Nederland Handelsland IV. Toegenomen risico s maar nog steeds kansen voor export naar opkomende markten

Nederland Handelsland IV

Toegenomen risico’s maar nog steeds kansen voor export naar opkomende markten

ING Economisch Bureau / mei 2016

Toenemend verschil tussen opkomende markten vergt scherpe keuzes exporteurs Instortende grondstoffenprijzen hebben voor een aantal opkomende markten de wereld op zijn kop gezet. Dit heeft bijgedragen aan een hoger risico bij zakendoen met deze landen. Andere factoren, zoals politieke instabiliteit in een aantal landen, dragen ook bij aan het einde van de tijd waarin de bomen tot in de hemel groeiden voor bijna alle opkomende markten. De situatie verschilt nu sterk van land tot land. Reden om negen, voor Nederland belangrijke, markten in vogelvlucht te bezien. Verliezers De lage grondstofprijzen heeft een aantal opkomende markten hard geraakt. Zo is het een belangrijke oorzaak voor de diepe recessies in Rusland en Brazilië. Als gevolg daarvan is hun vraag naar importproducten ingezakt. Dat zet de exportmogelijkheden voor Nederlandse bedrijven naar deze landen onder druk. Winnaars Voor de grondstoffenimporteur India is de duikvlucht van de grondstofprijzen juist een extra steun in de rug van de florerende economie. En de economische groei blijft in Turkije ondanks veel politieke onrust, mede dankzij de lagere energierekening redelijk goed op peil. Het economisch verloop in enkele andere opkomende landen laat tegelijkertijd zien dat de grondstoffenrekening niet altijd doorslaggevend is. Zo wordt het positieve effect van

ING Economisch Bureau

de lagere grondstofprijzen voor China meer dan teniet gedaan door andere ontwikkelingen. Voor kleinere opkomende economieën als Tsjechië en Hongarije geldt hetzelfde. Gemiddeld is de economische situatie in opkomende markten minder gunstig dan enkele jaren geleden. Sinds de start van de duikvlucht van de grondstofprijzen halverwege 2014 zijn de risico’s toegenomen, weerspiegeld in de hogere opslag die opkomende landen moeten betalen bij het financieren van de staatsschuld: het landenrisico (zie figuur). Achter dit macrobeeld gaan verschillen schuil. Niet alleen tussen landen maar ook binnen landen. Zo gaat de hoge groei van de import op macroniveau in India niet voor alle productgroepen gepaard met stijgende importvraag naar Opkomende economieën betalen sinds val van grondstofprijzen vanaf halverwege 2014 een hogere renteopslag 600

0

20

500

40

400

60

300

80

100

200

120

100

140

0 7/1/2014

160

7/1/2015

Risico- opslag staatsobligaties opkomende landen (hondersten van %, linker as) Grondstoffenprijsindex (1-7-2015 = 100, rechter inverse as) Bron: Bloomberg

2

Nederlandse producten. Omgekeerd laat Brazilië zien dat een dalende importvraag op macroniveau gepaard kan gaan met een stijgende Nederlandse export naar Brazilië. Andere risico’s Er zijn naast het landenrisico, uiteraard andere risico’s. Risico’s die ook bij binnenlandse transacties meespelen, zoals productie-, transport- en debiteurenrisico’s. In de periode tussen verkoop en levering loopt de exporteur het risico dat producten toch niet worden afgenomen terwijl de productiekosten al gemaakt zijn: het productierisico. Ook tijdens het transport kunnen onverwachts extra kosten optreden, bijvoorbeeld bij diefstal, beschadiging of verlies van een partij goederen: het transportrisico. Dit risico neemt vaak toe als bedrijven hun producten of diensten over de grens sturen vanwege de langere transportduur wat de kans op schadeposten vergroot. Daarnaast gaat het bij export vaker om onbekende partijen, wat het debiteurenrisico verhoogt. Een risico dat in het bijzonder aan export is verbonden is het wisselkoersrisico. Schommelingen in de waarde van de valuta waarin gefactureerd wordt, kunnen grote invloed hebben op de opbrengsten. Exporteurs kunnen zich, tegen een prijs, indekken tegen bovenstaande risico’s. Deze publicatie geeft in vogelvlucht een overzicht van de economische situatie in negen opkomende landen. Het betreft de vier BRIC– landen en de vijf belangrijkste exportmarkten in Oost Europa (inclusief Turkije). Wat betreft de risico’s is vooral aandacht voor de ontwikkeling van het landen– en wisselkoersrisico.

