Disclosure belangen sprekers
Gevorderde MS & Spasticiteit (Potentiële) belangenverstrengeling
:
geen
relaties met bedrijven
:
geen
Sponsoring of onderzoeksgeld
:
geen
Honorarium of andere (financiële) vergoeding
:
geen
Aandeelhouder
:
niet
Andere relatie, namelijk …
:
geen
Voor bijeenkomst mogelijk relevante
Arja Henning, fysiotherapeut Johan Koops, arts Nieuw Unicum
1
MS en spasticiteit
Gevorderde MS & Spasticiteit
Spasticiteit 16% geen 31% miniem 19% mild 17% matig: invloed op ADL
Arja Henning, fysiotherapeut Johan Koops, arts
13% ernstig: ADL moet aangepast 4% totaal: belemmert ADL
Nieuw Unicum
Rizzo et al Multiple Sclerose 2004
3
Spasticiteit
MS en spasticiteit
[Lance]
‘Houdings- en bewegingsafhankelijke stoornis in de regulatie van de spiertonus tgv abnormale verwerking van proprioceptieve input op spinaal niveau als een component van een CMNS’
17.000 MS patiënten/Nederland Nieuwste cijfers: 70% MS krijgt last van spasticiteit NU2014 : orale spasmolytica : ITB :
4
115 MS patiënten 76 16
Centraal motorisch neuron
Spasticiteit ↔ Hypertonie Perifeer motorisch neuron
5
6
1
M.S. en spasticiteit Stoornis regulatie spiertonus • Flexie-/extensie-/adductiespasmen • Hypertonie • ‘Crossed extensor’ reflexrespons • Clonieën Reflexboog
pre- en suppl. motor cortex
7
8
9
10
11
12
prim. mot. cortex cerebellum
thalamus
n. ruber coll. superior
bas. ganglia
form. reticularis limbische structuren
vest. kernen
axon
+ -
afdalende en opstijgende baansystemen MVHC interneuronen
2
Spasticiteit en therapie
Spasticiteit en gevolgen
spasme
Cliënt
Verzorging
Mobiliteit in rolstoel Aanzitten aan tafel Lichamelijk contact Incontinentie Slaapstoornissen Vermoeidheid
Transfers Lichamelijke verzorging
nee ja
functioneel hinderlijk klachten
therapie
• FT
basismaatregelen voldoende
nee
(multi)focaal Hygiëne Decubitus Pijn
geen therapie
• spalk • OK • blokkade
fenol
gegeneraliseerd Medicatie
• houding ja
• prikkels
geen verdere actie
onvoldoende effect
intrathecaal baclofen
botuline 13
Spasticiteit en therapie
Medicatie en spasticiteit in NU
spasme
nee
Protocol spasmebehandeling
ja
functioneel hinderlijk klachten
1. Baclofen, geleidelijk tot 4dd 25 mg 2. Tizanidine, toevoeging tot 4dd 4 mg 3. Baclofen uitsluipen, tizanidine tot 4dd 8 mg
voldoende
(multi)focaal Intrathecale baclofen toediening
• spalk • OK • blokkade
therapie
fenol
• FT
basismaatregelen
nee
Cannabis
geen therapie
gegeneraliseerd Medicatie
botuline
• houding ja
• prikkels
geen verdere actie
onvoldoende effect
intrathecaal baclofen
15
ITB
NU2014: 115 MS patiënten orale spasmolytica : 76 ITB : 16 18
3
19
Oraal <-> intrathecaal baclofen
20
Beoordeling effectiviteit behandeling
Baclofen oraal 100mg/dg liquorspiegel 95 ng/ml serumspiegel 500 ng/ml
• Spiertonus (Ashworth – schaal) • Spasmefrequentie (spasmeschaal) • Optreden van clonus (clonusschaal)
ITB 400 mcg/dg liquorspiegel 380 ng/ml serumspiegel < 5 ng/ml
• Functionele beperkingen • Spasme gerelateerde pijn • Verzorgingsmogelijkheden
1/250 dosis 4x liquorspiegel lokaal (↑ effect) 1/100 plasmaspiegel (↓ neveneffecten)
Aanpassen dosering op geleide klinisch beeld
21
Repetitive Movement Test
22
Bijwerkingen ITB
(J.G. Becher)
snelheidsafhankelijke weerstand en/of spasmen bij passief bewegen:
• • • •
• dorsaal / plantair flexie enkels • flexie / extensie knieën / heupen • ab- / adductie in heupen • flexie / extensie ellebogen
Hypotonie Slaperigheid Verwardheid Misselijkheid/braken
musculocutane reacties flexie / adductie ad strijken over bovenbeen 23
24
4
Effectiviteit ITB
Complicaties ITB • Pompfalen • Katheterproblematiek
• • • • • • • •
onttrekkingsverschijnselen
• Pocketproblemen • Infectie • Procedurele complicaties
• onderdosering • overdosering
Groot aantal studies 85 % effectief Effect onderste extremiteit > bovenste Functionele verbetering Vermindering klachten Verbeterde verzorgingsmogelijkheden Spasticiteit spinale origine > cerebrale origine Onafhankelijk leeftijd/geslacht/duur spasticiteit
25
Organisatie ITB • •
•
• • • • •
26
MS en spasticiteit
Spasticiteit van importantie? (stappenplan) Botulinetoxine? Effect orale medicatie? (protocol spasmolytica) Intake + proefbehandeling ITB Implantatie baclofenpomp Aanpassing dosering (klinisch beeld) Vulling pomp (1x per 2-3 mnd.) Protocol a.n.w. “hoe te handelen ad complicaties”
Fysiotherapeutische interventies
Arja Henning
27
28
5
