
Italië
1,0
2,6
1,3
2,1
37
69
94
België
1,3
0,6
0,2
1,6
26
15
49
Spanje
1,3
1,7
1,5
2,5
30
40
83
Rusland
2,3
2,6
2,2
5,1
155
127
44
Zweden
2,5
0,7
1,1
2,5
4
3
35
betrouwbaarheid betalingstermijn
CHN
VS
potentie*
potentie
VK ZWE DUI DEN
POL
FRA BEL
AUS JAP
Denemarken
1,7
0,4
0,6
2,1
7
1
34
Japan
1,0
6,1
9,3
2,2
20
18
-
Polen
3,4
0,6
1,1
3,0
41
38
38
Australië
2,9
1,9
16,7
0,9
19
9
-
Brazilië
2,9
2,8
9,1
2,2
123
72
-
Gem. groei 2014-2019 (IMF)
Omvang bbp tov NL, 2013
Afstand hoofdstad Amsterdam, in 1000 km
Gem. stdev bbp-groei 1995-2013
>2
>3
<1
0-2
1-30
1-30
0-40
groen
Ranking Ease of Doing Ranking Corruption Business - trading Perception Index, 2013 across borders, 2014
Gem. aantal dagen
oranje
1-2
1-3
1-3
2-3
31-70
31-70
41-80
rood
0-1
0-1
>3
>3
>75
>75
>80
6
risico** * score bepaald obv kolom 1-3 van de tabel ** score bepaald obv kolom 4-7 van de tabel
BRA SPA
ITA
RUS
Navigatiesoftware Navigatiesoftware Navigatiesoftware in Duitse in auto Duitse voor inauto Duitse voor auto voor Navigatiesoftware Navigatiesoftware Navigatiesoftware Duitse consument Duitse consument Duitse consument in Duitse in auto Duitse voor inauto Duitse voor auto voor Chinese Chinese consument Chinese consument consument
Kansen en bedreigingen voor Nederland Waar liggen de kansen en bedreigingen voor Nederland? De tabel en de visualisatie laten zien dat onze belangrijkste eindbestemmingen verschillen van profiel. Groeipotentieel en risico verschillen van land tot land. Vanuit een voorzichtige invalshoek bezien lonken de landen met een redelijk hoge groei en relatief beperkte risico’s, zoals de VS en het VK. Voor ondernemers die bestemmingen zoeken met een hoger rendement en bereid zijn meer risico te accepteren, zijn landen met een hoger groei(potentieel) interessant, ook al levert dat soms meer risico op. Zij zullen zich eerder richten op landen als China en Polen.
Bedreiging: druk op de Duitse concurrentiekracht
Kansen: grote landen buiten de eurozone
De druk op de concurrentiekracht van de Duitse industrie vormt op middellange termijn mogelijk een bedreiging voor de Nederlandse economie. Duitsland is voor Nederland immers een soort ‘doorgeefluik’. Veel Nederlandse halffabrikaten worden in Duitsland omgezet tot eindproducten die bijvoorbeeld in China geconsumeerd worden. Vergrijzing, hoge energiekosten en achterblijvende infrastructuur kunnen de kosten van produceren in Duitsland opdrijven en de concurrentiekracht op termijn aantasten. Als Duitsland te duur wordt, verliest ook Nederland de slag om de eindklant. Nederland heeft er daarom alle belang bij dat Duitsland concurrerend blijft en waar nodig investeert en hervormt.
Ook in toegevoegde waarde blijven de West Europese eurolanden de belangrijkste afzetmarkt voor Nederland. Maar het belang is minder groot dan aangenomen wordt op basis van traditionele handelsstatistieken. Een aanhoudend lage groei in het Westelijk deel van de eurozone zal een stevige rem zetten op de Nederlandse economie, maar is minder rampzalig dan we op basis van traditionele statistieken zouden denken. Nu blijkt dat de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en China uiteindelijk meer van onze productie afnemen dan veelal gedacht, is meer dan ooit duidelijk dat deze landen volop kansen bieden voor de Nederlandse economie. Deze markten zijn immers groot en het groeipotentieel is relatief gunstig, vanwege de relatief jonge bevolking in de VS en het VK en de inhaalgroei in China. Ook al nemen het scholingsniveau van de beroepsbevolking en de interne mogelijkheden tot technologische ontwikkeling in de opkomende economieën toe, Nederland heeft opkomende economieën in Europa, Azië en Latijns Amerika nog steeds veel te bieden. ING verwacht dan ook dat er volop kansen blijven voor Nederlandse bedrijven op deze markten.
Export met Export met Export met Export met Export met Export met lage toegevoegde lagewaarde toegevoegde lage toegevoegde waarde waarde hoge toegevoegde hogewaarde toegevoegde hoge toegevoegde waarde waarde Tomaat Tomaat Tomaat Laptop uit China Laptop uit China Laptop uit Metaalproduct China Metaalproduct gemaakt Metaalproduct gemaakt gemaakt weinig import weinig importweinig import met ijzererts uit met Brazilië ijzererts uit metBrazilië ijzererts uit Brazilië
7
Meer weten: kijk op ING.nl/kennis Raoul Leering Hoofd Internationaal Handelsonderzoek Tel: 06 133 03 944 Dimitry Fleming Senior Econoom Tel: 020 5639 497
Disclaimer De informatie in dit rapport geeft de persoonlijke mening weer van de analist(en) en geen enkel deel van de beloning van de analist(en) was, is, of zal direct of indirect gerelateerd zijn aan het opnemen van specifieke aanbevelingen of meningen in dit rapport. De analisten die aan deze publicatie hebben bijgedragen voldoen allen aan de vereisten zoals gesteld door hun nationale toezichthouders aan de uitoefening van hun vak. Deze publicatie is opgesteld namens ING Bank N.V., gevestigd te Amsterdam en slechts bedoeld ter informatie van haar cliënten. ING Bank N.V. is onderdeel van ING Groep N.V. Deze publicatie is geen beleggingsaanbeveling noch een aanbieding of uitnodiging tot koop of verkoop van enig financieel instrument. ING Bank N.V. betrekt haar informatie van betrouwbaar geachte bronnen en heeft alle mogelijk zorg betracht om er voor te zorgen dat ten tijde van de publicatie de informatie waarop zij haar visie in dit rapport heeft gebaseerd niet onjuist of misleidend is. ING Bank N.V. geeft geen garantie dat de door haar gebruikte informatie accuraat of compleet is. De informatie in dit rapport kan gewijzigd worden zonder enige vorm van aankondiging. ING Bank N.V. noch één of meer van haar directeuren of werknemers aanvaardt enige aansprakelijkheid voor enig direct of indirect verlies of schade voortkomend uit het gebruik van (de inhoud van) deze publicatie alsmede voor druk- en zetfouten in deze publicatie. Auteursrecht en rechten ter bescherming van gegevensbestanden zijn van toepassing op deze publicatie. Overneming van gegevens uit deze publicatie is toegestaan, mits de bron wordt vermeld. In Nederland is ING Bank N.V. geregistreerd bij en staat onder toezicht van De Nederlandsche Bank en de Autoriteit Financiële Markten.
8