Nederland Handelsland IV / mei 2016

Landenpagina kansen en risico’s voor Nederlandse exporteurs

Brazilië: Economische en politieke crisis Na snelle groei zijn de bestedingen sinds 2012 stevig ingezakt. Consumenten- en ondernemersvertrouwen lijden onder de politieke crisis en dalende exportinkomsten. ING verwacht 3,5% krimp voor dit jaar, gevolgd door licht herstel in 2017 (+1%).

De Braziliaanse exportinkomsten in dollars zijn ingezakt door de lage grondstofprijzen. De halvering van de waarde van de munt sinds 2012 tegenover de euro verzacht dit maar maakt import duur. Dat zet de export naar Brazilië onder druk.

De risico’s op Brazilië zijn, afgemeten aan de premie die de Staat moet betalen bij aantrekken van financiering, gestegen door de combinatie van economische krimp, lagere overheidsinkomsten en een politieke crisis die economisch beleid maken verhindert.

Van hoge groei naar krimp (reële % groei BBP )

Grondstoffen belangrijke inkomstenbron Brazilië

Hogere risicopremie overheidsobligaties (procentpunten)

Stippellijn is ING verwachting

Netto exporten als % BBP 2014

10

5%

8

4%

6

3%

4

2%

2

1%

20 07

2009

20 11

20 13

2015

20 17

Grondstoffen, excl brandstoffen

-6

Verschil tussen Braziliaanse bond yield en benchmark bond yield (US)

-1% -2 %

-4

10

5

0%

0 -2

15

Brazilië importeert vrij veel brandstoffen maar is toch een netto exporteur van grondstoffen, zoals ijzererts en oliehoudende zaden

Brandstoffen

0 20 07

20 09

20 11

20 13

20 15

Nederlandse exporteurs wisten in 2015 toch 4% meer omzet te draaien op de export naar Brazilië, terwijl de totale Braziliaanse import kromp. Nederland exporteert vooral voertuigen (schepen, boten) en farma- producten naar Brazilië.

De Braziliaanse importvraag zal de komende jaren licht herstellen met jaarlijkse groei van 0.7% in euro’s. Daarbij stijgt de vraag naar elektronische apparaten het meest. Hernieuwde daling van de munt blijft wel een risico voor exporteurs.

(Potentiële) exporteurs naar Brazilië moeten rekeninghouden met significante belemmeringen aan de grens. Ondanks enige verbetering staat Brazilië op de “Ease of Doing Business”- lijst van de Wereldbank op een zeer lage plek (145e).

Top 5 exportgroepen (mln €), verandering afgelopen 4 jaar in %

Importgroei Brazilië 2016-2019

Zwakke score van Brazilië op de Wereldbank– ranglijst ‘”Gemak van grensoverschrijdend handel drijven”.

Nederlandse Gemiddelde uitvoer naar Brazilië, jaarlijkse groei in mln € 2011-2015

5

Voertuigen en transportmiddelen

639

88%

Farmacie

615

19%

Chemie

438

6%

Industriële machines

378

6%

Overig verwerkende industrie

236

0%

Snelste dalers

Snelste stijgers Kantoor-, telecom en electronische apparaten +6.1%

Andere producten –9.9%

Drank& tabak +1.4% Metaal (erts) +2.8%

Score 1-189, waarbij 1 de beste score is EU

Basisvoedsel –4.2%

1. … … 143. 144. 145.

Central African Republic Brazil

Industriële machines -1.8%

146. … … 189.

Jamaica …

… Argentina

Eritrea

Bronnen: ING, CBS, Macrobond, Global Insight, UNCTAD, BIS,


3



China: afkoelende importvraag, vooral in industrie ING verwacht dat de Chinese economie dit jaar en in 2017 6,5% groeit; minder dan een aantal jaar geleden maar gezien de grotere omvang van de economie, nog steeds fors.

In China, ‘s werelds grootste grondstoffenimporteur, hebben de goedkopere grondstoffen de vertraging in de industrie nog niet kunnen keren. De dure Chinese munt en verschuiving naar een diensteneconomie wegen zwaarder.

Waar de rente op overheidsobligaties vóór de mondiale financiële crisis weinig verschilde met die van benchmark VS, werd het betalingsrisico na 2009 door de markt tijdelijk hoger ingeschat, maar is nu nauwelijks hoger dan in 2008.

Groei stabiel op lager niveau (reële %BBP-groei)

China is ‘s werelds grootste netto importeur van grondstoffen



Risicopremie op overheidsobligaties, (procentpunten), 2007-heden

16

-2%

5

14 12

10 8

0

6 4 2

-3%

0 20 07

20 09

20 11

2013

2015

Gro ndstoffen, excl brandsto ffen

2017

Verschil tussen Chinese bond yield en benchmark bond (US)

China importeert grondstoffen ter waarde van 5,4% van het BBP

-5

Brandstoffen

20 07

20 09

2011

20 13

2015

Sinds 2011 is de Chinese munt tegenover de euro zo’n 30% gestegen in reële termen. De Nederlandse exportproducten zijn dus goedkoper geworden voor China. Maar voor 2016 en 2017 verwachten we dat de euro 10% duurder wordt voor China.

Nederland exporteert voornamelijk machines, voedsel, en chemische producten naar China. Snelle groei trad afgelopen jaren op bij export van voedsel, kantoorapparatuur en halffabrikaten uit de verwerkende industrie.

We voorzien tot 2019 een jaarlijkse groei van de Chinese import van 6% in euro’s. Naar verwachting neemt vooral de importvraag naar elektronische apparaten, brandstoffen en farma toe. Trage groei bij industriële machines, halffabrikaten en textiel.

Chinese munt gaat dalen tegenover euro (renminbi per euro))

Top 5 export categorieën

Importgroei China 2016-2019

Stippellijn is ING verwachting. Stijgende lijn is waardedaling

Nederlandse Gemiddelde uitvoer naar China, jaarlijkse groei in mln € 2011-2015

12


1616

2%

8

Basisvoedsel

1248

29%

6

Chemie

1178

8%

4

Kantoor, telecom en elektrische apparatuur

859

13%

Overige verwerkende industrie

843

16%

10

2

5

0 20 08

20 10

2012

2014

20 16

Snelste stijgers

Traagste groeiers

Kantoor-, telecom en elektronische apparaten +8%

Industriële machines 1,1%

Brandstoffen +7,5%

Halffabrikaten 2,7%

Farmaceutische producten +7.5%

Textiel 3,3%

Bronnen: CBS, Macrobond, Global Insight, UNCTAD, BIS, ING


4



India: hoge groei, maar veel bureaucratie De Indiase economie groeide in 2015 hard (7.3%). We verwachten dat het in 2016, 2017 en 2018 nog iets harder gaat met groei van respectievelijk 7,5%, 7,6 en 7,8%.

India is een grote importeur van brandstoffen en profiteert van de veel lagere brandstofkosten. Voor de overige grondstoffen is India deels importeur en deels exporteur wat elkaar per saldo in evenwicht houdt.

De risicopremie op overheidsobligaties steeg na het begin van de mondiale financiële crisis, maar is sinds 2012 per saldo weer afgenomen.

Economische groei wordt nog hoger (reële %BBP groei )

India is een zeer grote grondstoffenimporteur

Risicopremie op overheidsobligaties, (procentpunten)

stippellijn is ING verwachting


12

0%

10

-1 %

8

-2 %

6

-3 %

4

-4 %

2

-5 %

10

5 Verschil tussen Indiase bond yield en benchmark bond yield (VS)

-6 %

0

2007

20 09

2011

20 13

20 15

2017


Brandstoffen

0 20 07

2009

2011

20 13

20 15

Nederland exporteert vooral chemische producten, halffabrikaten, industriële machines en voertuigen naar India. Daarbij groeide de uitvoer van voertuigen en chemie de laatste jaren sterk, terwijl uitvoer van machines kromp.

Naar verwachting bedraagt de Indiase importgroei komende jaren in euro’s gemiddeld 8,4%. Daarbij stijgt de Indiase importvraag naar industriële machines en elektronische apparaten. Minder hoge groei van de importvraag voor de landbouw.

Exporteurs treffen veel bureaucratische belemmeringen aan de Indiase grens. Met plaats 133 voor het “gemak van grensoverschrijdend handelen’ op de wereldranglijst “Ease of Doing Business” van de Wereldbank presteert India zwak.


Importgroei India 2016-2019

Zwakke score India op de Wereldbank-indicator ‘Gemak van grensoverschrijdend handel drijven’.

5

Nederlandse uitvoer naar India, in mln€

Gemiddelde jaarlijkse groei 2011-2015

Chemie

463

10%


286

-3%


232

-7%


211

65%

Ertsen en metalen

197

-8%

Traagste groeiers

Snelste stijgers Industriële machines +13,6%

Landbouw en grondstoffen 1,8%

Kantoor-, telecom en elektronische apparaten +13.1%

Overige producten 4,8%

Halffabrikaten verwerkende industrie +9,7%

Farma 4,6%

Score 1-189, waarbij 1 de beste score is 1. … … 131. 132. 133. 134. … … 189.

EU– landen … Kenia Tadjzikistan India Vanuata … Eritrea

Bronnen: CBS, Wereldbank Ease of Doing Busines, Macrobond, Global Insight, UNCTAD, BIS, ING


5



Rusland: import lijdt sterk onder crisis De economie is zwaar geraakt door de val van de olieprijs en de Westerse sancties. De economie kromp 3,7% in 2015. We verwachten verdere krimp dit jaar (-1.7%), waarna in 2017 enig herstel volgt (+1,1%) onder invloed van aantrekkende olieprijs.

Rusland exporteert brandstoffen ter waarde van 18%BBP. De olie-inkomsten zijn in dollars gemeten sterk teruggelopen. In roebels minder vanwege de waardedaling van de Russische munt. Maar die daling zet wel een rem op de importvraag.

De risicopremie op overheidsobligaties is gestegen in reactie op economische schade door de val van olieprijs en de sancties die het moeilijker maakt voor bedrijven om zich te financieren. De Russische staat betaalt nu 8% meer rente dan de VS.

Na stevige krimp herstelt economie nauwelijks in 2017

Belang voor de economie van grondstoffen is enorm

Risicopremie op overheidsobligaties, 2012-heden

stippellijn is verwachting ING


10 8 6 4 2 0 -2 -4 -6 -8 -10

15

20 % 15 %

Verschil tussen Russische bond yield en benchmark bond yield (VS)

10

10 % 2007

2009

2011

2013

2015

2017

5

5% 0%

0 Grondstoffen, excl brandstoffen

Brandstoffen

20 12

20 13

20 14

20 15

De belangrijkste productgroepen in de Nederlandse export naar Rusland laten alleen krimp zien, waarbij opvalt dat naast basisvoedsel (zwaar getroffen door het importverbod van Westers voedsel), ook kantoorapparatuur sterke exportkrimp vertoont.

De totale jaarlijkse import krimpt gemiddeld niet meer over de periode 2019, maar van stevige groei is evenmin sprake (0,4%). Wel significante groei van de importvraag naar textiel, farmaceutische– en chemische producten.

Sinds 2014 is de roebel ruim 20% gedeprecieerd (in reële termen) tegenover de euro, wat Nederlandse producten duurder heeft gemaakt voor Russische afnemers. ING verwacht echter enig herstel van de roebel in 2016/ 2017.


Importgroei Rusland 2016-2019

Na forse daling enig herstel van roebel ten opzichte van €

Nederlandse Gemiddelde uitvoer naar Rusland, jaarlijkse groei in mln € 2011-2015

5

Kantoor-, telecom en elektrische apparatuur

951

-15%


624

-8%

Overige verwerkende industrie Chemie

590

-2%

531

-2%

Basisvoedsel

448

-17%

Snelste stijgers

Snelste dalers

Stippellijn is ING verwachting. Stijgende lijn is waardedaling 10 0

Textiel +6,8%

(Metaal)Ertsen -1.1%

Farmaceutische industrie +3,5%

Drank& tabak -1,8%

Chemie +1,3%

Food 0,0%

80 60 40 20 0 20 08

2010

2012

20 14

2016



6



Turkije: economie houdt zich vrij goed staande Ondanks binnenlandse politieke onzekerheid en geopolitieke spanningen, groeide de Turkse economie 4% in 2015, gedreven door private consumptie en investeringen. Dit jaar vlakt de groei af naar 3,5%, gevolgd door 3,9% in 2017.

Turkije importeert ter waarde van 3% van het BBP aan grondstoffen. Daaronder veel brandstoffen. Turkije exporteert nauwelijks grondstoffen waardoor er amper sectoren zijn die hard getroffen zijn door de prijsval van grondstoffen.

De risicopremie op staatsobligaties is toegenomen tegen de achtergrond van een significante buitenlandse schuld, aanhoudende (geo)politieke spanningen en kapitaalvlucht. Maar gezonde overheidsfinanciën bieden tegenwicht.

Stabiele economische groei (% groei van BBP)

Turkije afhankelijk van buitenlandse grondstoffen




10

0%

10

8 6 4

5

-1 %

2 0 -2

20 07

20 09

20 11

20 13

20 15

Verschil tussen Turkse bond yield en benchmark bond yield (VS)

20 17

-2 %

-4


-6

0

Brandstoffen

2012

2013

20 14

20 15

Nederland exporteert vooral kantoorapparatuur en chemische producten naar Turkije. Chemische producten lieten een sterke groei zien de afgelopen jaren, terwijl uitvoer van industriële machines eveneens sterk toenam.

Vanwege de redelijke economische groei, verwachten wij dat de import gemiddeld 3,9% per jaar zal groeien tot en met 2019. Onder andere de importvraag naar kantoor–, telecom– en elektrische apparaten zal sterk bovengemiddeld toenemen.

De Turkse lira is ook vorig jaar sterk gedaald. Dat maakt buitenlandse producten duurder voor Turkije. Maar door de hoge binnenlandse prijsstijgingen blijven buitenlandse producten concurrerend en houdt de importgroei (in volumes) aan.


Importgroei Turkije 2016-2019

Voortgaande daling Turkse lira ten opzichte van euro verwacht

5

Nederlandse Gemiddelde uitvoer naar Turkije, jaarlijkse groei in mln € 2011-2015


1071

2%

Chemie

1068

8%

Overige verwerkende industrie Industriële machines

838

3%

521

10%


417

5%

Traagste groeiers

Snelste stijgers

Stippellijn is ING verwachting. Stijgende lijn is waardevermindering 5

Halffabrikaten en +5,6%

Food 1,4%

Kantoor, telecom en elektrische apparatuur +7,6%

Transportmiddelen 2,1%

Drank & tabak +6,6%

Landbouw 2,4%

4 3 2 1 0 2008

2010

2012

2014

20 16



7



Polen: robuuste groei drijft import verder op Polen is als één van de weinige landen blijven groeien tijdens de wereldwijde financiële crisis. En gedragen door de consumptie groeide de economie ook in 2015 met 3,6%. ING verwacht dat dit tempo in 2016 en 2017 standhoudt.

Polen exporteert zelf grondstoffen maar heeft per saldo geprofiteerd van de prijsval van grondstoffen omdat het als importeur van brandstoffen voordeel heeft van de gekelderde olieprijs.

De sterke economie weerspiegelt zich in lage risicopremies die crediteuren eisen van de Poolse overheid. Door twijfels over, onder andere, de economische koers van de politiek schommelt de premie wel wat rond dit lage gemiddelde.

Stabiele % groei van de economie (reëel BBP)

Belang voor de economie van grondstoffen




8

2%

5

7

6 0%

5 4

3

-2%

2

Verschil tussen Poolse bond yield en benchmark bond yield (Duitsland)

1 0

20 07

20 09

20 11

20 13

2015

2017

-4% Grondstoffen, excl brandstoffen

Brandstoffen

0 20 07

20 09

2011

2013

20 15

Nederlands exportproduct nummer een naar Polen is kantoor-, telecom en elektrische apparatuur gevolgd door halffabricaten uit de verwerkende industrie, chemische producten en voedsel. Snelle groei bij kantoorapparaten.

Wij verwachten dat Poolse importen de komende jaren in euro’s jaarlijks zo’n 6.3% zullen groeien. Daarbij zullen met name kantoor– en telecom apparatuur en ‘overige producten’ boven het gemiddelde uitsteken.

Sinds 2011 is de reële wisselkoers van de Poolse zloty zo’n 3% gedaald ten opzichte van de euro. Producten uit de eurozone zijn daardoor iets duurder geworden voor de Polen maar ING verwacht voor dit en volgend jaar een correctie.


Importgroei Turkije 2016-2019

Poolse zloty stijgt naar verwachting ten opzichte van de euro

Nederlandse uitvoer naar Polen, in mln €

5



2954

9%


1510

8%

Chemie

1412

6%

Basisvoedsel

1368

3%

633

5%


Traagste groeiers

Snelste stijgers Overige producten +34,2%

Basisvoedsel 2%

Kantoor, telecom en elektrische apparatuur +17,%

Landbouw 2.6%

Textiel +12,2%

Drank en Tabak 4%

Stippellijn is ING verwachting. Stijgende lijn is waardevermindering 4,6 4,4 4,2 4,0 3,8 3,6 20 08

20 10

2012

2014

20 16



8



Tsjechië: solide groei van importvraag Breed gedragen vraagimpulsen bezorgde Tsjechië hoge economische groei in 2015 (4,4%), deels door tijdelijke effecten zoals belastingmaatregelen en EU– subsidies. Nu deze wegvallen voorzien we lagere groei in 2016 en ‘17 (circa 2,5%).

Tsjechië is een netto importeur van grondstoffen en brandstoffen ter waarde van 5%BBP . Als gevolg daarvan profiteert Tsjechië volop van de val van de grondstofprijzen.

De risicopremie op Tsjechische overheidsobligaties is zeer gering, wat impliceert dat de markt het risico op Tsjechië nauwelijks hoger inschat dan dat van Duitsland.

Opwaartse groeitrend gekeerd (reële BBP– groei)

Tsjechië sterk afhankelijk van buitenlandse grondstoffen



Risicopremie (honderdsten van 1%) op overheidsschuld Tsjechië obligaties, 2007-heden

8

0%

5

6

-1 %

4

2

-2 %

0 -2

20 07

20 09

20 11

20 13

20 15

20 17

-4

0 Verschil tussen Tsjechische bond yield en benchmark bond yield (Duitsland)

-3 % -4 %

Gro ndstoffen, excl brandsto ffen

-6

Brandsto ffen

-5 20 07

20 09

2011

2013

20 15

Nederland exporteert meer dan 3 miljard euro aan kantoor-, telecom en elektrische apparatuur naar Tsjechië, op afstand gevolgd door de productgroepen (half)fabrikaten en chemie. Hoge groei laatste jaren bij (half)fabrikaten en chemie.

De komende jaren stijgt de Tsjechische importvraag naar brandstoffen, basisvoedsel en (metaal)ertsen. De importvraag naar farmaceutische producten, transportmiddelen en kantoorapparatuur blijft achter.

Exporteren naar EU– lid Tsjechië is eenvoudig. Wel is er wisselkoersrisico. Sinds 2011 is de Tsjechische kroon 8% gedaald in reële termen tegenover de euro. Dat maakt Nederlandse export. duurder. Maar ING verwacht ommekeer in 2016/2017.


Importgroei Tsjechië 2016-2019

Wisselkoers Tsjechische kroon ten opzichte van €

Nederlandse Gemiddelde uitvoer naar Tsjechië, jaarlijkse groei in mln € 2011-2015


5

3159

2%


986

8%

Chemie

586

8%

Basisvoedsel

553

7%


299

1%

Traagste groeiers

Snelste stijgers

Stippellijn is ING verwachting. Stijgende lijn is depreciatie 29

Kantoor-, Telecomapparaten +9,8%

Landbouw 1.2%

Metalen +7,4%

Andere producten 2,1%

Industriële machines +6,1%

Textiel 3,5%

28 27 26 25

24 23 20 08

20 10

2012

2014

20 16



9



Hongarije: tijdelijke vraagterugval Ondanks stevige consumptiegroei, verwachten wij dat de Hongaarse groei dit jaar verder afvlakt (2,3%), onder andere vanwege problemen in de landbouw . In 2017 komt de groei op 3% als de investeringen herstellen.

Exclusief brandstoffen is Hongarije een netto exporteur van grondstoffen. Maar het land is een grotere importeur van brandstoffen, waardoor Hongarije per saldo voordeel heeft van de scherpe daling van de grondstoffenprijzen.

In het begin van de mondiale financiële crisis en rond het dieptepunt van de eurocrisis schatte de markt het risico op Hongarije hoger in maar de markt inschatting is inmiddels weer terug op het pre-2008 niveau.

Herstel van economie (reële % BBP- groei) vanaf 2017

Hongarije voor brandstoffen sterk afhankelijk van import

Risicopremie staatsobligaties (procentpunten) sterk gedaald



6

4%

4

2%

2

0%

0 -2

2007

20 09

20 11

20 13

2015

2017

10

5

-2 % -4 %

-4

-6 %

-6

-8 %

-8


Brandstoffen

0 20 07

Verschil tussen Hongaarse bond yield en benchmark bond yield (Duitsland)

2009

20 11

2013

20 15

Nederland voert vooral kantoorapparatuur, halffabrikaten, en chemische en farmaceutische producten uit naar Hongarije. Snelle groei trad de afgelopen 5 jaar op in farmaceutische en chemische producten.

De Hongaarse importvraag naar transportmiddelen blijft hoog de komende jaren, net als de vraag naar farmaceutische producten en de restcategorie ’overige producten’ hard groeien. De vraag naar landbouwproducten groeit matig.

De Hongaarse forint is sinds 2011 zo’n 3% goedkoper geworden in reële termen ten opzichte van de euro wat Nederlandse producten iets duurder heeft gemaakt voor de Hongaarse afnemers.


Importgroei Hongarije 2016-2019

Wisselkoers Hongaarse forint ten opzichte van €

Nederlandse Gemiddelde uitvoer naar Hongarije, jaarlijkse groei in mln € 2011-2015

5

Kantoor, telecom, elektrische apparatuur

827

-5%


433

6%

Chemie

363

8%

Farmacie

313

27%

Basisvoedsel

291

-7%

Snelste stijgers

Snelste dalers

Overige producten +11,6%

Landbouw en grondstoffen -1,2%

Transportmiddelen +9,8%

Textiel -0,5%

Farmaceutische producten +8,4%

Brandstoffen 0,2%

Stippellijn is ING verwachting. Stijgende lijn is depreciatie 34 0 32 0 30 0 28 0 26 0

24 0 22 0 20 08

2010

2012

20 14

2016



10



Roemenië: robuuste groei vermindert risico’s Roemenië heeft in 2015 een mooie BBP- groei laten zien van 3,7%. Voor dit jaar en in 2017 verwacht ING iets meer dan 4%. De consumptie profiteert van hogere koopkracht, mede door lagere energiekosten en de investeringsvraag trekt aan.

Roemenië exporteert slechts beperkt grondstoffen. Netto is het importeur van grondstoffen vanwege de grote afhankelijkheid van buitenlandse brandstoffen. Het land heeft per saldo dus voordeel van de val van de grondstoffenprijzen.

De positieve economische ontwikkeling heeft de laatste jaren heeft de risicopremie die Roemenië moet betalen (bovenop de Duitse benchmarkrente) verder verlaagd.

Stabiele economische groei (reële % BBP-groei)

Roemenië kleinere importeur van olie dan Polen en Hongarije




10

10

1%

8

Verschil tussen Roemeense bond yield en benchmark bond yield (Duitsland)

6 4

0%

5

2 0 -2

2007

20 09

2011

20 13

20 15

2017

-1%

-4 -6

-2%

-8


Brandstoffen

0

20 11

2013

2015

Nederland exporteert vooral kantoorapparatuur, halffabrikaten, basisvoedsel en producten uit de chemische industrie naar Roemenië. Snelste groei trad de afgelopen jaren op in de export van chemie en de halffabrikaten naar Roemenië.

Voor de komende jaren verwachten wij vooral groei van de Roemeense vraag naar metaalertsen, kantoorbenodigdheden en transportmiddelen. Textiel, drank & tabak en ook voedsel zullen een gematigder importgroei laten zien.

Exporteren naar Roemenië is eenvoudig vanwege het Eu– lidmaatschap. Wel is er wisselkoersrisico (Roemenië is geen euroland). Vanaf 2011 werden europroducten duurder maar naar verwachting gebeurt in ‘16 en ‘17 het omgekeerde..


Importgroei Roemenië 2016-2019

Herstel verwacht voor Roemeense leu ten opzichte van euro

Nederlandse uitvoer naar Roemenië, in mln €

5



452

4%

Overige verwerkende industrie (halffabrikaat)

273

6%

Basisvoedsel

267

1%

Chemie

251

9%

Farmacie

179

3%

Traagste groeiers

Snelste stijgers Metaal (erts) +10,5%

Textiel 1,4%

Kantoorbenodigdheden

Drank& tabak 2,8%

Transportmiddelen +8,8%

Basisvoedsel 4,1%

Stippellijn is ING verwachting. Stijgende lijn is depreciatie 4,6 4,4 4,2 4,0 3,8 3,6 20 08

20 10

2012

2014

20 16



11


Meer weten? Anke Martens Senior Economist International Trade Research Raoul Leering Head of International Trade Research [email protected] Tel +31 (0)6 133 03 944

Disclaimer De informatie in dit rapport geeft de persoonlijke mening weer van de analist(en) en geen enkel deel van de beloning van de analist(en) was, is, of zal direct of indirect gerelateerd zijn aan het opnemen van specifieke aanbevelingen of meningen in dit rapport. De analisten die aan deze publicatie hebben bijgedragen voldoen allen aan de vereisten zoals gesteld door hun nationale toezichthouders aan de uit oefening van hun vak. Deze publicatie is opgesteld namens ING Bank N.V., gevestigd te Amsterdam en slechts bedoeld ter informatie van haar cliënten. ING Bank N.V. is onderdeel van ING Groep N.V. Deze publicatie is geen beleggingsaanbeveling noch een aanbieding of uitnodiging tot koop of verkoop van enig financieel instrument. Deze publicatie is louter informatief en mag niet worden beschouwd als advies. ING Bank N.V. betrekt haar informatie van betrouwbaar geachte bronnen en heeft alle mogelijk zorg betracht om er voor te zorgen dat ten tijde van de publicatie de informatie waarop zij haar visie in dit rapport heeft gebaseerd niet onjuist of misleidend is. ING Bank N.V. geeft geen garantie dat de door haar gebruikte informatie accuraat of compleet is. De informatie in dit rapport kan gewijzigd worden zonder enige vorm van aankondiging. ING Bank N.V. noch één of meer van haar directeuren of werknemers aanvaardt enige aansprakelijkheid voor enig direct of indirect verlies of schade voortkomend uit het gebruik van (de inhoud van) deze publicatie alsmede voor druk- en zetfouten in deze publicatie. Auteursrecht en rechten ter bescherming van gegevensbestanden zijn van toepassing op deze publicatie. Overneming van gegevens uit deze publicatie is toegestaan, mits de bron wordt vermeld. In Nederland is ING Bank N.V. geregistreerd bij en staat onder toezicht van De Nederlandsche Bank en de Autoriteit Financiële Markten. De tekst is afgesloten op 18 april 2016.


12


Nederland Handelsland IV. Toegenomen risico s maar nog steeds kansen voor export naar opkomende markten

Recommend Documents